Marcel Łoziński
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
SPIS TREśCI Wstęp //// 4 Jacek Bromski SŁOWO WSTĘPU / // / 6 Marek Drążewski Eksperci /// 10 Marek Hendrykowski, ANDRZEJ BUKOWIECKI, JADWIGA HUČKOVÁ, MIKOŁAJ JAZDON, IWONA KURZ, TADEUSZ LUBELSKI, MARIA MALATYŃSKA, KRZYSZTOF GIERAT, ANITA PIOTROWSKA, MIROSŁAW PRZYLIPIAK, TADEUSZ SOBOLEWSKI, STANISŁAW ZAWIŚLIŃSKI Panorama polskiego dokumentu // 34 MAREK HENDRYKOWSKI WIĘCEJ, RÓŻNORODNIEJ, SZERZEJ, GŁĘBIEJ… // 58 STANISŁAW ZAWIŚLIŃSKI Prezentacja 10 filmów z plebiscytu ///// 68 Prezentacja 100 filmów ze 100 lat // 87 Biogramy reżyserów // // 202 Indeks alfabetyczny tytułów filmów //// 213 3 TABLE OF ConTENTS Introduction //// 4 Jacek Bromski Foreword / // / 6 Marek Drążewski Eksperts /// 10 Marek Hendrykowski, ANDRZEJ BUKOWIECKI, JADWIGA HUČKOVÁ, MIKOŁAJ JAZDON, IWONA KURZ, TADEUSZ LUBELSKI, MARIA MALATYŃSKA, KRZYSZTOF GIERAT, ANITA PIOTROWSKA, MIROSŁAW PRZYLIPIAK, TADEUSZ SOBOLEWSKI, STANISŁAW ZAWIŚLIŃSKI A PANORAMA OF POLISH DOCUMENTARY FILM // 34 MAREK HENDRYKOWSKI MORE, DIVERSER, WIDER, PROFOUNDER … // 58 STANISŁAW ZAWIŚLIŃSKI Presentation of 10 plebiscite films ///// 68 Presentation of 100 films from 100-year period // 87 Directors’ biographie // // 202 Alphabetical index of film titles //// 213 2 FOREWORD /// JACEK BROMSKI JACEK /// FOREWORD KI oms R B ACEK J P /// P /// Ę T SZAnownI PańSTwo, ws MIłośNICY PoLSKIEgo DOKumENTU Dear Readers and Polish JacEK Bromski Documentary Devotees, Nawet najwięksi entuzjaści kina często wiednika w historii wydarzenie, którego Even the most fervent cinema enthusiasts event which has no historical equivalent zapominają o tym, że X muza zaczęła się celem jest podsumowanie dorobku po- often forget the fact that the tenth Muse and aims both to summarise the output od dokumentu. Ponad 120 lat wspaniałej nad 120 lat polskiej kinematografii w dzie- originated with the documentary. The Polish of over a hundred and twenty years historii polskiego filmu dokumentalnego dzinie dokumentu oraz rozmowa o jego documentary’s glorious one hundred and of Polish documentary cinema and to rozpościera się gdzieś między pierw- przyszłości. „100/100. Epoka Polskiego twenty years of history stretches between discuss its future. 100/100. An Epoch of szymi eksperymentalnymi rejestracjami Filmu Dokumentalnego” to dwudniowy the first experimental recordings made in Polish Documentary Film is a two-day XIX-wiecznej Warszawy, dokonanymi przegląd ponad 100 najznakomitszych nineteenth-century Warsaw by the pioneer screening of more than a hundred of przez Kazimierza Prószyńskiego – pio- polskich filmów dokumentalnych ostat- of Polish and world cinematography, the most superb Polish documentaries niera polskiej i światowej kinematografii, niego stulecia, któremu towarzyszy ple- Kazimierz Prószyński, and the spectacular made in the course of the last century. a spektakularnym triumfem polskich do- biscyt na najlepszy dokument oraz panel triumphs of two Polish documentarists, The screenings are accompanied by a poll kumentalistów, których filmy – „Joanna” naukowy poświęcony znaczeniu polskiej whose films Joanna and Nasza Klątwa / Our on the ‘best of the best’ and a discussion i „Nasza klątwa” – znalazły się wśród sztuki dokumentalnej dla naszej kultury Curse received an Oscar nomination in 2015 panel led by scholars and devoted to the pięciu najlepszych krótkometrażowych i narodowej tożsamości. and thus numbered amongst the five best significance of Polish documentary art to dokumentów z całego świata, nomino- documentary shorts in the world that year. our culture and our national identity. wanych w ubiegłym roku do Oscara. Mam nadzieję, że plonem tego wielkie- go święta filmu dokumentalnego będą Although the history of the Polish I hope that the fruit of this grand Choć historia polskiego dokumentu, zna- kolejne wybitne tytuły, pozwalające documentary is marked by the names of celebration of the documentary film will czona nazwiskami znakomitych twórców przyjrzeć się z uwagą otaczającej nas distinguished filmmakers and the long list be more remarkable titles affording us i długą listą wybitnych osiągnięć stanowi rzeczywistości i zachować jej obraz dla of its outstanding achievements is a feat the chance to observe the reality around ewenement w skali światowej, mamy po- przyszłych pokoleń. on a worldwide scale, we have a sense us attentively and preserve its images for czucie, że polska publiczność o powstają- that Polish audiences constantly know future generations. cych w naszym kraju filmach dokumen- far too little about the documentary talnych wie ciągle zdecydowanie za mało Jacek Bromski films being made in our country and Jacek Bromski i za rzadko ma okazję z nimi obcować. Prezes have too few opportunities of an in-depth President Stowarzyszenia Filmowców Polskich encounter with them. Polish Filmmakers Association Robiąc pierwszy krok w kierunku zmiany tego niepokojącego stanu, zdecydowali- Taking the first step towards changing śmy się wspólnie z naszymi partnerami this disquieting state of affairs, we and zorganizować niemające swojego odpo- our partners decided to organise an 4 5 S łowo KI ws E W Ż S Rą T D Ę P N E /// A. E /// AREK M M AREK E /// A. E /// N P Ę D T Rą S słowo wsTĘPNE Ż W E ws A. MAREK DRĄŻEWSKI KI łowo S Od lat głoszę oczywistą tezę, że 20?”. Powstała lista 10 filmów, która uwagę. Odkąd „zmarła” POLSKA KRO- miec, Francji czy Holandii przedsiębiorcy NA POCZĄTKU KINA BYŁ DOKUMENT. nie jest żadnym oficjalnym rankingiem. NIKA FILMOWA nikt nie zajmuje się uzyskają zwolnienie podatkowe za fun- Od pierwszych prób zapisu ruchomego Przy jej układaniu pojawił się dodatko- rejestracją bieżących wydarzeń. W te- dusze wniesione na produkcję filmów? obrazu na taśmie filmowej do dzisiaj wy kłopot: kilka filmów uzyskało taką lewizyjnych archiwach poniewierają się Może wspólne wystąpienie ministra kul- minęła cała EPOKA. Ostatnia wojna samą liczbę głosów. Uznałem, że pod tylko strzępy z dzienników telewizyj- tury i środowiska filmowego przekona sprawiła, że z tych pierwszych prób linią 10 znajdą się filmy zrealizowane nych, przydatne do udowodnienia jakiejś ministra finansów do naszej propozycji? nie zachowało się wiele. Najstarszy później. Gdybym zaprosił innych kryty- aktualnej tezy. Nie ma materiałów, które Zapraszamy na projekcje i cieszmy się film z 1910 roku, „Pomnik grunwaldz- ków filmowych, zapewnie kształt listy za czas jakiś będą pomocne w ukazaniu, wspólnie bogactwem naszych filmów ki”, będzie uświetniał nasze pokazy, na byłby inny. jak zaczął się XXI wiek w Polsce. dokumentalnych. których chcemy unaocznić tezy z ese- ju prof. Marka Hendrykowskiego (vide: Okazuje się, że mamy w archiwach bar- Szanowny Panie Ministrze Kultury, nasi A. Marek Drążewski kilka stron dalej), jak wspaniałe dzieła dzo dużo świetnych filmów, które po wnukowie nam nie wybaczą, że dzisiaj ob- Przewodniczący Zarządu Sekcji Filmu wzbogaciły naszą kulturę. latach nie straciły nic na aktualności, rabowujemy ich z ich przeszłości. Jeszcze Dokumentalnego Stowarzyszenia a swoją formą - mimo upływu czasu - raz nawołuję do tworzenia zapisów ar- Filmowców Polskich Powstało ponad osiem tysięcy filmów mogą zachwycić niejednego konesera chiwalnych, które w przyszłości posłużą dokumentalnych i wybór setki, którą sztuki filmowej. Szkoda, że leżą w ar- do udokumentowania naszych osiągnięć chcemy pokazać, był naprawdę trudny. chiwach, a nie istnieją w obiegu społecz- naukowych, kulturalnych czy choćby tyl- Przed jeszcze większymi trudnościami nym. Może wreszcie po latach naszych ko codziennego życia. Panie Ministrze, to stanęło „12 gniewnych ludzi”. Poprosi- monitów powstanie w ramach wypeł- też jest nasze DZIEDZICTWO. łem znakomitych znawców kina doku- niania „misji” kanał tematyczny TVP DO- mentalnego, krytyków, wykładowców KUMENT, a w programach TVP1 i TVP2 Ostatnia kwestia, a właściwie pierw- akademickich o wybór dziesięciu fil- znajdzie się więcej pasm na POLSKI film sza, to pieniądze. Film dokumentalny mów z całego stulecia, które według dokumentalny. wymaga ich znacznie więcej od repor- ich wiedzy, gustów i smaku sprawiły tażu, znacznie więcej potrzeba czasu na nich największe wrażenie, były wy- O aktualnym stanie polskiego filmu do- na dokumentację. Dłużej trwa montaż, darzeniami kulturalnymi i być może kumentalnego pisze w swoim artykule a telewizja chce mieć wypełniony czas stanowiły kamienie milowe w rozwoju Stanisław Zawiśliński. Oczywiście, nie antenowy natychmiast. Może przyszedł języka filmu dokumentalnego. Arcy- wyczerpuje on wszystkich aspektów, ale czas na unowocześnienie finansowania trudne zadanie; monitowali: „A może na jeden chciałbym zwrócić szczególną produkcji filmowej. Może wzorem Nie- 6 7 FOREWORD FOREWORD FoREWORD DRążEWSKI MAREK A. /// MAREK DRĄŻEWSKI For years now, I have been advancing received the same number of votes. material which will serve to show, at /// A. MAREK DRążEWSKI MAREK A. /// an obvious thesis; IN CINEMA, IN THE I acknowledged that films made more some stage in the future, how the BEGINNING WAS THE DOCUMENTARY. recently fell below the tenth line, the twenty-first century began in Poland. Since those first endeavours to record cut-off point. Had I invited other film To the Right Honourable Minister of moving pictures on film, an entire critics, the list would undoubtedly have Culture, I say this; our grandchildren FOREWORD FOREWORD EPOCH has passed. The last war meant shaped up differently. will not forgive us for the fact that, here that few of those attempts survived. and now, we are robbing them of their The oldest film, Pomnik grunwaldzki It turned out that our archives hold past. I once again