Ocena Systemu Transportowego Gminy Suburbialnej Na Przykładzie Konopisk (Powiat Częstochowski)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ISSN 1426-5915 e-ISSN 2543-859X Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG 2017, 20(3), 31-43 DOI 10.4467/2543859XPKG.17.014.7488 Ocena sysTemu Transportowego Gminy suburbialnej na PrzyKładzie KOnopisK (powiaT częstochOwsKi) Assessment of transport system of a suburban commune on the example of Konopiska (Częstochowa county) Gabriela Przeniosło (1), jakub Taczanowski (2) (1) Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Gronostajowa 7, 30-387 Kraków e-mail: [email protected] (2) Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Gronostajowa 7, 30-387 Kraków e-mail: [email protected] cytacja: Przeniosło G., Taczanowski J., 2017, Ocena systemu transportowego gminy suburbialnej na przykładzie Konopisk (powiat częstochowski), Prace Komisji Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 20(3), 31-43. streszczenie: Celem badań była ocena systemu transportowego gminy Konopiska ze szczególnym uwzględnieniem transportu miejskiego. Analizowany obszar jest położony w regionie miejskim Częstochowy i podlega intensyfikującym się procesom suburbanizacji, które prowadzą do systematycznego wzrostu liczby mieszkańców. Stanowi to poważne wyzwanie dla systemu transportowego gminy, który wymaga w związku z tym szeregu udoskonaleń. Dotyczy to poprawy stanu i rozbudowy dróg, ale przede wszystkim rozwoju transportu zbiorowego. Poza połączeniem siedziby gminy z Częstochową jest on bowiem niewystarczająco rozwinięty i nie zapewnia atrakcyjnej alternatywy wobec samochodu. Wśród proponowanych działań autorzy wymieniają rozbudowę sieci połączeń autobusowych także do bardziej peryferyjnych wsi gminy i optymalizację rozmieszczenia przystanków, co zwiększyłoby dostępność transportu publicznego, a także uruchomienie kursów do najbliższej stacji kolejowej. słowa kluczowe: lokalny system transportowy, transport publiczny, suburbanizacja, obszar metropolitalny, gmina podmiejska abstract: The aim of the paper has been to assess the transport system of the commune (Polish: gmina) of Konopiska (Śląskie voivodeship, southern Poland). As the area which has been analysed is located in the metropolitan area of the city of Częstochowa increasing suburbanization processes can be observed there. They result in constant increase in the number of inhabitants of the commune which is a challenge for its transport system. That is why the road network and public transport system in particular should be modernised and developed. Apart from the main line from Konopiska village to the city of Częstochowa the existing bus network is not well developed and does not provide an attractive alternative to private car. The solutions suggested by the authors of the present article include the development of the bus system with lines also connecting periphery villages and bus stop modification in order to increase the accessibility to public transport. Another proposal is a new bus line to the nearest railway station. Key words: local transport system, public transport, suburbanisation, metropolitan area, suburban community Otrzymano (received): 28.08.2017 zaakceptowano (accepted): 20.10.2017 32 Gabriela Przeniosło, Jakub Taczanowski 1. wstęp. cel i metody pracy likowanych na stronie www.e-podroznik.pl i materia- łów kartograficznych w postaci map dostępnych Obszary dużych miast i miejskich obszarów funkcjo- m.in. na stronie www.geoportal.gov.pl. Mapy zostały nalnych cechują się ciągle zwiększającym się nasile- wykonane m.in. z użyciem danych pochodzących niem ruchliwości przestrzennej mieszkańców. Komu- z Open Street Map oraz strony internetowej gminy nikacja może tam spełniać dwie role – bodźca Konopiska. Zastosowano również metodę analizy przyczyniającego się do wzrostu potencjału ekono- topologicznej z wykorzystaniem teorii grafów. micznego miejsca i pobudki do konsolidacji miasta z obszarami znajdującymi się w jego bezpośrednim 2. Przegląd literatury oddziaływaniu (Więcław-Michniewska, 2010). W przy- padku terenów podmiejskich, takich jak będąca Pomimo wagi i złożoności zagadnienia, temat lokal- przedmiotem niniejszej pracy gmina Konopiska, nie nych studiów transportu, przede wszystkim w odnie- sposób nie wspomnieć o procesach suburbanizacji, sieniu do komunikacji publicznej, nie jest zbyt często które w ostatnich latach znacząco się nasilają. Zamie- podejmowany przez badaczy. Spośród opublikowa- rzeniem autorów jest zwrócenie uwagi na fakt, że ich nych na ten temat prac należy wymienić pozycję Li- negatywne skutki można zniwelować poprzez efek- jewskiego, Lenka i Piotrowskiej (1967), którzy przeba- tywne systemy transportowe oraz współpracę na linii dali komunikację kolejową i autobusową w skali całej miasto centralne – gminy podmiejskie. Na obszarach Polski w podziale na powiaty, dokonując dla tej ostat- peryferyjnych, o niewielkiej gęstości zaludnienia za- niej inwentaryzacji długości dróg obsługiwanych sadniczo większą efektywnością cechuje się trans- przez autobusy, liczby przystanków, liczby autobuso- port indywidualny. Powinno jednak dążyć się do kilometrów na dobę oraz średniej liczby kursów. Ba- tego, by podróże prywatnym samochodem miały dania te, tym razem jednak w skali regionalnej (co możliwie niski udział i odbywały się na jak najmniej- wiązało się ze zmianą podziału administracyjnego, sze dystansie np. do węzła przesiadkowego, z które- likwidacją powiatów i utworzeniem 49 „małych” wo- go pasażerowie mogą kontynuować podróż trans- jewództw), T. Lijewski kontynuował w latach 70. i 80. portem publicznym. Istotną barierą w rozwoju XX wieku. W swej pracy Układy komunikacyjne woje- systemu komunikacji zbiorowej jest jednak to, iż nie wództw z 1985 r. opisał on m.in. liczbę przystanków każdy może zostać nim obsłużony, bowiem dotarcie PKS, czy też dobowy ruch autobusów PKS w 1980/1981 do każdego z mieszkańców gminy trwałoby zbyt dłu- roku oraz czas dojazdu z ośrodków gminnych do go i taka podróż byłaby zniechęcająca dla innych miast wojewódzkich najdogodniejszym środkiem użytkowników. Skutkiem tego pojazdy komunikacji transportu publicznego (Lijewski, 1985). Z nowych miejskiej kursują jedynie po najważniejszych ciągach badań podejmujących tematykę regionalnych syste- komunikacyjnych. Brak równowagi pomiędzy wyma- mów transportowych należy wymieć m.in. pracę Pie- ganiami dostępności przystanków a efektywności trzak (2015) czy analizę transportu i dostępności sieci i szybkości przejazdu prowadzić może do transportowej na pograniczu polsko-słowackim au- zmniejszenia spadku atrakcyjności transportu pub- torstwa Więckowskiego i in. (2012). Ta ostatnia praca licznego, co w konsekwencji skłania do skorzystania stanowi przykład częściej ostatnio podejmowanych z samochodu. Jednak własny pojazd nie gwarantuje badań, których tematem przewodnim jest właśnie użytkownikom, że sprawniej i szybciej dojadą do mia- zagadnienie dostępności rozpatrywane w skali regio- sta. Przyczyną tego stanu rzeczy jest bowiem zjawi- nalnej w różnych krajach europejskich (por. np. Fio- sko kongestii (Banet, Rogala, 2016). Funkcjonowaniu rello, Bielańska, 2012; Spiekermann, 2012). Komuni- systemu transportowego obszaru podmiejskiego, kacja publiczna stanowi tam jednak tylko jeden w którym wymienione powyżej dylematy ogniskują z badanych elementów, a niejednokrotnie więcej się szczególnie wyraźnie, poświęcona została niniej- uwagi poświęca się transportowi indywidualnemu. sza praca. Badania nad dostępnością samego transportu pub- Celem artykułu jest analiza i ocena systemu trans- licznego w skali lokalnej prowadzili natomiast m.in. portowego gminy Konopiska (powiat częstochowski) Gadziński (2016) – w skali aglomeracji poznańskiej – ze szczególnym uwzględnieniem komunikacji miej- i Guzik (2016) – w obszarach wiejskich Szwajcarii. skiej. Spośród prac dotyczących transportu publicznego Do jej wykonania wykorzystano metodę kweren- w regionach metropolitalnych wypada wspomnieć dy internetowej poprzez wykorzystanie informacji także pozycje Guzika i in. (2016), Więcław-Michniew- zawartych na stronie internetowej gminy, w Strategii skiej (2010) oraz Chodkowskiej-Miszczuk (2006), któ- Rozwoju Gminy na lata 2016-2020, Planie Rozwoju ra dotyczy m.in. aglomeracji częstochowskiej, nato- Lokalnego Gminy na lata 2004-2006 i 2007-2013 oraz miast w obszarach peryferyjnych – Dej (2010). Relacje na drodze analizy rozkładów jazdy autobusów pub- pomiędzy nasilającymi się procesami suburbaniza- Ocena systemu transportowego gminy suburbialnej na przykładzie Konopisk (powiat częstochowski) 33 cyjnymi a rozwojem transportu – tak istotne ze otoczenia funkcjonalnego aglomeracji częstochow- względu na wspomniane już wyżej wyzwania – ba- skiej. „Aglomeracja Częstochowska to centralny ośro- dali z kolei m.in. García-Palomares (2010) i Schreier dek północnego obszaru funkcjonalnego obej mu- (2005, 2008). W kontekście transportu publicznego jący miasto Częstochowę” (Strategia rozwoju w obszarach pozamiejskich w Polsce ważnym zagad- województwa śląskiego 2020+, s. 55). Tylko miasto nieniem jest proces deregulacji regionalnej komuni- Częstochowa zostało zaliczone do Aglomeracji Czę- kacji autobusowej i upadku PKS-ów. Te przekształce- stochowskiej. Gminy takie jak Mstów, Olsztyn, Rędzi- nia organizacyjne i ich skutki przestrzenne badali ny, Kłomnice, Mykanów, Przyrów, Kruszyna, Blachow- w skali Polski Taylor i Ciechański (2007, 2008, 2013a, nia, Konopiska, Poczesna i Janów wchodzą w skład 2013b), natomiast w wybranych regionach Kretowicz jej bezpośredniego otoczenia funkcjonalnego. Aglo- (2010) czy Książek (2016). meracja ta jest