'Er Is Niks Mooiers Dan Jezelf Kunnen Zijn'

COC NEDERLAND JAARVERSLAG 2015

FRONT LINER

‘Er is niks mooiers dan jezelf kunnen zijn’

JAHNIELLA TUINFORT COC NEDERLAND COC NEDERLAND JAARVERSLAG JAARVERSLAG 2015 2015

VOORWOORD 4

COC VAN ALLE KANTEN 6

GRENZELOOS 10

CULTUUR & GELOOF 16

JOUW BELANGEN 22

UIT ALLE WINDSTREKEN 28

JONG & SCHOOL 30

OUD & PROUD 36

JAARREKENING 42

MEDEWERKERS 44

COLOFON / FINANCIERS 46

FRONT LINER

‘Door het COC voelde ik me gehoord en geholpen’

OMAR ABDULGHANI

3 2015

‘Door het COC voelde ik me gehoord en Dankzij de Respect2Love Academy geholpen.’ Dat zegt Omar in dit jaarver- en Trans United staan er steeds meer slag. Hij vluchtte uit Syrië voor oorlog en rolmodellen op die werken aan accep- homohaat, maar werd in de Nederlandse tatie in biculturele en religieuze kringen. noodopvang opnieuw met homohaat Er komen meer Gay-Straight Alliances geconfronteerd. Met Omar kaartten we (GSA’s) in het middelbaar beroeps- de problemen van lesbische, homosek- onderwijs, waar LHBT-acceptatie vaak suele, biseksuele en transgender (LHBT) nog moeilijk ligt. Onze Roze 50+ ambas- asielzoekers in de noodopvang aan bij sadeurs voorkomen dat roze ouderen in politiek en media. Zo werd het een van dé een isolement raken. thema’s van 2015. Onze lidverenigingen Frontliners zijn cruciaal in de COC-aan- Samen met hen en tal van andere vrijwil- voorzagen honderden asielzoekers van Ons werk wordt gewaardeerd. De voor- pak. Het zijn de gedreven voorvechters in ligers kunnen we écht dingen veranderen. een Nederlands ‘maatje,’ waardoor ze er lichters van COC Twente-Achterhoek de ‘frontlinie’ van het acceptatieproces: Daarom vormen de frontliners Ronny, niet meer alleen voorstaan. wonnen de Twentse RespectAward. Het activisten uit de Seychellen, biculturele Jahniella, Omar, Linda en Jan Karel COC won Rainbow Awards voor de GSA’s jongeren, strijdbare asielzoekers, bevlo- letterlijk en figuurlijk het gezicht van dit In dit jaarverslag lees je over de mooie en het Roze Stembusakkoord. Én onze gen GSA-coördinatoren en sterke 50+ jaarverslag. Op tal van plaatsen in het overwinningen van onze buitenlandse boodschap won bij de Gay Pride: er niets ambassadeurs. Het COC ondersteunt ze, verslag lees je hoe jij, net als hen, zelf in partnerorganisaties. Ronny uit de Sey- mis is met een homo- of lesbokus! waarbij de frontliners aangeven wat ze actie kunt komen. chellen vertelt hoe hij er, mede dankzij nodig hebben. een training van het COC, in slaagde Dit alles is alleen mogelijk door de inzet om een einde te maken aan de straf- van honderden vrijwilligers, duizenden baarheid van homoseksualiteit in zijn leden en donateurs, onze lidverenigin- land. Met LHBT-organisaties in Zuidelijk gen en financiers als de ministeries van Afrika werkten we aan LHBT-vriendelijke OCW en Buitenlandse Zaken. Die willen gezondheidszorg en de antihomowet in we hierbij in het bijzonder bedanken. het Centraal-Aziatische Kirgizië ging van Met jullie steun strijden we de komende tafel. jaren verder voor veiligheid, acceptatie en gelijke rechten in Nederland en de In Nederland kwam er na jaren van strijd wereld! een einde aan de enkele-feitconstructie, het wetsartikel waarmee religieuze scho- Tanja Ineke, Diana van den Born, len openlijke LHBT’s konden wegsturen. Robert Loesberg, Joop Schermer en Daarmee zijn alle vijf beloften uit COC’s Hans Stokebrand (bestuur 2015), Roze Stembusakkoord ingelost. Onder- Koen van Dijk (directeur) tussen boekten we vooruitgang met onze nieuwe politieke agenda. Zo presenteerde minister Van der Steur (Justitie) op ons aandringen een pakket maatregelen om geslachtsregistratie door de overheid te beperken.

4 5 GEERT VAN TOL

De achterban van COC kwam in 2015 Daar blijft het niet bij: mede dankzij het weer op tal van gebieden in actie. Zo incident komt in Suriname de discussie over LHBT-emancipatie weer op gang en meldden zich honderden vrijwilligers ook daar worden optredens van de band naar aanleiding van één oproepje voor afgezegd. maatjes voor LHBT-asielzoekers. TOM KNOFLOOK

Binders voor Transbantu In mei 2015 vraagt het COC de achterban om steun voor de transmannen van Transbantu, de transgenderorganisatie in Zambia. Zij kunnen zich geen binders veroorloven, hesjes waarmee transmannen hun borsten kunnen wegbinden. Voor transmannen in Zambia een essentieel hulpmiddel om een normaal dagelijks leven te kunnen leiden als man. Er wordt Makers en cast van SpangaS ontvangen de Bob Angelo Penning uit handen van COC-voorzitter Tanja Ineke veelvuldig gereageerd. Dankzij donaties tijdens COC’s True Colors in Paradiso van particulieren en een royale gift van Danaë, een winkel voor transmode, kan bureau dat in 2015 verschijnt. Terwijl bijna Penning voor SpangaS COC uiteindelijk alle transmannen van niemand het aanstootgevend vindt als en Judith Schuyf Transbantu een binder geven en er een een man en een vrouw met elkaar zoe- COC’s Bob Angelo Penning wordt in 2015 aantal ter beschikking stellen aan organi- nen. Voor COC reden om tijdens de Canal uitgereikt aan voorvechter Judith Schuyf saties in andere landen. De binders zijn in Parade in Amsterdam te laten zien dat en de makers en cast van jeugdserie oktober overhandigd door projectmede- zoenende mannen en zoenende vrouwen SpangaS. Schuyf ontvangt de penning werkers van het COC. prachtig zijn. De boot van COC is uitge- voor haar bijna levenslange inzet voor rust met een metershoge regenbooglift LHBT-emancipatie. NCRV-jeugdserie Antihomoband geweerd die een mannenkoppel en een vrouwen- SpangaS ontvangt de onderscheiding De Surinaamse band Hakuna Matata koppel beurtelings de hoogte in stuurt omdat ze een hele generatie jongeren Gang (HMG) toert in juli 2015 door terwijl ze elkaar innig zoenen op gepas- op een vanzelfsprekende manier heb- Nederland met repertoire waarin homo’s Prijswinnende zoenen sioneerde muziek. Oorverdovend gejuich ben opgevoed met respect voor LHBT’s. worden bedreigd met de kogel. Het num- Twee mannen die zoenen, twee vrou- en kippenvel aan de kade, en mooie Het team van SpangaS is erg blij met de mer Bullet gaat bijvoorbeeld over ‘batty wen die zoenen: het zou de normaalste woorden in De Volkskrant: ‘Zo hoort het: penning, laten ze achteraf per brief nog boys’, een scheldwoord voor homo’s. Een zaak van de wereld moeten zijn, maar het COC laat zien dat dat dus helemaal eens weten: ‘Van alle onderscheidingen oproep van COC samen met Surinaamse dat is het niet. Zelfs niet in Nederland. niet raar is, twee zoenende mannen. die SpangaS al heeft mogen ontvangen, én Nederlandse activisten aan podia om Een derde van alle Nederlanders vindt Douze points!’ Ook veel andere media is dit verreweg de mooiste prijs. Want zo de band te weren, haalt de voorpagina het aanstootgevend als twee mannen in besteden aandacht aan de boot van het enorm gerelateerd aan de inhoud en de van De Telegraaf. Het leidt er uiteindelijk het openbaar met elkaar zoenen en een COC, die door de jury wordt beloond met kernboodschap die wij met SpangaS uit toe dat alle verdere optredens van de kwart bij twee vrouwen, blijkt uit een de beker voor ‘boot met de beste bood- willen dragen.’ band in Nederland worden afgezegd. rapport van het Sociaal Cultureel Plan- schap’.

6 7 VAN ALLE KANTEN COC IN DE PRIJZEN 2015 FOTO’S KIRSTEN VAN SANTEN

Maatjes gezocht – en gevonden Zonder Stempel Eén oproep op de site en social media Een van de meest kwetsbare groepen van COC was genoeg: zou je maatje wil- in de LHBT-community zijn mensen met len worden van een LHBT-aszielzoeker? een verstandelijke beperking. Bij zestien In korte tijd reageerden meer dan drie- COC-lidverenigingen en vier instellingen honderd mensen uit alle delen van het in de gehandicaptenzorg (i.s.m. COC) land die graag tijd vrijmaken om af en toe zijn er maandelijks ontmoetingscafé: op te trekken met een LHBT-asielzoeker: kleinschalig, beschermd, regelmatig, samen een kop koffie drinken, een praatje vertrouwd en met liefde, zorg en aan- maken, een avondje stappen, samen dacht georganiseerd. Daarnaast zette het een wandeling maken of gewoon een COC in 2015 in op het project Begelei- COC’s Jan-Willem de Onder: COC’s Gay-Straight Tanja Ineke en Philip Tijsma luisterend oor bieden. Zodat LHBT-asiel- den Zonder Stempel, samen met de LFB Bruin ontvangt een Roze Alliances kregen een Rainbow ontvangen voor het COC de zoekers zich even geen vluchteling maar (belangenorganisatie voor mensen met Amsterdammertje voor zijn Award voor beste LHBT- Rainbow Award voor het Roze inzet voor Amsterdam Gay initiatief uit handen van Stembusakkoord uit handen weer gewoon mens kunnen voelen. “In een verstandelijke beperking) en Vilans Pride Valentijn de Hingh van Sjors van der Panne Amsterdam was het aanbod van vrijwil- (kenniscentrum langdurige zorg). In dit ligers zo groot dat we zelfs een wachtlijst project ging het om bewustwording, hebben,” zegt COC-projectleider Jessica sensibilisering en het aanreiken van prak- van Zadelhoff. Het aantal COC-lidvereni- tische handvatten aan zorgverleners in gingen met een maatjesproject nam door het omgaan met seksuele diversiteit: wat de actie toe van acht naar vijftien. is er nodig om LHBT’s met een beperking goed te ondersteunen? Met de aanpak True Colors: derde editie werd geëxperimenteerd bij zorginstel- Het hoort inmiddels bij ‘het januarigevoel’ lingen in Noord-Holland, Gelderland en van de Nederlandse LHBT-gemeenschap: Noord-Brabant. Ook ging een netwerk True Colors in Paradiso. In 2015 puilde van start waarin cliënten, zorgverleners de poptempel voor de derde keer uit en COC-vrijwilligers ervaringen uitwis- met een bont gezelschap van mensen selen over het optimaal begeleiden van die zich inzetten voor LHBT-acceptatie. LHBT’s met een verstandelijke beperking. Vertegenwoordigers van ruim 130 LHBT- organisaties kwamen af op het jaarlijkse feest van COC, dat volledig was uitver- kocht. Het evenement duurde van vier uur ‘s middags tot ver na middernacht. De presentatie was dit jaar in handen van NOS-presentator Rik van de Westelaken, er werkten tientallen artiesten mee zoals zanger Sjors van der Panne, die het in memoriam begeleidde, en DJ’s Big Gene- ral, Bramsterdam en Mayday. Later op de avond zette zangeres Ruth Jacott de zaal op z’n kop met een spetterend optreden.

8 9 Activisten in gesprek AVRI SPILKA tijdens een bijeenkomst voor LHBT-organisaties

in Zuidelijk Afrika

COC ondersteunt LHBT-organisaties in meer dan dertig landen bij hun strijd voor Mongolië gaat LHBT’s gelijke rechten en acceptatie. Een aanpak die werkt: niet alleen worden er concrete beter beschermen Soms kan het snel gaan: in Mongolië was resultaten geboekt, ook winnen de organisaties aan kracht. er nauwelijks bescherming voor LHBT’s, ontbrak anti-discriminatiewetgeving en gaven scholen geen informatie over LHBT’s. Dankzij de gezamenlijke inspan- Bondgenoten vinden ningen van COC en de lokale LHBT- De invloed van de Russische anti-homo- beweging besloot Mongolië in 2015 wet is voelbaar voor LHBT’s in de hele om hier werk van te maken. Alexander regio. Omdat het verboden is om in het Hammelburg, medewerker internationaal openbaar over LHBT-issues te spreken of bij COC: “Het is niet zo dat regering en publiceren, is de LHBT-beweging prak- parlement ineens volledig óm zijn en tisch monddood gemaakt. Niet alleen in het onderwerp omarmen. Maar ze zien Rusland zelf, ook in landen die onder de dankzij onze gezamenlijke inzet dat het invloedssfeer vallen van de grootmacht anders moet. Ook Mongolië kijkt naar het is de publieke opinie sterk anti-LHBT. Westen en doet op dit moment haar best Hier verandering in brengen is lastig om bij het rijtje van progressieve landen maar niet onmogelijk. Allies in Action is te horen. Wat de motivatie ook is: als we de naam van een nieuw programma dat deze verbeteringen maar binnenslepen, COC samen met ILGA Europe uitvoert en als het maar wordt verankerd op een in zes voormalige Sovjetrepublieken: wijze die duurzaam is. We letten erop Armenië, Azerbeidzjan, Wit-Rusland, dat de wetgeving juist geformuleerd is Georgië, Oekraïne en Rusland. Doel van en dat de eerstvolgende regering het het project is om in deze landen bondge- niet zomaar weer terug kan draaien.” De noten van de lokale LHBT-beweging te LHBT-beweging in Mongolië heeft zich vinden en hen te ondersteunen. Denk aan enorm ontwikkeld in de strijd voor deze artsen, maatschappelijk werkers, ver- verbeteringen, zegt Hammelburg. “Je pleegkundigen, advocaten, journalisten, merkt na zo’n proces dat de organisaties politieagenten en opiniemakers. Door ineens zelf weten welke wegen ze moe- hen van goede informatie te voorzien en ten bewandelen om een onderwerp op ze te trainen, motiveert het programma de agenda te krijgen. Die kennis geven de allies, leert het de deelnemers hoe ze Activisten tijdens ze door in de eigen organisatie en aan kunnen bijdragen aan een beter leefkli- een training van COC en lokale LHBT- andere mensenrechtenorganisaties in het maat voor LHBT’s en hoe ze zelf nieuwe organisaties in Lesotho land. Het werk dat we samen doen, leidt bondgenoten kunnen werven. “Het zo ook tot capaciteitsopbouw.” gebrek aan goede informatie is een van de grootste problemen in deze regio”, zegt Syinat Sultanalieva, programmaleider namens COC. “Naarmate meer mensen beter geïnformeerd raken, zullen vooroordelen afnemen.”

10 11 GRENZELOOS 2015

Betere LHBT-zorg Activisten en verpleegsters tijdens een training van het COC in Zuidelijk Afrika en lokale LHBT-organisaties in Dignity, Diversity & Rights (DiDiRi) is Namibië een programma voor gezondheid en rechten van LHBT’s in tien Zuidelijk Afrikaanse landen. COC is hierin sinds drie jaar verantwoordelijk voor het onderdeel gezondheid. Het doel: zorgen dat LHBT’s beter toegang krijgen tot gezondheidszorg. Hard nodig, want door vooroordelen en gebrek aan kennis bij zorgmedewerkers krijgen LHBT’s vaak niet de zorg die ze nodig hebben. Bram Langen, projectleider bij COC: “Het bijzondere van het programma is dat we echt gezamenlijk en regionaal werken met deze tien landen. Samen met lokale LHBT-organisaties zorgen we ervoor dat er goede trainingen komen voor verpleegkundigen, zodat zij op hun beurt betere zorg kunnen verlenen aan uiteindelijk de hele kliniek meekrijgen, LHBT’s die in hun klinieken komen. Het zegt Langen. Dat is niet altijd makkelijk. gaat in de training bijvoorbeeld om leren “Er was bijvoorbeeld een verpleegkun- rekening te houden met gevoeligheden. dige die zei: ‘Ik wilde deze training doen Dat ze een man niet meteen vragen naar want iedereen heeft recht op gezond- zijn vriendin. Of bij een transgender er heidszorg. Maar ik heb wel gedoe gehad geen andere zuster bij halen en zeggen: omdat het hele ziekenhuis en m’n familie ‘moet je nou toch eens kijken...’. Want dachten dat ik zelf lesbisch was’. Een dat gebeurt, nog steeds. Transgender? secundair stigma, dat we in onze training Sommigen hadden het hele woord nog aanvankelijk niet voldoende in beeld nooit gehoord.” hadden. Nu trainen we verpleegkundigen Uit een evaluatie blijkt dat de situatie ook hoe ze met zulke reacties kunnen voor LHBT’s is verbeterd in zeven van omgaan. Het is mooi te merken hoe deze de tien klinieken die deelnemen aan het mensen empowered aan de slag gaan in programma. Langen: “LHBT’s durven er hun eigen ziekenhuis en zeggen: ‘Ik ga eerder naartoe, omdat ze van anderen hier een sessie over organiseren’. Je ziet gehoord hebben dat verpleegkundigen hen daarin groeien. Er is sinds de start getraind zijn en begrip hebben voor hun van het programma een groep zorgver- situatie.” Het plan is om de training jaar- leners in Zuidelijk Afrika die écht willen lijks te geven en het doel is dat verpleeg- en bezig zijn om de situatie voor LHBT’s kundigen die de training gevolgd hebben te verbeteren.”

12 13 GRENZELOOS 2015

FRONT ‘Homoseksualiteit LINER De helpers helpen Dit doet COC In landen waar LHBT-issues gevoelig lig- - Ondersteunen van LHBT-organisaties is niet meer gen, is het werk van activisten mentaal in tal van landen bij opbouw van een verboden op de zwaar. Dit terwijl ze werken aan kwesties sterke, zelfbewuste LHBT-gemeenschap waarbij vaak een lange adem nodig is. - Hiertoe beschikbaar stellen van het Seychellen’ Regelmatig raken activisten gedemoti- eigen internationale netwerk, coachen veerd. Binnen het programma Bridging en trainen van activisten en waar nodig Ronny Arnephy Strijdt met het COC voor the Gaps is COC begonnen met het trai- financieel bijspringen LHBT-mensenrechten op de Seychellen nen van een groep van ongeveer twintig - Met activisten uit tal van landen maatschappelijk werkers en psychologen aandacht vragen voor LHBT- uit diverse landen in Oost-Europa en mensenrechten bij internationale Centraal-Azië. Zij leren hoe ze activisten organisaties zoals de VN, de OVSE en de kunnen bijstaan en motiveren. Syinat Raad van Europa Sultanalieva, programmaleider namens - Ondersteunen van lobby van activisten COC, afkomstig uit Kirgizië: “Ik heb zelf bij de Afrikaanse Commissie en de deelgenomen, het was heel intensief. Er Organisatie van Amerikaanse Staten kwamen veel emoties los bij iedereen. We werden gelukkig bijgestaan door zeer Dit bereikte COC in 2015 RONNY ARNEPHY (40), SEYCHELLEN kundige mensen. Het resultaat was dat - Kirgizische antihomowet gestopt we ons na afloop herboren voelden en - Betere bescherming voor LHBT’s in “De Seychellen is een eilandengroep met schaffen die homoseksualiteit verbiedt, volop gemotiveerd om door te strijden.” Mongolië 90 duizend inwoners voor de kust van maar dat ze die belofte nooit waren - Bondgenoten voor LHBT’s in de Afrika. Een mooi land en een smeltkroes nagekomen. Met de nieuwe inzichten uit Kirgizië: anti-homowet gestopt Russische regio van culturen. Rassendiscriminatie kennen de training, wisten we onze regering in Het parlement van Kirgizië wilde in 2015 - Betere zorg voor LHBT’s in Zuidelijk we eigenlijk niet. Maar over LHBT’s wordt januari 2015 ter verantwoording te roepen een antihomowet aannemen geïnspi- Afrika niet gesproken. Het bestaat, homosek- bij de VN. En dat werkte: een maand later reerd op Russisch voorbeeld. Samen - Psychische ondersteuning voor sualiteit is tot op zekere hoogte ook kondigde de president aan dat de wet met activisten uit Kirgizië maakte het activisten zichtbaar, maar het werd nooit benoemd. zou worden afgeschaft. Het is niet zo COC zich hard om invoering van de wet Dat is taboe. Officieel was homoseksu- dat de overwegend katholieke bevolking te voorkomen. Alexander Hammelburg, Vecht mee! aliteit zelfs verboden, al is er gelukkig van de Seychellen daar ineens helemaal medewerker internationaal bij COC: “We - Steun LHBT-activisten in nood: doneer nooit iemand voor veroordeeld. Ik leerde achter stond, maar toch heeft de regering hebben rapporten opgesteld, gedemon- via coc.nl/steun-ons enkele jaren geleden een lesbienne ken- voet bij stuk gehouden. Ze zeiden: ‘Wij streerd, zijn naar de VN Mensenrech- - Doe mee aan acties van het COC voor nen. Samen met haar nam ik het initiatief zijn geen homofoob maar een inclusief tenraad in Genève gegaan en hebben LHBT-mensenrechten wereldwijd. Blijf voor de eerste LHBT-organisatie op de land’. Sinds mei 2016 is homoseksualiteit talloze diplomaten gesproken. Uiteinde- op de hoogte via coc.nl, twitter en Seychellen. In die hoedanigheid werden niet meer verboden op de Seychellen.” lijk werd de druk op Kirgizië zo groot, Facebook we uitgenodigd om deel te nemen aan dat de president zijn veto uitsprak tegen een training van het COC in Namibië. Een de wet. Daardoor is de wet uiteindelijk fantastische ervaring die me de ogen niet in stemming gebracht. Al kan het opende en ons inzicht gaf in hoe we via zijn dat het parlement de wet op een de Verenigde Naties kunnen opkomen later moment opnieuw voorlegt.” Ham- voor onze rechten. Het motiveerde me melburg: “Dan pakken we de strijd weer om er extra tegenaan te gaan. We kwa- op. Met de ervaring die de beweging in men erachter dat de regering al in 2011 Kirgizië heeft opgedaan, hebben ze veel aan de VN had beloofd om de wet af te aan kracht gewonnen.”

14 15 2015

Het COC steunt initiatieven van Respect2Love rolt uit Het Respect- Respect2Love (R2L) is de COC com- 2Love biculturele LHBT’s zélf, omdat zij het Streetteam in munity waar LHBT’s met een bicultu- best weten hoe ze verandering in hun actie tijdens rele achtergrond elkaar ontmoeten en Rotterdam gemeenschap op gang kunnen brengen. de kracht vinden om zichzelf te zijn. In Pride Het leidt tot meer rolmodellen, meer Amsterdam bestaat al jaren een actieve ontmoetingsmogelijkheden en uit- R2L groep. Voor 2015 was het doel om R2L verder landelijk uit te rollen, om eindelijk tot meer acceptatie. te beginnen naar andere grote steden. Onder leiding van een actieve vrijwillig- ster met een Iraans-Nederlandse achter- Zichtbaar in de media grond ontstond in Utrecht een R2L-groep Voor biculturele LHBT’s is het belangrijk die o.a. naar biculturele festivals en te weten dat ze er niet alleen voorstaan; evenementen gaat om het gesprek over

dat er anderen zijn die hun culturele of seksuele diversiteit op gang te brengen. FOTO’S GEERT VAN TOL religieuze achtergrond en seksuele identi- In Rotterdam wordt gewerkt aan een teit op een positieve manier combineren. Respect2Love groep in samenwerking Daarom werken Respect2Love en Trans met The Hangout 010, een huiskamer- United volop aan zichtbaarheid. Zo was project voor LHBT-jongeren. In Den Haag Döne Fil van Respect2Love – zelf les- onderzoekt het COC de mogelijkheden bisch, moslima en Turks-Nederlandse – in om een R2L groep op te zetten. Mogelijk oktober één van de hoofdgasten in het zullen ook andere regionale COC-vereni- televisieprogramma Spuiten & Slikken. gingen de komende jaren aanhaken. BeyonG Veldkamp van Trans United deed Ondertussen ging de Respect2Love onder meer interviews met Nieuwsuur, De groep in Amsterdam op volle toeren Volkskrant en het tv-programma Jan Rijdt verder. Zo organiseerden ze tien denk- Rond. Veldkamp is ook regelmatig te gast tankavonden, steeds rondom een ander in panels voor jongeren op scholen en in thema. Doel van de avonden is om bicul- buurtcentra. “Het verhaal van transgen- turele LHBT-jongeren te inspireren, met ders vertellen en daarmee andere men- elkaar in contact te brengen en ze te hel- sen helpen is van groot belang voor onze pen zichzelf te accepteren. Streetteams doelgroep. Transgenders weten als geen van Respect2Love trokken het hele jaar ander hoe belangrijk het is om rolmodel- door het land in om zich in te zetten voor len te hebben. Daarom laten we ons op zichtbaarheid van biculturele LHBT’s. tal van plekken horen en zien.” Hoogtepunten waren de aanwezigheid op grote festivals zoals Roze Kwaku, Milkshake en Rotterdam Pride.

16 17 CULTUUR & GELOOF 2015

JAHNIELLA TUINFORT (35) FRONT AMSTERDAM LINER

“Op mijn vierentwintigste kwam ik uit de kast als transgender. Daarvoor leefde ik met angst, over hoe mijn directe familie en omgeving zou reageren. Je wordt tenslotte niet als transgender opgevoed. Heel lang blijf je jezelf daardoor afvragen: is dit wel normaal, ben ik wel normaal? Achteraf gezien heb ik een voorbeeldfiguur in die tijd enorm gemist. Iemand die jou kan vertellen over haar ervaringen, aan wie je vragen kunt stellen. Een vriendin die ook transgender is, vroeg of ik meeging naar een bijeenkomst van Respect2Love, een groep van COC voor biculturele LHBT’s. Heel spannend, de groep was best groot en ik kende bijna niemand. Ik ging mee op een vierdaags uitstapje met allemaal workshops waarin allerlei thema’s werden besproken. Het was heel intiem en je leerde elkaar echt goed kennen. Daardoor ontstond een enorme binding. Zo groeide ik in wat ik nu ben: rolmodel en vertrouwenspersoon. Ik ben activiste bij Respect2Love en ambassadrice van Trans United. We organiseren allerlei activiteiten, gaan naar evenementen met onze streetteams. De groep wordt groter en groter. Voor mij brengt het werk erkenning: dat ik trots mag zijn, dat wie ik ben waardevol is voor een ander. JAHNIELLA TUINFORT Ik vind het fantastisch dat ik op deze actief bij COC’s Respect2Love manier mijn bijdrage kan en mag leveren en Trans United en dat ik voor een ander kan zijn wat ik vroeger nodig had maar zelf niet had. ‘Ik vind het Dat ik mensen kan helpen op weg naar zichzelf is het mooiste wat er is, want fantastisch dat ik wat mij betreft is er niks mooiers dan voor een ander kan jezelf kunnen zijn”. zijn wat ik vroeger zelf niet had’

18 CULTUUR & GELOOF 2015 OSMAN SARIKAYA

Geslaagd jaar voor Trans United Dit doet COC Trans United richt zich vooral op zicht- - Bouwen van sterke communities waar baarheid en acceptatie van biculturele biculturele LHBT’s kracht vinden om transgenders. Voor hen organiseerde zichtbaar zichzelf te zijn Trans United onder meer een barbecue - Hen ondersteunen bij het op en een poolparty. Beide bijeenkomsten gang brengen van dialoog over waren heel succesvol, in totaal kwamen acceptatie van seksuele voorkeur en er vijftig deelnemers op af. “De kracht genderidentiteit in biculturele- en van deze bijeenkomsten is dat transgen- religieuze kring ders bij elkaar kunnen zijn en direct van - Samenwerken met Christelijke LHBT- elkaar leren”, zegt BeyonG Veldkamp, organisaties projectleider bij COC Nederland en zelf transgender. “Bezoekers konden op de Dit bereikte COC in 2015 poolparty’s zichzelf zijn en in badpak - Uitrol van Respect2Love naar diverse rondlopen zonder dat ze werden aange- grote steden staard. Sommige hadden dit jaren niet - Meer biculturele rolmodellen door meer gedaan of gedurfd. Het was voor Respect2Love Academy hen een bevrijding om dit weer te doen - Meer activiteiten voor en door in een veilige omgeving.” biculturele LHBT’s dankzij Coming-In Trans United organiseerde ook een - Sterkere biculturele transcommunity make-up workshop voor transvrouwen. dankzij Trans United Afgestudeerden aan de heid en weerbaarheid van de biculturele Veldkamp: “Uiterlijk is vaak heel belang- - Toenemende zichtbaarheid biculturele Respect2Love Academy LHBT-gemeenschap toeneemt. rijk voor transvrouwen omdat ze mede LHBT’s in de media ontvangen hun diploma uit handen van Jacqueline De eerste lichting van vijf ‘afgestu- hierdoor uiting kunnen geven aan hun Prins van het ministerie deerden’ aan de Academy kreeg op 30 vrouw zijn. Zeker in het begin is dat Vecht mee! van OCW september hun diploma. Dat gebeurde voor veel van hen nog lastig. Maar de - Sluit je aan bij Respect2Love: in aanwezigheid van Jacqueline Prins, bijeenkomsten zijn ook gewoon gezel- Respect2Love.nl of facebook.com/ directeur Emancipatie bij het ministerie lig en dragen bij aan verbondenheid. In respect2love Jongeren helpen jongeren van OCW die minister Bussemaker verte- de onderlinge gesprekken komen allerlei - Sluit je aan bij COC’s Trans United: Er zijn in Nederland nog maar weinig genwoordigde. De bijeenkomst mar- ervaringen aan de orde waar transvrou- facebook.com/transunited.nl rolmodellen voor biculturele LHBT’s. Om keerde bovendien de lancering van het wen mee te maken hebben, die saamho- - Sluit je aan bij Queeraish/Haardvuur daar verandering in te brengen, startte project Coming-In, waarin COC samen- righeid is misschien wel het belangrijkste Avond voor LHBT-moslims: het COC in 2015 samen met Stichting werkt met Movisie en Rutgers. Dit project aspect van de bijeenkomst.” haardvuuravond.nl Elance de Respect2Love Academy. Daar empowert biculturele LHBT-jongeren en Trans United organiseerde ook drie - Ondersteun onze biculturele activiteiten krijgen LHBT-jongeren een training om steunt ze bij het opzetten van activiteiten empowerment workshops. Doel was met een donatie: coc.nl/steun-ons zich optimaal in te zetten als coach en voor hun doelgroep. Ook is er een pro- om te zorgen voor verbinding tussen rolmodel voor andere biculturele LHBT- gramma om hulpverleners beter bekend lesbische-, biseksuele- en transvrouwen jongeren. De deelnemers leren hun eigen te maken met de behoeften van deze uit Amsterdam. Tijdens de workshops kwaliteiten te herkennen en gebruiken groep. Coming-In wordt mede mogelijk werden thema’s behandeld zoals gender om anderen te empoweren en te ver- gemaakt door de minister Bussemaker & discriminatie en gender & geaardheid. binden, zodat uiteindelijk de zichtbaar- van OCW en minister Asscher van SZW.

20 21 Op uitnodiging van de Nederlandse ambas- 2015 Franse LHBT-beweging sade in Parijs over de sprak Philip Tijsma van uitvoering van het COC Nederland op de Roze Stembusakkoord

Discriminatie van LHBT-asielzoekers in dam organiseert vervolgens als eerste noodopvang is een van dé thema’s van gemeente aparte opvang voor LHBT- asielzoekers die zich onveilig voelen in de 2015. Samen met asielzoekers eist het reguliere noodopvanglocaties. Minister COC actie van de politiek. Het is ook het Bussemaker (OCW) kondigt aan dat ze jaar dat de enkele-feitconstructie einde- de LHBT-voorlichting in AZC’s gaat verbeteren. In de laatste maanden van 2015 lijk word afgeschaft en de eerste stappen groeit ook het politiek draagvlak voor worden gezet richting afschaffing van andere voorstellen van het COC, zoals het geslachtsregistratie. instellen van vertrouwenspersonen en het inrichten van meerdere aparte opvanglo- caties voor LHBT’s die daaraan behoefte Op de bres voor hebben. LHBT-asielzoekers In het najaar van 2015 ontvangt het COC Makkelijker asiel voor steeds meer klachten van LHBT-asiel- Russische LHBT’s zoekers in de noodopvang. Veel van hen De situatie voor LHBT’s in Rusland ver- hebben continu te maken met discrimi- slechtert sterk sinds het land in 2013 een natie, pesterijen en bedreigingen wegens antihomowet invoerde. Geweld tegen hun identiteit. Eén man vindt een briefje LHBT’s neemt toe, er is sprake van ern- bij zijn bed met de tekst ‘kill gay’, bij een stige vernederingen en mishandeling en ander is er zelfs een mes in z’n matras de Russische politie treedt hier nauwelijks gestoken. Sommigen durven hun kamer tegen op. COC bepleit daarom in juni in niet meer uit. Het COC luidt hierover de een gesprek met staatssecretaris Dijk- noodklok bij politiek en media. Voorzitter hoff dat LHBT-asielzoekers uit Rusland LHBT zijn. De Eerste Kamer stemt in juridisch ouder kunnen worden en dankzij Tanja Ineke vertelt in het tv-programma eenvoudiger asiel in Nederland moeten maart voor dit initiatiefwetsvoorstel van de transgenderwet hoeven transgenders Nieuwsuur over de situatie, de actuali- kunnen krijgen. In reactie hierop maakt D66-Kamerlid Vera Bergkamp, dat mede geen operaties meer te ondergaan om teitenrubriek brengt in dezelfde uitzen- de staatssecretaris in september bekend wordt ingediend door VVD, PvdA, SP en hun officiële geslachtsregistratie te kun- ding portretten van twee homoseksuele dat hij de regels voor LHBT’s uit Rusland GroenLinks. De wet treedt op 1 juli 2015 in nen wijzigen. asielzoekers die door het COC worden inderdaad versoepelt. Verschillende Rus- werking. COC zet zich in voor een nieuw roze ondersteund (zie portret Omar Abdulg- sische asielzoekers die uitzetting boven Daarmee is de vijfde en laatste belofte akkoord met de politiek, waarin opnieuw hani, pagina 24). Tegelijkertijd stuurt het hoofd hing, kunnen dankzij de nieuwe uit COC’s Roze Stembusakkoord inge- wordt aangedrongen op vijf concrete het COC een brief aan staatssecretaris criteria alsnog in Nederland blijven. lost. Het COC sloot dat akkoord aan de verbeteringen van de rechten van LHBT’s. Klaas Dijkhoff (Asiel) met daarin voor- vooravond van de Tweede Kamerver- Het gaat bijvoorbeeld om een expliciet stellen voor concrete maatregelen, zoals En dat is vijf! kiezingen van 2012 met negen politieke verbod op LHBT-discriminatie in de het instellen van vertrouwenspersonen De strijd duurde maar liefst 21 jaar, maar partijen. Behalve afschaffing van de Grondwet en een verbod op discriminatie in AZC’s, het aanpakken van daders en op 10 maart 2015 is het eindelijk zover: de enkele-feitconstructie kwam er verplichte van transgenders, biseksuelen en mensen aparte, veilige opvang voor LHBT-asiel- zogeheten enkele-feitconstructie wordt voorlichting op alle scholen, werd er een met een intersekseconditie in de Alge- zoekers die daaraan (tijdelijk) behoefte afgeschaft. Daardoor kunnen religieuze einde gemaakt aan het fenomeen wei- mene wet gelijke behandeling. hebben. Het onderwerp groeit uit tot een scholen leerlingen en docenten niet lan- gerambtenaar, is er sinds 2014 een wet groot issue in politiek en media. Amster- ger van school sturen omdat ze openlijk waarmee lesbische moeders eenvoudig

22 23 JOUW BELANGEN 2015

FRONT OMAR ABDULGHANI (21) LINER AALSMEER

“Vanaf de eerste dag dat ik in een Neder- lands asielzoekerscentrum aankwam, werd ik lastig gevallen door andere bewo- ners: schelden, treiteren, staren. En dan had ik nog geluk, ik heb andere LHBT- asielzoekers ontmoet die aangerand zijn. Ik ben uit Syrië naar Turkije gevlucht nadat ik m’n moeder had verteld dat ik homo ben. Ik kwam naar Nederland om veilig te zijn, om te kunnen studeren, om een succesvol leven op te bouwen. Niet om geïntimideerd te worden vanwege mijn geaardheid. Op internet had ik gelezen over het COC. Ik heb bij het COC aangeklopt voor hulp, samen hebben we in de media de problemen aangekaart waar ik en andere LHBT-vluchtelingen mee te maken hebben in Nederlandse AZC’s. Soms vroegen journalisten aan me of ik onherkenbaar in beeld wilde. Waarom onherkenbaar? Ik heb niks ver- keerd gedaan, ik ben geen crimineel. Het resultaat van onze gezamenlijke inspan- ningen is dat er nu binnen een aantal AZC’s aparte, veilige plekken komen voor LHBT-asielzoekers die daaraan behoefte hebben. AZC’s krijgen vertrouwenspersonen waar LHBT’s terecht kunnen als ze problemen hebben en er komt meer voorlichting over seksuele diversiteit – waar ik trouwens graag aan meewerk. Het voelt geweldig dat er een organisatie is OMAR ABDULGHANI die opkomt voor je belangen, dankzij het vluchteling uit Syrië COC voelde ik me gehoord en geholpen. Zelf kon ik na een maand in het AZC terecht bij een lesbische vrouw die me ‘Samen hebben we een kamer aanbood bij haar in huis, zij is de problemen aangekaart nu als familie voor me. Binnenkort krijg ik eigen woonruimte. Eigenlijk begint nu pas waar LHBT-vluchtelingen tot me door te dringen wat ik allemaal mee te maken krijgen’ heb meegemaakt.”

25 JOUW BELANGEN 2015 PHILIP TIJSMA

Bloeddonatie: Dit doet het COC nieuwe ontwikkelingen - Continu issues op gebied van LHBT- Het COC pleit al lang voor afschaffing van emancipatie onder de aandacht van het verbod op bloeddonatie voor homo- politiek en media brengen en biseksuele mannen. In 2015 maakt - Concrete oplossingen voorstellen minister Schippers van Volksgezondheid - Via Landelijke Werkgroep Politiek bekend dat er een einde komt aan de activisten ondersteunen die zelf LHBT- levenslange uitsluiting, maar voorwaarde belangen op de politieke agenda willen wordt dat een man het jaar voorafgaand plaatsen aan de bloeddonatie geen seks heeft - Bij verkiezingen informeren over roze gehad met een andere man. Het COC standpunten van partijen op gayvote.nl reageert boos op het besluit, omdat het in praktijk geen enkele betekenis heeft Dit bereikte COC in 2105 voor seksueel actieve homomannen. COC - Enkele-feitconstructie afgeschaft vindt dat de vraag of iemand veilige seks - Eenvoudiger asiel voor LHBT’s uit heeft het uitgangspunt moet zijn, niet de Rusland vraag met wie iemand seks heeft. In 2016 - Problemen van LHBT-asielzoekers in de wordt verder gesproken over het nieuwe noodopvang op politieke agenda bloeddonatiebeleid. - Eerste stappen richting afschaffing geslachtsregistratie Vergoeding voor transgenders - Vergoeding medische ingrepen Op naar minder Naar aanleiding van een gesprek met het COC Tot het transitietraject van veel trans- transgenders op politieke agenda geslachtsregistratie gaat minister Van der Steur geslachtsregistratie genderpersonen behoren ook medische door de Rijksoverheid beperken Beperk geslachtsregistratie zo veel ingrepen zoals borstconstructie, gelaats- Vecht mee! mogelijk op pasjes en formulieren van de correctie en het plaatsen van erectie- - Doe mee aan acties van COC op coc.nl, Rijksoverheid. Die opdracht gaf minister prothesen. Kostbare operaties die sinds Facebook en twitter Ard van der Steur (Veiligheid & Justitie) mensen met een intersekseconditie en 2005 niet meer vergoed worden. COC - Specifieke expertise of politiek actief? in 2015 aan een ambtelijke commissie. mensen die zich niet thuis voelen in het stuurt hierover in het najaar van 2015 Sluit je aan bij COC’s Landelijke Ook laat de minister onderzoeken of de hokje man of vrouw, kan geslachtsregis- een brandbrief aan de Tweede Kamer en Werkgroep Politiek: [email protected] wetgeving over ouderschap geslachts- tratie leiden tot allerlei praktische proble- minister Schippers van Volksgezondheid, - Word vrijwilliger in één van de projecten neutraal geformuleerd kan worden en men in het dagelijks leven. Daarom pleit samen met Transgender Netwerk Neder- voor LHBT-asielzoekers: [email protected] hoe problemen kunnen worden opgelost het COC sinds 2012 voor afschaffing van land en patiëntenorganisatie Transvisie. - Breng bij verkiezingen een ‘roze stem’ waar bijvoorbeeld transpersonen en men- geslachtsregistratie door de overheid. De Het feit dat de operaties niet worden uit: check standpunten op gayvote.nl sen met een intersekseconditie tegenaan- maatregelen van minister Van der Steur vergoed heeft grote impact op het leven - Steun onze politieke activiteiten met lopen door officiële geslachtsregistratie. ter beperking van registratie zijn volgens van transgenderpersonen. “De vraag of een donatie: coc.nl/steun-ons De toezeggingen waren het directe het COC een stap in de goede richting. je verder door het leven kan als man of resultaat van een gesprek dat het COC vrouw mag niet afhankelijk zijn van je in september had met de minister en inkomen”, aldus COC-voorzitter Tanja een daarop volgend debat in de Tweede Ineke. Minister Schippers zegde toe dat Kamer. Met name voor transpersonen, ze naar de problematiek gaat kijken.

26 27 De Transgender- werkgroep van COC Nijmegen organiseerde onder meer een sport- dag met deze kung fu workshop EPPINK FOTOPRODUCTIES TWENTE-ACHTERHOEK met foto’s van Sacha de Boer en per- In de prijzen soonlijke verhalen van mensen met hiv De 35 voorlichters van COC Twente- of aids die geen toegang tot medicijnen Achterhoek wonnen in 2015 de Twentse hebben. RespectAward. De award is een initiatief van anti-discriminatiebureau Art. 1 in Over- DEVENTER ijssel en werd uitgereikt als onderdeel Succes voor Roze 50+ van de Enschedese Coming Out Week Bij COC Deventer verzette de Roze 50+ in oktober, tijdens een feestelijke bijeen- werkgroep veel werk om de positie van komst in het Vestzaktheater in Enschede. roze ouderen te versterken. Zo bracht de De voorlichters van COC Twente-Achter- werkgroep de zorg voor roze ouderen in hoek geven jaarlijks ongeveer 225 gast- kaart en promootte men de Roze Loper lessen over seksuele- en genderdiversiteit voor LHBT-vriendelijke zorg. Deze lijn aan scholieren in het voortgezet onder- zet COC Deventer voort: in 2016 wordt wijs en het mbo. Met deze lessen zetten er een enquête gehouden onder roze ze elk jaar ruim zesduizend kinderen en 50-plussers in het hele werkgebied met jongeren over dit thema aan het denken. vragen op het terrein van zorg en welzijn. Ook zijn de bijeenkomsten voor deze AMSTERDAM doelgroep in buurthuis de Fermerie een Maatjes voor asielzoekers succes; steeds meer Roze 50plussers In december 2015 startte COC Amster- schuiven aan. Elke laatste zondag van de dam met twee Cocktail-projecten. Daarin maand is er een gevarieerd programma brengt het COC lesbische, homoseksu- met optredens, muziek en wandelingen. ele, biseksuele en transgender (LHBT) asielzoekers in contact met Nederlandse ZEELAND LHBT’s. Er is één netwerk opgericht Glam! weer open NIJMEGEN ZWOLLE in Amsterdam en één in Almere. Door In 2015 heropende COC Zeeland het Event Transgenderwerkgroep Support voor LHBT-vluchtelingen het organiseren van sociale activiteiten gerenoveerde en vernieuwde Glam! In 2015 organiseerde de Transgender- Connected, een initiatief van COC Zwolle, doorbreekt dit maatjesproject het sociale Café. Er wordt maandelijks een leuke werkgroep van COC Nijmegen voor de organiseerde in 2015, in samenwerking isolement waarin veel LHBT-asielzoekers avond georganiseerd en er zijn diverse tweede keer de manifestatie Outside the met het asielzoekerscentrum in Dronten, zich bevinden als ze naar Nederland themafeesten. De komende periode ligt Binary. De bijeenkomst was een groot activiteiten en gesprekken voor ruim komen. de focus op het zoeken naar een nieuwe succes met meer dan honderdtwintig tachtig LHBT-vluchtelingen. invulling van het café met als doel om bezoekers uit het hele land en zelfs De ervaring leert dat deze vluchtelingen ROTTERDAM met toenemende inkomsten de vereni- daarbuiten. Ook organiseerde de Trans- zich hierdoor minder eenzaam, veiliger en Tentoonstelling Wereldaidsdag ging draaiend te houden. gendergroep in juni een drukbezochte meer verbonden met elkaar en de LHBT- COC Rotterdam haalde in 2015 de picknick in het Kronenburgerpark. De gemeenschap voelen. fototentoonstelling ‘Geen medicijnen is Transgenderwerkgroep is een gezellige, doodzonde’ van het Aidsfonds naar de gevarieerde groep van transmannen, Maasstad, in het kader van Wereldaids- transvrouwen, travestieten, genderqueers dag Rotterdam. Gedurende twee weken en iedereen die zich daarmee verbonden stonden op het Hofplein vijf grote borden voelt.

28 29 2015 FOTO’S GEERT VAN TOL

Het COC geeft duizenden voorlich- Jezelf zijn op het mbo tingslessen en er zijn Gay-Straight Veel LHBT-leerlingen ervaren het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) nog altijd Alliances (GSA’s) op honderden niet als een veilige omgeving om zichzelf middelbare scholen. We werkten in 2015 te zijn. Ze voelen zich op school drie keer aan het verder versterken en uitbreiden onveiliger dan overige leerlingen en ze van deze succesvolle methoden. zijn vaker slachtoffer van geweldsinci- denten, zo bleek in 2015 uit onderzoek van de mbo-raad. Samen met EduDivers Landelijke training en Theater AanZ voerde het COC in 2015 COC-voorlichters een programma uit op tien mbo scholen. Twintig teams met honderden COC- Er waren onder meer docententrainin- vrijwilligers geven op scholen in heel gen en er werd met het management Nederland jaarlijks zo’n tweeduizend over de LHBT-thematiek gesproken. LHBT-voorlichtingslessen. In 2015 Theater AanZ presenteerde tientallen intensiveerde het COC de training van ontroerende, interactieve voorstellingen de voorlichters, zodat we in het hele over seksuele diversiteit en genderiden- land lessen van het zelfde hoge niveau titeit. Leerlingen en docenten konden kunnen aanbieden. Nieuwe voorlichters daarbij vragen stellen aan de acteurs en krijgen voortaan altijd een professionele andersom: zou een LHBT in jullie klas training aangeboden. Daarnaast is er openlijk zichzelf kunnen zijn, zou hij of zij jaarlijks ‘bijscholing’ over een specifiek veilig zijn? thema. Zo wordt er momenteel gewerkt Steeds meer mbo-studenten bestellen aan een training over biculturele LHBT’s: een actiepakket om op hun school een welke gevoeligheden spelen er voor die Gay-Straight Alliance te starten. Het groep, hoe bereik je ze het best en waar COC gaat daarom, naast de bestaande vinden ze steun. Projectleider Susanne actiepakketten voor middelbare scholen, te Braak over de trainingen: “Er is een een speciale aangepaste variant voor het bepaalde basiskennis nodig voordat je mbo ontwikkelen. Daarnaast drong het een klas ingaat. Het is bijvoorbeeld niet COC er in 2015 bij de regering en Tweede automatisch zo dat elke voorlichter die Kamer op aan dat het bevorderen van zelf homo is ook goed kan uitleggen wat LHBT-acceptatie ook verplicht wordt op het verschil is tussen een transgender en het mbo, net als op middelbare scholen. Ook op veel mbo een travestiet. COC is er voor zowel L, Er zitten in Nederland zo’n 550.000 leer- scholen wordt Paarse Vrijdag als H, als B, als T, dus we vinden dat elke lingen op het mbo in de leeftijdscategorie gevierd, hier op het voorlichter zo’n onderwerp goed moet vanaf circa vijftien jaar. Clusius College in kunnen uitleggen.” Alkmaar

30 31 JONG & SCHOOL 2015

FRONT LINDA LINSSEN (24) LINER MAASTRICHT

“Mijn eerste vriendinnetje kreeg ik toen ik zestien was. Ik zat in 5 havo, zij in 6 vwo. We gingen twee maanden met elkaar om, toen we besloten dat we niet meer stiekem wilden doen over wat we voor elkaar voelden. De meeste andere leerlingen reageerden heel positief. Docen- ten lieten duidelijk merken dat ze het een belangrijk voorbeeld vonden: een lesbisch koppeltje op school was al lang niet meer voorgekomen. Dat ik zo jong al durfde te gaan staan voor wie ik ben, kwam zeker ook door Jong&Out, online platform en jongerengroep van het COC. Ik ging elke maand naar hun bijeenkomsten in Maastricht en Eindhoven. Maar op school miste ik zo’n aanknopingspunt, er was bij ons toen helaas geen GSA – een Gay-Straight Alliance. Toen ik ging studeren, begon ik bij COC Limburg met het geven van voorlichtingslessen op middelbare scholen. Op mijn voorstel vragen we leerlingen na elke voorlichtingsles of ze interesse hebben om een GSA op te richten. Waar nodig en mogelijk bieden onze GSA-coördinatoren ze dan ondersteuning bij het opzetten. Het aantal GSA’s op scholen in Limburg is daardoor enorm toegenomen. Inmiddels maken de meeste voorlichtingsteams in het land deze koppeling met de GSA’s in hun lessen. Ik ben er al jaren weg, maar ook LINDA LINSSEN op mijn middelbare school is er nu een is GSA-coördinator GSA die seksuele- en genderdiversiteit het hele schooljaar door bespreekbaar maakt. Een club waar leerlingen terecht ‘Ook op mijn oude kunnen met vragen of om te praten met school is er nu een andere jongeren. Daar ben ik best trots GSA en daar ben ik op.” best trots op’

33 RENATE VAN DIJK Deelnemers aan het 2015 nationale GSA congres van het COC

resultaten bereikt als leerlingen ook zelf Dit doet COC het voortouw nemen, bijvoorbeeld door - Jongeren steunen die zich actief een GSA op te zetten.” De deelnemers inzetten voor LHBT-acceptatie aan de conferentie maakten kennis met - GSA’s ondersteunen waarin LHBT- en jonge activisten van succesvolle initia- andere leerlingen samenwerken aan een tieven als Jong&Out en Paarse Vrijdag. LHBT-vriendelijke school Edelenbosch: “De bijeenkomst was heel - Jong&Out community faciliteren voor geslaagd. Je merkte dat bij een aantal LHBT-jongeren tot en met 18 jaar organisaties enthousiasme ontstond - Via het GSA-Docentennetwerk en GSA- voor de aanpak waarin leerlingen voorop coördinatoren werken aan een betere staan. Inmiddels zijn organisaties in Ier- positie van LHBT’s op school land, Spanje, Portugal en België al aan de - Verzorgen van voorlichting in de klas slag gegaan om jongeren te ondersteu- - Ondersteunen van jongerenorganisatie nen bij het opzetten van GSA’s.” Expreszo

Niet Alleen Anders-dag Dit bereikte COC in 2015 In oktober organiseerde het COC met - Meer aandacht voor acceptatie in mbo NJR en Movisie de Niet Alleen Anders- - Beter getrainde COC-voorlichters dag. Het Niet Alleen Anders-netwerk - GSA’s krijgen steun lokale coördinatoren organiseert activiteiten voor LHBT- - Meer en betere activiteiten voor LHBT- jongeren in heel Nederland. Meer dan jongeren door Niet Alleen Anders-dag Coördinatoren voor GSA’s Conferentie: steun jonge activisten 100 vrijwilligers en professionals van - Deelname 600 scholen aan Paarse Het COC startte in 2015 met het opzetten In november organiseerde het COC, met LHBT-jongerenorganisaties kwamen bij Vrijdag van een netwerk van regionale GSA-coör- de Europese zusterorganisatie ILGA, een elkaar om kennis en ervaringen te delen - 400 scholen nemen deel aan dinatoren. Dat netwerk bestaat uit COC- conferentie voor twaalf LHBT-organisa- en workshops te volgen. Hoe krijg ik International Day of Silence voorlichters die scholieren in hun eigen ties uit heel Europa. Het seminar, dat een meer aandacht voor mijn activiteit voor - COC’s jongerenaanpak wordt regio ondersteunen bij het oprichten en weekend duurde, ging over hoe je jonge- LHBT-jongeren? Hoe zorg ik ervoor dat internationaal uitgerold runnen van een Gay-Straight Alliance. ren kunt ‘empoweren’ om zelf in actie te iedereen zich bij mijn activiteit thuis De coördinatoren zijn een laagdrempe- komen, bijvoorbeeld door het oprichten voelt? Waar vind ik geld om iets te orga- Vecht mee! lig aanspreekpunt voor de leerlingen en van een GSA. Er waren vertegenwoordi- niseren? – allemaal vragen die tijdens de - Start een GSA op je school: dragen vaak bij aan de continuïteit van de gers aanwezig van organisaties uit onder dag werden beantwoord. Het evenement gaystraighalliance.nl, of word lid van het GSA, bijvoorbeeld als de initiatiefnemers meer Ierland, België, Frankrijk, Spanje, werd door de deelnemers zeer positief GSA-Docentennetwerk: [email protected] van school gaan. Ook halen ze de banden Portugal, Griekenland, Cyprus, Malta en beoordeeld. In 2016 komt een tweede - Werkt je school niet mee aan een LHBT- aan tussen de GSA’s en de voorlichtings- Litouwen. Niet Alleen Anders-dag. vriendelijk klimaat, vraag dan hulp bij de teams van het COC, en kunnen ze zorgen Geert-Jan Edelenbosch: “We wilden COC’s Gay-Straight Alliance netwerk Roze Olifant: derozeolifant.nl voor voorlichtingslessen die passen bij een switch in het denken aanbrengen. organiseerde in december 2015 opnieuw - Ontmoet andere LHBT-jongeren via de wensen van een GSA. Het idee voor Veel organisaties denken bijna alleen Paarse Vrijdag tegen homo-, bi en trans- jongenout.nl of Nietalleenanders.nl een aparte GSA-coördinator binnen de maar top-down. Bijvoorbeeld: je spij- fobie op school. Er deed een recordaantal - Word lid van Expreszo, de jongeren- voorlichtingsgroep is afkomstig van COC kert de kennis van docenten bij zodat zij van 600 scholen mee. Aan International organisatie van COC: expreszo.nl Limburg, waar de inzet succesvol bleek LHBT-acceptatie zullen bevorderen. In Day of Silence, de dag tegen pesten, - Word voorlichter op school: (zie portret Linda Linssen, pagina 32). de praktijk blijkt dat je vaak nog betere deden dit jaar GSA’s op 400 scholen mee. voorlichtingindeklas.nl

34 35 2015 FOTO’S GEERT VAN TOL

Er verandert veel in de zorg en ook Zeeland een start gemaakt met mantel- LHBT-ouderen krijgen daar mee te zorgnetwerken. “In Zeeland was zo’n netwerk er nog maken. COC activeert en steunt ‘roze’ niet,’ zegt Linschoten. ‘Een interview in ouderen in heel Nederland die samen een regionaal dagblad leverde zo’n vijf- bouwen aan een netwerk van solidariteit. tien reacties op van ouderen die hier hun schouders onder willen te zetten. Daar- onder een gepensioneerd arts, iemand Mantelzorg: schouders eronder uit de zorg en iemand die al jaren voor- De recente veranderingen in de zorg, lichting gaf over LHBT’s. Samen brengen zoals het sluiten van ouderenzorginstel- deze mensen een schat aan kennis en lingen, hebben vaak grote gevolgen voor ervaring in. De infrastructuur die roze het welzijn van roze ouderen. Ze worden ouderen nodig hebben om op terug te steeds afhankelijker van hun eigen soci- vallen, wordt nu ook in Zeeland opgezet. ale netwerk. Een netwerk dat er niet altijd Soms kan het snel gaan.” is, bijvoorbeeld omdat roze ouderen vaak geen kinderen hebben die zorg- Eerste Roze Ouderendag taken op zich kunnen nemen of omdat In juli 2015 was de eerste editie, maar het Roze 50+ vrienden zelf hulpbehoevend zijn of ver wordt een jaarlijks terugkerend eve- ambassadeurs weg wonen. Het COC ontwikkelde samen nement: de Landelijke Roze Ouderen- maken met ouderenbond ANBO het plan ‘Roze dag. Ondanks storm en regen kwamen plannen voor ouderen zelf aan zet.’ Doel is onder meer honderden roze ouderen naar Amster- LHBT- vriendelijke het organiseren van lokale mantelzorg- dam voor de bijeenkomst die plaats- ouderenzorg netwerken waar roze ouderen op terug vond tijdens Senior Pride. Behalve roze kunnen vallen. Zo brengen Roze 50+ ouderen zelf waren er ook professionals ambassadeurs hulpbehoevende ouderen uit de zorgen welzijnssector aanwe- in contact met een ‘maatje’ voor sociale zig. COC-voorzitter Tanja Ineke voelde contacten of met LHBT-vriendelijke zor- enkele Amsterdamse zorgkoepels aan ginstellingen voor de nodige zorg. de tand over hun roze ouderenbeleid. Er Projectleider Manon Linschoten: “Toen was ruimte om informatie uit te wisselen, we aan dit project begonnen, hebben we de dag droeg bij aan zichtbaarheid van eerst vooral geïnventariseerd waar onze roze ouderen en het was bovenal een Roze 50+ ambassadeurs zelf tegenaan gezellig samenzijn met optredens en lopen: welke problemen signaleren zij, muziek. In november organiseerde Roze welke kansen zien ze? De ambassadeurs 50+ verder een Inspiratiedag, waar Roze zijn onze ‘voelsprieten’ en weten als geen 50+ ambassadeurs ideeën opdeden en ander waar in hun regio behoefte aan is. plannen smeedden om roze ouderen nog Het COC traint de ambassadeurs zodat beter te kunnen ondersteunen. ze hun plannen voor roze 50+ netwerken kunnen uitvoeren.” Zo is er nu ook in regio’s zoals Limburg, Brabant en

36 37 OUD & PROUD 2015

FRONT JAN KAREL BOLLEMAN (62) LINER MAASTRICHT

“Door mijn werk in het onderwijs kwam ik in aanraking met COC Limburg. Ik was ervan onder de indruk hoe de sfeer op scholen verbeterde dankzij de voorlichtingslessen van het COC en door de GSA’s die met hun hulp worden opgericht. Niet alleen voor LHBT’s maar voor alle leerlingen: de pestcultuur verdwijnt en maakt plaats voor respect en open- heid. Was het maar zo geweest toen ik 45 jaar geleden zelf in de kast zat op school. Geïnspireerd door COC’s activiteiten op school besloot ik vrijwilliger te worden bij COC Limburg toen mijn baan zo’n vijf jaar geleden ophield. Ik ben onder meer ambassadeur voor Roze 50+, waarmee we aandacht vragen voor roze ouderen en ons inzetten voor LHBT-vriendelijke zorginstellingen. We werken momenteel aan een project om de Limburgse teams die gaan over zorgverlening in de wijk ervan bewust te maken dat niet elke oudere waarvoor ze werken hetero is. We zetten in op samenwerking met andere instellingen in de regio die met ouderen te maken hebben. In 2014 zijn we gestart met maande- lijkse soosmiddagen voor roze ouderen. Inmiddels hebben we die in Maastricht, Heerlen, Geleen en Roermond. Ook zijn we begonnen met een Roze Maatjespro- JAN KAREL BOLLEMAN ject, waarmee we eenzame roze oude- Roze 50+ ambassadeur ren uit hun isolement halen. Dat begint nu goed te lopen, we hebben al vijftien ‘Met ons Roze ouderen aan een maatje kunnen koppe- len. We boeken vooruitgang en daar haal Maatjesproject ik enorm veel voldoening uit.” halen we eenzame ouderen uit hun isolement’

39 OUD & PROUD 2015

Roze ouderen tijdens Dit doet COC de Roze Limotour op - Zichtbaar maken van ‘roze’ 50-plussers IDAHOT - Bouwen en onderhouden van een netwerk van roze 50+ ambassadeurs - Inzetten Roze Loper tolerantiescan om het welzijn en de psychische & fysieke gezondheid van roze 50-plussers in zorginstellingen te verbeteren Geer en Goor - Faciliteren roze 50+ community op Roze 50+ boot tijdens Leren signaleren Dit bereikte het COC in 2015 Canal Pride Het is belangrijk dat professionals in - Lokale mantelzorgnetwerken gestart in de zorgen welzijnssector oog hebben o.a. Limburg, Brabant en Zeeland voor seksuele diversiteit in hun beroeps- - Meer aandacht voor LHBT’s in praktijk: hoe ga je professioneel om met zorgopleidingen roze ouderen en wat moet je hiervoor - ‘Lief & leed’ groepen gestart in weten? In opleidingen is daarvoor zelden Friesland, Groningen, Maastricht, aandacht. Daarom ontwikkelden Movisie, Zeeland, Utrecht en Brabant Vilans en COC een stappenplan voor het - Diverse evenementen om roze trainen van zorgprofessionals. Roze 50+ 50-plussers zichtbaar te maken, plannen ambassadeurs en COC-voorlichters gaan te smeden en inspiratie op te doen met dit stappenplan aan de slag om te KEES LUTEIJN Roze Limotour bewerkstelligen dat nieuwe zorgprofes- Vecht mee! Roze 50+ organiseerde in mei, samen sionals roze ouderen de zorg bieden die - Word Roze 50+ ambassadeur: met andere organisaties die zich inzetten ze nodig hebben. [email protected] voor LHBT-acceptatie, een Roze Limo- - Vraag op rozezorg.nl een Roze Loper tour ter gelegenheid van de International Lief & leed tolerantiescan aan voor een (ouderen-) Day Against Homophobia & Transphobia Op diverse plekken in het land zetten zorginstelling (IDAHOT). ‘Liefde kent geen labels’ was Roze 50+ ambassadeurs zogenaamde - Kom in contact met anderen, maak een het thema van de tour, die zorginstel- maatjesprojecten op. Deelnemers, die bij- profiel aan op roze50plus.nl lingen en sportverenigingen aandeed in voorbeeld vanwege gezondheidsproble- - Heb je als roze 50-plusser behoefte aan Amersfoort, Utrecht en Rotterdam. Doel men niet (meer) naar roze ouderensalons een ‘maatje’ of wil je maatje worden, was het zichtbaar maken van roze oude- kunnen komen, worden door vrijwilligers meld je aan op [email protected] ren. Behalve vertegenwoordigers van uit deze ‘lief & leed’ groepen bezocht Roze 50+ reden onder meer wethouders, voor een praatje, een luisterend oor, een burgemeesters en artiesten als Ronnie gezellige middag. Er zijn vrijwilligers- Tober en Raymi Sambo mee in de limo. groepen gestart in Friesland, Groningen, Met sport, spel en nostalgische muziek Maastricht, Zeeland, Utrecht en Brabant. werd de aandacht gevestigd op de roze 50+ gemeenschap.

40 41

2015

BALANS PER 31 DECEMBER 2015 2014 BATEN EN LASTEN 2015 2015 2014 REALISATIE BEGROTING REALISATIE

VASTE ACTIVA BATEN Immateriële vaste activa 14.259 15.541 Baten eigen fondsenwerving 344.630 184.400 346.945 Materiële vaste activa 15.659 17.221 Baten uit acties van derden 154.457 0 31.463 Financiële vaste activa 0 1.250 Subsidies van overheden 3.944.451 5.270.635 4.412.377 Overige baten 15.569 31.600 68.190 VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen en overlopende activa 564.901 924.909 TOTAAL BATEN 4.459.107 5.486.635 4.858.975 Liquide middelen 4.233.580 917.228 LASTEN TOTAAL ACTIVA 4.828.399 1.876.149 BESTEED AAN DOELSTELLINGEN [A] Projecten internationaal 2.226.061 3.067.691 2.403.714 RESERVES EN FONDSEN Projecten nationaal 1.040.735 1.226.346 1.333.440 Continuïteitsreserve -390.192 -516.414 Communicatie & Bestemmingsreserves 265.370 244.718 beleidsinformatie 227.970 288.779 263.608 Fondsen 0 44 Federatieactiviteiten 61.283 92.245 100.107 Subtotaal (a) -124.822 -271.652 WERVING BATEN [B] LANGLOPENDE SCHULDEN Kosten eigen fondsenwerving 193.571 194.365 170.050 Achtergestelde leningen (b) 485.017 536.664 Kosten acties derden 4.166 0 483 Kosten verkrijging Garantievermogen (a+b) 360.195 265.012 subsidies overheden 106.390 54.374 67.812

KORTLOPENDE SCHULDEN BEHEER EN ADMINISTRATIE [C] Kortlopende schulden en overlopende passiva 4.468.204 1.611.137 Kosten beheer en administratie 452.101 427.547 468.205

TOTAAL PASSIVA 4.828.399 1.876.149 TOTAAL LASTEN [A+B+C] 4.312.277 5.351.347 4.807.419

RESULTAAT 146.830 135.288 51.556

RESULTAATBESTEMMING Legaten en Schenkingen -618 2.000 -2.000 Bestemmingsreserve: - projectontwikkeling -33.069 0 -115.497 Naar het oordeel van de Integratie van Homoseksualiteit bijzonder de Richtlijn voor de - fondsenwerving -11.853 0 44.969 onafhankelijk accountant COC Nederland per 31 jaarverslaggeving 650 - Bob Angelo Fonds 66.148 0 2.694 geeft de jaarrekening een december 2015 en van het ‘Fondsenwervende Instellingen’. Fonds lesbisch festival 0 0 -8.500 getrouw beeld van de grootte resultaat over 2015. Beiden Continuïteitsreserve 126.222 133.288 129.890 en samenstelling van het zijn in overeenstemming Het volledige financiële jaar- vermogen van de Federatie van met de Richtlijnen voor de verslag van COC Nederland is te Nederlandse Verenigingen tot jaarverslaggeving, in het downloaden op www.coc.nl TOTAAL 146.830 135.288 51.556

42 43

MEDEWERKERS COC 2015 GEERT VAN TOL Koen van Dijk (directeur)

Nikky Bode (stagiair) Yuri de Boer Pieter Boone Susanne te Braak Jan-Willem de Bruin Jouke van Buuren Umahan Celiker (stagiair) Joost van Dantzig Liesbeth Devos Geert-Jan Edelenbosch Döne Fil Smita Gayadin Joyce Hamilton Alexander Hammelburg Renate Hartman Sabine Jansen André Kip (stagiair) Mariëlle Kloek (stagiair) Bram Langen Ian Lijkwan (stagiair) Manon Linschoten Lieneke Luit Zohra Maipauw Sundri Meindersma (stagiair) Joris Nees Marie Ricardo Moenie Shirwa Lisa Smids (stagiair) René van Soeren Nori Spauwen Omar Sulaiman Syinat Sultanalieva Philip Tijsma BeyonG Veldkamp Arjos Vendrig Gio Virdis (stagiair) GJ Wielinga Jessica van Zadelhoff

44 45 COC NEDERLAND COC NEDERLAND JAARVERSLAG JAARVERSLAG 2015 2015

COLOFON CONTACT FINANCIERS

REDACTIE COC NEDERLAND IN 2015 ONTVING HET COC Caspar Pisters, Philip Tijsma Postbus 3836 BIJDRAGEN VAN: 1000 AP Amsterdam ART DIRECTION + ONTWERP T 020 623 45 96 Leden en donateurs van Annelies Frölke, Marjolein Rams www.coc.nl het COC [email protected] PORTRETTEN FRONTLINERS Aids Fonds Janus van den Eijnden Volg COC Nederland op Asiel, Migratie en Integratie Twitter of Facebook of neem Fonds (EU) OVERIGE FOTO’S een abonnement op onze Bavo Stichting COC Nederland, digitale nieuwsbrief op Bijlholt, J.J.H.† tenzij anders vermeld www.coc.nl Europees Vluchtingen Fonds (EU) DRUK Het COC werkt aan gelijke Gemeente Amsterdam Printerface rechten, emancipatie en sociale Microsoft Philanthropy acceptatie van LHBT’s in Ministerie van Buitenlandse Nederland en in het buitenland. Zaken We hebben jouw steun daarbij Ministerie van Onderwijs, Cultuur hard nodig. Sluit je aan op en Wetenschap www.coc.nl/steun-ons Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ministerie Veiligheid en Justitie Oranje Fonds FRONT Oxfam LINER Stichting Vriendinnen & Vrienden van Schorer Unicef VSB fonds Janivo Stichting ‘Het aantal GSA’s neemt door onze inzet enorm toe’

LINDA LINSSEN

46 COC NEDERLAND JAARVERSLAG 2015

FRONT LINER

‘Samen boeken we vooruitgang voor roze ouderen’

JAN KAREL BOLLEMAN