Sakarya Meydan Muharebesi Ve Haymana Uluslararasi Sempozyumu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TÜRK İNKILAP TARİHİ ENSTİTÜSÜ Yayın No: 55 SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ VE HAYMANA ULUSLARARASI SEMPOZYUMU SAKARYA BATTLE AND HAYMANA INTERNATIONAL SYMPOSIUM Yayına Hazırlayanlar Temuçin F. ERTAN Kadri UNAT ANKARA-2017 Ankara Üniversitesi Yayınları No: 570 ISBN: 978-605-136-347-9 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ İncitaşı Sokak No:10 06510 Beşevler - ANKARA Tel: 0 (312) 213 66 55 Basım Tarihi: 29/09/2017 İÇİNDEKİLER SEMPOZYUM KURULLARI ....................................................................... v SUNUŞ ......................................................................................................... vii ÖNSÖZ .......................................................................................................... ix AÇIŞ KONUŞMALARI ................................................................................. 1 BİRİNCİ OTURUM HAYMANALILARIN GÖZÜNDEN HAYMANA Prof. Dr. Ayşegül Köroğlu, “Ailem ve Haymana Anılarım” ......................... 15 Prof. Dr. Ömer Özkan, “Haymanalı Olmak, Haymanalı Hissetmek” ........... 41 Abbas Güçlü, “Haymana ve Sempozyumun Önemi” .................................... 45 İKİNCİ OTURUM OSMANLI DEVLETİ DÖNEMİNDE HAYMANA Prof. Dr. Özer Ergenç, “Osmanlı Döneminde Sadrazam Hasları: Haymaneteyn” .............................................................................................. 55 Prof. Dr. Hülya Taş, “Osmanlı Taşra Yönetiminde Yetki Alanı Çatışmaları: Yörük Yurdu Haymana” ............................................................................... 59 Doç. Dr. Emine Erdoğan Özünlü, “16. Yüzyılda Haymana Yörükleri: Coğrafi Yaşam Alanları Üzerine Bir Değerlendirme” ................................. 71 ÜÇÜNCÜ OTURUM MİLLİ MÜCADELE’DE HAYMANA Prof. Dr. Tülay Âlim Baran, “Milli Mücadele Yıllarında Arşiv Belgelerine Göre Haymana’nın Genel Sorunları” .......................................................... 85 Dr. Ali Çeker, “Sakarya Meydan Muhaberesi Döneminde Sindiren (BÜYÜK GÖKGÖZ) ” ............................................................................................... 101 Dr. Efdal As, “Sakarya Meydan Savaşı’nda Haymana Civarında Geçen Muharebeler ve Haymana Ahalisine Etkileri” ........................................... 135 iii DÖRDÜNCÜ OTURUM CUMHURİYET DÖNEMİNDE HAYMANA Prof. Dr. İhsan Güneş, “Ankara’da 1923 Seçimleri” ................................. 165 Prof. Dr. Sabit Duman, “Refik Halit Karay’ın Yatık Emine Öyküsünde Haymana” ................................................................................................... 181 Dr. Kadri Unat, “Haymana Kaplıcasının Cumhuriyet Dönemindeki Gelişimi” ............................................................................. 193 BEŞİNCİ OTURUM ÖNCESİ VE SONRASIYLA SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ I Prof. Dr. Temuçin F. Ertan, “Sakarya Meydan Muharebesi’nin Adlandırma Sorunu”................................................................................... 211 Doç. Dr. Nuray Özdemir, “Sakarya Meydan Muhaberisinde Kadınların Yürüttüğü Faaliyetler” ............................................................................... 223 Doç. Dr. Rahmi Çiçek, “Sakarya Savaşı’nın Lojistik Destek Bölgesi: Kastamonu Vilayeti”................................................................................... 237 ALTINCI OTURUM ÖNCESİ VE SONRASIYLA SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ II Doç. Dr. Yüksel Özgen, “İnebolu’dan Sakarya’ya İstiklal Yolu” ............. 273 Prof. Dr. Süleyman Beyoğlu, “Melhame-i Kübra’dan Sad Planı’na” ....... 283 Yrd. Doç. Dr. Sedef Bulut, “Tetkik-i Mezalim Heyeti’nin Faaliyetleri” ... 297 YEDİNCİ OTURUM YABANCI GÖZÜYLE MİLLİ MÜCADELE Prof. Dr. Behçet Kemal Yeşilbursa, “İngiliz Belgelerine Göre Mudanya Mütarekesi” ................................................................................................ 313 Yrd. Doç. Dr. Hornyak Arpad, “Hungarian Political Elite and Public Opinion Concerning The Turkish National War Of Independence” .......... 331 Doç. Dr. Liliana Elena Boscan, “The Romanian Diplomacy and Public Opinion Concerning The Turkish National War Of Independence (May 15, 1919, October 11, 1922)” ........................................................................... 339 Prof. Dr. İbrahim Ethem Atnur, “Henry Morgenthau ve Onun Türk Zaferi Hakkındaki Görüş ve Endişeleri” ............................................................... 353 iv SEMPOZYUM KURULLARI DÜZENLEME KURULU Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan Prof. Dr. Hakan Uzun Doç. Dr. Necdet Aysal Dr. Kadri Unat Halil İbrahim Uçak BİLİM KURULU Prof. Dr. Bige Sükan (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. George W. Gawrych (Baylor Üniversitesi-ABD) Prof. Dr. Hakan Uzun (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. İhsan Güneş (Anadolu Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Mehmet Seyitdanlıoğlu (Hacettepe Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Mesut Çapa (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Mustafa Yılmaz (Hacettepe Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Necdet Hayta (Gazi Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Osman Akandere (Necmettin Erbakan Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Ömer Turan (Ortadoğu Teknik Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Özer Ergenç (Bilkent Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Sabit Duman (İnönü Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Temuçin F. Ertan (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Tülay Alim Baran (Yeditepe Üniversitesi-Türkiye) Prof. Dr. Yasemin Doğaner (Hacettepe Üniversitesi-Türkiye) Doç. Dr. Fabio L. Grassi (Sapienza University-İtalya) Doç. Dr. İrade Memmedova (AMİA Tarih Enstitüsü-Azerbaycan) Doç. Dr. Liliana Elena Boscan (Bucharest University-Romanya) Doç. Dr. Necdet Aysal (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Doç. Dr. Serdar Sarısır (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Yrd. Doç. Dr. Hornyak Arpad (Pecs University-Macaristan) Yrd. Doç. Dr. Roza Abdykulova (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi- Kırgızistan) Yrd. Doç. Dr. Sedef Bulut (Ankara Üniversitesi-Türkiye) Dr. Eleni Filippidou (Atina Üniversitesi-Yunanistan) v SUNUŞ Üniversiteler, yapıları gereği farklılıkları içinde barındıran ve bunları birer zenginlik olarak kabul eden, bu nedenle de çok sesli, çok renkli ve toplumun bütün katmanlarını bünyesinde barındıran kurumlardır. Üniversitelerin bu özelliği, bilginin üretilmesi ve toplumla paylaşılması konusunda onlara güç katar, vizyon ve misyonlarını belirler. Vizyonunu, nitelikli araştırmalar yapmak, bilgi ve yeteneklerini insanlık ve ülke yararına kullanmak ve evrensel düzeyde fark yaratarak geleceğe yön vermek şeklinde saptayan Ankara Üniversitesi, misyonunu da bu yörüngede belirlemiştir. Ankara Üniversitesi bu misyon çerçevesinde, bilime ve sanata katkı sağlamayı ve sosyal sorumluluk bilinci ile ülke sorunlarına duyarlı bir duruş sergilemeyi, kamu yararını gözeterek bulunduğu kentin de kalkınmasına ve gelişmesine ivme kazandıracak faaliyetler gerçekleştirmeyi görev edinmiş ve tüm birimleriyle birlikte birçok bilimsel faaliyete imza atmıştır. 2016 yılında Haymana’da düzenlenen “Sakarya Meydan Muharebesi ve Haymana” konulu uluslararası sempozyum da, Ankara Üniversitesi’nin bu vizyon ve misyonunun bir sonucudur. Beşincisi düzenlenen ve artık uluslararası bir boyuta taşınan sempozyumda, her yıl olduğu gibi bu yıl da, Milli Mücadele dönemindeki siyasal, sosyal ve askeri gelişmeler ele alınmış ve Sakarya Meydan Muharebesi’nin gerçekleştiği topraklara ev sahipliği yapan Haymana’nın dünü ve bugünü ile ilgili çok sayıda bildiri sunulmuştur. Söz konusu sempozyum, önceki yıllarda olduğu gibi, yine Haymana’daki mülki ve yerel yönetim birimleriyle Ankara Üniversitesi’nin işbirliği sonucu hayata geçirilmiştir. Haymana tarafında Haymana Kaymakamlığı ve Haymana Belediyesi paydaş iken, bu ortak çalışmada Ankara Üniversitesi’ni Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü temsil etmiştir. Sempozyumda sunulan bildiriler ise her biri alanında yetkin akademisyenlerin yaptıkları özenli ve ciddi çalışmaların bir ürünüdür. Yeni bilimsel bilgi ve belgelere dayalı olarak hazırlanmış olan bildiriler, Milli Mücadele Dönemi’ne ve Ankara ile Haymana’nın yerel tarihinin aydınlatılmasına katkı sağlayacak boyuttadır. Böylesine ciddi ve güçlü içerikli bir bilim şöleninde sunulan bildirileri, hem akademisyenlerin hem de konuya ilgi duyan toplumun geniş kesimlerinin yararlanması için kitap olarak yayınlanmak, üniversitemizin mutlulukla ve gururla yerine getireceği bir görev, bir sorumluluktur. vii Sempozyumun düzenlenmesinde ve bildirilerin yayınlanmasında emeği geçen herkese teşekkür eder, başarılarının devamını dilerim. Prof. Dr. Erkan İbiş Ankara Üniversitesi Rektörü viii ÖNSÖZ Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan mütarekeler ve antlaşmalar, Avrupa’da savaşı sona erdirmesine karşın, Doğu Akdeniz’de, Ortadoğu’da ve Balkanlar’da çatışmalar devam etmiştir. Ancak bu kez sömürgeciler arasında bir paylaşım mücadelesi değil, toprakları işgal edilen bir ulusun direnişinden kaynaklanan bir milli mücadele söz konusu idi. Türklerin Batılı devletlere karşı yürütmüş olduğu mücadele coğrafi bağlamda bölgesel bir nitelik taşımasına karşın, dünya ölçeğinde küresel sonuçlara yol açmıştır. 1918-1922 yılları arasında yürütülen mücadelede, coğrafya açısından Batı Anadolu, çatışma açısından ise Sakarya Meydan Muharebesi ayrı öneme sahiptir. Sakarya Meydan Muharebesi, 15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkan Yunan Ordusunun ilerlemesinin son noktası olmuş ve Türklerin zaferi sonrasında Milli Mücadele’nin gidişatı değişmiştir. Sakarya Meydan Muharebesi, Yunan ordusuna karşı kazanılan bir askeri zafer olmakla birlikte, hem Batı hem Doğu hem de Güney cephelerinde ciddi siyasal sonuçlara yol açmıştır. Ankara’nın Polatlı ve Haymana ilçelerinin sınırları içinde bulunan topraklarda elde edilen bu askeri zaferle Milli Mücadeleyi yönetenler