Historiae Deorum Gentilium AD EVNDEM D. BERNARDVM BARBVLAEUM. SYNTAGMA QVINTVM. NEPTVNVS. ALII DEI MARINI. NYMPHAE. AEOLVS. NEPT
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Historiae Deorum Gentilium quidam referunt, ut quos Ero commemorat AD EVNDEM D. BERNARDVM apud Ouidii Heroidas: BARBVLAEUM. SYNTAGMA QVINTVM. At tibi flammarum memori Neptune tuarum, NEPTVNVS. ALII DEI MARINI. Nullus erat uentis impediendus amor. NYMPHAE. AEOLVS. Si neque Amymone, nec laudatissima forma NEPTVNVM a nubendo dictum putauit Criminis est Tyro fabula uana tui. Varro, quod nubat, id est operiat terras: quod Lucidaque Alcyone, Ceyceque, et Alymone idem scribit Arnobius. At M. Cicero a nando nata, uocatum existimauit. a graecis Ποσειδὼν Et nondum nexis angue Medusa dictus, quod pedibus terram quatiat: a ποὺς comis. uidelicet, id est pes: et σείω, quatio. Et δῆ pro Flauaque Laodice, coeloque recepta Celeno, γῆ dorice, id est terra: Socrates uero apud Et quarum memini nomina lecta mihi: Platonem in Cratylo, nunc dictum ait quasi Has certe pluresque canunt Neptune, poetae, ποσὶ δεσµὸν hoc est, pedibus uinculum: quia Molle latus lateri conseruisse tuo. pedibus eunti, maris natura ne procedat, Sed et alios huius dei amores quos legimus, impedit: nunc quasi πολλὰ εἰδὼν, id est multa missos facimus: ut quos ridet Arnobius, uidens. uel, inquit, fortassis ab eo quod dicitur Amphitrites, Hippocoontis, Menalippes, σείειν id est quatere. Σείων enim, id est aliarum. Scribit Gellius, antiquos uocasse quatiens est nominatus, cui π ac δ fuit Neptuni filios, immanes ac feroces homines, adiectum. Alii dictum putant a πόσις, id est a ab omnique humanitate alienos, tanquam mari potione, quod Neptunus symbolum gerat genitos: cui et Seruius in tertio Aeneidos aquae, quae mortalibus prima portio fuit. Sed subscribit. ait enim, de Harpyis agens, et Fulgentium audiamus (quamuis hic auctor Neptunum prodigiorum omnium patrem: et non omnino mihi, uel fide rerum, uel loquendi perinde etiam factum, ut quotiescunque desunt proprietate satis probatus, utcunque tamen parentes, redeamus ad generalitatem. Sic et audiendus:) Neptunum, inquit, tertium peregrinos, Neptuni filios dicimus: quorum aquarum esse uoluerunt elementum, quem ignoramus parentes, ut etiam ante retulimus, ideo Graeci et ποσειδῶνα nuncupant, quasi Iouis et terrae filios. Sedenim et Phurnutus ait, ποιὸν εἰδὴν, quod nos latine facientem propter maris uiolentiam omnes uiolenti et imaginem dicimus: illa uidelicet ratione, quod audacioris animi homines Neptuni filii uocati hoc solum elementum imagines in se formet sunt: ut Cyclopes, Lestrygones, et Aloidae. spectantium, quod nulli alii ex quatuor Donatus Neptunum scribit, quia medius esse competat elementis: quamuis specula et putaretur inter coelum et inferos, utriusque specularia imagines repraesentent, alia (ut regni participem fuisse, habuisseque creditur) ratione. Tridentem uero ob hanc rem elementorum potiorem partem. ideoque ei forte appingunt, quod aquarum natura tridentem habere, pro numero elementorum: triplici uirtute fungatur: id est, liquida, unde et τριαινοῦχος, hoc est Tridentifer. quod foecunda, potabili. Hinc et Neptuno et Proclus refert in Cratylum Platonis, ubi de Amphitriten in coniugium deputant. ἀµφὶ fratrum trinitate agit. Phurnutus tamen in enim graece circumcirca dicimus, eo quod maris impetum retulit: ipsum lege. Pingebatur omnibus tribus elementis aqua conclusa sit: id Neptunus et ipse uariis modis, nunc pacatus et est, sit in coelo, sit in aere, item in nubibus et tranquillus, nunc commotus, ut in primis in in terra, ut fontes, putei. Et haec ferme Homero et Vergilio poetis uidemus: nunc Placiades. Scribit Herodotus in secundo, nudus etiam cum tridente et concha, quo Neptuni nomen, id est Posidonos, ab initio modo ipse conspexi: nunc in ueste caerulea, id non fuisse apud Aegyptios: idque nomen ab est cyanea, ut Phurnutus ait. Lucianus in Africanis eos audiuisse, deumque putasse, Sacrificiis, cyaneis capillis et nigris effingit. Sic uerum nullo honore cultum. Fuit autem tamen a Philostrato in Imaginibus, cum equis Neptunus maris deus creditus: unde illum scilicet et cetis in mari tranquillo incedere. Sed poetice Liquidum deum Propertius illo uersu et cum buccino et fuscina, qualem uocauit: [p.216] marmoreum uidi. Scribit in Delphino Hyginus: Quae uoluit liquido tota subire deo. Qui Neptuno, inquit, simulachrum faciunt, Vidi et qui Posidona est interpretatus, terrae delphinum aut in manu, aut sub pede eius maritum. Sane et Neptuni amores fabulosi constituere uidemus, quod Neptuno gratissimum esse arbitrantur. Scribit Plato in positum fuit, quo et Τριαινοκράτορα Critia, uel Atlantico, templum amplitudinis appellatum obseruauimus. eximiae, et structurae admodum mirandae: Μυκέταν Neptunum appellatum apud deumque ipsum Neptunum [p.217] curru poetas, et Phurnutum, et grammaticos legimus, insistentem, et tenentem equorum alatorum a mugitu, et maris (ut si dicam) boatu. quin et habenas, laquearia alta ceruice tangentem. mare ipsum sonorum uocant, et perstrepens, Hunc circa Nereidas delphinis insidentes ἀγάστονον, et πολύφλοισβον, ab ipso strepitu, centum: tot enim esse putabantur. Martianus quem non absimilem a boum mugitu ipsum uero ita expressit: Maritima, inquit, mare edere uidetur. Sed et huic deo ταύρους inundatione uiridior, coronam albidi salis παµµέλαινας, id est tauros ualde furuos instar candidam, atque spumarum caniciei nigrosue immolabant, ut etiam in De sacrificiis concolorem habens. Nomismata ipse duo Syntagmate dicemus. Hoc quidem loco conspexi, alterum Vespasiani, alterum Adriani, Phurnutus ait, [p.218] propter maris colorem. quae ambo habebant a tergo has literas, unde etiam, ait, et illum Κυανοχαίτην NEPT. RED. hoc est, Neptuno reduci. appellabant, quod cyaneas et caeruleas iubas pulchra uero erat imago nudi stantis, in laeui haberet. Sed et fluuios ταυρώπους καὶ humeri tergo propendebat amictus, dextera κερασφόρους, id est cornigeros, et tauriformes trilorem scuticam, laeua elatum tridentem interdum, eadem ratione appellatos uidemus: tenebat. A Neptuno porro Neptunalia dicta, tametsi aliter in Baccho relaturi. Quin et si huius enim dei VI feriae, ait M. Varro. Graeci Hesychio stamus, Neptunus ipse Ταῦρος et uero octauum cuiusque mensis diem Neptuno Ταυρεῖος nuncupatus est, et Ταυρία ipsius dei sacrum esse uoluerunt, ut Plutarchus in celebritas, quod et Phauorinus probat. At uero Theseo, et nos in Fastis retulimus. Sed iam in Scholiis scuti Herculis Hesiodi, super eo ipsius dei nomina interpretemur. Secundus uersu, καὶ ταύρεος ἐννοσίγαιος, scribitur: Iupiter aliquando Neptunus uocatus est. τάυρεος epitheton Neptuni, Boeotice, quod ei Statius: Dextramque secundi, Quod superest, deo tauri mactabantur in Helicone: uel ut alii complexa Iouis. ut Iupiter tertius, Pluto dictus dicunt, in Onchesto: idque uel propter est. undarum fluctuumque sonitum, ex quo etiam Βασιλεὺς Ποσειδὼν, id est Neptunus rex Ταυρόκρανος, id est Tauriceps dictus est. cognominatus est apud Troezenios. nam cum Porro et ab eadem Onchesti urbe, idem inter Neptunum et Pallada certamen ortum Onchestius, ut Pausanias docet, esset de Troezeniorum regione, Iupiter statuit, cognominabatur. Homerus: ut amborum communis esset ditio: qua ex re ᾽Ογχεστόν τ´ ἱερὸν, Ποσιδήιον ἄγλαον Neptunus rex, et Vrbana Minerua, id est ἄλσος, hoc est, Πολιὰς ᾽Αθήνα, item fortis, id est Sthenias, Onchestumque sacrum, Neptuni splendida dicti ibi fuere. historiam in secundo Pausanias templa. pluribus exponit. Prosclystius Neptunus hac de causa Tridentifer, et Tridentiger deus Neptunus cognominatus est. Cum enim Iuno et dictus est, Ouidius in XI. Metamorphoseon, Neptunus de agro Argiuo contenderent, Cumque tridentigero tumidi genitore Inachus et alii electi iudices ipsum Iunoni profundi. adiudicarunt. at Neptunus grauiter commotus, Hinc Τριαινοῦχον Graeci nuncupant, id agrum ipsum inundauit: qua ex re Iuno quod et in Scholiis Procli in Cratylum Platonis Neptunum rogauit, ut alluuionem reduceret. scribitur. Sed et Εὐτριαίνης interdum dictus quod cum sororis precibus Neptunus delinitus est, hoc est, tridente et fuscina bonus. Quare fecisset, Argiui in huius rei memoriam uero fuscina Neptuno attribuatur, praeter quae templum Neptuno consecrarunt, quem ex re iam ex Fulgentio ascripsi, pluribus etiam Προκλύστιον appellarunt. historia pluribus a ostenditur. uel quod ea piscatores utantur, uel Pausania recitatur. quod aptum sit instrumentum ad mouendam Taenarius Neptunus dictus, ut Suidas et alii terram. Iidem praeterea Graeci Neptunum tradunt. Taenarus Laconiae est promontorium, ᾽Ορσοτρίαιναν, id est Tridente furentem ubi ad inferos aditum esse putarunt ueteres: in uocant. Pindarus, et ᾽Αγλαοτρίαιναν, hoc est quo etiam fuit Asphalii Neptuni templum, ad illustrem fuscina. Legi et his diebus graecum quod cum Hillotes, id est serui elegans epigramma, quod Corinthi in Isthmo Lacedaemoniorum supplices confugissent, eos Lacedaemonii nihil uerentes, interemerunt: qua contrarios exitus cur assidue uertitur ex re impii habiti sunt, et scelesti, quod templi placitorum inopinata mutatio? Sed quod religionem uiolassent. Historiae meminit in Consus Neptunus sit, Ausonius ostendit in primo Thucydides. unde prouerbium, Monosyllabis: Taenarium malum, factum est, cum maximum Tum Iouis, et Consi germanus, tartareus Dis. malum significatur: quoniam atrocissime Idem alibi: Lacedaemonii se gesserunt aduersus Hillotas Caenea mutauit proles Saturnia Consus. supplices. A Taenaro etiam, ut Hesychius Cuius Caenei fabulam habemus in Ouidii scribit, celebritas Taenarias: et Taenaristae, Metamorphoseis. Sed de Conso caetera quin ea exercebantur. Hinc igitur Taenarius prosequamur. Plutarchus cum alibi, tum deus Neptunus dictus, Poeta in Priapeis: maxime in Romulo, Romulum ait cuiusdam Vnde Taenarus,