Louis Delacenserie (1838-1909) Meer Dan Neogotiek?
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Universiteit Gent Academiejaar 2009 – 2010 LOUIS DELACENSERIE (1838-1909) MEER DAN NEOGOTIEK? Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, voor het verkrijgen van de graad van Master, door Arne Vandewalle Promotor : prof. dr. L. Van Santvoort Woord vooraf In de eerste plaats wil ik hier mijn promotor professor Linda Van Santvoort bedanken. Zij was altijd bereikbaar voor raad en richtlijnen. Ik wil haar graag ook bedanken voor haar inzet tijdens de opleiding en het enthousiasme waarmee zij haar vakgebieden doceerde. Een bijzondere dankjewel gaat naar mijn vriendin Deirdre, zij heeft er mij in het afgelopen jaar terug bovenop geholpen en is er altijd voor mij geweest. Mijn familie bedank ik voor de steun en Mr. Peter Pauwels voor zijn goede raad. Inhoud 1. Inleiding .............................................................................................................................................. 1 2. Gebruikte methodologie ...................................................................................................................... 3 2.1. Algemene methodologie ............................................................................................................... 3 2.2. Status Quaestionis ........................................................................................................................ 5 3. Louis Delacenserie biografie ............................................................................................................. 11 4. Brugge 19 de eeuw. ............................................................................................................................. 17 4.1. Algemene geschiedenis van Brugge: politiek en economisch .................................................... 19 4.2. De Engelse kolonie in Brugge .................................................................................................... 24 5. Opvattingen rond architectuur en cultuur in Brugge tijdens de 19 de eeuw ........................................ 26 6. LOUIS DELACENSERIE: het oeuvre .............................................................................................. 30 6.1. Het oeuvre: algemeen ................................................................................................................. 31 6.2. Restauratieprojecten ................................................................................................................... 36 6.2.1. De restauratie van de Burgerlijke Griffie ............................................................................ 36 6.2.2. De werken aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk ....................................................................... 38 6.2.3. De restauratie van de Sint-Basiliuskapel en de basiliek van het Heilig Bloed .................... 40 6.2.4. Huis van de heren van Gruuthuse ........................................................................................ 42 6.3. Nieuwbouwprojecten: neogotiek ................................................................................................ 44 6.3.1. Het stadhuis van Diksmuide ................................................................................................ 44 6.3.2. De Rijksnormaalschool ....................................................................................................... 45 6.3.3. Het Kasteel Bloemendale in Beernem ................................................................................. 47 6.3.4. De Minnewaterkliniek ......................................................................................................... 48 6.3.5. Het Provinciaal hof op de Markt ......................................................................................... 49 6.3.6. De Sint-Petrus- en Sint-Pauluskerk te Oostende ................................................................. 52 7. De niet neogotiek binnen het oeuvre van Louis Delacenserie. .......................................................... 54 7.1. Casus theaterkwartier ................................................................................................................. 56 7.1.1. Project: een nieuwe stadsschouwburg voor Brugge ............................................................ 56 7.1.2. De eerste ontwerpen van Louis Delacenserie in het theaterkwartier. .................................. 59 7.2. Het Grand Hotel du Sablon ........................................................................................................ 66 7.3. Sint-Jansstraat 18 ........................................................................................................................ 67 7.4. Het Centraal station van Antwerpen ........................................................................................... 68 7.5. Enkele woningen in Brugge: Spiegelrei 17-18, Wijngaardplein 15 en Langerei 62-63. ............ 71 7.6. Officiersmess bootsman Jonsen Oostende ................................................................................. 73 7.6.1. Inleiding ............................................................................................................................... 73 7.6.2. Geschiedenis van de kazerne ............................................................................................... 73 7.6.3. De officiersmess .................................................................................................................. 76 7.6.4. Het Gymnasium ................................................................................................................... 82 7.6.5. Besluit Marinekazerne Bootsman Jonsen ............................................................................ 84 7.7. Een bredere theoretische omschrijving van de architect. ........................................................... 87 8. Besluit ................................................................................................................................................ 89 9. Bibliografie ........................................................................................................................................ 92 1. Inleiding Zoals de titel van dit onderzoek aangeeft zal dit onderzoek zich toespitsen op één architect en een bepaalde weg in zijn oeuvre. Zoals uit de status quaestionis zal blijken wordt Louis Delacenserie vrijwel altijd als een neogotisch architect beschouwd. Hierbij werden dan ook zijn realisaties en de rol die hij speelde voor de stad Brugge in de verf gezet. Er is echter nog geen volledige oeuvrestudie gewijd aan zijn realisaties en zijn oeuvre werd dan ook niet in de breedte onderzocht of nader bekeken. Dit onderzoek probeert hieraan tegemoet te komen door in de eerste plaats na te gaan in welke mate Delacenserie zich ook met andere architectuur of bouwstijlen bezighield anders dan de neogotiek. Een instrument dat hiervoor belangrijk is is een oeuvrelijst die zo veel mogelijk projecten van Delacenserie tracht samen te brengen. Hierdoor kan het aandeel dat ook andere architectuurstijlen spelen in het oeuvre duidelijk worden. Met andere woorden, is het terecht om Delacenserie enkel de stempel van neogotieker te blijven toekennen of moeten we zijn activiteiten als architect vanuit een ander standpunt bekijken? Het is uiteraard niet mogelijk om zijn activiteiten binnen de neogotiek achterwege te laten. Het onderzoek is er niet op uit om dit op de achtergrond te schuiven, het blijft een heel belangrijk aspect binnen zijn oeuvre. Het is hierbij ook interessant om na te gaan op welke manier Delacenserie zich bezighield met de neogotiek. Deed hij dit vrijwillig of was dit eerder situatiegebonden? Zoals bekend was Louis Delacenserie heel belangrijk voor Brugge. Hij was er een geruime tijd stadsarchitect en bleef er zijn hele leven wonen. Delacenserie was echter ook buiten Brugge actief met als bekendste voorbeeld het centraal station van Antwerpen. Ongeveer ter zelfde tijd werd er ook in Brugge in een nieuw station gebouwd. Dit nieuwe station bevond zich op het Zand en werd ontworpen door de Antwerpse architect Jozef Schadde. Het is mogelijk dat Delacenserie buiten Brugge nog andere projecten realiseerde die belangrijk zijn voor een juiste en volledige perceptie van zijn oeuvre. Ook hier zal dit onderzoek een antwoord op proberen geven. Er bestaat tot nu toe nog geen overzichtswerk over Louis Delacenserie. Hij komt al veel aan bod in literatuur maar dan zoals al aangegeven vooral naar aanleiding van zijn gekende ontwerpen en zijn rol in Brugge. Architecten als Louis Delacenserie verwezenlijkten in die tijd een omvangrijk oeuvre. Het is hier bijgevolg niet de bedoeling om een volledige monografische studie af te leveren. Dit onderzoek zal in de eerste plaats proberen om een aanvulling te geven op datgene wat al gekend is over de architect. Deze aanvulling zal zich dus vooral situeren binnen de niet-neogotische realisaties van de architect binnen en buiten Brugge. Hiervoor is het wel nodig om in de eerste plaats in de status quaestionis na te gaan hoe de architect in de literatuur tot nu toe werd omschreven. Daarnaast zal er voor de volledigheid een overzicht volgen van zijn gehele oeuvre met aandacht voor de belangrijkste 1 projecten waarmee hij bekend is geworden. In het tweede deel van deze studie wordt dan de klemtoon gelegd op die projecten die niet onder een neogotische stempel kunnen geplaatst worden. De centrale onderzoeksvragen die hierbij gesteld worden zijn: hoe verhouden de verschillende delen van het oeuvre zich ten