Het Gulden Cabinet Van De Edel Vry Schilderconst Cornelis De Bie, Het Gulden Cabinet Van De Edel Vry Schilderconst 244
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst Cornelis de Bie bron Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst. Jan Meyssens, Juliaen van Montfort, Antwerpen 1662 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/bie_001guld01_01/colofon.php © 2014 dbnl 1 Het gulden cabinet vande edele vry schilder-const Ontsloten door den lanck ghevvenschten Vrede tusschen de twee mach- tighe Croonen van SPAIGNIEN EN VRANCRYCK, Waer-inne begrepen is den ontsterffe- lijcken loff vande vermaerste Constminnende Geesten ENDE SCHILDERS Van dese Eeuvv, hier inne meest naer het leven af-gebeldt, verciert met veel ver- makelijcke Rijmen ende Spreucken. DOOR Cornelis de Bie Notaris binnen Lyer. Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 3 Den geboeyden Mars spreckt op d'uytleggingh van de titel plaet. WEl wijckt dan mijne Macht, en Raserny ter sijden? Moet mijne wreetheyt nu dees boose schant-vleck lijden? Dat ick hier ligh gheboyt en plat ter aert ghedruckt, Ontrooft van Sweert en Schilt, t'gen' my is af-geruckt? Alleen door liefdens kracht, die Vranckrijck heeft ontsteken, Die door het Echts verbont compt al mijn lusten breken, Die selffs de wreetheyt ben, wordt hier van liefd' gheplaegt, Den dullen Orloghs Godt wordt van den Peys verjaeght. Ach! d' Edel Fransche Trouw: (aen Spaenien verbonden:) Die heeft m' allendigh Helt in ballinckschap ghesonden. K' en heb niet eenen vriendt, men danckt my spoedigh aff Een jeder my verstoot, ick sien ick moet in't graff. Nochtans sal menich mensch mijn ongeluck beclaghen Die was ghewoon door my heel Belgica te plaeghen, Die was ghewoon met my te liggen op het landt Dat ick had uyt gheput door mijnen Orloghs brandt, De deught had ick verjaeght, en liefdens kracht ghenomen Midts dat mijn fury was in Neder-landt ghecomen Tot voordeel vanden Frans, die my nu brenght in druck En wederleyt mijn jonst, fortuyn en groot gheluck. Alleen door liefdens kracht die my nu compt verachten Die my nu selfs laet in't vergoten Bloedt versmachten. Ha Venus wree Goddin, vervloeckte voester vrouw Van al dat liefde voelt, en oorsaeck van dees Trouw, Hoe compt dat ghy mijn siel door af-keer soo laet krencken? Ach! wilt mijn soete jonst (bid ick) noch eens ghedencken; Die ick u eenmael gaf, trots uwen Man Vulcaen, Als wy in overspel hebben den lust verslaen. Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 4 Waerom en straft ghy niet, die door sijn minne schichten Doet Trommel en trompet, en't Krijghs Canonnen swichten Cupid' u dertel Kindt, die Spaenien verweckt Door 't minnen-vier tot Peys, en Vranckrijck ontsteckt. O wanckelbare Vrouw, die eersten hadt gedrongen In't hert van Nederlandt, Anteros uwen jonghen Cupidos eygen broer, maer ongelijck van aert Die door sijn boosheydt eerst t' landt had met nijdt beswaert. En siet, nu laet ghy toe Cupidos minne lusten Die door een Echte Trouw de Landen brenght in rusten. Dat ick den schelm hier had, ick scheurden hem van een Ick aet hem levent op van 't hooft tot aenden teen Ick sou sijn dertel jeught te pletteren stracx botsen Ghelijc Saturnus 't kindt smeet tegen d'herte rotsen Want hy van mijn verdriet de rechte oorsaeck is Den oorspronck van mijn leet en t'siels bederffenis. Waer is mijn blixems sweert, waer sijn mijn oorloghs knapen Kloeckmoedigh inden krijgh, manhaftigh inde wapen; My dunckt sy zijn verjaeght, een jeder my verlaet Niemandt en isser die mijn siele compt tot baet: Ick ben nu aen het radt der wree Fortuyn gheteugelt En van mijn snellicheydt oock heel en gans ontvleugelt, Ick sien het is om niet, de liefde is te groot Die Vranckerijck besit, en desen Vrede sloot. Mijn aeders giftich bloedt begint de doodt te voelen Mijn tygers vree ghelaet mijn jnghewand doet woelen. De prickel spoor des Nijdts tredt op mijn roemich hert En schettert met mijn quael vol ingecropte smert. Iae al mijn dullicheyt, mijn tieren, schreeuwen, raesen Eylaes mijn droef gheween, niet als met quellingh aesen. Schoon ick soo langhen tijdt 't landt heb ghestelt tot roof Den Peys en Vred' verjaeght, jae oock by-naer 't Geloof, Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 5 Die't heyligh Christendom, by-naer oock had ontluystert En al den hellen glans der deughden heel verduystert Door mijn bloedt-dorstigheydt by-naer al doen vergaen Die de staet-gierigheydt en pracht heb voorgestaen In fin't heel Nederlandt door mijn ghewelt gherengelt Door wreedtheydt ende Nijdt met grooten twist ghemengelt Met boosheydt en bedrogh, met belghsucht, * + dievery Met onrechtveerdigheydt, en helsche raserny. +jeloesy En schoon ick selver heb Pandoras doos ontsloten Waer door de Wereldt werdt met boosheydt overgoten, De liefde (die van GODT eerst haren oorspronck heeft) Is oorsaeck dat in rust weer alle dinghen leeft, Is oorsaeck dat den Peys gecroondt wordt met laurieren Is oorsaeck datmen gaet over mijn doodt nu vieren. Dat al de Consten weer bethoonen henne deught En weeldigh leven in haer volle rust en vreught. Voor eerst de schoon Pictur, die met haer eel Pinceelen Door Konst vercrygen sal veel gaven en juweelen, Daer by Rethorica met haer Soet-Rijm ghedicht Die menich droef ghemoet en swaeren geest verlicht, Die ick had door 't ramoer van mijnen Krijgh doen dolen En allen hunnen lust, jever, en gheest ghestolen, Die ick soo had geplaeght, met arremoy verkracht, Dat niemandt vande Const by Menschen wert gheacht: Die compt de liefde weer van alle cant bejegnen Die desen nieuwen Peys met rijckdom gaet vertegnen. De wonder Schilder-Const, en Rijcke Coopmanschap. Die klimmen weder op Fortunas hooghsten trap. Nu sal Poaesis pen tot mijnen spot gaen schrijven Om 's menschen vrees des crijghs uyt het ghedacht te drijven Nu salder menich gheest krijghen haer grootste jonst De Meesters sunderlingh van d' Edel Schilder-Const. Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 6 Den Peys die sal den gheest met jever nu ontsteken En al mijn Wapen-tuygh in duysent stucken breken. Den Peys en geeft my niet als droefheyt druck en pijn Als wanhoop' sonder troost, om haest in't graf te zijn. Den Peys en geeft my niet als quellingen met hoopen Om als een bedelaer nu achter 't landt te loopen. Den Peys die heeft ontrooft, de weelde die ick had: Wanneer my rijck en arm om mijn ontsagh aenbad. Den Peys die heeft ontrooft mijn jaerelijckse renten Die ick wist vanden boer te persen met tormenten. Den Peys heeft nu ontrooft mijn pluymen vanden hoet Mijn kleedt met gout gheboort, en mijnen hoogen moet. Compt hier Megera compt en laet de wolcken dondren Laet over mijnen druck de wereldt eens verwondren. Isser dan gheen genaey; seght Pluto wreet ghesel Die sijt den quaetsten Godt en dwingher vande hel? Ghy cunt wanneer ghy wilt de gansche aert doen beven? Ghy cunt wanneer ghy wilt den mensch veel quellingh gheven? Waer is nu Eolus die Godt is vanden windt Dat Bereas nu eens my tot mijn wraecklust dient. Sa helschen Charon compt, haelt my onsaligh sterver Met u bebloeyde schuyt, die ben den Hel beerver Want Iupiter en wilt my niet meer by ghestaen Die door sijn blixems vier de Reusen heeft verslaen. Den vred' en geeft my niet anders als pijnlijck voetsel Als eenen haet en nijt vol boos fenijnich broetsel. Dat my nu vry slickt in den dry-hoofdighen hondt Die niet als vlammen spouwt uyt sijnen helschen mondt: Compt wree Fataelen compt met u vergifte slangen Compt helpt my Titius oft ick sal my verhangen Want wie op d' aerde leeft, die heeft van my een walgh Men heeft my lanck ghenoegh ghewenscht aen eene galgh. Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 7 Den lanck verwachten Peys, die gaet de weth heirmaken Sy brenght de ruste med' en doet den Krijgh versaecken: Ick ben den Godt des Moorts, en isser niemant niet Die my dan troosten sal in dit mijn groot verdriet? Soo wil ick dan voor 't lest: Eylaes mijn graf-schrift schrijven Dat by de menschen mach tot een memori blijven. De Liefde en de Trouw hebben den Krijgh verjaeght Die by de dertigh jaer heeft Nederlandt gheplaeght. Wanneer de Min haer cracht aen Vranckerijck bethoonde En met de VVedermin van Spaenien beloonde Waer door den Peys en Vred' met vreughden is ghemaeckt Waer door den Oorloghs Godt is in sijn doodt gheraeckt. Droom van De Bie. NAer dat ick Floras Hoff had lest eens overvloghen En uyt haer blom-ghewas veel soete Const ghesoghen, Soo socht mijn hert de rust door swaeren sluymer-sucht, Daer mijn Natuer terstont op't hoochst' wert med' bevrucht: En qualijck had den slaep mijn siel oock niet becropen Den Droom-Godt is daer oock met stilheyt by geslopen, Die my heeft ingebeldt een wonder vrempt geval Vol swaer becommernis, 't gen' ick u seggen sal. Ick droomde dat ick was ghestelt in een valleye, Beplant met groen geboomt en tuynen tusschen beyen, seer aengenaem en fraey, daer ick twee weghen sach Waer-by tot mijn vermaeck een vreughdigh lusthoff lach. En soo ick stondt verstelt wat wegh ick in sou treden Om al mijn Honingh-soet te moghen wel besteden Te schencken aen de gen' die al haer deughden smaeckt En naer haer lackerny met open Monden haeckt, Cornelis de Bie, Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst 8 Om mijnen soeten Cost met vreughden op te dragen Daermen geen hinder lijdt van 't winters felle dagen: Daer is mijn jverich hert met vreught naer toe-gesnort Daer noyt den grijsen tijdt het blom-gewas verdort.