Tajemnice Krajobrazów Pomorza Zachodniego
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Tajemnice krajobrazów Pomorza Zachodniego PRZEWODNIK DLA DOCIEKLIWYCH Praca zbiorowa pod redakcją Zbigniewa Głąbińskiego Szczecin • 2009 Autorzy tekstów: Ryszard K. Borówka Ryszard Dobracki Tomasz Duda Marek Dworaczyk Andrzej Piotrowski MartaZbigniew Poszumska Głąbiński Recenzent: drRedakcja: hab. Zbigniew Zwoliński, prof. UAM Poznań ZbigniewKonsultacje: Głąbiński Mariusz Brzeziński WojciechKorekta: Heliński Elżbieta Wiśniewska Autorzy zdjęć: Zbigniew Głąbiński Wojciech Heliński Opracowanie plastyczne map, rysunki, zdjęcia: Mariusz Brzeziński Iwona Ciechanowska Projekt i skład: ISBN 978-83-61289-12-8 Publikacja powstała w ramach projektu pt. „Przygoda z turystyką. Doskonalenie nauczycieli w zakresie edukacji środowiskowej jako czynnik kształtowania świadomości środowiskowej i tożsamości regionalnej w województwie zachodniopomorskim”. Forum Turystyki Regionów Wydawca, lider projektu: Partnerzy w projekcie: al. 3 Maja 1, 70-214 Szczecin tel. 91 488 00 50 e-mail: [email protected] www.forumturystyki.pl Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2 Wstyd to wielki nie znać swej ojczystej ziemi. Aleksander Janowski WstępPomorze jest jednym z wyraźnie określonych regionów Polski. Z punktu widzenia przyrodniczego jest ono naturalnie powiązane z całością teryto- rium naszego kraju i posiada naturalne granice. Jednakże, uwzględniając aspekt historyczny, już w średniowieczu region ten został podzielony na dwie części – Pomorze Zachodnie i Pomorze Wschodnie. Od czasów roz- bicia dzielnicowego aż do zakończenia II wojny światowej dzieje Pomo- jestrza Zachodniegodorobkiem wielu toczyły narodów. się odrębnym trybem od pozostałej części Polski. Z tego powodu jest to wyjątkowy region, którego dziedzictwo kulturowe Obecnie Pomorze Zachodnie utożsamiane jest z powstałym 1.01.1999 r. województwem zachodniopomorskim, które pod względem historycznym zajmuje ziemie dawnego Księstwa Pomorskiego, wschodniej Brandenbur- gii oraz północno-zachodniej Wielkopolski. Z racji położenia z dala od cen- trów polityczno-administracyjnych, na obszarze ścierania się wpływów pomorskich, polskich, niemieckich, duńskich, szwedzkich zachowało się tu niewiele obiektów architektury o randze europejskiej. Nie znaczy to, że na regionalne.terenie województwa zachodniopomorskiego nie ma walorów turystycz- nych o charakterze kulturowym, ale mają one przede wszystkim znaczenie Dla współczesnych mieszkańców Pomorza Zachodniego niezwykle istot- nym zagadnieniem jest odpowiednie wyeksponowanie istniejących wa- lorów turystycznych zarówno przyrodniczych, jak i antropogenicznych. Ma to dwojakie znaczenie. Z jednej strony świadomość zamieszkiwania w atrakcyjnie turystycznym regionie podnosi poczucie własnej samooceny mieszkańców i kształtuje ich regionalną tożsamość. Z drugiej ma to zna- czenie zupełnie pragmatyczne i może dawać wymierne korzyści w postaci przychodów z obsługi ruchu turystycznego. Niestety, świadomość istnienia walorów turystycznych wśród mieszkańców województwa zachodniopo- morskiego jest ciągle zbyt niska. Wyniki prowadzonych w ciągu ostatnich lat badań z zakresu nauk przy- rodniczych, archeologii, historii sztuki i innych dostarczają zaskakujących i ciekawych informacji o zasobach Pomorza Zachodniego, które odpowied- cenionyminio udostępnione i znanymi mogą atrakcjami stać się cennymiturystycznymi. walorami turystycznymi. Właści- we spopularyzowanie tych walorów może spowodować to, że zostaną one Niniejszy przewodnik ma znacząco odmienny charakter od tego typu opracowań spotykanych na rynku. Jego głównym3 celem jest przybliżenie mieszkańcom województwa zachodniopomorskiego, jak i turystom zu- pełnie nieznanych lub mało wypromowanych walorów turystycznych o charakterze krajoznawczym. Wiele zawartych w nim informacji pierw- szy raz udostępnionych zostaje szerokiemu kręgowi turystów i krajo- znawców. Przyjęcie takiego założenia spowodowało, że autorami prze- wodnika są specjaliści różnych dziedzin: geolodzy, geografowie, archeolo- dzy, historycy sztuki i regionaliści. Połączyła ich wspólna myśl, aby część swej wiedzy, w większości zdobytej w terenie, zaprezentować w postaci tego przewodnika. Przewodnik ten ma przede wszystkim służyć uczniom i nauczycielom mieszkającym na terenie województwa zachodniopomorskiego w odkry- waniu ich małej ojczyzny – Pomorza Zachodniego. Materiały uzupełniające do przewodnika zawiera „Poradnik metodycz- ny dla nauczyciela”. Obejmuje on scenariusze zajęć terenowych oraz infor- macje o podstawach formalnoprawnych organizacji turystyki i krajoznaw- stwa we współczesnej szkole. Trasy wycieczek zostały opracowane tak, aby można było je zrealizować w czasie jednego dnia. Oczywiście można połączyć 2 lub 3 trasy i w ten sposób powstanie dłuższa wycieczka. Zaprezentowane opisy tras mogą być merytoryczną podstawą realizacji zajęć dydaktycznych z różnych przedmiotów w zależności od bieżących potrzeb nauczyciela. Mogą one być wykorzystane na wszystkich etapach kształcenia. Nauczyciel zysku- miotów.je w ten sposób możliwość indywidualnego doboru realizowanych treści i wykorzystania zajęć terenowych w realizacji tematów z różnych przed- Należy oczywiście pamiętać, że zapoznawanie z walorami krajoznaw- czymi regionu nie powinno prowadzić do znużenia uczestników wyjazdu. W tym celu w przebiegu tras wycieczek uwzględniono również elementy rekreacyjne, gdyż połączenie poznawania z wypoczynkiem daje najlepsze efekty dydaktyczne i wychowawcze. Zespół autorski oraz wydawcy przewodnika życzą wszystkim zwiedza- jącym województwo zachodniopomorskie wytrwałości i dociekliwości w rozwiązywaniu zagadek i poznawaniu ciekawostek krajoznawczych na- szego regionu oraz wielu niezapomnianych wrażeń. Zbigniew Głąbiński 4 Spis treści ....................................................................... 3 Wstęp ......................................................................... 6 Mapa ..................................... Trasa nr 1 – Historia ukryta w legendzie, pod ziemią, pod wodą – wyspa Wolin ............. 168 Trasa nr 2 – Tam gdzie ziemia się kończy a morze zaczyna ....................... Trasa nr 3 – Szlakiem Solnym z Kołobrzegu do największego głazu narzutowego 28 .............................. Trasa nr 4 – Tsunami na Bałtyku, czyli w krainie Eryka – króla trzech narodów 40 ........................... Trasa nr 5 – Kurhany, kamienne kręgi i grodziska – śladami dawnych mieszkańców Pomorza .......... 52 Trasa nr 6 – Kraina epoki lodowcowej – Pojezierze Drawskie 60 ....................................... Trasa nr 7 – Pojezierze Ińskie. Kraina moren, czarów i pomorskich legend 70 i Pana Samochodzika ....................................... Trasa nr 8 – Tropem mamutów, meteorytów 78 ................................... Trasa nr 9 – Trzy pierścienie – skarby i legendy średniowiecznych miast 92 .......................................... Trasa nr 10 – Szlakiem zatopionych kamieniołomów, wąskotorówek Dodatki i legendy o żabie 100 ......................................................... SKAMIENIAŁOŚCI ............................................................ 108 MUSZLE ............................................................ 109 SKAŁY ............................................................ 110111 Bibliografia 5 TRASY WYCIECZEK LOKALIZACJA Trasa nr 1 Historia ukryta w legendzie, 4 Wolin pod ziemią, pod wodą – wyspa Trasa nr 2 Tam gdzie ziemia się kończy Trasa nr 3 a morze zaczyna 5 Szlakiemnarzutowego Solnym z Kołobrzegu 2 do największego głazu 3 Trasa nr 4 1 Tsunami na Bałtyku, czyli w krainie Eryka – króla trzech 10 Trasa nr 5 narodów Kurhany, kamienne kręgi i grodziska – śladami dawnych 6 Trasa nr 6 mieszkańców Pomorza Kraina epoki lodowcowej Trasa nr 7 – Pojezierze Drawskie Pojezierzelegend Ińskie. Kraina moren, czarów i pomorskich 7 Trasa nr 8 Tropem mamutów, meteorytów Trasa nr 9 i Pana Samochodzika Trzymiast pierścienie – skarby i legendy średniowiecznych 9 Trasa nr 10 8 Szlakiem zatopionych kamieniołomów, wąskotorówek i legendy o żabie Morze Bałtyckie WPN WPN zalew szczeciński niemcy 8 T R A S A 1 1 Historia ukryta w legendzie, podWyspa Wolin,ziemią, choć pozornie pod znana wodąi często odwiedzana – wyspa przez turystów, Wolin ciągle skrywa śla- dy swojej burzliwej przeszłości geologicznej, jak i bliższych nam dziejów historii. Współcześni mieszkańcy Wolina – legendarnej Winety próbują odtworzyć dawny świat w Skansenie Sło- wian i Wikingów, a dzięki współpracy geologów i archeologów wiemy coraz więcej o przyczy- nach zagłady tej ludnej kiedyś osady. To również doskonały teren do prowadzenia obserwacji zmian dokonujących się we współczesnym krajobrazie. Podajemy nowe fakty o znanych miej- scach i obiektach oraz prezentujemy te atrakcyjne, ale mniej odwiedzane. Charakterystyka fizjograficzna wyspy Wolin Na stosunkowo1 niewielkiej2 pod względem obszaru wyspie Wolin (265 km ) znajdują się unikatowe obiek- ty przyrodnicze ( ) o dużej wartości edukacyjnej. Wśród nich, poza znanymi wśród turystów atrakcjami z terenu Wolińskiego Parku Narodowego, istnieją inne, mniej spo- pularyzowane. MierzejaNa Wolinie Świny wyróżniono dziewięć mikroregionów fizycz- nogeograficznych. Są to: 1 formzwana eolicznych też Mierzeją Przytorską, która powstała w ciągu ostatnich 6000 lat i stanowi rozległy ob- szarPasmo występowania Wolińskie w postaci wałów wydm nadmorskichspiętrzonej i obniżeń moreny międzywydmowych. czołowej Formy eoliczne stanowi przykład dobrze wykształco- czasie ostatniego zlodowacenia. – formy terenu po- nej formy , która powstała w Pagórki Lubińsko-Wapnickie (11) wstałe wskutek niszczącej