Ewaluacja Dotycząca Sposobu, W Jaki Wsparcie W Ramach RPO WSL Na
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA EWALUACYJNEGO PN.: EWALUACJA DOTYCZĄCA SPOSOBU, W JAKI WSPARCIE W RAMACH RPO WSL NA LATA 2014-2020 PRZYCZYNIŁO SIĘ DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW W RAMACH OSI PRIORYTETOWEJ V OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 RAPORT OPRACOWANY NA ZLECENIE URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO PRZEZ FUNDEKO KORBEL, KROK-BAŚCIUK SP. J. WARSZAWA, LISTOPAD 2020 REDAKCJA RAPORTU MAŁGORZATA KACHNIARZ AUTORZY RAPORTU MAŁGORZATA KACHNIARZ IZABELA KROK-BAŚCIUK RADOMIR DYJAK KATARZYNA HERMANN-PAWŁOWSKA MACIEJ KOLCZYŃSKI IWONA BŁĘDOWSKA 2 WYKAZ SKRÓTÓW SKRÓT OBJAŚNIENIE V AKPOŚK Piąta Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych BDL Bank Danych Lokalnych CAWI ang. Computer-Assisted Web Interview – wywiad wspomagany komputerowo EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego GOZ Gospodarka obiegu zamkniętego GUS Główny Urząd Statystyczny IP Instytucja Pośrednicząca IZ Instytucja Zarządzająca KE Komisja Europejska KG PSP Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej KSRG Krajowy system ratowniczo gaśniczy KW PSP Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach LIFE Program LIFE – program działań na rzecz środowiska i klimatu (2014-2020) MBP Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów MF EOG Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej MIiR Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju NMF Norweski Mechanizm Finansowy LSI Lokalny System Informatyczny OP V Oś Priorytetowa V OSI Obszar Szczególnej Interwencji OSP Ochotnicza Straż Pożarna OZE Odnawialne źródła energii PI Priorytet inwestycyjny PO Program operacyjny POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 Program Ochrony Środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z POŚ uwzględnieniem perspektywy do roku 2024 PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PSZOK Punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych RIPOK Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych RIT Regionalne Inwestycje Terytorialne RPO WP Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, wersja RPO WSL z dn. 8 kwietnia 2020 SP Studium Przypadku SzOOP Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych RPO WSL, wersja 19.4 3 SKRÓT OBJAŚNIENIE TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej UE Unia Europejska UOIG Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach WND Wniosek o dofinansowanie WPGO Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego na lata 2016-2022 ZIT Zintegrowane Inwestycje Terytorialne ZZO Zakład zagospodarowania odpadów 4 SPIS TREŚCI STRESZCZENIE ..................................................................................... 6 SUMMARY ........................................................................................... 11 1. WPROWADZENIE ........................................................................... 16 2. OPIS ZASTOSOWANEJ METODOLOGII ............................................ 17 3. OCENA EFEKTÓW WSPARCIA W RAMACH OSI PRIORYTETOWEJ V .. 19 3.1 Działanie 5.1 Gospodarka wodno-ściekowa ...........................................................19 3.2 Działanie 5.2 Gospodarka odpadami ......................................................................30 3.3 Działanie 5.3 Dziedzictwo kulturowe ......................................................................42 3.4 Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej .................................................54 3.5 Działanie 5.5 Wzmocnienie potencjału służb ratowniczych .....................................67 3.6 Czynniki mające wpływ na realizację celów ............................................................77 3.7 Ocena trwałości efektów ........................................................................................82 3.8 Ocena systemu wskaźników ..................................................................................84 3.9 Ocena efektywności dofinansowanych przedsięwzięć ............................................91 4. OCENA PRZYJĘTYCH MECHANIZMÓW WDRAŻANIA W OSI PRIORYTETOWEJ V ............................................................................. 97 4.1 Ocena realizacji zasad horyzontalnych...................................................................97 4.2 Ocena formuł ZIT, RIT i OSI oraz trybu konkursowego i pozakonkursowego ....... 102 4.3 Ocena realizacji założeń dotyczących wsparcia procesu rewitalizacji ................... 108 4.4 Ocena systemu kryteriów ..................................................................................... 112 4.5 Wpływ innych rozwiązań programowych na skuteczność, użyteczność i efektywność interwencji, w tym realizację zasad horyzontalnych .................................... 125 5. ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW MOŻLIW E DO REALIZACJI W PERSPEKTYWIE 2021-2027 ................................................................. 132 6. KLUCZOWE WNIOSKI I REKOMENDACJE ........................................ 142 7. INFOGRAFIKA ............................................................................... 147 8. ZAŁĄCZNIKI .................................................................................. 150 WYKAZ TABEL .................................................................................... 151 WYKAZ WYKRESÓW ........................................................................... 152 5 STRESZCZENIE Celami badania były: ocena dotychczasowych efektów wsparcia, mechanizmów wdrażania, możliwości osiągnięcia założonych celów w Osi Priorytetowej V RPO WSL 2014-2020 (OP V) oraz wskazanie rozwiązań w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania zasobów możliwych do realizacji w perspektywie 2021-2027. W badaniu zastosowano podejście badawcze oparte na ewaluacji wspieranej teorią, uzupełnione wykorzystaniem studiów przypadku i studium statystycznego. Przeprowadzono analizę danych zastanych (dokumentów programowych, dokumentacji konkursowej i projektowej, dokumentów strategicznych, raportów i opracowań dotyczących przedmiotu badania, obowiązujących aktów prawnych oraz danych statystycznych) oraz pierwotnych, zgromadzonych w toku wywiadów indywidualnych (z przedstawicielami instytucji zaangażowanych we wdrażanie RPO WSL, ekspertami dziedzinowymi, ekspertami oceniającymi wnioski) oraz w badaniu kwestionariuszowym CAWI wśród beneficjentów OP V. Zakres analiz obejmował okres od początku wdrażania RPO WSL 2014-2020 do dn. 31 lipca 2020 r. oraz prognozę wartości wskaźników na 2023 r. Wg stanu na 31 lipca 2020, w ramach OP V podpisano 286 umów na łączną kwotę dofinansowania UE 744,3 mln zł, co odpowiada 82,4% alokacji środków UE na OP V. W momencie przeprowadzania badania, 150 projektów (52% łącznej liczby dofinansowanych projektów) było zakończonych, pozostałe 136 projektów znajdowało się w realizacji, planowana była też dalsza kontraktacja środków w działaniach 5.1, 5.2 i 5.4. Ocena oczekiwanego wpływu interwencji na realizację jej celów opierała się na prognozowanych efektach projektów, dla których zawarto umowy do końca lipca 2020 r. Przy tym założeniu można szacować, że zdecydowana większość celów skwantyfikowanych na poziomie RPO wartościami docelowymi wskaźników produktu zostanie osiągnięta na wyższym niż zakładano poziomie. Prognozowane przekroczenia wynikają przede wszystkim z nie w pełni trafnych założeń przyjętych na etapie szacowania wartości docelowych oraz korzystnych zmian przelicznika kursowego EUR/zł. Problemy z realizacją celów wskaźnikowych występują jedynie w działaniu 5.2 Gospodarka odpadami i wynikają z jednej strony z relatywnie niskiego dotychczasowego poziomu kontraktacji, z drugiej ze znacznie niższego niż prognozowano udziału przedsięwzięć realizowanych w zakładach zagospodarowania odpadów. Na obecnym etapie nie można prognozować osiągnięcia założonych w RPO wartości docelowych programowych wskaźników rezultatu („strategicznych”): Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków (PI 6b), Udział powierzchni obszarów chronionych w powierzchni ogółem (PI 6d) oraz Udział interwencji, w których czas przybycia pierwszego podmiotu ratowniczego od zgłoszenia do przybycia na miejsce zdarzenia nie przekroczył 5 minut w liczbie zdarzeń ogółem (PI 5b). Wpływ interwencji na zmianę wartości ww. wskaźników rezultatu jest jednak ograniczony – nie do końca adekwatnie odzwierciedlają one rzeczywiste efekty dofinansowanych projektów. Z kolei wartości docelowe wskaźników Zwiedzający muzea i oddziały muzealne (ogółem) na 10000 ludności (PI 6c) oraz Udział odpadów komunalnych niepodlegających składowaniu w ogólnej masie odpadów komunalnych (PI 6a), zostały już przekroczone, na co jednak w niewielkim stopniu wpływ miała interwencja OP V (znaczna cześć projektów nadal jest w realizacji). W ramach projektów dofinansowanych w działaniu 5.1 Gospodarka wodno-ściekowa zaplanowano budowę lub modernizację 342,5 km sieci kanalizacji sanitarnej, budowę lub przebudowę 14 oczyszczalni ścieków komunalnych, budowę lub modernizację 89,1 km sieci wodociągowej oraz 8 stacji uzdatniania wody. Prognozowana w efekcie tych inwestycji liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego oczyszczania ścieków wyniesie 98,3 tys. 6 RLM (2,1% populacji województwa w 2019 r.), a liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego