DOCSLIB.ORG

Een Experiment Met Helmgras, Zand En Wind Op Het Strand Van Terschelling

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Een Experiment Met Helmgras, Zand En Wind Op Het Strand Van Terschelling een beeldend verslag over het ontstaan en de ontwikkeling van WINDWERK een experiment met helmgras, zand en wind op het strand van Terschelling uitgave SLeM - Stichting Landschapstheater en Meer idee en realisatie Bruno Doedens, Machiel Spaan teksten Hester Annema, Bruno Doedens, Elisabeth Floris, Isabelle Hagen, Machiel Spaan tekeningen Hester Annema, Elisabeth Floris, Maria Floris, Isabelle Hagen foto’s Flore Bijker, Bruno Doedens, Elisabeth Floris, Isabelle Hagen, Jan-Karel Lameer, Marinka Puijenbroek, Machiel Spaan, Gerrit-Bart Volgers vormgeving Theo Heldens Dit verslag is een coproductie van SLeM, Oerol/Sense of Place en Programma naar een Rijke Waddenzee. © SLeM 2016 voorwoord Voor u ligt het verslag van één jaar Windwerk. In augustus 2015 begonnen de eerste experimenten op het strand van Ameland. In juni 2016 presenteerden we het 3 hectare grote Windwerk landschap tijdens Oerol aan een groot publiek. Samen met studenten, scholieren, kunstenaars, deskundigen en bewoners hebben we het spel met wind, water en zand gespeeld. Tijdens het afgelopen jaar zijn meerdere werelden samengekomen: wetenschap en kunst, cultuur en natuur, onderwijs en praktijk, doen en leren. We kunnen terugkijken op een dynamisch en intens proces van experimenteren, testen, praten, reflecteren, bouwen en kijken. Het resultaat van Windwerk is indrukwekkend en is voor alle betrokkenen een aansporing voor meer onderzoek en experimenten in de voorzones van de Nederlandse duinen. We willen iedereen bedanken die heeft bijgedragen aan de totstandkoming van Windwerk. Speciale dank voor alle vrijwilligers en studenten en scholieren die samen meer dan 30.000 helmgraspollen hebben geplant. Machiel Spaan, Bruno Doedens Tijdens Oerol 2016 komen natuur en cultuur op boeiende wijze samen. foto Gerrit Bart Volgers verslag windwerk - 5 inleiding Op het strand van Midsland aan Zee op Terschelling is in het voorjaar van 2016 de landschapsinstallatie Windwerk gebouwd. Windwerk is een tijdelijk helmgraslandschap geïnspireerd op de metamorfose tekeningen van M.C Escher en een vervolg op Jaarringen (2006) en Pannenland (2013) waarin op culturele wijze de natuurlijke processen achter duinvorming zichtbaar werden gemaakt. Windwerk gaat hierin een stap verder. Op beeldende wijze worden de werking en processen van duinvorming niet alleen zichtbaar maar ook aangejaagd. Naast de werking van natuurlijke processen zoals de wind, krijgen sociale en culturele processen en elementen een belangrijke plaats. Windwerk is met de hulp van ruim 225 studenten, vrijwilligers en scholieren tot stand gekomen. In experimentele workshops en Culturele Landschapsontwikkeling bouwweekenden stond het delen van kennis en het ‘leren door Windwerk is met Pannenland doen’ centraal. Windwerk is ook een experiment. Een experiment (2013) en Wadland (2014) als naar mogelijk nieuwe inzichten in duinvorming in de ‘voorzone’ van voorlopers een project binnen de Noordzeekust van het Waddengebied en een vorm van speelse Culturele Landschapsontwikkeling. wetenschap en verkennend leren. Voor Oerol 2016 is tijdelijk een extra Deze benadering, ontwikkeld culturele laag toegevoegd aan het landschap. Een landschappelijke door Joop Mulder (Sense of Place) tentoonstelling waarin de voor het oog onzichtbare, kleine en grote en Bruno Doedens (SLeM) heeft processen van duinvorming zichtbaar worden gemaakt. als doel landschapsvormende processen cultureel aan te jagen, In dit beeldende verslag blikken we terug op de verschillende trajecten te verrijken en onder de aandacht van het project Windwerk 2016. We sluiten dit verslag af met onze te brengen bij een breed publiek. ambities voor een vervolgtraject. Dit door samenwerking van kunstenaars, wetenschappers, studenten, eilandbewoners en bezoekers. Daarmee worden zowel het begrip en de schoonheid van dynamische processen die het waddengebied continu vormen “Hoe kunnen we met de tijd als partner een intrigerend nieuw duinlandschap en vervormen vergroot, en ook de processen zelf beïnvloed ontwikkelen op het strand, met de wind als sturende kracht?” en aangejaagd. Zo ontstaan inspirerende rijke landschappen die meerdere doelen dienen en de schoonheid en poëzie van proces en resultaat zichtbaar maken. Door participatie en verbeelding zorgt deze benadering voor de benodigde ‘maatschappelijke verankering’ zonder de ecologische waarden en veiligheidsdoelstellingen te vergeten. verslag windwerk - 7 voortraject workshop TU Delft, december 2015 foto Bruno Doedens In het voortraject van Windwerk hebben we kennis en begrip van duinvormingsprocessen vergroot door het experimenteren met Windwerkmachines natuurlijke processen en elementen, het verzamelen van kennis, lezen Geïnspireerd op het gedrag van dieren, in een workshop als onderdeel van relevante literatuur en gesprekken met experts. Dit is gebruikt van het onderwijsprogramma Artgineering daagden we in december voor het maken van een ontwerp voor Windwerk. 2015 25 studenten van de TU Delft uit om machines te ontwerpen die bewegen op de wind en daarmee zand verplaatsen. De studenten hebben prototypes getest in een windmachine. De resultaten van de workshop zijn verschillende machines die gebruikmakend van de wind Experimentele workshops op een eigen wijze zand verplaatsen. Wind, water, weerstand In augustus 2015, op het strand van Ameland vonden de eerste experimenten van Windwerk plaats. Circa 40 studenten landschapsarchitectuur en stedenbouw uit veertien verschillende Europese landen spelen met de elementen wind, water en weerstand. Installaties worden gebouwd om wind te versnellen, objecten in het zand geplaatst om weerstand te creëren en er is met water getekend om zand tijdelijk vast te leggen. De experimenten met verschillende materialen in spel met wind, water en zand geven inzicht in de verschillende manieren waarop duinvorming kan worden verbeeld en gestimuleerd. workshop ELASA, augustus 2015, Ameland foto’s Bruno Doedens op wind gestuurde zand verplaatsende machines, foto’s Bruno Doedens verslag windwerk - 9 Ontwerptekening testweekend met plotjes helmgras van 1 m2 en 4 m2 Gesprekken met experts In de winter van 2015 zijn gesprekken gevoerd met experts van Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Uit deze gesprekken komen de volgende randvoorwaarden en wensen voor het ontwerp naar voren: - Het Windwerk landschap mag doorstuiving van zand naar de voorduinen niet te veel belemmeren zodat deze op een natuurlijke De aanplant van een 4 m2 tijdens helmgras plotje het testweekend, november 2015, Texel foto Bruno Doedens wijze blijven aangroeien. - Het gebruik van natuurlijk en lokaal materiaal is wenselijk. En de volgende koppelkansen: - Verschillende ontwikkelstadia van duinen zijn essentieel voor een hoge biodiversiteit; van een strand met jonge embryonale duinen tot oudere primaire duinen. Wetenschappelijke kennis - Jonge embryonale duinen zijn een bijzondere groei- en leefplaats In het najaar van 2015 is Universiteit Wageningen betrokken bij voor pioniersoorten en strandbroeders zoals strandplevieren, Windwerk. In gesprekken met ecoloog Juul Limpens is de gedachte bontbekplevieren en sterns. ontstaan dat Windwerk als groot experiment een rol zou kunnen - Verbeelden van (natuurlijke) duinvormende processen. vervullen in het onderzoek van Wageningen naar jonge duinvorming - Nieuwe inzichten voor de sturing van zandtransport en op het strand. Marinka van Puijenbroek, PhD student in Wageningen, duinvorming. volgt voor haar promotieonderzoek in detail de duingroei van het natuurlijke jonge duinlandschap op de Hors, Texel. Haar doel is te Conclusies ontdekken onder welke omstandigheden deze jonge duinen het snelst In de workshops is naar voren gekomen dat er veel verschillende groeien en hoe groot zij moeten zijn om jaarlijkse winterstormen te factoren zijn die duinvorming kunnen beïnvloeden zoals wind, water, doorstaan. weerstand en menselijk handelen. Daarnaast kan een groot scala aan materialen, zowel kunstmatig als natuurlijk, worden ingezet om In november 2015 hebben we als experiment samen met de duinvorming te stimuleren. Na de breedte van mogelijkheden af te onderzoekers uit Wageningen helmgraspollen geplant op de Hors op hebben getast moest er een keuze worden gemaakt, een richting Texel. In een veld van 15 bij 15 meter zijn helmgras plotjes van 1 m2 en worden bepaald. We hebben als voornaamste bouwmateriaal voor 4 m2 geplant met een minimale onderlinge afstand van 3 meter en helmgras (Ammophila Arenaria) gekozen om de volgende redenen: een beplantingsafstand van 25 centimeter. Deze maten zijn terug te vinden in natuurlijke jonge duinlandschappen. Het experiment levert - Helmgras is een natuurlijk en lokaal materiaal na een paar weken al een mooi beeld op. Door de werking van de - Helmgras heeft zich bewezen in het vasthouden van zand en kan wind hebben de helmgras plotjes substantieel zand ingevangen. De meegroeien met het ingevangen zand geometrische helmgras plotjes maken de natuurlijke vormen die de - Enthousiasme van Wageningen Universiteit en de bereidheid om wind met zand achterlaat goed zichtbaar. Windwerk aan te laten sluiten op bestaand onderzoek verslag windwerk - 11 Ontwerp Windwerk, een geometrisch helmgraslandschap links: het hele veld onder: samenstelling van een enkel cluster helmgras plotje 1 m2 duinpan helmgras plotje 4 m2 N strobalen Ontwerp Onderzoek In het kader van ‘Dancing with Nature’ (een thema dat steeds Windwerk is een aanvulling op het onderzoek naar jonge embryonale vaker centraal staat in projecten van SLeM) komen in Windwerk duinvorming van Wageningen Universiteit. In het Windwerklandschap
Load more

Recommended publications
  • Miedbringer 3
    1 DE MIEDBRINGER Voorwoord Contact- en mededelingenblad nummer 16-12-197 van de STICHTING ONS SCHELLINGERLAND De laatste Miedbringer, het mededelingenblad van de Stichting Ons Schel- lingerland, van het jaar 2016 - het winternummer -is gereed. Deze keer een wat Voorzitter Hilmar Schurink, Lies 67, 8895 KS Lies afwijkende volgorde van artikelen. Telefoon: 0620-704037. E-mail: [email protected] Na dit voorwoord beginnen we met een belevenis-verhaal van meneer Van Tol, al ruim 40 jaar vaste bezoeker van Terschelling, dat de redactie via bestuurslid 2 Secretaris Jaap Smit, Lies 73, 8895 KS Lies Kees Muijskens kreeg aangereikt. In verband met de Kerstsfeer een wat luchti- 3 Tel. 0562-448336. E-mail: [email protected] ger start dan gebruikelijk. De artikelen van onze voorzitter bezingen niet alleen de pracht en praal van Terschelling, zoals het verhaal de heer Van Tol, maar ook Penningmeester Herman Wessel, Hoorn 50, 8896 JG Hoorn de wat zwaarwichtiger zaken. Het verhaal van de heer Van Tol geeft aan waar we Tel. 0562-448585. E-mail: [email protected] het als SOS uiteindelijk voor doen: het behouden van een unieke plek, die voor velen zorgt voor een unieke ervaring. Redactie Gerard Muiser, Westerdam 6, 8891 GM Midsland, Na dit luchtige begin de dingen van de dag: het Kwartaaljournaal, de actuele Tel. 0562 448037. E-mail: [email protected] onderwerpen en het verslag van de donateursbijeenkomst met aandacht voor Egbert Zorgdrager en zijn biologische melkveehouderij en ook over de rol van Donateurs- Zie Penningmeester SOS in het bestuurlijk-politieke gebeuren op Terschelling. Leest u vooral in dit Administratie verslag punt 11 met enkele opzienbarende wetenswaardigheden.
    [Show full text]
  • Kaart Natura 2000-Gebied Duinen Terschelling
    Natura2000-gebied #4 kaartblad 02 Duinen Terschelling 147000 148000 149000 150000 151000 152000 153000 154000 155000 156000 608000 608000 607000 607000 - 1 0 E E Z 606000 D 606000 R 605000 605000 Pl 19 Meetpaal Pl 18 8 Pl 19 TERSCHEL^ LING (PROV FRYSLAN) Mierenplak Pl 18 Bunkerduin Heartbreakhotel Pl 17 2 604000 604000 Pl 18 Dazenplak Pl 164 Bietworteldune Pl 172 - 5 Pl 16 4 Plak van 17 Pln 15 6 -5 Pl 14 8 Plak van 16 Muzeplak - 5 Jan Thijssensdune Pl 14 Kaap Hoorn Pl 14 8 Plak van 15 603000 603000 et m Roosenlaan Pl 13 Pl 14 tj - 1 e . 1 Plak van 14 W n e Pl 12 s s e Tordunen l g i K n e o g w o d De Juttershut d i pa s a Pl 11 B r D e p Douwkesplak d w Takkenkooi a n a a e r Hoornsebos r s Jollemabosje d e t d j s Kunnedune Pl 12 e o i j O Schipsduin k n Kaapsedune Pl 10 Jan Willemskooi Koegelwiecksdune Wierschuur 602000 602000 Janne Friesedune Midsland aan Zee Hêdredersplak Oosterend Griëdam e Koegelwieck aver e G Pl 10 Meisterplak Pl 13 D g Stins nwe Dui De Oeltjes ^Uleplak g m e e w t n Fryske Folkshege e l et West aan Zee o Skoalle m Pl 12 M Liesinger Plak t Gemeente g me Hoornermiede Terschelling e Manege Hoornerkooi (Gemeentehuis te West-Terschelling) w Waterplak e r Formerumerbos e e H Landerumerheide 601000 Hoorn 601000 met Meibrândsdune Stuyvesant Stenneplak Pl 11 Lies Uitzichtpunt Formerum Weerstation g e iw Koreabos o o rk e rn o Terschellinger o polder Midsland Noord H Landerum Pl 10 T E R S 600000 600000 Formerumerkooi k Kooiboschjes dij de Hogeland ^O Midsland Liessluis met Pl 9 Landerumerkooi Formerumer wiel De Ans eg w rp e Pl 8 T Pl 7 Baaiduinen Et Striper Horp 't Schaal Kerkhof Striep .1 De Keag -1 Seerijp 599000 599000 Ponswiel Sl Kaart Kinnum Pl 6 Polder het Nieuwland Sl of Pl 5 St ortu Pl 3 me Stryperpolder rdijk Nieuwe Sluis Pl 4 - 1 .
    [Show full text]
  • Migratory Waterbirds in the Wadden Sea 1980 – 2000
    Numbers and Trends 1 Migratory Waterbirds in the Wadden Sea 1980 – 2000 Overview of Numbers and Trends of Migratory Waterbirds in the Wadden Sea 1980-2000 Recent Population Dynamics and Habitat Use of Barnacle Geese and Dark-Bellied Brent Geese in the Wadden Sea Curlews in the Wadden Sea - Effects of Shooting Protection in Denmark Shellfi sh-Eating Birds in the Wadden Sea - What can We Learn from Current Monitoring Programs? Wadden Sea Ecosystem No. 20 - 2005 2 Numbers and Trends Colophon Publisher Common Wadden Sea Secretariat (CWSS), Wilhelmshaven, Germany; Trilateral Monitoring and Assessment Group (TMAG); Joint Monitoring Group of Migratory Birds in the Wadden Sea (JMMB). Editors Jan Blew, Theenrade 2, D - 24326 Dersau; Peter Südbeck, Niedersächsischer Landesbetrieb für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz (NLWKN), Direktion Naturschutz, Göttingerstr. 76, D - 30453 Hannover Language Support Ivan Hill Cover photos Martin Stock, Lieuwe Dijksen Drawings Niels Knudsen Lay-out Common Wadden Sea Secreatariat Print Druckerei Plakativ, Kirchhatten, +49(0)4482-97440 Paper Cyclus – 100% Recycling Paper Number of copies 1800 Published 2005 ISSN 0946-896X This publication should be cited as: Blew, J. and Südbeck, P. (Eds.) 2005. Migratory Waterbirds in the Wadden Sea 1980 – 2000. Wadden Sea Ecosystem No. 20. Common Wadden Sea Secretariat, Trilateral Monitoring and Assessment Group, Joint Monitoring Group of Migratory Birds in the Wadden Sea, Wilhelmshaven, Germany. Wadden Sea Ecosystem No. 20 - 2005 Numbers and Trends 3 Editorial Foreword We are very pleased to present the results of The present report entails four contributions. the twenty-year period 1980 - 2000 of the Joint In the fi rst and main one, the JMMB gives an Monitoring on Migratory Birds in the Wadden Sea overview of numbers and trends 1980 - 2000 for (JMMB), which is carried out in the framework of all 34 species of the JMMB-program.
    [Show full text]
  • Water Sports in Fryslân
    2019 Water sports in Fryslân Tips for sailing on the Frisian waters Table of Contents Welcome to a European top region Tourism is on the up. Last year we had a beautiful summer and the Nether- Welcome to a European top region 3 lands experienced the largest growth in tourism in the last ten years. In Frisian infrastructure: the facts 4 Fryslân, the Cultural Capital manifestation was reason for extra bustle. Not only because of the numerous special activities, but also because of new Sailing calling card celebrates its jubilee 5 destinations. Fryslân – land of water 7 The fountains of the Eleven Frisian Cities have proved themselves real Water calendar 8 attractions. The new visitor centre on the Afsluitdijk is also generating more Bridges and locks 12 visitors daily than expected. Experiences from other Cultural Capitals have Safely sailing together 13 shown that the crowds keep on coming in the first years after a celebratory year. We do not want this to stop after those years. Because there is more The Afsluitdijk 16 than enough to see and do here. Signage 18 It is not without reason that our province made third place in Lonely Planet’s Angling in Fryslân 19 list of European destinations not to miss. Naturally, the travel guide praised Supervision on the water 20 Fryslân as an attractive water sports’ region. Sailing across Fryslân 23 The advantage of our province is that, despite the increasing bustle, Electric boating 26 there is more than enough space for everyone. As recurrent water sports The Marrekrite recreational amenities board 28 enthusiast, you already know this.
    [Show full text]
  • Beste Huurder
    Welkom in appartement Hageheld Beste huurder, Miranda Meijer van Vakantie Service Bureau Terschelling is de beheerder van appartement Hageheld. Zij is uw contactpersoon op het eiland. Laat u Miranda even weten als u er bent op de dag van aankomst? 06-12910473 Miranda Meijer zorgt voor de schoonmaak bij wissels en kan tijdens uw verblijf bij u langs komen om kennis te maken en om te horen of alles in orde is. Het is de bedoeling dat u linnengoed gebruikt op de bedden. Heeft u geen handdoeken en keukendoeken meegenomen, dan kunt u dit huren bij de beheerder. De containers worden aan de weg gezet door Vakantie Service Bureau Terschelling. Wilt u de container daarna zelf weer terugplaatsen? Oud papier kunt u in de grijze container kwijt. Het op de afvalkalender vermelde gescheiden aanbieden van GFT afval in de groene container is voor Morgenrood niet van toepassing. De groene container is uitsluitend bedoeld voor tuinafval. Huisdieren zijn toegestaan in Hageheld. Als u rookt is het prettig als u dat buiten zou willen doen. U heeft vakantiehuis Hageheld gehuurd van de dag van aankomst vanaf 16.00 uur tot op de dag van vertrek tot uiterlijk 10.00 uur, tenzij vooraf anders is afgesproken. Wilt u Miranda melden als u eerder vertrekt dan afgesproken? Dan kan het huisje afgesloten worden. 06-12910473 Denkt u op de dag van vertrek aan de volgende punten: - Afvalbakken zijn geleegd in de grijze container - De afwas is gedaan en opgeruimd - Koelkast is uitgezet en de deur opengelaten Als u het huisje bij aankomst niet schoon aantreft, wilt u dan direct Miranda Meijer bellen? Ook bij vragen over het huisje, schoonmaak, linnenservice, fietsverhuur, ontbijtservice, boodschappenservice, storingen aan apparatuur, andere problemen en noodgevallen kunt u contact opnemen met Miranda Meijer van Vakantie Service Bureau Terschelling 06-12910473 [email protected] www.vsbt.nl Adres van appartement Hageheld is Kinnum 7 & 8 Routebeschrijving; Vanaf West Terschelling volgt u de hoofdweg richting Baaiduinen.
    [Show full text]
  • Terschelling - Rondje Lies - Fietsen in - Route.Nl Terschelling - Rondje Lies
    9/18/2020 Print Terschelling - Rondje Lies - Fietsen in - route.nl Terschelling - Rondje Lies Nederland Friesland Lies 24,23 km (ongeveer 1:30 u) Fietsroute 732351 https://www.route.nl/printroute/732351?options=beschrijving 1/5 9/18/2020 Print Terschelling - Rondje Lies - Fietsen in - route.nl Terschelling - Rondje Lies Nederland Friesland Lies 24,23 km (ongeveer 1:30 u) Fietsroute 732351 De fietsroute start in Lies, een dorpje midden op Terschelling.. Via de Oosterboutenweg fiets je richting de Waddenzee. Aangeboden door Vervolgens fiets je langs het water naar De Wierschuur. Dan steek PAS je het eiland over richting de Noordzee. Je passeert gebied De Boschplaat. Bij de duinen aangekomen kun je nog een eind doorfietsen. Vergeet hier niet de hoogste duin te beklimmen voor een prachtig uitzicht en naar het strand te gaan!! Praktische informatie Na de duinen fiets je naar het Hoorsche Bos, dan ga je via Hoorn Dichtstbijzijnde locaties weer naar Lies. Parkeerplaats Badweg Hoorn Routebeschrijving 8896KB Terschelling # Beschrijving Afstand Tijd 8895KT, Lies, Friesland, Nederland 0.00 km 0:00 Scan mij met de route.nl app en de Volg de weg 277 m 0.28 km 0:00 route wordt geopend op je smartphone. Heb je de app Ga linksaf en volg deze weg 234 m 0.51 km 0:01 nog niet? Ga dan naar: www.route.nl/app/download Ga een scherpe bocht linksaf en volg 0.60 km 0:02 deze weg 89 m 8894LC, Formerum, Friesland, 0.60 km 0:02 Nederland Volg de weg 1.7 km 2.27 km 0:08 Ga linksaf en volg deze weg 5 m 2.28 km 0:08 Ga rechtsaf en volg deze weg 32 m 2.31 km 0:08 Ga
    [Show full text]
  • Terschelling Courant
    Donderdag 7 maart 2019, Nr. 1730 Losse nummers € 1,55 de TERSCHELLINGER ® Nieuws- en advertentieblad voor Terschelling. Verschijnt iedere donderdag. Twee avonden vol verhalen Op twee dinsdagavonden afgelopen seerden. Voor beide avonden waren vroeger al gingen evangeliseren in het maand, te weten op 19 en 26 februari, 130 kaarten beschikbaar. Op de avond buitenland, Imker Klaas Sluiman nam werden er weer karakteristieke eilan - zelf werden alle toehoorders verdeeld de deelnemers mee in de wereld van der verhalen verteld tijdens de verha - in vijf groepen. Elke groep kreeg een de bij en Jaap Haan sprak over de lenroute. De deelnemers wandelden, gids toegewezen die iedereen langs de Brandweer Terschelling van toen en sfeervol bijgelicht door lantaarntjes, verschillende locaties en sprekers nu. langs vijf verschillende locaties waar leidde. Overal waren alle oren gespitst Uitverkocht steeds een andere eilander een histo - en het ene verhaal was nog mooier Aan het eind van de route kregen de risch verhaal vertelde. Op dinsdag 19 dan de andere. deelnemers een consumptiebon en februari was Formerum aan de beurt; kon er nog even nagepraat worden. In de verhalenroute in Midsland volgde Een kleine greep Formerum startte en eindigde ieder - op dinsdag 26 februari. Een kleine greep uit de tien verhalen: een in Café de Vijfpoort en een week Richard van de Veen vertelde over de later, In Midsland, was dat bij Cam - Achtste editie strenge winter van 1929 waarin een ping Terpstra. “Het is dit jaar voor het Het was dit jaar de achtste keer dat de paar jongelui de bevroren Waddenzee eerst dat beide verhalenroutes een organisatie (Jan Kooijman, Willem overstaken met een T-Ford, Jantsje week voor de start al uitverkocht Mier en Liesbeth Roos) vanuit de SET Stienstra vertelde het verhaal over waren.
    [Show full text]
  • Terschelling in Historisch Perspectief
    Deel 1 Terschelling in historisch perspectief 13 Het waddengebied Ontstaan Ooit strekte het Europese waddengebied zich uit van de krijtheuvels bij Calais tot aan de ijstijd- morenes van Noord-Jutland.1 Het ontstond na het Pleistoceen, zo’n 200.000 jaar geleden. Toen bevonden zich in het gebied dat wij nu als de Noordzee kennen enorme zandmassa’s, die daar in de laatste IJstijd door de zuidelijker gelegen rivieren (Thames, Rijn, Maas, Eems, Weser, Elbe) en door het ijs uit het noorden heen waren gestuwd. Golven en stroming transporteerden dit zand in de richting van de vastelandkust waardoor er, vermoedelijk vanaf ongeveer 4.000 jaar voor Chr., evenwijdig aan die kust een aantal zogeheten strandwallen ontstond.2 De vorming van de strandwallen hing samen met de overstroming van het Nauw van Calais, zo’n 5.000 jaar voor Chr. De stromingen in de Noordzee veranderden daardoor en gingen meer parallel aan de kust lopen.3 Deze strandwallen waren van elkaar gescheiden door diepe geulen: restanten van rivieren en inhammen uit het veengebied dat tussen wallen en kust was ontstaan. De vorming van de wal- len had tot gevolg dat tegen de flauw oplopende helling van de zeebodem een branding kwam te staan, die op zijn beurt door zandtransport weer tot gevolg had dat er nog meer wallen en ruggen werden gevormd, evenwijdig aan de vorige.4 Op de strandwallen ontstonden de oude duinen, die minder hoog waren dan de tegenwoordige zeeduinen.5 Duinvorming is het resultaat van ophoping met door wind en water aangevoerd Sedimentatie langs de Friese waddenkust (Johan van der Wal) 1 Wadden zijn droogtes die alleen bij vloed onder water staan.
    [Show full text]
  • GGOR Terschelling
    GGOR Terschelling WETTERSKIP FRYSLÂN 16 mei 2006 Rapport 9P9459 A COMPANY OF HASKONING NEDERLAND B.V. RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Chopinlaan 12 Postbus 8064 9702 KB Groningen +31 (0)50 521 42 14 Telefoon +31 (0)50 526 14 53 Fax [email protected] E-mail www.royalhaskoning.com Internet Arnhem 09122561 KvK Documenttitel GGOR Terschelling Status Rapport Datum 16 mei 2006 Projectnummer 9P9459 Opdrachtgever WETTERSKIP FRYSLÂN Referentie 9P9459/R03/PEVB/Gron Auteur(s) P.M.A. van Bergen Collegiale toets P. de Vries Vrijgegeven door P.M.A. van Bergen Datum/paraaf …………………. …………………. SAMENVATTING GGOR Terschelling GGOR staat voor Gewenste Grond- en Oppervlaktewaterregime. GGOR is een beschrijving van de grond- en oppervlaktewaterstanden die in een gebied gewenst zijn. Het GGOR moet afgestemd zijn op de kenmerken en functies van het gebied. GGOR Terschelling bestaat uit twee verschillende onderdelen. Aan de ene kant GGOR en aan de andere kant de regionale wateroverlast. Bij GGOR ligt de nadruk op het grondwatersysteem in normale situaties. Bij de toetsing aan de werknormen regionale wateroverlast ligt de nadruk op het oppervlaktewatersysteem in extreem natte situaties. Werkwijze Voor de totstandkoming van het GGOR Terschelling is een technisch spoor en een procesmatig spoor gevolgd. Bij de techniek ligt de nadruk op simulatiemodellen: · Grondwatermodel voor de simulatie van grondwaterstroming. · Statische modellen voor het uitvoeren van tijdreeksanalyses. · Oppervlaktewatermodellen voor het simuleren van het oppervlaktewatersysteem. In het procesmatige spoor ligt de nadruk op integraal en afrekenbaar werken. Bij GGOR wordt gekeken naar grote samenhangende gebieden en wordt enkele decennia vooruitgekeken. Daarbij worden de cumulatieve effecten van alle lokale maatregelen bepaald en beoordeeld.
    [Show full text]
  • Onteigening in De Gemeente Terschelling VW
    Onteigening in de gemeente Terschelling VW «Onteigeningswet» Overwegingen Terschelling, over een lengte van 13,9 km langs de zuidoostzijde van het pol- Dijkverbetering Waddenzeedijk Ingevolge voornoemd artikel 62 van de dergebied, tot de aansluiting op de onteigeningswet juncto artikel 27 van duinen ten oosten van Oosterend, met Besluit van 25 oktober 1996, nr. de Wet op de waterkering kan, zonder bijkomende werken, in de gemeente 96.005249 houdende aanwijzing van voorafgaande verklaring bij de wet dat Terschelling zullen ten algemenen onroerende zaken ter onteigening ten het algemeen nut onteigening vordert, nutte en ten name van het Waterschap algemenen nutte onteigening plaatsvinden onder meer Friesland worden onteigend de ten behoeve van de aanleg en verbete- onroerende zaken, aangeduid op de Wij Beatrix, bij de gratie Gods, ring van dijken. grondtekeningen welke ingevolge arti- Koningin der Nederlanden, Prinses van kel 12 van de onteigeningswet op de Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Overige overwegingen secretarie van de gemeente Terschelling ter inzage heeft gelegen Beschikken bij dit besluit over het ver- De onderhavige dijkverbetering is als: zoek van het dagelijks bestuur van het gedeeltelijk in overeenstemming met Waterschap Friesland van 24 juli 1996, de ter plaatse geldende bestemming kenmerk WF.96/2883, tot aanwijzing ingevolge het bestemmingsplan van onroerende zaken ter onteigening ’Buitengebied ’Polder’ ’ van de ingevolge artikel 62 van de onteige- gemeente Terschelling. Aan de landzij- ningswet juncto artikel 27 van de Wet de is de dijkverbetering ook gedeelte- op de waterkering, ten behoeve van lijk in strijd met dit bestemmingsplan. de verbetering van de Waddenzeedijk In verband hiermee is een wijziging op Terschelling, tussen de aansluiting van het plan nodig.
    [Show full text]
  • Rapportage Inventarisatie Quick-Win Terugdringen Lichtuitstoot
    Rapportage Inventarisatie quick-win terugdringen lichtuitstoot Waddengebied. ZONE / GEBIED : Gemeente Terschelling DATUM UITVOERING : 10 april 2017 Inleiding Om te zorgen dat de nachtelijke duisternis in het Waddengebied behouden blijft, hebben 43 partijen zaterdagavond 29 oktober 2016 een intentieverklaring getekend. Deze partijen willen een ‘Dark Sky Werelderfgoed Waddengebied’. Het Programma ‘naar een Rijke Waddenzee’ begeleidt dit proces. Door de partijen is onder meer geconstateerd dat Nederland één van de meest verlichte landen ter wereld is. Het waddengebied behoort daarentegen tot de donkerste gebieden van Europa. Deze duisternis is van groot belang voor het welbevinden van mens en dier. Elke ondertekenaar verplicht zich om voor 2018 minimaal één maatregel te nemen die de lichtuitstoot vermindert. Namens het programma ‘naar een Rijke Waddenzee’ heeft Elzinga & Oterdoom Procesmanagement op 09 december 2016 opdracht verleend aan CLAFIS Ingenieus om middels een quick-scan de lichtvervuiling richting het Waddengebied in kaart te brengen. Daarbij dienen tevens de quick-wins benoemd te worden zodat de deelnemende partij kan bepalen welke maatregelen het kan nemen om te voldoen aan de afspraken uit de intentieverklaring. Wat is lichtvervuiling? Lichtvervuiling is licht dat door armaturen naar een andere richting wordt uitgestraald dan gewenst. In het onderhavige project betreft het licht dat ongewenst richting het Waddengebied wordt uitgestraald. Deze lichtvervuiling laat zich in drie soorten kwalificeren te weten: Direct licht vanuit armaturen die onjuist zijn gericht. Licht uit armaturen die het licht niet efficiënt genoeg sturen. Skyglow: het licht dat naar boven wordt uitgestraald en via de hemel wordt gereflecteerd naar het Waddengebied. pagina 1 / 3 De quick-scan CLAFIS Ingenieus heeft 13 gemeenten c.q.
    [Show full text]
  • Boerenlandschap Van Terschelling
    1 Boerenlandschap van Terschelling De ruimtelijke opbouw en historische ontwikkeling van de Terschellingerpolder en haar landbouw tussen 1800 en 1950. Groningen, februari 2013 Auteur: ing. B (Bibi) van de Klundert Onder begeleiding van: prof.Dr.Ir. M. (Theo) Spek Tweede lezer: dr. J.F. (Jeroen) Benders Deze scriptie is geschreven in het kader van de master Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, faculteit der Letteren, vakgroep Kunstgeschiedenis. 2 Voorwoord Toen ik de kans kreeg om onderzoek te doen op Terschelling greep ik deze met beide handen aan. Eilanden zijn boeiende plekken, wegens de relatieve geïsoleerde ligging en hun microsamenleving op zich. Ik werd gegrepen door het eilandgevoel, een gevoel dat je krijgt als je met de boot aankomt op het eiland. Het gevoel als thuiskomen, een plek waar ik tot mezelf kon komen en uren kon ronddwalen, genietend van de omgeving, van de mensen en van de natuur. Hoe de mens het landschap beïnvloed en veranderd vind ik een boeiende geschiedenis. Vandaar dat ik na de studie tuin- en landschapsarchitectuur ben gaan verdiepen in de geschiedenis van het landschap. De geschiedenis van het landschap is vaak nog zichtbaar in het huidige landschap maar ook in de mensen zelf. Zo kent elke streek zijn eigen identiteit en roept een bepaald gevoel op bij mensen. Deze scriptie richt zich op de ontwikkeling van het landschap op Terschelling in de negentiende en begin twintigste eeuw, waarin de landbouw en de mens een voorname rol hebben gespeeld. Bij het maken van de scriptie boden historische kaarten een houvast. Voor oude kaarten heb ik een grote fascinatie omdat zij veel kunnen vertellen over de geschiedenis van het landschap gevangen in één beeld.
    [Show full text]