Iii. Inwentaryzacja Zasobów I Składników Środowiska Przyrodniczego
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dla Powiatu Rawickiego III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 3.1. Informacje ogólne 3.1.1. Dominujące formy gospodarowania na terenie powiatu Powiat rawicki zajmuje łączną powierzchnię 553,2 km2. Formy użytkowania terenu na obszarze powiatu przedstawia tabela 11. Formy użytkowania terenu w powiecie rawickim T a b e l a 11 Formy użytkowania terenu Powierzchnia [ha] Odsetek powierzchni [%] Powierzchnia ogółem 55 323 100,0 Tereny rolnicze, w tym: 42 355 76,6 grunty orne 35 230 63,7 sady 127 0,2 łąki i pastwiska 6 998 12,7 Lasy i grunty leśne 8 207 14,8 Pozostałe grunty i nieużytki 4 761 8,6 Źródło: GUS, WODR Leszno - Region Leszczyński rolnictwo w liczbach 2001 r. Struktura użytkowania obszaru powiatu rawickiego wskazuje na jego typowo rolniczy charakter. Szczegółowe użytkowanie gruntów na terenach poszczególnych gmin powiatu przedstawia tabela 12. Formy użytkowania terenu w poszczególnych gminach powiatu T a b e l a 12 Grunty Użytki Grunty Łąki i Sady Lasy Pozostałe Gmina ogółem rolne orne pastwiska [ha] Bojanowo 12 350 8 980 7 960 976 44 2 249 1 121 Miejska Górka 10 362 9 098 8 319 756 23 350 914 Pakosław 7 754 5 530 4 380 1 145 5 1 661 563 Jutrosin 11 493 9 173 7 230 1 921 22 1 657 663 Rawicz 13 364 9 574 7 341 2 200 33 2 290 1 500 Źródło: GUS, WODR Leszno - Region Leszczyński rolnictwo w liczbach 2001 r. Jak wynika z zestawienia przedstawionego w tabeli 12, najwięcej użytków rolnych w stosunku do całkowitej powierzchni gminy, ma gmina Miejska Górka, stanowią one 87,8% gruntów ogółem. Najmniej użytków rolnych w stosunku do powierzchni gminy, znajduje się natomiast w gminie Pakosław, stanowią one 71,3 % gruntów ogółem. III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO26 Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dla Powiatu Rawickiego 3.2. Charakterystyka elementów przyrody nieożywionej powiatu 3.2.1. Zarys budowy geologicznej Omawiany obszar pod względem geologicznym leży na Monoklinie Przedsudeckiej. Głębokie podłoże tworzy tak zwana platforma paleozoiczna, na której spoczywa późniejsza pokrywa osadowa, zbudowana głównie z utworów permu, triasu, natomiast utwory jury i kredy występują tylko szczątkowo. Z utworami permskimi związane jest występowanie złóż gazu ziemnego. Pokrywa osadowa przykryta jest prawie w całości utworami trzeciorzędowymi: oligoceńskimi, mioceńskimi i plioceńskimi. Utwory oligoceńskie to piaski drobnoziarniste, mułki i iły. Utwory mioceńskie to iły i mułki z wkładkami węgli brunatnych oraz miejscami piasków i piaskowców. Osady plioceńskie stanowią powierzchnię podczwartorzędową i dominują wśród nich iły poznańskie. Powierzchniowe utwory czwartorzędowe na terenie powiatu to osady plejstoceńskie zlodowacenia środkowopolskiego, północnopolskiego i południowopolskiego oraz holoceńskie. Osady plejstoceńskie zlodowacenia środkowopolskiego to gliny zwałowe, tworzą one jeden poziom z przewarstwieniami i soczewkami piasków wodnolodowcowych. Są piaszczyste i zawierają liczne głazy. Osady plejstoceńskie zlodowacenia północnopolskiego to piaski, żwiry mułki, mady rzeczne, a także tworzące się u schyłku plejstocenu piaski wydmowe, zbudowane z materiału kwarcowego drobno i średnio ziarnistego. Osady holoceńskie to piaski, żwiry, mułki rzeczne występują wzdłuż cieków wodnych, a ich miąższość nie przekracza 12 m. Namuły występują w zagłębieniach bezodpływowych i dolinkach. Słabo rozpowszechnione, ale obecne są również torfy i piaski eoliczne w wydmach. 3.2.2. Warunki geologiczno - gruntowe W podłożu obszarów wysoczyznowych niemal powszechnie występują morenowe gliny, gliny piaszczyste i piaski gliniaste, na ogół w konsystencji twardoplastycznej i półzwartej. W obrębie dolin rzecznych miejsce wyerodowanych glin zajmują piaski plejstoceńskich poziomów terasowych, osiągające niekiedy kilkunastometrowe miąższości. Różnoziarniste piaski i żwiry są z reguły gruntami średniozagęszczonymi. Gorsze parametry wytrzymałościowe wporównaniu ze wspomnianymi glinami, czy piaskami i żwirami mają piaszczyste osady teras rzecznych, szczególnie holoceńskie - występujące w warstwie przypowierzchniowej. Charakteryzują się one przewarstwieniami mułków, namułów organicznych i torfów. Utwory rzeczno – bagienne związane są przede III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO27 Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dla Powiatu Rawickiego wszystkim z dolinami rzek Orli, Masłówki, Dąbroczny. Luźne są także lokalnie spotykane nagromadzenia piasków wydmowych. A . 3 .2.3. Bogactwa naturalne Na terenie powiatu rawickiego występują udokumentowane złoża gazu ziemnego, kruszywa naturalnego oraz ilastych surowców ceramiki budowlanej. Zestawienie zasobów surowcowych na terenie powiatu przedstawia tabela 13. Zasoby surowców naturalnych T a b e l a 13 Zasoby Surowiec Jednostka geologiczne Wydobycie przemysłowe bilansowe gaz ziemny [mln m3] 4 415,11 2 872,37 279,04 kruszywo naturalne [tys. Mg] 2 347,00 1 068,00 128,00 surowce ilaste ceramiki [tys. Mg] 2 622,00 19,00 4,00 budowlanej Źródło: PIG Warszawa 2002, Ministerstwo Środowiska Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zastawiono w tabeli 14. Wykaz złóż surowców naturalnych T a b e l a 14 Zasoby Stan zag. Wyszczególnienie geologiczne Wydobycie złoża przemysłowe bilansowe 1 2 3 4 5 gaz ziemny [mln m3] Pakosław E 250, 00 - - Rawicz – dolomit główny P 230,00 - - Rawicz – wap. podst.- P 475,00 - - cz. spag Zakrzewo P 210,00 - - Załęcze 1) E 3 250,11 2 872,37 279,04 kruszywo naturalne [tys. Mg] Jutrosin * E 649,00 381,00 9,00 Jutrosin I Z 324,00 - - Jutrosin II* E 544,00 - 7,00 Nadstawem I* Z 32,00 - - Nadstawem II Z 30,00 - - Nadstawem III E 41,00 41,00 20,00 Nadstawem IV* E 32,00 11,00 5,00 Nadstawem V E 14,00 14,00 12,00 Nadstawem VI E 83,00 83,00 2,00 Nadstawem VII E 18,00 - 1,00 Nadstawem VIII R 98,00 98,00 - 1 2 3 4 5 Nadstawem IX E 38,00 38,00 14,00 Sielec Nowy Z 19,00 - - III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO28 Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dla Powiatu Rawickiego Sielec Nowy II Z - - - Sierakowo E 255,00 255,00 58,00 Szkaradowo R 147,00 147,00 - Zmysłowo* Z 23,00 - - surowce ilaste ceramiki budowlanej [tys. Mg] Giżyn E 1 061,00 872,00 3,00 Rozstępniewo – M. Z 29,00 19,00 4,00 Górka II Rozstępniewo M. Górka Z 2 622,00 - - Sowiny tylko pzb. - - 1) – złoże znajduje się na terenie dwóch powiatów Rawicz i Góra; Źródło: PIG Warszawa 2002, Ministerstwo Środowiska Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają: E – złoża zagospodarowane – eksploatowane; P – złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie; R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo; Z – złoże zaniechane. Eksploatacja kruszywa naturalnego w największym stopniu, prowadzona jest na terenie gminy Jutrosin. Przedmiotem wydobycia (wg mapy geologicznej), są piaski, żwiry i głazy lodowcowe stadiału mazowiecko – podlaskiego zlodowacenia środkowopolskiego. Typowymi złożami piasku o średnim punkcie piaskowym powyżej 90 % są złoża Jutrosin I, Nadstawem IV, Nadstawem V, Nadstawem VI, Sielec Nowy, Sielec Nowy II. Nagromadzenie wkładek żwirowych obserwuje się przede wszystkim na złożach Jutrosin, Jutrosin II – część zachodnia, Nadstawem I, Zmysłowo. Eksploratorem złóż gazu na terenie powiatu rawickiego jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. oddział w Zielonej Górze - Zielonogórski Zakład Górnictwa Nafty i Gazu. Zgodnie z uzyskanymi informacjami posiada on koncesje górnicze na eksploatację następujących złóż gazu ziemnego: Złoże Załęcze – wchodzi ono w skład obszaru górniczego obejmującego również złoża Wiewierz E i Wiewierz W (tylko częściowo znajduje się na terenie powiatu). Odkryte zostało w 1971 roku i jest eksploatowane od 1973 roku, koncesja nr 143/93, wydana przez MÓŚZNiL dnia 21.03.1993 rok. Złoże posiada zasoby bilansowe w kategorii A wynoszące 15 000 mln Nm3 (stan na 01.01.1980 rok). Horyzontem gazonośnym jest stropowa partia piaskowców czerwonego spągowca. Gaz pochodzący z tego złoża w składzie posiada 76,05 % metanu, 22,62 % azotu oraz nieznaczną domieszkę helu i dwutlenku węgla. Złoże Rawicz – znajduje się w centralnej części miasta i gminy Rawicz, posiada zasoby geologiczne rzędu 460 mln Nm3, w tym zasoby wydobywalne około 230 mln Nm3. Zawartość azotu wynosi 74,57 %. III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO29 Program Ochrony Środowiska ABRYS Technika Sp. z o.o. dla Powiatu Rawickiego Złoże Zakrzewo – położone jest w większości na terenie gminy Miejska Górka, posiada koncesję nr KZK/012/S/3337/76 wydaną przez Prezesa Centralnego Urzędu Geologii, dnia 05.04.1976 rok. Jego zasoby w kategorii C wynoszą około 300 mln Nm3, w tym zasoby wydobywalne 210 mln Nm3. Na podstawie informacji przekazanych przez Oddział Zielonogórski Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu na terenie powiatu rawickiego znajdują się dwa odwierty wydobywcze Pakosław 2 i Pakosław 4. Wszystkie pozostałe istniejące na terenie powiatu odwierty zostały zlikwidowane. Na mapie załączonej do niniejszego programu zostały naniesione wszystkie otwory (zlikwidowane i niezagospodarowane). Na obszarze powiatu trwają również dalsze prace poszukiwawcze. Część jego terenu objęta jest koncesją poszukiwawczą nr 27/99p, wydaną przez Głównego Geologa Kraju z dnia 29.09.1999 rok, pod nazwą Bojanowo – Wąsosz. Na terenie powiatu rawickiego zlokalizowane są również pokłady węgla brunatnego. Znajduje się tu nie eksploatowane złoże Rawicz – Miejska Górka – Skoraszewice. Jego eksploatacja jest bardzo