Quickscan Veiligheidsanalyse Hollandsche Ijssel
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Datum februari 2019 Status Definitief Opstellers B. Maaskant A. van der Kraan E. de Graaf Inhoud Voorwoord 2 Samenvatting 3 1 Inleiding 4 1.1 Aanleiding 4 1.2 Doelstelling 4 1.3 Leeswijzer 4 2 Kader 5 2.1 Voorlanden langs de Hollandsche IJssel 5 2.2 Hoge waterstanden op de Hollandsche IJssel 6 2.3 Toetsing, beoordeling en versterkingsprojecten 6 2.4 Brede blik op het systeem van de Hollandsche IJssel 6 3 Methodiek 8 3.1 Beoordeling op Maat van keringen met hoog voorland 9 3.1.1 Screening 9 3.1.2 Beslisregels 9 3.1.3 Potentie lagere en minder brede voorlanden 10 3.2 Beheerstrategie bij meenemen voorlanden 12 3.3 Systeemmaatregelen 12 4 Toets op maat kering met voorland 13 4.1 Screening 13 4.2 Beoordelen met beslisregels 14 4.3 Potentie lagere en smallere voorlanden 15 4.4 Overzicht beoordeling waterkering met voorland 17 5 Beheer van waterkering met voorland 18 5.1 Beheer voor de ‘korte’ termijn 18 5.2 Beheer voor de ‘lange’ termijn 18 6 Systeemanalyse 20 6.1 Effect van systeemmaatregelen 20 6.2 Effect systeemmaatregelen op beoordelingsresultaat 21 6.3 Effect van systeemmaatregelen in de tijd 22 7 Conclusies en aanbevelingen 23 7.1 Conclusies en aanbevelingen 23 7.2 aanbevelingen vanuit het toekomstperspectief 23 8 Literatuurlijst 25 Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel 1 Voorwoord De Quickscan Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel is opgesteld vanuit de POV Voorlanden in samenwerking met het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard en Hoogheemraadschap van Rijnland. De kwaliteitsborging van dit rapport heeft plaatsgevonden door middel van een review vanuit het kennisplatform risicobenadering en een advies vanuit het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW). Daarnaast is er samenwerking gezocht met het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden (DPRD). Deze quickscan is een belangrijke bouwsteen voor verder onderzoek binnen het project Waterveiligheid Hollandsche IJssel (WHIJ) - nader onderzoek mini Systeemanalyse Hollandsche IJssel. Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel 2 Samenvatting Volgens de Regeling veiligheid primaire waterkeringen 2017 zijn keringbeheerders wettelijk verplicht om het werkelijke profiel van de waterkering te beoordelen inclusief voorland, ook als dit voorland buiten de legger ligt. Op basis van een casestudy, in een toets op maat setting, zijn waterkeringen met hoge (bebouwde) voorlanden beoordeeld. Als casestudy is gekozen voor de Hollandsche IJssel aangezien ongeveer de helft van de waterkering langs de Hollandsche IJssel voorlanden heeft en dijkversterkingen zeer kostbaar zijn (~ € 20 miljoen per kilometer) en ingrijpend voor de omgeving. Doel is het bieden van een beoordelingsmethode zodat de verschillende beheerders van hoge voorlanden deze op een gelijke manier kunnen beoordelen. Dit leidt tot een eerste beeld van de veiligheidsbijdrage van de voorlanden en het al dan niet voldoen aan de norm. Daarna zal worden bekeken hoe eventuele toekomstige veranderingen in het systeem invloed hebben op de waterveiligheid. Deze analyses zijn bouwstenen voor slimmere afwegingen ten aanzien van dijken met voorland en het bredere systeem van de Hollandsche IJssel. De POVV constateert dat alle ingrediënten aanwezig zijn om in de beoordeling vast te stellen dat in de huidige situatie met eenvoudige analyse ongeveer 6,5 aan de norm voldoet. Met een verdiepende analyse is dit areaal uit te breiden met orde 4,5 - 8,5 kilometer tot in totaal 15 kilometer goedgekeurde kering. De POVV identificeert dat met input van de mini-systeemanalyse meer kilometer waterkering eenvoudig goedgekeurd kan worden. In de systeemanalyse is de faalkans van de Hollandsche IJssel kering verkleind tot 1/5000, wordt altijd gesloten op kentering en is er geen waterbezwaar vanuit het regionale systeem. Hiermee neemt het aantal kilometer waterkering dat met een eenvoudige analyse goedgekeurd kan worden toe tot 9 km in plaats van de 6,5 km zonder systeemmaatregelen Aanvullend hierop neemt de potentie van een verdiepende analyse toe doordat er minder water op de voorlanden staat. Het gaat dan om ongeveer 5,5 tot 8,5 kilometer waterkering. In potentie kan er dus ongeveer 17,5 kilometer (9 + 8,5 km) waterkering worden goedgekeurd door expliciet meenemen van voorlanden in combinatie met systeemmaatregelen. De mogelijkheden van systeemmaatregelen zijn afhankelijk van de haalbaarheid van afspraken tussen Rijkswaterstaat en collega waterbeheerders over de inzet van deze systeemmaatregelen. De potentie van deze maatregelen wordt in 2019 verder onderzocht in de bredere systeemanalyse van DPRD (onderzoeksproject Waterveiligheid Hollandsche IJssel (WHIJ)). Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel 3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De POV Voorlanden heeft als doelstelling dat vanaf 2019 alle beheerders van primaire waterkeringen het effect van voorlanden optimaal meenemen bij het beoordelen, ontwerpen en beheren van waterkeringen. Het is van belang dat een bewuste, expliciete en traceerbare afweging wordt gemaakt over hoe voorlanden worden meegenomen. Volgens de Regeling veiligheid primaire waterkeringen 2017 zijn keringbeheerders wettelijk verplicht om het werkelijke profiel van de waterkering te beoordelen inclusief voorland, ook als dit voorland buiten de legger ligt. Het wettelijke beoordelingsinstrumentarium (WBI) biedt hiervoor echter onvoldoende regels in de eenvoudige- en gedetailleerde toets, zodat vaak een toets op maat nodig is. Dit onderzoek zoekt, op basis van een casestudy, een toets op maat om hoge (bebouwde) voorlanden te beoordelen. Als casestudy is gekozen voor de Hollandsche IJssel aangezien ongeveer de helft van de waterkering langs de Hollandsche IJssel voorlanden heeft. De beoordeling voor de Hollandsche IJssel is complex omdat de belasting voor een groot deel te beïnvloeden is door instellingen rond de stormvloedkering Hollandsche IJssel (SVK) en bemaling vanuit omliggende boezemsystemen. In deze studie wordt ook gekeken wat het effect is van beperkte systeemaanpassingen op de beoordeling van de waterkeringen met voorland. 1.2 Doelstelling Doel van deze rapportage is het bieden van een beoordelingsmethode zodat de verschillende beheerders van hoge voorlanden deze op een gelijke manier kunnen beoordelen. Daarnaast staan in deze rapportage suggesties voor het verder verfijnen van de methodiek. Gezien deze doelstelling bestaat de doelgroep met name uit beoordelaars bij Waterschappen, Rijkswaterstaat en Ingenieursbureaus. Details en inhoudelijke analyses zijn in de bijlage te vinden. Naast de beoordeling wordt ook een eerste aanzet geschetst van het handelingsperspectief voor borging en beheer van deze hoge voorlanden. Deze quickscan vanuit de POV Voorlanden leidt tot een eerste beeld van de veiligheidsbijdrage van de voorlanden. Daarna zal worden bekeken hoe eventuele toekomstige veranderingen in het systeem invloed hebben op deze veiligheidsbijdrage. Dit is met name bedoeld als input voor de beleidsmakers bij de Waterschappen en Rijkswaterstaat. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft het kader van de uitgevoerde analyses, de gevolgde methodiek staat in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van de veiligheidsanalyse gepresenteerd. Hoofdstuk 5 gaat in op de mogelijkheden voor een beheerstrategie. Hoofdstuk 6 beschrijft de systeemanalyse, waarna in hoofdstuk 7 de belangrijkste conclusies en aanbevelingen worden weergegeven. Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel 4 2 Kader 2.1 Voorlanden langs de Hollandsche IJssel Langs de Hollandsche IJssel zijn relatief veel voorlanden. Deze opgehoogde voorlanden worden zellingen genoemd en gebruikt voor recreatie, bedrijven of woningen. Al voor 1900 zijn er diverse hoger gelegen voorlanden aangelegd. In de jaren 1950-1970 zijn een aantal uiterwaarden opgehoogd met huisvuil, baggerslib en ook ander afval. Rond 2000 zijn veel van deze vervuilde zellingen gesaneerd door afgraving of afdekking. De voorlanden langs de Hollandsche IJssel hebben een verschillend maaiveldniveau. Sommige voorlanden lopen regelmatig onder water, terwijl andere voorlanden hoger liggen dan de ‘officiële’ dijk. Voor deze notitie zijn alleen de voorlanden meegenomen die boven gemiddeld hoogwater bij springtij liggen. Een overzicht van deze hoge voorlanden is opgenomen in Figuur 2-1. Van de ongeveer 40 kilometer waterkering langs de Hollandsche IJssel heeft ongeveer 20 kilometer een hoog voorland. Figuur 2-1: Overzicht aanwezige voorlanden. Veiligheidsanalyse Voorlanden Hollandsche IJssel 5 2.2 Hoge waterstanden op de Hollandsche IJssel Hoge waterstanden op de Hollandsche IJssel ontstaan door storm op zee. Bij een gesloten stormvloedkering Hollandsche IJssel (SVK) worden de waterstanden verder bepaald door de combinatie met bemaling en wind. De SVK wordt voor het bereiken van het sluitpeil van 2,25 m+NAP gesloten. De SVK heeft een relatief grote faalkans, waarbij de kans dat deze niet sluit als dat zou moeten bepaald is op 1/200 per sluiting. Met deze relatief hoge faalkans zijn de waterstanden die kunnen optreden door een falende SVK bepalend voor de voorlanden. Bij een kleinere faalkans van de SVK verandert dat beeld. De beoordeling voor de Hollandsche IJssel is complex omdat de belasting voor een groot deel te beïnvloeden is door de stormvloedkering Hollandsche IJssel (SVK) en bemaling vanuit omliggende boezemsystemen. In deze studie wordt ook gekeken wat het effect is van systeemaanpassingen op de beoordeling van de waterkeringen met voorland en hoe dit van invloed kan zijn op de strategie voor de middellange termijn. 2.3 Toetsing, beoordeling en versterkingsprojecten In