Edda Sæmundar Hinns Fróda =
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
4 4 Edd t ÍSÆMUNDÁR hinns FRODA, GOLLEGTIO CARMINUM VETERUM SCALDORUM SÆMUNDIANA D I C T A. QUAM, • EX C ODICIBUS PERGAMENIS CHARTA CEISQUE CUM NOTIS ET LECTIONIBUS VARIORUM, EX RECENSIÓNE ERASMI CHRISTIANI RASK CDRAVIT ARr. JUG. JFZELIUS. scocecececpceceeeeeeceeeceeeeeeeecce' HOLMIÆ 1818 TYPIS ELMENIJN IS, í Ji < j-a í s r I > i Ejc quo in deltciis siudierum esse coeperunt car- mina veierurn Sccildorum^ quoruni épecbnen C. MDCCCX^II edidinius'^)y firniuni (utimo j)r( posiluni sietif, e manuscripiis inclyiani Collectioneni Sœninn" dianani totam alicpiando edere, Prœcipue vero co- dex Bibliothecœ Reg. Holni, chariaceus in Jolio^ lifíeris ab Ilelgio Olai filio' eleganíissirhis scripiás^ qui in lucemprodiret^ idoneus visns .est, In hocve-- ro occupatiy cunici prabatissi/íii Rask in patrídni ab 'lslandia reditum accepi/nusy qui iu partem laboris vocaius, penire haud recusavit. Cnjus igitur studio & operœ opus hocce^ cdias sine dubiOi ex codice W- tioso vitiosissimmn a manu liostra pro/ecturum, ö- mnino eméndatissimum debemus. Quin Eddœ rhyihmicœ- inmonumentis Boreali-^ um antiquissimisy locum facile primum plerique con- cedanty nulli dubiiamus; utpote quce veiusiissimi aevi litteraturœ reliquias préiiosissimas cxjniinei- et multay auditu haud indignay de philosophia velerum, jnagia €t mysteriis vatum rhyihmis suavissimis tradit. Quwn i-'ero hœcqe, quibus pepercit injuria temporis^ carmí- na heic prinium ccUecta publicamusy non retivendos esse viros censemusy de hac liiteratura meriiissimos^ Viilc Idunai Fasc. ÍU. Holmiö 1S12. ) ð-( qni i^cl Jiodíernas Iri lingiias Bddam continiiatahn^ gíur, persione iramiulerunf, vel singulos hujus locos .• crín Ullercxto imperiíverunt Resenium: loquor , GÖIIAMSONIUM , MeLETIUM, ScHIiIMELMANNUai , SandvigÍum, Torkelinum, Vormium:, Stepha- NIUM", MÖLIiERUM, PvUDBECKÍUM, BAíITHOUIN tTjM^ BERpNiUivr, Keyeeruai Tiiorlaciu:m, fraires Gm.MM et Græterum fifc..- nec (jS.u^u.vyinosiratem sUeniio prætereamiis^ qui ingenio, qao omnibus suœ a^aiis luniinibus prœfulget^ cannina liddœ faniilia^ ria nosiraiibas et perdilecta. reddidit la Islamlia^ uhi cuni lingua Norrena olini ah~ crígines Borealium traditiones diu viguerunt^ cla" r ruit lahente Sœculo XL Sæmundus hinn fróde (sapiensj dictus^^ qui, ut in Islandiae Chrojiicis am^ pUoribus verha leguntur, ^^docirinœ hicrandœ gratia longe a patria remotus diu pixif\ Is carmina ve- ieruni Scaldorunt mythologica , quæ usque ad id iempus sola ntemoria hominum conservaverat ex cre conieniporaneorumy iu unufnferiur 'corjms con--^ gessisse^ cui postea nomen Eddœ [aviœ) inditum, Ceieris^ quœ de coUeciionis hi/jus natalibus AiiNA- Magnjeus in piia SÆriiuNui Muetiscií aiiuUt ^ labenies asseniinius : 'Œddicashascey iit vocant, Odas a Decruni culiaribus, imo^ ut considtissimus anii- quifaiis judex B ariholinus Antiqv, Dan. pag. • - - - I ^ _ _ , , I *) De sin^ulonnn opcr.i liorum auctoruin vide Præíatlonem 'm E(lr dniu vhvlIuiiÍCi'im ITaliiiic 1787. **3 ^'^dii Iduiisíi Fasc, If pa^. úo-ijo^ . ) 3 < . ^Q^ staiiiil) dhsrsís temporlhus^ ab dlpersiSy in eomm laudcm composUas^ ac posiea, cum religio chrislict^ jia literarum notitiam secum in I'slandiam invexis- sef, ab aliqito^ antiquiiafum siudioso^ ex cre homi-^ num. isiasmeniöritcr tenentium, excerptas, ety ne per^ irent , in lihrum congesias esse'\ Multa cj^uidem muiii delorígine Odarultí Eddæ docie dispuicírunt i Orientcdís'*^) eane sit^ an Sepfen- trionalis ; cid quidem utrique scjitcjiiiœ- quadanienuk suhscribendum ésse arbitraníur: Orienfalis sciticel ingeniumy ipsa cjuidem rerum fide éoloritmque na~ tiua peritafey predunt Odœ qiixndauh prioris licldce partisy quce genidnum Myihologiœ Scaldorum^fón-' fem exhibenty ut J^'ó lu-sjyciy af^r ú^n is - mcíl^ Grimnis-mcil nct'- gáldar ^ AU^iS'-mál^ Hráf O^ins' €t Kegianisqvidci: &epíeniriunctleni vcro\ i H mlscipi d a , Ha m a rs -h eim )Síir n s-f'óry Jly7idLu^li6 cl &c. Pkilosophice et cirtium mngi- carum mysieria coniinent Há^a-nídl et Gráu^ galdr, Ceierum monendum est, Sólar-liód Sce-- mundo vulgo adscribi aucicnd: — earmina peró- Lúkct'-glepsa ct cdlegoriam, H arbar z-liády o- imii in rebus mylhologicis fide et aiictoriiate fere áe-^ idiiuia^ iqnobilioran medii œvi feiuram redolere. Gefera Edclæ rhytJimicce faia docii cmtiquitaium^ indagcUores 'iaUa Jerunt ^-^^Pauca^ quce ah cdiis Sæ- *) Vifle R KUoT í j'J'Qita? Diísertatj'oneTB. ^l-Tarní.Y zC5i. Rc — treh'ii rfití'fittióueja ia cúi'mua Völu-spá Ilaf ai ac 107.3^^ ) í j\rUN'DO* anferioribus mit 'coœins^ Utíerisforie iradita fueriiit carmina^ xíluni dispersa collegisse, pluribus cle sua et aliorani memoria adjectis; sic car/ninum inylhicoruni, Utieris mandcUoruai coUectiónem . reli-- cjuis oninibus suö temporc - locupleiioreni et accura-r' iiorem habuisse: quani carrninuni niyihicorum jarrr ragineni^ inier rcUqua SaeniUndi scripia librosque SNoiL:g..io StukIíEsoniOj déim Johannis sipeJoNis 'íjOPTiJiliiy Saeniundi vero ipsiusMepoiis^ domo et disci-^ plina usus adole{yií^printu:n iunoíuisse.: hujus deinde si^ 've autographo sive apographo SNoaniUM poliium^fa'r hnías ipsuni niythicas, illa dace^ coniposuisse, Saeniun-^ diana igitur dici nieruit coUeciiOy quani vel primus vel princeps insiitait S.íeaiundus. Per liitercitos Islan- diae Saccrtlo prinium XFII in Succia et Dania Utte'' ratara Eddica cogniia fuit'^)^ e.t qjtideni e codicibus pergamenisy quorum nunc dun vel ires tantunimodo supersunt E quonam autem Gudmundus**) ter ejus HeIíGIUS Olai***^, suosy quos nos in piuriniis *)Bryniolfus Sveno^nius, Præffjct, Sc.*il]ío](:miSKs\iuTio 7659 primua cot'íciín tlélexí.sxe rortnr vGlii.stÍssimum, quem in nílam nicíinbra- iiíiiu íra'.iuctum Tlu Tor!";ifc(>, ciaro illi Non^e^^iro ' historio- í;r.iji}io , doiio tiiiáerll. i 1.1 nct i^ t i s ci i , ct. V S w m u " mul au A r u a - n æ o píig. VII. **) G u n (U u n (1 u s, Olai nilua, Islanfliis, nnno ififio in Sueciam vo- cnti.'s vice Iríuislntori.s- iu Archivo Coileg. Antutuit. Holtniæ luit- cUis -ti.stj ibit|ae diem oblii. suprenium aitao i^^jyy. Heí^^ins, Olai filíus, cx I.slaniliii tTolmiam veutt anno ingi, Po- siíiro anno iler ín Jslandiam íiiítituit, unile rodux í.slínulicoriiin haiul patí":.s \TsLorum BibÍ. líe;;. collectíoiicm áusit, aíV, T r Q- iUÍ Itej itláud'icutn pag. lyfi-^^. u ) o ( comuluimus, de^criplos Jiahuerint^ non ccmfat. Codi-^ Qes vero huic editioni inservire jyassi^, et suisy in 'nö* iis indicati signis^ sequentes fiieruni: E Biblíotheca Rcg. Holmieusi: Codex Stockholnie?zsis {St,) cJiartaceus^ in Jorma folii^-qui utramque et Siurlfisonii & Sae-- jjiundi Bddani exhibet et in edit, jdrna^Magn. Ed- dae dicitur Si^ecuSy ah Iletgio Olai filío scriptus anno 168'^^ et sequentiy ut opinatus est CcI.Rask^ ori- gineni debet. _ q) C Gu dinundi (G.) chartaceuSy inQuarto^ Eddani quoque Siurlesonii et Scaldam coutinet, In> possessione Gudniundi Olai filii fuisse^ nomen eideni mscripiuni indicat. In margine iectiones varioruin suhjungit, 5) (P.) C chart aceus in OciaQOy inier Is-* landica 5, cui ab initio pag, 1, lilterani I\ in- scriptaní inpenimus. E BIb-!otheca Reg. Tliiriiiensi: i)Codex Regius pergamenus {Kdlfskins^ hohin gdmlá) e texiu Eddae e(lilio/ds\./r/ui'jyagn* et apographo huic operi insennf. /íniplioreni ia praediciae editionis praefatione descriptloneni i^ide pag. XLL E collccíione Ánm-MngTiceaiin. u c h 5) ( 0._) C f^o rmia n s m m r an a c e 5, cm- jus ex apographo^ queni aild insignem in I^landia ap- prop'riavi't CeL PiASK, car/neu Rigsnidl ex^criptuni^ habe./ius,. Prœier nos aliös quoquey prctecipuefraginentUiTl Ecldae rhy ihniiccie {Edclubrot 72.), ciuod ipse posse-^ dity et ecUiiones Resenii et Arna-Jlla gnœ anairt in uno cdí^rov'e illustrando carniine CeL Rask cow-r suluit, Ex hisce cletnum coUectiohibus omnes huc US" (jue repertas. Edclicas^ ut dicuntury Oclas sumsimus incpie ducis crunsinius Pc&rtesy cjuarum L MytJto lO'- gicasy quibus Sólar-liód^ cannen SaemuncU^ ctppo- suinius; II. autem Hist öricas y et in Appendíco, carnien Gu n nar-- Slag r aniplectitur. lÍQlniÍaó d. XX Mariii MDCCCXFIIL /. P Á RTR SÆMUNDAR - EDDU. r , , , , , V Ö L U . S P A, óþs biþ ek allar 4. Aþr Börs synir bjöþum ypþo inciri ok niinni |)eir er Miþgarþ Heiniþallar mavgo j mœran skópo. vilflo'at í;^k Vallavþur Sól skein sunnan. vel franittítj.ak, áSalar 3) steina, lornspjöll^) fíra þá var grund gróin þaii^ ek fremsL of-riam, groenum lauki, 2. Ek man jölna 6. Sól varp sunnan ár of-borna , sihni Mána, þá er forþoqi hendi hinni hœgri mik írœdda höíþo : á himin jódyr. nío maii ek heinia, Sól þat né vissi^ nío íviþi, hvar lion sali átti mjotviþ mocran r Stjörnor þat né visso fyrir mold neþan. ' hvar þær staþi átto, 3. Ar var álda, Máni þat né vissi þá Ymir by^þi, hvat hann megins átti. - var-a sandr, ne sær, 6. þá gengéngo regin avU né svalar unnir, á i'avkstóla æva, jörþ fan/ ginnheilög goþ ríé upphimin , ok ura þat gettua: gap var Ginnúngaj , nólt ok niþjom en gras hvergi. nöfa umgáíu; i líjrbjiioU i) Rd.i({ubrot Rasls. a") miötnþ G, á j^-a'j. 3) Adrlr STala, '4) Ad.uu\é 5) f, 0. ií. itrcká petsa iin^ eins seinné. , 2 V Ö LU S PA. myrgln hfcto ór Brimis holdi ok niiþjan dag, ok ór blám leggjoni.' undorn ok aptanj 10. þar var Mótsognir ár-óf ') at telja. moeztr um-orþlna 7. Hittoz Æsir dverga alh^a, á lí^avelli, en Durinn anhar: J^eir or havrg ok ho£ J)eir mannh'kon há-timbroí)o, mavrg oí-gjörþo, aíla laviiÞo, dverga or jörþo sem Durinn sagþi. afls kostopo, 11. N^i ok Nijþi, alls frei.sluÞo, Norþri ok Suþrí, tángii*- skópo Austri ok Vestri, ok tól giörþo. Alþjófr, DvaHnn, 8 Teliao í túni, Nár ok Náinn, leitir varo, Nippíngr, Dáinn, var þeim vettugis Veggr, Gandálír, vant or guUi; Vindálfr, þorinn. unz þriár komo, 12. Bivor, Bavavr; Jairsa meyar, Bavmbur, Nori, ámátkar miök, Anar, Oi^jar, . Ijr Jötunheimum. Ai, Mjöí>vitnir, regin avU 9. ]pá gengéngo jprár ok þráinn, á ravkstóla, þrór, Vitv, Litr, ginnheilög goí>, N\r ok Nýráþr; ok um í>at gettuz: nú hefik rekka, 4) hverr skyWi dverga Reginn ok Ráí^sviÞr- drótt um-skepja, rélt um-talda* : VÖLU SPA.