STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

1

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Spis Tre ści WST ĘP ...... 3 1. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu oraz stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony...... 3 1.1. Dotychczasowe zagospodarowanie i uzbrojenie terenu...... 3 1.2. Uzbrojenie terenu...... 4 2. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony . 8 3. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ...... 10 3.1. Budowa geologiczna...... 10 3.2. Rze źba terenu...... 11 3.3. Wody powierzchniowe...... 12 3.4. Wody podziemne...... 15 3.5. Zło ża surowców mineralnych oraz energetycznych...... 16 3.6. Gleby...... 17 3.7. Flora i fauna...... 18 3.8. Lasy ...... 21 3.9. Krajobraz ...... 23 3.10. Warunki klimatyczne ...... 26 3.11. Obszary i obiekty chronione ...... 27 3.12. Rolnicza i le śna przestrze ń produkcyjna...... 44 4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej...... 44 5. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia...... 57 5.1. Potencjał Demograficzny...... 57 5.2 Poziom życia mieszka ńców w tym ochrona ich zdrowia...... 59 6. Uwarunkowania wynikaj ące z zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia...... 66 7. Uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy (w tym wynikaj ące z wniosków zło żonych do zmiany studium)...... 67 8. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu prawnego gruntów...... 70 9. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych...... 71 10. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych ...... 72 11. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych ...... 73 12. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami...... 73 13. Uwarunkowania wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych...... 74

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

2

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

WST ĘP

Gmina Ostrowice poło żona jest w środkowej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego w powiecie . Obszar gminy le ży na Pojezierzu Drawskim. Tutaj te ż przebiega granica Drawskiego Parku Krajobrazowego. Od północy graniczy z gminami: Połczyn Zdrój, R ąbino i Brze żno, od południa z gmin ą Złocieniec, od wschodu z gmin ą Czaplinek, a od zachodu z gmin ą Drawsko Pomorskie. Gmin ę Ostrowice wyró żniaj ą liczne pomniki przyrody i inne osobliwe miejsca cenne pod wzgl ędem przyrodniczym oraz krajobrazowym, spo śród nich wymieni ć nale ży: Drawski Park Krajobrazowy, obszar chronionego krajobrazu " Pojezierze Drawskie", rezerwat torfowiskowy „Zielone bagna” o pow. 55,4 ha znajdujący si ę na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego, obszary Natura 2000, a zwłaszcza obszar specjalnej ochrony ptaków "Ostoja Drawska". Obszar gminy Ostrowice cechuje si ę licznymi ekosystemami naturalnymi i półnaturalnymi, w tym rzadkimi w skali kraju mszarami wysokotorfowiskowymi i borami bagiennymi. 1. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu oraz stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony.

1.1. Dotychczasowe zagospodarowanie i uzbrojenie terenu.

Gmina Ostrowice pod wzgl ędem u żytkowania terenu jest gmin ą typowo rolnicz ą. Uproszczon ą struktur ę u żytkowania gruntów na terenie Gminy Ostrowice opracowano na podstawie danych pochodz ących z Starostwa Powiatowego w Drawsku Pomorskim (dane wg stanu na dzie ń 01.01.2014) przedstawiono w poni ższej tabeli:

Powierzchnia gminy 15059 100% ogółem: Użytki rolne 8418 55,9 Grunty le śne oraz 4990 33,1 zadrzewienia i zakrzewienia Grunty zabudowane 402 2,7 i zurbanizowane Grunty pod wodami 708 4,7

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

3

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Użytki ekologiczne 57 0,4 Nieu żytki 484 3,2

Jak wynika z powy ższej tabeli najwi ększy udział procentowy w powierzchni gminy mają użytki rolne zajmuj ą bowiem 55,9 % powierzchni. Stosunkowo du ży obszar zajmuj ą u żytki le śne 33,1 %. Grunty pod wodami stanowi ą 4,7 % powierzchni gminy. Struktura gruntów wskazuje na charakter typowo rolniczy gminy, bo ponad połow ę jej powierzchni stanowi ą u żytki rolne. Stopie ń zalesienia 33,1 % jest niewiele poni żej średniej dla województwa wielkopolskiego, który wynosi około 35%.

Źródło: Opracowano na podstawie danych uzyskanych z Starostwa Powiatowego w Drawsku Pomorskim.

1.2. Uzbrojenie terenu.

1.2.1. Gospodarka ściekowa Na terenie Gminy Ostrowice znajduje si ę kanalizacja sanitarna o ł ącznej długo ści 29,37 km. Do kanalizacji sanitarnej podł ączonych jest 411 budynków .

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

4

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Oczyszczalnia ścieków, wybudowana w 2001 r. na terenie Gminy w miejscowo ści Ostrowice,

jest oczyszczalni ą mechaniczno - biologiczn ą o RLM 725 i wydajno ści Q max.dob 174 3 3 m /dob ę i Q śr.roczne 42.000 m /rok z dopuszczaln ą wielko ści ą st ęż eń zanieczyszcze ń w 3 3 3 ściekach oczyszczonych BZT 5 40g0 2/m , ChZT Cr 150 g0 2/m , zawiesin ą ogólna- 50 g/m , zgodnie z obowi ązuj ącym pozwoleniem wodno prawnym z dnia 20 listopada 2009 r., znak: OS.KF.6223-88/2009. Trzy miejscowo ści, tj. , Ostrowice i Jelenino posiadaj ą kanalizacj ę z odprowadzeniem ścieków kolektorami do oczyszczalni w Ostrowicach. W Gminie Ostrowice zrealizowana została inwestycja pod nazw ą „Uporz ądkowanie gospodarki wodno – ściekowej Gminy Ostrowice w obszarze Drawskiego Parku Krajobrazowego – Etap I” (nr projektu WND-RPZP.04.03.00-32-022/09) maj ąca na celu popraw ę zaopatrzenia w wod ę i popraw ę oczyszczania ścieków. Aktualnie zrealizowany został projekt komplementarny do projektów realizowanych na terenie Gminy Złocieniec i Gminy Czaplinek. Etap I projektu obejmował budow ę nast ępuj ących sieci kanalizacji: • sanitarnej, grawitacyjno – tłocznej, w miejscowo ści • sanitarnej, grawitacyjno – tłocznej, w miejscowo ści w miejscowo ści Chlebowo • sanitarnej, tłocznej, pomi ędzy miejscowo ściami Nowe Worowo – Stare Worowo • sanitarnej, tłocznej, pomi ędzy miejscowo ściami Chlebowo – Nowe Worowo • w miejscowo ści z przesyłem do Nowego Worowa. Wykonana została kanalizacja sanitarna w miejscowo ściach: Chlebowo, Bolegorzyn i Nowe Worowo. Projekt zrealizowany przez Gmin ę dotyczył budowy kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Chlebowo, Nowe Worowo i Bolegorzyn oraz przesył, na podstawie porozumienia Gminy Ostrowice z Gmin ą Złocieniec, do tłoczni w miejscowo ści Stare Worowo w Gminie Złocieniec i nast ępnie odbiór ścieków przez nowoczesn ą oczyszczalni ę ścieków w Złocie ńcu. Oczyszczalnia ścieków w Złocie ńcu była nie doci ąż ona, a uzyskiwała bardzo dobre parametry zgodnie z pozwoleniem wodno - prawnym i stanem faktycznym. Doci ąż enie oczyszczalni ścieków w Złocie ńcu pozwoliło na unikni ęcie zagro żenia zagniwania ścieków w kolektorach tłocznych na trasie Stare Worowo – Cieszyno – Złocieniec, gdzie w okresie poza sezonem turystycznym przepływy ścieków s ą znacznie mniejsze ni ż w sezonie. W rezultacie cała

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

5

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

operacja poprawiła pod wzgl ędem ekonomiczno - ekologicznym prac ę systemu kanalizacyjnego.

1.2.2 Wodociągi Na terenie gminy woda do gospodarstw domowych dostarczana jest za pomoc ą wodoci ągowej sieci rozdzielczej o łącznej długo ści 49,3 km. Uj ęcia wody w Gminie Ostrowice oparte s ą o studnie gł ębinowe o wydajno ści od 15,7 m3/h w miejscowo ści do uj ęcia wody w Siecinie o wydajno ści wg pozwolenia wodno- prawnego 350m 3/d 3 (Q studni +42,5m /h).

Na terenie Gminy Ostrowice 14 wsi posiada własne uj ęcia wody i stacje wodoci ągowe. Cz ęść z nich posiada pełen ci ąg uzdatniania - z od żelazianiem i odmanganianiem. Stacje uzdatniania wody znajduj ą si ę w Chlebowie i w Nowym Worowie. Komunalne uj ęcia wody znajduj ą si ę w miejscowo ściach :

1) Bolegorzyn,

2) Borne,

3) Chlebowo,

4) Cieminko,

5) Dołgie,

6) Gronowo,

7) Grzybno,

8) Jelenino,

9) Nowe Worowo,

10) Ostrowice,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

6

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

11) Przyto ń,

12) Siecino,

13) Smołdz ęcino,

14) Szczytniki.

Na terenie gminy Ostrowice nie ma stacji wodoci ągowych- uj ęć zakładowych. Natomiast w sze ściu wsiach zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę odbywa si ę z uj ęć indywidualnych gospodarskich ( w miejscowo ściach: Dobrosław, Donatowo, Kania Górka, Śmidzi ęcino, Śródlesie, T ęczyn ).

Zaopatrzenie w gaz Przez teren gminy Ostrowice nie przebiega żaden gazoci ąg wysokiego ci śnienia, dlatego mieszka ńcy gminy nie maj ą mo żliwo ści skorzystania z przyjaznego dla naturalnego środowiska no śnika energii jakim jest gaz. W zmianie studium gminy Ostrowice uwzgl ędniono przewidzian ą w planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego, tras ę przebiegu nowoprojektowanego gazoci ągu wysokiego ci śnienia. Tras ę przebiegu gazoci ągu pokazano żółto-przerywan ą lini ą wzdłu ż drogi powiatowej nr 1962 i drogi wojewódzkiej nr 173 -odcinek do Ostrowic od ww. drogi powiatowej.

Zaopatrzenie w ciepło Domy mieszkalne ogrzewane s ą indywidualnie przez mieszka ńców gminy Ostrowice . Energetyka Energia elektryczna dla gminy Ostrowice dostarczana jest na poziomie średniego napi ęcia SN – 15 kV liniami napowietrznymi z rozdzielni sieciowych w Złocie ńcu, Drawsku Pomorskim, Świdwinie, Połczynie Zdroju i Nowym Worowie, do rozmieszczonych na terenie gminy 58 stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Urz ądzenia elektroenergetyczne s ą sukcesywnie remontowane.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

7

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

W cz ęś ci południowo-wschodniej gminy Ostrowice, na południe od miejscowo ści Bolegorzyn przebiega linia wysokiego napi ęcia 110 kV. Dla urz ądze ń elektroenergetycznych obowi ązuj ą odpowiednie strefy ochronne zgodnie z Zarz ądzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28.01.1985 r. (M.P. Nr 3 poz.24). Strefy te s ą ograniczeniem inwestycyjnym.

Telekomunikacja

Na terenie gminy działaj ą dostawcy usług telekomunikacyjnych i internetowych, zaspokajaj ąc potrzeby mieszka ńców w zakresie ł ączno ści.

2. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony

Pod poj ęciem ładu przestrzennego nale ży rozumie ć „ takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjne i estetyczne ” .

Struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy Ostrowice charakteryzuje si ę przewa żaj ącym udziałem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. U żytki rolne zajmuj ą około 56 % powierzchni gminy. Znacz ącą rol ę przy kształtowaniu systemu osadniczego gminy miał układ komunikacyjny. W oparciu o ten układ nast ępował rozwój osadnictwa w gminie. Układy przestrzenne wielu miejscowo ści gminy Ostrowice zostały ukształtowane historycznie o czym świadcz ą liczne elementy dziedzictwa kulturowego: historyczne układy przestrzenne, zabytkowe zespoły i obiekty architektury, budownictwa, przemysłu i techniki, zało żenia zieleni uporz ądkowanej (parki, cmentarze), zabytki archeologiczne. Głównym ośrodkiem i najwa żniejszym elementem struktury przestrzennej gminy jest miejscowo ść Ostrowice- jest to du ża wie ś wielodro żnicowa o zwartej zabudowie mieszkalno – gospodarczej. W centrum wsi, po stronie zachodnio – północnej ulokowany jest niewielki park krajobrazowy – ślad dawnego zało żenia dworskiego z XIX wieku. Cmentarz poło żony jest w odległo ści 0,5 km na zachód od zabudowy wsi, przy drodze wiod ącej do Drawska Pomorskiego.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

8

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Na terenie gminy Ostrowice szczególnej ochronie powinny podlega ć zespoły dworsko (pałacowo)-parkowe wraz z dawnymi folwarkami. Traktowane jako cało ść , tworz ą wyró żniaj ącą si ę na tle zabudowy wiejskiej historyczn ą przestrze ń zurbanizowan ą. W miar ę mo żliwo ści nale ży zachowa ć dawne funkcje poszczególnych cz ęś ci zespołów: folwark - jako teren gospodarczy, polany parkowe jako ł ąki krajobrazowe - bez wprowadzenia nasadze ń, tereny zadrzewione jako naturalne masywy zieleni. Dodatkowo m.in. w miejscowo ściach: Nowe Worowo i Chlebowo historyczny układ urbanistyczny zachowany jest na tyle czytelnie, i ż predysponuje do zachowania. Znacz ący pozostaje równie ż fakt wyst ępowania du żej liczby historycznych zabudowa ń wiejskich obj ętych ochron ą konserwatorsk ą. Dlatego te ż istot ą przekształce ń obszarów zurbanizowanych na terenie gminy Ostrowice powinno by ć zachowanie wła ściwej skali i charakteru zabudowy. Forma architektoniczna projektowanych nowych zagród oraz rozbudowa ju ż istniej ących nie powinna stanowi ć elementu dysharmonijnego; poddana szczególnym zasadom kształtowania powinna nawi ązywa ć do tradycyjnej wiejskiej i małomiasteczkowej architektury, do historycznego typu niskiego domu nakrytego dachem dwuspadowym. Wiejska architektura powinna harmonizowa ć z istniej ącą przestrzeni ą krajobrazu rolniczego i chroni ć jego pejza ż . W pierwszej kolejno ści nale ży dąż yć do uzupełniania i uporz ądkowania struktury istniej ącej zabudowy, a dopiero po odpowiednim wypełnieniu tej przestrzeni przyst ępowa ć do zagospodarowania terenów niezainwestowanych. Nale ży zapewnia ć ochron ę ładu przestrzennego, zachowa ć harmoni ę przestrzenn ą oraz odpowiedni ą skal ę i proporcje zabudowy. Nie mo żna zapomina ć o wyposa żeniu nowych obszarów w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą. Istotnym, wyodr ębnionym przestrzennie elementem s ą lasy stanowi ące wa żny element struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy. Główne kompleksy le śne poło żone w zachodniej cz ęś ci gminy pełni ą wa żną rol ę zarówno produkcyjn ą, jak i ekologiczn ą. Pozytywny wpływ lasu na środowisko przejawia si ę przede wszystkim w kształtowaniu i ochronie gleb, powietrza, reguluje obieg wody oraz pr ędko ść wiatru. Du ża powierzchnia lasów stwarza wyj ątkowy mikroklimat.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

9

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

3. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego

Uwarunkowania środowiskowe gminy w du żym stopniu uzale żnione s ą od poło żenia geograficznego, z niego wynika odr ębno ść danego regionu. W zale żno ści od poło żenia kształtuj ą si ę warunki przyrodnicze oraz klimatyczne danego obszaru. Gmina Ostrowice charakteryzuje si ę du żym zag ęszczeniem form ochrony przyrody. Jest to zarówno bariera dla wielu inwestycji (szczególnie przemysłowych) jak i mo żliwo ści m.in. dla miejscowych rolników na rozwój terenów rekreacyjno-wypoczynkowych i gospodarstw agroturystycznych. W podziale fizycznogeograficznym Polski według J. Kondrackiego gmina Ostrowice wchodzi w skład podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego (315). W podziale kraju na makroregiony i mezoregiony gmina Ostrowice le ży w obr ębie jednostki Pojezierze Zachodniopomorskie mezoregion Pojezierze Drawskie.

3.1. Budowa geologiczna.

Podło że trzeciorz ędu na obszarze Gminy Ostrowice stanowi strukturalny kompleks cechszty ńsko – mezozoiczny, który tworzy tutaj jednostk ę tektoniczn ą znan ą jako wał pomorski (R. Dadlez, S. Marek 1969), a ści ślej jego środkowa cz ęść zwana „blokiem czaplinka” (R. Dadlez 1987). Charakterystyczn ą cech ą „bloku czaplinka” jest do ść silne pofałdowanie warstw tworz ących ci ąg form antyklinalnych i synklinalnych, ci ągn ących si ę równolegle do głównej osi wału pomorskiego. Warstwy te s ą silnie zdeformowane dyslokacjami nieci ągłymi, usytuowanymi zarówno równolegle, jak i poprzecznie do głównej osi wału (R. Dadlez 1987). Powierzchni ę podczwartorz ędow ą na obszarze gminy buduj ą utwory oligocenu wykształcone w postaci drobnoziarnistych piasków, a tak że mułki, iły oraz mułowce i iłowce (P. Kłysz 1990). Powierzchnia ta jest na obszarze południowej cz ęś ci gminy łagodnie nachylona ku zachodowi, obni żaj ąc si ę od rz ędnej ok. 12 m npm do ok. 10 m ppm. W północnej cz ęś ci gminy powierzchnia podczwartorz ędowa nachylona jest łagodnie w jej wschodniej cz ęś ci, gdzie opada od rz ędnej 30 m npm (na północnym skraju j. Drawsko) do rz ędnej ok. 0 (na

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

10

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

północnym skraju j. Siecino), a nast ępnie nachyla si ę o wiele silniej i opada w kierunku północno – zachodnim do warto ści ok. 50 m ppm. W bardzo wielu pracach (por. P. Kłysz 1990) ich autorzy wskazywali na istnienie na tym obszarze silnego zwi ązku ukształtowania powierzchni podczwartorz ędowej z głównymi rysami budowy podło ża gł ębszego, zwłaszcza ze strukturami mezozoicznymi. P. Kłysz (1990) jest zdania, że wyst ępuje tak że ogólna zale żno ść pomi ędzy ukształtowaniem powierzchni podczwartorz ędowej i powierzchni współczesnej. Nie jest to jednak zale żno ść wprost, poniewa ż najwi ększ ą mi ąż szo ść osady czwartorz ędowe osi ągaj ą na terenie Gminy Ostrowice w obr ębie podczwartorz ędowego obni żenia Połczyn Zdrój – Ostrowice – Łobez (z rz ędn ą dna ok. 50 m ppm), z maksimum koło Toporzyka, gdzie mi ąż szo ść czwartorz ędu przekracza 250 m (P. Kłysz 1990). Na pozostałej cz ęś ci gminy mie ści si ę ona w przedziale 70 – 150 m. Mo żna wi ęc powiedzie ć, że znaczne mi ąż szo ści osadów czwartorz ędowych zwi ązane s ą z wyst ępowaniem obni żeń w podło żu podczwartorz ędowym natomiast wypukło ściom towarzysz ą mniej mi ąż sze serie osadów czwartorz ędowych. Dokładniejszy opis cech podło ża geologicznego jest utrudniony ze wzgl ędu na niewielk ą liczb ę wierce ń wykonanych na terenie gminy.

3.2. Rze źba terenu.

Obszar Gminy charakteryzuje si ę urozmaicon ą rze źbą terenu z licznymi formami polodowcowymi. Dominuj ącym typem krajobrazu jest młodoglacjalny, pagórkowaty pojezierny, poprzecinany dolinami i równinami akumulacyjnymi (den dolinnych). Dominuj ą formy plejstoce ńskie – moreny denne. Z holocenu pochodz ą formy subaeralne, kształtuj ące dna dolin i ni ższe trasy rzeczne. Najbardziej skonfigurowana rze źba terenu, lecz bez jezior wyst ępuje w połnocno – wschodniej cz ęś ci gminy w okolicach Smołdz ęcina. Liczne pagórki morenowe osi ągaj ą tutaj wysoko ści ponad 185 m npm z najwy ższym szczytem 205,7 m npm. Inne wzniesienia znajduj ą si ę w rejonie Śmidzi ęcina, Grabinka i Nowego Worowa – wysoko ści powy żej 175 m npm, w okolicach Jelenina i Szczytnik powy żej 1260 m npm. Analiza map sytuacyjno– wysoko ściowych wykazuje że konfiguracja rze źby terenu zmniejsza si ę w kierunku południowym, gdzie znajduje si ę płaska równina sandrowa poło żona na wysoko ści ok. 130 m npm. Maksymalne deniwelacje wysoko ści osi ągaj ą tutaj 75 m.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

11

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

3.3. Wody powierzchniowe.

Na układ hydrologiczny składaj ą si ę akweny wód stoj ących (bezodpływowych zbiorników wodnych) i płyn ących (rzeczek, strumieni i jezior przepływowych). Rzeki Północny skraj si ęga działu wodnego I rz ędu. Wskutek tego niemal cały obszar gminy odwadniany jest do Drawy, z której wody spływaj ą do Bałtyku za po średnictwem Noteci, Warty i Odry. Wi ększa cz ęść obszaru gminy nale ży do zlewni rzek Kokny i Rakonu zaliczanych do głównych dopływów prawobrze żnych Drawy, mniejsza – do zlewni j. Drawsko i dopływaj ących do niego cieków. Niewielki, północno – zachodni fragment gminy odwadniany jest do Regi i Iny. Główn ą rzek ą gminy jest Kokna, która wraz z Rakonem ma zlewni ę o powierzchni 142 km 2, za ś sam Rakon – 77,2 km 2. Kokna nazywana jest te ż Koczynk ą lub Kokawk ą, w górnym biegu – Rakow ą. Za jej pocz ątek przyj ęto strug ę wypływaj ącą we wsi Smogorze, ok. 5 km na północ od j. Gawroniec. Za pocz ątek Rakonu przyj ęto ciek wypływaj ący z j. Tuczno, około 1,5 km na wschód od Toporzyka. Płynie on pocz ątkowo dnem rynny subglacjalnej, w której po przegrodzeniu Rakona utworzono stawy. Nast ępnie przepływa przez j. Siecino, sk ąd trafia do Kokny, jako jej lewobrze żny dopływ. Wcze śniej przyjmuje lewobrze żny dopływ – Parpl ę, w górnym biegu nazywan ą Gronówk ą. Zgodnie z klasyfikacj ą I. Dynowskiej (1971) zlewnia górnej Drawy zalicza si ę o obszarów o wyst ępowaniu niwalnego typu re żimu rzecznego, średnio wykształconego (typ 3). Przeci ętny odpływ w miesi ącu wiosennym wynosi na ogół 130 – 180% średniego odpływu miesi ęcznego w roku. Podobne wnioski wynikaj ą z innych znanych analiz dotycz ących zmienno ści odpływu rzek polskich (por. K. D ębski 1961, J. Rotnicka 1988, A. Choi ński 1988). Jeziora W Gminie Ostrowice wyst ępuje ogromne zró żnicowanie pod wzgl ędem typów i wielko ści wyst ępuj ących tu zbiorników wodnych. Znajduj ą si ę tu zarówno małe, bezodpływowe jeziorka, a wła ściwie śródpolne oczka wodne, le żą ce w zagł ębieniach pagórków wysoczyzny morenowej, cechuj ące si ę powierzchni ę nawet kilku arów, jak i średnie oraz du że jeziora, w cz ęś ci bez odpływów, tworz ące małe lokalne zlewnie wód. Do takich nale ży zaliczy ć jezioro Przytonko (Przyto ń) o powierzchni 111 ha. Wielkie D ąbie (D ębno) o powierzchni 58 ha,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

12

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Kamie ń o powierzchni 24,5 ha i Worowo o powierzchni 24,5 ha, le żą ce w zachodniej cz ęś ci gminy. Jeziora te w wi ększo ści to jeziora gł ębokie licz ące nawet do 30 metrów gł ęboko ści, o brzegach ostro schodz ących, st ąd s ą bez ro ślinno ści wynurzonej lub ze stosunkowo sk ąpą ro ślinno ści ą wyst ępuj ącą tylko we fragmentach ich obrze ża. Jeziora te, w zwi ązku ze swoj ą budow ą, nie posiadaj ą płycizn, gdzie woda ulegałaby nagrzaniu przez to stanowiłaby dobre siedlisko dla ro ślin lub zwierz ąt wodnych, zarówno bezkr ęgowców, jak i kr ęgowców: płazów i ptaków. Dlatego te ż na pierwszy rzut oka jeziora te sprawiaj ą wra żenie zbiorników mało interesuj ących przyrodniczo, chocia ż ich ukształtowanie i obecno ść lasów, w tym na ich obrze żu wi ększych kompleksów buczyn, tworzy nawet sympatyczne wra żenia estetyczne. W gminie Ostrowice le ży kilka śródle śnych jezior, z których cz ęść to jeziora zasilaj ące wody strumienia Rakon (jez. Czarne Małe o powierzchni 5,5 ha) i strumienia Parpla (jezioro o powierzchni 39,5 ha), a cz ęść to zbiorniki bezodpływowe. W śród tych ostatnich wi ększo ść to jeziora zaliczane do tzw. jezior lobeliowych: • Jezioro Le śniówek – dystroficzno – polihumusowe, z wyst ępującą licznie ro ślin ą wska źnikow ą Sphagnum denticulatum, o powierzchni 10,3 ha, • Jezioro Le śniówek Mały – zrównowa żone wła ściwe, ro śliny wska źnikowe nie wyst ępuj ą, o powierzchni 1,5 ha, • Jezioro Kapka – zrównowa żone wła ściwe, z wyst ępuj ącymi licznie gatunkami wska źnikowymi lobelii jeziornej, poryblin jeziorny, brzeżyca jednokwiatowa, wywłócznik skr ętoległy, o powierzchni 7,2 ha, • Jezioro Przytonko – zdegradowane, ro śliny wska źnikowe nie wyst ępuj ą, o powierzchni 111,8 ha, • Jezioro D ąbie Wielkie –zdegradowane, ro śliny wska źnikowe nie wyst ępuj ą, o powierzchni 57,64 ha.

Z punktu widzenia przyrodniczego s ą to bardzo interesuj ące jeziora, charakteryzuj ące si ę wyst ępowaniem ro ślinno ści bardzo rzadko wyst ępuj ącej w naszym kraju zaliczan ą do reliktów borealno – atlantyckich. Inne du że jeziora, jak Niecino o powierzchni 44,2 ha, Ostrowiec o powierzchni 100,1 ha i Długie (Dłu żec) o powierzchni 98 ha to jeziora przepływowe. W porównaniu z jeziorami Przytonko (Przyto ń), czy Wielkie D ąbie, s ą to jeziora znacznie płytsze, których gł ęboko ść nieprzekracza 10 m. St ąd te ż jeziora te pod wzgl ędem faunistycznym równie ż diametralnie

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

13

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

odbiegaj ą od poprzednich, gdy ż na ich obrze żu wyst ępuj ą mniejsze lub wi ększe płaty ro ślinno ści wynurzonej, stanowi ące ukrycie dla ptaków, miejsce tarła ryb oraz godów płazów. Równie ż obecno ść płycizn stanowi, że jeziora sprzyjaj ą rozwojowi fauny. Teren gminy jest bogaty w jeziora wyst ępuj ące (dane za Filipiak, Raczy ński, 2000) w ilo ści 22 , niektóre z nich zostały ju ż wcze śniej wymienione, pozostałe jeziora wyst ępuj ące na obszarze gminy Ostrowice to: • Jezioro Niecino Małe – pow. 15,01 ha, maks. gł. 6,0 m, • Jezioro Gielno – pow. 19,86 ha, maks. gł. 8,0 m, • Jezioro Karpno – pow. 15,77 ha, maks. gł. 7,0 m, • Jezioro R ąbino – pow. 13,5 ha, maks. gł. 16,8 m, • Jezioro Kiełpi ńskie – pow. 7,5 ha, • Jezioro Maluda– pow. 5,0 ha, • Jezioro Gronowo Małe – pow. 3,53 ha, • Jezioro Nowoworowskie – pow. 3,50 ha, maks. gł. 2,0 m, • Jezioro Małe D ąbie – pow. 2,5 ha, • Jezioro W ęglino Małe – pow. 1,53 ha, • Jezioro Kleszczno Małe – pow. 1,3 ha, Podział jezior na grupy: V Jeziora płytkie, silnie zarastaj ące o dnie mulistym: - Jezioro Ostrowiec, Jezioro Kleszczno. Zbiorniki wyra źnie znutrofizowane, żyzne o bardzo ró żnej powierzchni. Silne zarastanie na całej powierzchni, V jeziora niewielkie, średnio zarastaj ące o dnie mulistym, np., Jezioro Nowoworowskie, V Jeziora o dnie piaszczystym, słabo zarastaj ące: Wielkie D ąbie, Kamie ń, Karpino, Przytonko Gmina Ostrowice graniczy tak że z dwoma bardzo du żymi i gł ębokimi jeziorami. S ą to Jezioro Siecino o powierzchni 788 ha i max. gł ęboko ści 44,3 m, a tak że Jezioro Drawsko o powierzchni 1780 ha i max. gł ęboko ści 79,7 m. Wody tych jezior nie wchodz ą w skład tej gminy, natomiast składnikiem gminy Ostrowice s ą ich brzegi. Oba te jeziora ze wzgl ędu na olbrzymi ą powierzchni ę, zró żnicowanie gł ęboko ści i linii brzegowej, stanowi ą bardzo interesuj ące biotopy dla fauny. Jeziora te stwarzaj ą warunki dla bytowania zwierz ąt wymagaj ących wód czystych i gł ębokich, jak i wód płytkich z płatami ro ślinno ści

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

14

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

wynurzonej. S ą tak że bardzo atrakcyjnymi akwenami dla uprawiania turystyki, w ędkarstwa i rybactwa śródl ądowego.

3.4. Wody podziemne.

Omawiany rejon poło żony jest w subregionie Warty nizinnym. Subregion ten obejmuje trzy krainy: Pojezierze Południowopomorskie, Pojezierze Wielkopolskie i Nizin ę Południowowielkopolsk ą. Pojezierze Południowopomorskie obejmuje tereny pomiedzy morenami fazy pomorskiej na północy i Pradolin ą Toru ńsko-Eberszwaldsk ą na południu. Cechuje si ę rozległymi piaszczystymi równinami sandrowymi w dorzeczu Noteci, głównie Drawy i Gwdy, pomi ędzy którymi wyst ępuj ą równiny i wzgórza morenowe z licznymi jeziorami wytopiskowymi z okresu recesji l ądolodu fazy pozna ńskiej. Analizowany teren - Subregion Warty nizinny, nale ży do nast ępuj ących jednostek hydrogeologicznych: – południowo-wschodniego fragmentu regionu pomorskiego (III) w zasi ęgu dorzeczy Drawy i Gwdy, z pi ętrami wodonooenymi kenozoiku oraz poziomów jurajskich; Cz ęść Gminy Ostrowice poło żona jest w granicach zbiornika czwartorz ędowego nr 125 Wałcz - Piła , w ogólnopolskiej sieci głównych zbiorników wód poziemnych (GZWP). Zasoby zbiornika szacowane s ą na 169 tys. m 3.Powierzchnia zbiornika to 1712 km 2. Zbiornik ten kwalifikowany jest jako obszar wysokiej ochrony (OWO).

Klimat obszaru Pojezierza Drawskiego, charakteryzuje si ę wzgl ędnie równomiernym rozkładem opadów w ci ągu roku, krótkimi zimami i licznymi roztopami śródzimowymi co sprzyja infiltracji. Zwierciadło pierwszego poziomu wód gruntowych wyst ępuje w gminie na rozmaitych gł ęboko ściach. Na dnach mis jeziornych i dolin rzecznych zwykle bardzo płytko, na gł ęboko ści nie przekraczaj ącej 1 – 2 m. Na obszarach wysoczyznowych mi ąż szo ść strefy aeracji jest zwykle znacznie wi ększa, rz ędu 20 – 60 metrów, niekiedy przekraczaj ąca 100 m. W osadach czwartorz ędowych obszaru Pojezierza Drawskiego wyst ępuje kilka poziomów wodono śnych, co wi ąż e si ę z liczb ą rozdzielaj ących je warstw utworów nieprzepuszczalnych, głównie glin morenowych i utworów zastoiskowych. Wydajno ść lokalnych, przypowierzchniowych poziomów wodono śnych jest na ogół niewielka, co wi ąż e si ę z

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

15

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

wyst ępowaniem soczewek glin w piaskach. Bardziej wydajne s ą poziomy zwi ązane z dolinami rzecznymi Uj ęcia wody w Gminie Ostrowice oparte s ą o studnie gł ębinowe o wydajno ści od 15,7 m3/h w miejscowo ści Cieminko do uj ęcia wody w Siecinie o wydajno ści wg pozwolenia 3 3 wodno- prawnego 350m /d (Q studni +42,5m /h). Na terenie Gminy Ostrowice 13 wsi posiada własne uj ęcia wody i stacje wodoci ągowe. Cz ęść z nich posiada pełen ci ąg uzdatniania (z od żelazianiem i odmanganianiem). Brak jest stacji zakładowych . W 6 wsiach mieszka ńcy zasilani s ą w wod ę z uj ęć indywidualnych.

3.5. Zło ża surowców mineralnych oraz energetycznych.

Na podstawie dotychczasowych bada ń geologicznych, zwiadu geologicznego i przesłanek geologicznych na terenie gminy nie ma mo żliwo ści udokumentowania du żych i średnich złó ż zasobów surowców mineralnych. Na obszarze Polski zmineralizowane wody podziemne (o mineralizacji powy żej 1 000 mg/dm 3, Słownik hydrogeologiczny, 2002) i swoiste wyst ępuj ą powszechnie, na ró żnych gł ęboko ściach, przewa żnie gł ębiej ni ż poziomy wód zwykłych. Zmienno ść budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych powoduje znaczne zró żnicowanie składu chemicznego tych wód (fig. 55.1), w śród których wyró żnia si ę: - wody chlorkowe, głównie typu Cl-Na, (J)

- wody wodorow ęglanowe, głównie typu HCO 3-Ca-(Mg), (Fe)

- wody swoiste: Fe, F, J, S, H 2SiO 3, Rn, CO 2 , termalne. Fig.1 Wyst ępowanie poszczególnych typów chemicznych wód leczniczych i zmineralizowanych (wg Paczy ński, 2002; wersja uproszczona)

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

16

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Mo żna przypuszcza ć, że Gmina Ostrowice poło żona jest w obszarze wyst ępowania chlorkowych wód mineralnych, jednak że nie wykonano odwiertów mog ących potwierdzi ć wyst ępowanie tych wód na poziomie pozwalaj ącym na ich wykorzystywanie

3.6. Gleby.

Gleby gminy Ostrowice s ą pochodn ą procesów glebotwórczych jakie zaszły tu w erze nowo żytnej, a w szczególno ści w wyniku działalno ści zlodowacenia bałtyckiego. Gleby w Ostrowicach s ą glebami bielicowymi wytworzonymi z glin zwałowych oraz z piasków naglinowych i naiłowych: lekkie i średnie. Pod wzgl ędem bonitacyjnym zaliczane s ą do średnich. Grunty orne w zdecydowanej wi ększo ści to grunty zakwalifikowane do IV b i IV a klasy bonitacyjnej oraz do V klasy. Znaczny odsetek gleb to gleby piaszczysto – kamieniste zaliczane d VI klasy bonitacyjnej. Z kolei ł ąki i pastwiska cechuj ą si ę IV i V klasa bonitacyjn ą. Równocze śnie warto nadmieni ć, że gleby w tej gminie pod wzgl ędem potrzeb

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

17

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

wapnowania, na tle innych gmin w rejonie , przedstawiaj ą si ę szczególnie korzystnie. Oceniono (WIO Ś 1995), że a ż 58% gleb nie wymaga wapnowania. Warto ść ta staje si ę czytelniejsza maj ąc do dyspozycji dane z innych gmin, gdzie taki zabieg nale ży wykona ć nawet na 80 – 90% powierzchni gleb. Gleby gminy Ostrowice maj ą niewielk ą warto ść produkcyjn ą. Znaczn ą cz ęść terenu gminy zajmuj ą lasy, głownie bory świe że i bory mieszane świe że, na bielicach. Dominuj ą gleby dobre i średnie kompleksu pszennego i żytniego bardzo dobrego. Wi ększe skupiska tych gleb wyst ępuj ą w rejonie byłych PGR-ów – Jelenino, Szczytniki, Ostrowice, Borne, Karpno, Dołgie i Grzybno, a tak że w rejonie wsi Chlebowo, Cieminko i Nowe Worowo. Produkcja rolnicza jest uwarunkowana poło żeniem gminy granicach Drawskiego Parku Krajobrazowego (62,2% powierzchni ogólnej gminy) oraz wyst ępowaniem na pozostałej cz ęś ci obszarów chronionego krajobrazu. Du że znaczenie odgrywa równie ż stopie ń konfiguracji terenu.

3.7. Flora i fauna.

Podobnie jak środowisko abiotyczne, szata ro ślinna równie ż jest niezmiernie urozmaicona, zwłaszcza wyra źnie zaznaczaj ącymi si ę w krajobrazie terenami le śnymi. Zró żnicowanie i urozmaicenie przyjmowane jest powszechnie za miernik warto ści przyrodniczych i krajobrazowych. Pod wzgl ędem szaty ro ślinnej gmina, podobnie jak reszta powiatu uznawana jest za bardzo interesuj ącą. Wyst ępuje tu kilkadziesi ąt gatunków ro ślin chronionych, czego wi ększo ść to ro śliny zielne. Du ży udział chronionych gatunków ro ślin zwi ązany jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, dlatego szczególnie wa żna jest potrzeba zachowania tych siedlisk. Cenne s ą te ż zbiorowiska ro ślinno ści wodnej i szuwarowej, a tak że le śnej. Ostoj ą interesuj ących gatunków s ą ekosystemy źródliskowe, tworz ące si ę w dolinach rzecznych, przy brzegach wysokich rynien jeziornych. Z ro ślin cennych przyrodniczo wyst ępuj ących na terenie Gminy Ostrowice mo żna wymieni ć : barwinek pospolity, bluszcz pospolity i zwyczajny, brze życa jednokwiatowa, cebulica dwulistna, chamedafna północna, chrobotki, d ęby i buki, go ździk piaskowy, gr ąż el żółty, grzybienie białe, grzybie ń północny, je żogłówka, kalina koralowa, kocanki piaskowe, konwalia majowa, kruszczyk błotny, kruszyna pospolita, lilia złotogłów, listeria jajowata, lipiennik Loesela, lobelia jeziorna, marzanka wodna, moczarka, obuwik pospolity, orlik

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

18

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

pospolity, paj ęczyca liliowata, paprotka zwyczajna, pierwiosnka lekarska, podkolan biały, podej źrzan pojedynczy, poryblin jeziorny, porzeczka czarna, ramienica, rdestnica, rogatka, rosiczka długolistna, rosiczka okr ągłolistna, po średnia, sasanka ł ąkowa, sasanka otwarta, sromotnik bezwstydny, storczyk krwisty, szmaciak gał ęzisty, tojada mocna, turzyca, wawrzynek wilczełyko, wawrzynki, wiciokrzew pomorski, widłak go ździsty, widłak jałowcowy, widłoz ąb zielony, wierzba borówkolistna, włosienniczka, wrzosiec bagienny, wywłócznik. Pola uprawne stanowi ą agrocenoz ę wytworzon ą na terenach u żytkowanych rolniczo (pola, łąki, sady), charakteryzuj ącą si ę z reguły znacznym uproszczeniem pod wzgl ędem składu gatunkowego w porównaniu z biocenoz ą naturaln ą. Uprawy jednoroczne, np. ziemniaki, buraki, kukurydza, warzywa, s ą najcz ęś ciej agrocenozami ubogimi. Na terenach zrejonizowanych, tam gdzie ta sama ro ślina cz ęś ciej wchodzi na to samo pole, gdzie płodozmian jest ograniczony, fauna jest bogatsza, zarówno ilo ściowo jak i jako ściowo, ni ż na polach, gdzie istnieje du ży asortyment gatunków uprawianych ro ślin. W porównaniu do jednorocznych ro ślin uprawnych bogatsz ą faun ą charakteryzuj ą si ę uprawy wieloletnie, jak łąki, wieloletnie ro śliny motylkowate i sady . Na terenach zabudowanych dominuj ą zbiorowiska synantropijne, zbiorowiska ruderalne wyst ępuj ące na przydro żach, w opuszczonych ogrodach czy zaniedbanych terenach zieleni. Na obszarze zurbanizowanym w śród ssaków dominuj ą zwierz ęta drobne, obejmuj ące przedstawicieli rz ędów: owado żerne (Insectivora) i gryzonie (Rodentia). Na terenie zabudowanym gniazduj ą pospolite ptaki towarzysz ące osiedlom ludzkim.

Według podziału zoogeograficznego Polski A.S., wg Kostrowickiego (1999 r.) gmina nale ży do Okr ęgu Centralnego, nale żą cego do Podregionu Środkowego, le żą cego w Regionie Środkowoeuropejskim. Wielkie zró żnicowanie terenu, poło żone na obszarze wododziału zlewni Drawy, Regi i Pars ęty, obecno ść ró żnych typów wód, terenów podmokłych, torfowisk, stosunkowo łagodny klimat, stanowi ą o bogactwie fauny. Elementy te decyduj ą o mo żliwo ści wyst ępowania mozaiki biotopów, umo żliwiaj ącej wyst ępowanie bogactwa gatunków bezkr ęgowców i kr ęgowców. Wiele z nich to gatunki obj ęte ochron ą prawn ą na podstawie krajowych ustaw: o ochronie przyrody, prawo łowieckie i o rybactwie śródl ądowym, oraz przepisów mi ędzynarodowych, tj. konsekwencji i dyrektyw.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

19

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Kolejnym „plusem” tej gminy, przyczyniaj ącej si ę do wyst ępowania tu rzadkich i chronionych gatunków zwierz ąt jest niewielkie zaludnienie i niski stopie ń uprzemysłowienia i przekształcenia terenu.

Otwarte przestrzenie, brak zasadniczych przeszkód terenowych sprawiaj ą, że gmina posiada dogodne warunki do swobodnego przenikania ró żnych elementów faunistycznych, a tym samym nie sprzyja wyodr ębnianiu si ę lokalnej, specyficznej fauny. Mo żna stwierdzi ć, że jest to typowa fauna Okr ęgu Centralnego. Wi ększo ść zwierz ąt pospolitych, wyst ępuj ących w Polsce, reprezentowanych jest równie ż na tym terenie. Z wi ększych zwierz ąt wyst ępuj ą tu m.in.: jele ń, sarna i dzik; z drapie żników: lis, jenot, tchórz, kuna domowa (kamionka) i le śna (tumak), gronostaj. Pospolite s ą zaj ąc i królik. Ostatnio wykazano do ść liczn ą obecno ść wydry i bobra. Drobne gryzonie reprezentuj ą m in. mysz polna, nornica ruda i polnik zwyczajny; z wi ększych wymieni ć mo żna wiewiórk ę, pi żmaka i karczownika. Spo śród nietoperzy wyst ępuje około połowa gatunków notowanych w kraju. Spotykane ssaki owado żerne to: je ż europejski, ryjówka aksamitna i malutka, kret. Urozmaicony jest świat ptaków. Wyst ępuj ą tu kaczki: krzy żówka, cyranka, cyraneczka, podgorzałka, tracz nurog ęś , płaskonos, czernica, czy rzadziej spotykane: świstun, lodówka, gągoł; g ęsi: g ęgawa, białoczelna i zbo żowa (na przelotach); kormoran i mewy: śmieszka, pospolita i żółtonoga. Ponadto mo żna spotka ć: perkozy, sieweczk ę rzeczn ą, czajk ę, brod źca krwawodziobego, rybitw ę czarn ą, żurawia, zimorodka, łab ędzia niemego, bociana białego i czaple siw ą. Na polach i ł ąkach wyst ępuj ą m.in. kuropatwy, ba żanty i przepiórki. Z ptaków drapie żnych wyst ępuj ą: jastrz ąb, myszołów, krogulec, pustułka, rybołów, kania ruda i czarna. Zimuje myszołów włochaty. Z sów spotka ć mo żna: sow ę uszat ą, płomykówk ę, puszczyka, pójd źkę. Spo śród ptaków le śnych licznie reprezentowane s ą: dzi ęcioły: czarny, du ży, zielony i dzi ęciołek, a poza tym gil i dziwonia. W śród wyst ępuj ących tu gadów najliczniejsze s ą jaszczurki: zwinka, żyworodka i padalec. Z w ęż y obecne s ą zaskroniec (do ść liczny), żmija zygzakowata. Płazy maj ą przedstawicieli w takich gatunkach, jak: kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha zielona i paskówka, traszka zwyczajna i mniej liczna grzebieniasta. Wyst ępuj ą równie ż pospolite gatunki żab i ropuch ( żaba jeziorkowa, trawna, śmieszka, ropucha szara). Rzeki o stosunkowo czystej wodzie i szybkim biegu stwarzaj ą warunki do wyst ępowania ryb.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

20

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

W rzekach i jeziorach powszechnie wyst ępuj ą znane ryby: szczupak, oko ń, sandacz, jazgarz, pło ć, wzdr ęga, leszcz, kr ąp, karp, lin, kara ś, w ęgorz, kle ń, ja ź, mi ętus, ukleja, słonecznica, ciernik, cierniczek itd. W wi ększych i gł ębszych jeziorach wyst ępuj ą gł ąbielowate: sieja i sielawa. Do spotykanych gatunków nale ży te ż doliczy ć wprowadzone sztucznie do niektórych zbiorników w latach 60; karpia oraz azjatyckie ryby ro ślino żerne: tołpyg ę i amura. Ich liczebno ść w wodach otwartych jest śladowa, co nie jest jednak niepokoj ące, bo gatunki te, obce polskiej ichtiofaunie, uwa ża si ę za niepo żą dane. Fauna bezkr ęgowcow jest bogata i stosunkowo dobrze poznana. Stwierdzono wiele gatunków motyli. Spotykanymi przedstawicielami rzadkiej entomofauny s ą równie ż chrz ąszcze: jelonek rogacz, wyst ępuj ący w d ąbrowach i kozioróg d ębosz. Mi ęczaki reprezentuj ą, pomijaj ąc gatunki znane, zatoczek gładki i przytulik strumieniowy. Stosunkowo cz ęsto mo żna spotka ć ślimaki bezmuszlowe – pomrowy. Na terenie Gminy Ostrowice wyst ępuj ą nast ępujące gatunki zwierz ąt chronionych: bielik, bocian biały, bocian czarny, bóbr europejski, brzana, cyraneczka, czapla siwa, czajka, dzi ęcioł czarny, zielony, g ągoł, nurog ęś , g ągoła, g ęś g ęgawa, zbo żowa, głowienka, goł ąb grzywacz, czernica, gronostaj, grzebiuszka ziemna, jaszczurka żyworodna, jarz ąbek, je ż, kaczka cyranka, kania ruda i czarna, kormoran, kruk, krakwa, czernica, kr ętogłów, pliszka górska, krzy żówka, kumak nizinny, kuna domowa, le śna, lipie ń, lis, jenot, borsuk, lab ędź niemy, krzykliwy, łoso ś szlachetny, ło ś, jele ń szlachetny, sarna, łyska, cyraneczka, motyl czerwie ńczyk, myszołów, mroczek pó źny, nocek rudy i du ży, nurog ęś , orlik krzykliwy, perkoz, pliszka górska, pstr ąg potokowy, padalec zwyczajny, pluszcz, ropucha szara, zielona, rudzik, rybołów, rzekotka drzewna, słonka, sielawa, sieja, tchórz, pi żmak, traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, tro ć jeziorowa, trzmielojad, derkacz, w ąż gniewosz, włochatka, wydra, zimorodek, żmija zygzakowata, żaba trawna, moczarowa, żółw błotny, żuraw, czajka, pliszka górska, świerszczak.

3.8. Lasy

Na terenie Gminy Ostrowice lasy i grunty le śne zajmuj ą około 30,16% powierzchni (4538 ha). Podzielone s ą one na wiele mniejszych i rozmieszczonych nierównomiernie kompleksów le śnych. Wi ększe kompleksy wyst ępuj ą na obszarze Drawskiego Parku Krajobrazowego w cz ęś ci

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

21

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

południowo – wschodniej (pomi ędzy Złocie ńcem, Gronowem i Siecinem) oraz, poza obszarem parku, w jej cz ęś ci południowo – zachodniej pomi ędzy miejscowo ściami Dołgie i Gronowem oraz rzekami Kokna i Rakon. Mniejsze fragmenty lasów wyst ępuj ą nad jeziorami oraz w okolicach Chlebowa i Nowego Worowa. S ą to na ogół zbiorowiska lasów mieszanych lub bukowych i d ębowo – bukowych, których głównym składnikiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna, d ąb szypułkowy i buk pospolity. W przewadze s ą to lasy porolne, w wyniku czego nie są zbyt atrakcyjne z florystycznego i fitosocjologicznego punktu widzenia. W wielu miejscach spotyka si ę nasadzenia świerka, co najlepiej świadczy o du żym stopniu antropogenicznych przekształce ń i pochodzenia tych drzewostanów. Wśród zbiorowisk lasów li ściastych dominuj ą lasy bukowe i bukowo – dębowe. Reprezentowane s ą one przez kwa śną buczyn ę ni żow ą, fragmenty buczyny żyznej i gr ądu subatlantyckiego oraz przez las mieszany bukowo – dębowy (najcz ęś ciej). Tego typu zbiorowiska le śne zostały cz ęś ciowo zachowane nad jeziorami: Jeziorem Wielkie D ąbie, Gielno, Dołgie, Karpno, na Połwyspie Siecino, okolicach Szczytników na zboczach doliny rzeki Kokna. Niewielkie lasy typu gr ądowego wyst ępuj ą równie ż na zalesionych miejscach w śród pól i nieu żytków. Na bardzo małych powierzchniach w zagł ębieniach terenu, nad strumieniami i rzekami wykształcaj ą si ę płaty ł ęgu jesionowo – olszowego, (np. nad rzek ą Kokna koło Szczytników) a na torfowiskach niskich i nad zarastaj ącymi zbiornikami wodnymi płaty olsu (np. nad Jeziorem Dołgie, Ostrowiec, Maluda, Rekonem k. Gronowa). W otoczeniu w śród polnych lub poło żonych pomi ędzy nieu żytkami zbiorników wodnych rozwija si ę zbiorowisko wierzby szarej i kruszyny. W okrajkach na obrze żach lasów i miedzach rosn ą zaro śla budowane głównie przez ro że i głogi. Bory mieszane na terenach nale żą cych do gminy s ą cz ęste. Typowe bory sosnowe w Gminie Ostrowice nie wyst ępuj ą. Bory mieszane sosnowo – dębowe rozprzestrzenione s ą w postaci rozległych płatów we wszystkich kompleksach le śnych gminy. S ą to w wi ększo ści lasy porolne. Do najbardziej interesuj ących zbiorowisk borowych Gminy Ostrowice nale ży bór bagienny, którego rozwini ęte, cho ć niewielkie płaty wyst ępuj ą w jej cz ęś ci południowej (ZKP – 6 Lasy Morzysławickie). Poza wymienionymi zbiorowiskami i zespołami ro ślinnymi, w kompleksach le śnych gminy spotyka si ę zbiorowiska, których przynale żno ść syntaksonomiczna jest trudna do okre ślenia.S ą to przede wszystkim zbiorowiska le śne z udziałem świerka, modrzewia i (rzadziej) daglezji, które na

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

22

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

tym terenie s ą elementami obcymi i pochodz ą z nasadze ń oraz inne, głównie jednogatunkowe (brzoza, topola) drzewostany równie ż gospodarczego pochodzenia. Lasy Gminy Ostrowice stanowi ą jeden z najbardziej istotnych elementów jej ro ślinno ści, tym cenniejszy, że skupiony w postaci rozległych kompleksów le śnych. Cz ęść z nich to lasy wodochronne wydzielone w minimalnym zasi ęgu wzdłu ż cieków i zbiorników wodnych. Rozległe kompleksy le śne zachowały si ę zwłaszcza w południowej cz ęś ci gminy, a na ich terenie prowadzona jest planowa gospodarka le śna, uwzgl ędniaj ąca zalecenia zachowania jak najwi ększej bioró żnorodno ści i ochrony mokradeł. Poza gospodark ą le śną tereny lasów s ą przeznaczone do penetracji turystyczne (po wyznaczonych szlakach i drogach) oraz dla wypoczynku. Pod wzgl ędem administracyjnym lasy Gminy Ostrowice podlegaj ą w najwi ększej cz ęś ci nadle śnictwu Złocieniec, a tylko niewielka cz ęść lasów znajduj ąca si ę na jej północno- zachodnich, północno -wschodnich i zachodnich peryferiach podlega Nadle śnictwu Połczyn Zdrój, Świdwin i Szczecinek.

3.9. Krajobraz

Krajobraz gminy Ostrowice w przewa żaj ącej cz ęś ci jest krajobrazem otwartym. Ze wzgl ędu na du ży procentowy udział terenów rolniczych jest to krajobraz półnaturalny. Do elementów sztucznych zaliczamy tereny zabudowane oraz ci ągi komunikacyjne. Elementami naturalnymi s ą doliny rzeczne oraz tereny le śne. Obszar Gminy charakteryzuje si ę urozmaicon ą rze źbą terenu z licznymi formami polodowcowymi. Dominuj ącym typem krajobrazu jest młodoglacjalny, pagórkowaty pojezierny, poprzecinany dolinami i równinami akumulacyjnymi (den dolinnych). Drawski Park Krajobrazowy -Rozporz ądzenie nr 15/2005 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz. Urz. woj. zachodniopomorskiego nr 64 , poz. 1378 z dn. 11.08.2005 r ). Drawski Park Krajobrazowy (DPK) poło żony jest we wschodniej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego. Został utworzony 24 kwietnia 1979 roku, w celu ochrony najcenniejszego pod wzgl ędem przyrodniczym, kulturowym, historycznym i krajobrazowym fragmentu Pojezierza Drawskiego. Powierzchnia Parku przekracza 41 tys. ha, za ś otulina

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

23

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

zajmuje ponad 22 tys. ha. Poło żony jest on na obszarze sze ściu gmin, pomi ędzy miejscowo ściami: Połczyn Zdrój, Łubowo, Czaplinek i Złocieniec. Najbardziej istotnym elementem wpływaj ącym na krajobraz Parku jest ukształtowanie terenu, b ędące wynikiem działalno ści lodowca, głównie zlodowacenia bałtyckiego. W północnej cz ęś ci DPK wyst ępuj ą wały moreny czołowej, cz ęsto poprzecinane licznymi jarami, za ś południowa cz ęść odznacza si ę łagodniejsz ą konfiguracj ą i obfituje w jeziora. Na walory przyrodnicze DPK składaj ą si ę ponadto: wyst ępowanie wielu jezior, licznych rzek, małych potoków, źródlisk, mokradeł, torfowisk i lasów, bogactwo ekosystemów w niewielkim stopniu przekształconych przez człowieka oraz wyst ępowanie wielu rzadko spotkanych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Obszar DPK poło żony jest w przewa żaj ącej cz ęś ci w zlewni rzeki Drawy. Niewielki obszar zlewni jeziora Komorze poprzez Piławk ę posiada odpływ do rzeki Gwdy, b ędącej dopływem Noteci. Północna i północno-wschodnia cz ęść Parku le ży w zlewni rzeki D ębnicy, odprowadzaj ącej wody poprzez Pars ętę do Morza Bałtyckiego. Górne biegi rzek, maj ących swe źródła w rejonie wzniesie ń morenowych, maj ą cz ęsto charakter górskich potoków. Wielk ą atrakcj ą Parku s ą jeziora. W granicach DPK zlokalizowanych jest ich 47, za ś w otulinie 30. Najwi ększym spo śród nich i drugim co do gł ęboko ści w Polsce, jest jezioro Drawsko (powierzchnia 1871 ha, maksymalna gł ęboko ść 79,7 m). Do wi ększych jezior Parku nale żą tak że: Siecino, Komorze, Wilczkowo, Żerdno i Krosino. Najbardziej cennymi pod wzgl ędem przyrodniczym s ą jeziora lobeliowe, charakteryzuj ące si ę wyst ępowaniem reliktowej ro ślinno ści i bardzo czystymi wodami. Nale żą do nich: Czarnówek, Kapka i Ł ęka. Park odznacza si ę tak że bogactwem szaty ro ślinnej i świata zwierz ęcego. W jego florze spotyka si ę gatunki charakterystyczne dla ro ślinno ści atlantyckiej, arktycznej, borealnej, górskiej i południowej. Stwierdzono występowanie ponad 40 gatunków obj ętych ochron ą prawn ą, m. in.: wawrzynka wilczełyko, rosiczki okr ągłolistnej, po średniej i długolistnej, storczyka plamistego, krwistego, szerokolistnego i Traunsteinera, paprotki zwyczajnej, wiciokrzewu pomorskiego, lilii złotogłów i kopytnika pospolitego. Du że zró żnicowanie biotopów Parku stwarza dogodne warunki dla wielu gatunków zwierz ąt. W jeziorach i rzekach wyst ępuje przeszło 30 gatunków ryb. Obszary wodne i przywodne sprzyjaj ą bytowaniu i gnie żdżeniu si ę wielu gatunków ptaków, szczególnie wodno-błotnych. Spotyka si ę tu cz ęsto: łab ędzie, perkozy, kaczki, żurawie, czaple i kormorany. Rozległe

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

24

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

kompleksy le śne s ą ostoj ą dla ptaków drapie żnych, m. in. bielika, kani rudej i orlika krzykliwego. Spo śród ssaków, na terenie DPK licznie wyst ępuje bóbr. Na terenie DPK znajduje si ę około 300 pomników przyrody. S ą to najcz ęś ciej, odznaczaj ące si ę s ędziwym wiekiem i pi ęknym pokrojem: dęby, buki, lipy, klony i graby. Najwi ększy z nich to buk o obwodzie ok. 9 m znajduj ący si ę na wyspie Bielawie poło żonej na jeziorze Drawsko. Pomniki przyrody nieo żywionej to najcz ęś ciej głazy pozostawione przez cofaj ący si ę lodowiec. Najwi ększy, zlokalizowany w otulinie DPK, posiada obwód około 19 m i wysoko ść 3,5 m. Najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym fragmenty Parku i jego otuliny zostały obj ęte ochron ą rezerwatow ą. Utworzono dziewi ęć rezerwatów m. in: • Zielone Bagna - rezerwat torfowiskowy, b ędący ostoj ą rzadkich gatunków mchów,

Drawski Park Krajobrazowy jest jednocze śnie poło żny w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierze Drawskie oraz obszarów Natura 2000: - obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Drawska PLB320019, - specjalny obszar ochrony siedlisk Jeziora Czaplineckie” PLH320039.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Drawskie" Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze wzgl ędu na wyró żniaj ący si ę krajobraz o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowe ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokajania potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem oraz pełnion ą funkcj ą korytarzy ekologicznych. Uchwała Nr XXVI/361/13 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniaj ąca uchwał ę Nr XXXII/375/09 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 15 wrze śnia 2009 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu(Dz.Urz. Woj.Zach.Nr 66, poz. 1804 ze zm.)

Obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Drawskie" poło żony jest na terenie gmin: Drawsko Pomorskie, Ostrowice, Złocieniec, Brze źno, Szczecinek, Wierzchowo i obejmuje łącznie ok. 68 450 ha. Teren ten cz ęś ciowo pokrywa si ę z otulin ą Drawskiego Parku Krajobrazowego. W zasi ęgu terytorialnym Nadle śnictwa Świerczyna obszar le ży na północ

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

25

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

od linii kolejowej Szczecinek – Złocieniec oraz na zachód od drogi le śnej mi ędzy miejscowo ściami Bobrowo – Wąsosz – Wierzchowo, zajmuj ąc 4836,50 ha. Obszar został powołany w celu ochrony krajobrazu i naturalnych walorów środowiska przyrodniczego Pojezierza Drawskiego. Teren ten charakteryzuje si ę malowniczym krajobrazem polodowcowym z du żą ilo ści ą jezior i cieków wodnych, poło żonych w zagł ębieniach i dolinach.

3.10. Warunki klimatyczne

Polska poło żona jest w strefie klimatu umiarkowanego przej ściowego. Kraj znajduje si ę pod wpływami ró żnych mas powietrza, od arktycznego do podzwrotnikowego. Poło żenie to powoduje du żą zmienno ść pogody oraz du że wahania stanu pogody w przeci ągu lat oraz pór roku. W czasie gdy Polska jest pod wpływem klimatu typowo morskiego charakterystycznego dla Europy Zachodniej, wówczas mamy do czynienia z łagodn ą zim ą oraz deszczowym i chłodnym latem, natomiast gdy znajduje si ę pod wpływem klimatu kontynentalnego, który jest charakterystyczny dla Europy Zachodniej, wówczas mamy do czynienia z mro źną i śnie żną zim ą oraz upalnym i suchym latem. Zgodnie z podziałem Polski na krainy klimatyczne dokonanym przez E. Romera (1949) obszar Gminy Ostrowice le ży na terenie Krainy Drawskiej i zalicza si ę do typu klimatów pojeziernych, za ś według klasyfikacji agroklimatycznej R. Gumi ńskiego (1948) teren ten zaliczony został do dzielnicy pomorskiej (IV). A. Wo ś (1996) zaliczył teren gminy do Regionu Środkowopomorskiego. Klimat obszaru gminy Ostrowice kształtuj ą masy powietrza napływaj ące znad Atlantyku, których cechy ulegaj ą modyfikacji za spraw ą s ąsiedztwa Bałtyku i deniwelacji terenu na granicy Pobrze ży i Pojezierza Pomorskiego oraz wyniesienia powierzchni terenu gminy. Przeci ętna roczna temperatura wynosi ok. 7,0 – 7,30C, przy przeci ętnej temperaturze miesi ąca najcieplejszego (lipca) ok. 17,20C, a najchłodniejszego (stycznia) – ok. – 2,00C. Przeci ętna temperatura okresu maj – lipiec mie ści si ę w przedziale 13,7 – 14,70C. Roczna suma opadów mie ści si ę w granicach 650 – 800 mm (przy przeci ętnej z wielolecia nieco poni żej 700 mm). Najmniej opadów notuje si ę w lutym i marcu, a najwi ęcej w lipcu. Na terenie gminy

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

26

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

przewa żaj ą wiatry wiej ące z kierunku zachodniego, przy znacz ącym udziale wiatrów wiej ących z północnego zachodu, południa, wschodu i północy. W miesi ącach zimowych wiej ą wiatry zachodnie i południowo – zachodnie, które przynosz ą odwil ż oraz zmieniaj ą pogod ę. Na wiosn ę wiej ą wiatry północne i północno – wschodnie, przynosz ące pogod ę do ść such ą i silnie skontrastowan ą termicznie, za ś w lecie przewag ę maj ą chłodne wiatry zachodnie i północno – zachodnie, przynosz ące wilgotne i deszczowe masy powietrza polarno – morskiego. Zima jest tu do ść długa (65-90 dni), cho ć przeci ętna temperatura powietrza jest ujemna tylko w styczniu i lutym. Pokrywa śnie żna utrzymuje si ę przeci ętnie przez 45 – 65 ni w roku (na najwy ższych wzniesieniach o 5 – 10 dni dłu żej). Wiosna jest relatywnie długa i chłodna. Równie ż lato jest chłodniejsze ni ż w Polsce centralnej, lecz ró żnice te s ą mniejsze ani żeli wiosn ą. Liczba dni gor ących wynosi 18 – 22. Jesie ń jest do ść długa i ciepła, cieplejsza od wiosny. Okres wegetacyjny trwa 208 – 215 dni i zaczyna si ę 7 – 10 kwietnia.

3.11. Obszary i obiekty chronione

3.11.1 Rezerwaty

Na terenie Gminy Ostrowice znajduje si ę Rezerwat "Zielone Bagna" ustanowiony zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 12 listopada 1996 r - Monitor Polski nr 75/96 poz.695 Dziennik Urz ędowy Województwa Zachodniopomorskiego Nr 62 z 2002 r poz. Rozporz ądzenie Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 sierpnia 2002 r. w sprawie okre ślenia zakazów obowi ązuj ących na terenie rezerwatów przyrody poło żonych na obszarze województwa zachodniopomorskiego Plan ochrony zatwierdzony na lata 2008 - 2027 Rozporz ądzeniem Nr 5/2008 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22.01.2008 r - Dz. Urz. Woj. Zach. Nr 15 poz. 270 z dnia 05.02.2008 r

Rezerwat przyrody "Zielone Bagna" - torfowiskowy, o powierzchni 55,4 ha, utworzony 12 listopada 1996, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, w gminie Ostrowice, 2,5 km na północ od Nowego Worowa i 4,5 km na wschód od Gawro ńca.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

27

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Rezerwat poło żony na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego, po wschodniej stronie drogi Smołdz ęcino-Nowe Worowo. Obszar lasów i torfowiska o wyj ątkowych walorach geobotanicznych i ogólnoprzyrodniczych. Flora ro ślin naczyniowych -199 gatunków. Gatunki borealne, atlantyckie . 8 gatunków chronionych. Mchy - 72 gatunki. Rzadkie i gin ące w skali kraju zbiorowiska ro ślinne. Prawidłowo przebiegaj ące procesy regeneracji torfowiskowej z zarastaniem potorfii. Wyst ępuje mszar przygiełkowy, dwa gatunki rosiczki. Celem ochrony jest zachowanie bioró żnorodno ści ekosystemów torfowiskowych samoodnawiaj ących si ę po eksploatacji torfu z torfowiska wysokiego oraz borów i lasów bagiennych. Chronione są zagro żone gatunki mchów, m.in. torfowców i ro ślin nasiennych, takich jak: rosiczka długolistna (Drosera anglica ), rosiczka okr ągłolistna (Drosera rotundifolia ), wełnianka szerokolistna (Eriophorum latifolium ), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine ), bagno zwyczajne (Ledum palustre ), podkolan biały (Platanthera bifolia ) oraz zwierz ęta: żuraw (Grus grus ), muchołówka żałobna (Ficedula hypoleuca ), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus ), żaba moczarowa (Rana temporaria ).

Proponowane rezerwaty przyrody to : - „Uroczysko nad Kokn ą” : rezerwat krajobrazowo-le śny , ochrona ścisła, bierna. Zalecenia: ochrona drzewostanu, ochrona wód rzeki przed zanieczyszczeniem - „Jezioro Przytonko” - zachowanie zbiorowisk ro ślin wodnych, rezerwat ścisły, ochrona bierna - „Jezioro Czarne Małe” - ochrona dystroficznego jeziora i boru bagiennego oraz, w charakterze otuliny, boru mineralnego - „Jezioro Kapka” - ochrona jeziora lobeliowego, rezerwat ścisły florystycznowodny - „Torfowisko wysokie z Czarnym Jeziorkiem” : ochrona dystroficznego jeziora i boru bagiennego. Zalecenia: chroni ć przed eutrofizacj ą, nie zmienia ć stosunków wodnych, nie usuwa ć drzew, nie zbiera ć ro ślin - "Jezioro Le śniówek" - projektowany rezerwat krajobrazowy ekologiczny, dla ochrony ekosystemu w charakterystycznym krajobrazie i specyficznym przebiegu sukcesji ro ślinnych. Zalecenia: utworzy ć otulin ę z przyległych oddziałów le śnych, które winny mie ć kategori ę wodochronnych i glebochronnych, gdy ż ograniczaj ą erozj ę misy jeziornej. Spowolni ć procesy eutrofizacji, pozostawi ć drzewa w pasie gruntu przyległym do jeziora.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

28

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Jezioro Le śniówek charakteryzuje si ę zró żnicowan ą ro ślinno ści ą, ale ze zdecydowanie mniejszym udziałem gatunków charakterystycznych dla jezior lobeliowych. Littorella uniflora wyst ępuje sporadycznie, głównie w najpłytszych wodach. Isoetes lacustris natomiast jest gatunkiem ust ępuj ącym, a jego nieliczne skupiska rozrzucone s ą nieregularnie przy brzegu wschodnim. Na brzegach jeziora wytworzyły si ę rozległe połacie torfowisk przej ściowych. Buduj ą je gatunki takie jak: Sphagnum fallax, S.cuspidatum, a tak że z mniejszym udziałem S. squarrosum. Wi ększe powierzchnie torfowiska wykształciły si ę w małej zatoce w południowym ko ńcu jeziora. W strefie pła grup ą zdecydowanie dominuj ącą pod wzgl ędem liczebno ści były turzyce - Carex actutimorfis, C. pseudocyperus , C.riparia i Eriophorum angustifolium. Obszar torfowiska w południowo-zachodniej cz ęś ci został opanowany przez gatunki nale żą ce do rodziny Ericaceae, głównie Ledum palustre oraz sporadycznie Calluna vulgaris. Status troficzny jez. Le śniówek najlepiej okre śla wyst ępuj ąca tam ro ślinno ść . Charakteryzuje si ę ono zró żnicowan ą ro ślinno ści ą, ale ze zdecydowanie mniejszym udziałem gatunków charakterystycznych dla jezior lobeliowych. Jest to zbiór fitocenoz przypisywanych jeziorom dystroficznym i torfowiskom przej ściowym, reprezentowanych m.in. przez du że skupiska gatunków z rodziny Cyperaceae oraz Ericaceae, a także obecno ść Drosera rotundifolia. Jak ju ż wcze śniej wspomniano, na brzegach jezior wytworzyły si ę połacie torfowców. Ich dominacja ilo ściowa w przypadku jez. Le śniówek wskazuje na znaczne zaawansowanie procesu dystrofizacji. Na uwag ę zasługuje nikłe wyst ępowanie Isoetes lacustris w omawianym zbiorniku. Znikoma liczba asocjacji I. lacustris i Litorella uniflora w pewien sposób odzwierciedlaj ą stan trofii jeziora z przeszło ści. Nie odnotowano natomiast obecno ści Lobelia dortmanna. Zgodnie z artykułem Kraski [2] opisany wy żej układ fitocenotyczny jest charakterystyczny dla jezior lobeliowych dystroficznych oligohumusowych. Mo żna uwa żać, że Le śniówek znajduje si ę na zaawansowanym etapie dystofizacji. Prawdopodobnie kierunkiem ewolucji jeziora b ędzie rozwój torfowiska przej ściowego, którego płaty s ą ju ż dobrze wykształcone na obrze żach

3.11.2 Park Krajobrazowy

Na obszarze gminy znajduje si ę Drawski Park Krajobrazowy, który został szczegółowo opisany w punkcie 3.9. „Krajobraz”.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

29

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

3.11.3. Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Drawskie” obejmuje cały teren gminy Ostrowice. Szczegółowe informacj ę zostały zawarte w punkcie 3.9. „Krajobraz”.

3.11.4 Obszar Natura 2000 System obszarów Natura 2000 ma na celu zachowanie bogactwa przyrodniczego Europy. Podstaw ę prawn ą tworzenia sieci Natura 2000 stanowi dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków, a tak że dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Zgodnie z art. 25 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku, sie ć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków; 2) specjalne obszary ochrony siedlisk; 3) obszary maj ące znaczenie dla Wspólnoty.

W obr ębie gminy Ostrowice znajduj ą si ę trzy obszary Natura 2000.

Obszar Natura 2000 Ostoja Drawska Kod obszaru: PLB320019 Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) Obszar biogeograficzny: kontynentalny Powierzchnia: 153906,1 ha Status formalny: Obszar zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej Opis przyrodniczy: Obszar obejmuje najcenniejszy przyrodniczo i krajobrazowo fragment Pojezierza Drawskiego. Jego rze źba została ukształtowana w wyniku działalno ści l ądolodu, podczas ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Pozostało ściami tej działalno ści s ą mi ędzy innymi: wały moreny czołowej, ozy, liczne jary, doliny rzek, jeziora rynnowe i wytopiskowe. Na terenie ostoi zlokalizowanych jest 47 jezior (zajmuj ących ok. 10 % pow. terenu),

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

30

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

reprezentuj ących wi ększo ść wyró żnianych w Polsce typów jezior. Jeziora maj ą urozmaicon ą lini ę brzegow ą, na niektórych z nich s ą wyspy. Brzegi jezior s ą wysokie, poro śni ęte lasem, głównie ł ęgami i buczyn ą, lub niskie, z pasem ro ślinno ści przybrze żnej. W obszarze znajduje si ę najwi ększe jezioro Pojezierza - Drawsko (powierzchnia 1872 ha, maksymalna gł ęboko ść 79,7 m). Jest ono drugim pod wzgl ędem gł ęboko ści jeziorem w Polsce, stanowi główny w ęzeł ekologiczny ostoi. Najwi ększ ą rzek ą obszaru jest Drawa, maj ąca na jego terenie swoje źródła. Swój pocz ątek bior ą tutaj tak że inne rzeki, jak: D ębnica, Wogra, Piławka, Kokna i Rakon. Lasy pokrywaj ą ponad 35% terenu. Spo śród nich ponad połow ę stanowi ą tzw. lasy ochronne. Blisko 50% obszaru ostoi jest u żytkowana rolniczo. Na terenie ostoi szczególnie cenna jest dolina Drawy, która wraz z dopływami odgrywa bardzo wa żną rol ę ł ącznika mi ędzy obszarami koncentracji cennej flory w urozmaiconym krajobrazie polodowcowym. Jej źródła znajduj ą si ę w rezerwacie Dolina Pi ęciu Jezior. Wody tych jezior s ą zasobne w wap ń, na dnie zbiorników odkłada si ę kreda jeziorna, która pod ściela zl ądowiałe odcinki doliny mi ędzy kolejnymi jeziorami. Dna jezior poro śni ęte s ą przez ł ąki ramienicowe. Osobliwo ści ą obszaru są dobrze zachowane jeziora lobeliowe. Do bardzo warto ściowych zbiorowisk nale żą równie ż torfowiska, szczególnie wysokie, wyst ępuj ące na wododziałach oraz torfowiska przej ściowe. Łącznie stwierdzono tu wyst ępowanie 18 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Ostoja charakteryzuje si ę bogactwem i ró żnorodno ści ą flory i fauny. Na jej terenie wyst ępuje blisko 750 gatunków ro ślin naczyniowych, spo śród których 28 obj ętych jest całkowit ą ochron ą gatunkow ą, a 14 ochron ą cz ęś ciow ą. Spotyka si ę tu gatunki charakterystyczne dla ro ślinno ści atlantyckiej, arktycznej, borealnej, górskiej oraz ciepłolubne. Bardzo bogata jest te ż flora mchów, reprezentowana a ż przez 274 gatunki, z których 30 uznano za zagro żone w Polsce. Wody zasiedla 36 gatunków ryb i 1 gatunek kr ągłoustnych, w tym 5 gatunków obj ętych ochron ą prawn ą. Wyst ępuje tu 12 płazów i 5 gatunków gadów oraz 41 gatunków ssaków. Spo śród tych wszystkich gatunków, 10 gatunków ro ślin i zwierz ąt znajduje si ę w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Awifauna liczy 148 gatunków l ęgowych. Spo śród gatunków zagro żonych wygini ęciem gniazduj ą tu: bielik, orlik krzykliwy, kania ruda, bociana czarny i bocian biały. Jest to wa żna ptasia ostoja o randze krajowej K011.

Obszar Natura 2000 Jeziora Czaplineckie

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

31

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Kod obszaru: PLH 320039 Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Specjalny obszar ochrony siedlisk Obszar biogeograficzny: kontynentalny Powierzchnia: 31949.3 ha Status formalny: Obszar zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej Opis przyrodniczy: Obszar obejmuje najcenniejszy przyrodniczo i krajobrazowo fragment Pojezierza Drawskiego. Jego rze źba została ukształtowana w wyniku działalno ści l ądolodu, podczas ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Pozostało ściami tej działalno ści s ą mi ędzy innymi: wały moreny czołowej, ozy, liczne jary, doliny rzek, jeziora rynnowe i wytopiskowe. Na terenie ostoi zlokalizowanych jest 47 jezior (zajmuj ących ok. 10 % pow. terenu), reprezentuj ących wi ększo ść wyró żnianych w Polsce typów jezior. Jeziora maj ą urozmaicon ą lini ę brzegow ą, na niektórych z nich s ą wyspy. Brzegi jezior s ą wysokie, poro śni ęte lasem, głównie ł ęgami i buczyn ą, lub niskie, z pasem ro ślinno ści przybrze żnej. W obszarze znajduje si ę najwi ększe jezioro Pojezierza - Drawsko (powierzchnia 1872 ha, maksymalna gł ęboko ść 79,7 m). Jest ono drugim pod wzgl ędem gł ęboko ści jeziorem w Polsce, stanowi główny w ęzeł ekologiczny ostoi. Najwi ększ ą rzek ą obszaru jest Drawa, maj ąca na jego terenie swoje źródła. Swój pocz ątek bior ą tutaj tak że inne rzeki, jak: D ębnica, Wogra, Piławka, Kokna i Rakon. Lasy pokrywaj ą ponad 35% terenu. Spo śród nich ponad połow ę stanowi ą tzw. lasy ochronne. Blisko 50% obszaru ostoi jest u żytkowana rolniczo. Na terenie ostoi szczególnie cenna jest dolina Drawy, która wraz z dopływami odgrywa bardzo wa żną rol ę ł ącznika mi ędzy obszarami koncentracji cennej flory w urozmaiconym krajobrazie polodowcowym. Jej źródła znajduj ą si ę w rezerwacie Dolina Pi ęciu Jezior. Wody tych jezior s ą zasobne w wap ń, na dnie zbiorników odkłada si ę kreda jeziorna, która pod ściela zl ądowiałe odcinki doliny mi ędzy kolejnymi jeziorami. Dna jezior poro śni ęte s ą przez ł ąki ramienicowe. Osobliwo ści ą obszaru są dobrze zachowane jeziora lobeliowe. Do bardzo warto ściowych zbiorowisk nale żą równie ż torfowiska, szczególnie wysokie, wyst ępuj ące na wododziałach oraz torfowiska przej ściowe. Łącznie stwierdzono tu wyst ępowanie 18 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Ostoja charakteryzuje si ę bogactwem i ró żnorodno ści ą flory i fauny. Na jej terenie wyst ępuje blisko 750 gatunków ro ślin naczyniowych, spo śród których 28 obj ętych jest całkowit ą ochron ą gatunkow ą, a 14 ochron ą cz ęś ciow ą. Spotyka si ę tu gatunki charakterystyczne dla

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

32

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

ro ślinno ści atlantyckiej, arktycznej, borealnej, górskiej oraz ciepłolubne. Bardzo bogata jest te ż flora mchów, reprezentowana a ż przez 274 gatunki, z których 30 uznano za zagro żone w Polsce. Wody zasiedla 36 gatunków ryb i 1 gatunek kr ągłoustnych, w tym 5 gatunków obj ętych ochron ą prawn ą Wyst ępuje tu 12 płazów i 5 gatunków gadów oraz 41 gatunków ssaków. Spo śród tych wszystkich gatunków, 10 gatunków ro ślin i zwierz ąt znajduje si ę w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Awifauna liczy 148 gatunków l ęgowych. Spo śród gatunków zagro żonych wygini ęciem gniazduj ą tu: bielik, orlik krzykliwy, kania ruda, bociana czarny i bocian biały. Jest to wa żna ptasia ostoja o randze krajowej K011. Na terenie ostoi zlokalizowanych jest 47 jezior, reprezentuj ących wi ększo ść wyró żnianych w Polsce typów. Jeziora maj ą urozmaicon ą lini ę brzegow ą, na niektórych z nich s ą wyspy. W obszarze znajduje si ę najwi ększe jezioro Pojezierza – Drawsko. Najwi ększ ą rzek ą obszaru jest Drawa, maj ąca na jego terenie swoje źródła. Łącznie stwierdzono na terenie ostoi wyst ępowanie 18 rodzajów siedlisk z zał ącznika I Dyrektywy Siedliskowej, które reprezentowane s ą m.in. przez: - żyzne buczyny, - naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, - świe że ł ąki u żytkowane ekstensywnie, - kwa śne buczyny, - twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi ł ąkami ramienic i jeziora lobeliowe - torfowiska przej ściowe i wysokie, - bory i lasy bagienne, - lasy ł ęgowe, - zmiennowilgotne ł ąki trz ęś licowe.

Z ptaków wymienionych w zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej wyst ępuj ą: b ąk, kania czarna, błotniak stawowy, derkacz, żuraw, siewka złota, dubelt, rybitwa czarna, puchacz, zimorodek, dzi ęcioł czarny i średni, lerka, świergotek polny, muchołówka mała, g ąsiorek. W tym gatunki zagro żone wygini ęciem: bielik, orlik krzykliwy, kania ruda oraz bocian biały i czarny.

Głównym zagro żeniem dla obszaru jest zanieczyszczenie wody i eutrofizacja, rozwój turystyki i rekreacji – budowa infrastruktury niszcz ącej siedliska, zabudowa brzegów, za śmiecanie, zanieczyszczenia, usuwanie martwego drewna i podszytu, kłusownictwo,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

33

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

sukcesja na terenach otwartych, wypalanie traw, nieprawidłowa gospodarka ściekowa i odpadowa oraz elektrownie wodne w dolnym biegu Drawy i inne bariery dla migracji ryb i innych zwierz ąt wodnych. Potencjalnym zagro żeniem jest intensyfikacja rolnictwa np. spadek powierzchni odłogów, stosowanie nawozów i pestycydów.

Obszar Natura 2000 Dorzecze Regi (dawniej Dolina Regi) Kod obszaru: PLH320049 Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Obszar biogeograficzny: kontynentalny Powierzchnia: 14827,8 ha Status formalny: Obszar zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej Opis przyrodniczy: Ostoja obejmuje dolin ę rzeki Regi wraz z jej dopływami od miejscowo ści Świdwin, a ż do jej uj ścia blisko miejscowo ści Trzebiatów. Rega jest jedn ą z najdłu ższych rzek zachodniego Pomorza, nale żą ca do bezpo średniego zlewiska Bałtyku. W górnym biegu rzeka przepływa przez dobrze zachowane torfowiska, wilgotne ł ąki a zbocza doliny porastaj ą gr ądy i lasy bukowe. W okolicach miasta Łobza rzeka przełamuje si ę przez wzgórza morenowe. W dalszym biegu rzeka przepływa przez ł ąki i tereny uprawne z eutroficznym jeziorem Rejowickim. Malownicza dolina Regi zawdzi ęcza swoje du że walory przyrodniczo - krajobrazowe ró żnorodno ści zbiorowisk, zwłaszcza tych charakterystycznych dla naturalnych dolin rzecznych. Dolina Regi charakteryzuje si ę ponadto du żą ró żnorodno ści ą rzadkich i zagro żonych gatunków zwierz ąt. Rzeka i jej dopływy s ą doskonałym miejscem dla w ędrówek tarłowych łososia atlantyckiego oraz innych gatunków z rodziny łososiowatych. Niestety sama rzeka przegrodzona jest w kilku miejscach zabudow ą hydrotechniczn ą, co powoduje, że na ponad 2/3 długo ści rzeki niedost ępna dla ryb w ędrownych

3.11.5. Pomniki przyrody

Art. 40. 1. ustawy o ochronie przyrody mówi, że : pomnikami przyrody s ą pojedyncze twory przyrody żywej i nieo żywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

34

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Na terenie Gminy Ostrowice Rozporz ądzeniem nr 2/99Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r ustanowiono nast ępuj ące pomniki przyrody: Lp Nazwa Nazwa Najbli ższa Bli ższa Śred. Obw Wys Form gatunkowa gatunkowa miejscowo ś lokalizacja [m] [cm] [m] a polska łaci ńska ć 1. Klon Acer platanoides Bolegorzyn Przy drodze Brak 348 24 Poj. zwyczajny do danyc Śmidzi ęcina h 2. Dąb Quercus robur Chlebowo Przy drodze Brak 599 26 Poj. szypułkowy asfaltowej danyc mi ędzy h Słowiankam i a Chlebowem 3. Klon Acer platanoides Chlebowo Południowy Brak 345 24 Poj. zwyczajny skraj drogi z danyc Ostrowic do h St. Worowa 4. Dąb Quercus robur Cieminko Nadl. Brak 341 32 Poj. szypułkowy Połczyn danyc Zdrój oddz. h 458j 5. Bluszcz Hedera helix Cieminko Na terenie Brak bd 5-10 grupa pospolity f. dawnego danyc kwitn ąca cmentarza h 6. Grab Carpinus betulus Cieminko Nadl. Brak 267 22 Poj. pospolity Świdwin danyc oddz.512i h 7. Dąb Quercus robur Gronowo 100 m od Brak 486 26 Poj. szypułkowy drogi do danyc Złocie ńca h 8. Sosna Pinus silvestris Gronowo Nadl. Brak 290 28 Poj. pospolita Złocieniec danyc oddz. 213j h

9. Buk pospolity Fagus silvatica Gronowo Nadl. Brak 396 25 Poj. Złocieniec danyc oddz. 213j h

10 Buk pospolity Fagus silvatica Gronowo Le śnictwo Brak 484 28 Poj. Siecino danyc oddz.198c h 11 Sosna Pinus silvestris Gronowo Nadl. Brak 415 20 Poj. pospolita Złocieniec danyc na h torfowisku

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

35

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

12 Sosna Pinus silvestris Gronowo Le śnictwo Brak 454 24 Poj. pospolita Siecino danyc h 13 Jałowiec Juniperus Gronowo Nadl. 13-20 80, 4,9 grupa pospolity communis Złocieniec 125 oddz.40 h 14 Bluszcz Hedera helix Nowe Nowe 0,8- 5- 6-12 grupa pospolity f. Worowo Worowo 3,3 21 kwitn ąca 50 m na wschód od wsi 15 Klon Acer platanoides Nowe Cmentarz Brak 240- 22- grupa zwyczajny Worowo przyko ściel danyc 332 26 ny h 16 Wierzba biała Salix alba Nowe 1 km od wsi Brak 421 24 Poj. Worowo przy drodze danyc polnej do h Chlebowa 17 Bluszcz Hedera helix Siecino cmentarz 2,2- 14- 10- grupa pospolity f. 2,7 17 12 kwitn ąca 18 Buk pospolity Fagus silvatica Siecino Le śnictwo Brak 294, 28 grupa Siecino danyc 411 h 19 Dąb Quercus robur Siecino Na gruntach Brak 701 18 Poj. szypułkowy ANR danyc h 20 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 510 28 Poj. pospolita Siecino danyc oddz.72 a h 21 Dąb Quercus robur Siecino Przy polnej Brak 497 26 Poj. szypułkowy drodze 40 m danyc od h zabudowa ń RSP 22 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 330 18 Poj. pospolita Siecino danyc h 23 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 338 18 Poj. pospolita Siecino danyc h 24 Klon Acer platanoides Siecino 500 m od Brak 348 22 Poj. zwyczajny wsi przy danyc skrzy żowani h u dróg polnych 25 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 345 20 Poj. pospolita Siecino danyc h 26 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 302 26 Poj. pospolita Siecino danyc

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

36

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

oddz. 72 a h 27 Sosna Pinus silvestris Siecino Le śnictwo Brak 311 26 Poj. pospolita Siecino danyc oddz. 71 j h 28 Buk pospolity Fagus silvatica Szczycienk Przy drodze Brak 557 30 grupa o polnej w danyc kier. h Gawro ńca 29 Klon Acer platanoides Szczytniki Przy drodze Brak 344 24 Poj. zwyczajny asfaltowej danyc do Ostrowic h 30 Brzoza Betula Szczytniki Na północ Brak 246- 14- Aleja brodawkowat pendula,Carpinus od wsi, przy danyc 342 25 a, grab bentulus, drodze do h pospolity, d ąb Quercus robur Gawro ńca szypułkowy, Acer platanoides Klon zwyczajny 31 Dąb Quercus robur Szczytniki Przy drodze Brak 464- 26- grupa szypułkowy polnej, 100 danyc 541 28 m na zachód h od wsi 32 Klon jawor Acer platanoides Śmidzi ęcino Po lewej Brak 269, 18- grupa Dąb Quercus robur stronie drogi danyc 308 26 szypułkowy Czarnkowie h - Śmidziecino 33 Bluszcz Hedera helix Śmidzi ęcino W lesie 2 15 25 Poj. pospolity f. śródpolnym kwitn ąca ok 1 km SE od wsi 34 Bluszcz Hedera helix Śmidzi ęcino Po lewej 1,9- 12- 12- grupa pospolity f. stronie drogi 2,4 15 16 kwitn ąca Czarnkowie - Śmidziecino

3.11.6. U żytki ekologiczne Na terenie Gminy Ostrowice znajduj ą si ę nast ępuj ące u żytki ekologiczne: Lp. Nr urz ędowy Nazwa Pow. Akt powołania Cel ochrony/ Wła ściciel w ha opis powierzchni 1. UE/6630/III/ Brak 3,46 Uchwała IV/29/99 Brak okre ślonego Nadle śnict 065 Rady Gminy z 9 celu ochrony wo marca 1999 Swidwin 2. UE/6630/III/ Torfowisko 2,14 Uchwała Ochrona Nadle śnict 066 wysokie XXV/148/2002 ekosystemu wo Rady Gminy z torfowiska. Połczyn 29.04.2002 r Torfowisko w 50% Zdrój zaro śni ęte wierzb ą,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

37

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

brzoz ą i sosn ą 3. UE/6630/III/ Bagno 0,81 Uchwała Ochrona Nadle śnict 066 XXV/148/2002 ekosystemu wodno- wo Rady Gminy z bagiennego. Bagno Połczyn 29.04.2002 r na 50% poro śni ęte Zdrój krzewami wierzby, kruszyny oraz trzcin ą pospolit ą 4. UE/6630/III/ Zaro śla 1,03 Uchwała Ochrona Nadle śnict 066 łozowe XXV/148/2002 ekosystemu wo Rady Gminy z bagiennego. Bagno Połczyn 29.04.2002 r na 50% poro śni ęte Zdrój krzewami wierzby, kruszyny. Poza tym zadrzewienia brzozy i olszy 5. UE/6630/III/ Brak nazwy 1,56 Uchwała Ochrona Nadle śnict 066 XXV/148/2002 nieu żytków. wo Rady Gminy z Teren Połczyn 29.04.2002 r zabagniony,ok. Zdrój 20% zajmuj ą krzewy wierzby i zadrzewienia olszowe 6. UE/6630/III/ Bagno 0,81 Uchwała Ochrona Nadle śnict 066 XXV/148/2002 nieu żytków. wo Rady Gminy z Ekosystem Połczyn 29.04.2002 r bagienny. Bagno w Zdrój 80% poro śni ęte brzoza, osik ą i wierzba biał ą. Miejsce stwierdzenia kilku gat. płazów

Wykaz proponowanych u żytków ekologicznych na terenie Gminy Ostrowice: 1.Zatopione gytiowisko koło Brzezinki - ochrona śródpolnego rozlewiska o walorach krajobrazowych i przyrodniczych, siedlisko ptactwa. Obiekt wpisany do projektu w planie ochrony Drawskiego Parku Krajobrazowego 2. Jeziorka koło Brzezinki - ochrona śródpolnego rozlewiska o walorach krajobrazowych i przyrodniczych, siedlisko ptactwa. 3. Śródpolne rozlewisko na północ od Nowego Worowa - ochrona ekosystemu bagiennego w krajobrazie śródpolnym 4. Jeziorko śródpolne koło Nowego Worowa - ochrona ekosystemu wodnego i szuwarowego

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

38

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

5. Sztuczny zbiornik i nasyp kolejowy - ochrona ekosystemu wodnego i fragmentów ciepłolubnych. Obiekt wpisany do projektu w planie ochrony Drawskiego Parku Krajobrazowego 6. Ł ąki torfowiskowe - ochrona ekosystemu torfowiska niskiego. Obiekt wpisany do projektu w planie ochrony Drawskiego Parku Krajobrazowego 7. Kociołek torfowy - ochrona obni żenia bagiennego z ro ślinno ści ą torfowiskow ą w otoczeniu suchej piaszczystej skarpy jeziora Siecino wraz z murawami i zaroslami żarnowca miotlastego. 8. Torfowiska mszarne koło Gronowa - ochrona ekosystemu mszarnego 9. Kompleks torfowisk przy jeziorze Kleszczno - ochrona komplaksu fitocenoz szuwarowych i pła mszarnego oraz starego drzewostanu. 10. Bagnista ł ąka - ekosystem bagienno-łąkowy 11. Bez nazwy - zachowanie śródle śnego bagna z kompleksem łozowisk i szuwarów

3.11.7. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Na terenie Gminy Ostrowice znajduj ą si ę obszary proponowane do obj ęcia ochron ą jako zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: 1. Wzgórza Czarnkowieckie - ochrona przyrody i walorów krajobrazowych wzniesie ń o charakterze moreny pagórkowatej wraz z zagł ębieniem wytopiskowym zaj ętym dzi ś przez torfowisko i bór bagienny. 2. Dolina Górnego Rakonu - zachowanie walorów krajobrazowych i przyrodniczych rynny subglacjalnej, dzi ś wykorzystywanej przez górny odcinek rzeki Rakon 3. Jezioro Drawsko - ochrona przyrody i krajobrazu 4. Rzeka Drawa - ochrona przyrody i krajobrazu doliny Drawy i jej bezpo średniego sąsiedztwa, a tak że czysto ści jej wód i walorów przyrody o żywionej 5. Lasy Morzysławskie - ochrona przyrody oraz ochrona wyj ątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego dla zachowania jego warto ści estetycznych

3.11.8. Inne obszary cenne przyrodniczo

Zespoły pałacowo - parkowe, dworsko - parkowe - wykaz parków znajduj ących si ę na terenie gminy Ostrowice:

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

39

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

1. Tęczyn , miejscowo ść poło żona nad Jez. Przytonko, w północno-zachodniej cz ęś ci gminy nr. rej. zabytków1175 z dnia 13.06.1983r. 2. Borne, po wschodniej stronie wsi, w kierunku Jez. Ostrowice nr. rej. zabytków 1144 z dnia 15.06.1982r. 3. Dołgie , w południowozachodniej cz ęś ci wsi nr. rej. zabytków 1141 4. Przyto ń, w północnozachodniej cz ęś ci wsi Nr. rej zabytków 1177 z dnia 13.06.1983r. 5. Gronowo, cz ęść południowozachodnia wsi, nad rzek ą Rekon Nr. rej. zabytków 1145 z dnia 15.03.1982r. 6. Karpno. Nad jeziorem Nr. rej. zabytków 1174 7. Grzybowo (Grzybno) po południowo zachodniej stronie osady Nr. rej. zabytków 1143 z dnia 15.03.1982r. 8. Jelenino, po południowej stronie dworku Nr. rej. zabytków 1176 z dnia 13.06.1983r. 9. , połnocno-zachodnia cz ęść osady Nr. rej. zabytków 1179 z dnia 19.07.1983r. 10. Siecino, w centrum wsi Nr. rej.zabytków 1142 z dnia 15.03.1982r. 11. Szczytniki Nr. rej. zabytków 1199 z dnia 19.07.1983r.

3.11.9. Dziedzictwo i zasoby kulturowe

Na terenie gminy Ostrowice znajduj ą si ę obiekty wpisane do gminnego ewidencji zabytków. Najwi ększ ą liczb ę stanowi ą obiekty w ewidencji konserwatorskiej, takie jak: -obiekty architektury i budownictwa (w tym obiekty sakralne, techniki i kultury materialnej), - zespoły dworsko-parkowe, - cmentarze i miejsca pami ęci narodowej. Obszary i obiekty te, nakładaj ą ograniczenia przy planowaniu inwestycji. W my śl Ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

40

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Nr 162, poz.1568, z pó źn. zm.) zabytek to „nieruchomo ść lub rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą”. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza finansowa ć roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub obj ętym ochron ą konserwatorsk ą na podstawie ustale ń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jest obowi ązana pokry ć koszty bada ń archeologicznych oraz ich dokumentacji, je żeli przeprowadzenie tych bada ń jest niezb ędne dla ochrony zabytków archeologicznych. Zgodnie z Ustaw ą z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz.1568, z pó źn. zm.) rejestr zabytków, dla zabytków znajduj ących si ę na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Według obowi ązuj ących przepisów obiekty wpisane do rejestru zabytków należy utrzymywa ć w dobrym stanie technicznym, konserwowa ć, odpowiednio eksponowa ć i u żytkowa ć zgodnie z przeznaczeniem. Jakiekolwiek działania prowadz ące do zmiany obecnego stanu wymienionych obiektów wymagaj ą uzgodnienia z organem wła ściwym do spraw ochrony zabytków, a dla działa ń inwestycyjnych uzyskania pozwolenia na prowadzenie wszelkich prac przy obiekcie zabytkowym. Pozwolenia wymagaj ą zatem: prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku, prowadzenie bada ń konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru, prowadzenie bada ń architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru, prowadzenie bada ń archeologicznych, przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycj ą wystroju wn ętrza, w którym zabytek ten si ę znajduje, dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku, umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urz ądze ń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, podejmowanie innych działa ń, które mogłyby prowadzi ć do naruszenia substancji lub zmiany wygl ądu zabytku wpisanego do rejestru, poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy u życiu wszelkiego rodzaju urz ądze ń elektronicznych i technicznych oraz sprz ętu do nurkowania. Wszelkie obiekty i usługi należy sytuowa ć mo żliwie jak najdalej od obiektów wpisanych do

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

41

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

rejestru zabytków. Wyklucza si ę wszelkie działalno ści mog ące wytworzy ć dra żni ąca wo ń, hałas czy wibracje, a tak że mog ących zakłóci ć ład przestrzenny w okolicy chronionych obiektów. Zabytki wyst ępujące na obszarze gminy powinny by ć zabezpieczane w Planach Zagospodarowania Przestrzennego, przed mo żliwo ści ą ingerencji, mog ącej zmieni ć ich historyczny charakter zwi ązany z lokalizacj ą w ich s ąsiedztwie innych obiektów, takich jak, np.: wysypiska śmieci, pawilony usługowo-handlowe, szyldy reklamowe czy uj ęć wody. Wsie o zachowanym układzie i zabudowie podlegaj ą kompleksowej ochronie i wymagaj ą opracowania planów szczegółowych w celu zapewnienia wła ściwej integracji przestrzennej nowej zabudowy z istniej ącymi, warto ściowymi elementami zagospodarowania, jak: historyczny układ przestrzenny, zabudowa zagrodowa o charakterze tradycyjnym, ko ścioły, cmentarze, budynki szkolne z zieleni ą, zespoły pałacowo-parkowe, dworskie, folwarki, obiekty kultury materialnej jak młyny, ku źnie, dworce oraz inne obiekty, których zabytkowy charakter jest oczywisty oraz drogi historyczne z zadrzewieniem. Zespoły pałacowo-parkowe podlegaj ą ochronie jako kompleksy zabytkowe i przyrodnicze, b ędące integraln ą cało ść o wysokich walorach kulturowych. Wszelkie zmiany u żytkowania, adaptacje, modernizacje, remonty wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, a prace rewaloryzacyjne mog ą by ć wykonywane jedynie w oparciu o specjalistyczn ą dokumentacj ę projektow ą. Obiekty sakralne, takie jak ko ścioły, kaplice wraz z obiektami towarzysz ącymi, niezale żnie od wyznania, otwarte i zamkni ęte podlegaj ą szczególnej ochronie i w najbli ższym ich s ąsiedztwie wszelkie działania lokalizacyjne musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Cmentarze zamkni ęte wszystkich wyzna ń podlegaj ą ustawowej opiece samorz ądowej i powinny by ć chronione przed dewastacj ą oraz regularnie porz ądkowane. Obiekty techniki i kultury materialnej, czyli młyny, obiekty kolejnictwa, wiatraki, ku źnie i inne, s ą zwi ązane z histori ą techniki i cywilizacji i dlatego podlegaj ą ochronie. Powinny by ć utrzymane w dobrym stanie przez wła ścicieli i u żytkowników. Wszelkie adaptacje, modernizacje, remonty musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Stare budynki szkolne o warto ściach historycznych podlegaj ą ochronie i powinny by ć utrzymane w dobrym stanie, a wszelkie remonty, adaptacje, modernizacje, remonty musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Równie ż budynki le śniczówek o warto ściach historycznych s ą obj ęte ochron ą konserwatorsk ą i równie ż podlegaj ą powy ższym rygorom. Szczególnej ochronie podlega tak że starodrzew w otoczeniu budynków o wysokiej warto ści historycznej. Zabudowa mieszkalna, tradycyjna,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

42

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

murowana b ądź drewniana powinna by ć zachowana, jako tworz ąca krajobraz kulturowy regionu. Wymiana ze wzgl ędu na stan techniczny jest dopuszczalna, lecz nowy obiekt powinien nawi ązywa ć do pierwotnego budynku. W lokalizacji nowej zabudowy nale ży uwzgl ędni ć s ąsiedztwo zabytkowych obiektów, tak by nie zakłócały one tradycyjnej zabudowy. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW

Liczba obiektów Lp. Miejscowo ść Razem w rejestrze

1. BORNE 26 1 2. CHLEBOWO 41 1 3. CIEMINKO 25 0 4. DOŁGIE 46 2 5. DONATOWO 11 2 6. GRABINEK 3 0 7. GRONOWO 27 3 8. GRZYBNO 2 1 9. JELENINO 10 1 10. KARPNO 6 1 11. KOLNO 4 0 12. NOWE WOROWO 100 1 13. OSTROWICE 71 3 14. PRZYTO Ń 11 1 15. PŁOCIE 2 0 16. SIECINO 26 2 17. SMOŁDZ ĘCINO 25 0 18. SZCZYCIENKO 9 1 19. SZCZYTNIKI 13 2 20. ŚMIDZI ĘCINO 9 0 21. TĘCZYN 2 1 RAZEM 468 23

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

43

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

3.12. Rolnicza i le śna przestrze ń produkcyjna.

W gminie Ostrowice jest stosunkowo du ży udział u żytków rolnych (stanowi ą 55,9% powierzchni gminy, grunty orne stanowi ą 79,8% u żytków rolnych). Wszystkie grunty rolne, z wył ączeniem zabudowanych i przeznaczonych pod zabudow ę, stanowi ą rolnicz ą przestrze ń produkcyjn ą. Obszary charakteryzuj ące si ę bardzo dobrymi glebami nale ży chroni ć przed wył ączaniem z produkcji rolnej. W rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy Ostrowice wyodr ębnia si ę obszary wył ączone z zabudowy: a) tereny wód otwartych i ekosystem ł ąk, na którym obowi ązuj ą priorytety ochrony środowiska, szczególnie w zakresie czysto ści wód powierzchniowych oraz ograniczenia stosowania chemicznej ochrony ro ślin, b) u żytki rolne II i III klasy bonitacyjnej. obszary, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę, ale tylko na cele zwi ązane z urz ądzeniami słu żą cymi wył ącznie produkcji rolnej oraz przetwórstwu rolno- spożywczemu. Wła ściwa gospodarka le śna pozwala lasom istniej ącym na terenie gminy na spełnianie dwóch podstawowych funkcji: produkcyjn ą i pozaprodukcyjn ą. Le śna przestrze ń produkcyjna wi ąż e si ę z funkcj ą produkcyjn ą lasu, która prowadzi do uzyskania dochodu. Polega ona na zdolno ści do produkcji biomasy i ci ągłego powtarzania tego procesu, co umo żliwia trwałe u żytkowanie drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym u żytków gospodarki łowieckiej. 4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Na terenie gminy Ostrowice znajduj ą si ę około 500 obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków. Najwi ększ ą liczb ę ww. ewidencji stanowi ą obiekty: -obiekty architektury i budownictwa (w tym obiekty sakralne, techniki i kultury materialnej), - zespoły dworsko-parkowe, - cmentarze i miejsca pami ęci narodowej. Obszary i obiekty te, nakładaj ą ograniczenia przy planowaniu inwestycji.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

44

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

W my śl Ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz.1568, z pó źn. zm.) zabytek to „nieruchomo ść lub rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą”. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza finansowa ć roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub obj ętym ochron ą konserwatorsk ą na podstawie ustale ń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jest obowi ązana pokry ć koszty bada ń archeologicznych oraz ich dokumentacji, je żeli przeprowadzenie tych bada ń jest niezb ędne dla ochrony zabytków archeologicznych. Zgodnie z Ustaw ą z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz.1568, z pó źn. zm.) rejestr zabytków, dla zabytków znajduj ących si ę na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Według obowi ązuj ących przepisów obiekty wpisane do rejestru zabytków należy utrzymywa ć w dobrym stanie technicznym, konserwowa ć, odpowiednio eksponowa ć i u żytkowa ć zgodnie z przeznaczeniem. Jakiekolwiek działania prowadz ące do zmiany obecnego stanu wymienionych obiektów wymagaj ą uzgodnienia z organem wła ściwym do spraw ochrony zabytków, a dla działa ń inwestycyjnych uzyskania pozwolenia na prowadzenie wszelkich prac przy obiekcie zabytkowym. Pozwolenia wymagaj ą zatem: prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku, prowadzenie bada ń konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru, prowadzenie bada ń architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru, prowadzenie bada ń archeologicznych, przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycj ą wystroju wn ętrza, w którym zabytek ten si ę znajduje, dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku, umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urz ądze ń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, podejmowanie innych działa ń, które mogłyby prowadzi ć do naruszenia substancji lub zmiany wygl ądu zabytku wpisanego do rejestru, poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy u życiu wszelkiego rodzaju urz ądze ń elektronicznych i technicznych oraz sprz ętu do nurkowania.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

45

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Wszelkie obiekty i usługi nale ży sytuowa ć mo żliwie jak najdalej od obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Wyklucza si ę wszelkie działalno ści mog ące wytworzy ć dra żni ąca wo ń, hałas czy wibracje, a tak że mog ących zakłóci ć ład przestrzenny w okolicy chronionych obiektów. Zabytki wyst ępuj ące na obszarze gminy powinny by ć zabezpieczane w Planach Zagospodarowania Przestrzennego, przed mo żliwo ści ą ingerencji, mog ącej zmieni ć ich historyczny charakter zwi ązany z lokalizacj ą w ich s ąsiedztwie innych obiektów, takich jak, np.: wysypiska śmieci, pawilony usługowo-handlowe, szyldy reklamowe czy uj ęć wody. Wsie o zachowanym układzie i zabudowie podlegaj ą kompleksowej ochronie i wymagaj ą opracowania planów szczegółowych w celu zapewnienia wła ściwej integracji przestrzennej nowej zabudowy z istniej ącymi, warto ściowymi elementami zagospodarowania, jak: historyczny układ przestrzenny, zabudowa zagrodowa o charakterze tradycyjnym, ko ścioły, cmentarze, budynki szkolne z zieleni ą, zespoły pałacowo-parkowe, dworskie, folwarki, obiekty kultury materialnej jak młyny, ku źnie, dworce oraz inne obiekty, których zabytkowy charakter jest oczywisty oraz drogi historyczne z zadrzewieniem. Zespoły parkowo-dworskie podlegaj ą ochronie jako kompleksy zabytkowe i przyrodnicze, b ędące integraln ą cało ść o wysokich walorach kulturowych. Wszelkie zmiany u żytkowania, adaptacje, modernizacje, remonty wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, a prace rewaloryzacyjne mog ą by ć wykonywane jedynie w oparciu o specjalistyczn ą dokumentacj ę projektow ą. Obiekty sakralne, takie jak ko ścioły, kaplice wraz z obiektami towarzysz ącymi, niezale żnie od wyznania, otwarte i zamkni ęte podlegaj ą szczególnej ochronie i w najbli ższym ich s ąsiedztwie wszelkie działania lokalizacyjne musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Cmentarze zamkni ęte wszystkich wyzna ń podlegaj ą ustawowej opiece samorz ądowej i powinny by ć chronione przed dewastacj ą oraz regularnie porz ądkowane. Obiekty techniki i kultury materialnej, czyli młyny, obiekty kolejnictwa, wiatraki, ku źnie i inne, s ą zwi ązane z histori ą techniki i cywilizacji i dlatego podlegaj ą ochronie. Powinny by ć utrzymane w dobrym stanie przez wła ścicieli i u żytkowników. Wszelkie adaptacje, modernizacje, remonty musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Stare budynki szkolne o wartościach historycznych podlegaj ą ochronie i powinny by ć utrzymane w dobrym stanie, a wszelkie remonty, adaptacje, modernizacje, remonty musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Równie ż budynki le śniczówek o warto ściach historycznych s ą obj ęte ochron ą konserwatorsk ą i równie ż podlegaj ą powy ższym rygorom. Szczególnej ochronie podlega tak że starodrzew w

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

46

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

otoczeniu budynków o wysokiej warto ści historycznej. Zabudowa mieszkalna, tradycyjna, murowana b ądź drewniana powinna by ć zachowana, jako tworząca krajobraz kulturowy regionu. Wymiana ze wzgl ędu na stan techniczny jest dopuszczalna, lecz nowy obiekt powinien nawi ązywa ć do pierwotnego budynku. W lokalizacji nowej zabudowy nale ży uwzgl ędni ć s ąsiedztwo zabytkowych obiektów, tak by nie zakłócały one tradycyjnej zabudowy. Stanowiska archeologiczne Na terenie gminy znajduj ą si ę liczne stanowisk archeologicznych, które podlegaj ą strefom ochrony stanowisk archeologicznych. Strefy ochrony stanowisk archeologicznych rozdzielamy na stref ę „W-I”, stref ę „W-II” i stref ę „W-III” . Ww. strefy ochrony stanowisk archeologicznych okre ślonych na rysunku zmiany studium, na terenie których obowi ązuj ą nakazy i zakazy zgodne z przepisami szczególnymi dot. ochrony zabytków oraz ustalenia niniejszego opracowania. Strefa „W I” pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej, wykluczaj ącej wszelk ą działalno ść inwestycyjn ą i inn ą. Strefa „W I" obejmuje stanowiska wpisane do rejestru zabytków i uj ęte w ewidencji urz ędu ochrony zabytków. Obowi ązuje: - zakaz wszelkiej działalno ści in żynierskiej, budowlanej i innej zwi ązanej z pracami ziemnymi ( np. kopanie studni, melioracji, karczunku i nasadzania drzew itd.), poza badaniami archeologicznymi oraz pracami zabezpieczaj ącymi zabytek przed zniszczeniem, prowadzonymi na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dot. ochrony zabytków; - zachowanie istniej ącego układu topograficznego terenu. Strefa „W II"-. cz ęś ciowej ochrony stanowisk archeologicznych, dopuszczaj ącej inwestowanie pod okre ślonymi warunkami. Obowi ązuje: - współdziałanie w zakresie zamierze ń inwestycyjnych i innych zwi ązanych z pracami ziemnymi z odpowiednim organem ds. ochrony zabytków; - przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratunkowych na terenie w granicach strefy, wyprzedzaj ących rozpocz ęcie prac ziemnych zwi ązanych z realizacj ą zamierzenia, na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dot. ochrony zabytków Strefa „W III"- ograniczonej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych, polegaj ącej na prowadzeniu interwencyjnych bada ń archeologicznych w przypadku

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

47

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

podejmowania prac ziemnych. Strefa „W III" obejmuje stanowiska uj ęte w ewidencji słu żby konserwatorskiej. Obowi ązuje: - współdziałanie w zakresie zamierze ń inwestycyjnych i innych zwi ązanych z pracami ziemnymi z odpowiednim organem ds. ochrony zabytków; - przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratunkowych na terenie obj ętym realizacj ą prac ziemnych, na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dot. ochrony zabytków. Na terenach podlegaj ących strefie „W-I” powinna by ć zakazana wszelka działalno ść inwestycyjna. Dopuszcza si ę działania, które polegaj ą na konserwacji fragmentów zabytkowych oraz ich ekspozycji. Obszary te powinny pozosta ć otwarte, mog ą by ć pełni ć funkcje rekreacyjn ą. W przypadku gdy teren nale żą cy do strefy ochrony reliktów musi by ć przeznaczony pod inwestycje, najpierw musz ą by ć wykonane szczegółowe badania archeologiczne. W razie napotkania reliktów archeologicznych, praca inwestycyjne zostaj ą przerywane i teren jest poddany badaniom archeologicznym. Na podstawie tych bada ń decyduje si ę o dalszej kontynuacji inwestycji lub o jej zaniechaniu i zmianie przeznaczenia terenu. Podstawow ą i wiod ącą metod ą ewidencjonowania stanowisk archeologicznych jest ogólnopolski program badawczo-konserwatorski Archeologiczne Zdj ęcie Polski (AZP). Systematyzuj ące dotychczasowy zasób wiedzy o rozpoznaniu archeologicznym terenu, poprzez obserwacj ę archeologiczn ą terenu oraz uwzgl ędnienie informacji zawartych w archiwach, zbiorach muzealnych, instytucjach i publikacjach. Nale ży jednak pami ęta ć, że zbiór dokumentacji AZP, reprezentuj ący ewidencj ę zasobów archeologicznych, jest otwarty i ci ągle uzupełniany w procesie archeologicznego rozpoznania terenu. Do zbioru wł ączane s ą informacje o wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przeszło ści niezależnie od charakteru bada ń, a tak że wszystkie bie żą ce informacje weryfikuj ące lub uzupełniaj ące dotychczasowe dane. W ten sposób dokumentacja stanowisk archeologicznych utworzona metod ą AZP jest źródłem najbardziej aktualnej wiedzy o terenie. Stanowiska archeologiczne z terenu gminy przede wszystkim s ą reprezentowane przez osady. Osadnictwo wykazuje zale żno ść od sieci hydrograficznej i koncentruje si ę głównie w strefie pradoliny rzeki Kokny, na styku tej pradoliny z wysoczyzn ą oraz wokół jej dopływów.

Najstarsze ślady bytno ści człowieka zwi ązane s ą z okupowaniem (zasiedleniem), przez

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

48

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

krótkotrwałe obozowiska mezolitycznych społeczno ści my śliwsko-rybackich (my śliwsko- zbierackich), kraw ędzi małych dolin . Wśród stanowisk liczn ą grup ę stanowi ą stanowiska wielokulturowe. Du żą warto ść poznawcz ą reprezentuje kompleks osadniczy w Donatowie – grodzisko nizinne i osada otwarta. Osada otwarta – w rejestrze zabytków nr 770 z 15 grudnia 1969 r.(poło żona na wywy ższeniu na półwyspie jeziora Kłeckiego-bezpo średnio na północ od grodziska), i grodzisko nizinne– w rejestrze zabytków nr 769 z 15 grudnia 1969 r. – oznaczone na mapie z wyznaczon ą stref ą ochrony stanowisk archeologicznych „W-I” (osadnictwo wczesno średniowieczne).

W Gronowie – cmentarzysko kurhanowe z I-III wieku - ( poło żone na południowy-wschód od wsi) – nr w rejestrze zabytków 885 z 20 stycznia 1975 r . z wyznaczon ą stref ą ochrony stanowisk archeologicznych „W-I” .

Wyst ępuj ą równie ż stanowiska nie posiadaj ące ekspozycji terenowej i cmentarzyska. Tereny przez nie zajmowane s ą dost ępne na cele inwestycyjne pod warunkiem: - uprzedniego przeprowadzenia wykopaliskowych bada ń archeologicznych lub - prowadzenia wszelkich prac ziemnych wchodz ących w skład inwestycji pod nadzorem archeologicznym. Charakter prac badawczych zale żny od warto ści poznawczej stanowiska, st ąd wszystkie inwestycje, w skład których wchodz ą roboty ziemne wymagaj ą uzgodnienia z Zachodniopomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Przeanalizowano wszystkie zabytki wyst ępuj ące na terenie gminy z uwzgl ędnieniem wszystkich aspektów ochrony zabytków, zawłaszcza z uwzgl ędnieniem ochrony zabytków uj ętych w wykazie zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków wraz z zabytkami archeologicznymi oraz zabytków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków – zgodnie z pismem- wnioskiem Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 1 kwietnia 2014 roku (pismo nr ZN.K. 5150.53.2014. MJ.BM)

Przedmiotem ochrony zabytków s ą równie ż zabytki archeologiczne zwłaszcza:

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

49

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

- stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków, - stanowiska archeologiczne obj ęte ochron ą konserwatorsk ą, - nawarstwienia kulturowe w strefach ochrony zabytków układów urbanistycznych i ruralistycznych oraz w obr ębie zabytków architektury, cmentarzy i zabytkowej zieleni na terenie gminy Ostrowice. W studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego nale ży wyszczególni ć i rozró żni ć poszczególne grupy zabytków oraz okre śli ć zakres i warunki ochrony konserwatorskiej oraz uwzgl ędnić nast ępuj ące wytyczne: 1) ochronie konserwatorskiej podlegaj ą nawarstwienia kulturowe układów urbanistycznych, ruralistycznych, zało żeń parkowych-dworskich i zabytkowych cmentarzy, 2) podczas inwestycji zwi ązanych z zabudowaniem i zagospodarowaniem, a wymagaj ących prac ziemnych podejmowanych: - przy lub w bezpo średnim s ąsiedztwie obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów uj ętych w gminnej ewidencji zabytków, w ewidencji konserwatorskiej, - na terenie układów urbanistycznych, zało żeń pałacowo-parkowych, cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków, - na terenie zespołów budowlanych, parków, cmentarzy uj ętych w ewidencji konserwatorskiej nale ży prowadzi ć badania archeologiczne (nakaz). Inwestor winien uzyska ć pozwolenie WKZ na prowadzenie bada ń archeologicznych, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow ę (nakaz). W studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego nale ży wprowadzi ć nast ępuj ące ustalenie: -dla ochrony dziedzictwa kulturowego, ustala si ę obowi ązek ( nakaz) prowadzenia bada ń archeologicznych podczas inwestycji zwi ązanych z budow ą elektrowni wiatrowych oraz infrastruktury im towarzysz ących. Przed otrzymaniem pozwolenia na budow ę Inwestor winien uzyska ć pozwolenie WKZ na badania archeologiczne.

Na map ę - rysunek studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego naniesiono:

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

50

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

1) strefy ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków – wraz z wła ściwym znakiem w legendzie 2) strefy ochrony stanowisk archeologicznych– wraz z właściwym znakiem w legendzie, 3) w zał ączniku graficznym okre ślono granice i oznaczono obiekty i obszary chronione: - obiekty wpisane do rejestru zabytków - obiekty uj ęte, wpisane w gminnej ewidencji zabytków- parki i cmentarze, - obszary z ograniczeniami zabudowy -tereny dawnych parków dworskich podlegaj ących ochronie - poniewa ż na ich terenach jedynie mo żliwe jest wykorzystanie pod zabudow ę miejsc, w których wcze śniej istniały historyczne obiekty.

Parki wiejskie – parki dworskie z wyznaczon ą stref ą „K” ochrony konserwatorskiej: ( wykaz parków znajduj ących si ę na terenie gminy Ostrowice )

1. Tęczyn , miejscowo ść poło żona nad Jez.Przytonko, w północno-zachodniej cz ęś ci gminy nr. rej. zabytków1175 z dnia 13.06.1983r. 2. Borne, po wschodniej stronie wsi, w kierunku Jez. Ostrowice nr. rej. zabytków 1144 z dnia 15.06.1982r. 3. Dołgie , w południowozachodniej cz ęś ci wsi nr. rej. zabytków 1141 4. Przyto ń, w północnozachodniej cz ęś ci wsi Nr. rej zabytków 1177 z dnia 13.06.1983r. 5. Gronowo, cz ęść południowozachodnia wsi, nad rzek ą Rekon Nr. rej. zabytków 1145 z dnia 15.03.1982r. 6. Karpno. Nad jeziorem Nr. rej. zabytków 1174 7. Grzybowo (Grzybno) po południowo zachodniej stronie osady Nr. rej. zabytków 1143 z dnia 15.03.1982r. 8. Jelenino, po południowej stronie dworku Nr. rej. zabytków 1176 z dnia 13.06.1983r. 9. Szczycienko, połnocno-zachodnia cz ęść osady

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

51

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Nr. rej. zabytków 1179 z dnia 19.07.1983r. 10. Siecino, w centrum wsi Nr. rej.zabytków 1142 z dnia 15.03.1982r. 11. Szczytniki Nr. rej. zabytków 1199 z dnia 19.07.1983r.

Zabytki – ko ścioły z wyznaczon ą stref ą „A” ochrony konserwatorskiej: ( wykaz zabytków znajduj ących si ę na terenie gminy Ostrowice )

1. Ko ściół filialny pw. Wniebowzi ęcia Naj świ ętszej Maryi Panny- z XIX w w centrum wsi, na wzgórzu, na skrzy żowaniu dróg Stare Worowo- Bolegorzyn, Stare Worowo- Płocie,

2. Dwór w m. Grzybno z ko ńca XIX w. -poło żony w odległo ści 0,5 km od szosy Ostrowice- Drawsko Pom, po jej zachodniej stronie --Nr 1143 z 15 marca 1982 r.

3. Ko ściół pw. św. Jana Chrzciciela z połowy XVIII w.- w miejscowo ści Dołgie-Parafia rzymsko-katolicka pw Św. Stanisława Biskupa i M ęczennika w Zara ńsku- Nr 230 z 15 stycznia 1960 r.

4. Ko ściół filialny -- szachulcowy z 1703 r.w centrum wsi, przy drodze z Ostrowic do Złocieńca -NR 231 z 15 stycznia 1960 r.

5. Ko ściół pw. św. Józefa z połowy XVIII w. w miejscowo ści Siecino (kamienno-ceglany w drewnianej konstrukcji szkieletowej) - w centralnej cz ęś ci wsi po zachodniej stronie drogi Złocieniec- Połczyn Zdrój- Nr 233 z 16 stycznia 1960 r.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

52

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

6. Ko ściół pw. św. Naj św. Maryii Panny z 1697 w. w miejscowo ści Ostrowice (kamie ń naturalny) - w centrum wsi na wysokim wzniesieniu, przy głównej drodze – drodze wojewódzkiej nr 173. - Nr 232 z 16 stycznia 1960 r.

7. Ko ściół pw. św. Stanisława w Chlebowie -Parafia Rzym.-kat. pw. Niepokalanego Pocz ęcia NMP w Ostrowicach.

Zgodnie z zapisami w planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego w celu ochrony cennych warto ści krajobrazowo-kulturowych obszarów gminy Ostrowice okre ślono dwa obszary chronione. Ochrona tych obszarów opisana jest w planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego i wojewódzkim programie opieki nad zabytkami na lata 2013-2017 dla województwa zachodniopomorskiego. Warto ści kulturowe, niezale żnie od ich rodzaju, w zwi ązku z intensywno ści ą wyst ępowania – w poł ączeniu ze specyficznymi i równie ż wartymi ochrony formami środowiska naturalnego - tworz ą na terenie województwa zachodniopomorskiego wyra źnie wyodr ębniaj ące si ę zespoły, które w opracowaniu BDZ do nowelizacji Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego nazwano Obszarami Krajobrazowo-Kulturowymi (OKK). W działaniach zwi ązanych z ochron ą zabytków, jak i zwłaszcza z opiek ą nad zabytkami nale ży d ąż yć do korelacji zada ń z ich kontekstem kulturowym i środowiskowym. Zdefiniowane w analizie obszary krajobrazowo-kulturowe (OKK) zostały wpisane do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego, przyj ętego przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego uchwał ą. Obszar Krajobrazowo-Kulturowy -OKK 18 „POJEZIERZE DRAWSKIE” Obszar w środkowo-wschodniej cz ęś ci woj. zachodniopomorskiego, w obr ębie gmin: Czaplinek, Ostrowice. Jest to teren Pojezierza Drawskiego oraz Drawskiego Parku Krajobrazowego. Walory kulturowe Archeologia: liczne grodziska wczesno średniowieczne i średniowieczne, poło żone w naturalnie obronnych miejscach nad brzegami jezior i zakolach rzek. W śród nich Donatowo (na półwyspie jez. Kl ęckiego) .

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

53

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Osadnictwo wczesno średniowieczne zwi ązane było z plemionami słowia ńskimi. Od 1286 r. tereny s ąsiednie- ziemi czaplineckiej nale żały do templariuszy, z komandori ą w Czaplinku i zamkiem. Przygraniczne poło żenie tego obszaru sprzyjało licznym konfliktom zbrojnym z okresu średniowiecza .

Osadnictwo wiejskie: na tym obszarze wyst ępuj ą wsie zwarte, o historycznie ukształtowanym układzie ruralistycznym. Na uwag ę zasługuj ą wsie owalnicowe, wielodro żnice , widlice. Dominuj ą wsie z zespołami dworsko-folwarcznymi. Zespoły folwarczne z wielkokubaturowymi budynkami inwentarskimi, stodołami, gorzelniami, czworobocznymi podwórzami oraz dworem (z parkiem) na osi zało żenia. Zabudowa wiejska (zagrodowa) tworzy zwarte pierzeje, o stosunkowo niewielkiej skali zagród, z chałupami na froncie parceli. Pojedyncze przykłady zabudowy ryglowej np. młyn w Gł ęboczku (1898 r.), ko ściół w Siecinie (1818 r.) i Starym Worowie (1689 r.), dom w Czarnkowie (XIX w.) Obszar s ąsiaduje (przylega od północy) do OKK 22 „Szwajcaria Połczy ńska”.

Walory krajobrazowo-przyrodnicze, obszar (ł ącznie z otulin ą) poło żony na Pojezierzu Drawskim, o urozmaiconej (polodowcowej) rze źbie terenu. Przewa żaj ą wysoczyzny polodowcowe i moreny czołowe. Cech ą dominuj ącą jest bogactwo jezior, o zró żnicowanych kształtach i wielko ści, w tym du że jez. Drawsko, Siecino , Krosino, Rakowskie. Cały obszar znajduje si ę w dorzeczu rzeki Drawy, w ramach Drawskiego Parku Krajobrazowego, podlega równie ż ochronie Natura 2000: Jeziora Czaplineckie (PLH 320039), Ostoja Ptasia: Ostoja Drawska (PLB 320019).

Elementy charakterystyczne : Wsie o historycznych układach przestrzennych i zabudowie (Gł ęboczek, Siemczyno, Stare Drawsko, Chlebowo, Dołgie, Przyto ń, Cieszyno, Darskowo, Stare Worowo, Warnił ęg) oraz obszary o wybitnych walorach krajobrazowych.

Obszar Krajobrazowo-Kulturowy -OKK 22 „SZWAJCARIA POŁCZY ŃSKA”

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

54

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Obszar w środkowo-wschodniej cz ęś ci woj. zachodniopomorskiego, w obr ębie gmin: Połczyn Zdrój, Czaplinek, Barwice, Ostrowice. Jest to teren Pojezierza Drawskiego, cz ęś ci Drawskiego Parku Krajobrazowego oraz Rezerwatu Doliny Pi ęciu Jezior. Walory kulturowe Archeologia: liczne wczesno średniowieczne i średniowieczne grodziska zakładane zwłaszcza w południowej cz ęś ci obszaru, nad jeziorami lub ciekami wodnymi w miejscach naturalnie obronnych: Kluczewo (nad północnym brzegiem jez. Prosino), Piaseczno (nad jez. Drawsko w miejscu uj ścia Drawy), Sikory (nad jez. Dołgie Wielkie), Stare Drawsko (na przesmyku pomi ędzy jeziorami Drawsko i Żerdno), Donatowo (grodzisko wraz z osad ą przygrodow ą na półwyspie jez. Kl ęckiego), Popielewo (dwa grodziska zlokalizowane na południe od miejscowo ści), Połczyn Zdrój (grodzisko wy żynne poło żone na południe od miasta na wzniesieniach morenowych), Ostre Bardo (grodzisko sto żkowate o stromych stokach, otoczone gł ębok ą fos ą), Bu ślary (wy żynne grodzisko poło żone na cyplu nad rz. Żwirnic ą), Ostrow ąsy (grodzisko pier ścieniowate, o kształcie zbli żonym do czworok ąta), Stare Koprzywno (grodzisko pier ścieniowate poło żone nad jez. Koprzywno). Przyto ń, stan. 8 – grodzisko średniowieczne z XIII-XIV w., kształt owalny, jest to prawdopodobnie siedziba rycerska – gródek sto żkowaty/siedziba na kopcu. Dołgie , stan. 1 – grodzisko wczesno średniowieczne, mo że z XI-XIII w.; funkcja i chronologia stanowiska wymaga weryfikacji. Ponadto w okolicach Gronowa, z dala od utartych szlaków znajduje si ę cmentarzysko kurhanowe wraz z kr ęgami kamiennymi z okresu wpływów rzymskich. Osadnictwo wczesno średniowieczne zwi ązane z plemionami słowia ńskimi. Od 1286 r. tereny ziemi czaplineckiej nale żały do templariuszy, z komandori ą w Czaplinku. Przygraniczne poło żenie tego obszaru sprzyjało licznym konfliktom zbrojnym. Z okresu średniowiecza pochodz ą: najstarsze fragmenty zamku i ko ścioła w Połczynie Zdroju. Po zniszczeniach w czasie XVII-wiecznych wojen obszar ten znalazł si ę ostatecznie w granicach Brandenburgii i Szwecji, nast ępnie Prus. Połczyn Zdrój (miasto – uzdrowisko): lokowane w 1337 r. przez władców pomorskich, nast ępnie własno ść rodziny Wedlów i Manteufflów. W 1688 r. odkryto źródła lecznicze, powstało uzdrowisko, rozwini ęte w XIX wieku. Zabytki to m.in.: XV-wieczny (gotycki) ko ściół przebudowany w XIX w., zamek z ko ńca XIII w., (wielokrotnie przebudowywany),

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

55

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

urbanistyczny układ miasta z zabudow ą XIX i XX wieczn ą, dzielnica uzdrowiskowa z budynkami XVIII-XIX w., młyn i browar (XIX w.). Osadnictwo wiejskie: na tym obszarze wyst ępuj ą wsie zwarte, o historycznie ukształtowanym układzie ruralistycznym. Na uwag ę zasługuj ą wsie owalnicowe (z ko ściołami na nawsiu), wielodro żnice, widlice oraz wie ulicowe (np. Chłopowo, Toporzyk). Dominuj ą wsie z zespołami dworsko-folwarcznymi oraz wsie folwarczne (np. Brusno, Kocury) z wielko- kubaturowymi budynkami inwentarskimi, stodołami, czworobocznymi podwórzami oraz dworem (z parkiem) na osi zało żenia. Zabudowa wiejska (zagrodowa) tworzy zwarte pierzeje, o stosunkowo niewielkiej skali zagród, z chałupami na froncie parceli. Pojedyncze przykłady zabudowy ryglowej oraz dominuj ąca zabudowa ceglana z okresu 2 poł. XIX – 1 ćw. XX w. Obszar Szwajcarii Połczy ńskiej s ąsiaduje i przenika si ę z OKK 18 „Pojezierze Drawskie”. Walory krajobrazowo-przyrodnicze. Obszar o wybitnych warto ściach krajobrazowo- przyrodniczych w obr ębie Drawskiego Parku Krajobrazowego i Natury 2000, składa si ę z kilku regionów o urozmaiconej rze źbie terenu i wysokich warto ściach przyrodniczych. Rezerwat Pi ęciu Jezior (jez. Krzywe, Kr ąg, Długie, Gł ębokie, Małe) – chroni morfologiczne formy Pojezierza Drawskiego, rozplanowany został na obszarze 230 ha, z kompleksami le śnymi, dolinami polodowcowymi, stromymi zboczami (do 55 m), które nadaj ą temu obszarowi specyficzny wygl ąd i charakter. Przełom rzeki D ębnicy – rzeka z polodowcowym „kanionem”, o malowniczym otoczeniu. Spyczna Góra - okazałe wzniesienie utworzone przez lodowiec. Elementy charakterystyczne Połczyn-Zdrój (zespół miejsko-uzdrowiskowy), wsie o warto ściowych układach i zabudowie (Luboradza, Polne, Czarne Wielkie, Kluczewo, Żerdno, Nowe Worowo) i wybitnych walorach krajobrazowych. W ramach obszaru mo żna wyró żni ć polodowcow ą krain ę D ębnicy i Drawy jako teren o wyj ątkowych walorach krajobrazowo-kulturowych, który jest kreowany na produkt turystyczny przez trzy współpracuj ące gminy: Barwice, Czaplinek i Połczyn- Zdrój.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

56

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

5. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia.

5.1. Potencjał Demograficzny.

Gmina Ostrowice nale ży do grupy niewielkich gmin wiejskich. Obszar gminy zamieszkuje 2595 mieszka ńców (stan na 31.12.2013 r dane GUS) a średnia liczba ludno ści na 1km 2 to 17 mieszka ńców, podczas gdy średnia g ęsto ść zaludnienia dla powiatu to 33 os/ km 2. Poza o środkiem gminnym - Ostrowicami, najwi ększymi miejscowo ściami pod wzgl ędem liczby ludno ści s ą wsie sołeckie: Przyto ń, Dołgie, Gronowo, Siecino, Szczycienko, Jelenino, Chlebowo, Płocie, Cieminko, Nowe Worowo, Smołdzi ęcino, Bolegorzyn. Analiza stanu ludno ści z lat 2003 – 2013 wskazuje na minimalny trend wzrostowy co przedstawia poni ższy wykres.

Liczba ludno ści w Gminie Ostrowice w latach 2003-2013

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013, źródło: GUS Bank Danych lokalnych.

Ruch naturalny ludno ści

Ruchem naturalnym ludno ści nazywamy zmiany w populacji ludzkiej na skutek zdarze ń naturalnych m.in. urodze ń i zgonów.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

57

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Przyrost naturalny ludno ści w Gminie Ostrowice w latach 2003-2013

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013, źródło: GUS Bank Danych lokalnych.

Jak wynika z wykresu w latach 2003-2013 w Ostrowicach odnotowano głównie wyniki dodatnie przyrostu naturalnego, co jest pozytywnym zjawiskiem dla Gminy. Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym gminy Ostrowice w latach 2003-2013

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013 według GUS; Bank Danych lokalnych.

Oprócz liczby ludno ści ogółem, równie istotnym kryterium dla rozwoju gminy jest udział poszczególnych grup wiekowych- ludno ść w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym (18-64 lata m ęż czy źni, 18-59 lat kobiety) i poprodukcyjnym (powy żej 59/64

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

58

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

lat). Najwi ększy udział w strukturze wiekowej ludno ści zamieszkuj ącej gmin ę s ą osoby w wieku produkcyjnym, co jest cech ą charakterystyczn ą dla Polski. Typowy jest tak że wzrost ludno ści w wieku poprodukcyjnym, co jest wynikiem starzenia si ę społecze ństwa.

Migracje na terenie gminy Ostrowice w latach 2003-2013

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013 według GUS; Bank Danych lokalnych.

Kolejnym zjawiskiem dotycz ącym społecze ństwa s ą migracje, czyli w ędrówki ludno ści maj ące na celu zmian ę miejsca zamieszkania podyktowane różnymi przyczynami. W Gminie Ostrowice w latach 2003-2013 saldo migracji w wi ększo ści było ujemne.

5.2 Poziom życia mieszka ńców w tym ochrona ich zdrowia. Przyj ęto, że o jako ści zaspakajania zbiorowych potrzeb społeczno ści lokalnej mieszka ńców miasta świadczy dost ęp do urz ądze ń infrastruktury społecznej, miejsc pracy, komunikacji, infrastruktury technicznej, ochrony zdrowia, wielkość i rodzaj przestrzeni publicznych oraz ilo ść i rodzaj zagro żeń dla zdrowia i bezpiecze ństwa.

Infrastruktura społeczna: Na terenie Gminy Ostrowice znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki o światowe: Zespół Szkół zło żony z Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum w Ostrowicach, Zespół Szkół zło żony z

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

59

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum w Nowym Worowie. W zakresie nauczania ponadgimnazjalnego młodzie ż z terenu gminy Ostrowice mo że korzysta ć z bazy w miejscowo ściach s ąsiaduj ących z obszarem gminy: - Drawsko Pomorskie, -Połczyn Zdrój -Złocieniec - Świdwin

W Ostrowicach znajduje si ę Biblioteka Publiczna Gminy Ostrowice, która zajmuje si ę organizacj ą imprez kulturalnych i okoliczno ściowych. Na terenie gminy istniej ą równie ż świetlice wiejskie w nast ępuj ących miejscowo ściach: Borne, Dołgie, Przyto ń, Siecino, Smołdzi ęcino, Cieminko i Chlebowo, świetlica w Nowym Worowie jest wydzier żawiona na klub, w którym odbywaj ą si ę dyskoteki, Gminna Biblioteka Publiczna w Ostrowicach z fili ą w Nowym Worowie, świetlice Ochotniczej Stra ży Po żarnej w miejscowo ściach: Ostrowice i Nowe Worowo. W ramach działalno ści kulturalnej funkcjonuje Zespół Teatralny "KLEKS" przy Zespole Szkół w Ostrowicach. Gminny O środek Pomocy Społecznej znajduje si ę w miejscowo ści Ostrowice.

Na terenie gminy działaj ą: • Powiatowe Koło Polskiego Zwi ązku Łowieckiego; • Gminne Koło Ligi Obrony Kraju; • Gminna Sekcja Bryd ża Sportowego; • Gminna Sekcja Strzelecka ( korzystaj ąca z bazy zespołu trzech strzelnic dla broni sportowej i my śliwskiej); • pawilon sportowy z przeznaczeniem do ćwicze ń gimnastycznych i zabaw rekreacyjnych. W gminie zlokalizowane s ą tak że boiska sportowe: • w miejscowo ści Ostrowice - boisko wielofunkcyjne; • w miejscowo ściach Nowe Worowo oraz Chlebowo - boiska do piłki no żnej. Miejsca pracy

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

60

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Na terenie gminy Ostrowice podobnie jak w innych dziedzinach gospodarki równie ż w zatrudnieniu nast ąpiły znaczne zmiany. W wyniku zmian w sytuacji gospodarczej i przekształce ń własno ściowych od 1990 roku na rynku pojawiło si ę bezrobocie, nast ąpił spadek zatrudnienia, zmianom uległa równie ż struktura zatrudnienia. Aktualnie w gminie Ostrowice wyst ępuje niedostateczna ilo ść miejsc prac. Jednym z powodów mo że by ć typowo rolniczy charakter gminy Ostrowice cechuj ący si ę słabym uprzemysłowieniem. Problemem gminy jest wy ższy poziom bezrobocia w śród kobiet co wida ć na poni ższym wykresie.

Bezrobotni zarejestrowani wg płci lata 2003-2013

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013 według GUS; Bank Danych lokalnych.

Dost ępno ść komunikacji Komunikacja samochodowa Gmina Ostrowice posiada dobrze rozwini ętą sie ć dróg kołowych, w przewadze o utwardzonych nawierzchniach, zapewniaj ącą dojazdy do wszystkich zamieszkałych miejscowo ści. Do najwa żniejszych dróg biegn ących przez Gmin ę nale żą : - droga wojewódzka nr 173 - Drawsko Pomorskie - Połczyn Zdrój; - droga powiatowa nr 1961 - Ostrowice - Gronowo - Złocieniec; - droga powiatowa nr 1962 - dr. 173 – Siecino - Złocieniec; - droga powiatowa nr 1963 - dr. 173 - Chlebowo - Stare Worowo; - droga powiatowa nr 1964- dr. 173 - Nowe Worowo - Kluczewo; - droga powiatowa nr 1965 – Toporzyk - Cieszyno - dr. 1962;

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

61

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

- droga powiatowa nr 1967- Stare Worowo - Bolegorzyn; - droga powiatowa nr 1951- Przyto ń - Rydzewo; - droga powiatowa nr 1956- Dołgie – Karpno; - droga powiatowa nr 1957- Jelenino- Ostrowice; - droga powiatowa nr 1958- Ostrowice- Szczytniki.

Droga wojewódzka nr 173 , Drawsko Pomorskie - Połczyn Zdrój na terenie Gminy Ostrowice posiada długo ść 14,9 km. Sie ć dróg powiatowych i gminnych na terenie Gminy Ostrowce ma długo ść 32 km Pozostałe drogi na terenie gminy s ą drogami lokalnymi, dojazdowymi i wewn ętrznymi na pola i do lasów. Komunikacja zbiorowa:

Przez teren Gminy Ostrowice nie przebiega żadna linia kolejowa. Najbli ższa stacja kolejowa znajduje si ę w miejscowo ści Złocieniec.

Dost ępno ść infrastruktury technicznej Sie ć wodoci ągowa: Prawie cały obszar gminy Ostrowice jest zwodoci ągowany, 89% mieszka ńców korzysta z sieci wodoci ągowej. W 2012 roku nast ąpił gwałtowny przyrost sieci wodoci ągowej, co obrazuje wykres poni żej.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

62

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013 według GUS; Bank Danych lokalnych.

Na terenie gminy woda do gospodarstw domowych dostarczana jest za pomoc ą wodoci ągowej sieci rozdzielczej o łącznej długo ści 49,3 km. Uj ęcia wody w Gminie Ostrowice oparte s ą o studnie gł ębinowe o wydajno ści od 15,7 m 3/h w miejscowo ści Cieminko do uj ęcia wody w Siecinie o wydajno ści wg pozwolenia wodno- prawnego 350m 3/d 3 (Q studni +42,5m /h). Na terenie Gminy Ostrowice 14 wsi posiada własne uj ęcia wody i stacje wodoci ągowe. Cz ęść z nich posiada pełen ci ąg uzdatniania - z od żelazianiem i odmanganianiem. Stacje uzdatniania wody znajduj ą si ę w Chlebowie i w Nowym Worowie. Komunalne uj ęcia wody znajduj ą si ę w miejscowo ściach :

1) Bolegorzyn,

2) Borne,

3) Chlebowo,

4) Cieminko,

5) Dołgie,

6) Gronowo,

7) Grzybno,

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

63

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

8) Jelenino,

9) Nowe Worowo,

10) Ostrowice,

11) Przyto ń,

12) Siecino,

13) Smołdz ęcino,

14) Szczytniki.

Na terenie gminy Ostrowice nie ma stacji wodoci ągowych- uj ęć zakładowych. Natomiast w sze ściu wsiach zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę odbywa si ę z uj ęć indywidualnych gospodarskich ( w miejscowo ściach: Dobrosław, Donatowo, Kania Górka, Śmidzi ęcino, Śródlesie, T ęczyn ).

Sie ć kanalizacyjna W ostatnich latach znacznie wzrosła długo ść sieci kanalizacyjnej, co obrazuje wykres poni żej. Pozytywnym zjawiskiem jest wzrost liczby ludzi korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej w porównaniu z rokiem 2011 do 2012 o 449 osób. Z instalacji kanalizacyjnej korzysta około 40% ludno ści gminy Ostrowice.

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na lata 2003-2013 według GUS; Bank Danych lokalnych.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

64

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Na terenie Gminy Ostrowice znajduje si ę kanalizacja sanitarna o ł ącznej długo ści 29,37 km. Do kanalizacji sanitarnej podł ączonych jest 411 budynków . Oczyszczalnia ścieków, wybudowana w 2001 r. na terenie Gminy w miejscowo ści Ostrowice, jest oczyszczalni ą mechaniczno - biologiczn ą o RLM 725 i wydajno ści Q max.dob 174 m3/dob ę i Q śr.roczne 42.000 m3/rok z dopuszczaln ą wielko ści ą st ęż eń zanieczyszcze ń w ściekach oczyszczonych BZT5 40g02/m3, ChZTCr 150 g02/m3, zawiesin ą ogólna- 50 g/m3, zgodnie z obowi ązuj ącym pozwoleniem wodno prawnym z dnia 20 listopada 2009 r., znak: OS.KF.6223-88/2009. Trzy miejscowo ści, tj. Siecino, Ostrowice i Jelenino posiadaj ą kanalizacj ę z odprowadzeniem ścieków kolektorami do oczyszczalni w Ostrowicach. W Gminie Ostrowice zrealizowana została inwestycja pod nazw ą „Uporz ądkowanie gospodarki wodno – ściekowej Gminy Ostrowice w obszarze Drawskiego Parku Krajobrazowego – Etap I” (nr projektu WND-RPZP.04.03.00-32-022/09) maj ąca na celu popraw ę zaopatrzenia w wod ę i popraw ę oczyszczania ścieków. Aktualnie zrealizowany został projekt komplementarny do projektów realizowanych na terenie Gminy Złocieniec i Gminy Czaplinek. Etap I projektu obejmował budow ę nast ępuj ących sieci kanalizacji: • sanitarnej, grawitacyjno – tłocznej, w miejscowo ści Nowe Worowo • sanitarnej, grawitacyjno – tłocznej, w miejscowo ści w miejscowo ści Chlebowo • sanitarnej, tłocznej, pomi ędzy miejscowo ściami Nowe Worowo – Stare Worowo • sanitarnej, tłocznej, pomi ędzy miejscowo ściami Chlebowo – Nowe Worowo • w miejscowo ści Bolegorzyn z przesyłem do Nowego Worowa. Wykonana została kanalizacja sanitarna w miejscowo ściach: Chlebowo, Bolegorzyn i Nowe Worowo. Projekt zrealizowany przez Gmin ę dotyczył budowy kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Chlebowo, Nowe Worowo i Bolegorzyn oraz przesył, na podstawie porozumienia Gminy Ostrowice z Gmin ą Złocieniec, do tłoczni w miejscowo ści Stare Worowo w Gminie Złocieniec i nast ępnie odbiór ścieków przez nowoczesn ą oczyszczalni ę ścieków w Złocie ńcu. Oczyszczalnia ścieków w Złocie ńcu była nie doci ąż ona, a uzyskiwała bardzo dobre parametry zgodnie z pozwoleniem wodno - prawnym i stanem faktycznym. Doci ąż enie oczyszczalni ścieków w Złocie ńcu pozwoliło na unikni ęcie zagro żenia zagniwania ścieków w kolektorach tłocznych na trasie Stare Worowo – Cieszyno – Złocieniec, gdzie w okresie poza sezonem

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

65

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

turystycznym przepływy ścieków s ą znacznie mniejsze ni ż w sezonie. W rezultacie cała operacja poprawiła pod wzgl ędem ekonomiczno - ekologicznym prac ę systemu kanalizacyjnego.

Sie ć gazowa Informacj ę dot. Sieci gazowej opisano w punkcie „1.2. Uzbrojenie terenu”. Energetyka Informacj ę dot. Energetyki opisano w punkcie „1.2. Uzbrojenie terenu”.

Ochrona zdrowia Na terenie gminy działa Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Lekarz pierwszego kontaktu (lekarz rodzinny) przyjmuje w Ostrowicach i w Nowym Worowie. Lekarz stomatolog przyjmuje w Ostrowicach. Oprócz lekarzy do pomocy zatrudnione s ą dwie wykwalifikowane piel ęgniarki. Zadania wynikaj ące z rz ądowych programów pomocy społecznej b ądź innych ustaw maj ących na celu ochron ę poziomu życia osób i rodzin najubo ższych realizuje

Gminny O środek Pomocy Społecznej w Ostrowicach. 6. Uwarunkowania wynikaj ące z zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia.

Zagro żenia dla bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia wyst ępuj ące na terenie gminy Ostrowice mog ą wynika ć z zjawisk zwi ązanych z przest ępczo ści ą i wandalizmem a przede wszystkim z niespodziewanych zjawisk przyrodniczych (takich jak huragan, deszcze nawalne, po żar itp.) lub awarii, b ędących nast ępstwem zaniedba ń, b ądź bł ędów popełnionych przez ludzi. Przyczyn ą mog ą by ć tak że wadliwie działaj ące instalacje mechaniczne, zła gospodarka ściekowa (nieszczelne szamba) lub niewła ściwe post ępowanie z odpadami. Do potencjalnych czynników wpływaj ących na zagro żenie bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia nale ży równie ż zaliczy ć warunki wynikaj ące ze stanu technicznego obiektów budowlanych (budynków, budowli, dróg),

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

66

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

7. Uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy (w tym wynikaj ące z wniosków zło żonych do zmiany studium).

Gmina Ostrowice posiada dokument „Strategia Rozwoju Gminy Ostrowice na lata 2014 – 2020” . Strategia stanowi podstaw ę polityki gminy, programów i przedsi ęwzi ęć , w tym polityki przestrzennej poniewa ż definiuje problemy społeczno-ekonomiczne oraz uwzgl ędnia uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy. W gminie Ostrowice wyst ępuj ą problemy, które cz ęsto powtarzaj ą si ę w innych gminach wiejskich, m.in. emigracja ludno ści z obszaru gminy, problemy z zatrudnieniem, problemy rolnictwa, problemy z infrastruktur ą techniczn ą i społeczn ą.

Strategia pozostaje aktualnym dokumentem, który b ędzie słu żył pomoc ą przy okre ślaniu kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy, poprzez uwzgl ędnienie ustale ń Strategii Rozwoju. Poni żej zostały podane cele ze strategii rozwoju gminy Ostrowice na lata 2014- 2020. A. ISTOTNE ZWI ĘKSZENIE RELACJI POZYSKIWANYCH ŚRODKÓW DO DOCHODÓW OGÓŁEM. B. STWORZENIE WARUNKÓW DO SAMOORGANIZOWANIA SI Ę MIESZKA ŃCÓW I POBUDZENIE ICH INNOWACYJNO ŚCI C. STWORZENIE KONCEPCJI SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH NA TERENIE CAŁEJ GMINY. D. PRZYGOTOWANIE KONCEPCJI I WDRO ŻENIE STRATEGII PROMOCJI GMINY. E. WYKREOWANIE ATRAKCYJNYCH PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH W WIOSKACH, KTÓRE MAJ Ą SWÓJ CHARAKTER.

Strategia zostanie wdro żona dzi ęki Wieloletnim Strategicznym Programom Operacyjnym Gminy Ostrowice, które zostan ą utworzone w liczbie pi ęciu programów operacyjnych zwi ązanych z pi ęcioma celami strategicznymi Gminy Ostrowic.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

67

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Uwarunkowania wynikaj ące z wniosków zło żonych do zmiany studium

Po analizie wniosków zło żonych do zmiany studium przewiduje si ę nast ępuj ące zmiany w istniej ącym zagospodarowaniu terenów: • Przeznaczenie terenu w miejscowo ści Bolegorzyn obr ęb Śmidzi ęcino na funkcje mieszkaniow ą (pod budynki gospodarcze), na funkcje mieszkaniow ą (popraw ę zagospodarowania osiedla), na funkcje – na boiska do siatkówki i piłki no żnej oraz pod rekreacj ę dla mieszka ńców osiedla (grill, ławeczki) , na funkcje mieszkaniow ą - pod plac zabaw i drog ę do osiedla, na funkcje utworzenia poletka edukacyjnego, placu pod eksponaty muzeum, pod kapliczk ę i ście żkę edukacyjna (ławeczki i tablice informacyjne) na funkcje tereny rekreacyjne oraz przeznaczenie terenu pod wie żę widokow ą. • Przeznaczenie terenu obr ęb Ostrowice na funkcje – zabudowa mieszkaniowa, na funkcj ę parku spacerowo-wypoczynkowego,na funkcj ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą (obecnie grunty rolne), na funkcj ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą (obecnie grunty rolne), przeznaczenie terenu na cele handlowo-usługowe-produkcyjne, na cele budowlano- pieszkaniowe, na fotowoltaik ę – fotowoltanik ę, na działki budowlane- na funkcje zabudowy mieszkaniow ą jednorodzinn ą (obecnie rolne), na funkcje mieszkaniow ą jednorodzinn ą; przeznaczenie na budow ę turbiny wodnej; budowa stawu rybnego, na zabudow ę zagrodow ą lub mieszkaniow ą jednorodzinn ą z dop. usług. • Przeznaczenie terenu obr ęb Dołgie na funkcje parkingu (wcze śniej tereny wielofunkcyjnej zabudowy wiejskiej), na cele stawu-oczka hodowlano-dekoracyjnego dla własnych potrzeb, w dolnej cz ęś ci działki tj. od strony jeziora; o przeznaczenie terenu na cele budowlane zab. mieszkaniow ą jednorodzinn ą, o przeznaczenie terenu na cele stawu-oczka hodowlano-dekoracyjnego dla własnych potrzeb, w dolnej oraz pod budownictwo mieszkalne, mieszkalno-letniskowe i pensjonatowe. • Przeznaczenie terenu obr ęb Nowe Worowo na funkcje –przepompownia i funkcje- cele nierolnicze (wcze śniej tereny wielofunkcyjnej zabudowy wiejskiej, rowerowe

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

68

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

szlaki turystyczne, grunty rolne), o przeznaczenie terenu działki nr 533/2 połozonej w miejscowo ści Nowe Worowo, obr ęb Nowe Worowo na funkcje – na cele nierolnicze (zabudowana tłoczni ą), pod fotowoltaik ę i budownictwo- tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, na zabudow ę zagrodow ą lub mieszkaniow ą jednorodzinną z dop. usług; na funkcj ę mieszkaniow ą, farmy wiatrowe, fotowoltanik ę, agroturystyk ę, zabudow ę pensjonatow ą, hotelow ą, usługi i rzemiosło • Przeznaczenie terenu obr ęb Jelenino na funkcje –przystanek PKS dla mieszka ńców wsi funkcje- (wcze śniej tereny wiejskiej zabudowy mieszkaniowej), -na cele budowlane zab. mieszkaniow ą jednorodzinn ą, • Przeznaczenie terenu miejscowo ści Donatowo obr ęb Donatowo na funkcje – utworzenie k ąpieliska i pla ży, o przeznaczenie dz. nr36/1 obr ęb Donatowo na funkcj ę mieszkaniow ą, farmy wiatrowe, fotowoltanik ę, agroturystyk ę, zabudow ę pensjonatow ą, hotelow ą, usługi i rzemiosło; • Przeznaczenie terenu w miejscowo ści Grzybno , obr ęb Grzybno pod fotowoltaik ę i budownictwo- tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej • Przeznaczenie terenu obr ęb Siecino na funkcje zabudowy mieszkaniowej jednorodzinn ą z usługami turystycznymi, na funkcje mieszkaniow ą jednorodzinn ą z usługami turystycznymi, na cele handlowo-usługowe-produkcyjne, na cele budowlano- mieszkaniowe, na fotowoltaik ę; pod zabudow ę rekreacyjn ą oraz budynek mieszkalny; • Przeznaczenie terenu w miejscowo ści Borne, obr ęb Borne na stawy rybne pod fotowoltaik ę i budownictwo- tereny zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej jednorodzinnej, na zabudow ę mieszkaniow ą, wykorzystanie pod budow ę urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii, teren usług; na zabudow ę mieszkaniow ą, wykorzystanie pod budow ę urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii, teren usług; • Przeznaczenie terenu w Gronowie na zabudow ę mieszkaniow ą • Przeznaczenie terenów - obr ęb Szczycienko pod zabudow ę budynkami gospodarczymi typu stodoły, wiaty na maszyny rolnicze, warsztat, ku źnia itp., a tak że pod zabudow ę domkami letniskowymi oraz budynkiem mieszkalnym.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

69

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Uwarunkowania wynikaj ące z mo żliwo ści wykorzystania energii geotermalnej

Wa żnym źródłem energii odnawialnej, które jest niezale żne od zmiennych warunków pogodowych i klimatycznych jest energia geotermalna. Gmina Ostrowice le ży w obszarze gdzie wyst ępuj ą wody geotermalne. Obszar ten zaliczany jest do rejonu basenu kambryjskiego w którym województwo zachodniopomorskiego ma du że mo żliwo ści wykorzystania tych wód..

Wykorzystanie geotermii mo żliwe jest: - do produkcji energii elektrycznej, - do ogrzewania, - w przemy śle, - w ogrodnictwie, - w rolnictwie, - w hodowli ryb, - w balneologii, - w rekreacji.

8. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu prawnego gruntów.

Analiza stanu prawnego gruntów pozwala stwierdzi ć, i ż najwi ększa powierzchnia gruntów jest we władaniu osób fizycznych. Udział procentowy powierzchni gruntów będących własno ści ą osób fizycznych w powierzchni całej gminy wynosi 53,6%. Znacznie mniejsza powierzchnia gruntów gminy nale ży do Skarbu Pa ństwa. Jest to 43,5% powierzchni gruntów gminy.

L.p Użytkownik Powierzchnia ogólna gruntów w ha

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

70

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

1 Grunty Skarbu Pa ństwa z wył ączeniem 6550 gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste

2 Grunty Skarbu Pa ństwa przekazane 0 w u żytkowanie wieczyste 3 Grunty spółek Skarbu Pa ństwa, 0 przedsi ębiorstw handlowych i innych osób prawnych 4 Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych 280 z wył ączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie 5 Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych 7 przekazane w u żytkowanie wieczyste 6 Grunty, które są własno ści ą samorz ądowych 0 osób prawnych oraz gruntów, których wła ściciele s ą nieznani 7 Grunty osób fizycznych 8078 8 Grunty spółdzielni 4 9 Grunty ko ściołów i zwi ązków 14 wyznaniowych 10 Wspólnoty gruntowe 0 11 Grunty powiatów z wył ączeniem gruntów 84 przekazanych w u żytkowanie 12 Grunty województw z wył ączeniem 0 gruntów przekazanych w u żytkowanie 13 Grunty województw przekazane w 0 użytkowanie wieczyste 14 Grunty b ędące przedmiotem własno ści i 42 władania osób niewymienionych powy żej Suma: 15059 Struktura u żytkowania gruntów wg stanu prawnego na rok 2014- opracowano na podstawie danych otrzymanych z Starostwa Powiatowego w Drawsku Pomorskim

9. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych.

Obowi ązuj ące ograniczenia w zagospodarowaniu terenów w obr ębie obszarów prawnie chronionych w znacznym stopniu przyczyniaj ą si ę do zachowania stabilno ści układu przyrodniczego na terenie gminy.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

71

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

W granicach gminy Ostrowice poło żone s ą nast ępuj ące obszary chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.): -Rezerwat "Zielone Bagna -Drawski Park Krajobrazowy -Obszar chronionego krajobrazu „Pojezierze Drawskie" -Obszar Natura 2000 Ostoja Drawska -Obszar Natura 2000 Jeziora Czaplineckie -Obszar Natura 2000 Dorzecze Regi (dawniej Dolina Regi)

Wszystkie ww. obszary oraz obiekty chronione zostały szczegółowo opisane w punktach 3.9. „Obszary chronionego krajobrazu” oraz 3.11 „Obszary i obiekty chronione” .

Pozostałe obiekty i tereny:

Ochronie na terenie gminy Ostrowice podlegaj ą równie ż obiekty i tereny chronione wynikaj ące z nast ępuj ących aktów prawnych: a) Ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych : – grunty rolne wysokich klas bonitacyjnych - klas I – IV, – grunty rolne stanowi ące u żytki rolne klas V i VI, wytworzone z gleb pochodzenia organicznego, oraz torfowiska, – grunty le śne na obszarze całej gminy, b) Ustawy Prawo wodne : – wody powierzchniowe, – zasoby wód podziemnych,

10. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych .

Gmina Ostrowice poło żona jest poza zasi ęgiem wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

72

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

11. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych

Według Bilansu Zasobów Złó ż kopalin w Polsce (wg stanu na 31.12.2013 r.) na terenie gminy Ostrowice znajduje si ę zło że piasku i żwiru o zasobno ści 378 000 ton. Informacje dotycz ące uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz uwarunkowa ń wynikaj ących z wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych zostały przedstawione w punkcie „3.5. Zło ża surowców mineralnych oraz energetycznych”.

Uwarunkowania wynikaj ące z zasobów wód podziemnych zostały przedstawione w punkcie „3.4. Wody podziemne”

12. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami.

Komunikacja drogowa

Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemu komunikacji zostały opisane w punkcie „5.2 Poziom życia mieszka ńców w tym ochrona ich zdrowia”

Zagadnienia zwi ązane z infrastruktur ą techniczn ą, w tym stopniem uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej przedstawione w punkcie „1.2. Uzbrojenie terenu” oraz „5.2 Poziom życia mieszka ńców w tym ochrona ich zdrowia” .

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

73

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

Gospodarka odpadami Odpady komunalne z nieruchomo ści zamieszkałych na terenie Gminy Ostrowice (w okresie od 01.07.2014 r. do 31.12.2015 r.) s ą odbierane przez konsorcjum firm: REMONDIS SANITECH POZNA Ń Sp. z o.o oraz PHU EKO – FIUK S.C. Miejsce zagospodarowania przez podmioty odbieraj ące odpady komunalne od wła ścicieli nieruchomo ści z terenu gminy Ostrowice zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania znajduje si ę w Słajsinie (Regionalny Zakład Gospodarowania Odpadami). Ponadto w Ostrowicach znajduje si ę Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, dz. nr 252/2 (przy Oczyszczalni Ścieków w Ostrowicach).

13. Uwarunkowania wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

Do najwa żniejszych zada ń celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym nale ży wymieni ć: – realizacje zwi ązane z drog ą ą wojewódzk ą, urz ądzeniami technicznymi zwi ązanymi z funkcjonowaniem dróg, – ochrona walorów przyrodniczo – kulturowych gminy. Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych wynikaj ą równie ż z ustale ń Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego z którego wynika, że na terenie gminy Ostrowice projektowany jest gazoci ąg wysokiego ci śnienia oraz stacja gazowa.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

74

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSTROWICE

źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego, 2010 r.

EUROPROJEKT - JAROSŁAW KULIKOWSKI ‘ 2013

75