31-32 Na osnovu mi{ljenja Ministarstva kulture Republike Crne Gore br. 03-780/2 od 3.7.2000. godine ~asopis je trajno oslobo|en pla}anja poreza na promet Podgorica, 2005. Osniva~ i izdava~ UDRU@ENJE "ALMANAH" PODGORICA Predsjednik HUSEIN BA[I] Urednik [ERBO RASTODER Redakcija: HUSEIN BA[I], ZUVDIJA HOD@I], ATVIJA KEROVI], MILIKA PAVLOVI], [ERBO RASTODER, ASIM DIZDAREVI], SENAD GA^EVI], ESAD KO^AN, SULJO MUSTAFI] Sekretar Redakcije ATVIJA KEROVI] Lektura: ZUVDIJA HOD@I] SULJO MUSTAFI] Cijena broja 10 € Korice Kupola Husein-pa{ine d`amije u Pljevljima Detalj minijature na margini Kur'ana u pljevaljskoj d`amiji ^ASOPIS ZA PROU^AVANJE, PREZENTACIJU I ZA[TITU KULTURNO-ISTORIJSKE BA[TINE BO[NJAKA/MUSLIMANA Simpozijum EPIKA BO[NJAKA U CRNOJ GORI Murat Kurtagi} - Avdo Me|edovi} (Ro`aje, Bijelo Polje 6-9. jul 2005. godine) Organizatori: Udru`enje "Almanah" Podru`nica "Almanaha" Ro`aje Centar za kulturu - Bijelo Polje Podru`nica "Almanaha" Bijelo Polje 31-32 ISSN 0354-5342 Podgorica, 2005. SADRŽAJ Pozdravne riječi Hilmo Hadžić, predsjednik Organizacionog odbora Rožaje ............ 11 Nusret Kalač, predsjednik SO Rožaje .............................................. 12 Vesna Kilibarda, ministar kulture i medija u Vladi Republike Crne Gore .......................................................................................... 13 Ćazim Fetahović, pomoćnik ministra prosvjete i nauke u Vladi Republike Crne Gore ................................................................ 15 Sabahudin Delić, pomoćnik ministra za zaštitu manjinskih prava u Vladi Republike Crne Gore ...................................................... 17 Amir Nurković, ministar za ekonomske odnose u Savjetu ministara Državne zajednice Srbija i Crna Gora ......................................... 20 Šerbo Rastoder, "Almanah" i epika Bošnjaka .................................. 22 Pismo Milman Parry kolekcije ......................................................... 29 Pozdravno pismo KBSA ................................................................... 30 Pozdravni telegram potpredsjednika Skupštine RCG Rifata Rastodera 31 Referati Zlatan Čolaković i Albert Bates Lord, Nasljeđe Milmana Parryja (uz 70-godišnjicu smrti) ............................................................ 35 Husein Bašić, Umjetnički dometi usmene epike Bošnjaka iz Crne Gore i Srbije ............................................................................. 69 Novak Kilibarda, Duh homerske nepristrasnosti u usmenoj epici Crnogoraca i Bošnjaka ............................................................. 83 Marina Rojc-Čolaković, Tradicionalna priča u predantropocent- ričnom i antropocentričnom društvu .................................... 95 Ljiljana Pajović-Dujović, Principi poetičkog modelovanja usme- nog teksta u bošnjačkoj epici ................................................... 109 Suljo Mustafić, Osvrt na neke religiozne i mitološke predstave u bošnjačkoj epici ........................................................................ 115 Zaim Azemović, Neke osobenosti bošnjačke epske poezije i pjevača iz Sandžaka ................................................................................... 121 5 Alija Džogović, Kontinuitet bošnjačkog epskog pjevanja u Sandžaku 129 Redžep Škrijelj, Čuveni guslari na Pešteri ...................................... 149 Mirsad Kunić, Krajišnice - pjesme o junacima sa granice ................ 181 Ljubiša Rajković Koželjac, Lirizam muslimanske epike iz rožajskog kraja ............................................................................................. 189 Sait Š. Šabotić, Bošnjačka epika nikšićkog kraja ............................... 193 Zuvdija Hodžić, Ambijentalno-socijalne specifičnosti i narodna poezija (na primjeru Plava i Gusinja) ......................................... 209 Ismet Rebronja, Kad je jaruh bio jare .............................................. 213 Murat Kurtagić Medisa Kolaković, “Osvajanje Bagdata” Murata Kurtagića u kru- gu varijanata .......................................................................... 221 Adnan Čirgić, Fonetsko-morfološke karakteristike jezika Murat-age Kurtagića ..................................................................................... 231 Avdo Međedović Ferid Muhić, Avdin Meho .................................................................... 247 Husein Bašić, Avdo Međedović - pjevač priča (fragmenti) ................ 255 Rašid Durić, Poetološka obilježja “Ženidbe Smailagić Meha” kao epa 267 Dušica Minjović, Ženidba otmicom u epu “Ženidba Smailagić Mehe” Avda Međedovića ......................................................................... 285 Sead Šemsović, Smailagić Meho - usporedna analiza dviju pjesama istog naslova ................................................................................ 291 Hodo Katal, Jedna moguća komparacija gnjeva Homerovog Ahi- leja u “Ilijadi” i Mehova gnjeva u “Ženidbi Smailagić Meha” Avda Međedovića ......................................................................... 317 Vojislav P. Nikčević, Pogled na jezik “Ženidba Smailagić Meha” Avda Međedovića ........................................................................ 329 Adnan Čirgić, Ekavizmi u “Ženidbi Smailagić Meha” Avda Međe- dovića ........................................................................................... 341 Refleksije Georg Danek, Južnoslovenski Homeri (Zlatan Čolaković - Marina Rojc-Čolaković, Mrtva glava jezik progovara, Podgorica, Almanah 2004, VII+672 s.) ................................................... 349 Munib Maglajlić, Smiona i značajna knjiga Homeri (Zlatan Čolaković - Marina Rojc-Čolaković, Mrtva glava jezik progovara, Almanah, Podgorica 2004.) ................................. 355 Mirsad Kunić, Epohalna knjiga o jednoj velikoj epskoj tradiciji ....... 359 6 Suljo Mustafić, Besjeda na promociji knjige “Mrtva glava jezik progovara” autora Zlatana Čolakovića i Marine Rojc- Čolaković .................................................................................. 365 Popis i kratki opis Čolakovićeve video-zbirke “Rožaje / Bijelo Polje 2005” ................................................................................... 367 Bibliografija Donatori 7 Pozdravne riječi Hilmo HADŽIĆ, predsjednik Organizacionog odbora Rožaje Dame i gospodo, Poštovani prijatelji, Pripala mi je čast, zbog čega osjećam ogromno zadovoljstvo, da vas u ime Almanaha - Udruženja za proučavanje kulturno-istorijske baštine Boš- njaka - Muslimana u Crnoj Gori pozdravim na početku Simpozijuma Epika Bošnjaka, koji nas je okupio danas u Rožajama. Usuđujem se da kažem, pokušavajući da se oslobodim ličnih emocija, da je Rožaje danas prijesto- nica kulturnog dešavanja, ne samo u našoj državi, već i na širim prosto- rima. Pravo za to mi daje prisustvo 30-tak eminentnih naučnika, profesora brojnih univerziteta, književnika i poznavalaca narodne književnosti, koji su se okupili da ovih dana u naučnim raspravama koje će se voditi dadu relevantne odgovore na pitanja o mjestu i značaju bošnjačke epike u ukup- noj narodnoj književnosti stvorenoj na ovim prostorima. Ta naučna valorizacija je samo jedan od ciljeva Projekta kojeg realizujemo a koja će biti sistematizovana i publikovana u specijalno prire- đenom broju časopisa Almanah, čime će se obogatiti njegova izdavačka aktivnost, a takođe i potvrditi prava misija koju on vrši na realizaciji svog osnovnog zadatka na očuvanju i prezentaciji kulturno-istorijske baštine Bošnjaka/Muslimana u Crnoj Gori. Dame i gospodo, Pozdravljam sve učesnike Simpozijuma i želim im plodotvoran rad. Dozvolite mi da sa posebnim poštovanjem pozdravim gospodina Zlatana Čolakovića, koji nam je došao iz daleke Kanade, inače autora knjige Mrtva glava, jezik progovara, u kojoj je zapisao i tako trajno otrgao od zaborava guslarsko kazivanje epskih pjesama našeg sugrađanina Muratage Kurta- gića. Pomenuta knjiga je štampana u produkciji “Almanaha” i skrenula je ogromnu pažnju javnosti na sebe, što se potvrđuje i ovim skupom. Pozdravljam sve prisutne na otvaranju Simpozijuma i želim im da se u našem gradu osjećaju prijatno, kao što se osjećamo i mi domaćini, koji smo počastvovani vašim prisustvom. 11 Nusret KALAČ, predsjednik SO Rožaje Dame i gospodo, Želim da u ime grada domaćina pozdravim sve učesnike Simpozijuma “Epika Bošnjaka/Muslimana Crne Gore sa osvrtom na epiku Murata Kur- tagića Gazije”. Uvažavajući značaj učesnika Simpozijuma, prestiž u sredinama i ins- titucijama iz kojih dolaze, uvjerenja sam unaprijed da će Simpozijum op- ravdati svoj osnovni cilj, promocije i stručne valorizacije epike Bošnja- ka/Muslimana u Crnoj Gori. Uvjeren da će ova manifestacija zasigurno sa naučnog stanovišta biti još jedan ozbiljan pokušaj prezentacije specifičnosti kulturne baštine jed- nog od manjinskih naroda u Crnoj Gori, kao i da će pospješiti jedinstvo u razlikama crnogorskih naroda i još jednom dokazati da je multietičnost i multikulturalnost odlika koja treba da bude prednost a ne mana, koja po- zitivno utiče na crnogorsku stabilnost, a ne kako bi neki željeli da je pre- zentiraju kao faktor njenog razvodnjavanja i destabilizacije. Ovaj skup će zasigurno biti još jedan u nizu koji će sa naučnog aspekta pokušati i približiti ne samo drugim narodima, već i samim Boš- njacima/Muslimanima dio njihove kulturne baštine o kojoj, i ovom prili- kom treba priznati, ni sami ne znaju mnogo ili, bolje reći, ne znaju onoliko koliko bi trebalo. Na kraju, bez želje da se bavim tematikom koja je predmet ovog Sim- pozijuma, jer mi to nije ni namjera, niti pak da oduzimam vrijeme onima zbog