Wykaz szlaków turystycznych Ziemi Biłgorajskiej

Szlaki rowerowe: 1.Szlak im. Tadeusza Iwanowskiego – znaki niebieskie - 32,5 km Biłgoraj – Smólsko Małe – Majdan Nowy – Króle – Lipowiec Nowy – Pisklaki - Szostaki – Podso śnina – Osuchy

Tadeusz Iwanowski „Ney” urodził si ę w Grabowie na Wołyniu w 1916 roku. W 1931roku przyjechał do Biłgoraja. Jako ucze ń 7 klasy szkoły powszechnej wst ąpił do Zwi ązku Harcerstwa Polskiego. Brał udział w Jubileuszowym zlocie harcerstwa w Spale w 1935 roku. W kampanii wrze śniowej 1939 roku walczył w 9 Pułku Piechoty Legionów i został ranny. W trakcie okupacji został mianowany komendantem konspiracyjnego hufca ZHP w Biłgoraju. Wst ępuje w szeregi Armii Krajowej współtworz ąc szpital polowy i b ędąc kwatermistrzem obwodu 665. Uwi ęziony przez Urz ąd Bezpiecze ństwa w 1944 r. zostaje odbity 28 stycznia 1945 r. przez Konrada Bartoszewskiego „Wira” w słynnej akcji na biłgorajskie wi ęzienie. W latach 1956-59 ponownie pełni funkcj ę komendanta hufca ZHP w Biłgoraju, lecz ze wzgl ędu na swoj ą polityczn ą przeszło ść zostaje wykluczony z ZHP. Brał udział w ekshumacji poległych partyzantów w bitwie pod Osuchami i w lesie na Rapach. W 1956 roku jest współzało Ŝycielem powstaj ącego Oddziału PTTK w Biłgoraju, gdzie aktywnie działa w Komisji Krajoznawczej i pełni funkcj ę wiceprezesa Zarz ądu Oddziału. Prowadzi samodzielne badania i zbiera pami ątki historyczne dotycz ące Ziemi Biłgorajskiej. Jest współzało Ŝycielem w 1968 roku Biłgorajskiego Towarzystwa Regionalnego. Zmarł w 1988 roku. Niebieski szlak rowerowy Biłgoraj – Osuchy ma długość 38 km. Prowadzi w cało ści przez teren powiatu biłgorajskiego. Znaczna cz ęść trasy prowadzi dolin ą najwi ększej rzeki Ziemi Biłgorajskiej Tanwi. Szlak prowadzi do Osuch miejsca najwi ększej partyzanckiej bitwy w Polsce. W Podso śninie Łukowskiej znajduje si ę du Ŝy cmentarz z czasów I wojny światowej. Na trasie spotykamy wioski, których mieszka ńcy Ŝyli z eksploatacji lasu. Szlak przebiega na terenie miasta Biłgoraja oraz gmin Biłgoraj, Ksi ęŜ pol i Łukowa. Ponad połowa trasy prowadzi przez lasy Puszczy Solskiej.

2. Szlak Dolina Białej Łady – znaki czerwone - 43 km Biłgoraj – Rapy Dyla ńskie – – Igantówka – śelebsko – Karolówka – Nadrzecze – – Gromada – Biłgoraj

Czerwony szlak rowerowy Doliny Białej Łady umo Ŝliwia nam poznanie atrakcyjnej przyrodniczo doliny rzeki. Szlak wyprowadza rowerzystów na kraw ędź Roztocza Zachodniego. Wi ększo ść trasy prowadzi drogami asfaltowymi. Na trasie szlaku znajduje si ę Nadrzecze z siedzib ą Fundacji Kresy 2000. Szlak ma długo ść 33 km. Przebiega przez teren gminy Biłgoraj i Frampol. Szlak prowadzi przez dawną wło ść Gorajsk ą i wioski zakładane przez Gorajskich, które nie znalazły si ę w składzie Ordynacji Zamoyskich.

3. Szlak dawnej kolejki w ąskotorowej – znaki niebieskie - 25 km Biłgoraj – Kolonia Sól – D ąbrowica – Bukowa - Ujscie

Szlak kolejki w ąskotorowej na niektórych odcinkach prowadzi dawnym torem „ciuchci wąskotorowej”, która ł ączyła Biłgoraj z Lip ą le Ŝą cą na trasie Rozwadów – . Kolej ta słu Ŝyła głównie do wywozu drewna z lasu. Trasa kolejki prowadziła przez Koloni ę Sól, Dąbrowic ę i Bukow ę. Ze wzgl ędu na trudne warunki geograficzne, podmokłymi bagnisty teren poci ągi nie mogły rozwija ć wi ększej pr ędko ści, st ąd nie rozwin ął si ę transport pasa Ŝerski. Szlak rowerowy niebieski Biłgoraj – Uj ście ma długo ść 25 km, z czego 22 km prowadzi przez teren powiatu biłgorajskiego. Szlak przebiega przez miasto Biłgoraj oraz gminy Biłgoraj, Harasiuki i Janów Lubelski. Szlak ten prowadzi przez sosnowe bory lasów Janowskich, w których jest ostoja głuszca. W s ąsiedztwie szlaku znajduje si ę rezerwat torfowiskowy „Obary” z liczn ą koloni ą Ŝurawi. Na trasie znajduj ą si ę ordynackie wioski: Dąbrowica, Bukowa i Uj ście słyn ące w przeszło ści z produkcji gontów i łubów słu Ŝą cych do oprawy sit. W Uj ściu znajduje si ę węzeł szlaków, z którego mo Ŝemy dotrze ć do Momotów Górnych i Janowa Lubelskiego oraz na Porytowe Wzgórze – miejsce wielkiej bitwy w czerwcu 1944 roku.

4. Szlak im. Józefa Złotkiewicza – znaki zielone - 27 km Biłgoraj – Podlesie – Dere źnia – Wola Dere źnia ńska – – Wólka Biska – Biszcza – Tarnogród

Józef Złotkiewicz był współzało Ŝycielem 26 lipca 1956 roku Oddziału PTTK w Biłgoraju. Wieloletni skarbnik i sekretarz Oddziału PTTK. Inicjator organizacji rajdów „Szlakiem Walk Partyzanckich”. Wieloletni kierownik Biura Organizacji Ruchu Turystycznego PTTK. W latach 1975 – 1985 prezes Zarz ądu Oddziału PTTK w Biłgoraju. Pocz ątek trasy znajduje si ę w pobli Ŝu rodzinnego domu patrona szlaku. Józef Złotkiewicz był te Ŝ aktywnym działaczem Biłgorajskiego Towarzystwa Regionalnego i zało Ŝycielem struktur NSZZ „Solidarno ść ” w 1980 roku. B ędąc z wykształcenia historykiem bardzo dobrze znał przeszło ść Ziemi Biłgorajskiej . Zielony szlak rowerowy z Biłgoraja przez Biszcz ę do Tarnogrodu prowadzi z Równiny Biłgorajskiej na Płaskowy Ŝ Tarnogrodzki. Na trasie towarzysz ą nam rzeki Czarna Łada, Tanew, Łazobna i Złota Nitka. Na trasie znajduj ą si ę punkty widokowe. Szlak prowadzi do Tarnogrodu miasta lokowanego 11 lat wcze śniej ni Ŝ Biłgoraj, gdzie odbywaj ą się Ogólnopolskie Sejmiki Teatrów Wsi Polskiej. Szlak ma 27 km długo ści. W zdecydowanej wi ększo ści przebiega przez tereny odkryte, tylko na odcinku z Dere źni do Woli Dere źnia ńskiej i z Rudy Solskiej do Wólki Biskiej przebiega przez las. Szlak przebiega przez teren gmin Biłgoraj, Biszcza i Tarnogród.

5. Szlak Pogranicze regionów - Wzgórze Polak - znaki Ŝółte - 47 km Biłgoraj – Rapy Dyla ńskie – Cyncynopol – Ignatówka – śelebsko – Trz ęsiny – Czarnystok – Lipowiec – Wzgórze Polak – Tereszpol – Bukownica – Wola Du Ŝa – Wola Mała - Biłgoraj

Szlak ten umo Ŝliwia turystom podziwianie pi ęknych krajobrazowo widoków. Prowadzi kraw ędzi ą Roztocza i Równiny Biłgorajskiej na Wzgórze Polak – miejsce powsta ńczej bitwy oddziałów Marcina „Lelewela” Borelowskiego i Kajetana „ Ćwiek” Cieszkowskiego. Na trasie znajduje si ę te Ŝ miejsce rozstrzelania 65 partyzantów w lesie na Rapach. Atrakcj ą krajoznawcz ą s ą Trz ęsiny z ko ściołem p.w. św. Jana Chrzciciela – dawn ą cerkwi ą i drewnian ą kapliczk ą św. Antoniego. Na szlaku spotkamy wyrobiska po kamieniołomach i kopalniach piasku. Przyrodnicz ą ciekawostk ą b ędą źródła rzeki oraz rzeki Stok, które s ą pomnikami przyrody nieo Ŝywionej. Kilkakrotnie na trasie b ędą towarzyszy ć nam tory LHS, wiod ącej inwestycji lat siedemdziesi ątych XX wieku. Szlak prowadzi na terenie miasta Biłgoraja oraz gminy Biłgoraj, i Tereszpol. Tereszpol jest znanym ośrodkiem pisankarstwa. W Woli Małej szlak przebiega obok zakładów produkuj ących wino spółki „Ambra”, dzi ęki której powstał. W Woli Małej jest te Ŝ mo Ŝliwo ść skorzystania z jazdy konnej w miejscowej stadninie. Na trasie spotkamy urocze rzeki Os ę, Gorajec i Stok. W Biłgoraju na szczególn ą uwag ę zasługuje figura św. Jana Nepomucena– patrona biłgorajskich sitarzy.

6. Zielony szlak ł ącznikowy – znaki zielone – 5 km Dyle – Kajetanówka – Lipowiec

Szlak ten umo Ŝliwia dotarcie z Równiny Biłgorajskiej na Zachodnie do Lipowca, gdzie znajduje si ę w ęzeł szlaków. Szlak ma długo ść (5 km). Na odcinku 1 km przechodzi przez teren gminy Radecznica. Na trasie spotykamy Bagno Tałandy, jedno z wielu torfowisk charakterystycznych dla Puszczy Solskiej. Szlak ten daje te Ŝ mo Ŝliwo ść w kombinacji z innymi szlakami wypraw rowerowych wokół Biłgoraja.

7. Zielony szlak ł ącznikowy – znaki zielone – 5 km Cyncynopol – Dyle – Hedwi Ŝyn – źródła rzeki Stok

Szlak ten umo Ŝliwia dotarcie z czerwonego szlaku rowerowego Doliny Białej Łady nad źródełka rzeki Stok, urocze miejsce, które jest pomnikiem przyrody nieo Ŝywionej. Na trasie tej funkcjonowały w przeszło ści piece wapienniki do wypalania wapna. Rzeka Stok nale Ŝy do zlewni Czarnej Łady. Szlak ma długo ść 5 km. Szlak ko ńczy si ę w sąsiedztwie linii kolejowej LHS.

8. Szlak doliny Tanwi i Wirowej – znaki czerwone - 27 km Obsza – Zamch – Borowe Młyny– Borowiec - Olchowiec – Dorbozy – Obsza

Szlak Doliny Tanwi i Wirowej prowadzi wzdłu Ŝ biegu głównej rzeki Ziemi Biłgorajskiej, jak ą jest Tanew, licz ąca 113 km długo ści. Rozległe dorzecze Tanwi jest bardzo interesuj ące pod wzgl ędem krajobrazowym. Szlak dwukrotnie przecina rzek ę Wirow ą, jeden z głównych lewobrze Ŝnych dopływów Tanwi, która ma swoje źródła na terenie gminy Adamówka w województwie podkarpackim. Wirowa uchodzi do Tanwi pod Osuchami. Czerwony rowerowy szlak gminy Obsza umo Ŝliwia poznanie starych miejscowo ści, jakimi s ą Obsza i Zamch. Do Zamchu przyje ŜdŜali królowie na polowania. Trasa daje mo Ŝliwo ść poznania mozaiki kulturowej, jak ą tworzyli tutaj w przeszło ści prawosławni, unici, katolicy. Spotkamy si ę te Ŝ z rzadkim na tych terenach osadnictwem niemieckim. Szlak przebiega na terenie gmin Obsza i Łukowa w dolinie rzek Wirowej i Tanwi. Długo ść szlaku wynosi 27 km. Przy karczmie „Roztocze” powstaje mini skansen budownictwa ludowego.

9. Szlak dawnych rzemiosł ludowych – znaki zielone - 31 km Biłgoraj – D ąbrowica – Bukowa – Andrzejówka – Siedem Chałup – Korytków Mały – Bagno Rakowskie – Cacanin – Frampol

Szlak dawnych rzemiosł ludowych ł ączy stolic ę polskiego sitarstwa Biłgoraj z wiod ącym ośrodkiem tkackim, jakim był, Frampol. Na trasie znajduje si ę D ąbrowica słyn ąca z wyrobu łubów i gontów oraz Bukowa znana z wyrobu ły Ŝek drewnianych i Ŝywy o środek kultury ludowej. Na szlaku tym spotykamy drewniane krzy Ŝe biłgorajskie. Korytków zapisał si ę w historii poprzez wyrób koryt do pojenia bydła.. Na trasie jest miejscowo ść Bukowa połoŜona na śródle śnej polanie. We wsi zachowało si ę wiele przykładów drewnianego budownictwa w tym ko ściół p.w. św. Andrzeja Boboli. Wie ś jest Ŝywym przykładem kultury ludowej. Na odcinku 15 km szlak prowadzi pi ęknymi borami sosnowymi Puszczy Solskiej. Mo Ŝliwo ść oddychania świe Ŝym Ŝywicznym powietrzem, posłuchania śpiewu ptaków to nieprzeci ętne walory tej trasy. Przy odrobinie szcz ęś cia mo Ŝemy spotka ć w le śnych ost ępach głuszca, a w sąsiedztwie bagien Ŝurawia. Przyrodnicz ą atrakcj ą jest Bagno Rakowskie – torfowisko poło Ŝone w śród wydmowych wzniesie ń. Jest to teren projektowanego rezerwatu torfowiskowego. W śród wielu rzadkich ro ślin bagiennych wyst ępuj ą rosiczki, w ąkrota zwyczajna, turzyce. Bagno Rakowskie wchodzi w obr ęb Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Na szlaku spotykamy „le śną” rzek ę stanowi ącą o uroku Puszczy Solskiej Bukow ą. Szlak prowadzi przez teren 4 gmin: miasta Biłgoraja, gminy Biłgoraj, gminy Frampol i gminy Dzwola. Pod koniec trasy tury ści b ędą mogli skorzysta ć z dobrodziejstwa k ąpieli we frampolskim zalewie. Na koniec pozostanie nam zwiedzanie Frampola miasta, które posiadało najwi ększy rynek w Europie, a dzisiaj słynie z oryginalnej drewnianej zabudowy. Szlak ma 31 km długo ści.

10. Szlak Zwierzyniec –Górecko Stare – znaki Ŝółte - 15 km Zwierzyniec – – Górecko Stare

śółty szlak rowerowy ze Zwierzy ńca do Górecka Starego pozwala pozna ć fragment południowej cz ęś ci RPN. Pozwala on dotrze ć do Florianki, gdzie znajduje si ę muzealna Izba Le śna. Na Floriance mo Ŝemy te Ŝ podziwia ć okazy drzew i krzewów, jakie sprowadził do swojej szkółki Franciszek Feifer Stankowski oraz hodowl ę stajenn ą koników polskich. Szlak ma długo ść 15 km. Przebiega przez teren gminy Zwierzyniec i Tereszpol.

11. Szlak Ziemi Józefowskiej – znaki zielone - 86 km Józefów – Fryszarka – Borowe Młyny– Błudek– rez. „Czartowe Pole” – Nowiny – Majdan Sopocki – Ciotusza Stara– Husiny – Wzgórze Kamie ń – Stanisławów – Górniki Nowe– – Majdan Kasztela ński – Górecko Stare– rez. „Szum”– Górecko Ko ścielne – – Józefów

Zielony szlak rowerowy po Ziemi Józefowskiej tworzy p ętl ę wokół miasta Józefowa. Ma długo ść 86 km, z czego 50 km przebiega przez powiat biłgorajski. Prowadzi on przez teren Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej. Na trasie spotkamy miejsca zwi ązane z II wojn ą światow ą Fryszarka, Głuchy, Błudek, , Winiarczykowa Góra. Amatorzy dwóch kółek b ędę mogli podziwia ć roztocza ńskie rzeki, Niepryszk ę, Studzienk ę, Sopot, Tanew i Szum oraz zalewy rekreacyjne w Majdanie Sopockim i Józefowie. Miło śnikom geologii mo Ŝna poleci ć józefowskie kamieniołomy i pomnik przyrody nieo Ŝywionej wzgórze Kamie ń. Środkowa cz ęść trasy prowadzi przez wzgórza Roztocza Środkowego i jest pi ękna pod wzgl ędem krajobrazowym. Na trasie znajduje si ę rezerwat krajobrazowy „Szum” i pomnikowe drzewa w Górecku Ko ścielnym, Stanisławowie. Szlak prowadzi przez miejsca powsta ńczych bitew w 1863 roku.

12. Szlak śurawinowy – znaki czerwone - 25km Kolonia Sól – Pszczelne - Ciosmy Knieja – Ciosmy – Kolonia Sól

Szlak Ŝurawinowy ma swój pocz ątek w Kolonii Sól na skraju lasu zwanego Pastwiskami. W miejscu tym odchodzi w kierunku D ąbrowicy szlak niebieski prowadz ący z Biłgoraja przez Sól do Uj ścia. Szosa, któr ą wiedzie szlak to fragment Go ści ńca Krzeszowskiego – wa Ŝnej arterii komunikacyjnej w przeszło ści. W Pastwiskach mieszka ńcy D ąbrowicy i Kolonii Sól wypasali bydło. Go ściniec Krzeszowski przez Koloni ę Sól a Ŝ do Derylaków przebiega odcinkiem linii prostej o długo ści ponad 15 km. Go ściniec ł ączył dwa główne o środki handlowe w średniowieczu, jakimi były i Krzeszów.

13. Centralny szlak rowerowy Roztocza – znaki czerwone - 189 km Kra śnik – Stró Ŝa – Słodków – Szastarka – Brzozówka – Moczydła Stare – Bła Ŝek – Batorz – Zdziłowice – Otrocz – Chrzanów – Malinie – Łada- Goraj – Zastawie – Kondraty – Hosznia Ordynacka – Gilów – Podlesie Du Ŝe – Podlesie Małe – Radecznica – – Dzielce – Szczebrzeszyn - Kaw ęczyn – Topólcza – Turzyniec – Zwierzyniec – Sochy – Szozdy – Tereszpol – Górecko Stare – Józefów – Hamernia – Nowiny – Majdan Sopocki – Oseredek – Susiec – Łosiniec – Maziły – Podlesina – Chy Ŝe – Beł Ŝec – Szalenik – Lubycza Królewska – Siedliska– Hrebenne

Czerwony Centralny Szlak Rowerowy Roztocza to główny szlak rowerowy prowadz ący przez Roztocze. Jego ł ączna długo ść wynosi 179 km, (od Kra śnika do granicy pa ństwaw Hrebennem). Na trasie spotkamy najstarsze miejsca osadnictwa na Roztoczu jak Stró Ŝa, Batorz, Goraj, Radecznica, Szczebrzeszyn. Przejazd czerwonym szlakiem uka Ŝe nam pi ękno roztocza ńskiego krajobrazu i jego zró Ŝnicowanie. Poznamy wielokulturowo ść tych ziem, liczne miejsca bitew i cmentarze, na których spoczywaj ą bohaterowie walk o niepodległo ść . Długo ść szlaku w granicach powiatu biłgorajskiego wynosi 39km. Szlak został przedłu Ŝony po ukrai ńskiej stronie Roztocza Wschodniego, aŜ do Lwowa.

14. Modelowy Trakt - znaki zielone - 13 km Biłgoraj - Nadrzecze - Rapy Dyla ńskie

„Modelowy” szlak rowerowy prowadzi z Biłgoraja, spod firmy „Model Opakowania” Sp. z. o. przez Nadrzecze do Rap Dyla ńskich. Pomysłodawc ą i inwestorem szlaku jest zarz ąd biłgorajskiej firmy Model oraz mieszka ńcy wsi Nadrzecze. Długo ść szlaku to 13 km.

15. Szlak”Jastrz ębia Zdebrz ” - z naki niebieskie - 85 km Trz ęsiny- Smory ń- Głupia Wie ś- Kolonia Teodorówka- Teodorówka- Komodzianka Górna- J ędrzejówka- Hosznia Ordynacka- Gilów- Rokitów- Turobin- Załawcze- Gródki- Kondraty- Radzi ęcin- Wola Radzi ęcka- Stara Wie ś- K ąty- Wola K ątecka- Biłgoraj

Nazwa szlaku Jastrz ębia Zderz pochodzi od ptaków nale Ŝą cych do rodziny jastrz ębi Accipitridae. Nale Ŝą do niej mi ędzy innymi: trzmielojad, kania ruda, kania czarna, jastrz ąb goł ębiarz, myszołów zwyczajny, myszołów włochaty, orzeł przedni, orlik grubodzioby, orlik krzykliwy, błotniak stawowy, krótko szpon gado Ŝer. Zderz jest regionalnym okre śleniem lessowego w ąwozu, który jest charakterystycznym elementem Roztocza Zachodniego. Na powierzchni zalega gruba warstwa lessów, bardzo podatnych na proces erozji. Zdebrz jest to sucha dolina, któr ą płynie woda tylko podczas wielkich opadów i roztopów. Gł ęboko ść wąwozów si ęga nawet do kilkunastu metrów. Ściany w ąwozów s ą bardzo strome a niekiedy pionowe. Najwi ęcej w ąwozów wytworzyło si ę w strefie kraw ędziowej Roztocza, gdzie spływaj ą wody. Less jest skał ą ilast ą barwy jasno – Ŝółtej. Składa si ę z bardzo drobnych ziaren kwarcu, blaszek miki i drobin w ęglanu wapnia, które s ą szczególnie podatne na wymywanie. Szlak Jastrz ębia Zderz jest najdłu Ŝszym spo śród wszystkich szlaków powiatu biłgorajskiego, liczy ponad 85 km. Jako drugi po szlaku (znaki Ŝółte) na wzgórze Polak, ł ączy Biłgoraj, poło Ŝony na płaskim terenie Równiny Biłgorajskiej, z pagórkami Roztocza Zachodniego i obni Ŝeniem Padołu Zamojskiego.

16. Szlak Zaborszczyzny - znaki czerwone - 60 km Ksi ęŜ pol – śary – Wólka Biska – Gózd Lipi ński – Jedlinki - Biszcza – Bukowina – Wola Kulo ńska - Potok Górny – Lipiny Górne Borowina – Lipiny Dolne - Stary Jasiennik – Krzeszów Górny – Podolszynka Pleba ńska - Krzeszów

Szlak rowerowy Zaborszczyzny ma swój pocz ątek przy ko ściele p. w. Podwy Ŝszenia Krzy Ŝa Świ ętego w Ksi ęŜ polu, który znajduje si ę przy drodze wojewódzkiej Lublin-Przemy śl. Ma on długo ść 54 km. Przebiega drogami asfaltowymi, poza krótkim odcinkiem Bukowina-Wola Kulo ńska-Potok Górny. Terminu Zaborszczyzna (Zaborze) u Ŝył po raz pierwszy w pismach hetman i kanclerz koronny Jan Zamoyski w XVI wieku. Nazwa geograficzna Zaborszczyzna odnosiła si ę do okolic Krzeszowa i Tarnogrodu. U Ŝywali jej głównie urz ędnicy Ordynacji Zamoyskiej dla okre ślenia obszaru podległego zarz ądowi dóbr. Nazwa ta funkcjonowała do 6 wrze śnia 1944 r.,kiedy dekret PKWN zlikwidował Ordynacj ę Zamoysk ą. Rzeka Tanew jako główna rzeka Zaborszczyzny przez kilka wieków była wykorzystywana do transportu towarów. Tereny Zaborszczyzny zamieszkiwali L ędzianie. Byli oni mieszka ńcami „l ęd”, czyli pól nieuprawnych i ugorów. Najstarsz ą wzmiankowan ą w XII wieku miejscowo ści ą Zaborszczyzny jest Krzeszów. Do najstarszych miejscowo ści Zaborszczyzny nale Ŝą tak Ŝe maj ące XIV-wieczny rodowód, Obsza, Łukowa, Zamch, Chmielek, Babice, Piskorowice, Ksi ęŜ pol. W drugiej połowie XIV wieku dzier Ŝawc ą Zaborszczyzny został Iwan Kustra z Obszy.

17. Bobrowy Trakt – znaki czerwone – 29 km Korytków Du Ŝy - Siedem Chałup – Cybulne Góry – kamienna droga – Go ściniec Janowski – Andrzejówka – Bukowa – Go ściniec Solski – Korytków Du Ŝy

Trakt przebiega przez północne ziemie gminy Biłgoraj i gmin ę Dzwola, w cz ęś ci przez tereny odkryte, w cz ęś ci przez lasy Puszczy Solskiej – jednego z najwi ększych kompleksów le śnych w kraju i Europie. Na trasie spotkamy rzek ę Bukow ę, śródle śne miejscowo ści Andrzejówk ę i Bukow ą – liczne kapliczki i przydro Ŝne krzy Ŝe ( ślady duchowej kultury dawnych mieszka ńców tych terenów). Bobrowy trakt stanowi swoist ą mieszank ę atrakcji przyrodniczych, historycznych i kulturowych. Trasa Traktu to p ętla rowerowa rozpoczynaj ąca si ę i ko ńcz ąca przed ko ściołem p.w. Matki Bo Ŝej Bolesnej.

18. Szlak im. Dymitra Gorajskiego – znaki zielone – 40 km Goraj – Hosznia Abramowska – Chłopków – Zaburze – Kaw ęczynek – Lipowiec

Szlak rowerowy wyznakowały w czerwcu i lipcu 2011 r. przez Stowarzyszenie Przyjaciół Roztocza „Jastrz ębia Zdebrz”. Wiedzie przez najwy Ŝsze wzgórza Roztocza Gorajskiego i Roztocza Szczebrzy ńskiego, w tym przez trzy szczyty licz ące powy Ŝej 325 m n.p.m.: Sawin ą Gór ę, Tłomsk ą Gór ę i Łysiec. Prowadzi m.in. obok Por ębskiej Zderzy, przez Szelin ę, las Łysiec, miejscowo ść Chłopków i Zaburze, przysiółek Świniarski, las Cetnar, osad ę Kaw ęczynek oraz Ducherow ą Gór ę. Na trasie zobaczymy cmentarz z I wojny światowej, kopiec Zabrski oraz pomniki partyzantów na górze Łysiec i w okolicy Świniarek. Jest to tak Ŝe trasa o nadzwyczajnych walorach widokowych. Szlak został wytyczony starymi traktami pami ętaj ącymi czasy panowania rodziny, wywodz ącej si ę od pot ęŜ nego polskiego magnata Dymitra z Klecia, znanego te Ŝ pod przydomkiem „z Goraja”. Na niektórych odcinkach szlak prowadzi niemal Ŝe bezdro Ŝami po śród roztocza ńskich lasów i pól. Szlak jest miejscami bardzo trudny technicznie, wymaga ostro Ŝno ści i rozwagi na zjazdach oraz sporej kondycji na niektórych podjazdach.

Szlaki piesze: 1. Szlak walk partyzanckich – znaki czarne - 100 km Bidaczów Stary - Budziarze - Zanie - Majdan Stary- Majdan Nowy - Lipowiec Stary - Aleksandrów - Górecko Ko ścielne - Sigła - Kozaki Osuchowskie - Osuchy - Fryszarka - Borowe Młyny - rez. "Nad Tanwi ą" - Susiec - Wólka Łosiniecka- Łosiniec - Siwa Dolina - Tomaszów Lubelski

Jest to główny szlak Równiny Biłgorajskiej prowadz ący z Lasów Lipskich przez Lasy Janowskie do Puszczy Solskiej. Ma on długo ść 62 km. Przebiega przez teren województwa podkarpackiego i lubelskiego. Szlak upami ętnia miejsca zwi ązane z niemieck ą akcj ąskierowan ą przeciwko partyzantom „Wicher I”, jaka miała miejsce na pocz ątku czerwca1944 roku. Na trasie spotykamy Park Krajobrazowy Lasów Janowskich. Atrakcj ą szlaku s ądu Ŝe kompleksy stawów rybnych. Szlak przebiega przez dwa o środki garncarskie: ŁąŜ ek Garncarski i Bidaczów Stary, z których ten pierwszy czynny jest do dzisiaj. Na szlaku jes twiele śródle śnych, ciekawych od strony architektury i kultury ludowej miejscowo ści. W Szklarni zobaczymy koniki polskie. Spotkamy rzeki Lasów Janowskich: Łukawic ę, Biał ą, Bukow ę, Branew i Bicz. Szlak bierze swój pocz ątek na stacji PKP w Lipie.

2. Szlak Roztocza ński - Znaki Ŝółte - 54 km Bidaczów Stary - Bidaczów Nowy - Ruda Zagrody - Wola Dere źnia ńska - Dere źnia Zagrody - Kolonia Sól - Biłgoraj - Wola Mała - Wola Du Ŝa - Hedwi Ŝyn - Kajetanówka - śelebsko - Trz ęsiny - Lipowiec - Wzgórze Polak – Zwierzyniec

śółty szlak roztocza ński prowadzi z Równiny Biłgorajskiej przez Roztocze Zachodnie do stolicy Roztocza Środkowego Zwierzy ńca. Na trasie znajduje si ę najwi ększe miasto Ziemi Biłgorajskiej Biłgoraj, słyn ące z tradycji sitarskich i dynamiczne rozwijaj ące si ę gospodarczo w czasach współczesnych. Na trasie znajduje si ę Wzgórze Polak znane z powsta ńczej bitwy w 1863 roku oraz Bagno Tałandy, z którego wypływa rzeka Gorajec. Na szlaku mo Ŝemy spotka ć rzeki Ład ę, Biał ą Ład ę, Czarn ą Ład ę, Stok, Gorajec i . W Bidaczowie Nowym, w Dere źni i w pobliskiej Soli znajduj ą si ę drewniane młyny wodne. Szlak przebiega przez gmin ę Biłgoraj, miasto Biłgoraj oraz gminy Tereszpol, Radecznica i Zwierzyniec. Szlak ma długo ść 54 km z czego na terenie powiatu biłgorajskiego przebiega 46 km.

3. Szlak Puszczy Solskiej - znaki niebieskie - 27 km Biłgoraj - Ro Ŝnówka - Edwardów - Górecko Ko ścielne

Szlak niebieski pieszy Puszczy Solskiej ł ączy stolice powiatu miasto Biłgoraj z turystyczn ą stolic ą Ziemi Biłgorajskiej, jak ą jest Górecko Ko ścielne. Poza pocz ątkowym fragmentem przecinaj ącym miasto z północy na południe, szlak prowadzi przez bory Puszczy Solskiej. Przebiega w śród pi ęknych sosnowych drzewostanów porastaj ących piaszczyste i bagienne tereny puszcza ńskie. W pobli Ŝu Brodziaków teren, przez który prowadz ą znaki, stwarza wra Ŝenie górskiego szlaku. Niebieski szlak przecina dopływy Czarnej Łady: Próchnicy, Ratwicy, Smolnika i Studczka. Wiedzie le śnymi drogami pobli Ŝu projektowanego rezerwatu przyrody „Wielkie Bagno”. W s ąsiedztwie szlaku s ą te Ŝ u Ŝytki ekologiczne. W ędrówka szlakiem daje mo Ŝliwo ść wspaniałego wypoczynku, odizolowania si ę od cywilizacyjnych niedogodno ści, oddychania Ŝywicznym powietrzem w śród aromatów sosen i świerków. Na wędrówk ę powinni śmy zaopatrzy ć si ę w suchy prowiant, poniewa Ŝ na szlaku spotkamy tylko jedn ą miejscowo ść , w której obecnie nie ma sklepu. W czasie w ędrówki napotkamy dwie wiaty turystyczne: w Brodziakach w pobli Ŝu le śniczówki oraz za zbiornikiem przeciwpo Ŝarowym na Smolniku. Na gor ący posiłek mo Ŝemy liczy ć w Górecku Ko ścielnym w karczmie nad Szumem. Mo Ŝliwo ść posłuchania śpiewu ptaków, spotkania na drodze licznych ssaków wynagrodzi nam trudy w ędrówki. Szlak ma długo ść 27 km z czego 21 km przebiega le śnymi drogami w granicach miasta Biłgoraj, gminy Tereszpol i Józefów. Szlak ko ńczy si ę przy ko ściele św. Stanisława w Górecku.

4. Szlak Ziemi Józefowskiej - znaki zielone - 42 km Józefów - Fryszarka – Osuchy - Uroczysko Maziarze - rez. "Czartowe Pole" - Nowiny - Siedliska - Długi K ąt

Szlak zielony ma długo ść 42 km, z czego 33 km przebiega przez powiat biłgorajski. Na odcinku 9 km szlak przebiega przez powiat tomaszowski. W ędruj ąc szlakiem mamy mo Ŝliwo ść wnikliwego poznania Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej. A Ŝ 37km szlaku przebiega przez bory Puszczy Solskiej. Na trasie spotykamy Osuchy – miejsce najwi ększej bitwy partyzanckiej, wiele miejsc i śladów zwi ązanych z działalno ści ą partyzantów i pacyfikacj ą śródle śnych wiosek przez niemieckich okupantów. Niektóre z tych wsi przestały istnie ć po 1943 i 1944 roku. Zielony szlak prowadzi do rezerwatu krajobrazowego „ Czartowe Pole ” z ruinami ordynackiej papierni. W Siedliskach rodzinny dom rze źbiarza Adama Grochowicza, gdzie mo Ŝemy bli Ŝej pozna ć twórczo ść wybitnego rze źbiarza Ziemi Józefowskiej. Podczas w ędrówki b ędzie nam towarzyszy ć jedna z najładniejszych roztocza ńskich rzek – Sopot. Szlak ko ńczy si ę na stacji kolejowej w Długim Kącie, co umo Ŝliwia dojazd poci ągiem do w ęzła szlaku.

5. Szlak im. Aleksandry Wachniewskiej - znaki zielone - 67 km Zwierzyniec - Rudka - Skaraszów - Szewnia Dolna - Wojda - Bli Ŝów - Bondyrz - Lasowce - Potok Senderki - Stara Huta - Majdan Kasztela ński - Brzeziny - Górecko Ko ścielne - Tereszpol Jurydyga - Florianka

Zielony szlak pieszy im. Aleksandry Wachniewskiej ma długo ść 67 km, z czego18 km przebiega przez teren powiatu biłgorajskiego. Szlak wychodz ąc ze Zwierzy ńca prowadzi wzdłu Ŝ północnej granicy Roztocza ńskiego Parku Narodowego. W pierwszej cz ęś ci trasy przechodzi przez Wojd ę, miejscowo ść , gdzie miała miejsce pierwsza bitwa partyzancka, jak ą stoczyły oddziały BCh 30 grudnia 1942 r. W Bondyrzu mo Ŝemy obejrze ć Muzeum Historyczne Światowego Zwi ązku śołnierzy AK Inspektoratu Zamojskiego. Atrakcj ą nie tylko dla pasjonatów geologii b ędą sztolnie w Senderkach. Kolejn ą miejscowo ści ą, gdzie doszło do partyzanckiej potyczki s ą Lasowce. Na szlaku le Ŝy te Ŝ atrakcyjne dla turystów Górecko Ko ścielne z sanktuarium św. Stanisława Biskupa M ęczennika. Szlak przebiega przez teren powiatu zamojskiego i biłgorajskiego. Ko ńczy si ę przy Izbie Le śnej w osadzie Florianka, le Ŝą cej w granicach Roztocza ńskiego Parku Narodowego.

6. Szlak kraw ędziowy - znaki czerwone - 52 km Zwierzyniec - Sochy - Florianka - Górecko Stare - Górecko Ko ścielne - Tarnowola - Józefów - Pardysówka - Hamernia - rez. "Czartowe Pole" - Nowiny - Błudek - Oseredek - Susiec

Szlak kraw ędziowy przebiega w strefie kraw ędziowej Roztocza Środkowego i Równiny Biłgorajskiej. Ma długo ść 52 km, w tym 28 km na terenie powiatu biłgorajskiego. Ł ączy stolic ę Roztocza Środkowego Zwierzyniec z o środkiem turystycznym, jakim jest Susiec. Na szlaku znajduj ą si ę rezerwaty krajobrazowe „Szum” i „Czartowe Pole”. Spotykamy wiele miejsc zwi ązanych z martyrologi ą narodu polskiego, jak Sochy, Józefów, Błudek. W Józefowie trafimy na pami ątki zwi ązane z powstaniem styczniowym, w szczególno ści zwi ązane z poległym poet ą Mieczysławem Romanowskim. Poznamy uroczy fragment RPN, jakim jest Florianka. Z roztocza ńskich wzgórz roztaczaj ą si ę pi ękne krajobrazowo widoki. Na roztocza ńskich rzekach: Szumie, Sopocie, Jeleniu i Niepryszce znajduj ą si ę progi skalne zwane szypotami, sopotami, porohami lub szumami. Na granicy obu krain przebiega granica mi ędzy fałdow ą Europ ą Zachodni ą a płytow ą Europ ą Wschodni ą. Turystyczn ą perł ą jest Górecko Ko ścielne, miejsce kultu św. Stanisława Biskupa, z ka Ŝdym rokiem odwiedzane przez coraz wi ększ ą liczb ę turystów. Dla turystów zainteresowanych geologi ą wielk ą atrakcj ą będą odwiedziny w kamieniołomach w okolicy Józefowa.

7. Szlak centralny - znaki niebieskie - 137 km Szastarka - Brzozówka - Moczydła Stare - Bła Ŝek - Batorz - Otrocz - Huta Turobi ńska - Gródki - Fort IV - Radecznica - S ąsiadka - Kaw ęczynek - Lipowiec - Zwierzyniec - Obrocz - Lasowce - Potok Senderki - Wzgórze Kamie ń - Husiny - Ró Ŝa - Ulów - Pasieki - Rabinówka - Chy Ŝe - Beł Ŝec

Szlak pieszy niebieski centralny to jeden z głównych szlaków pieszych polskiej cz ęś ci Roztocza. Szlak rozpoczyna si ę w Szastarce, a ko ńczy w Beł Ŝcu. Długo ść szlaku wynosi 137 km, z czego 30 km biegnie w granicach powiatu biłgorajskiego. Szlak przebiega przez Roztocze Zachodnie, Środkowe, a Ŝ do Roztocza Południowego. Szlak prowadzi przez Radecznic ę miejsce kultu św. Antoniego Padewskiego. Umo Ŝliwia poznanie lessowych wąwozów Roztocza Zachodniego. Na trasie mo Ŝemy pozna ć średniowieczne grodziska w Batorzu i S ąsiadce. Szlak prowadzi przez miejsce wielkiej bitwy w wojnie obronnej 1939 roku w okolicy Ulowa, a tak Ŝe miejsca partyzanckich bitew pod Szperówk ą, Ró Ŝą , Lasowcami. Szlak ko ńczy si ę w Beł Ŝcu miejscowo ści znanej z obozu zagłady śydów.

8. Szlak walk partyzanckich - znaki czerwone - 63 km Lipa - Świdry - Gwizdów - Ł ąŜ ek Ordynacki - Szklarnia - Porytowe Wzgórze -Uj ście - Szeliga - Ciosmy - Bidaczów Stary

Jest to główny szlak Równiny Biłgorajskiej prowadz ący z Lasów Lipskich przez Lasy Janowskie do Puszczy Solskiej. Ma on długo ść 62 km. Przebiega przez teren województwa podkarpackiego i lubelskiego. Szlak upami ętnia miejsca zwi ązane z niemieck ą akcj ą skierowan ą przeciwko partyzantom „Wicher I”, jaka miała miejsce na pocz ątku czerwca1944 roku. Na trasie spotykamy Park Krajobrazowy Lasów Janowskich. Atrakcj ą szlaku s ą du Ŝe kompleksy stawów rybnych. Szlak przebiega przez dwa o środki garncarskie: Ł ąŜ ek Garncarski i Bidaczów Stary, z których ten pierwszy czynny jest do dzisiaj. Na szlaku jest wiele śródle śnych, ciekawych od strony architektury i kultury ludowej miejscowo ści. WSzklarni zobaczymy koniki polskie. Spotkamy rzeki Lasów Janowskich: Łukawic ę, Biał ą, Bukow ę, Branew i Bicz. Szlak bierze swój pocz ątek na stacji PKP w Lipie.

9. Szlak ł ącznikowy - znaki czarne - 10 km Józefów – – Szopowe- Górniki Stare- Potok Senderki

Pieszy szlak ł ącznikowy czarny z Józefowa do Potoku Senderki ma długo ść 10 km. Szlak ten daje mo Ŝliwo ść poł ączenia turystycznej miejscowo ści, jak ą jest miasto Józefów z głównym pieszym szlakiem Roztocza, jakim jest szlak niebieski centralny. Szlak prowadzi przez „górnicze” miejscowo ści zwi ązane na przestrzeni wieków z eksploatacj ą kamienia.

10. Szlak ł ącznikowy - znaki czarne - 3 km Edwardów - - Wielkie Bagno

Szlak ten umo Ŝliwia w ędrówk ę z Biłgoraja do Górecka Ko ścielnego niebieskim szlakiem Puszczy Solskiej, kiedy jest wysoki poziom wody w rzekach. Szlak prowadzi przez terytorium gminy Biłgoraj i Tereszpol. Prowadzi on le śną drog ą utwardzon ą, gdzie jest bardzo rzadki ruch pojazdów. Długo ść szlaku wynosi 3 km.

11. Szlak ł ącznikowy - znaki czarne - 12 km Lipowiec - Wywłoczka - Bagno - Zwierzyniec

Szlak pieszy ł ącznikowy czarny ł ączy Lipowiec poło Ŝony na zboczu Ducherowej Góry 302 m n.p.m. ze Zwierzy ńcem siedzib ą RPN. Szlak czarny prowadzi przez najwy Ŝsze wzniesienie Roztocza Zachodniego, jakim jest D ąbrowa. Szlak udost ępnia nam te Ŝ lessowe w ąwozy. Na trasie przekraczamy dwukrotnie najdłu Ŝsz ą z roztocza ńskich rzek Wieprz. Podczas w ędrówki spotkamy wie ś tragicznie do świadczon ą podczas okupacji, jak ą jest Wywłoczka. Szlak ma długo ść 12 km, z czego 3 km biegnie w granicach powiatu biłgorajskiego.

Propozycje tras samochodowych:

1. Szlakiem przenikania kultur i religii - 186 km Biłgoraj – Korczów - Majdan Ksi ęŜ polski – Ksi ęŜ pol – Biszcza – Gózd Lipi ński – Harasiuki – Derylaki – Huta Krzeszowska – Gózd – Kurzyna – D ąbrowica –Ulanów – Bieliny – Krzeszów – Stary Jasiennik – Lipiny Dolne – Potok Górny – Zagródki – Luchów Górny – Tarnogród – Ró Ŝaniec – Obsza – Zamch – Babice – Łukowa – Chmielek – Rakówka – Biłgoraj Proponowany przebieg trasy zwi ązany jest z histori ą miejscowo ści, przez które przebiega. W przeszło ści, która si ęga cz ęsto XVI w., a nawet XV w Ŝyli ludzie tworz ący mozaik ę kulturow ą i religijn ą. Ró Ŝnorodno ść t ę mo Ŝna jeszcze dzisiaj dostrzec odwiedzaj ąc cmentarze i świ ątynie, przygl ądaj ąc si ę kapliczkom i odczytuj ąc inskrypcj ę pomników. Wiedza o bogatej kulturze odwiedzanych miejsc zawarta jest równie Ŝ w architekturze szczególnie drewnianych domów i budynków gospodarczych, ale te Ŝ wiejskich ku źni, czy studni. Na Ziemi Biłgorajskiej Ŝyli obok wyznawców wiary rzymskokatolickiej, wyznawcy prawosławia, unici i wyznawcy judaizmu. Podró Ŝuj ąc samochodem w ci ągu kilku zaledwie godzin mo Ŝna dowiedzie ć si ę o martyrologii unitów, których wiara została zakazana ukazem carskim w 1875 roku, o holokau ście śydów, o tragicznej historii Polaków pod zaborem rosyjskim i tragedii mieszkaj ącej tu ludno ści w czasie II wojny światowej. Wizyta w Ulanowie i Krzeszowie przypomni flisackie tradycje tych portów rzecznych. Długo ść trasy wynosi 186 km. Trasa ta prowadzi przez południow ą cz ęść Ziemii Biłgorajskiej.

2. Szlakiem krain geograficznych: Równiny Biłgorajskiej, Roztocza Zachodniego i Wy Ŝyny Lubelskiej – 104 km Biłgoraj – Frampol – Goraj – Tarnawa – Turobin – Czerni ęcin – Gilów – Hosznia Ordynacka – Wólka Abramowska – Abramów – Radzi ęcin – Wola Radzi ęcka – Wola Kątecka – Dyle Hedwi Ŝyn – Biłgoraj Trasa samochodowa umo Ŝliwia nam poznanie ciekawych od strony historycznej i krajoznawczej miejscowo ści północnej cz ęś ci powiatu biłgorajskiego. Na trasie spotykamy ciekawe miejscowo ści o bogatej przeszło ści historycznej: Goraj, Tarnawa, Turobin, Czerni ęcin. Trasa umo Ŝliwia nam poznanie krain geograficznych Równiny Biłgorajskiej, Roztocza Zachodniego, Padołu Zamojskiego i Wyniosłości Giełczewskiej. Trasa prowadzi dolinami rzek Białej Łady i Poru. Długo ść trasy wynosi 104 km.