Strategia Rozwoju Gminy Biłgoraj Na Lata 2007-2015
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
STRATEGIA ROZWOJU GMINY BIŁGORAJ NA LATA 2007-2015 Jagoda i urawina – gminy Biłgoraj kraina BIŁGORAJ 2007 Spis tre ci í 5 ! ! ! ! " w $ %! ! " t ' Ü)' ' í ' í { ) + 5!% + í ) ! $ D ' '! -$') ! . í ! / [ " t ! 11 D ' { { w$ / 2 L% " L% ! D ' '4 D ' ' '! !! L% L% ! 2 + L% ) 2 L% ' + L% L% . L% ' ) / W6 7' ! " ! ' ! " W6 ) ) ! t ! ! ! {íhÇ í ! 2 t ' ) 2 t:7' ! a a / . D)$ ' ) ! $ 2" 2 {! ': % 2 D)$ '! : ': 2. |' 1 ' 2/ û$') % 2/ + {! ! + ù)7 @ t'! $ ) + . ù)7 @ í t L "".4"" ++ í{ÇBt 2 Strategia rozwoju gminy jest kluczowym elementem planowania rozwoju lokalnego. Jest to dokument, którego celem jest wskazanie wizji oraz strategicznych kierunków rozwoju gminy. Strategia jest podstawowym instrumentem długofalowego zarzdzania gmin. Pozwala na zapewnienie cigło ci i trwało ci w poczynaniach władz gminy, niezale!nie od zmieniajcych si" uwarunkowa# politycznych. Strategia umo!liwia równie! efektywne gospodarowanie własnymi, zwykle ograniczonymi zasobami gminy, takimi jak: rodowisko przyrodnicze, zasoby ludzkie, infrastruktura czy te! rodki finansowe. Dobrze zorganizowany proces opracowania strategii umo!liwia zaanga!owanie władz lokalnych oraz mieszka#ców w planowanie swojej przyszło ci. Uwzgl"dnienie zgłaszanych opinii i pomysłów pozwala na wypracowanie strategii, z któr w du!ym stopniu b"dzie si" identyfikowała społeczno ć lokalna. Uto!samianie si" władz i mieszka#ców gminy z opracowan strategi stanowi niezb"dny warunek jej skutecznej realizacji. Konieczno ć posiadania aktualnej strategii rozwoju gminy podyktowana jest nie tylko wzgl"dami praktycznymi „dobrego rzdzenia”, ale równie! wynika z uregulowa# prawnych. Zawieraj je mi"dzy innymi ustawa o samorzdzie gminnym oraz ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w której strategie gmin i powiatów zostały zaliczone – obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii wojewódzkich – do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie których powinna być prowadzona polityka rozwoju kraju 1. Strategia rozwoju gminy stanowi równie! formaln podstaw" do przygotowania i oceny wniosków o finansowanie zada# ze /ródeł unijnych. Na przykład jednym z warunków ubiegania si" o rodki z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-13 jest posiadanie aktualnej strategii rozwoju lokalnego wraz wynikajcym z niej wieloletnim planem inwestycyjnym 2. Zało!ono, !e zaktualizowana strategia b"dzie dokumentem redniookresowym, a okres jej realizacji przypadnie na lata 2007-2015. Przyj"cie takiego horyzontu czasowego jest zgodne z zaleceniami planistycznymi oraz pozwala na dostosowanie strategii do wymogów wynikajcych z obowizujcej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2007-2013. Z uwagi na do ć długi okres obowizywania strategii, przyj"to, !e musi to być dokument uniwersalny, koncentrujcy si" na rozwizaniu najwa!niejszych problemów rozwojowych gminy i jej mieszka#ców. Znowelizowana strategia składa si" z trzech zasadniczych cz" ci: ! / ' + ' ""+ ' ' A 5 Ü b A +2. ë'!! A ù7' í$' [1 ' "" + diagnozy strategicznej , w której poddano analizie główne obszary rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, z uwzgl"dnieniem uwarunkowa# wewn"trznych (tj. słabych i mocnych stron gminy) oraz zewn"trznych (tj. mo!liwych szans i zagro!e# rozwoju gminy), wizji strategicznej oraz głównych kierunków rozwoju gminy, uwzgl"dniajcych specyfik" gminy i zewn"trzne warunki jej funkcjonowania, systemu realizacyjnego strategii , w tym ram finansowych oraz wykazu projektów kluczowych uj"tych w formie załcznika jako wieloletni plan inwestycyjny (WPI). Przy opracowaniu niniejszej strategii przyj"to model ekspercko-partycypacyjny, polegajcy na mo!liwie szerokim udziale władz i społeczno ci lokalnej w pracach nad strategi, przy jednoczesnym zaanga!owaniu ekspertów zewn"trznych, odpowiadajcych mi"dzy innymi za zorganizowanie procesu konsultacji społecznych oraz przygotowanie ko#cowej wersji dokumentu. Prace nad aktualizacj strategii trwały nieco ponad cztery miesice i obejmowały nast"pujce etapy: analiza obowizujcych w gminie dokumentów o charakterze strategicznym, w tym strategii rozwoju gminy Biłgoraj przygotowanie diagnozy stanu wyj ciowego, czyli opisu sytuacji społeczno- gospodarczej gminy wraz z elementami analizy strategicznej, konsultacje społeczne, słu!ce mi"dzy innymi weryfikacji analizy strategicznej oraz wypracowaniu wizji rozwoju gminy i jej głównych kierunków rozwoju, identyfikacja kluczowych zada# i projektów przyczyniajcych si" do realizacji strategii, przygotowanie ostatecznej wersji strategii oraz jej zatwierdzenie przez Rad" Gminy. W trakcie prac nad aktualizacj strategii wzi"to pod uwag" poprzedni wersj" strategii z 2001 roku oraz Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Biłgoraj, wychodzc z zało!enia, !e dokumenty te i stopie# ich realizacji powinien stanowić punkt wyj cia do dalszych prac analitycznych. Ponadto, niniejszy dokument bazuje na innych dokumentach planistycznych, które z mocy prawa zostały opracowane na przestrzeni ostatnich sze ciu lat. Chodzi tu głównie o dokumenty zwizane z ochron rodowiska (program ochrony rodowiska, plan gospodarki odpadami) lub polityk społeczn (np. program rozwizywania problemów społecznych). Wa!nym /ródłem informacji były równie! dane statystyczne, uzyskane głównie z Banku Danych Regionalnych oraz wyniki Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2002. Przy opracowaniu cz" ci diagnostycznej wykorzystano równie! wyniki bada# ankietowych, przeprowadzonych w trakcie organizowania spotka# konsultacyjnych. 5L!Dbhù! {Ç!bÜ íòW|/Lhí9Dh ,aprezentowana poni!ej diagnoza stanu wyj ciowego obejmuje szczegółow analiz" uwarunkowa# zewn"trznych i wewn"trznych rozwoju gminy. Do czynników zewn"trznych mogcych w istotny sposób wpłynć na rozwój gminy zaliczono post"pujce procesy integracyjne i globalizacyjne w Europie, stosowanie polityk wspólnotowych (w tym polityki rolnej i polityki rozwoju obszarów wiejskich), a tak!e takie zjawiska jak rozwój społecze#stwa informacyjnego, pojawianie si" nowych form turystyki czy niekorzystnie kształtujce si" trendy demograficzne. Natomiast oceny czynników wewn"trznych rozwoju gminy dokonano w sze ciu najwa!niejszych obszarach rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, zwracajc szczególn uwag" na powizanie analizowanych obszarów z przyj"tym w strategii systemem monitorowania. Zbiorcza analiza SWOT jest podsumowaniem przeprowadzonych bada# analitycznych i stanowi podstaw" do sformułowania wła ciwej diagnozy strategicznej, która z kolei słu!y do okre lenia wła ciwej wizji i strategii rozwoju gminy. !b![Lù! Üí!wÜbYhí!c ù9íbBÇwùbò/I whùíhWÜ DaLbò Nale!y przypuszczać, !e rozwój gminy Biłgoraj, podobnie jak i zdecydowanej wi"kszo ci gmin w Polsce, b"dzie silnie uzale!niony od szeregu czynników zewn"trznych. Niektóre z nich b"d miały pozytywny wpływ na rozwój gminy, natomiast inne mog w sposób istotny przyczynić si" do ograniczenia jej rozwoju. W niniejszej analizie ograniczono si" do krótkiej charakterystyki najwa!niejszych pozytywnych i negatywnych zjawisk, które w znaczcy sposób mog wpłynć na szanse rozwoju gminy. Od u wiadomienia sobie znaczenia tych zjawisk zale!y w du!ej mierze poprawno ć sformułowania diagnozy i strategicznej wizji rozwoju gminy. Do głównych czynników zewn"trznych, mogcych pozytywnie wpłynć na rozwój gminy Biłgoraj, nale!y z pewno ci zaliczyć: .ost/puj0ce procesy integracyjne w Unii Europejskiej , dokonujce si" w wymiarze przestrzennym, społecznym i gospodarczym. Z licznych analiz oceniajcych mo!liwy wpływ procesów integracyjnych na rozwój Lubelszczyzny wynika, !e w dłu!szej perspektywie czasu nale!y spodziewać si" szeregu pozytywnych zjawisk zwizanych z modernizacj gospodarki i infrastruktury technicznej, napływem inwestycji i nowych technologii, rozwojem nowych form zatrudnienia, a tak!e popraw poziomu wykształcenia i jako ci !ycia mieszka#ców regionu. Nale!y mieć nadziej", !e równie! gmina Biłgoraj b"dzie obj"ta cz" ci pozytywnych procesów rozwojowych zachodzcych na obszarze Polski i województwa lubelskiego. Transfer do regionu znacznych rodków finansowych, zwizanych z realizacj przez Polsk" programów współfinansowanych z Unii Europejskiej. Szacuje si", !e w latach 2007-2015 łczny napływ rodków z UE do województwa lubelskiego mo!e wynie ć nawet 5 mld euro. Około 60% tych rodków (3 mld euro) b"dzie pochodzić z programów realizowanych . w ramach unijnej polityki spójno ci, natomiast pozostała kwota (2 mld euro) b"dzie dost"pna w ramach wdra!ania w województwie lubelskim instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (w tym tych zwizanych z rozwojem obszarów wiejskich i płatno ciami bezpo rednimi dla rolników). Od wielko ci i efektywno ci wykorzystania tych rodków b"dzie mi"dzy innymi w du!ej mierze zale!ał rozwój społeczno ci lokalnych, w tym równie! gminy Biłgoraj. Rozwój społecze7stwa informacyjnego i mo8liwo ci z tym zwi0zanych . Przewiduje si", !e w cigu najbli!szych lat nastpi szybki rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych,przyczyniajcy si" do ich powszechnego, wykorzystania przez coraz szersze kr"gi społecze#stwa. Łatwy dost"p do informacji i wiedzy stanowi obecnie fundament rozwoju i mo!e stać si" wa!nym czynnikiem zmierzajcym do wyrównywania szans rozwojowych i przeciwdziałania marginalizacji terenów wiejskich i małych miasteczek Lubelszczyzny. Wraz z upowszechnianiem si" infrastruktury komunikacji elektronicznej mo!liwy b"dzie stopniowy rozwój ró!nych form zatrudnienia