Prof. Dr JAN KOSTRZEWSKI — Warszawa Redaktor Działowy: Lek
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Cena zł 40.— ŚCISŁY KOMITET REDAKCYJNY Redaktor: Prof. dr JAN KOSTRZEWSKI — Warszawa Redaktor działowy: lek. MAREK SANECKI — Warszawa Sekretarz: lek. DANUTA NARUSZEWICZ — Warszawa KOLEGIUM REDAKCYJNE Prof. dr J. BOGDANOWICZ — Warszawa, prof. dr B. KASSUR — Warszawa, dr K. NEYMAN — Poznań, prof. dr A. STRYSZAK — Warszawa, dr H. WIÓRO WA — Warszawa, prof. dr E. WOJCIECHOWSKI — Warszawa. Adres Redakcji: Państwowy Zakład Higieny Warszawa, ul. Chocimska nr 24 WARUNKI PRENUMERATY Zamówienia i przedpłaty na czasopisma przyjmują Urzędy Pocztowe i listonosze. Instytucje i Zakłady Pracy mające siedzibę w miejscowościach, w których znajdują się Oddziały, względnie Delegatury „Ruchu” zamawiają prenumeratę w tychże jednostkach „Ruchu”. Instytucje Centralne zamawiające prenumeratę dla podległych im jednostek terenowych w skali krajowej, ;ak również osoby prenumerujące czasopisma in dywidualne, oraz nabywający egzemplarze archiwalne, kierują zamówienia i przed płaty do Centrali Kolportażu Prasy i Wydawnictw „Ruchu” w Warszawie, ul. Srebr na 12, konto PKO 1-6-100020. Natomiast czasopisma: Acta Physiologica Polonica, Acta Poloniae Pharmaceutica, Dissertationes Pharmaceutica, Medycyna Pracy, Patologia Polska, Polski Przegląd Chirurgiczny, Przegląd Epidemiologiczny i Przegląd Lekarski — należy zamawiać w Przedsiębiorstwie U. P. i K. „Ruch” — Kraków, ul. Worcella 6, konto PKO 4-6-777. Cena prenumeraty: półrocznej zł 40.—, rocznej zł 80.— Termin zgłaszania przedpłat: do dnia 15 miesiąca poprzedzającego okres pre numeraty. Zamówienia i wpłaty na wysyłkę prenumeraty za granicę kierować należy: Przedsiębiorstwo Kolportażu i Wydawnictw Zagranicznych „Ruch” — Warszawa, ul. Wilcza 46, konto PKO 1-6-100044. Do ceny krajowej dolicza się 40°/o. Zamiejscowym wysyłka za zaliczeniem pocztowym. Cena ogłoszeń: cała stronica zł 3.070,—, */* stronicy zł 1.660,—, */< stronicy zł 830,—, */• stronicy zł 420,—, 1 cm2 zł 13,—. Zam. nr 22. 10 I. 63. Obj. 9,0 ark druk. Format B5. Papier ilustrac. kl. V. 70 X 100 70 g. Nakład 1030 + 40. — Podpisano do druku 15. III. 1963 r. — Druk ukończono w marcu 1963 r. — F-8 Krakowskie Zakłady Graficzne, Zakład 7 — Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 95 Przegląd Epidemiologiczny KWARTALNIK ORGAN PAŃSTWOWEGO ZAKŁADU HIGIENY I POLSKIEGO TOWARZYSTWA EPIDEMIOLOGÓW I LEKARZY CHORÓB ZAKAŹNYCH Rok XVII 1963 Nr 3 Przegląd Epidemiologiczny ukazuje się w r. 1920 i wychodzi do r. 1922 W r. 1923 — zmiana tytułu pisma na „Medycyna Doświadczalna i Spo łeczna”» która wychodzi do r. 1948 (z przerwą wojenną). W r. 1947 ponownie ukazuje się Przegląd Epidemiologiczny — jako organ P. Z. H. i Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Z akaźnych. PRZEGLĄD EPIDEMIOLOGICZNY Rok XVII, 1963 Barbara Starzecka ANALIZA ZACHOROWAŃ NA WŚCIEKLIZNĘ LUDZI, HOSPITALIZOWANYCH NA ODDZIALE ZAKAŹNYM SZPITALA ŚW. ŁAZARZA W KRAKOWIE (OBECNIE KLINIKA CHORÓB ZAKAŹNYCH AKADEMII MEDYCZNEJ) W LATACH 1910— 1950 Z Kliniki Chorób Zakaźnych A. M. w Krakowie Kierownik: prof, dr med. W. Fejkiel Wścieklizna nie jest obecnie w Polsce problemem epizootycznym ani epidemiologicznym. Od czasu wprowadzenia w 1949 r. przymusowych szczepień ochronnych psów, liczba przypadków zachorowań wśród psów i kotów spadła do rzędu kilkudziesięciu w ciągu roku, a wodowstręt u lu- dizii stał się zjawiskiem niezmiernie rzadkim (10, 12, 14, 34). Jednakże sąsiedztwo z państwami notującymi stale znaczną liczbę za każonych zwierząt, powstawanie w kraju ognisk wścieklizny wśród zwie rząt dzikich, wzrost liczby psów bezpańskich, wreszcie nieprzeszczepia- nie wszystkich psów stanowią groźbę nagłego powiększenia się liczby chorych zwierząt, a co za tym idzie i ludzi (2, 3, 11, 13, 26, 27, 32, 33, 35). Dlatego też przeanalizowanie spostrzeżeń i doświadczeń poczynionych w ciągu 40 lat w Oddziale Zakaźnym Szpitala św. Łazarza w Krakowie (obecna Klinika Chorób Zakaźnych A. M.) wydaje się celowe, zwłaszcza że w dostępnym piśmiennictwie nie natrafiono na opracowanie kliniczne tak dużego materiału. MATERIAŁ I METODYKA Pracę oparto na 88 historiach choroby osób zmarłych na wściekliznę w latach 1910— 1950 (rye. 1). Po roku 1950 nie było ani jednego przy padku wścieklizny. Bratno pod uwagę tylko tych chorych, u których roz poznawano wodowstręt albo na podstawie dostatecznie długiej obserwacji klinicznej, albo dodatniej próby biologicznej, lub też po stwierdzeniu cia łek Negriego w skrawkach mózgu. Zachowane historie choroby są bardzo skąpe. Spowodowane to zostało bardzo krótkim pobytem chorych w od dziale (61 chorych, tj. 69,6% zmarło podczas pierwszej doby pobytu) i zgła szaniem się chorych najczęściej w okresie podniecenia, kiedy kontakt z nimi był utrudniony, a dokładne oględziny lekarskie ii pobranie mate riału do badań dodatkowych prawie niemożliwe. W opracowywanym ma teriale starano się ustalić płeć i wiek chorych, sposób zakażenia, miejsce zakażenia, okres wylęgania choroby w zależności od płci, wieku, miejsca zakażenia, ponadto starano się ustalić, czy przeprowadzone szczepienie zapobiegawczo-lecznicze nie wpływało ewentualnie na okres wylęgania choroby, a następnie na przebieg choroby, wyniki badań dodatkowych i anatomopatologicznych. W końcu dla wyczerpania całości materiału do tyczącego wścieklizny, będącego w posiadaniu kliniki, omówiono chorych z powikłaniami poszczepiennymi, do których zaliczono także przypadek Lyssa mitis. 146 В. Starzecka Nr 3 N r 3 Wścieklizna u ludzi 147 wiózł w pole i zakopał w ziemi. Rodzina z całą pewnością twierdzi, że nie został poką sany przez psa, o którym mowa, ani też później przez innego psa. Należałoby więc przyjąć, że B. W. musiiał bezpośrednio lub pośrednio zetknąć się poprzez uszko dzoną skórę lub śluzówkę ze śliną padłego zwierzęcia. Tabela I Wiek chorych na wściekliznę leczonych w Oddziale Zakaźnym Szpitala św. Łazarza w Krakowie Miejsce za każenia. Miejsca pokąsania w przedstawionym ma teriale są następujące: głowa i twarz u 20,5% chorych, szyja u 1,1%, ręce u 35,2%, nogi 9,11%, miejsca nieustalone 34,1%. Okres wylęgania chioroby wahał się od JL ljdni do półtora roku, przeciętnie ponad 2 miesiące, co jest zgodne z danymi z piśmien nictwa (3, 7, 8, 24, 28, 29). Należy w tym m iejscu zwrócić uw^agę na to, co już kiedyś podnosił Nitsch (29), że okres wylęgania u kobiet był krót szy niż u mężczyzn. A mianowicie wynosił on u kobiet przeciętnie ok. 58 dni, u mężczyzn ok. 80 dni. Wiiek wpływa również :na czasokres rozwoju choroby. W grupie chorych do lat piętnastu choroba rozwijała się przeciętnie około 54, u starszych zaś około 83 dni. Związane jest to przypuszczalnie z tym, że dzieci były sto sunkowo częściej pokąsane w twarz niż dorośli. Czas występowania pierwszych objawów choroby w zależności od miej sca wtargnięcia zarazka wyglądał następująco: wcześniej zachorowali ci, którzy byli pokąsani w ręce lub głowę, później — pokąsani w nogi. W jedynym przypadku pokąsania w szyję okres wylęgania był dość długi i wynosił 90 dni. Rolę odgrywa nie tylko miejsce pogryzienia, ale głębokość i rozległość rany oraz sposób, w jaki została zadana (przez ubranie czy w gołe ciało). Niestety w opracowywanym materiale brak o tym danych. Dla prześledzenia zagadnienia, czy szczepienie zapobiegawczo-lecznicze wpływa w jakiś sposób na okres wylęgania choroby, podzielono wszyst kich chorych na pięć następujących grup: Grupa I — 41 osób (46,59fl/o) — nie szczepionych przeciw wściekliźnie. Grupa II — 14 osób (15,91%) — ludzie cii zachorowali podczias przepro wadzanych szczepień lub nie poddali się z różnych względów szczepie niom do końca (np. zła tolerancja, brak szczepionki). Grupa III — 8 osób (9,1%) — przeprowadzono u nich całkowite szcze- piewie ochronne lecznicze, ale zachorowali przed upływem 14 dni od za kończenia szczepień. Od czasu Pasteura uważa się, że dopiero po upływie tego okresu wytwarza się pełny stan uodpornienia i dlatego przypadków tych nie należy umieszczać w statystyce, jako niepowodzeń szczepienia. Nitsch i J. K. Kostrzewski (18, 21, 30) nazywają ten pogląd „niczym nie uzasadnionym błędem w statystyce”. Grupa IV — 15 osób (17,0%) — przeprowadzono u nich całkowite szcze pienie i zachorowali przynajmniej w dwa tygodnie od ukończenia u od- 148 В. Starzecka pornienda. (W opracowywanym materiale zachorowali najwcześniej po trzech tygodniach). Grupa V — 10 osób (11,4%) — nie wiadomo czy byli szczepieni. W taibeli II zestawiano okresy wylęgania, przy pokąsaniu w głowę lub w twarz w poszczególnych grupach. Przy analizie tej tabeli stwierdzono, że w II i III grupie okresy wylęgania są krótsze niż w grupie I ii IV i to Tabela II Okresy wylęgania wścieklizny przy pokąsaniu twarzy * Do roku 1915 włącznie, szczepiono 2 razy dziennie, a od roku 1916 tylko raz dziennie zwiększając jednorazową dawkę danej szczepionki. Do roku 1923 szczepiono „zarazkiem żywym”, potem „zarazkiem zabitym”. nie tylko na podstawie przeciętnych dla poszczególnych grup (w grupie IV trudno mówić o przeciętnej, ponieważ jest tam tylko 2 chorych, o bar dzo różnych okresach wylęgania), ale także przy rozpatrywaniu danych odnoszących się do poszczególnych chorych. Podobne wyniki otrzymano przy innych miejscach wtargnięcia zarazka (np. przy pokąsaniu w ręce przeciętny okres wylęgania wynosił w grupie I — 64 dni, II — 35 dni, III — 30 dni, IV — 75 dni). Przebieg choroby. Obecnie przechodzę do obrazu klinicznego wścieklizny u omawianych 88 chorych. U 8 chorych udało się ustalić, że na 1—2 dn/i przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby byli nie spokojni, smutni bez przyczyny, osłabieni, mieli bóle i zawroty głowy. Po tym okresie u nich i u pozostałych dochodziło do wczesnych objawów