Hoofdstuk 1 Aanvullend
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
RENTREE VAN DE PROFETIE deur WOUTER VAN HERWIJNEN voorgelê luidens die vereistes vir die graad DOCTOR THEOLOGIAE in die vak SISTEMATIESE TEOLOGIE aan die UNIVERSITEIT VAN SUID-AFRIKA PROMOTOR: PROF E VAN NIEKERK SEPTEMBER 2009 IK VERKLAAR HIERMEE DAT DIT PROEFSCHRIFT RENTREE VAN DE PROFETIE MIJN EIGEN WERK IS EN DAT IK ALLE BRONNEN DIE IK HEB GEBRUIKT OOK HEB VERMELD W van Herwijnen 3676-896-0 II Samenvatting De grote vraag is nu of er nog profetie mogelijk is in onze tijd. De Gereformeerde theologie heeft eeuwen geleerd dat met het sluiten van de Kanon, de gave van profetie ten einde is. Profetie zou nu zijn de verkondiging van Gods Woord. Klopt dit en is de kerk niet verplicht een profetie te toetsen aan de daarvoor gegeven bijbelse criteria? In de veertiger jaren van de 20e eeuw kreeg de Gereformeerde dominee A.A. Leenhouts een profetie over dingen die volgens hem licht wierpen over de wereld en de situatie van zijn dagen. Deze predikant heeft vaak gevraagd om zijn profetie te toetsen. Dat is niet gebeurd en tenslotte is de man buiten het kerkverband geraakt. In deze studie wordt allereerst nagegaan of er na het sluiten van de Kanon nog profetie mogelijk is. In de tweede plaats hoe een ontvangen profetie getoetst kan worden en in de derde plaats wat de criteria zijn om zo’n profetie te toetsen. Tevens wordt de profetie van Leenhouts besproken en getoetst. Tijdens deze studie ontmoette ik binnen de eigen Gereformeerde theologie een groeiend aantal theologen, dat na het sluiten van de Kanon nog wél profetie mogelijk achten. Tot hen behoort wel heel speciaal Professor E. van Niekerk uit Zuid-Afrika. Verrassend nauw sluit hierbij aan de Nederlandse Ds. W. Smouter. In deze studie bekijken we eerst wie Leenhouts was, in wat voor situatie hij zijn profetie ontving, hoe deze woorden pasten in zijn tijd en hoe de reactie van anderen er op was. Voordat we de profetie van Leenhouts daarop gaan toetsen, vergelijken we zijn profetie inhoudelijk met de zienswijzen van anderen, speciaal met het oog op Israël en de wederkomst. We vergelijken hem verder met vertegenwoordigers van de Gereformeerde traditie, de kring van de Verlichting en de Bedelingenleer. Daarna toetsen we de profetie van Leenhouts aan de hand van de door de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland hiervoor aangereikte criteria. Tevens voegen we de criteria toe: of de profetie van Leenhouts écht nieuw licht op de Bijbel werpt én of Gods Gees in samewerking met ons naar de zienswijze van Van Niekerk op dit moment écht een Derde Testament aan het schrijven is. Summary The main question is whether prophecy is still possible in our time. Reformed theology taught for centuries that with the closing of the canon prophecy came to an end. Prophecy since then was equated with the proclamation of the Word of God. Is such a viewpoint correct? Is the church not obliged to test any prophecy against given meaningful biblical criteria? In the forties of the 20th century the Reformed minister A.A. Leenhouts had a prophecy which he reckoned would have shone light on the world around him. He repeatedly asked for the prophecy to be tested which in fact did not happen. Leenhouts finally found himself outside the Reformed church. In this study it is firstly investigated whether prophecy is still possible after the conclusion of the biblical canon, secondly, how the prophecies people receive are to be tested, and thirdly what are the criteria we have to employ regarding the phenomenon of prophecy. In this regard the prophecy of Leenhouts is also scrutinised and tested. During this study I encountered within Reformed theology an increasing number of theologians who regard prophecy still possible after the conclusion of the canon. Amongst them is professor E. van Niekerk from South Africa. The Dutch Rev W. Smouter is suprisingly close to his views. In this study it is investigated who Leenhouts was, in which situation he received his prophecy, how these words fitted into his time and what the reaction of others was on his prophecy. Before the prophecy of Leenhouts is tested his prophecy is materially compared to the views of others, especially in regard to the nation of Israel and the return of Christ. His views are also compared with representatives of the Reformed tradition, the Enlightenment and Dispensationalism. Leenhouts prophecy is also tested with the criteria the General Synod of the Reformed Churches in the Netherlands has devised for prophecy. Besides, we add the following criteria: whether the prophecy of Leenhouts throws new light on the Bible and whether in Van Niekerk’s view God’s Spirit is really busy writing a Third Testament in cooperation with us in the present era. III Sleuteltermen Profetie; Boven-intranatuurlijk; Derde Testament; Voorlaatste geheim; Koninkrijkvan priesters; Israël; Openbaring 10; Karmelgericht; Vrederijk; Loofhuttenfeest; Gereformeerd; Streeptheologie; Slagboomtheologen; Verlichting: geleidelijke komst van het koninkrijk van God; Bedelingenleer; Wereldraad van Kerken Dankwoord Graag wil ik bedanken allen die het mogelijk hebben gemaakt deze studie te voltooien. Boven allen bedank ik mijn Hemelse Vader, Die mij het inzicht, de kracht, de mogelijkheid en het doorzettingsvermogen gaf om deze mooie ontdekking wetenschappelijk te kunnen voltooien. Als eerste daarna bedank ik de beminnelijke wijlen Drs. W. Kats, te Apeldoorn, die mij als eerste de weg wees naar Dr. A.A. Leenhouts. Naast hem bedank ik wijlen Dr. A.A. Leenhouts zelf, die deze profetie met het vernieuwde inzicht naar zijn vaste overtuiging mocht ontvangen en met wie ik persoonlijke én veel telefonische gesprekken mocht voeren. Ik mocht ook over alle literatuur beschikken uit zijn privé- archief en bibliotheek. Ik vond het een eer hem te mogen begraven. Net zo bedank ik zijn vrouw S.B. Leenhouts-Van der Kruijt. Zij heeft mij enorm gesteund en alle materiaal aangereikt die ik nodig had. Zij liet mij bovendien steeds haar goede, objectieve en wijze visie op het wereldgebeuren zien, speciaal vanuit de visie van de profetie van haar man. Ik bedank mijn lieve vrouw Annie, die in alles mijn eerste en laatste klankbord is en zo ook tijdens deze studie. Alle jaren liet ze me al die uren mijn gang gaan. Ook zij heeft er een offer voor gebracht. Ik bedank onze schoonzoon Toon van Veelen, die me op belangrijke momenten technisch hielp om de tekst goed op orde te krijgen. En dan mijn geliefde promotor Professor E. van Niekerk, zo bijzonder als mens en als theoloog. De keren dat hij mij thuis bezocht, ervaarde ik als ‘engelenbezoek’. Wat heeft hij mij bijgestaan, bemoedigd, nieuwe dingen geleerd die in onze theologie niet zó bekend waren. Zo ver weg en tegelijk zo dichtbij. Hij maakte met zijn visie van dit onderzoek iets speciaals en iets nieuws voor ons Nederlands theologisch klimaat. Ik draag dit werk op aan mijn vrouw Annie, Fia Leenhouts en professor Ras van Niekerk. I V INHOUD Hoofdstuk 1 Aanleiding, probleemstelling en opzet van het onderzoek 1. De aanleiding 1 1.2 Aanleiding vanwege verschillende visies over profetie 3 1.3 Gods dynamisch werkzame daden van schepping, verzoening, vernieuwing en 6 volmaking als achtergrond van de bezinning over profetie 1.4 Probleemstelling en stellingname 8 1.4.1 Goddelijke kanalen en bevestigingen van profetische ervaringen 9 1.4.1.1 Leenhouts als goddelijk kanaal 9 1.4.1.2 Goddelijke bevestigingen 11 1.4.2 Profetie als de belangrijkste gave in onze tijd? 12 1.4.2.1 In een crisissituatie 12 1.4.3 Is profetie bovennatuurlijk, natuurlijk of intranatuurlijk? 13 1.4.3.1 J.H. Diemer 14 1.4.3.1.1 Natuur allesomvattend 14 1.4.4 Profetie als bespiegelde, geïnterpreteerde of onderhandelende boodschap van de Geest 19 1.4.4.1 Profetie via compromis en co-promise: mede-belofte 20 1.5 Samenvatting van de probleemstelling van onderzoek 24 1.5.1 Eerste sub-probleemstelling 25 1.5.2 Tweede sub-probleemstelling 25 1.5.3 Derde sub-probleemstelling 26 1.5.4 Vierde sub-probleemstelling 26 Hoofdstuk 2 Wat gebeurde er en wie is hij Leenhouts? 2.1 Inleiding in Leenhouts problematiek 28 2.2 Curriculum Vitae 28 2.3 Predikant tijdens de Tweede Wereldoorlog 29 2.4 Geroepen in 1948 30 2.5 Meer inzicht in de boodschap 32 2.6 Onder de open hemel 33 2.7. Eerstelingsgarve 35 2.8 Nieuwe schakels 37 2.9 Open Appèlbrief aan de Nederlandse Christenheid 39 2.10 Eredoctoraat 40 2.11 De Stichting Getuigenis en Eenheid 40 2.12 Stoom of atoom? 41 2.13 Einde 42 2.13. Profetie (nog) niet vervuld 42 Hoofdstuk 3 De context van de profetische woorden 3.1 Het politieke veld 43 3.1.1 ‘Zie, Ik sta aan de rand van uw bestaan’ 43 3.1.2 Oprichting van de staat Israël 44 3.1.3 Duitsland 46 3.1.4 Oprukken van het communisme 47 3.2 Het kerkelijke veld 48 V 3.2.1 De Wereldraad van Kerken 48 3.2.1.1 Bijeen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam augustus 1948 51 3.2.1.2 De grondslag is ruim 53 3.2.1.3. De Gereformeerde Kerken 55 3.2.1.4 Paradoxale houding van de Wereldraad 56 3.2.1.5 Laten de Gereformeerden anderen links liggen? 58 3.2.2 Bijbelgetrouwe oecumene 58 3.2.2.1 De Nationale Associatie van Evangelischen 58 3.2.3 Boodschap voor de Gereformeerde Kerken 64 3.2.3.1 Positie van de Gereformeerde Kerken in 1948 64 3.2.3.2 De Vrijmaking 65 3.2.3.3 Pennenstrijd 67 3.3 Het theologische veld 70 3.3.1 De Doop 70 3.3.1.1 Wereld-Baptisme 70 3.3.2 De Wederkomst 71 3.3.3 De tussentijd 74 3.3.3.1 Synode-uitspraak in de oorlog 74 3.3.3.2 In een punt des tijds 75 3.3.3.3 Verdere studie hierover en kritiek 79 3.3.4 Het zwijgen van God en ons beperkte inzicht 80 3.3.5 Onvoorwaardelijk vasthouden aan de genade van God 80 3.3.5.1