De Vlamingen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
De Vlamingen Een volk in beweging, een natie in wording Manu Ruys bron Manu Ruys, De Vlamingen. Een volk in beweging, een natie in wording. Lannoo, Tielt/Utrecht Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/ruys013vlam01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / Manu Ruys 7 Voorwoord De historische schets van Manu Ruys ‘De Vlamingen - een volk in beweging - een natie in wording’ is een uitermate interessant verhaal, omdat het opklimt naar een zeer ver verleden, waardoor de perenniteit van ons volksbestaan wordt bevestigd. Vanzelfsprekend wordt na een eerste deel, dat een merkwaardige synthese mag worden genoemd, op uitgebreider wijze de geschiedenis van het Vlaamse volk en de Vlaamse beweging behandeld in de XIXe eeuw, met een steeds intensiever wordende en in meer bijzonderheden tredende beschrijving van de periode na de eerste wereldoorlog tot op heden. Interessant is dit werk door het soms krachtig en aangrijpend ritme waarmede in ruime trekken de lotgevallen worden beschreven van het Vlaamse volk, gesitueerd op het kruispunt van machtige invloedssferen en culturen, dat zich glorierijk deed gelden in voorbije eeuwen in onvergankelijke werken van geest en kunstenaarschap, maar dat nadien ingesluimerd lag met dreigende teloorgang van eigen volksaard, van taal en bewustzijn van eigen waarden. De Vlaamse beweging, vertrokken in de vorige eeuw met minieme en schamele middelen, bracht het licht van nieuwe hoop, die in het verloop van één mensengeneratie is opge- Manu Ruys, De Vlamingen 8 laaid tot een vlam. Deze beweging is, om het te zeggen met de woorden van de auteur ‘een uiting van vooruitstrevend, sociaal humanisme. De Vlaming kwam in opstand tegen zijn lot, omdat hij zich wilde bevrijden van het kunstmatige, het onechte, dat op hem, op zijn volk en cultuur was gaan vastzitten. Taalstrijd en flamingantisme kunnen enkel in dit perspectief worden begrepen.’ Interessant is het ook een schrijver te ontmoeten, die niet optreedt uit romantieke bewogenheid, maar die het geschiedkundig verleden heeft overwogen en het tijdsgebeuren waarvan hijzelf getuige was, met koele blik heeft geobserveerd. Ophemelen of kritisch afbreken zijn vreemd aan dit geschrift, dat niet kan gelden als een geschiedenisboek, maar veeleer als de kundige vastlegging van een journalistieke waarneming. Many Ruys heeft zich terecht de reputatie verworven van één van onze meest talentvolle dagbladschrijvers. Met prijzenswaardige en volgehouden pogingen tot objectivering, weet hij afstand te nemen van de gepassioneerde sfeer waarin gebeurtenissen zich voltrekken of politieke meningen worden geuit. Zijn persoonlijkheid beweegt zich geruisloos en schijnbaar onverschillig door wriemelende gebeurtenissen heen. Hij drukt bij de acute fasen van ons politiek leven duidelijk zijn mening uit, met een soort zelfzekerheid of beslistheid, waaraan sommigen zich ergeren hoewel hij nooit het opzet heeft te ergeren. Hij behoort wel tot diegenen die de ambitie hebben, niet alleen de vertolkers te zijn van wat men de openbare opinie of een gedeelte van de openbare opinie pleegt te noemen, maar hij wil ook opiniemaker zijn. Aan de morele en geestelijke waarde van de auteur brengen wij gaarne hulde en het is met deze bedoeling dat dit korte Manu Ruys, De Vlamingen 9 voorwoord werd geschreven. Wij verbergen echter niet dat het verhaal dat in de volgende bladzijden wordt ontrold, bij ons een neiging opwekt om op verscheiden plaatsen tegen te spreken, terecht te wijzen of te vervolledigen. Wij kunnen en willen dit natuurlijk niet doen. De eenvoudige waarheid is, dat diegene die bij belangrijke politieke feiten hoofdacteur of medespeler is geweest of bij andere gelegenheden een bevoorrecht toeschouwer, wel enige verwondering ondergaat wanneer hij vaststelt dat de diepere gronden van bepaalde beleidsbeslissingen of de feitelijke samenhang van sommige gebeurtenissen, ook aan het meest schrandere oog van de onbevooroordeelde waarnemer ontgaat, althans voor een deel of zekere aspecten. Dit is trouwens onvermijdelijk omdat zo dikwijls, door de ware verantwoordelijken, de wet van het stilzwijgen wordt geëerbiedigd. Aan de eigenlijke geschiedschrijvers behoort het eindoordeel, na het verloop van vele jaren. Zij zullen veel kunnen putten uit een waardevolle kroniek, en waarschijnlijk meer uit de koele en steeds geobjectiveerde beoordeling van feiten en mensen dan uit politieke mémoires, waarin bewust of onbewust een draad loopt van zelfverdediging, rechtvaardiging en subjectieve commentaar. Er zijn dus vele redenen waarom wij dit boek welkom heten en wensen dat het zou gelezen worden, bijzonder door diegenen die vele dingen niet rechtstreeks hebben beleefd, hebben vergeten, of die behorend tot de jonge generatie, zo weinig weten van een verleden waarin de ouderen hun rol hebben gespeeld. Met de auteur zouden wij willen besluiten dat de evolutie in de opgang van ons volk nog steeds in volle beweging is. De geschiedenis staat trouwens nooit stil. Wij bevinden ons wellicht op een keerpunt in de tijd, maar dit betekent Manu Ruys, De Vlamingen 10 niet dat wij nu een adempauze zouden moeten in acht nemen of dat het moment zou zijn aangebroken om halt te houden. Voorzeker is het juist te zeggen: ‘Een generatie van staatslieden die het einde van haar mandaat ziet naderen, kan denken aan het opmaken van de balans’. Maar dit is eigenlijk niet zo belangrijk. Het essentiële is dat wij weten dat jongeren aantreden met talent, offervaardigheid en naar wij hopen met steeds volgehouden belangeloosheid, om de ambitieuze taak te vervullen hun land en hun volk te dienen. GASTON EYSKENS Manu Ruys, De Vlamingen 11 Verantwoording De Vlaamse gemeenschap in België is een schepping van de nieuwe tijd. Zij is een natie-in-wording en tracht de staat waarin zij leeft, aan haar krachtige groei aan te passen. Twee eeuwen geleden bestond zij nog niet als politiekbewuste entiteit. Toch leeft het volk, dat in het zuiden van het Nederlandse stromengebied woont, reeds duizend jaar in een kernland van de westerse beschaving. In de middeleeuwen en de renaissance was het niet weg te denken uit het Europese cultuurpatroon. Het is een van de bizarre paradoxen uit zijn geschiedenis, dat dit oude, levenskrachtige en bewonderde volk, dat eeuwen lang vooraan stond in Europa, later een zo duistere overwintering moest ingaan, dat het niet alleen door de wereld vergeten werd, maar het gevaar liep zichzelf te vergeten, zijn vroegere prestaties, zijn politieke gestalte, zijn taal en zijn mogelijkheden. Het mag een wonder heten dat de sluimer niet geluidloos is overgegaan in de doodsslaap. Vandaag heeft dit volk zichzelf teruggevonden. Het boort nieuwe bronnen aan. Het werkt hard om de rimpels van de te lange slaap uit te wissen. Het wil niet alleen zijn achterstand inlopen, maar opnieuw in zichzelf geloven. Het wil fier kunnen zijn op de herwonnen eigenheid, gelukkig zijn met de herboren creativiteit. Van de geschiedenis van dit volk-in-beweging gaat een vreemde bekoring uit. Maar het is een geschiedenis die Manu Ruys, De Vlamingen 12 dikwijls verkeerd voorgesteld en soms helemaal vervalst wordt. Ook de jongere generatie kent het grillige verhaal niet. Zij groeide op in een broeikas van partijpolitieke taaltwisten, die de ware betekenis en draagwijdte van de nationale strijd verdoezelden of scheeftrokken. Tegen het scherm van wereldwijde conflicten, die aandacht opeisen voor historische machtsverschuivingen, voor genocide en massahongersnood, zag die jonge generatie in het eigen land de bekrompenheid en de intolerantie van dorpspolitieke intriganten geprojecteerd. Haar werd niet verteld dat de strijd van de Vlamingen om zelfbehoud en zelfbevestiging moet worden geplaatst in het bevrijdingsproces van de volkeren, die in de loop van de jongste twee eeuwen tegen onmondigheid en achterstelling rebelleerden. De Vlaamse Beweging is inderdaad geen reactionaire stroming om racistische of fascistische waarden te stimuleren of te bewaren. Zij is een uiting van vooruitstrevend, sociaal humanisme. De Vlaming kwam in opstand tegen zijn lot, omdat hij zich wilde bevrijden van het kunstmatige, het onechte, dat op hem, op zijn volk en zijn cultuur was gaan vastzitten. Taalstrijd en flamingantisme kunnen enkel in dit perspectief worden begrepen. Het is in die geest dat ik getracht heb het jongste hoofdstuk uit de geschiedenis van dit volk-in-beweging te schetsen, ook en vooral voor de jongere generatie die - naarmate de Vlaamse gemeenschap sterker en autonomer wordt - meer interesse gaat krijgen voor de eigen nationale geschiedenis, de genesis en het verloop van haar staatkundige problemen, het waarom van het heden en de kansen voor morgen. Het is een zeer bescheiden poging om de geboorte van het moderne Vlaanderen te vertellen en te verklaren. Er wordt eerst even herinnerd aan de rode draden, die doorheen de Manu Ruys, De Vlamingen 13 geschiedenis van de gemeenschap lopen. Dan wordt uitvoeriger ingegaan op het ontstaan en de evolutie van de Vlaamse Beweging, tot en met de staatshervorming van 1971. Het is een kort en een snel verhaal, een kronijk die tevens synthese wil zijn, maar geen aanspraak maakt op academische oorspronkelijkheid. De jongste jaren hebben onze grote historici trouwens lijvige en voortreffelijke studies aan de Vlaamse Beweging gewijd; ik verwijs voor diepergaande lectuur graag naar deze werken. Mij is ook iedere politieke, polemische of ideologische bedoeling vreemd. Ik schreef dit boekje niet uit liefde voor Vlaanderen. Voor mij zijn de Vlamingen niet slechter, maar ook niet beter dan andere naties, en ik hecht geen mystieke betekenis aan