Waterinnovaties in Nederland
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Ministerie van Infrastructuur en Milieu Waterinnovaties in Nederland Een beknopt overzicht Voorwoord Innovatieve oplossingen zijn hard nodig om in te spelen op com- plexere opgaven en altijd beperkte middelen. Niet alleen in Nederland maar over de hele wereld. Water is sterk verweven met mondiale maatschappelijke vraagstukken zoals waterveiligheid, waterkwaliteit, sanitatie, voedsel en energiewinning. Die vraagstuk- ken stellen ons voor de permanente opdracht om te zoeken naar slimme, betaalbare oplossingen. Nieuwe technologie en nieuwe inzichten stellen ons land in staat om daaraan steeds beter te kunnen voldoen. We doen dat in nieuwe vormen van samenwerking waarbij overheid en marktpartijen samen optrekken met kennisin- stellingen (topsectoren-aanpak). We voelen ons ook internationaal geroepen onze ervaringen in te brengen. Of het nu gaat om nieuwe manieren van dijkversterking, het winnen van energie uit het getij of het inzetten van 3D-technieken voor overstromingssimulaties: het zijn allemaal voorbeelden van hoe je met andere ogen naar water kunt kijken. Ik vind het van belang om de kansen die er zijn ook zichtbaar te maken. Graag presenteer ik daarom in deze brochure een breed overzicht van actuele innovatieve waterprojecten in Nederland. Ik hoop dat het inspireert, wellicht aanzet tot een bezoek en leidt tot nieuwe kennis, waar ook ter wereld. DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, mw. drs. M.H. Schultz van Haegen Inleiding Uitleg pictogrammen In deze brochure zijn de innovatieve projecten als volgt geordend: Afval en materiaalhergebruik Het verduurzamen van grondstoffengebruik is belangrijk om een zo laag 1 Projecten die de waterveiligheid bevorderen. mogelijke milieudruk van productie en consumptie te bereiken. De projecten Geotextiel tegen piping is een voorbeeld van een dergelijke innovatie. Maar ook dijkmoni- spelen daar op in. Voorbeelden: RWZI Horstermeer (1-STEP® filter) en fosfaatterugwinning toring met behulp van sensoren dient dit doel. 2 Projecten die inspelen op de zoetwaterbeschikbaarheid en de waterketen. Energie Het zogenaamde achteroeverconcept bij Andijk combineert verbetering van de water- De wens om de energievoorziening te verduurzamen leeft breed, ook in de veiligheid met de opslag van overtollig zoetwater voor later gebruik. watersector. Projecten die daarop inspelen hebben dit symbool. Voorbeelden: Ontzilting Voltea, Thermische Druk Hydrolyse in RWZI Venlo, getijturbines Oosterscheldekering 3 Projecten die bijdragen aan de waterkwaliteit. Een voorbeeld van een dergelijk project is het Pharmafilter, dat er voor zorgt dat ziekenhuizen medicijnresten en stoffen met hormoonverstorende werking filteren Klimaatadaptatie voordat het geloosd wordt in het afvalwater. Deze projecten helpen om onvermijdelijke klimaatveranderingen op te vangen en verdere veranderingen in het klimaat zoveel mogelijk te voorkomen. 4 Projecten die zorgen voor klimaatbestendige steden. Voorbeelden: Rivierverruiming en terpenplan Overdiepse Polder In Rotterdam is een speelplein gerealiseerd dat tevens dient als tijdelijke waterberging voor overtollig regenwater. Landbouw Projecten die verschillende doelen hebben, zijn bij het oorspronkelijke hoofddoel ingedeeld. Door gebruik van innovatieve duurzame technologieën uit de watersector is Van de projecten is kort beschreven wat de innovatie inhoudelijk behelst en aan welk doel het voordeel te halen bij de productie van voedsel. Een doel van deze projecten is een bijdrage levert. Ook is aangegeven wanneer het is of wordt gerealiseerd. More Crop per Drop: meer voedsel met minder water. Voorbeelden: Teelt van aardappelen Met de meeste projecten uit deze brochure wordt ook gewerkt aan andere doelen, breder dan op zilte grond (Texel) bovenstaande. Dat zijn de ‘cross-overs’ naar ander beleid. Van elk project is met een symbooltje aangegeven welke cross-overs er zijn. Natuurontwikkeling Projecten in het domein van water kunnen vaak volgens de ontwerpprincipes van ‘bouwen met natuur’ worden ontworpen. Dit levert voordelen op voor de natuur en voor recreatie, en is vaak ook financieel aantrekkelijk. Voorbeelden: Multifunctionele rivierdijk Munnikenland, veiligheidsbuffer Oesterdam Ruimtelijke inrichting De realisatie van het programma Ruimte voor de Rivier heeft, naast veiligheidsdoelen, ook als doel de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied te verbeteren. Deze projecten, maar ook andere, spelen daarop in. Voorbeelden: Dijkteruglegging Lent, Boulevard Scheveningen en Cadzand 5 33 Innovatieve projecten 22 40 25 Projecten die de waterveiligheid bevorderen Projecten die inspelen op de zoetwater- 1 Zeewering versterkt met zand 26 21 beschikbaarheid en de waterketen 23 Zoet-zoutscheiding met bellenscherm 2 Houtribdijk versterkt met zand 24 Zoetwater tegen verzilting 35 3 Innovatieve dijkversterking 35 25 Vacuümtoiletten en urinezuivering 1 31 18 4 Combinatiedijk 6 26 5 Dijkmonitoring met sensoren Zilte aardappel 10 2 27 19 r 1 Energiezuinige ontzilting e t 6 Achteroevers 30 a W 28 e t r a w 7 Veiligheidsbuffer Oesterdam Z 33 Projecten die bijdragen aan de 8 De Zandmotor 35 waterkwaliteit 33 9 9 G Hoogwatergeul e 28 l Luwtemaatregelen Hoornse Hop d e r s c h e 10 Testen zetstenen dijken in Deltagoot I J 29 13 s Getijdencentrale Brouwersdam s 27 e l 22 34 33 11 Dijkversterking met geotextiel 30 Marker Wadden 12 Rivierverruiming en terpenplan 4 37 31 Water Insight 3 8 13 Uiterwaardvergraving en ‘Natuurderij’ 32 Pharmafilter 11 25 N 32 19 ie 14 uw Neder-Rijn Dijkteruglegging bij Lent e 10 33 W 20 Nereda – biologische afvalwaterzuivering a Lek te as H rw eu Ma ar eg Ni we 20 te 41 15 ‘Wakkere dijk’, een multifunctionele rivierdijk lk a Waal 14 34 n 32 1-STEP®-filter a Ou 39 al de M aas 3 15 Waal Spui 16 Tidal Test Centre Grevelingen de 35 Me rwe Fosfaat-terugwinning we 29 u Maas ie N s 17 Bergsch aa Getijdenturbines in de Oosterschelde e M12 36 Thermische drukhydrolyse 24 16 23 18 Multifunctionele turbine 17 37 Hydrochip Maas 19 3Di Waterbeheer 24 38 Remote control waterkwaliteit 7 20 ClimateGame 24 21 Duurzame Afsluitdijk Projecten die zorgen voor 36 4 klimaat bestendige steden 32 22 BoxBarrier 39 Waterplein 40 Klimaatbuffer 41 Klimaat Effect Atlas 38 1 2 33 5 40 33 5 40 26 25 21 27 25 35 35 26 21 1 18 27 10 Zeewering versterkt Houtribdijk35 versterkt 2 r 1 e 35 t a W e 18 t r 1 a w met zand 6 met zand Z 33 2 10 r 1 e t Voor de Hondsbossche en Pettemer Zeewering wordt een zandige oever met Locatie: Voor een gedeelte van de Houtribdijka wordt als proef een vooroever van zand35 Locatie: W e 33 G een duin aangebracht. Hiermee worden de huidige problemen met de hoogte Hondsbossche en aangelegd, waarbij de breedte en steilheidt van de vooroever varieert. Houtribdijk r e l 28 30 a d w e en de sterkte van de dijk opgelost. Pettemer Zeewering Vervolgens wordt gemeten in hoeverreZ het zand door de golven wordt (Enkhuizen-Lelystad) r s 2 c 9 h 33 e 13 (tussen Camperduin en verplaatst. Ook de ontwikkeling van de vegetatie wordt gevolgd. I J s s De zandige versterking wordt zodanig vormgegeven dat er kansen worden Petten) 34 e l 22 gecreëerd voor recreatie en natuurontwikkeling. 35 Een zandige vooroever remt de golfaanval op de dijk en kan worden toegepast 13 als versterking van dijken33 die te laag zijn of niet sterk genoeg. Daarnaast biedt G 3 e 4 l Realisatie: 2014-2015 de vooroever mogelijkheden voord natuurontwikkeling. e r s c 33 37 9 h e I 11 J 13 s Realisatie: 2014 s 34 e l 10 20 32 22 Uitvoering monitoring: 2015-2018 8 25 N -Rijn ie 19 uw Neder 3 e 4 W 11 a 20 Lek te as 32 39 41 H r w ieu Ma ar eg N we 3 33 37 te lk a Waal 14 11 n a Ou al de M aas 15 10 20 32 W 8 25 Spui aal ede N -Rijn e Me rw ie 19 w uw Neder 29 u Maas e 11 ie W N s a 20 32 39 41 Lek ergs a te as B ch e M12a H r w ieu Ma 23 ar eg N we 3 te lk 24 a Waal 14 n 16 a Ou al de M aas 15 Waal 17 Spui Maas de Me rwe we 29 u Maas ie N 24 ergs as 7 23 B ch e M12a 24 16 24 17 Maas 4 36 24 7 32 24 4 36 32 38 4 38 4 33 5 40 26 25 21 27 35 35 33 1 18 6 5 40 2 10 r 1 e t a W e t r 28 30 a w 2 Z 26 25 33 21 35 33 G e l d e 27 r s c 9 h e 13 3 4 35 I J s s 35 34 e l 22 1 18 13 6 4 3 2 10 33 37 11 r 1 e t a 10 20 32 W 8 25 e t r N 19 -Rijn 28 30 a ieu Neder w w Z e 11 2 W a 20 32 39 41 Lek 33 te as H rw eu Ma ar eg Ni we 3 te lk a Waal 14 n a Ou al de M aas 15 W 35 Spui aal 33 e G ed e Me rw l e d w Maas e 29 u r ie s c N s 9 h ergs a e 13 B ch a e M12 I 23 J s s e l 24 r e 16 t 22 a W e t Maas r a 4 w Z 7 3 10 20 32 8 25 N 19 -Rijn G ie e u Neder l w d Innovatieve Combinatiedijke e 36 W r s 4 a 20 32 39 41 Lek c t h er aas H w ieuw M e a eg N e I r J te s lk s a Waal 14 e n O l dijkversterkinga ude M al aas 3 W Spui aal de Me rwe we 29 u Maas ie N ergs as Dijkvernageling is een nieuwe methodiek waarbij23 grondankers in de steile B Locatie:ch e M12a Een combinatiedijk maakt het mogelijk om bij noodzakelijke dijkversterking Locatie: helling van de bestaande24 dijk worden16 geboord.