DOCSLIB.ORG

Naxçıvan- İslam Mədəniyyətinin Paytaxtıdır

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Naxçıvan- İslam Mədəniyyətinin Paytaxtıdır Bərdə rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Səməd Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana Naxçıvan- İslam mədəniyyətinin paytaxtıdır (Biblioqrafik vəsait) Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Sərəncamına əsasən 2018-ci il Naxçıvan şəhəri İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunması münasibəti ilə. Bərdə 2018 Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı akı şəhərində 2009-cu ilin oktyabr ayında İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin mədəniyyət nazirlərinin VI konfransında Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunmasına dair qərar qəbul edilmişdir. Həmin qərar sivilizasiyalararası dialoqa mühüm töhfələr verən Azərbaycanın bu qədim diyarındakı zəngin mədəni-mənəvi irsə yüksək qiymətin təzahürüdür. Tarixən Yaxın və Orta Şərqin əzəmətli şəhərlərindən biri kimi Naxçıvan bütün böyük keçmişi ərzində İslam mədəniyyətinin çoxəsrlik nailiyyətlərinin layiqincə qorunub yaşadılmasında özünəməxsus rol oynamışdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq və Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı seçilməsi ilə bağlı tədbirlərin lazımi səviyyədə keçirilməsini təmin etmək məqsədilə qərara alıram: 1. Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilməsi ilə əlaqədar aşağıdakı tərkibdə Təşkilat Komitəsi yaradılsın: Təşkilat Komitəsinin sədri Vasif Talıbov – Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Təşkilat Komitəsi sədrinin müavini Əbülfəs Qarayev – Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının sədri Təşkilat Komitəsinin üzvləri Nadir Hüseynov – Azərbaycan Respublikası xarici işlər nazirinin müavini, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Səyyad Salahlı – Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin birinci müavini, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Aynur Sofiyeva – Azərbaycan Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Əsgər Abdullayev – Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi sədrinin müavini Natəvan Qədimova – Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Məmməd Qəribov – Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil naziri Azad Cabbarov – Naxçıvan Muxtar Respublikasının gənclər və idman naziri İsa Həbibbəyli – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Dağbəyi İsmayılov – Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) baş direktorunun müavini, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Urxan Ələkbərov – Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının rektoru, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Vasim Məmmədəliyev – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının üzvü Vasif Eyvazzadə – Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Beynəlxalq əməkdaşlıq şöbəsinin müdiri, İSESKO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının baş katibi Əsgər İsmayılov – Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı İdarəsinin rəisi Vüqar Babayev – Naxçıvan Muxtar Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə İdarəsinin rəisi 2. Bu Sərəncamın 1-ci hissəsi ilə yaradılmış Təşkilat Komitəsi Naxçıvan şəhərinin 2018- ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunması ilə bağlı tədbirlər planını üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə təqdim etsin. 3. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin. İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı şəhəri, 2 iyun 2016-cı il. Naxçıvan Azərbaycan xalqının qədim tarixini əks etdirən müqəddəs bir torpaqdır. Heydər Əliyev, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Naxçıvan haqqında Naxçıvan dünyanın ən qədim şəhər məskənlərindən biridir. Şərqdə və bütün dünyada ən qədim şəhərlərdən biri hesab olunur. Orta əsr tarixçisi Stefan Orbelyani Naxçıvanın e.ə. 1539-cu ildə şəhər olduğu haqda məlumat vermişdir. Sistemləşdirilmiş yazılı mənbələr, Naxçıvan ərazisindən arxeoloji qazıntılar zamanı əldə olunan arxeoloji materiallar, məhşur Gəmiqaya qayaüstü yazıları və bu ərazidəki digər abidələr sübut edir ki, Naxçıvan şəhərinin 5 min il yaşı vardır. Tarixin müxtəlif mərhələrində yadelilərin işğalı altına keçməsinə, dağıdıcı müharibələr meydanına çevrilməsinə baxmayaraq, Naxçıvan öz tarixi-mədəni simasını qoruyub saxlamışdır. 1917-ci ilin onlarından ermənilərin Naxçıvana qarşı ərazi iddialarının xüsusilə güclənməsi 1918-ci ilin əvvəllərində real təhlükəyə çevrildi. 1920-ci ildə Rusiya ilə Ermənistan arasında imzalanmış hərbi-siyasi sazişə görə Azərbaycan torpağı olan, Zəngəzurun verilməsi ilə Naxçıvanın Azərbaycandan ayrı düşməsi Naxçıvanın muxtariyyəti məsələsini gündəliyə gətirdi. 1921-ci il 16 martda bağlanmış Moskva və 1921-ci il 13 oktyabrda bağlanmış Qars müqavilələri Naxçıvanın taleyinin həll edilməsində böyük əhəmiyyətə malik oldu. 1924-cü il fevralın 9-da Azərbaycan SSR-in tərkibində Naxçıvan Muxtar Diyarı naxçıvan Muxtar Respublikasına çevrildi. Naxçıvan ərazisindən arxeloji qazıntılar zamanı əldə olunan materiallar, Bəşər sivilizasiyasının ilkin beşiklərindən hesab olunan Gəmiqaya qayaüstü yazıları və bu ərazidəki digər abidələr sübut edir ki, Naxçıvan şəhərinin 5 min il yaşı var. Unikal iqlimi, təbii imkanları qədim zamanlardan Naxçıvana şöhrət gətirib, burada oturaq həyatı şətləndirib. XII yüzillikdə Azərbaycan Atabəylər dövlətinin paytaxtı olmuş Naxçıvan möhtəşəm tarix-mədəniyyət yadigarları ilə zəngindir. Müsəlman Şərqində ilk dəfə qadının şərəfinə ucaldılan Möminə xatın türbəsi, Yusif Küseyiroğlu məqbərəsi və digər abidələr burada memarlıq məktəbinin banisi Əcəmi Naxçıvani zəkasının izləri ölkəmizin hüdudlarından kənarda da özünü göstərmişdir. Naxçıvanın tarixinə qısa baxış Naxçıvan dövləti Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olaraq Kiçik Qafqazın cənubunda hər tərəfdən çılpaq dağlarla əhatə olunmuş çökık,“çuxura” bənzər relyef formasındadır. 1827-ci ilin ortalarında Naxçıvan diyarı Rusiya imperiyasının tərkibinə keçdikdən sonra inzibati mahallara bölünmüşdür. 1828-ci ildə Naxçıvan xanlığındakı Naxçıvan və Ordubad dairələrində, Xok, Dərələyəz, Əylis, Dəstə, Çənnəb və Biləv mahalları yaradılmışdır. Çar Rusiyası 18-ci yüz illikdə Qafqazı o cümlədən də Cənubi Qafqaz ərazilərini ələ keçirməklə burada inzibati coğrafi bölgülər aparmış, topoqrafiq xəritələr çəkmiş məntəqələr arası çapar yollarını bərpa etmişdir. Rusiya imperiyası tərəfindən Cənubi Qafqazda ipək sənayesini inkişaf etdirmək məqsədi ilə Carbalakən-Nuxa və Xankəndi-Ordubadda barama qurdları (kümçülüyü) saxlanması tədbirlərini həyəta keçirmək məqsədi ilə “möcüzəvi” tut ağaclarının əkilb becərilməsinə diqqət artırılmışdır. 1829-cu ildə Şəki və Ordubadda kənd təsərrüfatının ipəkçilik sahəsi olan İpəkqurdu Manufakturaları yaradılmışdır. 1843-cü ildə Şəkidə Təcrübə-İpəkçilik Məktəbi açılmışdır ki, orada ilk kənd təsərrüfatı mütəxəssisləri hazırlanmışdır. 1841-ci ilin 1 yanvar tarixindən Çar Rusiyası tərəfindən Cənubi Qafqazda Naxçıvan qəzası yaradılmışdır. 1847-ci ildə Cənubi Qafqazda kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək məqsədilə Kəndli Əsasnaməsi adlı hüquqi sənədlər toplusu nəşr olunmuşdur. 1850-ci ildə isə Tiflisdə Qafqaz Kənd Təsərrüfatı Cəmiyyəti dövlət qurumu yaradılmışdır. Naxçıvan qəzası İrəvan quberniyasına tabe etdirilməklə ərazisinin sahəsi 4378 kvadrat kilometr (verst), əhalisi 86 min 878 nəfər(1896-cı ilin st.məl.), türk müsəlmanları 86 faiz təşkil etmişdir. 1849-cu ilin 9 iyun tarixindən Naxçıvan qəzası müstəqillik qazanaraq İrəvan quberniyası tərkibində qalmışdır. Naxçıvan qəzasına 1850-60-cı illərdə Tiflisdən və Bakıdan Şuşa(Gorus)- Naxçıvan-İrəvan poçt-çapar yolu çəkilmiş, məntəqələrdə at dəyişmə xidmət stansiyaları yaradılmışdır. 1859-cu ildə Cənubi Qafqazdakı şəhər tipli yaşayış yerlərində yaşıllaşdırma işləri aparılaraq Bakıda Qubernator Bağı, Naxçıvanda isə Padşahlıq Bağında ağac tingləri əkilərək ora su çəkilmişdir. Belə yaşıllaşdırma işləri Yelizavetapolda da (Gəncədə) aparılmışdır. 1840-ci ildə Naxçıvanda ilk qəza məktəbi və 1879-cu ildə isə üç siniflik rus-tatar məktəbi açılaraq, müdiri Məmmədtağı Sidqi (1854-1903) olmuşdur. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı işləri ilə məşğul olan ilk mütəxəssis, görkəmli rus torpaqşünası V.V.Dokuçayev(1846-1903) ilə təbiətşünas H.Zərdabi(1842- 1907) olmuşdur. 1875-ci ildə ağranom ixtisaslı ziyalı M.H.Zərdabi tərəfindən “Əkinçi” qəzeti nəşr olunmağa başlamışdır. Həmin illərdə Naxçıvanda ziyalılardan Mirzəmməd bəy Bəktaşi, Məmmədtağı Sidqi, Şahbazağa Kəngərli, Kərbəlayi Musa və başqaları tərəfindən “müqəddəs ağac” adı ilə təbliğ edilən tut tinglərinin əkilib becərilməsi ümumxalq işinə çevrilmişdir. 1887-ci ildə Naxçıvanda xeyriyyəçi ziyalı Balabəy Əlibəyov şəxsi həyətindəki Diyari-Tarixi Keçmişimiz adlı ölkəşunaslıq muzeyində, barama qurdlarını tut ağacı budaqları üzərində nümayiş etdirmişdir. 1892-ci ildə Cəhridə xəstəxana açılmış və 1905-ci ildə Naxçıvan şəhərinə köçürülməklə 14 çarpayılıq olmuşdur. XX əsrin əvvəllərində Naxçıvan şəhərində 4 karvansara, 12 buzxana, 1 zorxana, 5 məktəb (mədrəsə), 2 xəstəxana (azarxana), gömrük, poçt-teleqraf və jandarma məntəqələri olmuşdur. Bundan başqa şəhərdə Cümə və məhəllə
Load more

Recommended publications
  • Xeberler 2007
    АЗЯРБАЙЖАН МИЛЛИ ЕЛМЛЯР АКАДЕМИЙАСЫ НАХЧЫВАН БЮЛМЯСИ НАХЧЫВАНСКОЕ ОТДЕЛЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК АЗЕРБАЙДЖАНА NAKHCHIVAN SECTION OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF AZERBAIJAN ХЯБЯРЛЯР Ижтимаи вя щуманитар елмляр серийасы ИЗВЕСТИЯ СЕРИЯ ОБЩЕСТВЕННЫХ И ГУМАНИТАРНЫХ НАУК NEWS THE SERIES OF SOCIAL AND HUMANITIES SCIENCES №1 Нахчыван, «Туси», 2007 1 Редаксийа щейяти: Баш редактор: Академик И.М.Щажыйев Мясул катиб: Тарих елмляри доктору В.Б.Бахшялийев Цзвляр: Академик И.Я.Щябиббяйли Филолоэийа елмляри доктору Я.А.Гулийев Тарих елмляри доктору Щ.Г.Гядирзадя Тарих елмляри доктору Щ.Й.Сяфярли Филалоэийа елмляри доктору М.А.Жяфярли Филолоэийа елмляри намизяди Ф.Щ.Рзайев Азярбайжан Милли Елмляр Академийасы Нахчыван Бюлмясинин «Хябярляр»и, 2007, № 1, 270 с. Ъурнал 25 нойабр 2004-жц ил тарихдя Азярбайжан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечмишдир (шящадятнамя №1140). © «Туси» няшриййаты, 2007 2 М Ц Н Д Я Р И Ж А Т ТАРИХ Исмайыл Щажыйев. Нахчыванын истиглалында Мустафа Камал Ататцркцн ролу………..5 Щажыфяхряддин Сяфярли, Мяммяд Рзайев. Баба Немятуллащ Нахчывани: щяйаты вя фялсяфи эюрцшляри...……………………………………………………………….. ... 15 Ялияддин Аббасов. «Бюйцк Ермянистан» щаггында………………………………...23 Emиn Шыxяlиyev. Dиnи-sиyasи baxыmdan ermяnи иddиalarыna rяvac verяn фak- tOrlaр……………………………………………………………………………… .. ... 32 Щямзя Жяфяров. Азярбайжан эянжляринин республиканын сосиал-сийаси щяйатында иш- тиракы (ХХ ясрин 30-жу илляри)…………………………………………………… ……38 Елман Жяфярли. Чар Русийасынын Азярбайжанда мцстямлякя сийасятинин нятижя- ляри……………………………………………………………………………………
    [Show full text]
  • Sədərək Seçki Dairəsi Şərur Rayonu Üzrə 1 Axaməd Bələdiyyəsi 2
    Azərbaycan Respublikasında seçki keçiriləcək bələdiyyələrin siyahısı 1 saylı Şərur - Sədərək seçki dairəsi Şərur rayonu üzrə 1 Axaməd bələdiyyəsi 2 Qorçulu bələdiyyəsi 3 Kürkənd bələdiyyəsi 4 Kürçülü bələdiyyəsi 5 Yengicə bələdiyyəsi 6 Alışar bələdiyyəsi 7 Xələc bələdiyyəsi 8 Düdəngə bələdiyyəsi 9 Zeyvə bələdiyyəsi 10 Cəlilkənd bələdiyyəsi 11 Mahmudkənd bələdiyyəsi 12 Oğlanqala bələdiyyəsi 13 Dəmirçi bələdiyyəsi 14 Kərimbəyli bələdiyyəsi 15 Maxta bələdiyyəsi 16 Şəhriyar bələdiyyəsi 17 Muğanlı bələdiyyəsi Sədərək rayonu üzrə 18 Qaraağac bələdiyyəsi 19 Heydərаbad bələdiyyəsi 20 Sədərək bələdiyyəsi 2 saylı Şərur seçki dairəsi 1 Şərur bələdiyyəsi 2 Gümüşlü bələdiyyəsi 3 Havuş bələdiyyəsi 4 Yeni Havuş bələdiyyəsi 5 Həmzəli bələdiyyəsi 6 Məmmədsabir bələdiyyəsi 7 Muğancıq Mehrab bələdiyyəsi 8 Sərxanlı bələdiyyəsi 9 Yuxarı Yaycı bələdiyyəsi 10 Ərəbyengicə bələdiyyəsi 11 Tumaslı bələdiyyəsi 12 Aşağı Daşarx bələdiyyəsi 13 Arbatan bələdiyyəsi 14 Dərvişlər bələdiyyəsi 15 Çəmənli bələdiyyəsi 16 Qarahəsənli bələdiyyəsi 17 Aşağı Aralıq bələdiyyəsi 18 Tənənəm bələdiyyəsi 19 Axura bələdiyyəsi 20 Qarxun bələdiyyəsi 21 Aşağı Yaycı bələdiyyəsi 22 İbadulla bələdiyyəsi 23 Qışlaqabbas bələdiyyəsi 24 Siyaqut bələdiyyəsi 25 Kosacan bələdiyyəsi 26 Yuxarı Daşarx bələdiyyəsi 27 Dərəkənd bələdiyyəsi 28 Püsyan bələdiyyəsi 29 Xanlıqlar bələdiyyəsi 30 Ələkli bələdiyyəsi 31 Vərməziyar bələdiyyəsi 32 Çərçiboğan bələdiyyəsi 33 Yuxarı Aralıq bələdiyyəsi 34 Çomaxtur bələdiyyəsi 35 Danyeri bələdiyyəsi 36 Dizə bələdiyyəsi 3 saylı Babək-Kəngərli-Naxçıvan seçki dairəsi Babək
    [Show full text]
  • Arpaçay Vadisinin Tunc Dövrü Arxeoloji Abidələri
    AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NAXÇIVAN BÖLMƏSİ ZEYNƏB QULİYEVA ARPAÇAY VADİSİNİN TUNC DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ “Elm və təhsil” Bakı – 2014 1 AMEA Naxçıvan Bölməsi Rəyasət Heyətinin 11 sentyabr 2014-cü il tarixli10/11 nömrəli qərarına (protokol №10) əsasən nəşr olunur Elmi redaktor və ön sözün müəllifi: V.Baxşəliyev AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru Rəyçilər: V.Əliyev AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor H.Qədirzadə AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru Varlığına hər zaman ehtiyac duyulan əziz valideyinlərimizin unudulmaz xatirəsinə ithaf edirəm. Kitabın çap olunmasına göstərdiyi maliyyə dəstəyinə görə qardaşım Hacı Yusif Kərim oğlu Quliyevə minnətdaram. Zeynəb Quliyeva. Arpaçay vadisinin Tunc dövrü arxeoloji abidələri. Bakı: Elm və təhsil, 2014, 192 səh. Monoqrafiya Şərqi Arpaçayın Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisinə daxil olan vadisində yerləşən Tunc dövrü abidələrinə həsr olunmuşdur. Əsərdə arxeoloji qazıntılar zamanı Arpaçay abidələrindən aşkar edilən materiallar və muzey fondlarında saxlanılan maddi mədəniyyət nümunələrinin bir qisminin müqayisəli təhlili verilmiş, onların qrafik təsviri və fotoşəkillərindən ibarət albom, həmçinin Şərur rayonunun arxeo-coğrafi xəritəsi əks olunmuşdur. Monoqrafiyadan Azərbaycan, o cümlədən Naxçıvan tarixinin öyrənilməsində, ümumiləşdirici əsərlərin, dərs vəsaitlərinin, xüsusi nəşrlərin hazırlanmasında, tələbələrin kurs və buraxılış, magistrlərin dissertasiya işlərinin yazılmasında istifadə edilə bilər. 4504000000 грифли няшр N098 2014 © Zeynəb Quliyeva 2014
    [Show full text]
  • Firudin Həsən Oğlu Rzayev Naxçivan
    FİRUDİN HƏSƏN OĞLU RZAYEV NAXÇIVAN MAKROTOPONİMLƏRİNİN LİNQVİSTİK XÜSUSİYYƏTLƏRİ Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi Rəyasət Heyətinin 13 iyul 2018–ci il (protokol № 16) 16/10 №-li qərarı ilə çapa təqdim edilmişdir. NAXÇIVAN- 2019 AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NAXÇIVAN BÖLMƏSİ, İNCƏSƏNƏT, DİL VƏ ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTU Baş məsləhətçi: İ.M.HACIYEV AMEA-nın həqiqi üzvü, tarix elmləri doktoru, professor Elmi redaktor: A.M.BABAYEV Filologiya elmləri doktoru, professor Elmi rəyçi: Ə.A.QULİYEV AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor F.H.RZAYEV. Naxçıvan makrotoponimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri. Bakı: ADPU nəşr. 2019, 244 s. Monoqrafiyada Naxçıvan ərazisindəki makrotoponimik sistemin oykonim, oronim, hidronimik adarın tarixi məlumatlardakı yeri, daşıdığı mənalar, bu mifik inancların əski mənbə və salnamələrdə yeri ətraflı tədqiq edilmişdir. Bu makrotoponimlərə daxil olan adlar arxiv materialları və qaynaq məlumatları əsasında linqvistik təhlilə cəlb edilmiş, qədim sözlər qruplaşdırılmışdır. Onların prototürk-Azərbaycan dili elementləri olduğu lüğətlər əsasında tədqiq edilmiş, dilimizin əski dövrlərinə dair yeni tarixi faktlar elmi cəhətdən sübut edilmişdir. Naxçıvan makrotoponimlərinin yayım arealı və ümumtürk onomastik vahidləri ilə müqayisəli təhlil edilərək, dilimizin ilkin ifadə imkanları elmi baxımdan əsaslandırılmışdır. Kitab elmi tədqiqatla məşğul olan aspirant, dissertantlar və digər elmi təbəqələrin nümayəndələri, tələbələr və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulur. 2 GİRİŞ Ən qədim sivilizasiya
    [Show full text]
  • Xeberler N 1, 2014.Pdf
    АЗЯРБАЙЖАН МИЛЛИ ЕЛМЛЯР АКАДЕМИЙАСЫ НАХЧЫВАН БЮЛМЯСИ НАХЧЫВАНСКОЕ ОТДЕЛЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК АЗЕРБАЙДЖАНА NAKHCHIVAN SECTION OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF AZERBAIJAN ISSN 2218-4783 ЯБЯРЛЯР Х İCTİMAİ VƏ HUMANİTAR ELMLƏR SERİYASI ИЗВЕСТИЯ СЕРИЯ ОБЩЕСТВЕННЫХ И ГУМАНИТАРНЫХ НАУК NEWS THE SERIES OF SOCIAL AND HUMANITIES SCIENCES Cild 10, № 1 3 AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NAXÇIVAN BÖLMƏSİ ISSN 2218-4783 ХƏBƏRLƏR İctimai və humanitar elmlər seriyası № 1 Naxçıvan, “Tusi”– 2014 4 Redaksiya heyəti: Akademik İ.M.Hacıyev (baş redaktor), AMEA-nın müxbir üzvü V.B.Baxşəliyev (məsul katib), akademik İ.Ə.Həbibbəyli , akademik N.M.Vəlixanlı , AMEA-nın müxbir üzvü Ə.A.Quliyev , AMEA-nın müxbir üzvü Q.İ.Qədirzadə, AMEA-nın müxbir üzvü Y.M.Mahmudov , AMEA-nın müxbir üzvü V.H.Əliyev , AMEA-nın müxbir üzvü Ə.X.Nuriyev , tarix elmləri doktoru, professor F.Y.Səfərli, filologiya elmləri doktoru A.N.Bağırov , iqtisad elmləri doktoru, professor A.İ.Şirəliyev , tarix elmləri doktoru, professor Mətin Hülagu (Türkiyə), filologiya elmləri doktoru, professor Mustafa Kaçalin (Türkiyə), filologiya elmləri doktoru, F.Y.Xəlilov. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər”i, 2014, № 1, 306 s. Jurnal 25 noyabr 2004-cü il tarixdə Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçmişdir (şəhadətnamə № 1140) © “Tusi” nəşriyyatı, 2014 5 MÜNDƏRİCAT TARİX İsmayıl Hacıyev. Naxçıvanın muxtariyyət statusu və müasir dövr.....................9 Fəxrəddin Səfərli. Heydər Əliyevin Naxçıvan dövr fəaliyyəti (22 iyul 1990- 2 sentyabr 1991-ci illər)............................................................................ ....... .. ..25 Musa Quliyev. Görkəmli sərkərdə Ehsan xan Kəngərli – Naxçıvanski hərbi rəssam, akademik V.D.Maşkovun çəkdiyi rəsm əsərində.........................34 İlhami Əliyev. XVIII əsrin əvvəllərində Rusiyanın Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsində ermənilərin rolu və bunun Naxçıvana təsiri.........................
    [Show full text]
  • Naxçıvan Dialekt Və Şivələrinin Lüğəti
    NAXÇIVAN DİALEKT VƏ ŞİVƏLƏRİNİN LÜĞƏTİ AMEA Naxçıvan Bölməsi Rəyasət Heyətinin 21 aprel 2017-ci il tarixli 05/15 nömrəli (pr.№5) qərarı ilə çapa məsləhət görülmüşdür. Əbülfəz Quliyev Nuray Əliyeva Naxçıvan-2017 Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu Elmi redaktor: İbrahim BAYRAMOV filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Rəyçi: Rəşad ZÜLFÜQAROV filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Əbülfəz Aman oğlu Quliyev, Nuray Yadigar qızı Əliyeva. Naxçıvan dialekt və şivələrinin lüğəti. Naxçıvan, “Əcəmi” nəşriyyatı, 2017, 296 səh. Kitabda Naxçıvanın ayrı-ayrı rayon və kəndlərində işlədilən dialekt sözlər toplanmış, onların mənası dəqiqləşdirilmiş, işlənmə məqamları aydınlaşdırılımışdır. Toplanan bu sözlər dilimizin tarixini, xalqımızın çox-çox qədimlərə gedib çıxan keçmişini, həyatını, məişətini özündə əks etdirir. Belə sözləri dialekt və şivələrdən seçmək, onların semantikasını müəyyənləşdirmək dilimizin keçmişinə də işıq tutur, dil tariximizi öyrənmək üçün mühüm faktlar verir. Kitab mütəxəssislər və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutlmuşdur. Bu iş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun maliyyə yardımı ilə yerinə yetirilmişdir. Qrant № EİF-KETPL-2-2015-1(25)-56/55/5 4700000000 053-2017 “Əcəmi” 2017 2 ÖN SÖZ Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycanın ən qədim bölgələrindən biridir. O, Araz çayının sol qolu olan Naxçıvan çayının sahilində yerləşir. Ərazisinin təxminən 70 %-i dəniz səviyyəsindən 1000 m yüksəklikdədir. Regionun zəngin təbiəti və əlverişli coğrafi mövqeyi qədim zamanlardan insanların burada məskən salmaları üçün şərait yaratmışdır. Ərazidən tapılan maddi-mədəniyyət nümunələri və arxeoloji abidələr bu yaşayış məskəninin 500-300 min illik bir tarixə malik olduğunu göstərməkdədir. Azərbaycan Respublikasının tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası Cənubi Qafqazın ən cənub rayonlarından olub, Kiçik Qafqazın cənub-qərb hissəsində yerləşir. Ərazisi simal və şimal-şərqdən Ermənistan, cənub və cənub-qərbdən İran İslam Respublikası və Türkiyə ilə həmsərhəddir.
    [Show full text]
  • Naxçivan Sancağinin Müfəssəl Dəftəri
    AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI AKADEMİK Z. M. BÜNYADOV ADINA ŞƏRQŞÜNASLIQ İNSTİTUTU NAXÇIVAN SANCAĞININ MÜFƏSSƏL DƏFTƏRİ 9 məhərrəm 1140 (27 avqust 1727) Araşdırma, qeyd və şərhlərin müəllifi HÜSAMƏDDİN MƏMMƏDOV (QARAMANLI) Tərcümə edənlər: ZİYA BÜNYADOV və HÜSAMƏDDİN MƏMMƏDOV (QARAMANLI) Bakı-"Elm"-2001 Azərbaycan Respublikasının möhtərəm Prezidenti HEYDƏR ƏLİYEV cənabları xalqımızın tarixini geniş oxucu kütləsinə çatdırmağı elmi ictimaiyyət qarşısında şərəfli və məsuliyyətli bir vəzifə kimi müəyyən etmişdir. Оnun bu yönümlü müdrik siyasəti son illər tariximizin öyrənilməmiş sahələrinə dair onlarca monoqrafiya, məcmuə və mənbələrin nəşri ilə əlamətdar olmuşdur. İlk dəfə "Sabah" nəşriyyatında çap olunmuş bu qiymətli tarixi qaynaqla tanış olmuş möhtərəm Prezident оnun elmi şərhlərlə nəşrini tövsiyə etmişdir. Kitabın tərtibçisi Hüsaməddin Məmmədov (Qaramanlı) əlyazma üzərində yenidən işləmiş, bu nəşri lüğət və şərhlərlə təchiz etmişdir. 2 İÇİNDƏKİLƏR Ön söz……………………………………………………………………… 5 1. XVI-XVIII əsrlər Naxçıvan diyarının tarixinə dair osmanlı mənbələri… 5 2. Osmanlı dövründə Naxçıvan sancağının ərazisi və inzibati bölgüsü…… 7 3. Osnıanlı dövründə Naxçıvan sancağının əhalisi……………………….. 8 4. Osmanlı dövründə Naxçıvan sancağının şəhərləri…………………….. 9 5. Osmanlı dövründə Naxçıvan sancağının kənd təsərrüfatı……………… 10 6. Qeydlər…………………………………………………………………. 12 7. Terminoloji açıqlama…………………………………………………… 13 (Mətn) ("Dəftər"in) İçindəkilər……………………………………………………. 15 Naxçıvan şəhəri……………………………………………………………. 23 Naxçıvan nahiyəsi………………………………………………………….
    [Show full text]
  • Azərbaycan Respublikasının Bəzi Rayonlarının Ərazisində Bələdiyyələrin Təşkil Edilməsi Haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
    Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının ərazisində bələdiyyələrin təşkil edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU "Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-cü maddəsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi qərara alır: I. Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının ərazisində adları aşağıda göstərilən bələdiyyələr təşkil edilsin: Bakı şəhəri Qaradağ rayonu üzrə: Korgöz qəsəbəsinin ərazisini əhatə edən Korgöz bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ümid qəsəbəsinin ərazisini əhatə edən Ümid bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ağdam rayonu üzrə: Qərvənd bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Əhmədağalı, Çıraxlı, Kolqışlaq və Mirəşelli kəndlərində Əhmədağalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Mərzili kəndinin ərazisini əhatə edən Mərzili bələdiyyəsi təşkil edilsin. Üçoğlan bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Alıbəyli, Böyükbəyli və Kiçikli kəndlərində Alıbəyli bələdiyyəsi təşkil edilsin. Təzəkənd kəndinin ərazisini əhatə edən Təzəkənd bələdiyyəsi təşkil edilsin. Əfətli bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Hacıturalı, Həsənxanlı və Qəhrəmanbəyli kəndlərində Hacıturalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Çəmənli bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Sarıcalı və Şükürağalı kəndlərində Sarıcalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ağsu rayonu üzrə: Ərəbmehdibəy bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Xəlilli və Mustafalı kəndlərində Xəlilli bələdiyyəsi təşkil edilsin. Dəvəçi rayonu üzrə: Gəndov bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Leyti kəndində Leyti bələdiyyəsi təşkil edilsin. Uzunboyad bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Məliklər kəndində
    [Show full text]
  • Naxçıvan Muxtar Respublikası Qanununun 27-Ci Maddəsinə Uyğun Olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasının Inzibati Ərazi Vahidində Yaradılmış Seçki Dairələrinin
    "Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə seçkilər haqqında" Naxçıvan Muxtar Respublikası Qanununun 27-ci maddəsinə uyğun olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasının inzibati ərazi vahidində yaradılmış seçki dairələrinin S İ Y A H I S I 1 saylı Sədərək seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 4778 Mərkəz - Sədərək Rayon Rabitə İdarəsinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Sədərək kəndinin əsas hissəsi 2 saylı Heydərabad seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 5002 Mərkəz - Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sədərək rayon şöbəsinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Heydərabad qəsəbəsi, Qaraağac kəndi və Sədərək kəndinin bir hissəsi 3 saylı Maxta seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 6313 Mərkəz - Maxta kənd mərkəzinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Maxta, Dəmirçi və Kərimbəyli kəndləri 4 saylı Yengicə seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 5947 Mərkəz - Yengicə kənd mərkəzinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Yengicə, Şəhriyar, Kürçülü, Kürkənd, Axaməd, Qaraburc kəndləri 2 5 saylı Alışar seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 5788 Mərkəz - Alışar kənd orda məktəbinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Alışar, Xələc, Muğanlı, Qorçulu, Çomaxtur kəndləri 6 saylı Çərçiboğan seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 5196 Mərkəz - Çərçiboğan kənd musiqi məktəbinin inzibati binası Əhatə etdiyi ərazi - Çərçiboğan, Babəki, Arbatan, Dərvişlər, Çəmənli, Arpaçay, Qarahəsənli, Ərəbyengicə kəndləri 7 saylı Yuxarı Aralıq seçki dairəsi Seçicilərin ümumi sayı – 5407 Mərkəz - Yuxarı Aralıq kənd musiqi məktəbinin inzibati
    [Show full text]
  • Xeberler Nom1.Pdf
    AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NAXÇIVAN BÖLMƏSİ ISSN 2218-4783 XƏBƏRLƏR İctimai və humanitar elmlər seriyası № 1 Naxçıvan, “Tusi” – 2017, Cild 13 1 Redaksiya heyəti: Akademik İ.M.Hacıyev (baş redaktor), akademik İ.Ə.Həbibbəyli , akademik N.M.Vəlixanlı , AMEA-nın müxbir üzvü Ə.A.Quliyev (baş redaktorun müavini), AMEA-nın müxbir üzvü Q.İ.Qədirzadə, AMEA-nın müxbir üzvü Y.M.Mahmudov , filologiya elmləri doktoru, professor Mustafa Kaçalin (Türkiyə), tarix elmləri doktoru, professor Mətin Hülagu (Türkiyə), AMEA-nın müxbir üzvü V.H.Əliyev , AMEA-nın müxbir üzvü Ə.X.Nuriyev , AMEA-nın müxbir üzvü F.Y.Səfərli (baş redaktorun müavini), AMEA-nın müxbir üzvü V.B.Baxşəliyev (məsul katib), AMEA-nın müxbir üzvü Z.Ə.Şahverdiyev , iqtisad elmləri doktoru, professor A.İ.Şirəliyev , filologiya üzrə elmlər doktoru F.Y.Xəlilov . Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər”i, 2017, № 1, 332 s. Jurnal 25 noyabr 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçmişdir (şəhadətnamə № 1140) © “Tusi” nəşriyyatı, 2017 2 MÜNDƏRİCAT QALALAR Vəli Baxşəliyev. Orta tunc dövrünün qala tipli yaşayış yerləri.........................................5 Zeynəb Quliyeva. Naxçıvanın qədim müdafiə tikililəri qalatikmə mədəniyyətinin əsası kimi.................................................................................... .... ............................. ... ..14 Nərgiz Əliyeva. Rauf Məmmədov yaradıcılığında şəhər və şəhər-qalalar mövzusu......25 Asəf Orucov. Naxçıvan qala şəhərləri və əhalinin məşğuliyyəti....................................31
    [Show full text]
  • Names of Municipalities on Election Constituencies and Voters' Number
    Names of municipalities on election constituencies and voters’ number S/S Name of municipality Permanent voter 1 2 3 1 saylı Şərur-Sədərək seçki dairəsi Şərur rayonu üzrə 1 Alışar bələdiyyəsi 1495 2 Axaməd bələdiyyəsi 1067 3 Cəlilkənd bələdiyyəsi 1232 4 Dəmirçi bələdiyyəsi 3513 5 Düdəngə bələdiyyəsi 2657 6 Kərimbəyli bələdiyyəsi 1460 7 Kürçülü bələdiyyəsi 642 8 Kürkənd bələdiyyəsi 545 9 Mahmudkənd bələdiyyəsi 2676 10 Maxta bələdiyyəsi 1653 11 Muğanlı bələdiyyəsi 756 12 Oğlanqala bələdiyyəsi 1771 13 Qorçulu bələdiyyəsi 512 14 Şəhriyar bələdiyyəsi 1418 15 Xələc bələdiyyəsi 1088 16 Yengicə bələdiyyəsi 2559 17 Zeyvə bələdiyyəsi 1924 Sədərək rayonu üzrə 18 Heydərаbad bələdiyyəsi 1445 19 Qaraağac bələdiyyəsi 2988 20 Sədərək bələdiyyəsi 5777 Cəmi 20 bələdiyyə 37178 2 saylı Şərur seçki dairəsi 1 Arbatan bələdiyyəsi 556 2 Aşağı Aralıq bələdiyyəsi 678 3 Aşağı Daşarx bələdiyyəsi 993 4 Aşağı Yaycı bələdiyyəsi 978 5 Axura bələdiyyəsi 1104 6 Çəmənli bələdiyyəsi 1005 7 Çərçiboğan bələdiyyəsi 2647 8 Çomaxtur bələdiyyəsi 2428 9 Danyeri bələdiyyəsi 1927 10 Dərəkənd bələdiyyəsi 711 11 Dərvişlər bələdiyyəsi 380 12 Dizə bələdiyyəsi 1188 13 Ələkli bələdiyyəsi 866 14 Ərəbyengicə bələdiyyəsi 659 15 Gümüşlü bələdiyyəsi 672 16 Havuş bələdiyyəsi 94 17 Həmzəli bələdiyyəsi 551 18 İbadulla bələdiyyəsi 1021 19 Kosacan bələdiyyəsi 927 20 Məmmədsabir bələdiyyəsi 741 21 Muğancıq Mehrab bələdiyyəsi 1105 1 2 3 22 Püsyan bələdiyyəsi 2623 23 Qarahəsənli bələdiyyəsi 640 24 Qarxun bələdiyyəsi 1481 25 Qışlaqabbas bələdiyyəsi 1247 26 Şərur bələdiyyəsi 4750 27 Sərxanlı bələdiyyəsi
    [Show full text]
  • 74 Humanitar 2016.Pdf
    2 NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMĠ ƏSƏRLƏR, 2016, № 6(74) NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 6 (74) НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2016, № 6 (74) ƏDƏBĠYYATġÜNASLIQ HÜSEYN HƏġĠMLĠ Naxçıvan Dövlət Universiteti E-mail : [email protected] UOT 82: 316. 3 UNUDULMUġ TƏRCÜMƏÇĠ ƏLƏKBƏR QƏRĠB NAXÇIVANLI Açar sözlər: Azərbaycan ədəbiyyatı, tərcüməçi, Ələkbər Qərib Naxçıvanlı Key words: Azerbaijan literature, translator, Alekper Garib Nakhchivanli Ключевые слова: Азербайджанская литература, переводчик, Алекпер Кариб Нахчыванлы Ələkbər Qərib Naxçıvanlı (Abbasov Ələkbər Tağı oğlu) 1910-30-cu illərdə ədəbi prosesdə yaxından iştirak edən istedadlı sənətkarlarımızdan biridir. Onun ―Ələkbər Qərib‖, ―Əliəkbər Naxçıvanlı‖ , ―Ələkbər Abbasov‖, ―Ə. Qərib‖ və digər imzalarla çap etdirdiyi roman, povest və hekayələr, publisistik və ədəbi-tənqidi məqalələr, müxtəlif xalqların ədəbiyyatından etdiyi tərcümələr istedad və zəhmətin, ciddi yaradıcılıq axtarışlarının məhsuludur. Təqdim olunan məqalədə ədibin tərcüməçilik fəaliyyətini ilk dəfə olaraq sistemli şəkildə nəzərdən keçirəcəyik Ələkbər Qərib Naxçıvanlı bədii, publisistik və tərcüməçilik fəaliyyətinə hələ Qori Müəl- limlər Seminariyasında 1909/1913-cü illərdə təhsil alarkən başlamışdır. Ədibin həmyerlisi və Qori Müəllimlər Seminariyasında tələbə yoldaşı, yazıçı-publisist Əli Səbri Qasımov sonralar təhsil illərini xatırlayarkən müəllimləri, məşhur pedaqoq və ədəbiyyatşünas Firudin bəy Köçərlinin bir çox tələbələri, o cümlədən Ələkbəri ədəbi yaradıcılığa həvəsləndirdiyini
    [Show full text]