Berlicum Middelrode Den Dungen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Tussen 2002 en 2017 heeft waterschap Aa en Maas met meerdere partijen samen gewerkt om het water van de Aa en de natuur tussen Kasteel Heeswijk A59 en ’s-Hertogenbosch volop ruimte Ontdek het Dynamisch Beekdal! te geven. Waar eerder de Aa hier tussen kades stroomde is nu een ROBUUST EN NATUURLIJK Maximakanaal afwisselend en Dynamisch Beekdal ontstaan. De natuur, grondeigenaren Rosmalense A2 en inwoners in de (wijde) regio Oude Bossche Baan Aa profiteren hier samen van! Stenenkamerplas Aa Zandvang 15 T 17 20 e Gewads Brugske Natuurlijke Oud molenhuis k e n i n g In 2016 werd deze nieuwe fietsbrug U ziet hier het oude : overstromingsvlakte H e geplaatst, die de naam het Gewads molenhuis van de e In 2017 kreeg de Aa hier haar m k Brugske kreeg. Deze naam voormalige Watermolen u n nieuwe kronkelende loop. Via d Berlicumseweg e duidt op de vroegere ter Steen, een zogenaamde k r i de flauwe oevers kan het water n g doorwaarbare plaats banmolen uit 1344 waar D Oude Bossche Baan nu veel ruimte innemen. Bij e P (het Gewathe) boeren verplicht waren hun l a e hoge waterstanden ontstaat t hier. graan te malen. Het Rijk kocht s dan ook een brede natuurlijke vis de watermolen in 1819 op om de pasa waterberging overstromingsvlakte. ge waterhuishouding van de Aa te verbeteren. Enkele jaren later werd Kades en stuwen weg de molen gesloopt. 1 3 De Aa en de Leijgraaf in dit gebied waren 2 24 Kasteel Hasseltsedijk Heeswijk 18 decennialang ingebed tussen hoge kades. De kades Meander Assendelft Het monumentale Kasteel 21 Brug als zijn nu voor een groot gedeelte weggehaald. Het Bij het rechttrekken van de Aa in de Heeswijk ligt er al zo’n jaren ’30 bleef deze oude Aa-kronkel wandelverbinding 1000 jaar, lange tijd als in stand. In 2008 werd de meander een onneembare vesting water kan hierdoor bij hevige regenval op een In 2016 plaatste waterschap Aa en weer verbonden met de Aa. In de loop aan de Aa te midden van Maas deze brug over de Leijgraaf als der jaren heeft de Aa binnenbochten moerassen. De slotgracht van wandelverbinding tussen Kasteel gecontroleerde manier meer ruimte innemen, van de meander laten verzanden en Kasteel Heeswijk staat nu via De Brand Heeswijk en de omgeving van de buitenbochten uitgesleten. Zo zijn een duiker in directe verbinding Beusingsedijk Middelrode. De wandelbrug is tot waardoor risico’s op ongewenste overstromingen natuurlijke steile oevers ontstaan. met de Aa. Zo wordt het stand gekomen met inbreng van waterberging grachtwater telkens ververst, wat de sterk zijn verlaagd. 16 de werkgroep ‘Ommetjes waterkwaliteit ten goede komt. 1 Aa onder Raadhuisplein Losse meander Berlicum-Middelrode’. Maximakanaal 6 Deze oude Aa-meander werd niet De Tweeling 4 volledig verbonden met de Aa en Nijvelaar Aa Via vier enorme sifonbuizen heeft een belangrijke natuur- en 19 Inlaatwerk voor Waterberging (4,75 m breed en 3,5 meter cultuurhistorische waarde. hoog) stroomt de Aa hier 5 Hoogstraat waterberging Met de herinrichting van de Aa worden ook onder het Maximakanaal 25 Bijzondere door. Eén sifonbuis kan Nijvelaar Via dit inlaatwerk kan het Aa-water ook door vissen gepasseerd gecontroleerd in de nabij gelegen landgoedbewoners ’s-Hertogenbosch en de omliggende worden. Aan de andere weilanden stromen. Bij extreem Als u geluk heeft, kunt u hier dassen, kant van het kanaal kunnen hoge waterstanden (verwachting reeën of ijsvogels tegenkomen. dorpen beschermd tegen vissen via een vispassage het Zuid Willemsvaart N279 Nijvelaar eens in de 100 jaar) is dit nodig Speciaal voor de das is waterpeilverschil overbruggen om overstromingsrisico’s een terp gemaakt. bestaande wateroverlast en tussen de Aa en de sifonbuis. richting ’s-Hertogenbosch Nijvelaar te minimaliseren. Hier kan dit dier Beekveld N616 in de hoge droge is rekening gehouden met Poeldonk Dwarsdoorsnede sifon grond zijn burcht bouwen, terwijl de klimaatontwikkeling. 46 meter breed Hoogstraat hij zijn voedsel Maximakanaal 4,2 meter diep in het lagere Aa Aa Aaveld Diverse speciaal ingerichte Sifon 3,5 meter hoog 7 beekdal vindt. IJsvogels nestelen landbouwgronden worden in de steile oevers ingezet om water tijdelijk in de beek. 4 Waterbergings- 6 Funderingsresten Nijvelaar 2 Rosmalense op te slaan. Dit is nodig bij Beekveld Aa en waterberging gebied kasteel Ter Aa Dit is het grootste Tijdens het graven van de Nieuwe 22 extreme afvoeren van de Aa, De Rosmalense Aa is een Vispassage bij stuw waterbergingsgebied in het Run in 2016 stuitte men hier op nieuw aangelegde beek als 26 Eeuwenoude Dynamisch Beekdal. Deze twee delen van de fundering van het Berlicum In de kade van de Leijgraaf is een natuurcompensatie voor het die zich naar verwachting eens landbouwgrond is omgeven door historische kasteel Ter Aa II. Om deze vispassage om een stuw aangelegd. lanen Kanaalpark. Aan de noordzijde van Poeldonk N279 een dijk en kan bij extreem hoge bijzondere vondsten van 2,5 meter Runweg Deze zorgt ervoor dat vissen vanaf de beek is een waterbergingsgebied Sassenheimseweg U ziet hier de eeuwenoude lanen, die in de 100 jaar voordoen. waterstanden van de Aa vol lopen. lang en 80 centimeter breed de Aa de Leijgraaf op kunnen en zo ingericht, dat 250.000 m³ kan opvangen 8 het landgoed van Kasteel Heeswijk Het gebied kan dan zo’n 600.000 m³ niet verloren te laten verder het gebied in kunnen trekken. bij extreem hoge waterstanden van de doorkruisen. Deze lanen zijn destijds water bergen. gaan, hebben zij een Aa. als dijkjes opgeworpen van aarde uit herinneringsplek ontwateringssloten. Langs de lanen gekregen in de Beekveld Kronkels terug staan zomereiken en beuken. kade. s t e a l P 23 De gekanaliseerde Aa van de jaren ’30 heeft nu weer e Resten Romeinse D g 5 n i Wandelverbinding r k boerderij e zijn oorspronkelijke kronkelende loop. Hiervoor d 9 Westerbroek n Hersend u Westakkers Berlicum k Runweg Tijdens archeologische opgravingen 28 Stuw voor m e 10 27 e Historische eik H zijn hier resten aangetroffen van een zijn oude meanders (beekbochten) bij Kasteel Op deze plek is een nieuwe : 11 s t e h waterverdeling c Zuid- oude Romeinse boerderij. wandelverbinding gemaakt naar S Deze oude eik markeert de Heeswijk en Middelrode hersteld en Berlicum. Hiermee is het Aa-dal nog Willemsvaart scheidslijn tussen de vroegere Deze stuw regelt de waterverdeling gemakkelijker bereikbaar geworden. parochies Berlicum en Schijndel, die tussen de meanderende Aa door het zijn enkele nieuwe meanders hier vanaf de veertiende eeuw in een landgoed van Kasteel Heeswijk en 7 Nieuwe fietsbrug Hersend rechte lijn naar de Michaelkerk in de rechte Aa langs de N279. Omdat Westakkers Sint-Michielsgestel liep. het landgoed niet mag verdrogen, aangelegd. De bochtige en Omdat de Aa hier is verplaatst, moet er voldoende water door de verviel de fietsverbinding over de Poeldonk meanderende Aa stromen. Bij te hoge oude Aa tussen de Nijvelaar, Den langere Aa zorgt voor variatie Hersend H waterstanden wordt extra water via is to Dungen en de kern van Berlicum. ri sc de rechte Aa afgevoerd. h in stroomsnelheid en heeft e Met deze nieuwe brug is deze k a 3 Linie 1629 a fietsverbinding weer r t : 12 S hersteld. t zowel flauwe als steile i Langs deze plek loopt de c h t i n historische fietsroute ‘Linie g D oevers. Van groot belang 1629’. Frederik Hendrik, prins e Den Dungen G r o van Oranje, legde deze linie e n N279 e Aa voor natuurontwikkeling aan rondom ’s-Hertogenbosch V e s t Middelrode i om de stad te veroveren op de n g en een natuurlijkere Spanjaarden. Zijn succesvolle Zuid-Willemsvaart verovering in 1629 was hét keerpunt van de Tachtigjarige Oorlog. waterafvoer. 13 De Kunning Een groot deel van die linie is nog altijd aanwezig als kleine hoogteverschillen, Het Gewat maar ook met oude dijken en restanten 14 van verdedigingswerken. Poelen Poeldonk 15 Landgoed 16 Ook zijn er Seldensate Driezeeg De Leijgraaf 10 Natuurrijke poel 13 Kanorustplaats Haffertse meerdere straat Straat In het gebied liggen vele nieuwe Hier kunnen kanoërs even aanleggen Spurkstraat Gouverneursweg Brug Gouverneursweg poelen aangelegd poelen. Dit is een mooi voorbeeld van om te pauzeren of rond te wandelen Kameren Kameren zo’n poel. In de nieuw aangelegde door het gebied. Zuid-Willemsvaart 17 Wandelen door het Dynamisch Beekdal Assendelftseweg in het beekdal van de Aa. poel leggen kikkers, padden, Pastoor Verlindenstraat Molenhoek 22 In het Dynamisch Beekdal zijn geen speciale wandelpaden aangelegd en kunt u zelf het salamanders en libellen hun Spurkstraat Laan van Seldensate Kameren Deze poelen hebben een lokale gebied ontdekken. Deze wandelroute van ongeveer negen kilometer lang is overal goed eieren. In het water leven allerlei Molenhoek begaanbaar en leidt u langs vele mooie plekken! Onderweg komt u ook zes informatieborden waterdieren. De soortenrijke oever- 21 natuurfunctie, maar zijn ook van tegen over het vernieuwde Aa-dal. U kunt de wandelroute op ieder punt starten of eindigen. en waterbegroeiing is aantrekkelijk voor diverse vlinders en (water) 14 Landgoed Brugstraat belang voor de Aa in zijn geheel Tussen het begin- en het eindpunt van deze wandeling is een rechtstreekse busverbinding (lijn insecten. Seldensate 158, ’s-Hertogenbosch – Veghel). Kijk voor de actuele vertrektijden op www.9292.nl. Woud 8 Rechte Aa Landgoed Seldensate is een 20 Gouverneursweg als ecologische verbinding tussen historische buitenplaats Over een wat langer stuk is de rechte Wij vragen u aan het volgende tijdens uw wandeling te denken: waar vroeger een hoeve, Aa hier in stand gebleven. Er waren Kapelstraat de Maas en de Peel. Vooral amfibieën • Houd honden aan de lijn; een poortgebouw, een Molendijk namelijk geen gronden beschikbaar waterberging • Houd voldoende afstand tot grazende dieren; 11 Meander en bierbrouwerij en een Kasteel voor een natuurlijke en kronkelende Molendijk die in stilstaand water leven, verplaatsen zich • Verstoor geen broedende vogels; kasteeltje stonden.