STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY Cz ęść 2. U W A R U N K O W A N I A

Rozdział 5. U W A R U N K O W A N I A

WYNIKAJCE ZE STANU ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY

1. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony 2. Waloryzacja krajobrazowa 3. Wnioski 4. Zał ącznik graficzny nr 4 UWARUNKOWANIA wynikaj ące ze stanu ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY

1. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony

Wymóg ochrony ładu przestrzennego wynika wprost z przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 2015r. poz.199 z pó źn.zm.). Przez „ład przestrzenny” nale ży rozumie ć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody ( j.t. Dz.U z 2013r. poz.627 z pó źn.zm.) przez „walory krajobrazowe” rozumie si ę warto ści ekologiczne, estetyczne lub kulturowe obszaru oraz zwi ązane z nim rze źbę terenu, twory i składniki przyrody, ukształtowane przez siły przyrody lub działalno ść człowieka. Ochron ę krajobrazow ą realizuje si ę przez zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu. Zgodnie z ustaw ą z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1446 z pó źn.zm) przez „ krajobraz kulturowy” rozumie si ę przestrze ń historycznie ukształtowan ą w wyniku działalno ści człowieka, zawieraj ącą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Na aktualny stan ładu przestrzennego w gminie Jeleniewo, który wyra ża si ę w postrzeganym krajobrazie kulturowym, składaj ą si ę: ° krajobraz wynikaj ący z istniej ącej urbanistyki i architektury; ° walory krajobrazowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej; ° walory krajobrazowe mozaiki terenów le śnych; ° naturalne ukształtowanie terenu, jeziora, rzeka Czarna Ha ńcza; ° krajobraz kulturowy wynikaj ący z dawnych tradycji budowlanych; ° szczególne walory krajobrazowe terenów chronionych; ° elementy industrializacji takie jak: napowietrzne linie elektroenergetyczne WN, SN, NN, elektrownie wiatrowe, maszty przeka źnikowe.

Na wst ępie nale ży zaznaczy ć, że na obecny stan ładu przestrzennego w gminie Jeleniewo znacz ący wpływ maj ą tereny prawie chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody: ‹ Suwalski Park Krajobrazowy ustanowiony w 1976r., obejmuj ący północno – zachodni ą cze ść gminy, zawarty mi ędzy drog ą wojewódzk ą nr 655 i drog ą powiatow ą nr 1133B; ‹ Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny” ustanowiony w 1998r. obejmuj ący pozostał ą cz ęść gminy z wyj ątkiem zwartej struktury osadniczej wsi Jeleniewo i terenów poło żonych w południowo wschodniej cz ęś ci gminy (obr ęby Suchodoły, Białorogi oraz cz ęś ci obr ębów , Wołownia Leszczewo, ). ‹ Obszary Natura 2000 „Ostoja Suwalska” i „Jeleniewo”

1

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JELENIEWO Cz ęść 2. U W A R U N K O W A N I A

2. Waloryzacja krajobrazowa

Na obszarze gminy mo żna wyró żni ć nast ępuj ące strefy krajobrazowe maj ące zwi ązek z obszarami ochronnymi, zagospodarowaniem terenu i stopniem jego zainwestowania:

Strefa krajobrazowa J – JELENIEWO, obejmuj ąca zwart ą wielofunkcyjn ą struktur ę osadnicz ą wsi Jeleniewo i Kazimierówka o intensywnym zainwestowaniu na potrzeby zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zabudowy usługowej wielobran żowej, zabudowy produkcyjno – magazynowej a tak że na wszelkie potrzeby zwi ązane z funkcjonowaniem o środka gminnego. Na obszarze strefy J wyró żnia si ę nast ępuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° płaskie ukształtowanie terenu, na którym rozwin ęła si ę zabudowa, na tle ściany lasu porastaj ącego pasmo wzgórz po wschodniej stronie wsi; ° układ urbanistyczny Jeleniewa; ° zwarta, niska wielofunkcyjna struktura osadnicza, o zró żnicowanych formach architektonicznych; ° koncentracja zabudowy wielofunkcyjnej, zwi ązanej z funkcj ą o środka gminnego; ° dominacja zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i udziałem zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zabudowy zagrodowej; ° rozproszona struktura osadnicza w otoczeniu o środka; ° korzystna dominacja w krajobrazie wież zabytkowego ko ścioła; ° niekorzystna dominacja w krajobrazie budynku mieszkalnego wielorodzinnego; ° niekorzystna dominacja w krajobrazie wie ży stacji bazowej telefonii komórkowej.

Strefa krajobrazowa B – BŁASKOWIZNA – , obejmuj ąca zwart ą struktur ę osadnicz ą wsi Błaskowizna i Bachanowo o intensywnym zainwestowaniu na potrzeby zabudowy zagrodowej, zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy rekreacji indywidualnej, zabudowy usług turystycznych oraz zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego nad jeziorem Ha ńcza. W granicach strefy obowi ązuj ą przepisy prawa dotycz ące ochrony przyrody, reguluj ące zasady wykonywania ochrony przyrody w parkach krajobrazowych i w obszarach Natura 2000. Na obszarze strefy B wyró żnia si ę nast ępuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° dominacja naturalnego krajobrazu jeziora Ha ńcza wraz z malowniczym ukształtowaniem terenów przyległych; ° zwarta, niska struktura osadnicza, o zró żnicowanych formach architektonicznych; ° koncentracja zabudowy wielofunkcyjnej, a w szczególno ści zabudowy zagrodowej, zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy usługowej (w bran ży turystycznej, rekreacyjnej); ° rozproszona struktura osadnicza w dalszym otoczeniu; ° korzystna dla krajobrazu tendencja do rozwijania zwartej struktury osadniczej; ° niekorzystna tendencja do realizacji obiektów usługowych wy ższych ni ż 2 kondygnacje.

Strefa krajobrazowa P – PODMIEJSKA, obejmuj ąca obszar poło żony w obr ębach: Jeleniewo, Prudziszki, Suchodoły, Leszczewo, Rychtyn, Białorogi i Wołownia, poło żony w południowej cz ęś ci gminy Jeleniewo, stykaj ący si ę z granicami miasta Suwałki, będący atrakcyjnym miejscem zamieszkiwania dla ludno ści nierolniczej. Strefa P - podmiejska obejmuje tereny rolne, le śne, wody, obszary rolnicze, obszary zwartej struktury osadniczej w wy żej wymienionych obr ębach, lini ę elektroenergetyczn ą 400kV Ełk – Alytus. Istotnym elementem strefy jest odcinek drogi wojewódzkiej nr 655, zapewniaj ący dobr ą ł ączno ść komunikacyjn ą mi ędzy Suwałkami a Jeleniewem. W granicach strefy obowi ązuj ą przepisy prawa dotycz ące ochrony przyrody, reguluj ące zasady wykonywania ochrony przyrody w obszarach chronionego krajobrazu. Ochron ą krajobrazow ą obj ęta jest głównie północna cz ęść strefy, znajduj ąca si ę w otoczeniu Jeziora Szelment Wielki oraz tereny poło żone na zachód od drogi wojewódzkiej. Na obszarze strefy P wyró żnia si ę następuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° walory krajobrazowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmuj ącej obszary o urozmaiconej rze źbie terenu; ° koncentracja zabudowy zagrodowej i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w

2

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JELENIEWO Cz ęść 2. U W A R U N K O W A N I A

Prudziszkach, Suchodołach, Białorogach i Wołowni wzdłu ż obsługuj ących dróg; ° rozproszona struktura osadnicza w Leszczewie, Rychtynie i Wołowni; ° niska zabudowa, o zró żnicowanych formach architektonicznych; ° korzystna dla krajobrazu tendencja do rozwijania zwartej struktury osadniczej wzdłu ż istniej ących dróg; ° silna dominacja w krajobrazie linii 400 kV, przebiegaj ącej przez obr ęby Prudziszki, Suchodoły i Białorogi ° dominacja w krajobrazie stacji bazowej telefonii komórkowej w Wołowni; ° zasady kształtowania zabudowy dla cz ęś ci wsi Wołownia i Leszczewo zostały ustalone w obowi ązuj ącym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Strefa krajobrazowa SPK – TURYSTYCZNA - SUWALSKI PARK KRAJOBRAZOWY , obejmuj ąca obszar poło żony granicach Suwalskiego Parku Krajobrazowego, w obr ębach: , Bachanowo, Błaskowizna, Łopuchowo, , Sidory, , , Jeleniewo, Kazimierówka, Szurpiły, Wodziłki, Rutka, , z wył ączeniem strefy B - BŁASKOWIZNA BACHANOWO. Strefa SPK obejmuje tereny rolne, le śne, wody, obszary rozproszonej struktury osadniczej oraz niewielkie obszary zwartej struktury osadniczej. W granicach strefy obowi ązuj ą przepisy prawa dotycz ące ochrony przyrody, reguluj ące zasady wykonywania ochrony przyrody na terenie rezerwatów, w parkach krajobrazowych i w obszarach Natura 2000. Na obszarze strefy SPK wyró żnia si ę nast ępuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° dominacja naturalnego krajobrazu jezior, rzeki Czarnej Ha ńczy i Szeszupy wraz naturalnym, ukształtowaniem terenów; ° dominanty krajobrazowo – przestrzenne: Góra Cisowa, Góra Zamkowa; ° walory krajobrazowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmuj ącej mozaik ę pól uprawnych i lasów; ° rozproszona, struktura osadnicza, o stosunkowo jednorodnych formach architektonicznych; ° korzystna dla krajobrazu istniej ąca zabudowa zagrodowa rozmieszczona w rozproszeniu; ° korzystna dla krajobrazu tendencja do lokowania nowej zabudowy w skupieniu na obrze żach SPK oraz w Błaskowi źnie i Bachanowie wzdłu ż dróg publicznych; ° korzystny dla naturalnego krajobrazu słabo rozwinięty układ dróg gminnych, cz ęsto funkcjonuj ących jako drogi gruntowe, ukształtowane w sposób naturalny; ° wie ś Wodziłki z zachowanym charakterem dawnego krajobrazu kulturowego, w którym dominuje zabytkowa molenna staroobrz ędowców, znajduj ąca si ę w otoczeniu starych drewnianych siedlisk rolniczych.

Strefa krajobrazowa R-T – ROLNICZO – TURYSTYCZNA, obejmuj ąca obszar rozci ągaj ący si ę wokół Suwalskiego Parku Krajobrazowego, rozci ągaj ący si ę do jeziora Szelment Wielki, poło żony w obr ębach: Malesowizna, Rutka, Szurpiły, Kazimierówka, Jeleniewo, , , Żywa Woda, Prudziszki, Wołownia, Jeleniewo, Udyn, Kazimierówka, Sidorówka, Gulbieniszki, Sidory, Sidory Zapolne, Sumowo, Ignatówka, , Ścibowo. Strefa R-T obejmuje tereny rolne, le śne, wody, rozproszon ą zabudow ę zagrodow ą oraz obszary zwartej struktury osadniczej zainwestowane głównie potrzeby zabudowy zagrodowej, z tendencj ą wykorzystywania miejsc o szczególnych walorach krajobrazowych na potrzeby turystyczne. W granicach strefy obowi ązuj ą przepisy prawa dotycz ące ochrony przyrody, reguluj ące zasady wykonywania ochrony przyrody w otulinach parków krajobrazowych, w obszarach Natura 2000 i w obszarach chronionego krajobrazu. Na obszarze strefy R-T wyró żnia si ę nast ępuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° dominacja naturalnego, malowniczego ukształtowania terenów; ° walory krajobrazowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmuj ącej mozaik ę pól uprawnych i lasów, rzeki Czarnej Ha ńczy i małych jeziorek; ° zwarte struktury osadnicze skupiaj ące si ę przy drogach publicznych w miejscowo ściach: Gulbieniszki, Sidorówka, Szurpiły, Malesowizna; ° dominacja rozproszonej struktury osadniczej, o zróżnicowanych formach architektonicznych; ° korzystna dla krajobrazu istniej ąca zabudowa zagrodowa rozmieszczona w rozproszeniu; ° dominanta przestrzenna stacji radiowo – telewizyjnej „RTNC Suwałki Krzemianucha”

3

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JELENIEWO Cz ęść 2. U W A R U N K O W A N I A

Strefa krajobrazowa R-E – ROLNICZO – PRODUKCYJNA, obejmuj ąca obszar poło żony w obr ębach: Prudziszki, Żywa Woda, Okr ągłe, , Malesowizna, . Strefa R-E obejmuje tereny rolne, le śne, wody, obszary rolnicze, obszary rozproszonej struktury osadniczej oraz obszary zwartej struktury osadniczej. W strefie R-E znajduje si ę 5 elektrowni wiatrowych, wraz ze strefami ochronnymi, których zasi ęg został ustalony w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W granicach strefy obowi ązuj ą przepisy prawa dotycz ące ochrony przyrody, reguluj ące zasady wykonywania ochrony przyrody w otulinach parków krajobrazowych, w obszarach Natura 2000 i w obszarach chronionego krajobrazu. Na obszarze strefy R-E wyró żnia si ę nast ępuj ące elementy krajobrazu, stanowi ące o ładzie przestrzennym: ° dominacja naturalnego, malowniczego ukształtowania terenów ze znacz ącym udziałem elektrowni wiatrowych; ° walory krajobrazowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmuj ącej mozaik ę pól uprawnych i lasów i rzeki Czarnej Ha ńczy; ° zwarte struktury osadnicze skupiaj ące si ę przy drogach publicznych w miejscowo ściach: Podwysokie Jeleniewskie, Okr ągłe, Żywa Woda, Prudziszki; ° rozproszona zabudowa zagrodowa w obr ębach Malesowizna, Zarzecze Jeleniewskie, Okr ągłe; ° niska zabudowa zagrodowa o zró żnicowanych formach architektonicznych: ° zasady kształtowania zabudowy i lokalizacji elektrowni wiatrowych zostały ustalone w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; ° widoczno ść zespołu elektrowni wiatrowych znajduj ących si ę na terenie gminy Jeleniewo oraz na terenach s ąsiednich gmin.

3. Wnioski

Wyró żnione strefy krajobrazowe, zawieraj ące uwarunkowania wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego w poszczególnych cz ęś ciach gminy Jeleniewo, maj ą ścisły zwi ązek z wymogami jego ochrony, wynikaj ącymi z przepisów o ochronie przyrody. Nało żone rygory ochronne w du żym stopniu pozwoliły na zachowanie naturalnego ładu przestrzennego na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Dalsze działania planistyczne winne umo żliwi ć zrównowa żony rozwój przestrzenny gminy z ukierunkowaniem na ochron ę krajobrazow ą, z wykorzystaniem jej walorów przyrodniczych, promowanych na potrzeby turystyczne.

Wyró żnione strefy krajobrazowe winne znale źć przeło żenie na strefy funkcjonalno – przestrzenne, dla których, w kierunkach zagospodarowania przestrzennego zostan ą okre ślone zasady zagospodarowania, zabudowy i rozwoju gospodarczego, ze szczególnym uwzgl ędnieniem ładu przestrzennego.

4