De smaak van Reinalda

Smakelijke recepten & herinneringen De smaak van Reinalda wordt u aangeboden door Zorggroep Reinalda, ter ere van het 60-jarig jubileum.

Mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van Rabobank Stimuleringsfonds en Stichting RCOAK.

Hartelijk dank aan alle bewoners, cliënten, familieleden, vrijwilligers en medewerkers van Zorggroep Reinalda die een bijdrage hebben geleverd aan dit jubileumboek. De smaak van Reinalda  Smakelijke recepten & herinneringen Voorwoord Koken, eten, samenzijn

Alstublieft! Graag bieden we u dit boek vol smakelijke recepten en verhalen aan, ter ere van het 60-jarig jubileum van Zorggroep Reinalda.

Het is iets om trots op te zijn: 60 jaar Om toch stil te staan bij het jubileum Zorggroep Reinalda! In 1960 werd de van Zorggroep Reinalda bieden wij Humanistische Stichting Reinaldahuis u graag dit boek aan, waarbij het opgericht. Het doel was om ouderen in draait om eten. En dat is geen toeval. Haarlem een warm huis en goede zorg Want eten verbindt mensen van alle te bieden, ongeacht hun achtergrond leeftijden en alle achtergronden. en levensovertuiging. En dat is wat we Samen koken en samen eten brengt – 60 jaar later – nog altijd doen. Graag mensen bijeen. Aan tafel kunnen hadden we dit samen met u gevierd we oude herinneringen ophalen én tijdens een grootse en gezellige nieuwe herinneringen maken. feestweek. Helaas gooide corona roet in het eten.

“Samen koken en samen eten brengt mensen bijeen” In dit boek vindt u veel mooie Welk gerecht ik zelf als eerste ga herinneringen. Van avonturen op maken? Dat worden de krokante zee tot opbloeiende liefdes. Wat ook kippenbouten, één van de indruk op mij maakte is het verhaal succesrecepten van het restaurant van mevrouw Verhaar. Zij vertelt over in het Reinaldahuis. Ook als u zelf de cake van tulpenbollen die haar niet (meer) kookt, zal u ongetwijfeld moeder in de oorlog maakte, met genieten van de mooie foto’s en stroop van suikerbiet. Ook in crisistijd verhalen van bewoners, medewerkers, maakte haar moeder er het beste vrijwilligers en familie. Samen zijn wij van. Natuurlijk is de coronatijd niet Reinalda! te vergelijken met de oorlog. Maar de positieve instelling van mevrouw Geniet ervan! Verhaar senior, daar kunnen we een voorbeeld aan nemen. In moeilijke Carolien Koning, tijden is het belangrijk om positief te Bestuurder Zorggroep Reinalda blijven en de lichtpuntjes te blijven zien. Bijvoorbeeld samen genieten van een kop koffie met een puntje vers gebakken boterkoek. Uiteraard vindt u het recept in dit boek!

Biefstuk, witbrood & oma-jus Een warme en smakelijke jeugdherinnering? Die heeft Reinalda- bestuurder Carolien Koning wel. “Op zaterdagmiddag gingen we altijd naar mijn opa en oma. Ook mijn oom en tante waren daar met hun kinderen. Mijn vader ging dan sigaren roken met mijn opa en oom, terwijl de vrouwen zaten te kletsen. Als kinderen lagen wij languit voor de tv, Ren je rot en Stuif es in te kijken. Daarna maakte mijn oma biefstuk met zelf gesneden witbrood en oma-jus, zoals wij dat noemden. Als kind smulde ik daarvan. Samen eten zorgde voor gezelligheid en verbinding.” Verhalen

Nico Turenhout “Ik maakte te veel troep in de keuken”...... 11

De keukenbrigade “Ik heb graag mensen om me heen”...... 15

Liesbeth Kooij “Het was bij ons thuis een zoete inval”...... 25

Truus Verhaar “Cake met tulpenbollen was een traktatie”...... 29

De Verhalenkeuken “Samen koken roept herinneringen op”...... 33

Jan Gilein “Verliefd op de dochter van de groenteboer”...... 43

Will Bais-Veltman “Kip in roomsaus, heerlijk hoor!”...... 51

Superkok Martijn “De heerlijke geuren werken aanstekelijk”...... 59

Stien Teeuwen-Smit “Een kwartje voor een patatje”...... 65 Recepten

Kugel met peren ...... 9 Mexicaanse pot ...... 13 Krokante kippenbouten ...... 16 Hachee ...... 17 Spaghetti met bolognesesaus ...... 18 Jan in de zak ...... 23 Gonnies garnalencocktail ...... 26 Stoofvlees in bier ...... 27 Reibekuchen ...... 31 Blote billetjes in het gras ...... 35 Turkse rode linzensoep ...... 37 Boterkoek Reinalda ...... 41 Wentelteefjes ...... 45 Ovenpasta De Roos ...... 49 Hussie van Truus ...... 53 Feestgehakt ...... 57 Wraps met een glimlach ...... 60 Spelt pancakes met blauwe bessen ...... 61 Zoete aardappelsoep met bospaddenstoelen ...... 62 Bietensalade met zalm ...... 67

20, 38, 54 De smaak van toen ...... 46 Smakelijk vitaal! ...... 8 Kugel met peren

Elly Friedheim-Stein (1923), bewoner Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 1 kilo stoofperen Schil de stoofperen, verwijder de 4 dl water klokhuizen en snijd in acht parten. 1 dl droge rode wijn Overgiet de peertjes in een zware pan 2 kaneelstokjes met het water en de wijn. 2 eetlepels honing Voeg de kaneelstokjes en de honing toe en verhit op een laag pitje. Voor het deeg Maal 2/3 van de stemgember en 125 gram roomboter 2/3 van de amandelen fijn in de 150 gram blanke amandelen keukenmachine. 150 gram patentbloem Voeg de roomboter, bloem, suiker en 50 gram suiker gembersiroop toe en kneed dit tot een 100 gram stemgember op siroop plakkerig deeg. 7 dl gembersiroop Voeg eventueel wat water toe als het 50 gram rozijnen deeg te droog aanvoelt. Hak de overgebleven gember en amandelen (niet al te) fijn en voeg deze met de rozijnen toe aan het deeg. Verdeel het deeg over de peertjes en laat met het deksel op de pan 4 tot 5 uur sudderen op het laagste vuur.

Machtig & zoet “Kugel met peren is een familierecept, dat ik van mijn grootmoeder heb geleerd. Het is machtig gebak, met de zoete smaak van peren. We aten de kugel vaak op feestelijke momenten, ’s avonds na het eten. Ik weet nog dat mijn moeder het ook een keer in de oorlog had gemaakt, toen de Duitsers een inval deden bij de buren. Mijn moeder gooide de kugel in één beweging in de kachel, zodat de Duitsers het niet zouden zien. Gelukkig kwamen ze die avond niet bij ons binnen.”

9

“Ik maakte te veel troep in de keuken”

Nico Turenhout (1945), bewoner De Roos

“Ik ben opgegroeid in Huize Eens­ erwtensoep maken. Of vijfhonderd gezind in Bennebroek, wat nu de liter tutti frutti met kerst. Dan ben je parkeerplaats van de Linnaeushof is. wel even bezig. Na een jaar of zeven Mijn moeder kon goed koken. Vooral ben ik gestopt als kok en ben ik haar wentelteefjes vond ik lekker. Op beroepsbrandweerman geworden. mijn veertiende ging ik op zee, op Of ik thuis ook kookte? Nee, dat de wilde vaart. Ik voer over de hele mocht niet van mijn vrouw. Zij vond wereld. Cuba, Canada, Australië: ik ben dat ik bij het koken veel te veel overal geweest. Je kon na zes dagen troep maakte. In de keuken van het weer thuis zijn of na negen maanden, ziekenhuis hadden we mensen die dat wist je van tevoren nooit. Aan alles opruimden, ook als ik een ei op boord was veel diepvrieseten mee; de grond liet vallen. Thuis niet. En er hingen halve koeien en varkens als ik een ragoutje maakte, gebruikte in de koelcel. En als we een haven ik meerdere pannen. Dat vond mijn naderden, dan bestelden de kok en de vrouw geen goed idee. Gelukkig kon hofmeester weer nieuwe voorraden en zij goed koken. Bijvoorbeeld stamppot vers eten. Als er tijd was gingen we een andijvie met spekkies, lekker hard paar uur aan wal, de kroeg in.” Is het gebakken. Eten is belangrijk. Thuis, waar dat zeelui in elk stadje een ander maar ook in het ziekenhuis waar schatje hadden? “Ik kwam alleen ik werkte. Patiënten zaten tijdens voor de kerken en musea”, antwoordt de maaltijd bij elkaar en hadden meneer Turenhout met een twinkeling contact. Net als wij hier in De Roos in zijn ogen. hebben. Ik eet regelmatig beneden “Toen ik stopte met varen werd ik in het restaurant. Heel gezellig en het kok in het Provinciaal Ziekenhuis in smaakt me goed. En wat handig is: Santpoort. Daar kookten we voor 2200 ik hoef geen boodschappen te doen, man; zowel patiënten als personeel. niet te koken, niet op te ruimen en Dat was een hele uitdaging. Ga óók niet af te wassen. Ik vind het maar eens voor duizend patiënten perfect!” 

11 12 Mexicaanse pot

Cobie van den Broek (1930), bewoner huurappartement Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 500 gram mager rundergehakt Snipper de uien. 500 gram tomaten Snijd de tomaten in grove stukken en 500 gram uien de paprika in kleine stukjes. 1 groene paprika Fruit de ui in de pan in wat olie. 1 rode paprika Voeg het gehakt toe en bak het rul. 500 gram bruine bonen, of een Voeg de tomaten en paprika toe en grote pot bak even mee. 0,5 flesje chilisaus Voeg de spekjes, bonen, chilisaus en 125 gram magere spekjes het laurierblaadje toe. laurierblaadje Laat alles zachtjes stoven tot de paprika gaar is.

Tip Lekker met stokbrood en kruidenboter erbij.

Koken voor zus “Ik ben bijna 90 en ik kook nog altijd zelf. Ik eet vaak samen met mijn zus, die in de Slachthuisbuurt woont. Ik ben de jongste; zij is al 90. Mijn zus houdt niet van koken, dus ik kook altijd. Ik heb koken altijd leuk gevonden. Dit gerecht – Mexicaanse pot of chili con carne – maakte ik regelmatig als ik gasten had. Of ik maakte lof met ham en kaas uit de oven. Met kerst maakte ik altijd stoofpeertjes. Ik heb nu suiker, dus helaas eet ik die niet vaak meer.”

13 Meneer Van Rijn wordt bediend door Hendrico lmeido Sallé. “Ik heb graag mensen om me heen”

De keukenbrigade in actie!

Het restaurant van het Reinaldahuis is De bewoonster eet elke dag in het een favoriete plek van veel bewoners. restaurant. “Ik heb graag mensen om “De sfeer is goed en de bediening me heen. Tussen de middag eet ik en de koks zijn heel leuk”, vertelt in het restaurant een boterham en ’s bewoonster Tonny Pel-Sodekamp avonds een warme maaltijd. Dan zit ik (1932). “Spruitjes zijn mijn favoriet. met een vast clubje met drie dames. Dat mogen ze van mij wel vaker Sommige gasten zijn erg ongeduldig maken. Ook de kerriesoep en als ze even moeten wachten. Maar champignonsoep vind ik lekker.” de keuken en bediening doen hun Het eten wordt bereid en geserveerd best.” Voor mevrouw Van Vugt is iets door een hecht team. Sommige koks langer wachten geen probleem. Met werken al meer dan twintig jaar in een brede lach: “We hebben genoeg te de keuken van Reinalda, zoals Rein bespreken.” Gomes. “Voor onze bewoners is de Normaal gesproken dineren er elke maaltijd een sociaal moment van avond ruim honderd gasten in het de dag; het is gezellig om samen te restaurant. Vanwege het coronavirus is eten.” Dat beaamt zijn collega Melodie alles even anders. “In het begin van de Monpert. “Bewoners zijn ’s ochtends coronaperiode was het restaurant een vaak al bezig met wat ze ’s avonds tijdje dicht. Dat was voor ons niet leuk gaan eten. Dan zitten ze aan de koffie en ook niet voor de bewoners”, aldus het menu te bekijken. Het leukste aan Rein. Daarna ging het restaurant weer mijn werk? Als mensen na het diner open, maar alleen voor bewoners van blij naar me toekomen en zeggen: ik het Reinaldahuis. De keukenbrigade heb lekker gegeten.” hoopt snel weer alle vaste gasten te Rie van Vugt-Hoogkamer (1934) is zo’n kunnen ontvangen. Melodie: “We tevreden gast. “Het eten smaakt altijd hebben veel vaste clubjes die hier heerlijk. Op maandag eten we vaak samen eten. Ook mensen uit de koop- stamppot. Zuurkool en boerenkool en huurappartementen en uit de vind ik erg lekker. Net als bami goreng. buurt. Het is fijn als zij elkaar in ons Dat eten we vaak op donderdag.” restaurant kunnen ontmoeten.” 

15 Krokante kippenbouten

De keukenbrigade van het Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 4 kippenbouten Verwarm de oven voor op 125 graden. kipkruiden met zout Bestrooi de kippenbouten met paprikapoeder kipkruiden en paprikapoeder. olijfolie Wrijf de bouten goed in met een beetje olijfolie. Leg de kippenbouten op een bakplaat in de voorverwarmde oven. Bak de bouten 30 minuten op 125 graden. Verhit de oven verder tot 180 graden en bak de bouten nog 15 minuten, tot het vel lekker knapperig is.

Tip Serveer de krokante kippenbouten met stoofappeltjes of stoofpeertjes en een heerlijke kruimige aardappel.

Specialiteiten van het huis “Op deze pagina’s vindt u de recepten van drie populaire gerechten uit ons restaurant”, vertelt Reinalda-kok Rein Gomes. “Het meest populair? Dat zijn de krokante kippenbouten uit de oven. Die eten we om de week op zondag. Sommige bewoners komen daarvoor speciaal naar ons restaurant. Ook spaghetti bolognese valt goed in de smaak, net als hachee. Vooral ’s winters eten onze gasten graag hachee. Het is een gerecht dat veel mensen vroeger thuis ook aten.”

16 Hachee

Ingrediënten Bereiding 600 gram hacheevlees Snijd de uien in reepjes en het vlees in 5 uien blokjes. 50 gram boter Smelt de boter in een braadpan en 1 theelepel sambal oelek braad het vlees onder regelmatig 4 kruidnagels roeren goudbruin. 2 laurierblaadjes Voeg de helft van de uien toe en bak 0,5 liter water die 2 minuten mee. Voeg ongeveer 0,5 liter water toe, met de kruidnagels en de laurierblaadjes. Laat dit ongeveer een uur op een zacht vuur stoven. Tip Bak de rest van de uien en voeg deze Serveer de hachee met rode toe aan de hachee. kool en aardappelpuree. Laat het geheel nog 0,5 uur stoven. Breng op smaak met zout, peper en sambal oelek.

17 Spaghetti met bolognesesaus

De keukenbrigade van het Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 300 gram spaghetti Snijd de ui, paprika, champignons en 100 gram gehakt courgette in stukjes. 500 gram gezeefde tomaten Hak de knoflook fijn. 1 middelgrote ui Zet vast een pan water op voor de 1 rode paprika spaghetti. 0,5 bakje champignons Bak het gehakt rul en goudbruin, met 0,5 courgette de knoflook. 2 teentjes knoflook Voeg de paprika, ui, champignons en 1 eetlepel rode pesto courgette toe en bak 3 minuten mee. paar blaadjes basilicum Voeg de gezeefde tomaten en rode handje geraspte Parmezaanse kaas pesto toe. Laat de saus op een rustig vuur even doorkoken. Breng op smaak met zout, peper en verse basilicum. Kook intussen de spaghetti volgens de aanwijzing op de verpakking. Roer een scheutje olijfolie door de spaghetti en verdeel over de borden. Schep de saus erover en garneer met geraspte Parmezaanse kaas.

Buon appetito! Oftewel: eet smakelijk!

18 19 De smaak van toen Welke gerechten at u vroeger? Die vraag gooiden we in de groep bij de extramurale dagbesteding van het Reinaldahuis.

Gebraden konijn Stamppot in het In zijn jeugd hadden ze bij Carel Stut kindertehuis (1935) thuis af en toe konijnen. “Die Lange tijd heeft Thea de Klerk (1939) werden geslacht voor de kerst. Mijn geen stamppot gegeten. “Daar heb moeder braadde dan een konijntje, ik slechte herinneringen aan. Als heerlijk. Ik heb later nog weleens kind woonde ik in een particulier een konijn van de poelier gegeten. kindertehuis, waar we alle dagen Maar dat is toch niet de smaak van stamppot aten. Nu ik ouder ben, vroeger.” denk ik weer vaker aan die tijd. Ik heb het daar niet leuk gehad. Eens in de maand mochten we een dag naar mijn moeder. Zij kookte de “Ik haalde aardappels en groente wél apart, vaak een met een stukje vlees erbij. Mijn moeder kon niet voor ons zorgen, harinkje bij maar koken kon ze wel goed.” de kraam naast de Haring bij de schouwburg schouwburg” Waar Piet Arp (1934) van kan genieten? Haring! “Ik woonde in de Koninginnebuurt en haalde bij de kraam naast de schouwburg vaak een harinkje. Daar ben ik gek op. In stukjes, met uitjes en zuur erbij. Al is dat laatste niet eens nodig. De smaak van de haring is al genoeg.”

20 “Een paar dagen voor kerst hing de haas al klaar in de keuken”

Koud in de kerk Oma’s in de schuur “Mijn vader was een Limburger. “Mijn Nederlandse oma maakte Met kerst maakte hij altijd zelf vaak draadjesvlees op een hazenpeper met stoofpeertjes. petroleumstelletje in de schuur”, Een paar dagen ervoor hing de vertelt dagbestedingscoach Martina haas al klaar in de keuken”, vertelt Lopez Pekel (1978). “Als ik via de Hennie Baas (1929). “Mijn vader kon poort de tuin binnenkwam, dan wist geweldig koken. Met kerst gingen ik al: we eten draadjesvlees! Het we natuurlijk ook altijd met z’n allen smaakte nog lekkerder dan dat het naar de mis. Ik herinner me vooral rook. En als ik voor kerst naar mijn dat het altijd ijskoud was in de kerk.” andere oma in Spanje ging, maakte ze altijd chorizo. Er was dan een varken geslacht en ik mocht helpen met het vlees door de gehaktmolen Kokende student draaien. Mijn oma deed het darmpje Of Cees van Dam (1932) kon er daarna om en rookte de chorizo’s koken? “Jazeker! Ik heb in Delft in de schuur. Die geur ruik ik nog gestudeerd en dan kookte ik zelf. weleens.” Meestal stamppot of restjes. Lekker makkelijk. Wat ik nu lekker vind om te eten? Appelmoes!”

“Als ik via de poort de tuin binnenkwam, dan wist ik al: we eten draadjesvlees!”

21 22 Jan in de zak

Antje Fokke-Harskamp (1934), deelnemer dagbesteding Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 250 gram boekweitmeel Was de rozijnen en laat ze goed 250 gram zelfrijzend bakmeel uitlekken. 0,5 liter volle melk Roer boekweitmeel, bakmeel en een 250 gram rozijnen snufje zout door elkaar. snufje zout Voeg al roerend zoveel melk toe dat er een glad beslag ontstaat. Voor de stroopsaus Roer de rozijnen door het beslag. 500 gram keukenstroop Schep het beslag in de punt van het 125 roomboter kussensloop en bind dit dicht. Let op: 1,5 dl water het volume verdubbelt! Verwarm de zak 3,5 uur in een pan met Ook nodig water dat net tegen de kook aan is. dik elastiek of touwtje Keer de zak regelmatig. Het brood klein kussensloop (katoen) is gaar als een satéprikker er droog uitkomt. Bereid de stroopsaus. Meng daarvoor de stroop met de boter en 1,5 dl water. Laat Jan in de zak goed afkoelen en snijd in plakken. Serveer met de stroopsaus.

In de waterput “Mijn grootmoeder maakte weleens Jan in de zak. Een heel voedzaam gerecht. Zij maakte het anders dan in dit recept, met grutten. Ze deed de sloop in een emmer in de waterput achter het huis, omdat er geen koelkast was. Als je de sloop er aan het eind van de dag uithaalde, kon je er plakken van snijden. Ik vond het altijd heerlijk, met de stroopsaus. Ik ben benieuwd of jonge mensen van nu het ook nog lekker vinden.”

23

“Het was bij ons thuis een zoete inval”

Liesbeth Kooij (1947), dochter en mantelzorger

“Sinds april 2019 woont mijn Noordwest Londen gewoond, waar moeder, Gonnie Kooij-Ezerman, in mijn vader werkte als scheikundig het Reinaldahuis. Als ik op bezoek ingenieur. In 1958 gingen we terug kom, zegt ze vaak: ‘Blijven jullie naar Nederland. In de jaren 50 en eten?’ Ze kookt al jaren niet meer, 60 ging je niet uit eten, alleen heel maar het liefst zou ze iedereen nog soms naar de Chinees. In die tijd steeds verwennen. Mijn moeder is had je nog geen kiwi’s of avocado’s; heel hartelijk, gezellig en gastvrij. je kookte vooral aardappelen, We woonden met mijn ouders, vier vlees en groenten. Bij verjaardagen kinderen en een inwonende oud- maakte mijn moeder regelmatig haar tante. Het was bij ons thuis een zoete beroemde aardappelsalade. inval; iedereen mocht mee-eten. Mijn moeder is vroeg weduwe Mijn moeder kookte veel en graag. geworden. Ze woonde inmiddels in Later zei ze een keer: ‘Ik stond altijd Dokkum, waar ze 25 jaar lang haar in de keuken, en dan hoorde ik in de eigen galerie heeft gehad. Daar woonkamer gelach en plezier.’ exposeerden veel jonge kunstenaars, Iedereen was bij haar welkom. ook asielzoekers uit Dokkum. Als ’s Morgens, als de bakker met zijn ik bij haar langskwam, trof ik vaak grote broodmand aan de deur mijn zogenaamde ‘Irakese broers’. kwam, vroeg zij hem binnen voor een Dat waren dierbare vrienden van kop koffie. Ook de mannen van de mijn moeder. Op haar tachtigste vuilniswagen bracht zij koffie aan de jaar is ze uitgeroepen tot ereburger straat. Als onze moeder er een keer van Dokkum, voor alles wat ze heeft niet was, dan toeterden de heren gedaan voor de stad. Ze was politiek tot één van ons kinderen de koffie en sociaal bewogen en probeerde bracht. Dat deed ik een stuk minder mensen te verbinden. Daarbij speelde enthousiast dan mijn moeder… eten ook een belangrijke rol. Door Als kind ben ik opgegroeid in eten te maken voor mensen – en Engeland, waar we in 1949 naartoe door samen te eten – zorgde ze voor verhuisden. We hebben in Wales en verbinding.” →

25 Gonnies garnalencocktail

Gonnie Kooij-Ezerman (1925), bewoner Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 4 handen Hollandse garnalen Meng alle ingrediënten voor de saus paar blaadjes sla door elkaar. 2 volle eetlepels mayonaise Voeg naar smaak wat zout en peper 1 eetlepel ketchup toe. 1 eetlepel sherry Bekleed een glas of kommetje met snufje paprikapoeder of kerriepoeder slablaadjes. druppel Worcestersaus Leg de garnalen erop en doe het sausje erover.

Het geheim van de chef “Een keer zouden we thuis gasten te eten krijgen”, vertelt Dick Kooij, de middelste zoon van mevrouw Kooij. “In restaurant Het Posthuis in Apeldoorn hadden onze ouders een keer een garnalencocktail gegeten met een heerlijk sausje. Mijn moeder belde doodleuk naar Het Posthuis. Kranenborg senior, de vader van Robert Kranenborg, was daar de chef. Ze meldde dat ze doorverbonden wilde worden met de keuken. En dat terwijl ze de goede man helemaal niet kende. Maar het lukte. Dit gerecht, met het sausje van Kranenborg senior, hebben we nog vaak gegeten.”

26 Stoofvlees in bier

Ingrediënten Bereiding 1 flesje donker bier Snijd het vlees in blokjes en de uien 1 dl water grof. 60 gram boter Verhit de boter in de pan en schroei 500 gram stoofvlees het vlees dicht. 80 gram ui Voeg de ui toe en bak goudbruin. 30 gram bloem Voeg de bloem toe en bak op hoog 1 plak ontbijtkoek, verkruimeld vuur, tot de bloem lichtbeige ziet. geraspte schil van 1/3 sinaasappel of Haal de pan van het vuur en laat citroen enkele minuten afkoelen. 1 grote goudrenet of 2 eetlepels Voeg al roerend eerst 1 dl water toe en rozijnen daarna het bier. Breng dit rustig aan de kook. Voeg de verkruimelde ontbijtkoek, zout en peper en geraspte citroen- of sinaasappelschil toe. Zet het vuur laag en laat het vlees zo’n 2 uur zachtjes gaar stoven. Stoof de appel (in blokjes) de laatste 5 minuten mee, of de rozijnen de laatste Handgeschreven 10 minuten. Breng het stoofvlees zo nodig verder recepten op smaak met zout en peper. “Mijn moeder heeft de huishoudschool in Den Haag gedaan”, vertelt Liesbeth Kooij, dochter van mevrouw Kooij. “Ik vond een map met handgeschreven recepten, Tip waar dit recept voor stoofvlees Heerlijk bij een stamppot in stond. Ook stond er een met rauwe groenten. recept in voor gevulde meloen. Meng stukjes rijpe meloen met verse zwarte bessen en abrikozen uit blik. Voeg een glas Curaçao likeur en wat poedersuiker toe. Een lekker toetje voor na het stoofvlees!”

27

“Cake met tulpenbollen was een traktatie”

Truus Verhaar (1932), bewoner huurappartement Reinaldahuis

“Toen de oorlog begon, was ik acht roggemeel toe, een paar bruine bonen jaar. Met ons gezin – vader, moeder en – voor zover aanwezig – een paar en zeven kinderen – woonden we in aardappels. De Ruigenhoek. Dat is een buurtschap Het roggemeel hadden we veel te duur tussen De Zilk en Noordwijkerhout. gekocht: 300 gulden voor een halve Helaas moesten we verhuizen, nadat mud roggemeel. Mijn moeder was er in de buurt een regiment Duitsers woedend dat we al onze spaarcentjes werd ingekwartierd. Ze schoten met kwijt waren aan 35 kilo meel. Maar we kanonnen en ons huis stond in de hadden nog geluk, want de volgende weg. We zijn toen in Vogelenzang gaan dag kostte een halve mud 500 gulden. wonen. Mijn moeder stampte alle ingrediënten We hadden heel weinig eten. Suiker­ door elkaar tot een soort brood, dat bieten en wat groenten van het landje ze stoomde. Als op zondagochtend van mijn vader, waar we heel zuinig de hele kluit was afgekoeld kregen op waren. Gelukkig was mijn moeder we allemaal een paar plakjes, bij iets creatief. Ze had een – voor die tijd wat op koffie of thee leek. Je kunt – overheerlijk recept bedacht. Zij het geloven of niet: oorlogscake met vond namelijk dat er op zondag iets tulpenbollen was een traktatie! Of bijzonders op tafel moest komen. ik deze cake na de oorlog nog heb De voorbereidingen begonnen al op gegeten? Gut nee, hou op! Zodra de zaterdagmiddag. Eerst de suikerbieten oorlog voorbij was, ging ik op een schillen en kleinsnijden. Dan met een oude rotfiets bonnen halen voor het beetje water opzetten en koken op het Zweedse brood dat uit vliegtuigen houtfornuis. Als de bieten lang genoeg was gegooid. Dat was pas echt zalig! hadden gekookt, werden ze vanzelf En gelukkig hebben we allemaal stroop. Heerlijk zoetig, dat was de de oorlog overleefd. Ook mijn enige suiker die we hadden. Daarna broer die was opgeroepen voor de pelden we een aantal tulpenbollen. Arbeitseinsatz en mijn andere broer Ook voegde mijn moeder een handje die was ondergedoken.” 

29 30 Reibekuchen

Ida Lammertink-Kooij (1942), bewoner koopappartement Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 500 gram aardappels Schil de aardappels of laat de schil 1 ui erom en boen ze goed schoon. 1 ei Rasp de aardappels en druk het vocht 2 el bloem eruit. olie Rasp de ui en voeg toe. Maak een beslag door het ei en de bloem toe te voegen. Breng op smaak met zout en peper. Verhit olie in de koekenpan en bak kleine pannenkoekjes van het beslag.

Tip Lekker met zelfgemaakte appelmoes.

Tranen op de kerstmarkt “Mijn moeder was Duitse. Ze kwam in 1922 op 18-jarige leeftijd uit het Zwarte Woud naar Nederland. Ze zou doorreizen naar Amerika, maar toen ze op het strand in Zandvoort mijn vader ontmoette is ze gebleven. Mijn moeder bakte op vrijdag vaak Reibekuchen. Dat is armoe-eten uit de oude doos, want aardappels en ui waren goedkoop. Mijn moeder kon het heerlijk klaarmaken, met zelfgemaakte appelmoes. Zo’n vijf jaar nadat ze was overleden maakte ik een kerstreis naar Keulen. Op een kerstmarkt rook ik het ineens weer: Reibekuche! Meteen begon ik te huilen. De geur bracht me terug naar mijn jeugd en naar mijn moeder.”

31 Foto van februari 2020, voor de coronamaatregelen. “Samen koken roept herinneringen op”

Op pad met de Verhalenkeuken

Zo’n twaalf jaar geleden startte kookte vaak samen met mijn vrouw. dagbestedingscoach Christiaan Zij kon goed bami en nasi maken. En ik de Jong met de Verhalenkeuken. was gek op taartjes en cakes bakken.” Om de week komen zo’n tien “Ik vind alles leuk om te maken”, bewoners op woensdag bijeen vertelt Nel van Rijnsoever. “En in de activiteitenruimte van het ik leer ook vaak wat tijdens de Reinaldahuis. “Samen met vrijwilligers Verhalenkeuken. Dan denk ik: verrek, Annelies en Roelie bereiden we dat gerecht ken ik nog niet.” Wat ze een complete maaltijd: voor- en zelf graag kookte? “Ik maakte mijn hoofdgerecht en een lekker toetje. kinderen vooral blij met rode kool, Het is leuk om samen wat te creëren puree en rundvlees. Goed gaar, zodat en het samen op te eten”, vertelt het uit elkaar valt.” Christiaan. “Eten verbroedert. En In verband met corona ligt de samen koken roept herinneringen Verhalenkeuken nu tijdelijk stil. We op. Bewoners vertellen bijvoorbeeld hopen dat de deelnemers snel weer hoe hun moeder een bepaald gerecht samen kunnen koken en eten. En dat klaarmaakte.” ook uitjes naar het pannenkoekenhuis, “We beginnen altijd met koffie”, vult zoals op de foto hiernaast, weer vrijwilliger en kok Annelies Boer aan. kunnen! “Daarna is het schorten voor, muziekje Vrijwilliger Roelie Hesseling kijkt aan en aan de slag. De één staat uien ernaar uit. “Ik krijg energie van de te snijden, terwijl de ander appels Verhalenkeuken. Het is leuk om schilt voor de verse appelmoes. Want contact te hebben met de mensen en we maken alles zelf. Het leukste? Als ik samen actief bezig te zijn. We leren ook de mensen zie genieten. Ze vinden het echt van elkaar. Ik hoor de verhalen leuk om te doen wat ze vroeger thuis van vroeger van de deelnemers. En zij ook deden. Dan voelen ze zich nuttig.” leren een gerecht koken met courgette. “En het is heel gezellig”, vult Of een ovengerecht, daar zijn ze ook deelnemer Hans van Latum aan. “Ik dol op!” 

33 34 Blote billetjes in het gras

Christiaan de Jong (1968), dagbestedingscoach

Ingrediënten Bereiding 1 kilo kruimige aardappels Schil de aardappels en doe ze in 600 gram gesneden snijbonen, stukken in een grote pan. panklaar Voeg water en een snuf zout toe en leg 1 potje witte (cannellini) bonen, de snijbonen erop. ca. 350 gram Breng aan de kook op middelhoog 300-350 gram kabeljauwfilet vuur, tot de aardappels gaar zijn (15-20 50 gram roomboter minuten). Verwarm intussen de witte bonen in een pannetje. Giet af en zet apart. Bak de kabeljauw in een klontje boter gedurende 5-8 minuten, afhankelijk van de dikte van de vis. Giet de aardappels en snijbonen af Tip en stamp deze met een flinke klont U kunt gesneden roomboter tot een grove puree. snijbonen gebruiken, of – Roer de witte bonen erdoor en breng lekker ouderwets – zelf de op smaak met zout en peper. bonen snijden. Smelt de overgebleven roomboter in de steelpan. Serveer de blote billetjes in het gras met de kabeljauw en de jus.

Door de molen “Mijn moeder kookte regelmatig ‘blote billetjes in het gras’. Deze stamppot met witte bonen en snijbonen maken we soms ook met bewoners tijdens de Verhalenkeuken. Als ik de naam van het gerecht noem, levert dat altijd de nodige hilariteit op. Het leuke is dat we de snijbonen nog ouderwets door de snijbonenmolen halen, zoals de bewoners vroeger deden.”

35 Afiyet olsun! Oftewel: eet smakelijk!

36 Turkse rode linzensoep

Cemile Akin-Ozer (1942) & Sirin Caglar-Budak (1983), bewoner & keukenmedewerker Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 200 gram rode linzen Was de linzen goed. 1 ui Schil de aardappel en snijd in vieren. 1 wortel Snijd de wortel in plakjes en snipper 1 aardappel de ui. 3 eetlepels olie Doe olie in de pan en fruit de ui. Voeg 1 teentje knoflook de knoflook toe en hussel 1 minuut. 1 eetlepel tomatenpuree Voeg de linzen, aardappel, wortel en paprikapoeder tomatenpuree toe. Breng op smaak met peper, zout en paprikapoeder en hussel 2 minuten. Voeg 6 mokken kokend water toe. Laat 45 minuten op laag vuur koken. Pureer alles met de staafmixer tot een stevige en smaakvolle soep.

Tip Sirin: “Je kunt ook broccoli, bloemkool, zoete aardappel of courgette erdoor doen. In de Turkse keuken kun je spelen met de ingrediënten.”

Dolma & Turkse pizza “Linzensoep wordt vaak gemaakt in de Turkse keuken”, aldus Sirin. “Ik maak het zelf ook graag.” Ook mevrouw Akin heeft dit gerecht vaak bereid. “Ik had altijd een grote pan eten staan en iedereen kon aanschuiven. Ik maakte vaak sarma, gevulde druivenbladeren. Of dolma, dat is gevulde paprika. Ook maakte ik zelf brood, rijstebrij, Turkse pizza en kleine deeggerechtjes. Nee, Hollandse pot vind ik niet zo lekker. Behalve zuurkool, dat kookte ik vroeger wel.”

37 De smaak van toen Tijdens de koffieochtend in De Roos vroegen we bewoners en een medewerker: wat zijn uw eet-herinneringen?

Indische rijsttafel Vrijdag visdag “Ik kom uit een Indische familie. “Elke vrijdag kwam de visboer Mijn oma, moeder en tante konden langs”, weet Henny Evers-de Jager heerlijke rijsttafels maken. Maar mijn (1925) nog. “Vrijdag visdag is een oma kon het allerlekkerst koken”, katholieke traditie. Onze buren zegt Tilly Weimann (1954). “Om alle waren katholiek, wij niet. Maar mijn gerechten te maken stond ze wel moeder kocht ook vis op vrijdag. twee of meer dagen in de keuken. Vaak schol, die ze in de schuur Vooral haar babi pangang van de bakte. Ik heb nooit zulke lekkere grill vond ik lekker. Zelf maakte ik vis en karbonaadjes gegeten als bij graag babi ketjap, met veel kruiden. mijn moeder. En mijn kleinkinderen Nee, ik heb het recept niet liggen. zeggen: oma maakt de lekkerste In de familie doen we alles uit het gebakken eieren.” hoofd.” Saaie zondag “Nee, ik heb De zondag vond dagbestedings­ coach Harry Tiggelaar (1959) als het recept niet jongetje maar saai. “Het was stil op straat, want veel buurtkinderen liggen, in de mochten vanwege hun geloof niet buitenspelen op zondag. De familie doen dag eindigde altijd wel goed: met aardappeltjes, appelmoes en kip. we alles uit het Eén van de weinige dingen die ik als jongetje lustte. En ik herinner me dat hoofd” op zondag ook altijd de radio aan stond voor de voetbaluitslagen.”

38 Balkenbrij “Mijn moeder kwam uit de Achterhoek. Ze maakte soms balkenbrij, een gerecht dat in de “Als ik in Achterhoek veel werd gegeten”, Friesland aldus Jan Geldermans (1937). “De moeder van een vriendje kwam uit kom, koop Duitsland. Zij kon heerlijke cake maken. Op zondag bakte ze vaak ik altijd een lekkere dingen. Daar staan Duitse vrouwen om bekend.” suikerbrood, daar ben ik Volle tent gek op” “Mijn vader was een ongelooflijke lieverd. We gingen bijna elke dag wandelen in de Kennemerduinen. Mosterdsaus & Hij leerde ons de namen van alle vogels”, vertelt Hiskia Hessels (1949). suikerbrood “En als we thuis kwamen, zat de tent De lekkerste smaak uit zijn jeugd? vaak vol. Mijn moeder kon lekker “Mosterdsaus! Dat at ik graag bij koken en iedereen kon bij ons thuis de aardappels”, vertelt Harm Jager mee-eten.” (1944), die is geboren en getogen in Friesland. “Als ik in Friesland kom, koop ik altijd een suikerbrood. Daar Tussen de middag ben ik gek op.” “Mijn ouders hadden een kruideniers­­ winkel in Haarlem, waar nu par­ keergarage De Kamp staat”, zegt Fem Bakker-Adelaar (1935). “We aten tussen de middag warm. Altijd Hollandse pot: hachee of stamppot. Ik lustte alles. En om twee uur ging de winkel weer open.”

39 Tip Voeg voor wat variatie geraspte citroenschil, gehakte noten of geraspte kokos door het deeg.

40 Boterkoek Reinalda

Annemieke Batenburg (1971), dagbestedingscoach Reinaldahuis (tot 1 maart 2020)

Ingrediënten Bereiding 270 gram bloem Verwarm de oven voor op 180 graden. 250 gram boter, op kamertemperatuur Neem een boterkoekvorm (26 cm 135 gram suiker doorsnede) of een gewone springvorm 1 theelepel vanillesuiker, of een zakje met een vel bakpapier op de bodem. 1 klein ei Roer de zachte boter met suiker, snufje zout vanillesuiker en zout tot een romige massa. Voeg er geleidelijk de gezeefde bloem aan toe. Druk het deeg in een licht beboterde vorm en trek er met een mes ruitjes over. Klop het ei los met een eetlepel water en bestrijk hiermee het deeg. Bak de boterkoek 25 tot 30 minuten in de oven (boven het midden). De bovenkant moet goudbruin zijn en de binnenkant nog zacht.

Samen aan de slag “De afgelopen jaren heb ik regelmatig in de huiskamer gebakken met bewoners. Deze boterkoek was heel leuk om samen te maken; iedereen kan eraan bijdragen. De één vindt het leuk om de weegschaal af te lezen. Een ander drukt het deeg in de vorm. En er is ook altijd wel een bewoner die het eitje kan klutsen. Het bezig zijn en de geur zorgen ervoor dat er verhalen over vroeger loskomen. En voor je het weet is het tijd om te proeven. Daar kan zéker iedereen aan meedoen!”

41

“Verliefd op de dochter van de groenteboer”

Jan Gilein (1930), bewoner Reinaldahuis

“Als ik aan een gerecht uit mijn Dat was geen succes, want zij liet de jeugd denk, dan denk ik aan hachee. klanten de appels zelf uitzoeken. Die Dat kookte mijn moeder op een kozen natuurlijk alleen de mooiste petroleumstelletje. Lekker met een appels. De stekkies – dat zijn appels aardappeltje en rode kool erbij. We met een rot plekje – lieten ze liggen. woonden boven de lederwarenzaak Dan zei haar vader: ‘Miep, we zijn geen van mijn moeder in de Anegang. Daar hofleverancier.’ Het fruit dat overbleef, heb ik mijn vrouw Miep ontmoet, toen moesten ze zelf opeten. Dus wie eten ze als verkoopster in de zaak kwam altijd het slechtste fruit? De kinderen werken. Ik werd verliefd op de dochter van de groenteboer! Daarom hield van de groenteboer. Mieps ouders mijn vrouw niet van fruit. hadden namelijk een groentezaak Mijn schoonvader stond met een om de hoek, in de Schagchelstraat. handkar op de Zijlbrug. Daar Groentezaak Loogman. Ze hadden verkocht hij fruit aan mensen die drie dochters, die allemaal verkering naar de Mariastichting gingen, of hadden met een Jan. Jan van Miep, via de Zeeweg naar het strand. Als Jan van Ton en Jan van Nel. Ik was Jan schoonzoon mochten wij soms ook de van Miep, Jan Drie. handkar naar de brug brengen. En als Toen ik verkering kreeg met Miep, het koud was, zei mijn schoonvader: heb ik fruit leren eten. Als mijn ‘Ik ga even thuis opwarmen.’ Daar schoonvader twee kisten kersen over stond ik dan te blauwbekken op de had, vroeg hij aan mij en een andere brug, in mijn zondagse pak. Terwijl Jan: ‘Wat geven jullie ervoor?’ Dan mijn schoonvader thuis voor de zeiden we: ‘Een knaak.’ Dan hadden kachel in slaap was gevallen. Hij we allebei één kist kersen voor 1,25 had trouwens nog gehoopt dat één gulden. We deden een wedstrijdje wie van zijn schoonzoons de zaak zou zijn kist het eerst op had. De verliezer overnemen. Maar ik had mijn eigen moest de volgende keer betalen. lederwarenzaak en de andere Jannen Als haar moeder naar de bioscoop waren glazenwasser en loodgieter. Dat ging, stond Miep soms in de winkel. zat er dus niet in.” 

43 44 Wentelteefjes

Jo van der Mije (1932), bewoner huurappartement Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 8 sneetjes witbrood Klop het ei, de melk en vanillesuiker 1 ei los in een diep bord. 250 ml melk Wentel de sneetjes 1 voor 1 door het 1 zakje vanillesuiker mengsel en stapel ze op een bord. 1 à 2 theelepels kaneel Verhit een klontje boter in de 6 eetlepels suiker koekenpan. beetje boter Bak de sneetjes in een paar minuten om en om mooi bruin. Bestrooi de wentelteefjes met een mengsel van kaneel en suiker.

Eitje met herinneringen “In de oorlog heb ik difterie gehad. Ik lag toen alleen op een kamer en elke ochtend kwam mijn moeder een eitje brengen. Halfzacht gekookt, zo’n slurpei. Nog altijd eet ik iedere ochtend een ‘eitje met herinneringen’. Mijn moeder maakte ook vaak wentelteefjes voor mij – en ik maakte ze weer voor mijn kinderen. Laatst belde mijn dochter: ‘Mam, ik maak nu een keer wentelteefjes voor jou.’ Ik ben meteen op mijn scootmobiel naar haar toegegaan. Ik heb gesmuld.”

45 Smakelijk vitaal!

Binnen Zorggroep Reinalda is er veel aandacht voor eten. En dat is heel belangrijk. “Wie goed en lekker eet, voelt zich vitaler.”

“Boekenplanken vol zijn er geschreven eiwitten, vetten, vitamines en over smakelijk en gezond eten voor mineralen. Alles is erop gericht dat een lang en vitaal leven”, vertelt bewoners voldoende gezonde voeding vitaliteitscoach Mirjam van der Sman. krijgen. Voor de bewoners zelf staat “Ook binnen Zorggroep Reinalda bovenaan: dat het vooral lekker is! Wie wordt er dagelijks door het keuken­ goed én lekker eet, voelt zich vitaler.” team gezorgd voor een gevarieerd Dat vindt ook diëtist Lara Kwant. menu. In overleg met de diëtist is “Eten is één van onze eerste er aandacht voor een goede balans levensbehoeftes. Door gezellig en tussen het aantal koolhydraten, lekker te eten blijf je langer vitaal.

Paling op 5 december “Sinterklaasavond werd altijd uitgebreid gevierd in ons grote gezin”, aldus vitaliteitscoach Mirjam van der Sman (1961). “Aan het eind van de avond kregen we toast met paling. Best bijzonder, want dat was dure vis en wij hadden het thuis niet breed. Nog altijd hou ik van paling – lekker vet! Als ik het eet, denk ik nog vaak even dankbaar terug aan thuis en aan mijn ouders die er altijd wat van maakten.”

46 Oma’s mysterie “Mijn oma maakte spaghetti met heerlijke pastasaus”, aldus diëtist Lara Kwant (1986). “Ik weet nog precies hoe de saus smaakte en rook. Een paar keer heb ik geprobeerd de saus na te maken. Dat is helaas niet gelukt. Ik gooi er van alles doorheen, maar mijn saus heeft niet de veelzijdigheid van smaak. Het blijft een mysterie. Hoe kreeg mijn oma die pastasaus zo lekker?”

Het is dus belangrijk om goed te eten, sociaal en fysiek zo actief als mogelijk ook als dat soms lastig is. Sommige is”, vult Mirjam aan. “Dat bevordert de bewoners hebben smaakvermindering eetlust.” of minder eetlust. Als iemand niet Als diëtist kijkt Lara niet alleen of goed eet, gaan we kijken: wat is bewoners voldoende eten, maar de oorzaak? Misschien heeft de ook of ze de juiste voedingsstoffen bewoner verminderde eetlust door binnenkrijgen. “Eiwitten zijn misselijkheid. Dan kunnen we kijken bijvoorbeeld heel belangrijk voor je of medicatie helpt om de misselijkheid spiermassa. Als je te weinig eiwitten tegen te gaan. Of is slikken moeilijk? binnenkrijgt, heb je minder kracht en Dan halen we de logopedist erbij. Ook kun je eerder vallen. Goede voeding zien we dat mensen soms minder met voldoende eiwitten zorgt voor eten door emoties als verdriet. Een meer energie en meer kracht en een gesprek met de psycholoog kan in dat beter herstel”, besluit Lara. “Een geval helpen. Mensen kunnen enorm gekookt eitje, smoothie of een blokjes opknappen als ze beter gaan eten.” kaas is dus niet alleen lekker, maar “Wat ook belangrijk is: blijf mentaal, óók goed voor u!” 

47 48 Ovenpasta De Roos

Ingrid van der Hurk (1966), dagbestedingscoach De Roos

Ingrediënten Bereiding 250 gram mini-penne, of pasta naar Verwarm de oven voor op 200 graden. keuze Kook de penne beetgaar volgens de 600 gram sugocasa piccante (fles aanwijzingen op de verpakking. tomatensaus) Snijd de paprika in repen en snijd de 2 puntpaprika’s prei fijn. 1 rode paprika Verhit de olie in een wok en roerbak de 3 preien paprika en prei 2 minuten. 100 rauwe ham of prosciutto Voeg de pastasaus toe en verwarm 1 15 gram verse basilicum minuut mee. 100 gram geraspte Italiaanse kaas Voeg de basilicum en Italiaanse Italiaanse kruiden kruiden toe. 1 eetlepel olijfolie Snijd de helft van de ham fijn en roer erdoor. Schep alles in de ovenschaal. Snijd de rest van de ham in reepjes en verdeel erover. Tip Bestrooi met de kaas en zet circa 20 minuten in de oven. Lekker met een stokbroodje kruidenboter erbij.

Lekker pittig “Dit recept maken we regelmatig bij de Kookclub in De Roos, die nu vanwege corona tijdelijk stilligt. Het is een lekker pittig recept, dat goed in de smaak valt bij de bewoners. En wat ook fijn is: het is snel klaar. Als alles is voorbereid, hoeft de schaal alleen nog maar in de oven. En in de tussentijd kunnen we met de deelnemers aan de Kookclub een drankje doen en smullen van het voorgerecht.”

49

“Kip in roomsaus, heerlijk hoor!”

Will Bais-Veltman (1941), bewoner Reinaldahuis

“Mijn ouderlijk huis was vroeger altijd heel wat gerechten van ze geleerd. vol met volwassenen en kinderen. Reibekuchen bijvoorbeeld. Dat is Dat gastvrije, dat heb ik van mijn een Duitse pannenkoek van geraspte ouders meegekregen. Toen ik met aardappel met ui en ei (zie pag. 31 mijn man in Hoofddorp woonde, voor het recept, red.). Heerlijk met hebben we Duitse logees in huis jam of appelmoes! In Duitsland kun je genomen. Dat waren mecaniciens uit Reibekuchen op straat aan de kraam Duitsland, die in Amsterdam aan de kopen. Of ze maakten koolbladeren tramrails en bovenleidingen werkten. met gehakt erin. Soms aten we Een paar dagen per week sliepen ze Bismarck-haring, een soort rolmops in op de logeerkamer op onze zolder. roomsaus. Hartstikke gezellig, ze draaiden We zijn ook weleens op bezoek gewoon mee in het gezin. Dat heb ik in geweest in Duitsland. Eén van de totaal dertig jaar gedaan. Een mooie vrouwen kookte toen kip in roomsaus. tijd! Sommige mannen kwamen wel Ik heb meteen het recept gevraagd. Ik twintig jaar bij ons. Ze zaten vaker bij heb dit gerecht nog vaak gemaakt. De mij dan thuis bij bij hun vrouw. Dan buurkinderen vonden het ook lekker. raak je met elkaar verweven. Met Die kwamen speciaal langs om een sommige mannen – en hun vrouwen – hapje te eten. Het is heel makkelijk heb ik nog altijd contact. om te maken. Snijd de kipfilet in In het begin kookte ik voor ze, maar blokjes en braad aan. Doe het in de daar ben ik op een gegeven moment ovenschaal met wat kerrie erdoor. mee gestopt. Of ik goed kan koken? Voeg koksroom of slagroom toe, tot Helemaal niet! (lacht) Maar er is de kip bijna onderstaat. Strooi er dan niemand aan overleden. Simpele twee zakjes uiensoep over, zonder dingen kon ik trouwens wel maken. water! Ongeveer twintig minuten in de Een stamppot of een grote pan oven op 180 graden. Het is lekker met macaroni. Af en toe kookte één van rijst of patat. Oeh, nu we het er zo over de Duitse logees, of ze namen wat hebben krijg ik er weer trek in. Kip in van huis mee. Ik heb in al die jaren roomsaus, heerlijk hoor!” 

51 52 Hussie van Truus

Truus (1949) & Ab Floris (1950), vrijwilligers Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 100 gram kippenlevertjes, of gebruik Bak de spekblokjes circa 5 minuten op shoarma, kleingesneden karbonade of laag vuur. kipfilet Voeg het vlees toe en bak circa 10 100 gram magere spekblokjes minuten op middelhoog vuur. 1 paprika Snijd de ui en paprika in blokjes van 2 middelgrote uien ongeveer 1,5 centimeter. 2 middelgrote of 3 kleine tomaten Voeg dit bij het vlees en bak circa 6 1 eetlepel mosterd minuten op middelhoog vuur. 0,5 theelepel gedroogde oregano Voeg de tomaat en de groenten toe en 0,5 theelepel bieslook laat zachtjes warm worden. blikje doperwten of mais, of gebruik Voeg op het laatst de kruiden en een restje gekookte groenten van mosterd toe, met zout en peper naar gisteren smaak.

Tip Serveer met aardappels, rijst of pasta naar keuze. Ook lekker op brood!

Weggooien is zonde “Ik maakte dit gerecht vaak op zaterdag”, vertelt Truus. “Dan gebruikte ik de restjes die we over hadden van die week. Bijvoorbeeld een stukje kip en groenten. We gooien geen eten weg; dat vinden we zonde. Het gerecht heet ‘hussie’, omdat er elke keer andere ingrediënten in zitten.” Truus en haar man Ab eten het gerecht nog steeds graag. Soms ook na een dag vrijwilligerswerk in het Reinaldahuis. Ab: “Met kleine dingen kunnen we de bewoners blij maken. Dan zijn zij geholpen – en wij geholpen. Want wij hoeven ons niet te vervelen.”

53 De smaak van toen Aan welke gerechten heeft u warme herinneringen? We vroegen het in het Reinaldahuis aan bewoners, een dochter en een stagiair.

Pannenkoeken en Stamppot om wakker de kapelaan voor te worden Elly Jansen-van Norden (1929) kon Het favoriete gerecht uit haar jeugd? geweldige pannenkoeken maken. “Dat is rodekoolstamppot”, vertelt “Niet te dik en niet te dun”, aldus Zus Burggraaf-van de Pol (1922). haar dochter Ellen. “Ik herinner “Eerst de aardappels gaar koken en me dat de kapelaan een keer stampen. Dan de rauwe rode kool er langskwam toen mijn moeder net fijngeraspt doorheen, met wat azijn pannenkoeken aan het bakken en uitgebakken spekjes. Voor dit was. Volgens hem moest je als je gerecht kon je me als kind al wakker pannenkoeken at éérst erwtensoep maken!” eten.” Tja, als de kapelaan het zegt! Broodpap als “Het was verrassing “Mijn moeder maakte als verrassing altijd een voor de kinderen vaak broodpap feestje als als dessert”, vertelt Jan Leuverman (1951). “Hoe ze dat maakte? Oud mijn moeder witbrood koken met melk tot het dik wordt. In een kom doen en broodpap dan suiker, roomboter en stroop toevoegen. Het was altijd een feestje maakte” als ze dit maakte.”

54 “Let wel op aanwezige ‘mee-eters’, mijn man pikte namelijk altijd de spekjes uit de pan”

Let op de spek- pikkers! Jannie Holthuis-de Jonge (1933) maakte graag kapucijners. Haar recept? “Kapucijners opwarmen, Turks smulgerecht uitgebakken spek erdoor en een heel “Mijn lievelingsgerecht is manten. fijn gesneden uitje en augurk. Let Dat is een Turks gerecht dat mijn wel op aanwezige ‘mee-eters’. Mijn oma vaak voor me maakt”, vertelt man pikte namelijk altijd de spekjes stagiair en gastheer Sam Yahsi uit de pan.” (2004). “Mijn opa is Turks. Mijn oma is Nederlands, maar ze kookt vaak Turkse gerechten. Manten is deeg Voetbal en kip gevuld met heel erg gekruid gehakt. Ik help haar soms met het vullen Zondag was voetbaldag in het gezin en vouwen van het deeg. Daarna van Mijntje Scheelings-Vermond gaat het lang in de oven, tot de (1940), die twee zonen en twee bovenkant knapperig is en de hele dochters heeft grootgebracht. keuken lekker ruikt. We eten de “Op zondag gingen ze altijd manten altijd met tomatensaus.” naar Droste, de voetbalclub van de chocoladefabriek. En als ze terugkwamen maakte ik kip met doperwten en aardappels. Dat vonden ze altijd lekker. En erna gingen ze soms nog even naar de kroeg.” In elk geval met een goede bodem!

55 56 Feestgehakt

Ina van Kesteren-Heeremans (1932), bewoner huurappartement Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 500 gram rundergehakt Verwarm de oven voor op 180 graden. 500 gram kalfsgehakt Meng het gehakt met de kruiden, 200 gram lardeerspek zonder zwoerd, peper en zout, blokjes spek en het liefst van de slager broodkruim of paneermeel. witbrood (verkruimeld) of paneermeel Maak een rol van het gehakt en doe nootmuskaat en extra kruiden naar deze in een ingevette schaal in de smaak oven. Overgiet de rol elk halfuur met het vrijgekomen vet. Bak in totaal anderhalf uur, tot het gehakt gaar is.

Tip Eet het feestgehakt warm of koud. Allebei heerlijk.

Feest in Canada “Dit is een recept voor paasbrood van mijn grootmoeder, van rond 1900. Mijn moeder heeft het mij weer geleerd. Op een gegeven moment zei mijn man: ‘Waarom eten we dit alleen met Pasen? Laten we er feestgehakt van maken.’ Sindsdien maakte ik het vaak op feestelijke dagen, het hele jaar door. Mijn dochter, die naar Canada is geëmigreerd, maakt dit gerecht nog altijd op verjaardagen. Zo brengt ze het Hollandse feestgehakt naar Canada.”

57

“De heerlijke geuren werken aanstekelijk”

De mobiele keuken van superkok Martijn

Hé! Wat ruiken we daar, in de “Dat doe ik met liefde. Ik heb echt huiskamer op de eerste verdieping? passie voor mijn vak. Net als de Het zijn de smakelijke geuren uit timmerman die iets moois wil de mobiele keuken van Martijn maken”, aldus Martijn. “Ik geniet Bouwman. Met zijn keuken op wielen als bewoners genieten van lekker bezoekt de kok elke werkdag een eten.” De maaltijden zijn niet alleen huiskamer voor de lunch. “De ene smakelijk, maar ook voedzaam en keer maak ik wentelteefjes, de andere vers. “Mensen die een vrachtwagen keer mini-hamburgertjes. De meeste zien voorrijden bij het Reinaldahuis, bewoners vinden het leuk dat er wat denken misschien: alles wordt kant- gebeurt in de huiskamer. Het is echt en-klaar aangeleverd. Maar we koken een belevenis. De bewoners zien hoe zoveel mogelijk vers. Met veel verse ik bezig ben. Ik maak bijvoorbeeld groenten. Niet alleen in het restaurant, beslag voor de pannenkoeken aan maar dus ook met de mobiele keuken tafel. En soms helpen bewoners met op de afdelingen.” champignons of tomaatjes snijden. Wat hij het leukste vindt aan koken in Ook kunnen ze ruiken, proeven en de huiskamers? “Het contact met de herinneringen ophalen. Bijvoorbeeld bewoners, maar ook met de collega’s aan de wentelteefjes die hun moeder uit de zorg. Normaal kook ik beneden vroeger maakte, of drie in de pan. Dat in de keuken voor het diner in het zijn oudhollandse pannenkoekjes met restaurant. Maar als ik voor de lunch rozijnen en appel. De heerlijke geuren, op de afdelingen kook, kan ik zien die over de hele afdeling gaan, werken en horen wat ze daar meemaken trouwens aanstekelijk. Vaak komen en wat de zorgcollega’s doen. Heel collega’s even kijken. ‘Martijn, wat interessant. Zo krijg je meer begrip ben je voor lekkers aan het maken?’, voor elkaar.” vragen ze dan.” Koken brengt mensen – letterlijk en Eén van de bewoners wijst naar figuurlijk – dichter bij elkaar. Superkok Martijn. “Dat is een superkok hoor! Martijn levert het smakelijke bewijs, Martijn kan heerlijk koken.” met zijn keuken op wielen. 

59 Wraps met een glimlach

Martijn Bouwman (1977), kok Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 4 wraps Schil de pompoen en snijd deze in 1 kleine pompoen blokjes. 1 bakje hummus Kook de blokjes pompoen in water in 1 zakje verse spinazie 10 minuten beetgaar. handje cashewnoten Giet het water af en zet de pompoen scheutje olijfolie even weg. Doe wat olijfolie in de koekenpan en bak de pompoen met de cashewnoten en peper en zout. Verwarm de wraps in een koekenpan of in de oven onder de grill. Besmeer de wraps aan één kant met hummus. Leg de spinazie, pompoen en cashewnoten op de hummus. Vouw de wraps dicht en serveer met een glimlach.

Beetje vreemd, wel lekker “Op deze pagina’s staan een paar recepten die ik weleens maak in de huiskamers. Bijvoorbeeld wraps met pompoen. De zoete aardappelsoep, op pagina 62, gaat er ook wel in. En de spelt pancakes gaan helemaal als een tierelier! Soms vraagt een bewoner: ‘Wat is spelt?’ Af en toe maak ik bewust wat anders, om bewoners uit hun comfortzone te halen. In het begin vinden sommigen het wel vreemd. Maar als ze de gerechten proeven, vinden ze het lekker. Nou ja, meestal tenminste!”

60 Spelt pancakes met blauwe bessen

Ingrediënten Bereiding 200 ml sojamelk Maak een glad beslag van de sojamelk, 150 gram speltbloem speltbloem, eidooiers, kaneel en 4 eiwitten ahornsiroop. 3 eidooiers Klop de eiwitten stijf in een kom. Let 1 eetlepel ahornsiroop op: de kom moet vetvrij zijn! 1 theelepel kaneel Spatel de eiwitten voorzichtig door handje blauwe bessen het beslag, zodat je een mooi luchtig kokosvet om in te bakken beslag krijgt. Verhit een koekenpan met een beetje kokosvet. Schep drie lepels beslag voorzichtig in de pan, zodat je drie mooie ronde pancakes hebt. Tip Strooi er een paar blauwe bessen op Maak de pancakes nog en laat de pancakes rustig bakken tot lekkerder met een paar ze een beetje droog worden aan de aardbeitjes en ahornsiroop. bovenkant. Draai de pancakes om en bak de andere kant rustig bruin.

61 Zoete aardappelsoep met bospaddenstoelen

Martijn Bouwman (1977), kok Reinaldahuis

Ingrediënten Bereiding 500 gram zoete aardappels Schil de zoete aardappels en snijd ze 500 ml groentebouillon in blokjes van 1 centimeter. 250 gram bospaddenstoelen Snipper de ui. 100 ml kokosmelk of room Maak de knoflook en gember schoon 4 theelepels crème fraîche en snijd deze grof. 2 theelepels komijnpoeder Snijd de paddestoelen in vieren en de 2 cm verse gemberwortel bosui in fijne ringen. 1 teentje knoflook Fruit de ui, gember en knoflook in een 1 bosui scheutje olijfolie. 1 ui Voeg de zoete aardappel toe en fruit scheutje olijfolie even mee. Voeg de bouillon en de kokosmelk/ room toe en kook de blokjes zoete aardappel in 10 minuten gaar. Bak intussen de paddestoelen goudbruin. Pureer de soep met een blender of staafmixer. Serveer de soep met een theelepel crème fraîche, de gebakken paddenstoelen en de fijngesneden bosui.

62 63

“Een kwartje voor een patatje”

Stien Teeuwen-Smit (1920), bewoner Reinaldahuis

In haar honderdjarige leven heeft “Dat wordt nu niet meer gedaan. Stien Teeuwen altijd hard gewerkt. Je krijgt de pitten er tegenwoordig Als vijftienjarig meisje ging ze aan de bij”, zegt zoon Ton, die warme slag in een viswinkel. Daarna werkte herinneringen heeft aan het cafetaria ze in de huishouding, tot ze haar van zijn ouders. “Het was altijd druk man ontmoette. “Hij kwam de melk en gezellig. Zo’n druk weekend, daar brengen bij de villa in Woestduin, waar doe je het voor. De Lekkerbek was heel mijn vader werkte.” bekend in Heemstede. We hadden veel Samen met haar man runde ze tien vaste klanten.” jaar lang een café in Heemstede. “Het Coby: “Even verderop, op de Wapen van Haarlemmermeer op het Cloosterweg, zat ook een patatwinkel. Wilhelminaplein. Daar heb ik geen Maar de meeste mensen kwamen naar goede herinneringen aan. Vooral door de Lekkerbek. Het was bij ons heerlijk de poffers. Wel drinken, maar niet en je kreeg nooit te weinig.” betalen. Daarna hebben mijn man Ton: “Er ging iedere week wel acht ik twintig jaar een cafetaria gehad. mud aardappels doorheen.” De Lekkerbek in de Madoerastraat in “En een mud is zeventig kilo”, vult zijn Heemstede. Het cafetaria zat voorin; moeder aan. “Dus dat was heel wat achterin en boven woonden we. Wat patat.” ik het leukste vond? Nou, er was niets Coby: “Vlak voor de kerst stond het leuks aan. Het was hard werken, tot ’s hele huis vol met slaatjes die waren nachts aan toe. We maakten alles zelf. besteld. Mijn schoonmoeder kon Bami, nasi, kroketten, verse patat. Een heerlijke slaatjes maken. Die waren kwartje voor een patatje.” lekker, hè mam?” Schoondochter Coby: “Dan zaten Mevrouw Teeuwen knikt, net als haar we met alle vrouwen uit de familie zoon Ton. “Ik zou er wel weer één aardappels te pitten.” lusten.” 

65 66 Bietensalade met zalm

Diny Ruwiel-van Schie (1936), bewoner De Roos

Ingrediënten Bereiding 500 aardappels Schil, kook en stamp de aardappelen. 400 gekookte bietjes Kook intussen de eieren en laat ze 1 grote appel (goudrenet) afkoelen. 2 blikjes zalm Rasp de bietjes door de gestampte 7 eetlepels zilveruitjes aardappel. 4 eieren Maak de zalm schoon en meng er ook 6 eetlepels mayonaise door. 8 zoetzure augurken Voeg de geraspte appel en fijngesneden zilveruitjes toe; bewaar wat zilveruitjes voor de garnering. Voeg de mayonaise toe en peper en zout naar smaak. Garneer de bietensalade met mayonaise (uit een tube), partjes ei, Tip augurken en wat zilveruitjes. Snijd de augurken in roosjes, dat staat extra feestelijk.

Smullen met Oud & Nieuw “Dit recept heb ik van mijn moeder, en zij weer van haar moeder. Ik maakte dit recept altijd voor Oudjaarsavond. Om half twaalf, vlak voor het vuurwerk, kwam de bietensalade op tafel. Soms zei ik vooraf: ‘Dit jaar maak ik het niet hoor.’ Maar dan zei mijn dochter: ‘Mam, zonder jouw bietensalade is het geen Oud & Nieuw. Ik help je wel.’ Dus dan stond om half twaalf toch weer de bietensalade op tafel.”

67 Haarlem, november 2020

De smaak van Reinalda is een speciale jubileumuitgave van Zorggroep Reinalda

Redactieraad: Mirjam van der Sman, Karin van Riessen, Madelon van Waalwijk van Doorn, Ine Gubbels Fotografie: José de Jong Tekst: Annemarie van der Eem Vormgeving: Laurenz van Gaalen Eindredactie: Annemiek Gras (De Organisator) Drukwerk: Koopmans’ Drukkerij

Bij het maken van dit boek hebben we veilig en verantwoord gewerkt, volgens de dan geldende RIVM- richtlijnen. Sommige foto’s zijn gemaakt voor de uitbraak van corona. Eet smakelijk! Smakelijke recepten en mooie verhalen

Die vindt u in dit speciale boek, ter ere van het 60-jarig bestaan van Zorggroep Reinalda.

Verhalen over de smaak van vroeger. Over de geur van oma’s draadjesvlees. Over oorlogscake met tulpenbollen. En over de dochter van de groenteboer.

Veel leesplezier!