DECEMBER 2016 | JAARGANG 7 | NUMMER 4

Politiek Den Haag verdeeld over behoud salderingsregeling vanaf pagina 16

CdTe-paneel wint terrein: ‘20 procent marktaandeel denkbaar’ vanaf pagina 32

Exasun breidt productiecapaciteit Haagse zonnepanelenfabriek uit naar 50 megawattpiek vanaf pagina 41

Wirsol rondt bouw Sunport Delfzijl (30 megawattpiek) af: ‘Een pijplijn voor 300 megawattpiek zonneparken’ vanaf pagina 14 wordt in onderzoek en innovatie voor eenvoudig en eerlijk zijn. De overheid uitrol van energieopslag te stimuleren met Politiek Den Haag maakt zich op voor verkiezingen: duurzame technieken. Dit komt ten goede moet daarin betrouwbaar zijn. Zowel waar een bepaalde subsidieregeling. Om het van een duurzamere wereld en banen in het gaat om zonne-energie op je eigen draagvlak voor de energieomschakeling eigen land. Ten aanzien van de salde- dak, als op het dak van de sportclub in te behouden en verder te doen toenemen ringsregeling geldt wij voorstander waren de buurt. Het moet voor de overheid niet in de maatschappij willen we als Christen- Grote verdeeldheid onder politieke partijen van het uitmaken waar jouw zonnepaneel ligt.’ Unie wel alert blijven dat bij de uitwerking naar voren van subsidieregelingen gezorgd wordt over behoud van salderingsregeling halen van de voor een gelijke verdeling van de lusten en evaluatie, om Carla Dik-Faber (ChristenUnie, 5 zetels): de lasten over de verschillende bevol- De verkiezingsstrijd in Den Haag is in volle gang. Met nog een kleine 3 maanden zodoende zo ‘Het heeft geen zin om toe te treden tot kingsgroepen, want uiteindelijk moeten snel mogelijk initiatieven zoals Mission Innovation om we allemaal om…’ te gaan tot de Tweede Kamerverkiezing draait ook de lobby vanuit de Nederlandse meer inves- dan uiteindelijk niet te leveren. Onze partij zonne-energiesector op volle toeren. Maar welk effect heeft deze lobby tot op heden teringszeker- wil een betrouwbare partner zijn in de heid te ge- energietransitie en vraagt dit ook van de (GroenLinks, 4 zetels): gehad en wat zijn de standpunten die de verschillende politieke partijen innemen? ven. Het CDA overheid. Als de belofte wordt onder- ‘Nederland moet mijns inziens de in- Solar Magazine maakt een rondje langs de velden en spreekt met vrijwel alle zal bij een schreven om innovatiegelden voor schone novatiegelden voor schone energie zeker energiewoordvoerders van de verschillende Kamerfracties. besluit van de minister dit beoordelen en energie te verdubbelen, dan moet dit ook verdubbelen. Het topsectorenbeleid moet kijken naar langetermijninvesteringszeker- gebeuren. De salderingsregeling heeft in worden omgevormd tot het duurzame heid en een rechtvaardige terugverdien- onze visie voor een sterke toename ge- topsectorenbeleid. Ten aanzien van de De redactie vroeg de Kamerleden naar het aangaan van investeringen. Dat is in initiatief en tijd. Het open einde van de salderingsre- zorgd in de realisatie van pv-installaties in salderingsregeling zijn wij van mening dat de Nederlandse toetreding tot Mission ieders belang. We steunen het daarom coöperaties geling is uiteindelijk onrechtvaardig voor met name de particuliere sector. Dit is een deze gehandhaafd moet worden. Burgers Innovation (red. het bij het sluiten van dat de minister nog voor de verkiezingen voor decen- huishoudens die niet de mogelijkheid goede zaak want Nederland loopt op dit en bedrijven die investeren in zonnepane- het Parijse Klimaatakkoord onthulde met een wijziging van de salderingsre- trale energie- hebben om zonnepanelen te installeren. moment duidelijk achter ten opzichte van len moeten langjarige zekerheid krijgen. initiatief van 20 vooraanstaande indus- geling wil komen. Daarbij wil de VVD opwekking Vanuit de solidariteitsgedachte vind ik zijn buurlanden. Ook zijn de investeringen Dat verdienen zij ook als zij hun geld op trielanden dat streeft naar verdubbeling toewerken naar een energiemarkt die willen wij het redelijk dat iedereen meebetaalt aan in duurzame energieopwekking en bespa- hun dak van innovatiegelden), de toekomst van zonder subsidies, kortingen en stimu- gemakkelijker de kosten van het elektriciteitsnet en het ring door particulieren onontbeerlijk in de leggen in de de salderingsregeling en andere zonne- leringsregelingen functioneert. Ook maken met bouwen van windmolens op zee. Juist de transitie en zal dit ook in de toekomst ge- vorm van energiestimuleringsregelingen en ten specifieke duurzaamheidssubsidies een stimule- mensen die geld hebben voor zonnepa- stimuleerd moeten blijven worden. Wij vin- zonnepane- slotte naar het al dan niet creëren van kunnen worden afgebouwd, omdat duur- ringsregeling nelen geven er blijk van daar waarde aan den het goed dat de regeling tussentijds len. In onze een subsidieregeling voor energieop- zame energie steeds goedkoper wordt. groene energie voor zelfopwekkers. Bij dit te hechten, maar weten vaak niet dat zij geëvalueerd wordt op kosten, werking en visie moet slag. Van het CDA (13 zetels), de PVV (12 Door werk te maken van voldoende alles is energieopslag sowieso van belang, daar niet aan meebetalen en dat dit dan resultaat. Een mogelijke beleidsconclusie de vervuiler zetels), de Partij voor de Dieren (2 zetels) grensoverschrijdende netwerken kunnen ook los van de salderingsregeling. Vanuit dikwijls neerkomt op de schouders van over de toekomst van het salderen na betalen en en DENK (2 zetels) heeft de redactie we bovendien werken aan een sterke de DEI- en NWO-gelden wordt al geïnves- de mensen die niet een potje beschikbaar 2020 zou echter moeten overgelaten wor- om die reden van Solar Magazine helaas geen reactie Europese energiemarkt. Dat verhoogt de teerd in onderzoek naar energieopslag.’ hebben om investeringen in bijvoorbeeld den aan een willen wij mogen ontvangen. leveringszekerheid en verlaagt de prijs. zonnepanelen te doen.’ volgend kabi- een forse Daarnaast wordt steeds meer energie net en moet verschuiving van de lasten van schoon lokaal opgewekt en kiezen mensen er SP (15 zetels): ‘Geen reactie’ dus deel naar vuil. Het behouden van het salderen André Bosman (VVD, 40 zetels) steeds vaker zelf voor om hun eigen De SP, in de huidige Tweede Kamer goed (D66, 12 zetels): uitmaken van en het stopzetten van de SDE+-gelden ‘Op de eerste plaats steunen wij de energie op te wekken. Door slim gebruik voor 15 zetels en in de laatste politieke ‘We vinden de omslag naar duurzame de coalitie- voor biomassa zijn daar onderdeel van. toetreding tot Mission Innovation van te maken van energienetwerken kun je peilingen genoteerd voor een verlies 3 tot energie en de mogelijkheid dat mensen onderhan- Verder staan wij positief tegenover het harte en dus ook de uitdagingen die we opgewekte energie die je zelf niet nodig 4 zetels, laat via een fractiemedewerker zelf schone energie opwekken van groot delingen. De stimuleren van energieopslag, maar er daarmee aangaan. Juist door voorop te hebt, leveren aan je buren en de rest van weten geen reactie te willen noch kunnen belang. Wij zijn blij dat Nederland is ChristenUnie moet wel eerst in kaart gebracht worden lopen op het gebied van onderzoek en je buurt. Starre regels die dit in de weg geven. ‘Wij kunnen geen reactie geven, toegetreden tot Mission Innovation. Daar is daarbij wat hiervoor het beste beleid is.’ innovatie levert verduurzaming ons land staan, moeten worden aangepast. Zoals omdat er nog een aantal evaluaties hoort dan ook extra geld bij. D66 heeft van mening grote economische kansen op. In ons de ongewenste regel dat je als onderne- gaande zijn. Zo zullen wij eerst de evalu- voorgesteld om het budget voor innovatie dat zolang er nog geen economisch verkiezingsprogramma maken we extra mer wordt gezien en btw moet betalen atie van de salderingsregeling bestuderen in Nederland met één miljard euro te ver- haalbare en werkbare oplossingen zijn Elbert Dijkgraaf (SGP, 3 zetels): geld voor als je met je buurt gezamenlijk elektrici- en pas dan een reactie formuleren’. hogen en het geld te besteden op basis voor de opslag van duurzame energie, de ‘De SGP heeft in verschillende debat- innovatie vrij. teit levert aan het elektriciteitsnet.’ van grote maatschappelijke uitdagingen, salderingsregeling een goede en noodza- ten over het energiebeleid al gepleit voor De precieze waaronder de energietransitie. Wij vinden kelijke stimulering is voor het investeren in meer budget voor energie-innovatie. We bedragen (CDA, 13 zetels): dat mensen die voor hun eigen energiege- zonne-energie. Verder pleit de Christen- zien te vaak dat nieuwe ideeën en technie- zijn op dit (PvdA, 35 zetels): ‘Ik heb het kabinet meerdere malen opge- bruik investeren in zonnepalen, de zeker- Unie in haar verkiezingsprogramma voor ken blijven hangen op de tekentafel of in moment ech- ‘Nederland moet zeker een verdubbe- roepen het innovatiebudget voor schone heid moeten een snelle en volledige energietransitie de ontwikkelingsfase. De opgave om onze ter nog niet ling van de innovatiegelden voor schone energie te verhogen. Bij de laatste begro- krijgen dat binnen één generatie. Dit betekent dat energievoorziening te verduurzamen en bekend. Ten energie doorvoeren. Nederland is immers tingsbehandeling Economische Zaken de regels niet wij positief staan tegenover de salde- die tegelijkertijd betaalbaar en betrouw- aanzien van niet voor niets toegetreden tot de Mission heb ik ook een amendement ingediend. plotseling rings- en andere stimuleringsregelingen baar te houden is enorm groot. Juist daar- de salde- Innovation. Ten aanzien van de salderings- Het CDA wil dat we meer investeren in de veranderen. voor duurzame energieopwekking. Een om is innovatie hard nodig. Verder vinden ringsregeling regeling lijkt het mij voor de hand liggend ontwikkeling van duurzame technieken Bovendien mogelijke afbouw of versobering van de wij het van belang dat er snel duidelijkheid zijn wij van mening dat het belangrijk is dat dit in de formatie wordt besproken. voor de toekomst. Op het moment wordt moet de salderingsregeling houden wij sowieso komt over aanpassing of opvolging van de dat marktpartijen weten waar ze aan toe Wat de PvdA betreft blijft de salderings- er meer geïnvesteerd in de uitrol van (salderings) graag gekoppeld aan de mogelijkheden salderingsregeling. Burgers en bedrij- zijn, zodat ze zo min mogelijk worden regeling overigens ook na 2020 gewoon duurzame energieprojecten en het CDA regeling voor op het gebied van energieopslag. Wij ven zitten nog in onzekerheid, waardoor geremd bij het maken van plannen en voortbestaan in zijn huidige vorm. Eigen wil dat er eveneens meer geïnvesteerd mensen ook zien zeker een rol voor de overheid om de investeringen afgeremd worden. u

16 SOLAR MAGAZINE | december 2016 SOLAR MAGAZINE | december 2016 17 emea.APsystems.com Dat moeten we voorkomen. Daar komt bij dat de coalitieonderhandelingen wel Holland Solar: ‘Effectieve stimulering nemen voor collectieve systemen voor eens lang kunnen gaan duren. Het is zonnestroom blijven steunen’ huishoudens. Al lang geleden is in de ik goed als minister Kamp voor Branchevereniging Holland Solar Tweede Kamer afgesproken dat er een de verkiezingen met een voorstel komt meldt naar aanleiding van de reacties vergelijkbare situatie zou moeten zijn en daar een van de Kamerleden nog ‘volop ruimte voor alle huishoudens, huur of koop en knoop over voor ontsnapping te zien’. Voorzitter wonend in grondgebonden woningen doorgehakt Jaap Baarsma: ‘Wij vinden het een of in gestapelde bouw. Voortzetting YC500 wordt. De belangrijk signaal dat een groot deel van de SDE+-regeling is ook belangrijk Dual aangepaste van de politieke partijen zich achter voor de bijdrage van zonnestroom in Micro-omvormer of nieuwe de uitgangspunten van Parijs en de de totale elektriciteitsbehoefte. Jam- regeling kan Mission Innovation schaart. Het is mer is dat niemand ingaat op de grote door het vol- duidelijk dat daarvoor een versnelling potentie van zonnestroom voor de gende kabi- zal moeten komen van de realisatie zakelijke gebruikers met een kleinge- net eventueel van duurzame stroom en warmte. bruikersaansluiting, waarvoor er op dit moment vrijwel geen incentive bestaat. bijgeschaafd Belangrijk daarbij is de verduurza- ECU worden. Wij willen dat huishoudens en ming van de energievoorziening in de Belangrijk daarbij is de handhaving Energie bedrijven die zelf groene stroom opwek- gebouwde omgeving. Gelukkig lijkt van de paragraaf uit de Wet Milieube- Communicatie ken of groen gas produceren – dan wel een groot deel van de partijen een ef- heer over de 5 jaar terugverdienperi- Unit groene stroom of gas van regionale fectieve stimulering voor zonnestroom ode voor investeringen in duurzame productie-installaties gebruiken – vrij- bij huishoudens te blijven steunen. energie en energiebesparing. Ook stelling of verlaging van de energiebe- Dit is niet alleen van belang voor het Holland Solar onderschrijft het belang lasting krijgen. De salderingsregeling realiseren van duurzame stroompro- van innovatie in zonne-energie, maar moet in deze nieuwe regeling opgaan. ductie, maar leidt ook tot een groter de bestaande technologische moge- EMA Voor energieopslag kan er vervolgens bewustzijn en draagvlak voor duur- lijkheden maken nu al een aanzienlijke Energie een fi scale regeling komen.’ zame energie. In dat licht zou het versnelling mogelijk van het gebruik Management ook goed zijn om barrières weg te van zonne-energie.’ Analyse

Stichting ZON: wordt gereageerd op onze roep om gehouden moeten worden. Prima, YC500 Dual Micro-omvormer Innovatie & Prestatie ‘Volop ruimte voor ontsnapping’ draagvlak voor de transitie. We horen zo lang de regeling de consument Solar Power: Tot 20% meer dan string omvormers De stichting Zonnestroom Onderne- het steeds vaker terug. Natuurlijk maar overhaalt om zelf te investeren Trainingen Lokaal magazijn Betere veiligheid: Geen DC stroom in uw huis mers Nederland (ZON) meldt naar bij linkse partijen, maar zelfs André doordat de terugverdientijd – zo’n Plug & Play: Snellere installatietijd aanleiding van de reacties van de Bosman van de VVD is er heel duidelijk 7 jaar – aanspreekt. Met andere Lokale opleidingsseminars & Een Europees logistiek centrum Geen enkel punt van mislukking Kamerleden ‘nog volop ruimte voor over. Een goede salderingsregeling ligt woorden: we moeten hieruit kunnen webinars programma’s, onder gevestigd in Rotterdam biedt de ontsnapping te zien’. Voorzitter Hans dan voor de hand. Anders heb je het komen. De plannen van de politieke leiding van onze Nederlandse Kwaliteit: Garantie 10 jaar standaard, 20 jaar best mogelijke diensten aan onze optioneel, IP67 Cornuit: ‘In ons rapport ‘Zon voor echt niet begrepen. partijen zoals in dit artikel aangege- trainer zijn beschikbaar voor klanten in Nederland. iedereen’ is aangegeven dat het van ven, zijn (nog) niet duidelijk genoeg. Solar-professionals in Nederland. ECU : Energie Communicatie Unit groot belang is om draagvlak te creë- Er is nog zeker geen reden voor som- Er is nog ruimte voor ontsnapping. Klanten support Verkoop & Marketing Geavanceerde Monitoring: Zie individuele ren onder de bevolking voor de ener- berheid. Laten we ons even richten Naarmate we dichter bij de verkie- gegevens van elk zonnepaneel gietransitie. In de dagelijkse praktijk op de grote partijen. PvdA en Groen- zingen komen zal dat ongetwijfeld Een full-time technisch Een speciaal sales en marketing Beveiliging van uw investering heeft ZON gemerkt dat mensen met links zijn duidelijk. CDA houdt een veranderen. Tenslotte hebben ruim team ondersteunt de solar Real Time Data: ondersteuningsteam gevestigd eigen zonnepanelen steeds duurzamer slag om de arm en is ook niet bereik- 900.000 kiezers eigen zonnepanelen partners aanvragen en zal in in ons kantoor in Rotterdam EMA : Energie Management Analyse gaan denken en handelen. De hui- baar voor welk gesprek dan ook. De en maken gebruik van de salderings- is beschikbaar voor technische het hele land helpen ze te laten dige salderingsregeling werkt prima. SP reageert nu niet maar heeft ZON regeling. Toch goed voor 10 à 12 ondersteuning, installatie en opvallen en succesvol te zijn in Gratis module-level monitoring Waarom zou je die vervangen door aangegeven zich in haar lijn te kun- zetels in de Tweede Kamer. Ik denk controle van beheer. uw solar business. PC, Smartphone, Tablets gebruiksvriendelijk een regeling die misschien minder of nen vinden. Voor de VVD geldt dat dat politieke partijen zich het best nú niet succesvol is? Wie het begrijpt mag zij niet voor subsidieregelingen zijn duidelijk kunnen uitspreken over de het zeggen! Wat gaat de politiek doen? zonder einde, maar de salderingsre- salderingsregeling. We gaan het ze Van bovenstaand verhaal word je nog geling zal eindig zijn. Over een jaar in elk geval steeds duidelijker – en niet enthousiast. De meeste politieke of 10 zullen prijzen immers zodanig als het moet hinderlijker – vragen. partijen spreken zich niet duidelijk uit. gedaald zijn dat consumenten op Mijn advies aan de politieke partijen: De afgelopen weken zijn we vanuit zonnepanelen zullen overstappen wacht dat niet af en geef de kiezer I N N OVAT I E BEWEZEN BETROUWBAAR MEER RENDEMENT ZON op bezoek geweest bij de meeste zonder noemenswaardige subsidie. duidelijkheid. In een later stadium zal 55 octrooien 250MW+ Live ISO 9001 voor uw investering politieke partijen. Het is bemoedigend Voor D66 geldt dat de kosten van ZON via Solar Magazine zeker met gecontroleerde systemen om te merken dat er steeds positiever de salderingsregeling in de gaten een stemadvies komen.’

Innovatie heeft een nieuwe naam SOLAR MAGAZINE | december 2016 19