58 500 JELENIA GÓRA ul. WOLNOŚCI 150/45. tel/fax. 75 64 32 099; tel. 502 641 541; e mail: [email protected]
Program ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego
na lata 2012 ─ 2015 z perspektywą do roku 2019
Przyjęty Uchwałą Nr ...... Rady Powiatu Jeleniogórskiego
z dnia ......
Zakład posiada wdroŜony System Zarządzania Jakością
Zespół autorski:
Andrzej Kurpiewski Mariusz Szalej Małgorzata Czcińska Wydra
Nadzór merytoryczny: Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa P 16A.1 / lipiec 2012 r. Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze Spis treści
I. WSTĘP...... 5 1. Cel opracowania...... 5 2. Podstawy prawne opracowania ...... 5 3. Uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska wynikające z innych dokumentów...... 7 3.1 Polityka ekologiczna Państwa na lata 2009 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 ...... 7 3.2 Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2008÷2015 ...... 8 3.3 Naprawcze programy ochrony powietrza dla stref na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu.....9 3.4 Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009 2013 ...... 12 3.5 Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska ...... 12 3.6 Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko – Czeskiego ...... 13 3.7 Strategia zrównowaŜonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006÷2014 ...... 13 3.8 Tezy Karkonoskie – koncepcja zrównowaŜonego rozwoju Regionu Karkonoskiego...... 15 3.9 Wieloletni plan inwestycyjny powiatu jeleniogórskiego...... 17
II. RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU JELENIOGÓRSKIEGO NA LATA 2008÷2011...... 18 1. Zadania własne...... 18 2. Zadania koordynowane ...... 22 3. Ocena skutków środowiskowych podjętych działań na podstawie wybranych obiektywnych wskaźników jakości środowiska...... 25 4. Krajowe limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska...... 29
III. SYNTETYCZNA OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 34 1. Ogólna charakterystyka powiatu jeleniogórskiego...... 34 2. Budowa geologiczna i surowce mineralne ...... 39 2.1 Identyfikacja problemów związanych z ochroną zasobów naturalnych na terenie gmin powiatu ...... 41 3. Klimat...... 41 3.1 Charakterystyka mezoklimatu ...... 41 3.2 Warunki termiczne ...... 42 3.3 Opady atmosferyczne ...... 43 3.4 Warunki przewietrzania...... 44 4. Zasoby przyrodnicze...... 46 4.1 Flora ...... 47 4.2 Fauna...... 48 4.3 Łowiectwo ...... 49 4.4 Rzeźba terenu i walory wizualne krajobrazu...... 50 4.5 Ochrona prawna wartości przyrodniczych ...... 53 4.6 Identyfikacja problemów związanych z ochroną przyrody na terenie gmin powiatu ...... 59 5. Przestrzeń leśna ...... 60 5.1 Identyfikacja problemów związanych z ochroną lasów na terenie powiatu ...... 63 6. Jakość wód i stosunki wodne ...... 63 6.1 Wody podziemne...... 63 6.2 Wody powierzchniowe ...... 64 6.3 Gospodarka wodno ściekowa w gminach powiatu jeleniogórskiego ...... 66 6.4 Identyfikacja problemów związanych z ochroną środowiska wodnego na terenie gmin powiatu ...... 71 7. Stan czystości powietrza ...... 71
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 2/148 7.1 Emisje zanieczyszczeń do powietrza...... 71 7.2 Ocena stanu czystości powietrza...... 74 7.3 Określenie klasy stref ...... 75 7.4 Energia odnawialna ...... 77 7.5 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powietrza na terenie gmin powiatu ...... 81 8. Klimat akustyczny...... 82 8.1 Hałas przemysłowy...... 82 8.2 Hałasy komunikacyjne...... 83 8.3 Identyfikacja problemów związanych z ochroną przed hałasem na terenie gmin powiatu .....86 9. Powierzchnia ziemi i gleby ...... 86 9.1 Rolnicza przestrzeń produkcyjna...... 86 9.2 Gleby i ich przydatność rolnicza ...... 87 9.3 Zasobność i zanieczyszczenie gleb ...... 88 9.4 Tereny zdegradowane...... 90 9.5 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powierzchni ziemi na terenie gmin powiatu.91 10. Promieniowanie...... 92 10.1 Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 92 10.2 Promieniowanie jonizujące ...... 94 11. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne...... 96 11.1 Ryzyko powstania powaŜnych awarii ...... 97 11.2 ZagroŜenia powodziowe...... 98 11.3 Identyfikacja problemów związanych z zapobieganiem powaŜnym awariom i powodziom na terenie powiatu ...... 101
IV. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA. CELE I ZADANIA...... 102
STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU 2019...... 102
CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM ...... 104 1. Koordynacja działań na rzecz ochrony środowiska ...... 104 2. Współpraca przygraniczna ...... 106 3. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska...... 108 4. Zadania własne z zakresu rozwiązań systemowych...... 108 5. Kierunki działań na lata 2016 2019 ...... 109 6. Zadania koordynowane przez powiat...... 109
PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 109 7. Cele i kierunki działań...... 112 8. Zadania własne z zakresu edukacji ekologicznej i komunikacji społecznej ...... 112 9. Kierunki działań na lata 2016 2019 ...... 113
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UśYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY .114 10. Ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazu...... 114 10.1 Cele i kierunki działań...... 114 10.2 Zadania własne z zakresu ochrony bioróŜnorodności ...... 114 10.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 115 11. Ochrona lasów ...... 115 11.1 Cele i kierunki działań...... 115 11.2 Zadania własne z zakresu ochrony lasów...... 115 11.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 116 12. Ochrona powierzchni ziemi i gleby...... 116 12.1 Cele i kierunki działań...... 116 12.2 Zadania własne z zakresu ochrony powierzchni ziemi ...... 117 12.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 118
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 3/148 13. Ochrona zasobów naturalnych, kopalin i wód podziemnych ...... 118 13.1 Cele i kierunki działań...... 118 13.2 Zadania własne...... 118 13.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 118
POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ...... 118 14. Jakość wód i stosunki wodne ...... 118 14.1 Cele i kierunki działań...... 119 14.2 Zadania własne z zakresu ochrony wód...... 119 14.3 Zadania koordynowane przez powiat...... 119 14.4 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 120 15. Ochrona przed hałasem...... 120 15.1 Cele i kierunki działań...... 121 15.2 Zadania własne z zakresu kształtowania klimatu akustycznego ...... 121 15.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 122 16. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem...... 122 16.1 Cele i kierunki działań...... 122 16.2 Zadania własne z zakresu ochrony atmosfery ...... 123 16.3 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 124 17. Ochrona klimatu ...... 124 17.1 Cele i kierunki działań...... 124 18. Gospodarka odpadami...... 126 19. Promieniowanie elektromagnetyczne...... 127 19.1 Cele i kierunki działań...... 127 19.2 Zadania własne...... 128 20. Promieniowanie jonizujące ...... 128 20.1 Cele i kierunki działań...... 128 20.2 Zadania własne...... 128 20.3 Zadania koordynowane przez powiat...... 128 20.4 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 129 21. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne...... 129 21.1 Cele i kierunki działań...... 129 21.2 Zadania własne...... 130 21.3 Zadania koordynowane przez powiat...... 131 21.4 Kierunki działań na lata 2016 2019...... 131
ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, WODY I ENERGII...... 132
V. HARMONOGRAM WŁASNYCH ZADAŃ PROEKOLOGICZNYCH I NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROGRAMU ...... 133
VI. UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE ...... 135 1. Nakłady na realizację zadań ochrony środowiska w latach 20012÷2016...... 135 2. Analiza budŜetu powiatu pod kątem finansowania zadań sprzyjających ochronie środowiska...... 135 3. Pozyskiwanie środków finansowych...... 137
VII. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA PROGRAMÓW GMINNYCH ...... 141
VIII. MONITORING PROGRAMU I ŚRODOWISKA ...... 142
SPIS WYKORZYSTANYCH PUBLIKACJI I DOKUMENTÓW ...... 147
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 4/148 I. WSTĘP
1. Cel opracowania Celem pracy jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Powiatu Jeleniogórskiego na Lata 2008÷2011 z Perspektyw ą do Roku 2015, który został przyj ęty uchwał ą nr XXXVI/216/09 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 28 wrze śnia 2009 r. Dokument niniejszy, pozwalaj ący na kontynuacj ę zada ń zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska naturalnego na terenie powiatu w latach 2012÷2019, nale Ŝy traktowa ć jako wypełnienie obowi ązku wynikaj ącego z ustawy Prawo Ochrony Środowiska, która zobowi ązuje samorz ądy do odnoszenia co 4 lata celów i niezb ędnych działań okre ślonych w programie do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakre śla „Polityka ekologiczna państwa w latach 2009÷2012 z perspektyw ą do roku 2016”, a za ni ą Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolno śląskiego na lata 2008-2011 z uwzgl ędnieniem lat 2012-2015. Długoterminowy cel programu okre śla tak Ŝe strategia zrównowa Ŝonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego przedstawiająca wizj ę ekorozwoju regionu, w któr ą wpisana jest konieczno ść prowadzenia działalno ści człowieka w harmonii z ekosystemami.
Przedmiotowy program ma za zadanie przyczyni ć si ę nie tylko do rozwi ązania istniej ących problemów, ale równie Ŝ takiego ukierunkowania działa ń, które pozwoliłoby przeciwdziała ć zagro Ŝeniom mog ącym pojawi ć si ę w przyszło ści. W programie uwzgl ędnione zostały wszystkie istotne dla gmin powiatu jeleniogórskiego zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpo średnio powi ązanych proporcjonalnie do mo Ŝliwo ści finansowych i organizacyjnych. Kieruj ąc si ę potrzeb ą utrzymania kompatybilno ści niniejszego programu z programami wy Ŝszego rz ędu, w dokumencie tym przyj ęto cele środowiskowe usystematyzowane według priorytetów wyznaczonych w wojewódzkim programie ochrony środowiska województwa dolno śląskiego. W przedmiotowym dokumencie zawarto tak Ŝe raport z wykonania zada ń obwi ązuj ącego w latach 2008-2011 programu, który zgodnie z art. 18 ust 2 przywołanej wy Ŝej ustawy Zarz ąd przedstawia Radzie Powiatu.
2. Podstawy prawne opracowania Art.17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) stanowi, Ŝe zarz ąd powiatu opracowuje program ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa. Zgodnie z art. 14 przywołanej wy Ŝej ustawy, program powinien okre śla ć: cele ekologiczne; priorytety ekologiczne; rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych; środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno- ekonomiczne i środki finansowe.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 5/148 Bardziej szczegółowe wskazówki dotycz ące zawarto ści programów zawieraj ą przyj ęte 21 grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Wytyczne te „maj ą charakter ramowy i mog ą by ć wykorzystane jako materiał pomocniczy przy sporz ądzaniu programów ochrony środowiska”. Dokument ten podkre śla, Ŝe struktura wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska powinna nawi ązywa ć do struktury polityki ekologicznej pa ństwa. Program ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego na lata 2012–2015 opracowany został z uwzgl ędnieniem układu strukturalnego „Wytycznych...” i zawiera mi ędzy innymi nast ępuj ące elementy: racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych, poprawa jako ści środowiska, narz ędzia i instrumenty realizacji programu, współpraca przygraniczna, harmonogram realizacji i nakłady na realizacj ę programu, kontrola realizacji programu. Ponadto, zgodnie z wy Ŝej powołanymi wytycznymi, program powiatowy uwzgl ędnia: zadania własne powiatu (zadania finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji powiatu); zadania koordynowane (pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie powiatu, ale podległych bezpo średnio organom wojewódzkim lub centralnym); szczegółowe wytyczne do sporz ądzania programów gminnych.
Projekty powiatowych programów ochrony środowiska opiniowane s ą przez zarz ąd województwa. Opinia ta nie jest wi ąŜą ca. Z wykonania programów sporz ądza si ę co 2 lata raporty, które przedstawia się Radzie Powiatu. Programy, tak jak Polityka ekologiczna pa ństwa, sporz ądzane s ą na 4 lata, a przewidziane w nim działania powinny obejmowa ć tak Ŝe okres nast ępnych 4 lat (art. 14 ust. 2 ustawy Po ś). Dla terenów, na których przekroczone s ą standardy jako ści środowiska (np. przekroczenia norm hałasu) tworzy si ę tak zwane programy naprawcze (art. 84 Prawa ochrony środowiska), które maj ą mie ć posta ć aktu prawa miejscowego. Upowa Ŝnienia do opracowania konkretnych programów, zwi ązanych z ochron ą wskazanych elementów środowiska, zawieraj ą przepisy ustaw szczególnych. W niniejszym Programie ochrony środowiska zadbano o jego kompatybilno ść z nast ępuj ącymi dokumentami: Polityka ekologiczna państwa w latach 2009÷2012 z perspektyw ą do roku 2016 przyj ęta uchwał ą Sejmu RP z dnia 22 maja 2009 roku [MP z 2009 r. Nr 34, poz. 501]; Wojewódzki program ochrony środowiska województwa dolno śląskiego na lata 2008÷2011 z uwzgl ędnieniem lat 2012-2015 przyj ęty Uchwał ą Nr LIV/969/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 roku;
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 6/148 Naprawcze programy ochrony powietrza dla stref na terenie województwa dolno śląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu przyj ęte Uchwał ą Nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 28 grudnia 2010 roku; Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolno śląskiego na lata 2009-2013 przyj ęty Uchwał ą Nr LIV/951/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 roku; Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska przyj ęty Uchwał ą Sejmiku Województwa Dolno śląskiego Nr XLIX/681/05 z dnia 16.12.2005 roku; Strategia zrównowa Ŝonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006÷2014 przyj ęta dnia 31 marca 2006 roku uchwał ą Rady Powiatu Jeleniogórskiego nr XXXIX/274/06; Wieloletni plan inwestycyjny powiatu jeleniogórskiego na lata 2010-2014 stanowi ący zał ącznik do Uchwały nr XII/68/11 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 29 wrze śnia 2011 r. Aktualizacj ę programu przeprowadzono uwzgl ędniaj ąc tak Ŝe zweryfikowane priorytety i zadania zapisane w poprzedniej edycji programu ochrony środowiska dla powiatu jeleniogórskiego, diagnoz ę stanu środowiska oraz nowe akty prawne. Sporz ądzaj ąc niniejszy dokument brano tak Ŝe pod uwag ę programy ochrony środowiska dla poszczególnych gmin powiatu jeleniogórskiego oraz dla sąsiednich powiatów, a zwłaszcza dla miasta Jelenia Góra.
Dla zachowania spójności, struktura niniejszego Programu została podporządkowana strukturze programu ochrony środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2008÷2015 - przyjęto identyczne cele strategiczne oraz mierniki monitoringu środowiska. Cele krótkoterminowe (operacyjne) i kierunki działań zostały dostosowane do specyfiki powiatu jeleniogórskiego. W Programie uwzględniono wszystkie wytyczne do sporządzania powiatowych programów ochrony środowiska podane w dokumencie nadrzędnym.
3. Uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska wynikające z innych dokumentów
3.1 Polityka ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 Polityk ę ekologiczn ą, obejmuj ącej lata 2009-2012, która została przyj ęta uchwał ą Sejmu RP z dnia 22 maja 2009 roku [MP z 2009 r. Nr 34, poz. 501], nale Ŝy traktowa ć jako aktualizacj ę i uszczegółowienie Polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, która została sporz ądzona jako realizacja ustale ń ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó Ŝn. zm.). Omawiany dokument na wst ępie dokonuje diagnozy polskiej polityki ekologicznej i okre śla jej wyzwania. Wskazuje na dokonane w ostatnich 15 latach istotne obni Ŝenie wielko ści ładunków odprowadzanych do środowiska. Jednocze śnie mówi o niskim poziomie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa i zapowiada intensyfikacj ę edukacji ekologicznej oraz wzmocnienie współpracy z organizacjami ekologicznymi. W zakresie finansów skutkiem realizacji proponowanej Polityki ma by ć zwi ększenie
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 7/148 efektywno ści wykorzystania środków pomocowych UE, mobilizacja funduszy krajowych oraz stworzenie nowych instrumentów wspieraj ących działania proekologiczne. W nowym dokumencie zachowano podobn ą struktur ę jak w przypadku "Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010" . Wprowadzone zmiany to: dodanie rozdziału zawieraj ącego wst ępn ą diagnoz ę rozwoju polityki ekologicznej, dodanie rozdziału zawieraj ącego priorytety i cele polityki ekologicznej na lata 2007-2010, uwzgl ędnienie w szerszym zakresie zagadnie ń uj ętych w Konwencji klimatycznej i w Protokole z Kioto, co wynika z faktu, Ŝe polityka ochrony klimatu uzyskała w ostatnich latach najwy Ŝszy priorytet w świecie, a problemy z ni ą zwi ązane nabrały istotnego znaczenia nie tylko dla ochrony środowiska, ale równie Ŝ dla działalno ści gospodarczej i społecznej. Przyjmuj ąc za Polityk ą ekologiczn ą państwa (PEP), nadrz ędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej powiatu jeleniogórskiego powinno by ć „zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego jego mieszkańcom i tworzenie podstaw do zrównowaŜonego rozwoju społeczno – gospodarczego”.” Wyznaczonymi w PEP celami realizacyjnymi programów ochrony środowiska są: wzmacnianie systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii, dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszka ńców Polski, ochrona klimatu. Planowane w tym dokumencie działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisuj ą si ę w priorytety ustalone w skali Unii Europejskiej. Priorytetami takimi s ą (Environment 2010: Our Future, Our Choice ): działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównowa Ŝonego rozwoju; zmiany klimatu i globalne ocieplenie, ochron ę przyrody i bioró Ŝnorodno ści (zwi ększenie obszarów chronionych, w tym mórz), środowisko naturalne, zdrowie i jako ść Ŝycia, zasoby naturalne i gospodarka odpadami (recykling).
3.2 Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2008÷2015 Wojewódzki program ochrony środowiska województwa dolno śląskiego na lata 2008÷2011 z uwzgl ędnieniem lat 2012-2015 został przyj ęty Uchwał ą Nr LIV/969/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 roku. Program ten jest aktualizacj ą Programu zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolno śląskiego, który był dokumentem programowym wytyczaj ącym cele, kierunki działa ń i zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie województwa w latach 2001 - 2008. Podstaw ą polityki ekologicznej regionu jest zasada zrównowaŜonego rozwoju. Głównym jej zało Ŝeniem jest prowadzenie polityki i działa ń w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 8/148 społecznego w sposób umo Ŝliwiaj ący zachowanie zasobów i walorów środowiska w takim stanie, aby zarówno obecne jak i przyszłe pokolenia mogły z nich w pełni korzysta ć. W kontek ście powy Ŝszego, dokument ten nast ępuj ąco formułuje nadrz ędny cel Programu: „DąŜenie do osiągnięcia zrównowaŜonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska.” W programie wojewódzkim zaleca si ę, aby zagadnienia omówione ogólnie, a specyficzne i wa Ŝne dla danego powiatu, zostały uszczegółowione w powiatowym programie. Zarówno struktura, jak i szczegółowa zawarto ść programów powiatowych le Ŝy w gestii powiatu, zaleca si ę jednak, aby dla zachowania spójno ści z programem wojewódzkim przestrzega ć stosowania przyj ętych w wojewódzkim programie mierników (wska źników).
3.3 Naprawcze programy ochrony powietrza dla stref na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu Naprawcze programy ochrony powietrza (POP) dla stref na terenie województwa dolno śląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu zostały przyj ęte Uchwał ą Nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 28 grudnia 2010 roku (Dz. Urz. 2011, Nr 49, poz. 665). Jest to dokument przygotowany w celu okre ślenia działa ń, których realizacja ma doprowadzi ć do osi ągni ęcia warto ści dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu. Program ochrony powietrza jest elementem polityki ekologicznej regionu, st ąd zaproponowane w nim działania musz ą by ć zintegrowane z istniej ącymi planami, programami, strategiami, innymi słowy wpisywa ć si ę w realizacj ę celów makroskalowych oraz celów regionalnych i lokalnych. Obowi ązek sporz ądzenia Programu ochrony powietrza od 1 stycznia 2008 roku spoczywa na Marszałku Województwa, który ma jednocze śnie koordynowa ć jego realizacj ę. Na podstawie art. 87 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 52 poz. 310), w województwie dolno śląskim wyznaczonych zostało 16 stref, dla których przeprowadzana jest coroczna ocena jako ści powietrza. Oceny jako ści powietrza w danej strefie dokonuje, zgodnie z art. 89 ww. ustawy, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w oparciu o prowadzony monitoring stanu powietrza. Stanowi to podstaw ę do klasyfikacji stref na strefy, w których: poziom st ęŜ eń substancji nie przekracza warto ści dopuszczalnej (strefa A) – działania niewymagane strefy, w których poziom cho ćby jednej substancji mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines tolerancji (strefa B)– konieczne okre ślenie obszarów i przyczyn oraz podjecie działa ń poziom cho ćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji (strefa C) – konieczne opracowanie POP Dla powiatu jeleniogórskiego nie wymaga si ę opracowania programów naprawczych dla ochrony powietrza, za wyj ątkiem programu ochrony powietrza z uwagi na przekroczenie poziomu docelowego
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 9/148 dla ozonu, wyra Ŝonego jako AOT 40. Na stacji tła regionalnego wska źnik, ten u średniony dla 3 kolejnych lat wyniósł 24953 g/m 3×h. 1 Dla poprawy jako ści powietrza i efektywnego zarz ądzania jako ści ą powietrza na obszarze województwa dolno śląskiego wskazuje si ę 5 celów strategicznych, z których dwa dotycz ą powiatu jeleniogórskiego: CEL 4. Ograniczenie emisji prekursorów ozonu (dwutlenek azotu, tlenek węgla) w strefie dolnośląskiej i Aglomeracji Wrocławskiej (na ile jest to moŜliwe, za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych). CEL 5. Ochrona wraŜliwych grup ludności, w tym dzieci w sytuacjach przekroczenia / ryzyka przekroczenia progu informowania dla ozonu oraz progu alarmowego dla ozonu. Kierunki działa ń na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza ozonem, w du Ŝym stopniu pokrywaj ą si ę z działaniami na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza innymi substancjami. W omawianym Programie wskazano, mi ędzy innymi: Kompleksowe uwzgl ędnianie w strategicznych dokumentach powiatów, miast i gmin zagadnie ń ochrony powietrza w tym w zakresie ozonu, a szczególnie w strategiach i planach energetycznych Prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnej w zakresie szkodliwo ści ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery i preferowanych form zachowa ń w przypadku informacji o mo Ŝliwo ści wyst ąpienia lub wyst ąpieniu wysokich st ęŜ eń ozonu w powietrzu. Uwzgl ędnianie w Programach Ograniczenia Niskiej Emisji zagadnie ń zanieczyszczenia ozonem poprzez preferowanie działa ń redukuj ących prekursory ozonu Analiza emisji prekursorów ozonu w post ępowaniach administracyjnych na etapie wydawania pozwole ń w zakresie ochrony powietrza Prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w rejonach najwi ększego zanieczyszczenia powietrza Tworzenie ście Ŝek rowerowych i ci ągów ruchu pieszego Uwzgl ędnienie w zakupach i zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówie ń publicznych, które uwzgl ędnia ć będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem ozonem (np. zakup środków transportu spełniaj ących odpowiednie normy emisji spalin) Wymaganie stosowania najlepszych dost ępnych technik w wydawanych pozwoleniach zintegrowanych Przekazywanie do Marszałka Województwa Dolno śląskiego wyników przeprowadzonych pomiarów nat ęŜ enia ruchu na poszczególnych odcinkach dróg w terminie do trzech miesi ęcy od ich przeprowadzenia Monitoring placów budowy pod k ątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu, w ramach kontroli przestrzegania warunków pozwolenia na budow ę
1 dane z roku 2007, w którym sporządzono omawiany POP
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 10/148 Monitoring pojazdów opuszczaj ących place budów pod k ątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadz ącego do niezorganizowanej emisji pyłu w ramach kontroli przestrzegania warunków pozwolenia na budow ę Promocja działa ń na rzecz podniesienia efektywno ści energetycznej i oszcz ędzania energii, opracowanie strategii energetycznych dla województwa, powiatów, miast i gmin. Uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego mo Ŝliwych korytarzy przepływu powietrza. Budow ę obwodnic i wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów najwi ększego zaludnienia. Usprawnienie ruchu drogowego w miastach (organizacja, likwidacja zatorów „zielone fale”, inteligentne systemy zarz ądzania ruchem). Zast ępowanie indywidualnych środków transportu transportem publicznym. Rozbudow ę systemów transportu publicznego. Rozbudow ę systemów transportu alternatywnego w tym budow ę ście Ŝek rowerowych. Promowanie ekologicznych środków transportu w tym zast ępowanie floty autobusów miejskich autobusami o mniej uci ąŜ liwym dla środowiska nap ędzie (w tym gazowym i elektrycznym) i spełniaj ących normy ekologiczne EURO – 4, 5 i 6. Wprowadzanie stref ograniczonego ruchu. Analiza pozwole ń udzielonych najwi ększym emitentom NOx, CO i zaostrzenie kontroli tych zakładów. Zaostrzenie kontroli przestrzegania przepisów dotycz ących eksploatacji urz ądze ń oraz usług w zakresie składowania, dystrybucji paliw, rozpuszczalników i innych substancji, ze szczególn ą uwag ą na szczelno ść instalacji oraz odzysk i unieszkodliwianie ew. przecieków. Eliminacja indywidualnych pieców oraz niskosprawnych kotłów w ęglowych i zast ępowanie ich dostaw ą ciepła sieciowego, gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie, ogrzewaniem gazowym i elektrycznym z priorytetem na obszarach przekrocze ń norm jako ści powietrza. Eliminacja lokalnych, nisko sprawnych kotłowni, szczególnie spalaj ących w ęgiel niskiej jako ści. Wspieranie i promocja wykorzystania działa ń termomodernizacyjnych w budynkach publicznych, komunalnych i prywatnych. Wspieranie i promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w kierunku wspierania wykorzystania biomasy do kotłów indywidualnych. Dla budownictwa indywidualnego stosowanie paneli słonecznych i pomp cieplnych. Budowa, rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych, tam gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie. Rozbudowa sieci gazowych, szczególnie na terenach budownictwa rozproszonego. W rzemio śle, drobnej wytwórczo ści i usługach preferowanie technologii o niskiej emisji prekursorów ozonu.
Odr ębn ą stref ę utworzono dla miasta Jelenia Góra, która, oprócz ozonu, została zakwalifikowana do wykonania Programu z uwagi na: przekroczenie dopuszczalnej cz ęsto ści przekraczania poziomu dopuszczalnego 24-godz. st ęŜ eń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym,
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 11/148 przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym. W Programie tym zapisano tak Ŝe zadania, które powinny by ć realizowane na terenie powiatu jeleniogórskiego. S ą to: remont i modernizacja drogi wojewódzkiej nr 367 (Jelenia Góra - Kamienna Góra - Wałbrzych), poprawa stanu technicznego dróg istniej ących w powiecie – utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z drogi; modernizacja dróg.
3.4 Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009-2013 Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolno śląskiego na lata 2009-2013 został przyj ęty Uchwał ą Nr LIV/951/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 roku. Program ten został opracowany na podstawie map akustycznych dla dróg krajowych wykonanych przez Generaln ą Dyrekcj ą Dróg Krajowych i Autostrad w 2007 roku i obejmuje swym zakresem tereny poło Ŝone w s ąsiedztwie najbardziej obci ąŜ onych ruchem samochodowym odcinków dróg krajowych oraz autostrady zlokalizowanych w województwie dolno śląskim, przy których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu wyra Ŝone wska źnikami L DWN oraz L N. W programie tym nie wskazano odcinków dróg krajowych na terenie powiatu jeleniogórskiego, którym nadano bardzo wysoki, wysoki i średni priorytet nara Ŝenia na hałas, wymagaj ących działa ń naprawczych.
3.5 Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska Dokument ten powstał w wyniku prac koordynowanych przez Wydział Ochrony Środowiska Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Dolno śląskiego. Został on przyj ęty Uchwał ą Sejmiku Województwa Dolno śląskiego Nr XLIX/681/05 z dnia 16.12.200 r. Program dotyczy okresu 2006 – 2015 i zakłada wprowadzanie zapisów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej na obszarze Dolnego Śląska poprzez edukacj ę formaln ą, obejmuj ącą system o światy i szkolnictwa wy Ŝszego oraz edukacj ę pozaszkoln ą. W Programie sformułowano trzy cele główne Programu Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska: I. Rozwój świadomo ści ekologicznej mieszka ńców Dolnego Śląska. II. System stałej współpracy mi ędzysektorowej i dialogu społecznego. III. Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy słu Ŝą cej powszechnej edukacji ekologicznej. Do powy Ŝszych celów sformułowane zostały konkretne zadania do instytucji nadzoruj ących szkolnictwo (kuratoriów o światy), o środków metodycznych ( DODN) władz uczelni wy Ŝszych, ale te Ŝ do jednostek zarz ądzaj ących obszarami chronionymi i le śnymi, organizacji pozarz ądowych, mediów, administracji i samorz ądów. Wymienione podmioty ró Ŝni forma udziału w realizacji programu. S ą w śród nich podmioty realizuj ące bezpo średnio edukacj ę ekologiczn ą oraz podmioty j ą wspieraj ące i finansuj ące. W niniejszym Programie ochrony środowiska zawarto zadania adresowane do zarz ądów powiatów, uwzgl ędniaj ąc przy tym specyfik ę społeczn ą i środowiskow ą powiatu jeleniogórskiego.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 12/148 3.6 Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko ––– Czeskiego W ramach prac polsko – czeskiej komisji mi ędzyrz ądowej do spraw współpracy transgranicznej przez grup ę robocz ą do spraw rozwoju pogranicza wykonano Strategi ę Rozwoju Pogranicza Polsko – Czeskiego. Dokument ten jest podstaw ą m.in. do tworzenia programów rozwojowych regionów oraz ma pozwoli ć na planistyczne przygotowanie regionu pogranicza do korzystania ze środków, przeznaczonych na wspomaganie realizacji celów polityk Unii Europejskiej. Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko – Czeskiego wskazuje mi ędzy innymi na konieczno ść podj ęcia działań w tematyce ochrony środowiska w celu „ochrony i przywracania warto ści zasobom naturalnym i kulturowym”. Środowisko naturalne pogranicza polsko-czeskiego jest dziedzictwem całej społeczno ści europejskiej, w zwi ązku z czym jego ochrona powinna być celem nadrz ędnym, realizowanym przy wsparciu ( środkami) całej tej społeczno ści – stwierdza si ę w strategii. Walory środowiska mog ą by ć te Ŝ podstaw ą rozwijania pewnych dziedzin aktywno ści gospodarczej (np. turystyki), jednak b ędą one efektywne pod warunkiem zachowania unikalnego charakteru dziedzictwa w tej sferze. Do najwa Ŝniejszych wyzwa ń w tej sferze zaliczy ć nale Ŝy: ochron ę cennych zasobów przyrodniczych, ochron ę obszarów niezabudowanych stanowi ących niezast ąpiony komponent środowiska naturalnego, zachowanie wielokulturowego dziedzictwa, odnow ę, utrwalanie i przywracanie bioróŜnorodno ści (w tym introdukcja gatunków wymarłych), działania ochronne i rekultywacj ę, renowacj ę i konserwacj ę na obszarach o szczególnie warto ściowych zasobach, zintegrowane zarz ądzanie zasobami wód.
3.7 Strategia zrównowaŜonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006÷2014 Strategia zrównowa Ŝonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006-2014, przyj ęta dnia 31 marca 2006 roku uchwał ą Rady Powiatu Jeleniogórskiego nr XXXIX/274/06, jest dokumentem zawieraj ącym hierarchiczn ą struktur ę celów i zada ń, których realizacja ma słu Ŝyć prawidłowej ewolucji gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Działania w sferze środowiskowej okre śla trzeci cel strategiczny: „Zachowanie i sanacja ekosystemów”. W zało Ŝeniach Strategii, cel ten ma by ć realizowany nie tylko przez ochron ę środowiska naturalnego powiatu jeleniogórskiego, ale przede wszystkim poprzez u Ŝytkowanie go zgodnie z zasadami ekorozwoju (rozwoju zrównowa Ŝonego). Działania te precyzuj ą nast ępuj ące cele operacyjne:
Cel operacyjny nr 12: Rozwój systemów ochrony środowiska (budowa/modernizacja technicznych urz ądze ń ochrony środowiska, modernizacja urz ądze ń technicznych wpływaj ących negatywnie na stan środowiska naturalnego, rozwój pro środowiskowych systemów zarz ądzania, rozwój prawnego systemu ochrony środowiska naturalnego, rozwój systemów strategicznego zarz ądzania zasobami środowiska naturalnego, rozwój środków technicznych i systemów organizacyjnych słuŜą cych sanacji zdegradowanych zasobów środowiska naturalnego, rozwój środków technicznych i systemów organizacyjnych słu Ŝą cych usuwaniu wytworzonych ju Ŝ zanieczyszcze ń, które przedostały si ę lub mog ą si ę przedosta ć do środowiska naturalnego).
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 13/148 Cel operacyjny nr 13: Rozwój systemów gospodarki odpadami powiatu jeleniogórskiego (rozwój lokalnych i ponadlokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi oraz przemysłowymi; ograniczenie ilo ści i szkodliwo ści wytwarzanych odpadów; zwi ększenie zakresu recyclingu; likwidacja nielegalnych składowisk odpadów).
Cel operacyjny nr 14: Rozwój systemów gospodarki zasobami środowiska naturalnego (zabezpieczenie zasobów środowiska naturalnego przed nieprawidłow ą eksploatacj ą; osi ągni ęcie docelowych stanów poszczególnych zasobów naturalnych, wykształcenie prawidłowych systemów wykorzystania zasobów naturalnych).
Cel operacyjny nr 15: Rozwój systemów zarz ądzania informacj ą o środowisku powiatu jeleniogórskiego dotyczy zarówno sfery jej pozyskiwania, jak i dystrybucji, przy czym w tej ostatniej zawiera si ę równie Ŝ jej przetwarzanie. Po stronie dystrybucyjnej cel ten obejmuje uzyskanie wysokiej świadomo ści ekologicznej mieszka ńców powiatu; uzyskanie elementarnej świadomo ści ekologicznej osób przyjezdnych korzystaj ących z walorów środowiskowych powiatu; zapewnienie szerokiego dost ępu do informacji środowiskowej. W zakresie pozyskiwania informacji cel ten obejmuje: udoskonalenie systemu pozyskiwania informacji na temat środowiska naturalnego powiatu; pozyskanie nowych informacji na temat środowiska naturalnego powiatu.
Cytuj ąc za „Strategi ą ...”, docelowym efektem (wizj ą) realizacji podj ętych działa ń ma by ć: POSZANOWANIE ZASAD EKOROZWOJU Władze samorządowe kierować się będą w swych decyzjach zasadami rozwoju zrównowaŜonego. Dzięki temu, powiat jeleniogórski stanie się subregionem charakteryzującym się wysoką jakością wszystkich składników środowiska naturalnego. Powiat stanie się obszarem o wysokiej świadomości ekologicznej jego uŜytkowników. Poszanowanie zasad ekorozwoju będzie waŜnym elementem decyzji podejmowanych przez podmioty gospodarcze i mieszkańców powiatu. Szanowana będzie równieŜ harmonia krajobrazu. WdraŜanie zasad ekorozwoju będzie takŜe wynikiem działań prowadzonych na szczeblu regionalnym i państwowym, często inspirowanych i promowanych przez władze powiatowe.
ORGANIZACYJNE I MATERIALNE SYSTEMY PREWENCJI Podstawowymi elementami systemu materialno organizacyjnego zabezpieczającego środowisko przed zanieczyszczeniami będą: kompleksowa gospodarka odpadami, proekologiczne rozwiązania grzewcze (m. in. geotermia), proekologiczne rozwiązania komunikacyjne (przede wszystkim w zakresie osobowej komunikacji zbiorczej i komunikacji towarowej), energetyka bazująca w istotnym stopniu na źródłach odnawialnych oraz racjonalna gospodarka wodna. Obowiązywać będą prośrodowiskowe akty prawa lokalnego regulujące gospodarkę odpadami i wspierające rozwój zachowań proekologicznych. W ich wyniku znacząco zmniejszy się wolumen zanieczyszczeń przedostających się do środowiska naturalnego. System prawnych form ochrony przyrody chronił będzie najcenniejsze ekosystemy. Dopuszczalny będzie jednak ograniczony rozwój proturystycznej działalności na terenach prawnie chronionych pod warunkiem zapewnienia ochrony tych ekosystemów.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 14/148 Zarówno podmioty gospodarcze, jak i osoby fizyczne objęte będą stałym monitoringiem w zakresie wytwarzania i postępowania z odpadami.
SANACJA EKOSYSTEMÓW Odtworzeniu poddane zostaną zdegradowane fragmenty ekosystemów lub cale ekosystemy. Chodzi tu przede wszystkim o lasy, zbiorniki wodne oraz tereny punktowych skaŜeń. W wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń część ekosystemów ulegnie odbudowie samoistnej. Zalesieniom poddawane będą nieuŜytki oraz niektóre grunty zdegradowane ekologicznie. Składowisko odpadów w Ścięgnach znajdować się będzie w trakcie rekultywacji. Po rekultywacji będą tereny obecnych nielegalnych składowisk odpadów.
REDUKCJA ZANIECZYSZCZEŃ Zmniejszeniu ulegnie wolumen powstających na terenie powiatu odpadów komunalnych i przemysłowych. Ograniczony zostanie negatywny wpływ odpadów na środowisko naturalne. Upowszechniona będzie selekcja odpadów i związany z nią odzysk odpadów moŜliwych do ponownego wykorzystania. Proces ten obejmował będzie takŜe powszechne przetwarzanie odpadów biodegradowalnych w kompostowniach. Wszyscy mieszkańcy powiatu będą objęci zorganizowaną zbiórką odpadów. Jednostki publiczne wykorzystywać będą proekologiczne systemy grzewcze, a takŜe inne proekologiczne urządzenia techniczne. Promowana i wspierana przez władze samorządowe będzie działalność związana z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
3.8 Tezy Karkonoskie – koncepcja zrównowaŜonego rozwoju Regionu Karkonoskiego Jest to dokument strategiczny przygotowywany w lutym 2011 roku przez „Forum Obywatelskie – Partnerstwo dla Regionu Karkonoskiego”. Omawiane opracowanie obj ęło propozycje rozwoju przestrzennego i społeczno – gospodarczego dla polskiej cz ęś ci Regionu, tj. dla obszaru Kotliny Jeleniogórskiej oraz masywu Karkonoszy w obr ębie powiatów jeleniogórskiego - grodzkiego i jeleniogórskiego – ziemskiego. Opracowanie „Tez Karkonoskich” jako koncepcji zrównowa Ŝonego rozwoju Regionu obejmuje wskazanie zasad, celów i zada ń tak rozumianego rozwoju w ramach budowania ładów: środowiskowego, przestrzennego, społecznego, gospodarczego oraz instytucjonalnego wraz z programem wdra Ŝania Koncepcji. Mają one słuŜyć integracji opracowywanych zarówno przez samorz ądy lokalne jak i inne instytucje oraz organizacje swoich strategii i programów oraz ich aktualizacji. A zatem, jest to tak Ŝe jeden z dokumentów, który powinien by ć i został uwzgl ędniony w niniejszym programie ochrony środowiska. W rozdziale po świ ęconym ochronie środowiska i krajobrazu, autorzy Tez uznaj ą, Ŝe „podstawowym celem zrównowa Ŝonego rozwoju Regionu w ramach tworzenia ładu środowiskowego jest zachowanie jego ró Ŝnorodno ści biologicznej i walorów przyrodniczych oraz poprawa stanu środowiska naturalnego i zapobieganie jego degradacji”. Głównymi zadaniami w tym zakresie s ą:
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 15/148 1) utrzymanie istniej ących obszarów o wybitnych warto ściach przyrodniczych, prawnie chronionych, w tym Karkonoskiego Parku Narodowego, Parków Krajobrazowych Rudawskiego i Doliny Bobru, obszarów „Natura 2000” oraz obszaru chronionego krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie; 2) utrzymanie w ęzłów i korytarzy ekologicznych, stanowi ących elementy struktury przyrodniczej Regionu i zapewniaj ących równowag ę biologiczn ą w całym jego obszarze i ustabilizowanie ich powi ąza ń w drodze samoregulacji; 3) utrzymanie zespołów zieleni komponowanej i urz ądzonej, w tym parków miejskich i cmentarzy oraz zało Ŝeń pałacowo – parkowych; 4) poprawa jako ści powietrza atmosferycznego, w tym zwłaszcza obni Ŝenie lub eliminacja tzw. niskich emisji; 5) poprawa jako ści wód powierzchniowych, ich ochrona, ochrona ich zlewni oraz ochrona czysto ści wód podziemnych; 6) ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów komunalnych i przemysłowych na środowisko; 7) racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, nie stwarzaj ące zagro Ŝeń dla stanu krajobrazu w obszarach chronionych i w ich otoczeniu; 8) zapewnienie ochrony przeciwpowodziowej poprzez zwi ększenie retencji wód opadowych; 9) zapewnienie warunków przestrzennych i ekologicznych dla utrzymania funkcji uzdrowiskowych Jeleniej Góry. . Dla zachowania i ochrony wybitnych walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu Regionu oraz ich udost ępnienia przyjmuje si ę ponadto nast ępuj ące zasady: 1) egzekwowania obowi ązuj ących przepisów prawa na terenach chronionych, a w szczególno ści ich ochron ę przed przejmowaniem na inne cele ni Ŝ ochrona oraz przed masow ą penetracj ą turystów w obszarach ścisłej ochrony; 2) udost ępniania terenów chronionych poprzez istniej ące i projektowane ście Ŝki dydaktyczne, szlaki i ście Ŝki piesze, rowerowe, hippiczne i inne, wyci ągi narciarskie i trasy zjazdowymi, trasy biegowe wraz z odpowiednim oznakowaniem obiektów chronionych tablicami informacyjno-edukacyjnymi; 3) odtworzenia dawnych kompozycji parkowych; 4) renaturyzacji uregulowanych cieków wodnych oraz dopuszczenia do spontanicznego kształtowania si ę koryt, bez wycinania drzew i krzewów oraz innej roślinno ści przy ich brzegach; 5) ochrony istniej ących miedz, krzewów i zadrzewie ń śródpolnych; 6) wprowadzenia w ramach przebudowy drzewostanów leśnych gatunków li ściastych, stopniowego ograniczania dominacji monokultur świerkowych, a tak Ŝe uwzgl ędnienie składu gatunkowego potencjalnej ro ślinno ści naturalnej na odpowiednich siedliskach w ramach ich odnawiania. 7) prowadzenia szczególnie troskliwej gospodarki leśnej na siedliskach bagiennych i wilgotnych oraz powstrzymywania procesów odwodnienia siedlisk; 8) aktywnej ochrony stanowisk rzadkich gatunków ro ślin i silnie zagro Ŝonych gatunków zwierz ąt; 9) wspierania rozwoju form turystyki i rekreacji przyjaznych dla środowiska. Oprócz tych ogólnych i oczywistych celów i zada ń ochrony środowiska, zapisanych chocia Ŝby w Polityce Ekologicznej Pa ństwa, Tezy Karkonoskie zakładaj ą realizacj ę nast ępuj ących zada ń:
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 16/148 powi ększenie Karkonoskiego Parku Narodowego o obszar obecnej otuliny oraz zmodyfikowanie zasad jego udost ępniania dla turystyki i zagospodarowania terenów w bezpo średnim otoczeniu, koncentracj ę nowych terenów do zainwestowania w obr ębie ju Ŝ zurbanizowanych terenów, poło Ŝonych w bezpo średnim otoczeniu terenów chronionych i na ich terenie oraz przeciwdziałanie wprowadzaniu nowej zabudowy na tereny otwarte.
3.9 Wieloletni plan inwestycyjny powiatu jeleniogórskiego Wieloletni plan inwestycyjny wskazuje kierunki i sposoby wydatkowania cz ęś ci środków bud Ŝetowych – wydatków inwestycyjnych. Jest to zbiór wyselekcjonowanych, ocenionych i zaakceptowanych do realizacji przez samorz ąd zada ń inwestycyjnych w przyj ętym horyzoncie czasu 2010-2014. Stanowi on zał ącznik do Uchwały Nr XII/68/11 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 29 wrze śnia 2011 r. Wśród zada ń zapisanych w Wieloletnim planie inwestycyjnym powiatu jeleniogórskiego, których realizacja przyczyni si ę do poprawy stanu środowiska s ą działania ukierunkowane na modernizacj ę dróg (remonty 4 odcinków dróg powiatowych). W latach 2012-2014 na zadania te przewiduje si ę spo Ŝytkowa ć 8,36 milionów złotych pozyskanych głównie z dotacji celowych UE przy koniecznym udziale środków własnych (ok. 30%). Działania te, chocia Ŝ nie s ą podejmowane bezpo średnio w sferze ochrony środowiska, przynosz ą jednak wymierne korzy ści dotycz ące poprawy ekologicznych warunków Ŝycia w budynkach zlokalizowanych przy tych drogach. W rozwa Ŝanym okresie czasu (2012-2014) zamierza si ę przeznaczy ć 870 tys. złotych na działania w sferze gospodarki komunalnej – remonty elewacji poł ączone z docieplaniem budynków będących w zarz ądzie starostwa. Planuje si ę tak Ŝe budow ę systemu ostrzegania i alarmowania ludno ści powiatu przed katastrofami naturalnymi (130 tys. zł.) Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe Wieloletni Plan Inwestycyjny nie jest wyczerpuj ącym zbiorem wszystkich zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji przez powiat. Koncentruje si ę on na przedsi ęwzi ęciach o znaczeniu strategicznym.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 17/148 II. RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU JELENIOGÓRSKIEGO NA LATA 2008÷2011
Przyj ęty w 2009 roku program ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego zawierał 16 zadań własnych powiatu planowanych do realizacji w latach 2008– 2011 oraz 4 zadania koordynowane. Zarz ąd Powiatu zobowi ązany jest do sporz ądzania raportu z realizacji tych zada ń i przedstawienia go Radzie Powiatu, co wynika z art. 18 ust. 2 ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Poni Ŝej omówiono sposób realizacji tych zada ń2 w rozbiciu na zadania własne oraz zadania koordynowane przez Powiat.
1. Zadania własne
Kod Zadanie (podmiot Sposób realizacji zadania odpowiedzialny)
Zadania z zakresu edukacji ekologicznej W latach 2008-2011 WO ŚiR koordynował proces współfinansowania i przyznawania dotacji podmiotom realizuj ącym zadania na terenie powiatu jeleniogórskiego w zakresie podnoszenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, na wnioski podmiotów. W ci ągu 4 lat okresu Wspieranie finansowe działa ń sprawozdawczego wsparto 13 zada ń sum ą 59 800 zł. słu Ŝą cych podnoszeniu świadomo ści Środki otrzymały: Zwi ązek Gmin Karkonoskich, Liga E1.1 ekologicznej mieszka ńców powiatu Ochrony Przyrody Zarz ąd Okr ęgu w Jeleniej Górze, jeleniogórskiego (WO ŚiR) Dolno śląski O środek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Wspierane były mi ędzy innymi takie działania, jak konkursy o tematyce przyrodniczej, edukacyjne spotkania ekologiczne, forum rolnictwa ekologicznego i inne akcje edukacyjne. W ramach tego zadania prowadzone były nast ępuj ące projekty edukacyjne: 1) Wzmacnianie współpracy transgranicznej (Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska) w edukacji ekologicznej Karkonoskiego Parku Narodowego i Krkonosskyego Narodniego Parku 2) Efekt ekologiczny głównym celem projektu „Karkonoski Włączanie placówek o światowych System Wodoci ągów i Kanalizacji” – seminarium w regionalne, ogólnopolskie 3) Cykliczna (coroczna) Akcja „Sprz ątanie Świata” E1.2 i mi ędzynarodowe programy 4) Akcja „ Świ ęto Drzewa” edukacyjne (WOKiZ) 5) Uroczysto ści (konkursy, festyny) z okazji „Dnia Ziemi” 6) Przeprowadzenie inwentaryzacji ro ślin inwazyjnych na obszarze RPK 7) Program ekologiczny „Mleko z Klas ą” 8) Program edukacyjny „4 x Park” 9) IV i V edycja Mi ędzynarodowej Ście Ŝki Przyja źni Dzieci i Młodzie Ŝy
2 Opracowano na podstawie: Raportu z wykonania „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Jeleniogórskiego” w latach 2008-2009 i w latach 2010-2011”
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 18/148 Kod Zadanie (podmiot Sposób realizacji zadania odpowiedzialny)
10) Zaj ęcia ekologiczne pn. „ śyj, poznawaj, rozwijaj si ę” W programach uczestniczyła młodzie Ŝ ze szkół średnich Włączanie placówek o światowych w Kowarach i Piechowicach, Zespołu Szkół Specjalnych w regionalne, ogólnopolskie przy DPS w Miłkowie, SSM „Złoty Widok” w Michałowicach E1.2 i mi ędzynarodowe programy oraz z podległych starostwu placówek o światowych edukacyjne (WOKiZ) w Szklarskiej Por ębie. Zgodnie z zało Ŝeniami Programu, zadania te były realizowane bez dodatkowych nakładów ze strony Starostwa Powiatowego Zadanie było realizowane zgodnie z planami wychowawczymi powiatowych jednostek o światowych. Placówki te współpracuj ą mi ędzy innymi: 1) ze Zwi ązkiem Gmin Karkonoskich i Organizacj ą Odzysku REBA 2) z Fundacj ą Ekologiczn ą „Zielona Akcja” (warsztaty dla nauczycieli) 3) z Le śnym Bankiem Genów w Kostrzycy 4) z Nadle śnictwami Śnie Ŝka w Kowarach i Szklarska Por ęba 5) z Karkonoskim Parkiem Narodowym i z Centrum Edukacji Ekologicznej KPN w Szklarskiej Por ębie Współpraca z mi ędzygminnymi 6) Muzeum Przyrodniczym w Jeleniej Górze E2.1 ośrodkami prowadz ącymi edukacj ę ekologiczn ą (WOKiZ) 7) Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „Pro Natura” 8) ze środowiskiem lokalnym, m.in. urz ędy miast i gmin, jednostki gospodarki komunalnej, stra Ŝ po Ŝarna. Współpraca realizowana jest w zakresie organizowania i udziału w akcjach zbierania i segregacji odpadów, wystaw, prezentacji multimedialnych, konkursów, inscenizacji, wycieczek, rajdów, dydaktycznych, warsztatów, akcji dokarmiania ptaków, inwentaryzacji przyrodniczych oraz innych akcji adresowanych dla młodzie Ŝy a tak Ŝe kursów dla nauczycieli. Zgodnie z zało Ŝeniami Programu, zadania te były realizowane bez dodatkowych nakładów ze strony Starostwa Powiatowego Ochrona powierzchni ziemi i gleby Aktualnie, w prowadzonym przez WO ŚiR rejestrze terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi ziemi znajduj ą dwa obiekty. Pierwszym jest osuwisko 300x230 m w pobli Ŝu byłego zakładu „Bacutil” w Siedl ęcinie. W 2005 roku dla osuwiska opracowano kart ę dokumentacyjn ą, która okre śla jego parametry i stabilno ść . Drugie osuwisko stwierdzono w wykopie linii kolejowej, na odcinku pomi ędzy Je Ŝowem Prowadzenie obserwacji terenów Sudeckim i Siedl ęcinem. Szkody w infrastrukturze kolejowej zagro Ŝonych ruchami masowymi G1.1 spowodowane osuni ęciem si ę ziemi zostały naprawione, ziemi oraz terenów, na których a przyczyna osuwiska (niedro Ŝny przepust) usuni ęta. wyst ępuj ą te ruchy (WO ŚiR) Stan osuwisk jest monitorowany przez pracownika WO ŚiR. Jest ono stabilne i nie zagra Ŝa Ŝadnym obiektom kubaturowym. Środki zarezerwowane w Programie na omawiany cel (15 tys. zł) nie zostały wykorzystane, poniewa Ŝ grunty na terenie powiatu nie s ą podatne na ruchy masowe i nie było potrzeby prowadzenia dodatkowych bada ń geologicznych.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 19/148 Kod Zadanie (podmiot Sposób realizacji zadania odpowiedzialny)
W 2008 roku, ze środków Powiatowego FOŚiGW oraz Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych Województwa Dolnośląskiego wykonane zostało opracowanie „Badanie gleb i płodów rolnych na terenie powiatu jeleniogórskiego. Powiatowy Program Rekultywacji Gruntów”. W opracowaniu tym przedstawiono: Prowadzenie okresowych bada ń zasobność gleb w fosfor, potas i magnez G2.1 jako ści gleby i ziemi (WGKiGN, waloryzację rolniczej przestrzeni produkcyjnej WO ŚiR) stan gleb w otoczeniu nielegalnych wysypisk odpadów stan gleb w sąsiedztwie obiektów po dawnym górnictwie uranowym zawartość metali cięŜkich i siarki w roślinach Opracowaniem objęto wszystkie gminy powiatu. Treść opracowania została opublikowana na stronie BIP Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze. WGKiGN wystąpił o środki finansowe na rok 2012 umoŜliwiające realizację rekultywacji gruntów połoŜonych Prowadzenie rekultywacji terenów na obszarze rolniczej przestrzeni produkcyjnej, G3.1 zdegradowanych (WGKiGN) zdewastowanych lub zdegradowanych przez nieustalone osoby lub w wyniku klęsk Ŝywiołowych, zgodnie z złoŜeniami Powiatowego Programu Rekultywacji Gruntów. Ochrona przed hałasem Zadania były realizowane zgodnie z załoŜeniami Programu, poprzez bieŜące utrzymanie dróg oraz inwestycje przeprowadzone w ramach kapitalnych remontów dróg powiatowych. W okresie 2008 2011 remonty takie Systematyczne podnoszenie jako ści przeprowadzono na 30 odcinkach dróg powiatowych (m.in. H1.1 nawierzchni dróg powiatowych, w miejscowościach: Siedlęcin, Nowa Kamienica, Stara zgodnie z WPI. (ZDP) Kamienica, Łomnica, Wojanów, Dziwiszów, Czernica, Przesieka, Podgórzyn, Komarno, Kopaniec, Chromiec, Ściegny, Kostrzyca, Kowary, Sosnówka, Karpacz, Szklarska Poręba i Piechowice) o łącznej długości 60,385 km w oparciu o przeznaczone na ten cel środki budŜetowe. Ze względu na stwierdzone podczas kontroli WIOŚ przekroczenia dopuszczalnych standardów hałasu w środowisku, Starosta Jeleniogórski wszczął Likwidacja istniej ących uci ąŜ liwo ści postępowania i wydał decyzje odnośnie dopuszczalnych H2.1 hałasów instalacyjnych (WO ŚiR) wartości hałasu emitowanego do środowiska dla 3 instalacji. Realizacja ustaleń tych decyzji jest kontrolowana przez WIOŚ. Zadania te są realizowane bez dodatkowych nakładów finansowych.
Ocena stanu klimatu akustycznego W Programie planowano wykonanie badań akustycznych na 4 odcinkach dróg powiatowych, jednak z uwagi na H3.1 przy drogach powiatowych (ZDP) ograniczenia finansowe, badań takich nie wykonano. Zapobieganie powaŜnym awariom i zagroŜeniom naturalnym W kolejnych latach okresu sprawozdawczego przeprowadzono ćwiczenia zgrywające Powiatowych Zespołów Zarządzania Kryzysowego Miasta i Powiatu Jeleniogórskiego. Doskonalono współdziałanie jednostek Szkolenia i ćwiczenia Zespołu koordynujących ze słuŜbami inspekcji, straŜy poŜarnej N1.1 Reagowania Kryzysowego (WZKiSO) i inne jednostkami organizacyjnymi podczas usuwania skutków katastrofy drogowej, zagroŜenia powodziowego i w innych sytuacjach kryzysowych. W roku 2011 odbyły się dodatkowe ćwiczenia związane z przygotowaniami do „Euro 2012.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 20/148 Kod Zadanie (podmiot Sposób realizacji zadania odpowiedzialny)
W ramach realizacji zadania zakupiono dwie elektroniczne syreny alarmowe z głośnikami szczelinowymi wraz z programem komputerowym do sterowania ich pracą oraz zlecono montaŜ anteny radiowej do sterowania systemem Budowa systemu ostrzegania ostrzegania i alarmowania. Zadanie nie było i alarmowania ludno ści Powiatu N1.2 kontynuowane z powodu braku środków w budŜecie Jeleniogórskiego przed katastrofami powiatu, pomimo Ŝe zostało ono wskazane do realizacji naturalnymi (WZKiSO) w WPI Powiatu Jeleniogórskiego. W Programie na realizacje tego zadania, które planowano zakończyć w 2012 roku, wskazano 160 tys. zł.
Poprawa jakości powietrza W okresie sprawozdawczym wykonano termomodernizację 11 budynków w następujących jednostkach stanowiących Termomodernizacja budynków własność powiatu: ZPRW oraz DWDiPZ w Szklarskiej P1.1 stanowi ących własno ść jednostek Porębie, Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w organizacyjnych Powiatu (WRiOT) Kowarach, Dom Pomocy Społecznej Janowicach, budynek Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze. Łączny koszt przeprowadzonych robót wyniósł 1 615 942 zł. Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej W latach 2008 2011 na wniosek starosty wypłacono właścicielom gruntów zalesionych ekwiwalenty na kwotę Wypłata ekwiwalentów za zalesione 468 862 zł. Kwota ta dotyczy zalesień załoŜonych w roku PK4.1 grunty (WF, WO ŚiR) 2002 i 2003 przez 15 właścicieli na powierzchni 54,84 ha gruntów rolnych. Dokonane oceny świadczą o dobrym stanie upraw leśnych. Sporządzono inwentaryzację lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa na powierzchni 584,38 ha Sporz ądzenie i aktualizacja w obrębie gmin Piechowice, Stara Kamienica, Podgórzyn, inwentaryzacji stanu lasów na terenie Karpacz, JeŜów Sudecki i Mysłakowice. Koszt wykonania PK4.2 powiatu jeleniogórskiego, nie opracowań wyniósł 45 534 zł i został sfinansowany stanowi ących własno ści Skarbu z budŜetu Powiatu (11 964 zł) oraz z Powiatowego Pa ństwa (WO ŚiR) (11 989zł) i Wojewódzkiego (23 672 zł) Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W Programie, na realizację zadania PK4.2 wskazano kwotę 48 tys. zł. Nadzór na lasami nie naleŜącymi do Skarbu Państwa, w drodze porozumień zawartych w 1999 r., przekazano nadleśniczym. Na obsługę tego zadania wyasygnowano kwotę 155 tys. zł (ok. 39 tys.zł. rocznie). Nadzór nad gospodark ą le śną w NiezaleŜnie od tego WOŚiR prowadzi monitoring PK4.3 lasach nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa (WO ŚiR) podpisanych porozumień. Na bieŜąco, w ramach planowych kontroli, prowadzona jest kontrola realizacji zadań ustalonych w decyzjach wydawanych dla właścicieli lasów. Stwierdzono, Ŝe nadzór nad gospodarką leśną w lasach niepaństwowych prowadzony jest prawidłowo. Zadania o charakterze systemowym
Opracowanie aktualizacji programu Dnia 10.04.2012 Powiat podpisał umowę z Zakładem S ochrony środowiska powiatu Ochrony Środowiska „Decybel” na realizację tego zadania. jeleniogórskiego
UŜyte skróty: WOŚiR – Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze WOKiZ – Wydział Oświaty, Kultury i Zdrowia Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze WF– Wydział Finansowy Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze WGKiGN – Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 21/148 WRiOT– Wydział Rozwoju i Obsługi Technicznej Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze WZKiSO– Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze ZDP – Zarząd Dróg Powiatowych WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
Na podstawie przedstawionych wy Ŝej informacji mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe 15 z planowanych 16 zada ń własnych przyj ętych w Programie zostało w pełni zrealizowanych lub te Ŝ jest realizowanych, zgodnie z przyj ętym harmonogramem. Z powodu ogranicze ń finansowych zagro Ŝona jest jedynie terminowa realizacja zadania N1.2. Szczególnie cieszy du Ŝa aktywno ść jednostek Powiatu z zakresu edukacji ekologicznej w śród dzieci i młodzie Ŝy, która b ędzie musiała zaowocowa ć popraw ą, lub co najmniej utrzymaniem wysokich walorów środowiska regionu. Po przeprowadzeniu zało Ŝonych w Programie prac modernizacyjnych w jednostkach organizacyjnych powiatu jeleniogórskiego na terenie Jeleniej Góry, Szklarskiej Por ęby, Janowic Wielkich i Kowar mo Ŝna si ę spodziewa ć zarówno korzy ści ekonomicznych jak i zysków ekologicznych wynikaj ących z redukcji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych spowodowanych źródłami energetycznymi. Podobnie, zyski ekologiczne w zakresie zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych do atmosfery oraz hałasu wynikaj ą z modernizacji i utrzymaniu w dobrym stanie nawierzchni dróg powiatowych., W omawianym okresie sprawozdawczym zostało wyremontowanych ponad 60 km z 271 km dróg powiatowych. Działania podj ęte w zakresie inwentaryzacji stanu lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa, nad którymi nadzór sprawuje starosta pozwalają na prowadzenie racjonalnej gospodarki le śnej. Na zlecenie starosty, nadzór nad gospodark ą le śną w tych lasach sprawuj ą nadle śnictwa. Niezb ędnym do tego narz ędziem s ą aktualne inwentaryzacje stanu lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa, które w okresie sprawozdawczym zostały uaktualnione na powierzchni 584 ha. Za celowe nale Ŝy uzna ć kontynuowanie zada ń, których realizacja nie została zako ńczona w 2011 roku, zgodnie ze wskazanymi w Programie kierunkami działa ń, oraz ewentualne wprowadzanie nowych inicjatyw, je śli taka konieczno ść wyniknie z analizy cz ęś ci diagnostycznej niniejszego programu.
2. Zadania koordynowane
W latach 2008÷2011 zrealizowano na terenie powiatu cały szereg zada ń, które przyczyniły si ę do poprawy stanu środowiska lub zapobiegły jego degradacji i s ą wymienione, jako zadania koordynowane (K1÷ K4) w powiatowym programie ochrony środowiska. Poni Ŝej omówiono realizacj ę tych zada ń w zakresie gospodarki wodno-ściekowej (Zadanie K1: Poprawa zaopatrzenia w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia przez ludzi oraz K2: Rozbudowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków):
W gminie Janowice Wielkie: • zako ńczono prace projektowe dotycz ące budowy sieci wodoci ągowej dla m. Komarno wraz z uzyskaniem pozwolenia na budow ę,
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 22/148 • wykonano aktualizacj ę dokumentacji technicznej na budow ę kanalizacji sanitarnej we wsi Komarno; • zako ńczono realizacj ę inwestycji: Budowa sieci kanalizacji sanitarnej we wsi Komarno, w ramach której wykonano 11,2 km tej sieci; • realizowana jest inwestycja: Budowa sieci wodoci ągowej we wsi Komarno; Dotychczas wybudowano 8,9 km sieci; do wykonania i zako ńczenia w 2012 roku pozostało 0,4 km sieci;
W gminie JeŜów Sudecki: • zako ńczono rozpocz ętą w 2006 roku budow ę sieci wodoci ągowej wraz z przył ączami do budynków w miejscowo ści Płoszczyca- Dziwiszów, o ł ącznej długo ści 27,4 km; • zmodernizowano pompowni ę nr 3 w Je Ŝowie Sudeckim; • wybudowano 110 m sieci wodoci ągowej w ci ągu ul. Górnej w Siedl ęcinie; • wykonano badania hydrogeologiczne w istniej ącej studni gł ębinowej w ramach planowanego zadania budowy sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Czernica; • wykonano dokumentacj ę projektow ą na budow ę 10 km sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowo ści Je Ŝów Sudecki i 35 km w m. Siedl ęcin; • wykonano aktualizacj ę projektu budowy kanału tranzytowego ścieków do oczyszczalni komunalnej w Jeleniej Górze; • w ramach realizacji inwestycji: Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przył ączami w miejscowo ści Je Ŝów Sudecki wykonano 11,1 km sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej;
W gminie Karpacz: • wykonano 1,5 km sieci wodoci ągowej w ci ągu ulicy Karkonoskiej, Sarniej i Wilczej; • wykonano dokumentacj ę projektow ą na przebudow ę sieci wodoci ągowej w ul. Skalnej oraz zrealizowano budow ę 2,07 km sieci w tej ulicy; • wykonano przebudow ę 1,504 km sieci wodoci ągowej w ul. My śliwskiej- K ąpielowej; • przeprowadzono rozbudow ę SUW i uj ęcia wody „Majówka”; • wykonano dokumentacj ę techniczn ą na modernizacj ę i rozbudow ę SUW Wilcza Por ęba II; • wykonano 175 m kanalizacji sanitarnej w ul. Grzybowej; • wykonano 149 przypi ęć do wybudowanej kanalizacji sanitarnej na terenie miasta; • wykonano przydomow ą oczyszczalni ę ścieków przy ul. Karkonoskiej;
W gminie Kowary: • zako ńczono realizacj ę Kontraktu VI realizowanego w programie „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji – Etap I”, w ramach którego wykonano 4,95 km sieci wodoci ągowych wraz z przył ączami i zakładem uzdatniania wody oraz 38,08 km sieci kanalizacyjnych wraz z przył ączami i obiektami towarzysz ącymi (pompownie, osadniki);
W gminie Mysłakowice: • zako ńczono realizacj ę Kontraktu VII realizowanego w programie „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji – Etap I”, w ramach którego na terenie miejscowo ści: Mysłakowice, Kostrzyca, Bukowiec, Łomnica, Wojanów- Bobrów i D ąbrowica wykonano 8,98 km sieci
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 23/148 wodoci ągowych z przył ączami oraz 104,4 km sieci kanalizacyjnej z przył ączami i pompowniami;
W gminie Piechowice: • wykonano dokumentacj ę projektow ą na budow ę sieci kanalizacyjnej o długo ści 0,4 km w ul. Prusa; w roku 2011 zako ńczono budow ę tej sieci; • wykonano 1,58 km sieci kanalizacji sanitarnej w ciągu ulicy 1. Maja, Zawadzkiego i Norwida wraz z przył ączami;
W gminie Podgórzyn: • wybudowano 4,5 km sieci kanalizacji sanitarnej w Przesiece; • zako ńczono realizacj ę Kontraktu VIII realizowanego w programie „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji – Etap I”, w ramach którego w miejscowo ściach Miłków i Ściegny wykonano 43,09 km sieci kanalizacyjnych wraz z przył ączami i pompowniami;
W gminie Stara Kamienica: • wykonano dokumentacj ę projektow ą i przygotowano pod względem formalnym do realizacji w 2010 roku inwestycj ę budowy sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej na terenie miejscowo ści Stara Kamienica, Kromnów, Kopaniec i Wojcieszyce; • w 2011 roku zako ńczono realizacj ę ww. inwestycji, która obj ęła budow ę 24,7 km sieci kanalizacyjnej, 26 km sieci wodoci ągowej oraz budow ę oczyszczalni ścieków o przepustowo ści 200 m3/d.
W gminie Szklarska Poręba: • zako ńczono realizacj ę Kontraktu IX realizowanego w programie „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji – Etap I”, w ramach którego na terenie Szklarskiej Por ęby wykonano 15,99 km sieci wodoci ągowych oraz 42,08 km sieci kanalizacyjnych wraz z tłoczni ą ścieków; • wykonano prace modernizacyjne na obiektach uj ęć wody: Le śny Domek, Biała Dolina, Huta, Julia, Polanka, Podziemny, Jakuszyce, Kolejowy i Jutrzenka; • zako ńczono budow ę oczyszczalni ścieków przy ul. Hofmana, o przepustowo ści 2000 m3/d.
Państwowa Agencja Atomistyki- Biuro Obsługi Roszcze ń b. Pracowników ZP R-1 z siedzib ą w Jeleniej Górze prowadzi dozymetryczne pomiary środowiskowe i radiacyjne wód powierzchniowych i podziemnych z rejonów zdegradowanych w wyniku działalno ści wydobywczej i przeróbczej rud uranu na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Badania obejmuj ą: • badania st ęŜenia radonu oraz globalnej aktywno ści promieniowania alfa i beta suchej pozostało ści wód pobieranych z naturalnych wypływów ze sztolni byłych kopalni uranu oraz studni i publicznych uj ęć wody, • rejestracj ę chwilowych warto ści radonu w powietrzu atmosferycznym w rejonie szybów i sztolni oraz w budynkach mieszkalnych, • badania poziomu promieniowania gamma na powierzchni hałd pokopalnianych. Badania te były monitorowane przez Powiat w ramach zadania K3: Prowadzenie monitoringu st ęŜ eń radonu w wodzie do spo Ŝycia oraz badania zawarto ści radonu w budynkach.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 24/148 Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego „Kostrzyca” na potoku Jedlica,a a wła ściwie jego Etap I: przygotowanie dokumentacji zostało zapisane w powiatowym programie ochrony środowiska jako zadanie koordynowane (K4). Przedsi ęwzi ęcie pod nazw ą: „Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego „Kostrzyca” na potoku Jedlica w gminie Mysłakowice” zostało w 2009 roku wpisane do „Programu dla Odry 2006” i jest uj ęte do zrealizowania przez RZGW we Wrocławiu do 2015 roku. Z informacji uzyskanych w 2010 roku z RZGW wynika, Ŝe przedmiotowe zadanie nie było przygotowywane do realizacji z uwagi na brak środków finansowych przyznawanych z bud Ŝetu Pa ństwa. Tak wi ęc, z powodu braków środków finansowych, realizacja tego przedsi ęwzięcia została wstrzymana, a planowane w 2009/10 prace geodezyjne i geologiczne nie s ą prowadzone. Działania Rady Powiatu Jeleniogórskiego (Uchwała Nr IX/43/11 z dn. 26,05,2011) oraz Zarz ądu Powiatu (pismo ZKO.5541.2.2011 z dn. 21.06.2011) nie spowodowały przy śpieszenia prac w tym zakresie (brak mo Ŝliwo ści wsparcia finansowego zada ń zwi ązanych z zabezpieczeniem powodziowym Powiatu Jeleniogórskiego).
3. Ocena skutków środowiskowych podjętych działań na podstawie wybranych obiektywnych wskaźników jakości środowiska W celu monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Jeleniogórskiego na lata 2008-2011, przyj ęto wska źniki odzwierciedlaj ące stan środowiska i presj ę na środowisko, które b ędą pomocne w przedstawianiu stopnia realizacji zało Ŝonych zada ń. Analiza tych wska źników b ędzie podstaw ą do korekty i weryfikacji przedsi ęwzi ęć planowanych w aktualizowanym Programie. Tabela 1. Wskaźniki efektywności Programu Ochrony Środowiska Powiatu Jeleniogórskiego. Wartości wskaźników pochodzą z rocznika statystycznego GUS, raportów WIOŚ, inwentaryzacji przyrodniczych oraz ewidencji prowadzonych w starostwie
Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2006 r.) (2010 r.) (w kol. F)
A B C D E F Jednostka terytorialna
1 liczba mieszkańców jednostki terytorialnej 63711 63872 x 161
2 powierzchnia jednostki terytorialnej [ha] 62714 62714 x 0 Ochrona wód nakłady na środki trwałe słuŜące gospodarce 3 nakłady na środki trwałe słuŜące gospodarce 13081,3 356,3 ≥0 -12725,0 wodnej [tys.zł.]
4 długość sieci wodociągowej [km] 398,5 437,1 >0 38,6 połączenia sieci wodociągowej prowadzące do 5 budynków mieszkalnych i zbiorowego 7624 8704 >0 1080 zamieszkania [szt.] 6 ludność korzystająca z sieci wodociągowej 28746 48272 x 19526 woda dostarczona gospodarstwom domowym 7 1824,2 1806,2 x -18 [dam 3]
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 25/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2006 r.) (2010 r.) (w kol. F)
A B C D E F zuŜycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca 8 zuŜycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca 63,5 37,4 ≤0 -26,0 [m3/rok] (1000*w.7/w.6) 9 zuŜycie wody w przemyśle [dam 3/rok] 654 462 x -192
10 długość sieci kanalizacyjnej [km] 170,8 438,2 >0 267,4 stosunek długości sieci kanalizacyjnej (w.8) do 11 stosunek długości sieci kanalizacyjnej (w.8) do 0,429 1,003 ≥1 + sieci wodociągowej (w.4) połączenia sieci kanalizacyjnej prowadzące do 12 budynków mieszkalnych i zbiorowego 3369 4716 >0 1347 zamieszkania 13 ścieki odprowadzone [dam 3] 1620,7 1726 x 105,3 stosunek ilości wody dostarczonej 14 gospodarstwom domowym (w.7) do ilości 1,13 1,05 1 + odprowadzonych ścieków w.11) 15 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej 24304 37565 ≥0 13261
16 ścieki oczyszczone ogółem [dam 3] 1621 2125 x 504 udział ścieków oczyszczonych ogółem (w.16) 17 udział ścieków oczyszczonych ogółem (w.16) 100% 123% ≥100% + w ilości ścieków odprowadzonych (w.11) procent ludności powiatu obsługiwanej przez 18 procent ludności powiatu obsługiwanej przez 38% 59% 100% + oczyszczalnie (w.15/w4) 40757 23276 ≤0 -17481 138499 98016 ≤0 -40483 ładunki zanieczyszczeń w ściekach po 19 oczyszczeniu (BZT5, CHZT, zawiesina ogólna, 73106 27293 ≤0 -45813 azot ogólny, fosfor ogólny) [kg/rok] 23428 8728 ≤0 -14700 2865 2189 ≤0 -676
Ochrona powietrza wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza 20 wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza 55069 51312 ≤0 -3757 (gazy) [Mg] wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza 21 wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza 128 81 ≤0 -47 (pyły) [Mg] zanieczyszczenia powietrza zatrzymane lub 22 634 521 x -113 zneutralizowane (pyłowe + gazowe) [Mg] udział zanieczyszczeń powietrza 23 zatrzymanych lub zneutralizowanych w 1,1% 1,0% ≥0 -0,1% ogólnej wielkości emisji (w.26/(w.24+w.25)) 24 długość sieci gazowej rozdzielczej [km] 181,984 200,786 x 18,802
czynne połączenia sieci gazowej do budynków 25 czynne połączenia sieci gazowej do budynków 3622 4053 ≥0 431 mieszkalnych [szt.] 26 odbiorcy gazu z sieci [gosp. domowe] 10803 11013 ≥0 210
27 ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba] 28555 30577 ≥0 2022 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem 28 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem 2732 2809 ≥0 77 [gosp. domowe] 29 zuŜycie gazu z sieci [tys. m 3] 9808 11199 x 1391 roczne zuŜycie gazu z sieci na jednego 30 343,5 366,3 x 23 odbiorcę [m 3/gosp. domowe] (w.35/w.32) roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań 31 5432,5 7792,7 x 2360 [tys. m 3]
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 26/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2006 r.) (2010 r.) (w kol. F)
A B C D E F roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie 1 32 roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie 1 1988,5 2774,2 <0 786 mieszkania [m3] (w.37/w34) 33 długość sieci cieplnej przesyłowej [km] 7,6 14,2 >0 7 kubatura budynków ogrzewanych centralnie, 34 kubatura budynków ogrzewanych centralnie, 522 360 >0 -162 ogółem [dam3] Ochrona gleb udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych 35 80 71 x -9 w ogólnej powierzchni gleb [%] zuŜycie nawozów wapniowych (w przeliczeniu 36 b.d b.d x b.d na czysty składnik) [kg/ha] liczba gospodarstw wdraŜających programy 37 liczba gospodarstw wdraŜających programy b.d b.d ≥0 b.d rolnośrodowiskowe powierzchnia gruntów wymagających 38 powierzchnia gruntów wymagających 2,19 4,62 <0 2,43 rekultywacji [ha] 39 powierzchnia gruntów zrekultywowanych [ha] 4,42 54,32 ≥0 49,90 Ochrona przyroda
40 wskaźnik lesistości [%] 47,8 48,0 ≥0 0,2
41 powierzchnia gruntów zalesionych [ha] 30582,6 30723,9 ≥0 141,3 powierzchnia obszarów prawnie chronionych 42 powierzchnia obszarów prawnie chronionych 15718,9 15718,9 ≥0 0 [ha] udział powierzchni obszarów chronionych w 43 udział powierzchni obszarów chronionych w 25,1% 25,1% ≥0 0 ogólnej pow. jednostki terytorialnej [%] 44 powierzchnia parków narodowych [ha] 4237,7 4237,7 ≥0 0
45 powierzchnia parków krajobrazowych [ha] 11432 11432 ≥0 0 powierzchnia obszarów chronionego 46 powierzchnia obszarów chronionego 0 0 ≥0 0 krajobrazu [ha] powierzchnia zespołów przyrodniczo – 47 powierzchnia zespołów przyrodniczo – 0 0 ≥0 0 krajobrazowych [ha] 48 powierzchnia uŜytków ekologicznych [ha] 0 0 ≥0 0
49 powierzchnia obszarów NATURA 2000 [ha] 35800 58732 ≥0 +22932
50 powierzchnia rezerwatów przyrody [ha] 49,2 49,2 ≥0 0
51 stanowiska dokumentacyjne [szt.] 0 0 ≥0 0
52 pomniki przyrody oŜywionej [szt.] 78 60 ≥0 -18
53 pomniki przyrody nieoŜywionej [szt.] 4 4 ≥0 0
54 liczba chronionych gatunków flory 49 b.d ≥0 b.d liczba chronionych gatunków fauny (bez 55 liczba chronionych gatunków fauny (bez 60 b.d ≥0 b.d ptaków) [szt.] 56 liczba wszystkich gatunków ptaków [szt.] 155 b.d ≥0 b.d liczba gmin posiadających aktualne (nie 57 0 0 9 ▬ starsze niŜ 5 lat) inwentaryzacje przyrodnicze
58 ilość obszarów wymagających planów ochrony 12 17 x 5
ilość opracowanych i przyjętych planów 59 ilość opracowanych i przyjętych planów 5 5 >0 0 ochrony
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 27/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2006 r.) (2010 r.) (w kol. F)
A B C D E F ilość wymagających opracowania planów 60 ilość wymagających opracowania planów 7 12 0 12 ochrony [szt.] Energia odnawialna ilość elektrowni wodnych, biogazowych 61 ilość elektrowni wodnych, biogazowych 17 17 ≥0 0 i wiatrowych [szt.] produkcja energii ze źródeł odnawialnych 62 produkcja energii ze źródeł odnawialnych 10,778 b.d ≥0 b.d [MW] ilość obiektów wykorzystujących odnawialne 63 ilość obiektów wykorzystujących odnawialne b.d b.d ≤0 b.d źródła energii [szt.] Hałas i promieniowanie
liczba podmiotów, dla których w ostatnich 4 64 latach wszczęto postępowanie w spawie b.d 3 x b.d przekroczenia norm hałasu liczba punktów monitoringu hałasu 65 zlokalizowanych przy trasach komunikacyjnych 8 0 x -8 w okresie ostatnich 4 lat liczba punktów pomiarowych, w których 66 wykonano pomiary promieniowania 0 4 x 4 elektromagnetycznego [szt.] Bezpiecze ństwo ekologiczne liczba zakładów o duŜym i zwiększonym 67 0 0 x 0 ryzyku wystąpienia awarii [szt.] 68 ilość powaŜnych awarii [szt.] 1 0 ≥0 1 ilość awarii związanych z przewozem 69 ilość awarii związanych z przewozem 0 0 ≥0 0 materiałów niebezpiecznych [szt.] długość linii kolejowych poddanych szczególnym procedurom dla określenia 70 stopnia bezpieczeństwa przewozu materiałów 67 67 x 0 niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów [km]. Zagro Ŝenia naturalne
71 długość wałów przeciwpowodziowych [km] 1,737 1,737 x 0 liczba polderów zalewowych i suchych 72 1 1 x 0 zbiorników przeciwpowodziowych 73 liczba zbiorników retencyjnych 3 3 x 0 Inne nakłady na środki trwałe słuŜące ochronie 74 nakłady na środki trwałe słuŜące ochronie 20610,7 1030,4 ≥0 -19580,3 środowiska [tys. zł] liczba gmin, w których realizowano akcje 75 liczba gmin, w których realizowano akcje 9 9 9 + z zakresu edukacji ekologicznej [szt.] liczba organizacji pozarządowych mających 76 w swoim statucie cele z zakresu ochrony 55 31 ≥0 -24 środowiska [szt] Stosowane oznaczenia: kolor niebieski (+) – efekt poŜądany, pozytywny; kolor czerwony (-) – efekt niepoŜądany, negatywny; kolor czarny – wartość ma znaczenie wyłącznie informacyjne i nie podlega ocenie;
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 28/148 „x” – kryterium nie jest wymagane.
Spo śród 76 pozycji okre ślonych w powy Ŝszej tabeli, 18 ma znaczenie informacyjne lub pomocnicze (słu Ŝy do oblicze ń wska źników monitoringu). Z pozostałych 58 wska źników tylko 11 posiada kontekst negatywny. Dotycz ą one ogólnej sumy nakładów, które w 2010 roku zostały wniesione przez jednostki samorz ądowe na środki trwałe słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz działa ń z zakresu ochrony bioró Ŝnorodno ści (spadek liczby pomników przyrody o 18, brak aktualnych inwentaryzacji przyrodniczych gmin oraz planów ochrony dla wszystkich obszarów wymagaj ących takiej dokumentacji). Generalnie jednak zauwa Ŝa si ę co najmniej nie pogorszenie jako ści komponentów środowiska, bezpiecze ństwa ekologicznego oraz stanu ochrony przyrody o Ŝywionej oraz zdecydowan ą intensyfikacj ę działa ń w zakresie poprawy gospodarki wodno-ściekowej. W okresie sprawozdawczym, t.j. w latach 2006-2011, pomimo odnotowanego przez GUS spadku nakładów na środki trwałe słu Ŝą ce gospodarce wodnej, o prawie 39 km wzrosła długo ść sieci wodoci ągowej i aŜ o 267 km długo ść sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu. W efekcie o ponad 13 tys. wzrosła liczba osób obsługiwanych przez sieci kanalizacyjne, a łączny ładunek zanieczyszcze ń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych do odbiorników zmniejszył si ę o blisko 120 tys. kg/rok. Podobne efekty obserwuje si ę w zakresie ochrony powietrza. W okresie sprawozdawczym o 2 tys. wzrosła liczba osób korzystaj ąca z gazu, a o 77 liczba mieszka ń ogrzewanych gazem. W efekcie tego, ale tak Ŝe w konsekwencji termoizolacji budynków i modernizacji ogrzewania o 3,8 tys. Mg spadła wielko ść emisji zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do atmosfery. W zakresie ochrony bioró Ŝnorodno ści: o 140 ha wzrosła powierzchnia lasów. Znacznie wzrosła powierzchnia obszarów prawnie chronionych poprzez wyznaczenie nowych i powi ększenie obszarów „Natura 2000”. Aktualnie, ł ączna ich powierzchnia przekracza powierzchni ę powiatu. Trzeba jednak pami ęta ć, Ŝe niektóre obszary chronione zostały wyznaczone na tej samej powierzchni, np. rezerwaty i parki krajobrazowe w obr ębie obszarów „Natura 2000”.
4. Krajowe limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska
W Polityce ekologicznej pa ństwa, ustalone zostały limity krajowe, zwi ązane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i popraw ą stanu środowiska. Jednym z głównych zało Ŝeń poprzedniego Programu ochrony środowiska dla powiatu jeleniogórskiego było zbli Ŝenie si ę do tych limitów, aby w perspektywie roku 2010 mogły by ć one osi ągni ęte. Baz ą porównawcz ą do obliczania wska źników jest rok 1990. Wielko ści potrzebne do oblicze ń, tam gdzie nie podano innych źródeł, pochodz ą z bazy danych GUS. 1. Zmniejszenie wodochłonno ści produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r . (w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB). Od roku 2000 zu Ŝycie wody przez przemysł zmniejszyło si ę z 1,6 mln. m 3/rok w 1990 r. do 0,46 mln. m 3/rok w 2010 r. przy porównywalnych wska źnikach ekonomicznych. Na tej podstawie mo Ŝna oszacowa ć, Ŝe zu Ŝycie wody w przemy śle spadło w tym okresie o około 71%, zatem cel ten w powiecie jeleniogórskim został osi ągni ęty . W roku 1990 zu Ŝycie wody przypadaj ące na mieszka ńca byłego województwa jeleniogórskiego wynosiło 63,4 m3/rok. W roku 2004 wska źnik ten dla powiatu jeleniogórskiego
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 29/148 wynosił 42,5 m 3/rok i w stosunku do 1990 roku zmalał o około 52%. W roku 2006 średnie zu Ŝycie wody na jednego mieszka ńca powiatu wynosiło 42,6 m 3/rok, natomiast w roku 2010 wynosiło ono 37,4 m3/rok i stanowi 55% warto ści zu Ŝycia z 1990 roku. 2. Ograniczenie materiałochłonno ści produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyska ć co najmniej średnie wielko ści dla pa ństw OECD (w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB) – brak danych do oszacowania warto ści tego wska źnika na poziomie powiatu . 3. Ograniczenie zu Ŝycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r. równie Ŝ w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB – brak danych do oszacowania warto ści tego wska źnika na poziomie powiatu . 4. Ograniczenie emisji pyłów w roku 2010 o 75 %, dwutlenku siarki o 56% i tlenków azotu o 31%, w stosunku do stanu w 1990 r . Wg szacunkowych informacji, stosuj ąc wska źniki porównawczo- proporcjonalne (brak danych GUS dla powiatu, podano tylko wielko ści dla województwa jeleniogórskiego) emisje tych zanieczyszcze ń z zakładów zlokalizowanych w 1990 roku na
terenie powiatu jeleniogórskiego były nast ępuj ące: pyły ogółem: 4600 Mg, SO 2: 800 Mg, NO x: 90 Mg. W roku 2010 wynosiły one odpowiednio: 72, 169 i 48 Mg. (http://www.wroclaw.pios.gov.pl/pliki/powietrze/ocena_biezaca_2010.pdf wgl ąd 4 VI 2012) Emisje tych zanieczyszcze ń w okresie 1990 – 2010 zmniejszyły si ę wi ęc o: pyły ogółem: ok.
98%, SO 2 - ok. 79%, NO x - ok. 47%. Wska źniki dotycz ące ograniczenia emisji zalecane w Polityce ekologicznej pa ństwa zostały wi ęc osi ągni ęte . 5. Wymogi w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych dla aglomeracji 3 (ustawa Prawo wodne, a w szczególno ści Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych - KPO ŚK) nakładaj ą mi ędzy innymi, aby: wszystkie aglomeracje były wyposa Ŝone w systemy kanalizacji zbiorczej; systemy sieciowe będą obsługiwały co najmniej 80% mieszka ńców aglomeracji; w przypadku oczyszczalni komunalnych w aglomeracjach o Równowa Ŝnej Liczbie Mieszka ńców (RLM) wynosz ącej ≥ 15 000 uzyskano podwy Ŝszone usuwanie zwi ązków azotu i fosforu, - w przypadku aglomeracji o RLM wynosz ącej < 15 000 - pełne biologiczne oczyszczanie ścieków. Ostateczne terminy wyposa Ŝenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków komunalnych spełniaj ące wymagania polskich przepisów prawnych, a tym samym dyrektywy 91/271/EWG, przyj ęto zgodnie z art. 208 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. - Prawo wodne: - 31 grudnia 2010r. dla aglomeracji o RLM wynosz ącej ≥ 15 000 - 31 grudnia 2015 dla aglomeracji o RLM wynosz ącej 2000 ÷ 15 000.
Na terenie powiatu jeleniogórskiego zostało ustanowionych 8 aglomeracji, jak to podano w poni Ŝszej tabeli za dokumentem „Trzecia Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych – AKPO ŚK 2010 r.]:
3 Zgodnie z art. 43 ust 2 Prawa wodnego, aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 30/148
Rzeczywista RLM liczba Rozporz ądzanie Wojewody Gminy wchodz ące Lokalizacja aglomeracji mieszka ńców Aglomeracja powołuj ące aglomeracj ę w skład aglomeracji oczyszczalni zgodnie z rozp. aglomeracji Wojewody stan na 31.12.2006 r Nr 9 z dn. 18.08.2006r., Dz. Urz. Janowice Janowice* Woj. Dol. Nr 182 poz.2784 Janowice Wlk. 3000 2937 Nr 7 z dn. 4.11.2005r., Dz. Urz. Jelenia Góra, JeŜów Jelenia Góra* Woj. Dol. Nr 234 poz. 3632 oraz z Sudecki, Janowice Jelenia Góra 114700 92962 2007r. Nr 58 poz. 617 Wlk. Nr 2 z dn. 1.03.2006r., Dz. Urz. Kowary* Woj. Dol. Nr 53 poz. 871 oraz Nr Kowary Kowary 25000 12006 197 poz. 2903 Nr 4 z dn. 4.08.2005r., Dz. Urz. Mysłakowice, Woj. Dol. Nr 151 poz.2968 oraz z Mysłakowice* Karpacz, Podgórzyn Mysłakowice 25000 10211 2006r. Nr 260 poz. 3868 Nr 5 z dn. 20.09.2005r., Dz. Urz. Piechowice Piechowice* Woj. Dol. Nr 198 poz.3339 Piechowice 6700 6667 Nr 14 z dn. 22.11.2006r., Dz. Urz. Podgórzyn (cz.) Podgórzyn* Woj. Dol. Nr 252 poz. 3737 Marczyce 6000 3545 Nr 5 z dn. 20.09.2005r., Dz. Urz. Stara Stara Kamienica St. Kamienica Woj. Dol. Nr 198 poz.3339 Kamienica 2500 2155 Nr 7 z dn. 4.11.2005r., Dz. Urz. Szklarska Woj. Dol. Nr 234 poz. 3632 oraz z Szklarska Poręba Szklarska P.* Poręba 5300 7100 2007r. Nr 58 poz. 617 *) Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego
Poni Ŝej przeanalizowano stopie ń realizacji wymienionych wy Ŝej celów w poszczególnych aglomeracjach powiatu jeleniogórskiego.
Cel 1: wszystkie aglomeracje s ą wyposa Ŝone w systemy kanalizacji zbiorczej. Jak wynika z Aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych w Jeleniej Górze i gminach powiatu jeleniogórskiego planuje się do 2013 roku wybudowanie 513 km sieci kanalizacyjnej, z czego 466 km mało by ć wybudowanych do roku 2010. W niektórych gminach (Stara Kamienica, Je Ŝów Sudecki) system kanalizacyjny musiał by ć zbudowany od podstaw. Aktualnie w gminach finalizowane s ą prace nad skanalizowaniem miast i wsi, o czym świadcz ą informacje podane w punkcie 2.2. Tempo i zaawansowanie tych prac wskazuje na realno ść dotrzymania terminów wyznaczonych w Polityce Ekologicznej Państwa.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 31/148 Cel 2: systemy sieciowe obsługuj ą co najmniej 80% mieszka ńców aglomeracji. Cel ten nale Ŝy osi ągn ąć : Jelenia Góra i Mysłakowice – do 2010 roku, pozostałe gminy – do 2015 roku. Tabela 2. Mieszkańcy obsługiwani przez systemy kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach wyznaczonych na terenie powiatu jeleniogórskiego (dane z grudnia 2011 r. według informacji uzyskanych w gminach oraz w KSWiK). Gmina JeŜów Sudecki jest włączona do aglomeracji Jelenia Góra.
Długo ść sieci kanalizacyjnej Korzystaj ący z systemu ogółem (sanitarnej Aglomeracja Liczba mieszka ńców aglomeracji kanalizacyjnego - stan na i ogólnospławnej) w aglomeracji, 31.12.2011 r. stan na 31.12.2011 r. [km] RLM rzeczywista liczba % Janowice 25,2 4050 4237 1451 34% Jelenia Góra, w tym 195,4 84246 69163 114700 82% Je Ŝów Sudecki 11,1 6772 0 Kowary 49,6 14000 11651 9923 85% Mysłakowice + 99,0+ 10096+ 6887+ 25000 78% Karpacz 47,0 4771 4771 Piechowice 20,2 5530 6505 3960 61% Podgórzyn 91,9 6000 7921 4944 62% St. Kamienica 24,8 2500 5238 658 13% Szklarska P. 69,4 5300 6649 4971 75%
RAZEM 633,6 - 148 086 106 728 72%
Na koniec 2000 roku z sieci kanalizacyjnej korzystało zaledwie 48% mieszka ńców powiatu, na koniec 2011 roku wska źnik ten wynosił 72%, a wi ęc średnio w skali Jeleniej Góry i powiatu jeleniogórskiego jest on bliski wyznaczonemu w Polityce Ekologicznej Państwa. Je śli jednak z analizy wył ączymy aglomeracj ę jeleniogórsk ą z Je Ŝowem Sudeckim, to warto ść wska źnika korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej zmniejszy si ę do 59% (w 2006 roku – 38%). Aktualnie, tylko aglomeracje kowarska i Jelenia Góra spełnia wymagania wyznaczone w Polityce Ekologicznej Pa ństwa przekraczaj ąc wska źnik 80%. Stan gospodarki wodno-ściekowej poszczególnych gmin powiatu omówiono szczegółowo w punkcie 12.3 Programu.
Cel 3: oczyszczalnie ścieków w aglomeracjach spełniaj ą zakładane wymagania.
W przypadku oczyszczalni komunalnych w aglomeracjach o Równowa Ŝnej Liczbie Mieszka ńców (RLM) wynosz ącej ≥ 15 000 (Kowary, Mysłakowice z Karpaczem i Jelenia Góra z Je Ŝowem Sudeckim) nale Ŝy uzyska ć podwy Ŝszone usuwanie zwi ązków azotu i fosforu, - w przypadku aglomeracji o RLM wynosz ącej < 15 000 (pozostałe aglomeracje) - pełne biologiczne oczyszczanie ścieków.
ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 32/148 Tabela 3. Ocena zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych z kluczowych oczyszczalni ścieków na terenie powiatu jeleniogórskiego. (dane z maja 2012 r. według sprawozdań gminnych).
Wydajno ść Średnia Średnie roczne warto ści wska źników w ściekach Oczyszczalnia Typ oczyszczalni przepust. odpływaj ących z oczyszczalni ścieków [mg/l] w RLM [m 3/d] BZT 5 ChZT Cr Zawiesiny Azot Fosfor Jelenia Góra (ma obsługiwa ć PUB* 96000 21 000 5 38,3 9,2 9,9 1,2 m.in. Je Ŝów Sud.) Kowary PUB 33000 7 500 6 19 <5,0 7,8 0,53 Mysłakowice PUB 25000 5 000 21 14 8,6 8,5 1,28 Szklarska biologiczna 14600 2 000 10 23 6,8 x x Por ęba Marczyce biologiczna 6000 750 21 29 6,0 x x Piechowice biologiczna 5530 1 500 7 29 5,0 x x Janowice biologiczna 4050 350 7 50 19,0 x x Wielkie Stara Kamienica biologiczna 1550 248 16 76 14 x x dla oczyszczalni 99999>RLM>15000 15 125 35 15 2 Warto ści dla oczyszczalni 2000 Najwy Ŝsze dopuszczalne warto ści wska źników zanieczyszcze ń dla oczyszczalni podaje rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie nale Ŝy spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. z 2006, Nr 137, poz.984). Z zestawienia podanego w tabeli 3 wynika, Ŝe prawie wszystkie (oprócz oczyszczalni w Mysłakowicach w zakresie BZT 5) wymienione oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu jeleniogórskiego spełniały w maju 2012 roku parametry docelowe wymagane w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 33/148 III. SYNTETYCZNA OCENA STANU ŚRODOWISKA 1. Ogólna charakterystyka powiatu jeleniogórskiego Według dziesi ętnej regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski teren powiatu jeleniogórskiego nale Ŝy w cało ści do makroregionów Sudety Zachodnie (332.3) oraz Pogórze Zachodniosudeckie (332.2). W granicach powiatu wyst ępuj ą dwa mezoregiony, nale Ŝą ce do Sudetów Zachodnich: Kotlina Jeleniogórska (332.36), Karkonosze (332.37) oraz fragment Pogórza Izerskiego (332.26), nale Ŝą cy do makroregionu Pogórza Zachodniosudeckiego. Pełna klasyfikacja fizycznogeograficzna dla tego rejonu przedstawiona przez prof. Jerzego Kondrackiego [Kondracki 2002], uzupełniona według innych źródeł literaturowych wygl ąda nast ępuj ąco: • Makroregion 332.2: Pogórze Zachodniosudeckie; • Mezoregiion 332.26: Pogórze Izerskiie; • Mikroregion 332.261: Przedgórze Izerskie. • Makroregion 332.3: Sudety Zachodnie; • Mezoregiion 332.34: Góry Izerskiie; • Mikroregion: Grzbiet Kamienicki [Staffa 1998], • Mikroregion: Wysoki Grzbiet [Staffa 1998]. • Mezoregiion 332.35: Góry Kaczawskiie; • Mikroregion: Grzbiet Południowy [Staffa 2000], • Mikroregion: Grzbiet Mały [Staffa 2000], • Mikroregion: Góry Ołowiane [Staffa 2000]. • Mezoregiion 332.36: Kotlliina Jelleniiogórska; • Mikroregion: ObniŜenie Starej Kamienicy [Staffa 1999], • Mikroregion: Wysoczyzna Rybnicy [Staffa 1999], • Mikroregion 332.361: ObniŜenie Jeleniej Góry, • Mikroregion 332.362: ObniŜenie Sobieszowskie, • Mikroregion 332.363: Wzgórza Łomnickie, • Mikroregion 332.364: ObniŜenie Mysłakowickie, • Mikroregion 332.365: Wzgórza Karpnickie, • Mikroregion 332.366: Wzgórza Dziwiszowskie. • Mezoregiion 332.37: Karkonosze; • Mikroregion: Pogórze Karkonoszy [Staffa 1993], • Mikroregion: Karkonoski Padół Śródgórski [Staffa 1993], • Mikroregion: Główny Grzbiet Karkonoszy [Staffa 1993], który obejmuje: Grzbiet Śląski [Staffa 1993], Czarny Grzbiet [Staffa 1993] , Grzbiet Kowarski [Staffa 1993] . • Mezoregiion 332.38: Rudawy Janowiickiie; ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 34/148 • Mikroregion: Rudawy Janowickie, [Staffa 1993]. Administracyjnie powiat jeleniogórski zajmuje południowo-zachodni ą cz ęść województwa dolno śląskiego granicz ąc od zachodu i północnego-zachodu z powiatem lwóweckim, od północy z powiatem złotoryjskim, od wschodu z powiatami: jaworskim i kamiennogórskim, a od południa z Republik ą Czesk ą. Inkluzj ą w obr ębie tego obszaru jest b ędące na prawach powiatu miasto Jelenia Góra. Z uwagi na to, Ŝe miasto otoczone jest gminami powiatu jeleniogórskiego oba te powiaty (powiat jeleniogórski i powiat Jelenia Góra) posiadaj ą szczególnie ścisłe powi ązania przyrodnicze, których pomini ęcie byłoby istotnym uchybieniem niniejszego programu ochrony środowiska. Powiat tworzy 5 gmin wiejskich: Janowice Wielkie, Je Ŝów Sudecki, Mysłakowice, Podgórzyn i Stara Kamienica oraz 4 gminy miejskie: Karpacz, Kowary, Szklarska Por ęba i Piechowice. Na terenie powiatu znajduje si ę 51 jednostek osadniczych, w tym 4 posiadaj ą prawa miejskie. Na tle województwa dolno śląskiego powiat jeleniogórski wyró Ŝnia si ę statystycznie, du Ŝym wska źnikiem lesisto ści, niewielk ą powierzchni ą gruntów wykorzystywanych do produkcji rolnej, mniejsz ą koncentracj ą podmiotów gospodarczych oraz dobrze rozwini ętą baz ą turystyczn ą. Według danych GUS z ko ńca 2010 roku na terenie powiatu zameldowanych było 63 872 osób. W okresie ostatnich 4 lat liczba ta zmalała o 161 osób. Przyrost naturalny jest ujemny i wynosi -1,8 w przeliczeniu na tysi ąc mieszka ńców. W grudniu 2010 roku na terenie powiatu zarejestrowanych było 8364 podmiotów gospodarczych (ponad 1000 wi ęcej, ni Ŝ w 2007 r), przy czym 8008 nale Ŝało do sektora prywatnego. Struktura tych podmiotów dobrze oddaje charakter powiatu. Zwraca uwag ę stosunkowo du Ŝa ilo ść jednostek gospodarczych z bran Ŝy turystycznej (sekcja „I”) – 1022 obiekty oraz niewielka ilo ść podmiotów z sektora rolniczego (sekcja „A”)– 212, przy czym w liczbie tej istotny jest udział podmiotów ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 35/148 zajmuj ących si ę gospodark ą le śną. W sektorze produkcyjnym (sekcje „B+C”) zarejestrowanych było 667 podmiotów (w tym 8 zakładów górniczych ). Stopa bezrobocia rejestrowanego na terenie powiatu w 2010 roku wynosiła 22,9% (13,1% w województwie dolno śląskim). [ źródło: http://www.stat.gov.pl wgl ąd 5 VI 2012]. Tabela 4. Powiat jeleniogórski i powiaty sąsiednie na tle województwa dolnośląskiego [źródło: dane GUS na dzień 31 XII 2010]. Powiat Powierzchnia Ludno ść Lasy Podmioty gospodarcze Dolny Śląsk 100% 100% 100% 100% jeleniogórski 3,1% 2,2% 5,1% 2,5% Jelenia Góra 0,5% 2,9% 0,6% 3,8% jaworski 2,9% 1,8% 2,1% 1,5% kamiennogórski 2,0% 1,6% 2,5% 1,3% lwówecki 3,6% 1,6% 4,0% 1,1% złotoryjski 2,9% 1,6% 1,9% 1,3% średnia dla województwa *) 3,7% 2,7% 3,8% 2,4% *) oprócz miast na prawach powiatu Tabela 5. Podstawowe wielkości charakteryzujące gminy powiatu jeleniogórskiego [źródło: GUS dane na dzień 31 XII 2010]. Gmina Powierzchnia Udział Liczba % ludno ści Gęsto ść [ha] procentowy mieszka ńców powiatu zaludnienia [osoby/km 2] Janowice Wielkie 5 783 9,2 % 4105 6,4% 71,0 JeŜów Sudecki 9 428 15,0 % 6798 10,6% 72,1 Karpacz 3 799 6,1 % 4856 7,6% 127,8 Kowary 3 739 6,0 % 11545 18,1% 308,8 Mysłakowice 8 798 14,0 % 10104 15,8% 114,8 Piechowice 4 322 6,9 % 6505 10,2% 150,5 Podgórzyn 8 251 13,2 % 7876 12,3% 95,5 Szklarska Poręba 7 544 12,0 % 6735 10,6% 89,3 Stara Kamienica 11 050 17,6 % 5311 8,3% 48,1 RAZEM 62 714 100% 63 872 100% 101,8 Układ zagospodarowania terenu obj ętego opracowaniem odzwierciedla struktura u Ŝytkowania gruntów. Według ewidencji wykorzystania gruntów na dzie ń 4 lipca 2008 roku (dane te s ą aktualne tak Ŝe na 2010 r.) , uzyskanej w Starostwie Powiatowym [Zestawienie klasouŜytków w gminach] powierzchnia ewidencyjna powiatu jeleniogórskiego wynosi 62 698,39 ha (ró Ŝni si ę od powierzchni geodezyjnej podawanej przez GUS) . Na obszarze tym: UŜytki rolne (R) zajmuj ą 24468,3 ha, co stanowi 39,0% pow. ogólnej obszaru powiatu, Grunty pod lasami (Ls) – 30804,1 ha, to jest 49,1% pow. powiatu, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 36/148 Grunty zadrzewione i zakrzaczone (Lz) – 1198,5 ha, to jest 1,9% pow. powiatu, Grunty pod wodami (W) – 1143,3 ha– 1,8% pow. powiatu Tereny zabudowane i zurbanizowane (B) – 4479,2 ha, to jest 7,1% powierzchni powiatu , w tym: • tereny mieszkaniowe: 969,7 ha, co stanowi 21,6% pow. zurbanizowanej, • tereny przemysłowe: 151,0 ha – 3,4% pow. zurbanizowanej, • tereny rekreacyjne i wypoczynkowe: 496,0 ha – 11,1% pow. zurbanizowanej, • inne tereny zabudowane: 287,0 ha – 6,4% pow. zurbanizowanej, • tereny niezabudowane – 252,9 ha – 5,6% pow. zurbanizowanej, • tereny kopalniane: 81,1 ha- 5,9% pow. zurbanizowanej, • drogi: 1376,6 ha, to jest 30,7% powierzchni zurbanizowanej, • tereny kolejowe: 323,5 ha, co stanowi 7,2% pow. zurbanizowanej. Tereny ró Ŝne zajmuj ą (X) – 205,3 ha. Przestrze ń obj ęta opracowaniem jest zatem zdominowana przez B W tereny le śne oraz u Ŝytki rolne (głównie u Ŝytki zielone). Tereny zainwestowane zajmuj ą ł ącznie nieco ponad 7% powierzchni powiatu. Ls Wśród terenów zabudowanych najwi ększy procent zajmuj ą tereny R komunikacyjne – wi ęcej, ni Ŝ zabudowa mieszkaniowa i usługowa). Najbardziej uprzemysłowionymi gminami powiatu s ą Piechowice, Kowary i Mysłakowice. W Szklarskiej Por ębie, Karpaczu oraz w gminie Je Ŝów Sudecki znajduje si ę wi ęcej ni Ŝ w innych gminach terenów rekreacyjno- wypoczynkowych [źródło: zestawienie klasouŜytków 2008]. Tabela 6. Struktura uŜytkowania gruntów w poszczególnych gminach powiatu jeleniogórskiego [źródło: zestawienie klasouŜytków na dzień 4 lipca 2008]. Przywołane dane są takŜe aktualne na rok 2010. Gmina Powierzchnia UŜytki rolne Grunty pod Grunty pod Tereny [ha] lasami wodami zurbanizowane Janowice Wielkie 5 794 51% 41% 1% 6% JeŜów Sudecki 9 427 62% 29% 2% 6% Karpacz 3 799 13% 65% 1% 10% Kowary 3 738 22% 65% 1% 10% Mysłakowice 8 805 48% 41% 2% 6% Piechowice 4 316 23% 63% 1% 9% Podgórzyn 8 237 35% 50% 6% 6% Szklarska Poręba 7 542 56% 38% 1% 5% Stara Kamienica 11 040 6% 82% 0% 8% Powiat 62 698 39% 49% 2% 7% Poło Ŝenie w Sudetach Zachodnich daje szerokie mo Ŝliwo ści wypoczynku i uprawiania sportu. Przez region (Jelenia Góra i powiat jeleniogórski) prowadzi około 600 km szlaków turystycznych ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 37/148 i 1000 km oznakowanych szlaków rowerowych, na trasach których znajduje si ę wiele interesuj ących obiektów kultury materialnej (m.in. pałace, obiekty sakralne, ruiny zamków) oraz walorów przyrodniczych. Bogata jest oferta turystyczna powiatu. Zim ą na narciarzy czekaj ą zró Ŝnicowane pod wzgl ędem stopnia trudno ści, dla amatorów i zaawansowanych, trasy zjazdowe i ponad 100 km tras biegowych. Wypoczynek oferuj ą liczne gospodarstwa agroturystyczne poło Ŝone malowniczo w górach, ośrodki jazdy konnej, mo Ŝliwo ść nauki lotów na paralotniach, wspinaczki skałkowe, jazd ę po najdłu Ŝszym w kraju letnim torze saneczkowym w Karpaczu, Western City w Ści ęgnach, Park Miniatur w Kowarach. Hotele i pensjonaty oferuj ą ponad 15 tysi ęcy miejsc noclegowych w zró Ŝnicowanej cenowo bazie noclegowej. [http://www.karkonosze.info.pl wgląd 5 VI 2012]. Przez teren powiatu przechodz ą wa Ŝne szlaki tranzytowe na ci ągach dróg krajowych i wojewódzkich: droga krajowa nr 3 (E-65): Świnouj ście – Szczecin – Gorzów - Zielona Góra – Legnica – Jelenia Góra – Jakuszyce; droga krajowa nr 30: Jelenia Góra – Luba ń – Zgorzelec; droga wojewódzka nr 365: Jelenia Góra – Kapela- Świerzawa – Jawor; droga wojewódzka nr 366: Piechowice – Jelenia Góra (Sobieszów) – Kowary; droga wojewódzka nr 367: Jelenia Góra (ul. Sudecka) – Kowary – Kamienna Góra – Wałbrzych; droga wojewódzka nr 404 z Orłowic (od drogi wojewódzkiej nr 361) przez Świeradów do drogi krajowej nr 3 w Szklarskiej Por ębie. Pod zarz ądem powiatu znajduje si ę 46 odcinków dróg o ł ącznej długo ści 271,5 km [dane Zarządu Dróg Powiatowych w Jeleniej Górze z 2008 roku, potwierdzone w czerwcu 2012 r.].] Tabela 7. Zestawienie dróg powiatowych w gminach powiatu jeleniogórskiego [źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Jeleniej Górze]. Gmina Numery dróg Długość [km] Janowice Wielkie 2745D, 2735D, 2750D, 2770D, 2775D, 2776D, 2778D 43,4 JeŜów Sudecki 2648D, 2749D, 2763D, 2744D, 2508D, 2646D, 2727D, 2729D, 53,0 2751D, 2521D, 2491D Karpacz 2741D, 2653D 7,6 Kowary 2735D, 3,2 Mysłakowice 2741D, 2742D, 2654D, 2718D, 2735D, 2778D, 2752D, 2753D 43,8 Piechowice 2649D, 2763D 10,0 Podgórzyn 2741D, 2742D, 2650D, 2653D, 2720D, 2721D, 2753D, 2754D, 50,2 2755D, 2651D,2758D, 2652D, 2760D Szklarska Poręba 2731D, 2732D, 2733D 6,7 Stara Kamienica 2723D, 2647D, 2492D, 2762D, 2773D, 2774D, 2763D, 2513D 53,6 Powiat 46 odcinków dróg 271,5 ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 38/148 W lipcu 2008 roku w ewidencji Wydziału Komunikacji Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze było ogółem 38 539 pojazdów, w tym 31 432 pojazdów osobowych. Liczba pojazdów zarejestrowanych na terenie powiatu wynosiła wówczas 9073, w tym 7613 samochodów osobowych. W okresie od 1 stycznia 2008 r. do 5 lipca 2012 r. Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze zarejestrował 13 655 pojazdów, w tym 9967 samochodów osobowych i motocykli. Równocze śnie wyrejestrowano 3620 pojazdów. Zatem, mieszka ńcy powiatu jeleniogórskiego dysponuj ą aktualnie 48 574 (38 539+13 655-3620) . Wska źnik motoryzacji, to jest liczba samochodów osobowych na 1000 mieszka ńców, wynosi aktualnie około 700 (dla porównania wska źnik ten w 2008 roku był dla powiatu równy 493, a średni wska źnik motoryzacji w Polsce w 2005 roku wynosił 323 poj. os. /1000 osób) . Dane te świadczą o nieustaj ącym, du Ŝym wzro ście wska źnika motoryzacji. Jednym z elementów komunikacyjnych Jeleniej Góry i powiatu jeleniogórskiego jest transport kolejowy. Odcinek linii kolejowej relacji Wrocław - Zgorzelec (o znaczeniu pa ństwowym) oraz jej odgał ęzienia w kierunku Szklarskiej Por ęby i Lwówka Śląskiego mogłyby potencjalnie stanowi ć wa Ŝny przyczynek usprawniaj ący obsług ę komunikacyjn ą regionu zwłaszcza, je śli mógłby by ć uzupełniony nieczynn ą aktualnie lini ą do Kowar i Karpacza. Jednak Ŝe w obsłudze obszaru miasta i powiatu kolej nie odgrywa aktualnie istotnej roli - kolejowy ruch pasa Ŝerski nie jest atrakcyjny ze wzgl ędu na długie czasy podró Ŝy. Ze stacji PKP w Jeleniej Górze wyje ŜdŜaj ą poci ągi w kierunku Wrocławia, W ęgli ńca, Lwówka Śląskiego i Szklarskiej Por ęby. W 2010 roku reaktywowani lini ę kolejow ą Harrachov – Szklarska Por ęba – Piechowice - Jelenia Góra. Planuje si ę uruchomienie poł ączenia Jelenia Góra– Mysłakowice - Karpacz jako cz ęś ci tzw. kolei okr ęŜ nej „Regiotram“ [Studium wykonalności Regiotram]. 2. Budowa geologiczna i surowce mineralne Maj ąc na uwadze budow ę geologiczn ą obszar powiatu jeleniogórskiego poło Ŝony jest w obr ębie Waryscydów Europy Środkowej i s ą uwa Ŝane za składnik strefy sakso ńsko-turyngskiej. Stanowi ą one blok skorupowy o skomplikowanej budowie geologicznej, ograniczony sudeckim uskokiem brze Ŝnym i stref ą uskokow ą Łaby. Ku zachodowi Sudety Zachodnie przechodz ą stopniowo w granitoidowy blok Łu Ŝyc. Wewn ątrz Sudetów le Ŝy skomplikowany system dyslokacji tzw. głównego uskoku śródsudeckiego oddzielaj ący od siebie blok karkonosko-izerski i jednostk ę kaczawsk ą. W centrum bloku wyst ępuje granitoidowy pluton Karkonoszy, który kontaktuje si ę z osłon ą metamorficzn ą na wschodzie (metamorfik Rudaw Janowickich) i północnym-zachodzie (metamorfik izerski). Wpływ metamorfizmu kontaktowego na skały osłonowe objawia si ę obecno ści ą skał hornfelsowych, granodiorytów zawidowskich, granitów rumburskich i izerskich, leukogranitów, granitognejsów i gnejsów izerskich ró Ŝnych odmian strukturalnych i teksturalnych. Drugi kompleks skalny tworz ą tu zró Ŝnicowane litologicznie łupki łyszczykowo-chlorytowe, cz ęsto wzbogacone w granaty i chlorytoid. W całym pa śmie Grzbietu Kamienieckiego, od granicy pa ństwa do Starej Kamienicy w strefach rudnych wyst ępuj ą rudy cyny (tlenek cyny – kasteryt – SnO 2, zawieraj ący 0,15 ÷0,6% czystego metalu). W latach 1951 ÷53 w uskoku Kamienica – R ębiszów prowadzono eksploatacje rud uranu (wydobyto 20 tys. m 3), zło Ŝa te jednak były niewielkie i działalno ść górnicza w tym rejonie została szybko zako ńczona. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 39/148 Metamorfik wschodniej osłony granitu Karkonoszy tworzy w ąski pas skał metamorficznych, w obr ębie którego wyró Ŝnia si ę 4 jednostki litostratygraficzne. Na terenie powiatu poło Ŝona jest jedna z tych jednostek: kompleks kowarski. Si ęga on od Śnie Ŝki po Czarnów i jest zło Ŝony z serii gnejsowej (gnejsy kowarskie). Kontaktowi temu towarzyszy du Ŝa koncentracja surowców mineralnych, zwłaszcza rud Ŝelaza, miedzi i uranu. Kontakt północny, od strony jednostki kaczawskiej (Je Ŝów Sudecki – Miedzianka) ma charakter tektoniczny i przebiega wzdłu Ŝ odcinka głównego uskoku sudeckiego. Kontaktowi temu towarzysz ą brekcje tektoniczne silnie zmineralizowane przez baryt z fluorytem i siarczkami metali. Najwi ększe znaczenie miało okruszcowanie rudami ołowiu i miedzi w rejonie Miedzianki. Obserwuje si ę tutaj tak Ŝe podwy Ŝszon ą emanacj ę radonu, tote Ŝ w latach 50-tych był to obszar poszukiwawczy rud uranu. Budowa geologiczna obszaru obj ętego opracowaniem sprzyja wyst ępowaniu czterech grup surowców mineralnych, kwalifikowanych jako pospolite: granitów w ró Ŝnych odmianach i zró Ŝnicowanych własno ściach, Ŝwirów, skaleni oraz surowców ilastych ceramiki budowlanej. W obr ębie powiatu ziemskiego udokumentowano dotychczas nast ępuj ące zło Ŝa surowców skalnych [http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/MIDASGIS, wgląd 5 VI 2012]: zło Ŝe granitu „Czerwony Potok” w Szklarskiej Por ębie, zło Ŝe granitu „Karpniki – Stró Ŝnica”, zło Ŝe granitu „Michałowice” w Piechowicach, zło Ŝe granitu „Szklarska Por ęba – Huta ”, zło Ŝe granitu „Wiciarka” w Szklarskiej Por ębie, zło Ŝe kwarcu „Stanisław ” na Głównym Grzbiecie Gór Izerskich (gminy: Stara Kamienica, Szklarska Por ęba i Mirsk), zło Ŝe kwarcu Ŝyłowego „Nowa Kamienica” zło Ŝe dolomitów „Czarnów” oraz zło Ŝa kruszywa i surowców ilastych ceramiki budowlanej: zło Ŝe iłów „Bartek”, zło Ŝe Ŝwirów „Janowice Wielkie”, zło Ŝe Ŝwirów „Wojanów”, zło Ŝe Ŝwirów „Radomierz”, zło Ŝe surowca skaleniowego (zwietrzeliny granitowej) „Maciejowa II”, zło Ŝe surowca skaleniowego „Góra So śnia” (Dziwiszów), zło Ŝe surowca skaleniowego „Kamienica Mała”, zło Ŝe barytu i fluoryty „Je Ŝów Sudecki” zło Ŝe surowca skaleniowego „Karpniki ”, zło Ŝe surowca skaleniowego „Kopaniec”, Wśród wymienionych tylko 4 zło Ŝa s ą eksploatowane, w tym trzy (zło Ŝa „Stanisław” „Karpniki” i „Janowice Wielkie”) eksploatowane jest okresowo. Na powy Ŝszej li ście wyró Ŝniono je przez podkre ślenie. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 40/148 Poniewa Ŝ surowce te s ą tak Ŝe szeroko rozpowszechnione w granicach województwa dolno śląskiego, tworz ąc mniejsze lub wi ększe zło Ŝa, o znacznych zasobach sumarycznych, oraz maj ąc na wzgl ędzie turystyczno-uzdrowiskowe funkcje regionu (powiat grodzki i ziemski) oceni ć nale Ŝy, Ŝe dotychczas udokumentowane zło Ŝa surowców mineralnych, za wyj ątkiem zło Ŝa surowca skaleniowego, nie maj ą wi ększego znaczenia ekonomicznego, a ich eksploatacja b ędzie w tym szczególnym obszarze wyra źnie kolidowała z postulatami zrównowa Ŝonych relacji pomi ędzy człowiekiem i przyrod ą. 2.1 Identyfikacja problemów związanych z ochroną zasobów naturalnych na terenie gmin powiatu 1. Udokumentowane zło Ŝa s ą kolizyjne w stosunku do walorów przyrodniczych i rekreacyjnych regionu. Nale Ŝy ogranicza ć podejmowanie eksploatacji nowych złó Ŝ na terenie powiatu jeleniogórskiego nie ograniczaj ąc jednak dost ępu do tych złó Ŝ w przyszło ści (np. przez zabudow ę obszaru, na którym udokumentowano zło Ŝe). Jednak w przypadkach, kiedy eksploatacja zło Ŝa zostanie podj ęta nale Ŝy przestrzega ć szczególnej skrupulatno ści w zakresie realizacji procedury OO Ś, tak by ju Ŝ na etapie planowania przewidzie ć i zminimalizowa ć niekorzystne oddziaływania wynikaj ące z eksploatacji. 3. Klimat Przy opracowywaniu warunków klimatycznych na obszarze powiatu jeleniogórskiego wykorzystano wyniki pomiarów meteorologicznych z państwowych stacji i posterunków meteorologicznych zlokalizowanych w rejonie opracowania, mianowicie: Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna na Śnie Ŝce, 1602 m n.p.m. (1991-2000); Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna w Jeleniej Górze, 342 m n.p.m. (1994-2003) Stacja klimatologiczna w Karpaczu, 575 m n.p.m. (1931-1970); Posterunek meteorologiczny „Szklarska Por ęba”, 640 m n.p.m. (1995 ÷2000 oraz 2002 ÷2005). Posterunek meteorologiczny „Kowary”, 460 m. n.p.m. (1991-2000); Posterunek meteorologiczny „Jakuszyce”, 860 m. n.p.m. (1991-2000); Dane obserwacyjne pochodz ą wi ęc z ró Ŝnych okresów długiego przedziału czasu (1931–2005r). 3.1 Charakterystyka mezoklimatu Warunki klimatyczne Sudetów Zachodnich determinowane s ą w ogólnym zarysie przez dwa czynniki: geograficzny wynikaj ący z lokalizacji obszaru opracowania w środkowej Europie i poło Ŝenia obszaru u podnó Ŝa bariery orograficznej Karkonoszy, oraz czynnik cyrkulacyjny zwi ązany z ruchami morskich, arktycznych i kontynentalnych mas powietrza. Podczas całego roku przewa Ŝaj ą tutaj wy Ŝowe typy cyrkulacji, które cechuj ą si ę najwi ększ ą trwało ści ą. Najcz ęś ciej wyst ępuj ą jesieni ą (33,8%) i wówczas towarzysz ą im zastoiska powietrza z silnymi inwersjami temperaturowymi. Z kolei latem i zim ą najcz ęstsze s ą zachodnie typy cyrkulacji. Są one przyczyn ą adwekcji powietrza polarno-morskiego znad Atlantyku, z którym zwi ązane s ą opady o ci ągłym charakterze i nierzadko zjawiska fenowe. Krótkotrwało ść poszczególnych typów cyrkulacji ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 41/148 jest przyczyn ą cz ęstej zmienno ści pogody w tym rejonie. Mimo niezbyt du Ŝej wysoko ści nad poziomem morza cz ęsto obserwuje si ę tutaj zjawiska pogodowe typowe dla regionów wysokogórskich: feny, spi ętrzenia i zastoiska. Du Ŝe zró Ŝnicowanie warunków anemologicznych tego rejonu wi ąŜ e si ę zreszt ą nie tylko z przeszkodami morfologicznymi, ale tak Ŝe z du Ŝymi ró Ŝnicami własno ści fizycznych mas powietrza doprowadzanych na ten teren przez lokalne systemy cyrkulacyjne. Lokalne układy anemo- orograficzne sprawiaj ą, Ŝe w Karkonoszach, niezale Ŝnie od stref klimatycznych zwi ązanych z wysoko ści ą (strefa szczytowa, stokowa i podnó Ŝa stoku) wyró Ŝnia si ę dodatkowo dwa subregiony klimatyczne: karkonosko-izerski w Karkonoszach Zachodnich i Środkowych oraz obejmuj ący Karpacz i Kowary subregion wschodniokarkonoski. Karkonosze Wschodnie znajduj ą si ę w zasi ęgu wyra źnego oddziaływania lokalnego systemu anemo-orograficznego Upy. Jest to system wiatrów dolinnych funkcjonuj ący w okresach napływu zachodnich i południowo zachodnich mas powietrza, kształtowany dolin ą Upy na południowym stoku Karkonoszy. Zachodnia cz ęść Karkonoszy wraz z Kotlin ą Jeleniogórsk ą znajduje si ę natomiast w zasi ęgu wyra źnego oddziaływania mumlawskiego systemu anemo-orograficznego, który jako jedyny doprowadza do Gór Izerskich i zachodniej cz ęś ci Karkonoszy masy powietrza bezpo średnio z przedpola gór, przez co warunki mezoklimatyczne w tym subregionie (jest to subregion karkonosko-izerski) ró Ŝni ą si ę od warunków ukształtowanych we wschodniej cz ęś ci Karkonoszy. Powiat jeleniogórski, zgodnie z opracowan ą przez A. Schmucka regionalizacj ą klimatyczn ą Sudetów nale Ŝy do regionu jeleniogórskiego. Region Jeleniogórski (z wyró Ŝnionymi tu 5 pi ętrami klimatycznymi) obejmuje oprócz Kotliny Jeleniogórskiej otaczaj ące j ą grzbiety Karkonoszy, Gór Izerskich, Rudaw Janowickich oraz Gór Kaczawskich. Zostały tu wyodr ębnione nast ępuj ące pi ętra klimatyczne: pi ętro a – ciepłe (H < 400 m n.p.m.), z do ść długim okresem lata termicznego (70 dni), stosunkowo krótk ą zim ą (80 dni) i pocz ątkiem okresu wegetacyjnego w pierwszej dekadzie kwietnia, pi ętro b – umiarkowanie ciepłe (H = 400-600 m n.p.m.), z wydłu Ŝonym o 15 dni okresem zimy termicznej, ko ńcz ącym si ę w 1 dekadzie marca i 4- lub 5-tygodniowym okresem letnim, pi ętro c – umiarkowanie chłodne (H = 600-800 m n.p.m.), z 4-miesi ęcznym okresem zimy i brakiem lata termicznego oraz wysok ą sum ą roczn ą opadów (od 800 do 1000 mm), pi ętro d – chłodne (H = 800-1000 m n.p.m.), ze średni ą roczn ą temperatur ą 4-50C i dług ą zim ą trwaj ącą 4-5 miesi ęcy oraz sum ą roczn ą opadów powy Ŝej 1000 mm, pi ętro e – bardzo chłodne (H > 1000 m n.p.m.), z surowym re Ŝimem termicznym, okre ślonym 5- miesi ęczn ą zim ą i krótkim okresem wegetacyjnym, rozpoczynaj ącym si ę na pocz ątku maja. 3.2 Warunki termiczne Średnia roczna temperatura powietrza w Kotlinie Jeleniogórskiej (342 m n.p.m) wynosi 7,6 OC. Wraz ze wzrostem wysoko ści nad poziom morza średnia roczna temperatura powietrza obni Ŝa si ę w profilu wysoko ściowym Sudetów przeci ętnie o 0,54 OC/100 m [Hess 1980] . W przebiegu rocznym najwi ększy wysoko ściowy gradient termiczny obserwuje si ę w kwietniu, kiedy temperatura obni Ŝa si ę przeci ętnie o 0,66 oC na 100 metrów [Głowicki 1995]. Jest to ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 42/148 spowodowane tym, Ŝe w strefie grzbietowej Karkonoszy trwa jeszcze zima termiczna, a u podnó Ŝa gór rozpoczyna si ę ju Ŝ wiosna. Najmniejszy gradient temperatury wyst ępuje w miesi ącach zimowych, w styczniu wynosi średnio 0,41 oC na 100 metrów. Zmniejszenie przeci ętnego spadku temperatury z wysoko ści ą w miesi ącach zimowych (grudzie ń – luty) jest wynikiem cz ęstego wyst ępowania inwersji temperatury w obr ębie Kotliny Jeleniogórskiej. Tabela 8. Średnie miesięczne i roczna temperatura powietrza [OC] miesiące Stacja ROK I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jelenia Góra (1994 2003) 1.8 0.0 2.5 7.0 12.9 15.5 17.3 16.8 11.9 7.9 2.9 1.6 7.6 Jakuszyce (1991 2000) 3.9 3.6 1.1 3.4 8.8 11.8 12.7 13.3 9.0 4.8 0.4 3.7 4.3 ŚnieŜka (1991 2000) 5,2 6,1 4,7 0,6 4,1 6,9 9,1 9,4 5,4 1,5 2,8 5,0 1,0 Szklarska P. (1995 2005) 2.3 0,9 0.8 5,7 11,4 14,3 15,6 15,7 11,3 7,1 2,4 0,1 6,7 Karpacz 0,4 0,3 2, 7,1 12,0 14,8 16,7 16,5 11,9 7,7 2,5 0,3 7,4 (1995 2005) Opracował : Jelenia Góra Andrzej Dancewicz, Jakuszyce, ŚnieŜka, Karpacz– Bronisław Głowicki IMGW Wrocław, , Szklarska P. – Andrzej Dancewicz, Karol Tomczyński . Obserwowane inwersje temperatury powietrza mog ą powstawa ć wskutek adwekcji chłodnych mas powietrza lub w wyniku silnego wypromieniowywania podło Ŝa, wychłodzone w ci ągu nocy powietrze spływa wzdłu Ŝ stoków i osiada na dnie kotlin śródgórskich. Z inwersjami termicznymi w Kotlinie Jeleniogórskiej zwi ązane jest tworzenie si ę zastoisk chłodnego powietrza (mrozowisk) oraz wyst ępowanie najni Ŝszych minimów temperatury. Kotlina Jeleniogórska jest równie Ŝ regionem o bardzo cz ęstych i intensywnych przymrozkach [Głowicki 1970] oraz najwy Ŝszych na Dolnym Śląsku amplitudach dobowych temperatury. Cz ęste wyst ępowanie inwersji temperatury wpływa niekorzystnie na ekosystemy ro ślinne, jak te Ŝ pogarsza warunki aerosanitarne, a intensywne przymrozki zwłaszcza wiosenne powoduj ą szkody w uprawach polowych warzyw i w sadownictwie. W przebiegu rocznym temperatury powietrza, według średnich miesi ęcznych, w Kotlinie Jeleniogórskiej maksimum przypada w lipcu (17,3 oC), a minimum w styczniu (-1,8 oC). Jednak w niektórych latach najcieplejszym miesi ącem mo Ŝe by ć czerwiec lub sierpie ń, a najni Ŝsze temperatury mog ą wyst ąpi ć w lutym lub grudniu. W poszczególnych latach sezonowa zmienno ść warunków termicznych odzwierciedlona w układzie termicznych pór roku ró Ŝni si ę od przebiegu u średnionego. Zakłócenia cyklicznego przebiegu temperatury zwi ązane s ą z oddziaływaniem cyrkulacji atmosferycznej. Cyklonalna cyrkulacja zachodnia powoduje ocieplenia w sezonie zimowym oraz względnie chłodne okresy w lecie. Natomiast antycyklonalna cyrkulacja wschodnia w okresie zimowym powoduje znaczne ochłodzenie, a latem warunkuje wyst ępowanie najwy Ŝszych maksimów temperatury . 3.3 Opady atmosferyczne Na obszarze powiatu jeleniogórskiego, w przebiegu rocznym opadów atmosferycznych wyra źnie zaznacza si ę maksimum letnie i minimum zimowe. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 43/148 Około 40% sumy rocznej opadów przypada na sezon letni, od czerwca do sierpnia. Najni Ŝsze opady wyst ępuj ą zazwyczaj w styczniu lub lutym, a najwy Ŝsze w lipcu. Obserwuje si ę du Ŝe ró Ŝnice pomi ędzy miesi ęcznymi i rocznymi sumami opadów w poszczególnych latach. Sumy roczne mog ą by ć nawet o 40–50 % wi ększe lub mniejsze od średniej wieloletniej. Mała stabilno ść sum opadów atmosferycznych jest charakterystyczn ą cech ą klimatu całej Polski. Tabela 9. Średnie miesięczne i roczna suma opadów atmosferycznych [mm]. miesiące Stacja ROK I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jelenia Góra (1994 2003) 31 31 53 52 71 84 136 81 72 42 42 33 728 Jakuszyce (1991 2000) 105 96 145 85 95 118 164 119 106 100 98 129 1360 ŚnieŜka (1991 2000) 98 87 98 58 76 89 138 77 89 82 81 130 1102 Szklarska P. (1995 2005) 103 107 109 68 84 101 154 109 96 95 81 86 1193 Karpacz 63 59 95 72 88 116 167 85 92 61 65 79 1042 (1995 2005) Kowary 30 37 64 50 75 104 160 76 77 42 47 41 803 (1991 2000) Opracował : Jelenia Góra Andrzej Dancewicz, Jakuszyce, ŚnieŜka, Karpacz, Kowary – Bronisław Głowicki IMGW Wrocław, , Szklarska P. – Andrzej Dancewicz, Karol Tomczyński . Średnie sumy roczne opadów atmosferycznych wykazuj ą zale Ŝno ść od wysoko ści nad poziom morza, rze źby terenu oraz ekspozycji wzgl ędem dominuj ącego kierunku wiatru. Według bada ń Schmucka Kotlina Jeleniogórska poło Ŝona jest w tzw. cieniu opadowym czyli nale Ŝy do obszarów o ubo Ŝszych opadach, gdy Ŝ otaczaj ące Kotlin ę pasma górskie zatrzymuj ą cz ęść opadów po dowietrznej stronie zboczy. 3.4 Warunki przewietrzania W Kotlinie Jeleniogórskiej kierunki wiatru uwarunkowane s ą charakterem ogólnej cyrkulacji atmosferycznej nad Europ ą środkow ą oraz jej lokaln ą modyfikacj ą spowodowan ą przez rze źbę i pokrycie terenu o ró Ŝnym współczynniku szorstko ści. Rozkład kierunków wiatrów w ni Ŝszych strefach hipsometrycznych wyra źnie nawi ązuje do ukształtowania terenu. Najcz ęstsze kierunki wiatrów pokrywaj ą si ę z osiami dolin rzecznych lub przeł ęczy. Tabela 10. Rozkład kierunków wiatru [%]. kierunek wiatru Stacja Cisza N NE E SE S SW W NW Jelenia Góra 5,8 3,4 10,0 9,8 5,5 5,1 17,0 14,9 28.5 (1994 2003) ) Jakuszyce 9.9 14.4 2.3 2.0 15.8 34.9 4.4 4.6 11.6 (1991 2000) ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 44/148 kierunek wiatru Stacja Cisza N NE E SE S SW W NW ŚnieŜka 12,1 4,3 4,6 4,9 10,9 18,8 21,4 21,3 1,7 (1991 2000)) Szklarska P. 3,7 0,8 2,8 3,9 9,7 17,7 40,2 8,8 12,4 (1971 1980)* Karpacz 0,1 6,9 0,7 5,0 3,7 14,2 8,3 3,4 57,9 (1995 2005) Opracował : Jelenia Góra Andrzej Dancewicz, Jakuszyce, ŚnieŜka, Karpacz– Bronisław Głowicki IMGW Wrocław, , Szklarska P. – Andrzej Dancewicz, Karol Tomczyński . *) Według opinii IMGW, dane z lat 1971 – 1980 moŜna przyjmować jako reprezentatywne dla rejonu Szklarskiej Poręby. Według średniej rocznej cz ęsto ści wyst ępowania kierunków wiatru z okresu 1994-2003 dominuj ącym jest kierunek zachodni (17 %), znaczny udział przypada te Ŝ na kierunek północno- zachodni (14,9 %) . Wiatr z sektora południowego (SE, S, SW) stwarza potencjalne warunki do powstawania zjawisk fenowych, które nale Ŝą do kategorii lokalnych systemów cyrkulacji orograficznej. Powstawanie zjawisk fenowych zwi ązane jest z masy powietrznej przez niemal równole Ŝnikowo usytuowane masywy górskie Sudetów. Fen sudecki występuje po polskiej stronie Karkonoszy oraz w Kotlinie przepływem Jeleniogórskiej. Powoduje on wzrost temperatury powietrza, spadek wilgotno ści wzgl ędnej powietrza, wzrost pr ędko ści i porywisto ści wiatru na zawietrznych zboczach Sudetów . W okresie zimowym przyczynia si ę do szybkiego zanikanie pokrywy śnie Ŝnej. N N N NW NE NW NE NW NE W E W E W E SW SE SW SE SW SE S S S RóŜa wiatrów na ŚnieŜce RóŜa wiatrów na terenie RóŜa wiatrów na terenie na podstawie danych z lat Jeleniej Góry z lat Szklarskiej Poręby z lat 1991÷2000 (1994÷2003) (1971-1980) Istotn ą cech ą klimatu miejscowego s ą w przewadze dobre warunki przewietrzania terenu, okresowo pogarszaj ące si ę, zwłaszcza w okresie inwersji termicznych. Zjawiska takie obserwuje si ę w warunkach bezwietrznej pogody wy Ŝowej przy zst ępuj ącym ku ziemi ruchu powietrza. Frekwencja takich sytuacji wynosi około 28% (w Kotlinie Jeleniogórskiej) w skali roku, szczególnie cz ęsto we wrze śniu, pa ździerniku i styczniu. Przy znacznym pionowym zasi ęgu takich anomalii termicznych kumulacja zanieczyszcze ń obejmowa ć mo Ŝe znaczne obszary, wykraczaj ące poza skal ę lokaln ą, przy czym w kształtowaniu tego stanu uczestnicz ą wszystkie rodzaje emitorów, bez wzgl ędu na ich wysoko ść . Inwersje takie mog ą utrzymywa ć si ę przez dłu Ŝszy okres czasu, co pot ęguje efekt kumulacji zanieczyszcze ń. Widoczne bywa wtedy tzw. „zm ętnienie atmosfery” szczególnie intensywne w pobli Ŝu linii horyzontu lub z punktów obserwacyjnych zlokalizowanych w wy Ŝszych poło Ŝeniach. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 45/148 Podwy Ŝszone zanieczyszczenia atmosfery (abstrahuj ąc od skali emisji) mo Ŝe wyst ąpi ć lokalnie w obni Ŝeniach terenu – podczas wieczornych i nocnych ochłodze ń, w warunkach ciszy atmosferycznej. W swoim typowym przebiegu powodowane s ą one spływaniem mas chłodnego powietrza ku obni Ŝeniom terenowym. W przypadku otwartych dolin nast ępuje powolne przemieszczanie si ę chłodnego powietrza wzdłu Ŝ osi doliny. Wszelka zabudowa oraz obiekty in Ŝynieryjne utrudniaj ą ten spływ powoduj ąc powstawanie w górnej cz ęś ci doliny zastoisk zimnego powietrza, czemu zwykle towarzyszy mgła, a w okresie chłodnym- tak Ŝe przygruntowe przymrozki. Wpływ na stan czysto ści atmosfery maj ą, w opisanych wy Ŝej sytuacjach, przede wszystkim niskie emitory – pojazdy samochodowe, paleniska domowe, wypalanie traw czy spalanie odpadów. 4. Zasoby przyrodnicze Wszystkie gminy powiatu jeleniogórskiego posiadaj ą inwentaryzacje przyrodnicze, lecz niestety, pochodz ą one z lat 1993 – 1999. Te najnowsze sporz ądzone zostały wi ęc prawie 10 lat temu. Z roku 1993 pochodz ą inwentaryzacje przyrodnicze gmin: Karpacz, Kowary i Mysłakowice. W roku 1994 przeprowadzono takie badania w gminach Janowice Wielkie i Szklarska Por ęba, natomiast inwentaryzacje przyrody na terenach gmin: Je Ŝów Sudecki, Piechowice, Podgórzyn i Stara Kamienica sporz ądzono w 1999 roku. Najbardziej aktualn ą inwentaryzacj ę przyrodnicz ą w regionie, obejmuj ącą nie tylko standardowo prowadzone badania przyrody nieo Ŝywionej, ro ślin naczyniowych, grzybów, ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb, ale te Ŝ bezkr ęgowców oraz mchów i porostów posiada miasto Jelenia Góra. Inwentaryzacj ę t ą sporz ądzono w 2005 roku, a koszt jej realizacji pokryto z bud Ŝetu miasta. Jelenia Góra i powiat jeleniogórski jest obszarem wyró Ŝniaj ącym si ę szczególnymi w skali ponadregionalnej, a nawet kontynentalnej warto ściami przyrodniczymi. Potwierdza to fakt, Ŝe utworzono tutaj park narodowy, dwa parki krajobrazowe, planuje si ę utworzenie kolejnych dwóch parków krajobrazowych oraz siedmiu obszarów chronionych w ramach sieci „Natura 2000”. Wielko ści charakteryzuj ące bioró Ŝnorodno ść na obszarze gmin powiatu jeleniogórskiego, bez uwzgl ędnienia obszaru Karkonoskiego Parku Narodowego [ źródło: inwentaryzacje przyrodnicze gmin] Gmina Liczba gatunków/ Liczba gatunków Liczba gatunków/ Liczba stwierdzonych stanowisk ro ślin ssaków w tym stanowisk gatunków ptaków i grzybów chronionych ssaków chronionych nietoperzy Janowice Wielkie 37/297 x x x JeŜów Sudecki 28/235 31/9 86 97 Karpacz 25/134 24/8 6/7 91 Kowary 33/217 28/9 4/8 93 Mysłakowice 22/201 27/8 5/13 94 Piechowice 25/98 33/11 12/5 107 Podgórzyn 31/268 35/12 12/11 146 Stara Kamienica 17/176 32/11 8/7 101 Szklarska Poręba 26/x 24/9 6/9 100 Jelenia Góra 42/379 34/10 15/11 155 „x„ – brak danych ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 46/148 Ponadto, wskazuje si ę tu ponad 80 terenów nie zaliczanych wprawdzie jeszcze do systemu obszarów chronionych, ale godnych tego miana z uwagi na wyj ątkowe walory przyrodnicze. Równie Ŝ przekazuj ące warto ści przyrodnicze korytarze ekologiczne zwi ązane z najwi ększymi ciekami wodnymi Kotliny Jeleniogórskiej (rzeki Bóbr i Kamienna, potoki: Wrzosówka, Podgórna, Łomnica) stanowi ą silny ruszt umo Ŝliwiaj ący dowi ązanie si ę do nich z lokalnym systemem korytarzy i si ęgaczy. Liczne w obr ębie Kotliny Jeleniogórskiej parki, zadrzewienia, cmentarze i ogródki działkowe potencjalnie daj ą mo Ŝliwo ść stworzenia spójnego systemu zieleni powi ązanego z tymi korytarzami, spełniaj ącego podstawowe kryteria stawiane systemom zieleni w nowoczesnym uj ęciu opartym o zale Ŝno ści ekologiczne. Istotnym warunkiem jest wstrzymanie presji zabudowy na tereny wskazane do pełnienia funkcji przyrodniczych i rozs ądne gospodarowanie tymi warto ściami w celu dalszego wzbogacenia obszarów w ęzłowych i w ęzłów oraz wzmacniania spójno ści systemu i poprawy funkcjonowania istniej ących korytarzy poprzez osłabienia działania barier i zahamowanie procesów degraduj ących. 4.1 Flora W podziale geobotanicznym Polski według Szafera, zmienionym za Atlasem Śląska Dolnego i Opolskiego obszar powiatu jeleniogórskiego le Ŝy w Dziale Sudeckim, Prowincji Górskiej i Okr ęgu: Sudety Zachodnie. Poszczególne gminy powiatu umiejscowione s ą w nast ępuj ących Podokr ęgach: Góry Izerskie (Stara Kamienica, Szklarska Por ęba, Piechowice), Karkonosze (Szklarska Por ęba, Piechowice, Podgórzyn, Karpacz, Kowary), Kotlina Jeleniogórska (Stara Kamienica, Piechowice, Podgórzyn, Mysłakowice, Kowary, Je Ŝów Sudecki), Rudawy Janowickie (Kowary, Mysłakowice, Janowice Wielkie), Góry Kaczawskie (Je Ŝów Sudecki, Janowice Wielkie). W klimacie panuj ącym na tym terenie wyra źnie zaznaczaj ą si ę wpływy atlantyckie, co ma swoje odbicie w ro ślinno ści. W wyniku przeprowadzonych w latach 1993-1999 prac terenowych stwierdzono wyst ępowanie na terenie powiatu 49 gatunków ro ślin i grzybów chronionych na ponad 1900 stanowiskach. Gatunki obj ęte ochron ą całkowit ą reprezentowane s ą przez 39 gatunków, w tym 3 gatunki grzybów chronionych - ro śliny obj ęte ochron ą cz ęś ciow ą przez 10 gatunków. Poszukiwania florystyczne w trakcie inwentaryzacji gminnych koncentrowały si ę przede wszystkim na terenach poło Ŝonych poza Parkiem Narodowym, poniewa Ŝ elementy flory poza terenami chronionymi s ą znacznie bardziej nara Ŝone na zniszczenie. Przedmiotem tych inwentaryzacji nie były tak Ŝe bezkr ęgowce, mszaki i porosty, przez co wiele z gatunków chronionych (np. torfowce) nie zostało zinwentaryzowanych. Do najrzadszych i najbardziej interesuj ących składników flory na terenie powiatu, spo śród ro ślin chronionych całkowicie, nale Ŝą : niebielistka trwała, arnika górska, ciemi ęŜ yca zielona, i gnie źnik le śny. Są to głównie gatunki górskie, wyst ępuj ące w wy Ŝszych partiach Karkonoszy i chronione w granicach Karkonoskiego Parku Narodowego. Jak dotychczas na terenie powiatu stwierdzono tak Ŝe pojedyncze stanowiska rojownika pospolitego, kłokoczki południowej, orlika pospolitego, śnie Ŝycy wiosennej, skrzypu olbrzymiego, naparstnicy zwyczajnej oraz płucnicy islandzkiej . Na uwag ę zasługuj ą te Ŝ rzadkie gatunki ro ślin spotykane na torfowiskach (w dolinie Izery oraz w okolicach Trzci ńca): rosiczki, sosna błotna, brzoza karłowata. Najcz ęstszymi gatunkami z rodziny storczykowatych s ą storczyki plamisty i szerokolistny, a nast ępnie storczyk Fuscha . Na terenie powiatu pojedyncze stanowiska maj ą te Ŝ: gółka długoostrogowa, listera jajowata oraz kruszczyk szerokolistny . W śród chronionych widłaków najpowszechniejszy jest widłak jałowcowaty . ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 47/148 Spo śród ro ślin obj ętych ochron ą całkowit ą cztery gatunki s ą stosunkowo pospolite, znane z du Ŝej liczby stanowisk. S ą to: goryczka troje ściowa, podrze ń Ŝebrowiec, dziewi ęć sił pospolity i paprotka pospolita. Do ść cz ęsta jest tak Ŝe lilia złotogłów . Najcz ęś ciej wyst ępuj ącym gatunkiem spo śród grzybów chronionych jest sromotnik bezwstydny . W śród ro ślin chronionych cz ęś ciowo do rzadszych składników nale Ŝy porzeczka czarna i pierwiosnka lekarska (podobna pierwiosnka wyniosła jest do ść pospolita na terenie powiatu). Pozostałe ze stwierdzonych w powiecie gatunków ro ślin z tej grupy (zwłaszcza kopytnik pospolity, konwalia majowa, kruszyna pospolita ) wyst ępuj ą pospolicie, a miejscami – masowo. 4.2 Fauna Obraz fauny na terenie powiatu jeleniogórskiego uzyskano w oparciu o rozpoznania prowadzone przez autorów powołanych wy Ŝej inwentaryzacji przyrodniczych . W sumie na terenie powiatu i miasta wykazano 38 gatunków ssaków (bez nietoperzy), w tym: 8 gatunków owado Ŝernych, 16 gatunków gryzoni, 9 gatunków z rz ędu drapie Ŝnych, 4 gatunki parzystokopytne oraz 1 gatunek z rodziny zaj ącowatych. W śród nich na specjaln ą uwag ę zasługuj ą gatunki chronione wymienione w rozporz ądzeniu Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 pa ździernika 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierz ąt (Dz.U. 2011, Nr 237, poz.1419). Są to gatunki podlegaj ące ochronie ścisłej: ryjówka aksamitna, ryjówka górska, ryjówka malutka, wiewiórka pospolita, gronostaj i łasica łaska oraz gatunki podlegaj ące ochronie ścisłej, wymagaj ące dodatkowo ochrony czynnej: je Ŝ zachodni, orzesznica i popielica . Spo śród ssaków stwierdzonych na terenie powiatu jeleniogórskiego, ochronie cz ęś ciowej podlegaj ą: kret, badylarka, karczownik, mysz zaro ślowa i wydra . Ponadto, na terenie powiatu stwierdzono wyst ępowanie 15, spo śród 21 krajowych gatunków nietoperzy. Wszystkie one podlegaj ą ochronie, a ponadto: mroczek pó źny, mroczek posrebrzany, mroczek pozłocisty oraz nocek orz ęsiony wymagaj ą ochrony czynnej. Mozaika środowisk na terenie powiatu decyduje o niezwykłym bogactwie gatunkowym tutejszej awifauny . Obok pospolitych gatunków w granicach miasta i powiatu wyst ępuj ą liczne gatunki rzadkie i zagro Ŝone. W znacznej mierze wynika to z faktu, Ŝe granice obszaru obejmuj ą teren Karkonoszy. Du Ŝa cz ęść gatunków wykazana została tylko z terenu gór, b ądź wyst ępowały tam najliczniej. Awifauna powiatu zdominowana jest przez gatunki le śne i typowe dla pi ętra subalpejskiego. Tutaj swoje stanowiska maj ą m.in. bielik, puchacz, głuszec, cietrzew, derkacz, bocian czarny, sóweczka, włochatka, drozd obro Ŝny, dzi ęcioł zielonosiwy, muchołówka mała, siwerniak i czeczotka . W rejonie Sobieszowa, Piechowic i Podgórzyna wzrasta udział gatunków charakterystycznych dla terenów otwartych, wodnych i wodnobłotnych. Nad górskimi rzekami Ŝyj ą pliszki górskie i pluszcze , które osi ągaj ą tutaj jedno z najwi ększych koncentracji w Polsce. Tutaj najwy Ŝsze zag ęszczenia osi ągaj ą: świerszczak, strumieniówka, dziwonia, sieweczka rzeczna, bocian biały, remiz, łab ędź niemy, perkoz dwuczuby . Do licznych nale Ŝą tak Ŝe gatunki zwi ązane z krajobrazem rolniczym, a wśród nich gatunki wymienione w zał ącznikach Dyrektywy Ptasiej jak przepiórka i g ąsiorek . W trakcie przeprowadzonych inwentaryzacji na terenach Jeleniej Góry i gmin powiatu jeleniogórskiego stwierdzono obecno ść 13 gatunków płazów i 5 gatunków gadów, z których wszystkie obj ęte s ą na terenie kraju ochron ą gatunkow ą, zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą (Dz.U. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 48/148 z 2004r, Nr 220, poz. 2237).) Jeden gatunek – traszka grzebieniasta umieszczony został w Polskiej Czerwonej Ksi ędze. Zarówno traszka grzebieniasta jak i kumak nizinny , umieszczone zostały w zał ączniku II Dyrektywy Siedliskowej, jako ochrony strefowej (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory). W wodach powierzchniowych na terenie powiatu wyst ępuj ą nast ępuj ące gatunki ryb: pstr ąg potokowy, szczupak, pło ć, kle ń, jelec, strzebla potokowa, lin, kr ąp, karp, kara ś, kara ś srebrzysty, kiełb, śliz, głowacz białopłetwy, ciernik, oko ń, jazgarz oraz sandacz. Obecno ść chronionej strzebli potokowej stwierdzono w du Ŝych ilo ściach w potoku Złotucha. W Bobrze oraz Radomierce jest ona znacznie rzadsza. W Złotusze stwierdza si ę równie Ŝ du Ŝe ilo ści pstr ąga potokowego , który ponadto wyst ępuje w innych ciekach. Charakterystycznym zjawiskiem jest stosunkowo niewielka, jak na potencjalne mo Ŝliwo ści, ilo ść ryb w silnie zakwaszonych wodach Łomnicy, Łomniczki, Wrzosówki oraz w górnym biegu Podgórnej i Kamiennej. W wyniku prac inwentaryzacyjnych obejmuj ących inwentaryzacje rzadkich i chronionych gatunków ryb i kr ągłoustych na terenie miasta Jelenia Góra stwierdzono 28 gatunków Trzy z nich to gatunki chronione: minóg strumieniowy, piskorz i śliz . Ponadto minóg strumieniowy i piskorz są gatunkami z Polskiej Czerwonej Listy oraz wpisane s ą do zał ącznika 2 Dyrektywy Siedliskowej, jako wymagaj ący wyznaczania specjalnych obszarów ochrony. 4.3 Łowiectwo Na terenie powiatu znajduje si ę 13 obwodów łowieckich (niektóre z nich wykraczaj ą poza granice powiatu jeleniogórskiego), z których 7 to obwody polne. Na podstawie art. 29, ust. 1 pkt 2;ustawy z dnia 13 pa ździernika 1995 r. – Prawo łowieckie ( tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późniejszymi zmianami) starosta wydzier Ŝawia obwody łowieckie polne, natomiast zarz ądzanie obwodami le śnymi le Ŝy w kompetencji Lasów Pa ństwowych. Obwody łowieckie polne poło Ŝone na terenie powiatu jeleniogórskiego [Dane starostwa powiatowego z 2008 r, zweryfikowane w czerwcu 2012 r.] Powierzchnia Powierzchnia lasów Nr obwodu Gminy całkowita [ha] PGL [ha] 261 2910 436 Stara Kamienica, Mirsk JeŜów Sudecki, Stara Kamienica, Wleń, 262 3824 849 Jelenia Góra 238 5805 1254 JeŜów Sudecki, Wleń, Jelenia Góra Janowice Wielkie, JeŜów Sudecki, 266 5345 1533 Mysłakowice, Jelenia Góra, Wojcieszów 263 3338 296 Stara Kamienica, Jelenia Góra, Piechowice 264 3949 757 Mysłakowice, Podgórzyn, Jelenia Góra Janowice Wielkie, Mysłakowice, 265 5141 1514 Podgórzyn, Kowary RAZEM 30312 6639 Obwody łowieckie wydzier Ŝawiane s ą kołom łowieckim. Na terenie powiatu jeleniogórskiego działa 5 takich kół: „Darz Bór” (gminy: Janowice Wielkie, Je Ŝów Sudecki, Mysłakowice, Jelenia Góra, Wojcieszów.), „Jele ń” (gminy: Mysłakowice, Podgórzyn, Stara Kamienica, Mirsk), „Knieja” (gminy: ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 49/148 Janowice Wielkie, Mysłakowice, Podgórzyn, Kowary), „Muflon” (gminy: Je Ŝów Sudecki, Stara Kamienica, Piechowice), i „Szarak” (gmina Je Ŝów Sudecki). Podstawowym dokumentem, w oparciu o który realizowane s ą zadania gospodarki łowieckiej w obwodzie jest roczny plan łowiecki. Jest on zatwierdzany przez wła ściwie terytorialnie nadle śnictwo, przy czym zgodnie z wy Ŝej powołan ą ustaw ą, starosta okre śla warunki dzier Ŝawy i przedstawia nadle śnictwu plan zada ń rocznych dla obwodów polnych. Plany roczne oparte s ą na wieloletnich planach hodowlanych obejmuj ących rejony hodowlane. Obszar powiatu obejmuj ą swym zasi ęgiem trzy rejony: XVIII, XIX i XX. W ramach ka Ŝdego z rejonów znajduje si ę nawet po kilkana ście obwodów łowieckich. Taka organizacja umo Ŝliwia racjonalne gospodarowanie łowieckie poprzez utrzymywanie wła ściwej struktury wiekowej i płciowej oraz liczebno ści populacji zwierzyny dla zapewnienia równowagi ekosystemów oraz realizacji głównych celów gospodarczych w rolnictwie i le śnictwie. 4.4 Rzeźba terenu i walory wizualne krajobrazu Obszar powiatu obejmuje fragmenty pasm górskich Sudetów Zachodnich oraz ich Przedgórza. Najwy Ŝszym w śród nich jest grzbiet Karkonoszy , którego wi ększa cz ęść le Ŝy w obr ębie Jeleniej Góry i powiatu jeleniogórskiego. Jego majestat podkre śla le Ŝą ca u stóp stosunkowo płaska powierzchnia rozległej Kotliny Jeleniogórskiej. Pomi ędzy tymi dwiema, du Ŝymi formami rze źby znajduje si ę Pogórze Karkonoszy, przebiegaj ące od okolic Szklarskiej Por ęby Dolnej, przez Zachełmie po Miłków. Najwy Ŝszym ich wzniesieniem jest Grzybowiec (754 m n.p.m.). Jest ono oddzielone od Karkonoszy seri ą kotlinowatych obni Ŝeń (Michałowice, Jagni ątków, Przesieka, Borowice) podzielonych wzgórzami i przeł ęczami. Obszar ten jest nazywany Karkonoskim Padołem Śródgórskim. Liczne doliny potoków, dopływów Bobru i Łaby dziel ą Karkonosze na kilka członów ró Ŝni ących si ę budow ą geologiczn ą i ukształtowaniem powierzchni. Poczynaj ąc od wschodu s ą to: Lasocki Grzbiet (na terenie powiatu kamiennogórskiego), Kowarski Grzbiet (ok. 4 km długo ści) ze Skalnym Stołem (1281 m n.p.m.), Czarny Grzbiet (ok. 3 km) z najwy Ŝsz ą na terenie powiatu kulminacj ą – Śnie Ŝką (1602 m n.p.m) oraz Grzbiet Śląski (ok. 20 km) podzielony Przeł ęcz ą Karkonosk ą (1198 m n.p.m.) na cz ęść wschodni ą i zachodni ą. Najwy Ŝsz ą kulminacj ą tego grzbietu jest Wielki Szyszak (1509 m n.p.m.). Na północnych stokach Grzbietu Śląskiego powstało sze ść dobrze wykształconych kotłów lodowcowych oraz liczne nisze niwalne. Formy te stanowi ą dzi ś charakterystyczne cechy geomorfologiczne Karkonoszy, odró Ŝniaj ące je od innych gór Europy. W obr ębie dna Kotliny Jeleniogórskiej, le Ŝą cej przeci ętnie na wysoko ści 320 (w Dolinie Bobru) do 504 m n.p.m., wyodr ębniaj ą si ę Wzgórza Łomnickie . Jest to ci ąg granitowych wzgórz osi ągaj ących najwy Ŝsze wzniesienie na szczycie Góry Grodna (504 m n.p.m.), w rejonie Staniszowa i Marczyc. Innym charakterystycznym wzgórzem tej jednostki jest Witosza (484 m n.p.m.), stanowi ąca atrakcj ę turystyczn ą z uwagi na malownicze formy skalne. W zachodnich gminach powiatu jeleniogórskiego (Szklarska Por ęba, Piechowice i Stara Kamienica) znajduje si ę drugie co do wysoko ści pasmo górskie Sudetów Zachodnich – Góry Izerskie . Stanowi ą je dwa równoległe, rozdzielone dolinami Małej Kamiennej i górnej Kwisy grzbiety: Wysoki Grzbiet z najwy Ŝszym Wysok ą Kop ą (1126 m n.p.m.) oraz Grzbiet Kamienicki z Kamienicą (973 m ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 50/148 n.p.m.). Góry te buduj ą skały metamorficzne (hornfelsy, gnejsy, granitoidy, łupki, z którymi zwi ązane jest wyst ępowanie kwarcu Ŝyłowego) stanowi ące zachodni ą osłon ę intruzji granitowej Karkonoszy. Rudawy Janowickie tworz ą natomiast rozległ ą grup ę górsk ą poło Ŝon ą we wschodniej cz ęś ci Sudetów Zachodnich, zajmuj ącą blisko 90 km 2 [Staffa, 1998]. Ich zachodni ą granic ę tworzy dolina Jedlicy od Kowar oraz dolina Łomnicy a Ŝ do uj ścia do Bobru. Dalej granica Rudaw prowadzi wzdłu Ŝ Bobru, a Ŝ do Marciszowa (powiat kamiennogórski). Główny, południkowo zorientowany grzbiet Rudaw (około 16 km długo ści) ci ągnie si ę pomi ędzy Przeł ęcz ą Kowarsk ą (727 m n.p.m.) a dolin ą Bobru. Obejmuje on północn ą cz ęść gminy Kowary oraz południow ą cz ęść gminy Janowice Wielkie. Grzbiet ten dzieli w połowie Przeł ęcz Rudawska (739 m n.p.m.) na cz ęść południow ą z najwy Ŝsz ą kulminacj ą Rudaw, Skalnikiem (945 m n.p.m.) oraz cz ęść północn ą z Wołkiem (878 m n.p.m.) i Dzicz ą Gór ą (881 m n.p.m.). Prostopadle do głównego grzbietu odchodzą krótkie grzbiety boczne rozdzielone dolinkami potoków. Jednym z wi ększych jest odchodz ący od Dziczej Góry grzbiet z malowniczymi Staro ści ńskimi Skałami (718 m n.p.m.). Jego przedłu Ŝeniem s ą Góry Sokole z charakterystycznymi szczytami: Krzy Ŝną Gór ą (654 m n.p.m.) i Sokolikiem (642 m n.p.m.). Podobnie jak Wzgórza Łomnickie i Wzgórza Karpnickie (wzniesienia Pogórza Rudawskiego m. in. Czartowiec i MęŜ ykowa), zaliczane s ą one do wzgórz wyspowych w obr ębie Kotliny Jeleniogórskiej [Staffa, 1998]. Dolina Bobru oddziela Rudawy Janowickie od Gór Ołowianych le Ŝą cymi w grupie Gór Kaczawskich. Ten niewielki (ok. 7 km długo ści) grzbiet z wyró Ŝniaj ącymi si ę wzniesieniami Ołowianej (658 m n.p.m.) i Turzycy (684 m n.p.m.) le Ŝy w cało ści na terenie gminy Janowice Wielkie. Od zachodu sąsiaduje on z Grzbietem Południowym, w którym znajduj ą si ę najwy Ŝsze szczyty Gór Kaczawskich : Skopiec (724 m n.p.m.), Baraniec (720 m n.p.m.) i Ma ślak (720 m n.p.m.). Dalej na zachód, oddzielony od tego grzbietu dolin ą Ochotnicy i Lipki oraz przeł ęcz ą Widok (582 m) znajduje si ę Grzbiet Mały. Wyró Ŝnia si ę on doskonale od strony Kotliny Jeleniogórskiej wyeksponowanymi masywami Góry Szybowcowej (561 m) i Stromca (551 m). Niektóre, zwłaszcza starsze źródła [Walczak 1968] zaliczaj ą wymienione tutaj grzbiety Gór Kaczawskich do jednego mikroregionu: Grzbietu Zachodniego. Wyst ępuj ące na terenie opracowania liczne skałki s ą jednym z rezultatów selektywnego i gł ębokiego wietrzenia skał Wyst ępuj ą one zarówno w strefie wierzchołków wzniesie ń, w obr ębie wierzchowiny Karkonoszy, Rudaw Janowickiech oraz Gór Izerskich, jak te Ŝ na zboczach górskich. W poło Ŝeniu zboczowym obserwuje si ę je szczególnie cz ęsto w strefie załomów wypukłych - ponad stromo nachylonymi odcinkami stoku. Cz ęste s ą tak Ŝe w strefie kontaktu den dolinnych z powierzchniami stokowymi. W głównym grzbiecie Karkonoszy wystaj ą one ponad ich wyrównan ą wierzchowin ę, tworz ąc lokalne kulminacje. Nale Ŝą do nich mi ędzy innymi, le Ŝą ce w obr ębie rezerwatu ścisłego Karkonoskiego Parku Narodowego Słonecznik, Czeskie Kamienie, Śląskie Kamienie, Ko ńskie Łby które s ą grupami skałek szczytowych, zbudowanych z silnie zwietrzałego granitu. W obr ębie Hutniczego Grzbietu, oddzielaj ącego dolin ę potoku Sopot od doliny potoku Czerwie ń, znajduj ą si ę Ba Ŝynowe Skały. Charakterystyczna jest tak Ŝe grupa skalna Pielgrzymy. Na Przedgórzu Karkonoszy malowniczo i okazale prezentuj ą si ę formy skalne Góry Chojnik (627 m n.p.m., teren Karkonoskiego Parku Narodowego). Zbocza góry opadaj ą ku południowi i wschodowi urwiskami skalnymi, osi ągaj ącymi wysoko ść do około 150 m. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 51/148 Poza wymienionymi, na terenie powiatu wyst ępuj ą licznie inne grupy skalne oraz pojedyncze skałki: np. na Witoszy we Wzgórzach Łomnickich, Bobrowe Skały, Zbójeckie Skały, Wysoki Kamie ń, Wieczorny Zamek w Górach Izerskich, Sokolik, Staro ści ńskie Skały (Skalne Miasto), Jelenie Skały, Skalna Brama, Fajka, Głaziska Janowickie w Rudawach i szereg innych. Formy te stanowi ą znaczn ą atrakcj ę turystyczn ą oraz maj ą du Ŝą warto ść dydaktyczn ą. Liczne z nich s ą dobrymi punktami widokowymi (Sokolik, Bobrowe Skały), inne maj ą krajobraz przesłoni ęty lasem. Stanowi ą one atrakcje krajobrazowe, gdy Ŝ s ą na ogół widoczne ze szlaków przebiegaj ących w ich s ąsiedztwie. Z wielu miejsc w obr ębie Kotliny Jeleniogórskiej, wsz ędzie tam, gdzie widoków nie zasłaniaj ą drzewa, obserwuje si ę szerokie panoramy Kotliny ze Wzgórzami Łomnickimi i zabudow ą Jeleniej Góry, a linie horyzontu wyznaczaj ą pasma górskie otaczaj ące kotlin ę (Karkonosze, Góry Izerskie, Góry Kaczawskie, Rudawy Janowickie). Do najwspanialszych, nie tylko w Sudetach i w Polsce, ale wymieniany równie Ŝ jako jeden z najcenniejszych punktów widokowych w Europie jest przeł ęcz pomi ędzy dwoma wierzchołkami góry Widok (Kapela). Wida ć st ąd przede wszystkim Kotlin ę Jeleniogórsk ą oraz całe jej otoczenie wraz z góruj ącymi nad ni ą Karkonoszami. Po północnej stronie Kapeli roztacza si ę widok na Okole i Pogórze Złotoryjskie. Do innych interesuj ących punktów ekspozycji czynnej (miejsca, z których wida ć) na terenie powiatu nale Ŝą docenione od dawna: Sokolik, Koziniec, Witosza, Wysoki Kamie ń, Zakr ęt Śmierci, Przeł ęcz Kowarska, Góra Szybowcowa. Interesuj ącym ci ągiem widokowym jest, najwa Ŝniejszy w regionie ci ąg komunikacyjny, droga krajowa nr 3. Tereny u Ŝytków rolnych stanowi ą przedpole widokowe z tej drogi na Karkonosze, Rudawy Janowickie i Wzgórza Łomnickie. Ich mało urozmaicona powierzchnia stanowi w tym przypadku cenny walor, gdy Ŝ w ten sposób zostaj ą udost ępnione i podkre ślone dalekie i szerokie widoki na Góry otaczaj ące Kotlin ę Jeleniogórsk ą. S ą one doskonale wyeksponowane praktycznie z ka Ŝdego nieosłoni ętego miejsca na tej drodze. Interesuj ąco przedstawiaj ą si ę tak Ŝe widoki z drogi krajowej nr 30, drogi wojewódzkiej nr 366 (tzw. droga sudecka) oraz z linii kolejowej Jelenia Góra – Wrocław, zwłaszcza na odcinku mi ędzy Wojanowem i Marciszowiem, gdzie linia ta prowadzi przełomow ą dolin ą Bobru. Nie jest mo Ŝliwym, aby w tre ści tego opracowania wymieni ć wszystkie, wyst ępuj ące na terenie powiatu obiekty b ędące formami ekspozycji biernej, czyli obiekty szczególnie wa Ŝne w widokach lub panoramach. Jednak, oprócz naturalnych form krajobrazowych, bezwzgl ędnie nale Ŝy wymieni ć tu obiekty antropogeniczne. Nale Ŝy tu wskaza ć na gór ę Chojnik z wie ńcz ącymi j ą, pod świetlonymi noc ą ruinami zamku, a tak Ŝe obiekty szpitali w Kowarach (Wysoka Ł ąka i Bukowiec) oraz w Szklarskiej Por ębie (Sanatorium Kolejowe). Do obiektów tego typu nale Ŝą wie Ŝe ko ścielne a tak Ŝe panoramy niektórych miejscowo ści (np. panorama Kowar z Wysokiej Ł ąki, Jeleniej Góry z Kapeli i z drogi nr 30). Dla porz ądku, nale Ŝy tu te Ŝ wspomnie ć o obiektach stanowi ących tzw. negatywne dominanty krajobrazowe. Obok cz ęś ciowo ju Ŝ wro śni ętych w krajobraz kominów fabrycznych (np. kominy Celwiskozy) w ostatnich latach powstały nowe obiekty zwi ązane z rozbudow ą sieci telefonii komórkowych. S ą nimi wie Ŝe stacji bazowych cz ęsto i nieoczekiwanie dysharmonizuj ące widoki. Jednak pod tym wzgl ędem szczególn ą szkod ę przyniosły nowo powstałe (powstaj ące) obiekty wielkogabarytowe, takie jak Hotel Goł ębiewskiego w Karpaczu czy zakład ceramiczny w Piechowicach. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 52/148 4.5 Ochrona prawna wartości przyrodniczych Na terenie powiatu jeleniogórskiego istniej ą opisane ni Ŝej obszary podlegaj ące ochronie prawnej na podstawie ustawy z dnia kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. 2004, Nr 92, poz. 880). Obszary „Natura 2000” „Natura 2000” to spójna Europejska Sie ć Ekologiczna obejmuj ąca: specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) wyznaczone na podstawie tzw. Dyrektywy "Siedliskowej" (Dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory), dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w zał ączniku I oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt wymienionych w zał ączniku II do Dyrektywy, a tak Ŝe obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) tworzone w ramach Dyrektywy Ptasiej (Dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków dla ochrony siedlisk ptaków), poł ączone w miar ę mo Ŝliwo ści fragmentami krajobrazu zagospodarowanymi w sposób umo Ŝliwiaj ący migracj ę, rozprzestrzenianie i wymian ę genetyczn ą gatunków. Aktualna (czerwiec 2012 r.) lista obszarów Natura 2000 zamieszczona została na stronach Ministerstwa Środowiska (http://natura2000.mos.gov.pl/) oraz RDO Ś we Wrocławiu [www.wroclaw.rdos.gov.pl/] Na li ście tej znajduj ą si ę nast ępuj ące obszary z powiatu jeleniogórskiego i okolic: 1. Obszary Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000 wymienione w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. z dnia 4 lutego 2011 r. Nr 25, poz. 133): „Karkonosze” opatrzony kodem PLB020007, (gminy Szklarska Por ęba, Piechowice, Podgórzyn, Karpacz, Kowary). „Góry Izerskie” opatrzony kodem PLB020009, (gminy Szklarska Por ęba, Stara Kamienica). 2. Projektowane Specjalne Obszary Ochrony siedlisk Natura 2000 – obszary, które zostały zatwierdzone w drodze decyzji przez Komisj ę Europejsk ą – Obszary maj ące znaczenie dla Wspólnoty: „Góra Wapienna” opatrzony kodem PLH020095, (gmina Je Ŝów Sudecki) „Góry i Pogórze Kaczawskie” opatrzony kodem PLH020037, (gminy Janowice Wielkie i Je Ŝów Sudecki); „Karkonosze” opatrzony kodem PLH020006, (gminy Szklarska Por ęba, Piechowice, Podgórzyn, Karpacz); „Ł ąki Gór i Pogórza Izerskiego” opatrzony kodem PLH020104 (gminy: Stara Kamienica, Piechowice); „Ostoja nad Bobrem” opatrzony kodem PLH020054, (gmina Je Ŝów Sudecki); „Rudawy Janowickie” opatrzony kodem PLH020011, (gminy Janowice Wielkie, Mysłakowice i Kowary); „Stawy Karpnickie” opatrzony kodem PLH020075 (gmina Mysłakowice); „Stawy Sobieszowskie” opatrzony kodem PLH020044, (miasto Jelenia Góra, na granicy z gmin ą Podgórzyn); ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 53/148 „Torfowiska Gór Izerskich” opatrzony kodem PLH020047 (gmina Szklarska Por ęba i Stara Kamienica); „Trzci ńskie Mokradła” opatrzony kodem PLH020105 (gmina Janowice Wielkie); „Źródliska Pijawnika” opatrzony kodem PLH020076 (miasto Jelenia Góra, gmina Mysłakowice). Spo śród 99 (11+88) Obszarów „Natura 2000” wyznaczonych na terenie Dolnego Śląska, 13 znajduje si ę lub obejmuje tereny w obr ębie powiatu jeleniogórskiego. Zajmuj ą one ł ącznie 2 powierzchni ę blisko 454 km (niektóre z nich si ę pokrywaj ą), co stanowi 72% obszaru powiatu (w kraju – ok. 20%). Tabela 11. Obszary chronione na terenie gmin powiatu Jeleniogórskiego i miasta Jeleniej Góry – zestawienie zbiorcze. [źródła: plany ochrony, gminne programy ochrony środowiska, geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/. Dane dotyczące Obszarów „Natura 2000” są orientacyjne] Powierzchnia obszarów prawnie chronionych [ha] Gmina Park Karkonoski Park Rudawski Park Rezerwaty Obszary Krajobrazowy Narodowy Krajobrazowy przyrody „Natura 2000” Doliny Bobru Janowice Wielkie 0 2543 0 0 2625 JeŜów Sudecki 0 0 1797 0 4589 Karpacz 2014 0 0 0 6227 Kowary 136 1096 0 0 4117 Mysłakowice 0 5532 0 0 5775 Piechowice 508 0 0 0 5707 Podgórzyn 539 0 0 0 7623 Stara Kamienica 0 0 464 4 11501 Szklarska Poręba 1035 0 0 45 10569 RAZEM powiat 4232 9171 2261 49 58732 Jelenia Góra 1343 0 462 0 7501 Wszystkie (projektowane i potencjalne) wymienione wy Ŝej obszary wyst ępowania siedlisk przyrodniczych i gatunków „naturowych” powinny by ć brane pod uwag ę w procedurze kwalifikacji i przygotowania raportu oddziaływania na środowisko. Karkonoski Park Narodowy Karkonoski Park Narodowy (KPN) utworzony został Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 16.01.1959 r. (ogłoszono w Dz. U. z dnia 9.03.1959 r.). Powierzchnia Parku wynosi 5580,47ha, w tym 5563,25ha znajduje si ę w zarz ądzie Parku. Na terenie powiatu jeleniogórskiego znajduje si ę 76% powierzchni Parku, pozostała cz ęść le Ŝy w obr ębie miasta Jelenia Góry, które jest miastem na prawach powiatu. Wokół Parku utworzono stref ę ochronn ą (otulin ę) o powierzchni 11 265 ha. Za podstawowe cele utworzenia Parku uznano: • ochron ę prawn ą unikatowych ekosystemów Karkonoszy, w celu ich zachowania w mo Ŝliwie nienaruszonym stanie dla nast ępnych pokole ń, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 54/148 • mo Ŝliwo ść udost ępnienia terenu chronionego dla prowadzenia bada ń naukowych, • udost ępnienie terenu KPN dla turystyki. Tereny Parku, zwłaszcza znajduj ące si ę powy Ŝej górnej granicy lasu, pod wzgl ędem przyrodniczym s ą obszarem unikatowym nie tylko w skali regionu i kraju, ale nale Ŝą do terenów wyj ątkowych w skali Europy Środkowej. Partie wierzchowinowe masywu Karkonoszy zostały okre ślone mianem „Wyspy Arktyki w Centrum Europy”, ze wzgl ędu na wyst ępuj ące tam ekosystemy arktyczno– alpejskiej tundry. Na wierzchowinie zachowały si ę elementy przyrody trwaj ące w prawie niezmienionym stanie od epoki lodowcowej, z ró Ŝnorodnymi formami peryglacjalnymi (blokowiska i skałki stoków Śląskich i Czeskich Kamieni, Czarny Kocioł Jagni ątkowski), konserwowanymi specyficznymi, surowymi warunkami klimatycznymi, oraz reliktowe układy ro ślinne i zwierz ęce (zbiorowiska ro ślin ni Ŝszych – porostów i mszaków, torfowiska, zaro śla kosodrzewiny, świerkowy bór górnoreglowy i in.). Ponadto w granicach Parku znajduj ą si ę ni Ŝsze partie Karkonoszy z zachowanymi elementami przyrody pi ętra pogórza i regla dolnego, które na obszarach s ąsiednich gmin s ą słabiej lub w ogóle nie są reprezentowane. S ą one chronione w enklawach Parku „Góra Chojnik” i „Wodospad Szklarki” oraz w ramach zwartego obszaru KPN nad Jagni ątkowem. Równie Ŝ świat zwierz ęcy, a zwłaszcza awifauna (ptaki) KPN przedstawia się niezwykle interesuj ąco. Stwierdzono tu takie gatunki jak: głuszec, cietrzew, sóweczka, włochatka, drozd obro Ŝny, muchołówka mała, siwerniak i czeczotka . W Parku dopuszcza si ę turystyk ę piesz ą, rowerow ą, konn ą i narciarsk ą. Ruch turystyczny mo Ŝe odbywa ć si ę wył ącznie na oznakowanych szlakach oraz ście Ŝkach edukacyjnych. Rocznie Karkonoski Park Narodowy odwiedza ponad 1,5 mln turystów. Infrastruktura turystyczna obejmuje 112 km szlaków, 10 wyci ągów i 12 schronisk. Najbardziej atrakcyjn ą por ą w ędrówek po Karkonoszach jest okres od połowy maja do połowy pa ździernika. Od 1992 roku Karkonoski Park Narodowy jest cz ęś ci ą Bilateralnego Rezerwatu Biosfery Karkonosze / Krkonoše o powierzchni ponad 60 tys. ha. Celem Rezerwatu Biosfery jest ochrona ekosystemów naturalnych, półnaturalnych, a tak Ŝe ró Ŝnorodno ści biologicznej i wspólne Polsko- Czeskie prowadzenie bada ń naukowych. Utworzenie rezerwatu umo Ŝliwiło wspólne działania w zakresie edukacji ekologicznej i nauki poprzez wydawnictwa, wspólne konferencje naukowe i wystawy. Poprzez opiniowanie nowych inwestycji narciarskich oraz zasad prowadzenia gospodarki le śnej nast ępuje koordynacja działa ń dla ochrony przyrody. Szczegółowe zadania do wykonania okre ślaj ą, w zale Ŝno ści od potrzeb, Biura Rezerwatu umiejscowione w dyrekcjach obu parków. Rudawski Park Krajobrazowy Rudawski Park Krajobrazowy (RPK) został utworzony uchwał ą nr VIII/49/89 byłej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze w dniu 16 listopada 1989 roku. Oprócz wymienionego wy Ŝej dokumentu, podstaw ą funkcjonowania RPK jest Rozporz ądzenie Wojewody Dolno śląskiego z dnia 7 listopada 2007 roku (Dz. Urz. Woj. Doln. z 2007 roku, Nr 277, poz.3386) w sprawie Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Tereny Rudawskiego Parku Krajobrazowego o powierzchni 15 705 ha wraz z otulin ą (22 305 ha) le Ŝą w Sudetach Zachodnich i obejmuj ą nast ępuj ące regiony: Rudawy Janowickie z Górami Sokolimi, Janowickimi Garbami i Kotlin ą Marciszowa, Kotlin ę Jeleniogórsk ą z Wzgórzami ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 55/148 Łomnickimi, Karpnickimi i Obni Ŝeniem Mysłakowic, Góry Ołowiane nale Ŝą ce do Gór Kaczawskich oraz cz ęść Kotliny Kamiennogórskiej. Terytorialnie, w powiecie jeleniogórskim obejmuje on gminy Janowice Wielkie, Mysłakowice i Kowary. Przedmiotem ochrony form przyrody nieo Ŝywionej w obszarze parku i w jego otulinie s ą mi ędzy innymi nast ępuj ące obiekty geologiczne i geomorfologiczne: • skały i grupy skalne o wyró Ŝniaj ących si ę cechach petrograficznych, mineralogicznych i genetycznych, • skałki i osta ńce denudacyjne stanowi ące interesuj ące obiekty geomorfologiczne interesuj ące struktury sedymentacyjne i tektoniczne, • główne elementy rze źby terenu, mi ędzy innymi grzbiety i kulminacje, zrównania wierzchowinowe i stokowe, gołoborza, doliny rzek i potoków oraz przełomy rzeczne, • ślady dawnego górnictwa. Celem ochrony wy Ŝej wymienionych obiektów jest ich zachowanie w istniej ącej postaci uformowanej przez natur ę., Na terenie Parku wskazuje si ę do szczególnej ochrony w formie rezerwatów krajobrazowych, pomników przyrody lub stanowisk dokumentacyjnych 14 obiektów geologicznych, oraz 33 obiekty geomorfologiczne. Na terenie powiatu jeleniogórskiego s ą to takie obiekty geologiczne, jak: góra Popiel w Janowicach Wielkich, wychodnia skalna w Wojanowie, skałki na zamku w Bolczowie, łom na zboczu Wołka, Staro ści ńskie Skały, Łom w Bukowcu, łom w Kowarach – Wojkowie, góra Skalnik, odsłonka w okolicy Przeł ęczy Kowarskiej oraz obiekty geomorfologiczne: janowicki przełom Bobru, przełom trzci ński, Bolczów, Góry Sokole, Trzci ńskie Mokradła, gołoborze na Skalniku, Staro ści ńskie Skały, skałki Owczarek na Skalniku, Piec, Janowickie Garby, Skalny Most, Fajka, Koziska Janowickie, Kowarska Skała, Skalne Bramy i inne. Park Krajobrazowy Doliny Bobru Park Krajobrazowy Doliny Bobru (PKDB) utworzony na mocy uchwały nr VIII/47/89 z dnia 16 listopada 1989 roku byłej WRN w Jeleniej Górze obejmuje najcenniejsze pod wzgl ędem krajobrazowym, przyrodniczym i kulturowym tereny poło Ŝone na obszarze 12.295 ha (wraz z otulin ą 23 760 ha) pomi ędzy Jeleni ą Gór ą a Lwówkiem Śląskim. W powiecie jeleniogórskim znajduje si ę on na terenie gminy Je Ŝów Sudecki (rejon Wrzeszczyna) i Stara Kamienica (rejon Barcinka). Otulina Parku obejmuje cz ęść terenów gminy Je Ŝów Sudecki i Stara Kamienica oraz fragment miasta Jelenia Góra. Oprócz wymienionego na wst ępie dokumentu, podstaw ą funkcjonowania PKDB jest Rozporz ądzenie Wojewody Dolno śląskiego Nr 38 dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (Dz.Urz. Woj Doln. nr 317, poz. 3937). Główne walory tego obszaru to urozmaicony przebieg Doliny Bobru oraz du Ŝa warto ść ekosystemów le śnych, polegaj ąca na wyst ępowaniu silnie zró Ŝnicowanych i wzajemnie przenikaj ących si ę siedlisk le śnych nizinnych, wy Ŝynnych i górskich, z dobrze zachowanymi drzewostanami, cz ęsto posiadaj ącymi naturalny charakter. Dla obszaru otuliny Parku ustala si ę wprowadzanie rozwi ąza ń słu Ŝą cych ochronie zasobów środowiska przyrodniczego, krajobrazu i dóbr kultury oraz rozwoju turystyki, w tym mi ędzy innymi: ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 56/148 odtworzenie lub urz ądzenie zagospodarowanych punktów widokowych, rozbudowanie układu szlaków pieszych, budow ę tras rowerowych oraz wykorzystanie ich dla hippiki i narciarstwa biegowego. Rezerwat Przyrody Torfowiska Doliny Izery Rezerwat Przyrody Torfowiska Doliny Izery utworzony na mocy rozporz ądzenia Wojewody Dolno śląskiego nr 8 z 3 lipca 2000 roku (Dz. Urz. 2000, Nr 25, poz 390). Całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi 484,73 ha, przy czym przewa Ŝaj ąca cz ęść rezerwatu znajduje si ę w gminie Mirsk. Celem ochrony jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych kompleksów torfowisk typu wysokiego i przej ściowego wraz z cał ą ró Ŝnorodno ści ą flory i fauny wyst ępuj ącej na tym obszarze. Lecz w jego skład wchodz ą nie tylko obszary zaj ęte pod torfowiska wysokie, przej ściowe czy le śne, ale równie Ŝ zbiorowiska ł ąkowe i trawiaste na torfie z ro ślinno ści ą zastępcz ą, w które obfituje zwłaszcza rejon Hali Izerskiej (obr ęb gminy Mirsk). Zbiorowiska te s ą siedliskami cennych i chronionych gatunków ro ślin, jak ostro Ŝeń ró Ŝnolistny, fiołek trwały, jastrz ębiec pomara ńczowy czy gnidosz rozesłany . Najcenniejszym elementem przyrody w rezerwacie s ą torfowiska. Porasta je ro ślinno ść torfowiskowa z takimi gatunkami, jak wełnianka pochwowata, wełnianeczka darniowa, turzyca sk ąpokwiatowa, ba Ŝyna czarna, Ŝurawina błotna, rosiczka okr ągłolistna oraz mchy torfowce . Pojawia si ę tu tak Ŝe rosiczka po średnia i brzoza karłowata . Rezerwat Przyrody „Krokusy” w Górzyńcu Rezerwat „Krokusy” utworzony został Zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego 18 lipca 1962r . (MP z 1962 r, Nr 60 poz. 286) roku na obszarze 3,9 ha. Poło Ŝony jest w cało ści na terenie gminy Stara Kamienica, przy Kopalnianej Drodze, na opadaj ącym ku Małej Kamiennej północnym zboczu Grzbietu Wysokiego Gór Izerskich, Jest to rezerwat florystyczny chroni ący szafrana sudeckiego , a tak Ŝe rzadkie gatunki ro ślin gr ądowych. Na obszarze powiatu znajduje si ę 60 pomników przyrody o Ŝywionej obj ętych ochron ą na podstawie rozporz ądze ń Wojewody Jeleniogórskiego, wydanych w latach 1991-1994. W wi ększo ści s ą to pojedyncze drzewa lub grupy dwóch drzew: 14 buków, 10 lip drobnolistnych, 9 d ębów szypułkowych, 7 świerków pospolitych, 4 jawory oraz pojedynczo: topola czarna, topola biała, wi ąz górski, cis pospolity, klon jawor, sosna pospolita i jodła pospolita. Jako pomniki przyrody chroni si ę tu tak Ŝe kilka gatunków obcych na obszarze Sudetów drzew: tulipanowiec ameryka ński, jodła grecka, sosna limba, Ŝywotnik zachodni, kasztan jadalny oraz pn ącze – bluszcz pospolity. Ochron ą prawn ą obj ęto tak Ŝe alej ę w Janowicach Wielkich składaj ącą si ę z 98 jarz ębów szwedzkich. Najwi ększym drzewem (o najwi ększym obwodzie mierzonym w pier śnicy) jest d ąb szypułkowy w Mysłakowicach, którego obwód wynosi 673 cm. Nieco tylko mniejsza jest lipa s ądowa (660 cm w pier śnicy) w Szklarskiej Por ębie Dolnej. Do wi ększych drzew nale Ŝą tak Ŝe lipa drobnolistna w Dziwiszowie (553 cm), klon jawor w Bukowcu (480 cm), świerk pospolity w staniszowskim parku (389 cm), buk pospolity w Podgórzynie 400 cm), topola biała w Piechowicach (445 cm). Osobliwo ści ą dendrologiczn ą jest stary cis jednopienny w Piechowicach. Na terenie powiatu jeleniogórskiego ochron ą prawn ą jako pomniki przyrody nieo Ŝywionej obj ęte są 4 obiekty: odsłoni ęcie zwietrzelin granitowych u podnó Ŝa wzgórza „Straconka” w Miłkowie, skałka ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 57/148 granitowa „Walo ński Kamie ń” w Przesiece, skałka „Złoty Widok” w Michałowicach oraz skała granitowa - marmit w korycie Łomnicy w Karpaczu. Na obszarze powiatu wyst ępuje te Ŝ wiele obiektów posiadaj ących walory pomnikowe, które jednak tak ą ochron ą nie s ą obj ęte. Tylko w inwentaryzacjach przyrodniczych wykonanych w gminach powiatu wskazano blisko 250 drzew do obj ęcia ochron ą w formie pomników przyrody. Ponadto do obj ęcia ochron ą w formie pomników przyrody nieo Ŝywionej proponuje si ę w tych dokumentach ponad 50 obiektów skalnych. Cz ęść z nich jest ju Ŝ chronionych, poniewa Ŝ znajduj ą si ę one na obszarach parków krajobrazowych lub Karkonoskiego Parku Narodowego. Tabela 12. Obszary i obiekty chronione na terenie gmin powiatu Jeleniogórskiego i miasta Jeleniej Góry – zestawienie zbiorcze. [źródła: plany ochrony, ewidencje pomników przyrody, inwentaryzacje przyrodnicze gmin] Liczba obszarów Liczba pomników przyrody Liczba obiektów przyrody proponowanych oŜywionej nieo Ŝywionej Gmina do ochrony proponowanych proponowanych ustanowionych chronionych do ochrony do ochrony Janowice Wielkie 7 5 22 0 x JeŜów Sudecki 4 1 35 0 x Karpacz 7 8 x 0 x Kowary 6 2 x 0 x Mysłakowice 7 4 x 0 15 Piechowice 9 6 28 1 5 Podgórzyn 10 21 47 3 13 Stara Kamienica 7 1 x 0 x Szklarska Poręba 10 12 11 0 6 RAZEM powiat 67 60 143 4 39 Jelenia Góra 17 21 60 1 10 „x” – brak danych W inwentaryzacjach przyrodniczych gmin powiatu jeleniogórskiego wskazano 67 cennych pod wzgl ędem przyrodniczym obszarów, które uznano jako godne ochrony z powodu wyst ępowania cennych i rzadkich elementów przyrody. Rozwa Ŝane jest w przyszło ści utworzenie jeszcze dwóch parków krajobrazowych. Jednym z nich byłby wspomniany wcze śniej Łomnicki Park Krajobrazowy , który swym zasi ęgiem obj ąłby cz ęść terenów miasta i powiatu jeleniogórskiego. Ma on mie ć powierzchni ę około 2400 ha. W jego granicach znajd ą si ę granitowe Wzgórza Łomnickie oraz cz ęść dna Kotliny Jeleniogórskiej z zespołem Stawów Podgórzy ńskich. Natomiast drugi Kaczawski Park Krajobrazowy utworzony miałby obejmowa ć tereny poło Ŝone w obrębie Gór Kaczawskich, a wi ęc w gminach Je Ŝów Sudecki i Janowice Wielkie, a tak Ŝe fragment Jeleniej Góry, w rejonie Maciejowej. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 58/148 4.6 Identyfikacja problemów związanych z ochroną przyrody na terenie gmin powiatu 1. Inwentaryzacje przyrodnicze gmin wymagaj ą uaktualnienia Podstawowym dokumentem prezentuj ącym wyniki rozpoznania walorów przyrodniczych gmin są profesjonalnie zrobione przez zespół fachowców inwentaryzacje przyrodnicze. Dokumenty te s ą niezb ędne dla prowadzenia w gminach zada ń z zakresu ochrony przyrody, zwłaszcza poprzez prawidłowe, proponowane w opracowaniach ekofizjograficznych rozwi ązania w planowaniu przestrzennym, dlatego powinny by ć one aktualizowane przynajmniej co 5 lat. Tymczasem inwentaryzacje przyrodnicze dla gmin powiatu jeleniogórskiego zostały sporz ądzone w okresie od roku 1993 do roku 1999 - te najbardziej aktualne maj ą zatem prawie 10 lat. 2. Brak pełnego rozpoznania systemu przyrodniczego powiatu. Ekosystemy cenne przyrodniczo nie utrzymaj ą swoich walorów i funkcji, je śli b ędą wyst ępowały w postaci izolowanych obszarów. Dlatego te Ŝ do najwa Ŝniejszych zada ń w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych nale Ŝy podtrzymanie i odbudowa ich ci ągło ści. System przyrodniczy w wi ększo ści gmin powiatu nie jest do ko ńca rozpoznany. Istniej ą próby powi ązania fragmentów tego systemu w ramach opracowa ń ekofizjograficznych sporz ądzanych na potrzeby miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wyodr ębnionych jednostek strukturalnych. Problemem jest brak kompleksowego opracowania, które wyodr ębnia tereny otwarte o du Ŝej wra Ŝliwo ści na działalno ść antropogeniczn ą i łączy je w spójny system spełniaj ący funkcj ę regulacyjn ą w stosunku do procesów zachodz ących w środowisku, obejmuj ący nie tylko jedn ą gmin ę czy jej fragmenty, ale skoordynowany w skali powiatu jeleniogórskiego i miasta Jelenia Góra. 3. Brak ochrony prawnej wielu cennych drzew / obiektów przyrodniczych W sporz ądzonych dla gmin inwentaryzacjach przyrodniczych sygnalizuje si ę istnienie warto ściowych drzew pomnikowych, które nie tylko, Ŝe nie s ą obj ęte ochron ą prawn ą, ale cz ęsto nie s ą nale Ŝycie wyeksponowane w krajobrazie. Najcenniejsze z tych obiektów powinny by ć obj ęte ochron ą prawn ą, inne warto ściowe drzewa lub grupy drzew nale Ŝy skatalogowa ć i oznakowa ć tabliczk ą z numerem, nazw ą i ewentualnie z krótkim opisem. 4. Przyrodniczo cenne tereny nie s ą obj ęte ochron ą prawn ą W opracowaniach przyrodniczych wskazuje si ę przynajmniej 67 warto ściowych pod wzgl ędem przyrodniczym terenów, które nie s ą obj ęte ochron ą, na jak ą zasługuj ą. Nale Ŝy ustanawia ć status ochrony prawnej dla obszarów kluczowych w systemach przyrodniczych gmin i powiatu. Pewne formy ochrony mog ą by ć wprowadzone uchwałami Rad Gmin. Ustanowienie ochrony prawnej obszarów i obiektów jest jednak procesem skomplikowanym, kosztownym i długotrwałym. Niezb ędne jest uzyskanie „konsensusu” pomi ędzy realizacj ą celów ochronnych, a wyst ępuj ącą form ą własno ści prywatnej. Potrzebne s ą środki na rekompensaty z tytułu ogranicze ń w uŜytkowaniu gruntów, spowodowanych wprowadzeniem ochrony prawnej lub na wykup tych terenów. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 59/148 5. Przestrzeń leśna Lasy i grunty le śne na terenie powiatu jeleniogórskiego zajmuj ą 30 724 ha, a zadrzewienia 1 199 ha. Wska źnik lesisto ści według GUS wynosi 48,0% i jest znacznie wy Ŝszy ni Ŝ przeci ętny w województwie dolno śląskim (29,4%). Tabela 13. Zestawienie powierzchni gruntów leśnych w gminach powiatu jeleniogórskiego [według GUS na dzień 31 grudnia 2010 r.] Gmina Lasy ogółem [ha] Wskaźnik lesistości Janowice Wielkie 2328,7 39,5% JeŜów Sudecki 2774,9 29,1% Karpacz 2489,4 64,1% Kowary 2435 63,8% Mysłakowice 3484,9 39,1% Piechowice 2763,5 62,6% Podgórzyn 4151,2 49,2% Stara Kamienica 4107,9 36,3% Szklarska Poręba 6188,3 79,8% Razem, powiat 30723,8 48,0% Tabela 14. Powierzchnia lasów państwowych [ha] w powiecie jeleniogórskim według nadleśnictw [źródło: dane z nadleśnictw przytoczone za gminnymi programami ochrony środowiska] Nadle śnictwo Karkonoski Złotoryja Jawor Śnie Ŝka Szklarska Lwówek /Gmina Park w Kowarach Por ęba Śląski Narodowy Janowice Wielkie 0 493 266 1308 0 0 JeŜów Sudecki 0 120 0 195 0 1992 Karpacz 1299 0 0 1159 0 0 Kowary 136 0 0 2233 0 0 Mysłakowice 0 0 0 2981 0 0 Piechowice 363 0 0 0 2386 0 Podgórzyn 539 0 0 3797 0 0 Stara Kamienica 0 0 0 0 3433 445 Szklarska Poręba 659 0 0 0 5443 0 Razem, powiat 2996 613 266 11673 11262 2437 W przewa Ŝaj ącej wi ększo ści (94,4%) lasy te nale Ŝą do Skarbu Pa ństwa (SP). Podlegaj ą one pi ęciu nadle śnictwom: „ Śnie Ŝka” w Kowarach (40% lasów SP), Szklarska Por ęba (39%), Lwówek Śląski (8%), Złotoryja (2%) i Jawor (1%) oraz Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu (10% lasów SP). Zestawienie porównawcze powierzchni tych lasów podano w tabeli 16. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 60/148 Na podstawie ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435), starosta sprawuje nadzór nad gospodark ą le śną w lasach nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa. Realizuje si ę to mi ędzy innymi poprzez sporz ądzanie inwentaryzacji stanu lasów stanowi ących własno ść osób fizycznych lub wspólnot gruntowych oraz sprawowanie nadzoru nad tymi lasami. Tabela 15. Zestawienie powierzchni lasów nadzorowanych przez Starostę Jeleniogórskiego. Lasy urządzone, to lasy, dla których sporządzono inwentaryzacje stanu lasów [dane starostwa z dnia 1 stycznia 2010 r. zweryfikowane w czerwcu 2012 r.] Lasy urządzone [ha] Lasy nie urządzone [ha] Razem Gmina osób osób gminne inne Razem gminne inne Razem [ha] fizycznych fizycznych Janowice Wielkie 120,0 0,0 26,4 146,3 16,8 13,8 7,1 37,6 183,9 Je Ŝów Sudecki 214,2 0,0 32,0 246,3 41,9 26,8 2,1 70,8 317,0 Karpacz 0,0 14,8 0,8 15,6 10,8 0,0 2,2 13,1 28,7 Kowary 18,4 0 0 18,4 0,4 18,3 24,7 43,4 61,8 Mysłakowice 275,6 0,0 131,1 406,6 7,1 6,3 7,1 20,5 427,1 Piechowice 92,9 0,0 0,0 92,9 0,1 3,7 0,1 3,9 96,8 Podgórzyn 162,7 0,0 11,2 173,9 3,1 8,7 35,8 47,6 221,5 Stara Kamienica 246,2 0,0 13,2 259,4 3,7 3,4 40,1 47,2 306,6 Szklarska Por ęba 32,2 44,9 0,0 77,0 7,7 0,1 18,3 26,1 103,1 Razem, powiat 1162,2 59,7 214,7 1436,4 91,6 81,1 137,5 310,2 1746,5 Lasy nie stanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa zajmuj ą na terenie powiatu jeleniogórskiego 1746,3 ha, co stanowi 5,5% powierzchni wszystkich lasów na tym terenie. Na zlecenie starosty, nadzór nad gospodark ą le śną w tych lasach sprawuj ą nadle śnictwa. Tabela 16. Sprawowanie nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa na terenie powiatu jeleniogórskiego [dane starostwa z dnia 1 stycznia 2010 r., zweryfikowane w czerwcu 2012 r.]. Powierzchnia lasów Nadleśnictwo Udział nadzorowanych [ha] Szklarska Poręba 399,2 22,9% ŚnieŜka w Kowarach 919,0 52,6% Lwówek 347,9 19,9% Złotoryja 68,5 3,9% Jawor 12,0 0,7% RAZEM 1746,6 100% Lasy całego regionu wykazuj ą średni ą Ŝyzno ść siedlisk, a w strukturze drzewostanów dominuj ą lasy mieszane górskie (LMG) utworzone przez drzewostan świerkowo- brzozowo – d ębowy (d ąb szypułkowy) z niewielkim udziałem sosny, modrzewia, buka, klonu i sporadycznie jesionu i lipy. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 61/148 Na przedgórzu i w ni Ŝszych poło Ŝeniach górskich ten typ siedliska zajmuje około 75% powierzchni, natomiast wy Ŝej w górach – około 30% powierzchni. Do ść cz ęstym siedliskiem jest tutaj tak Ŝe las mieszany wy Ŝynny (LMwy Ŝ) oraz las wy Ŝynny (LwyŜ). Gatunkami lasotwórczymi s ą tutaj w wi ększo ści d ąb szypułkowy i brzoza z domieszk ą klonów, lip, jaworów, buków, d ębów czerwonych oraz świerków, sosen i modrzewi, których wi ększy udział notuje si ę w LMwy Ŝ. Marginalnie wyst ępuj ącymi typami siedliskowymi lasów w obr ębie powiatu (poza terenem KPN) s ą lasy górskie – LG, bór mieszany górski- BMG, las górski – LG, las górski wilgotny – LGwilg, las ł ęgowy- Lł i olszyny Ol z dominuj ącą olsz ą czarn ą. Na terenach zarz ądzanych przez Karkonoski Park Narodowy dominuje bór mieszany górski w zespole dolnoreglowego boru jodłowo- świerkowego oraz bór wysokogórski w zespole górnoreglowej świerczyny sudeckiej. Zbiorowiska dolnoreglowe maj ą tu zwykle charakter zbiorowisk zast ępczych bez wyra źnych tendencji regeneracyjnych i wymagaj ą przebudowy. Lasy Kotliny Jeleniogórskiej wykazuj ą du Ŝe bogactwo gatunkowe. Stosunkowo cz ęste s ą drzewostany cztero i wi ęcej gatunkowe. Korzystna struktura składu gatunkowego drzewostanów zwi ązana jest du Ŝym udziałem Ŝyznych siedlisk le śnych, co daje mo Ŝliwo ść rozszerzania składu gatunkowego o bardziej wymagaj ące gatunki drzew. Lasy powiatu jeleniogórskiego, z racji swojego połoŜenia pełni ą funkcje ochronne (poło Ŝone w granicach administracyjnych miast, lasy glebochronne, lasy wodochronne). Stan zdrowotny lasów poło Ŝonych w administracyjnych granicach powiatu jest wyra źnie zró Ŝnicowany. Lasy na terenie Kotliny Jeleniogórskiej nale Ŝą do 0 lub I strefy zagro Ŝeń co oznacza w istocie brak lub bardzo słabe zagro Ŝenie dla wyst ępuj ącego tutaj drzewostanu. Odmiennie sytuacja przedstawia si ę w wy Ŝszych poło Ŝeniach górskich gdzie norm ą jest wyst ępowanie II, a nierzadko te Ŝ III strefy zagro Ŝeń. Świerki dominuj ące w drzewostanie maj ą igliwie skrócone i zniekształcone w niemal 50%, roczne przyrosty s ą bardzo małe lub wr ęcz zahamowane, a drzewa wykazuj ą nisk ą Ŝywotno ść . Lasy na terenie powiatu jeleniogórskiego (bez wzgl ędu na form ę własno ści) s ą w wysokim stopniu nara Ŝone na nast ępuj ące zagro Ŝenia antropogeniczne: cała powierzchnia lasów poddana jest silnym oddziaływaniom spowodowanym wykorzystaniem na cele rekreacyjno- wypoczynkowe, przy czym oddziaływanie to nie ogranicza si ę tylko do wyznaczonych szlaków i duktów le śnych; penetracja lasów, w szczególno ści upraw le śnych, przez miejscow ą ludno ść w okresach zbiorów runa le śnego – jagód i grzybów; nielegalne pozyskiwanie drewna na opał; nielegalne pozyskiwanie choinek i stroiszu; nielegalna zrywka warto ściowych drzew na cele tartaczne (tarcica, okleiny); niszczenie kory drzew przez nacinanie; zagro Ŝenia zaprószenia ognia w lesie; wypalanie traw; za śmiecanie przez okolicznych mieszka ńców; powstawanie dzikich wysypisk śmieci i gruzu. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 62/148 5.1 Identyfikacja problemów związanych z ochroną lasów na terenie powiatu 1. Zagro Ŝenie lasów nadmiern ą antropopresj ą. Cała powierzchnia lasów poddana jest silnym oddziaływaniom spowodowanym wykorzystaniem na cele rekreacyjno- wypoczynkowe, oraz w okresie zbiorów runa le śnego. Nielegalne pozyskiwanie drewna na opał. Nielegalna zrywka warto ściowych drzew na cele tartaczne. Za śmiecanie przez okolicznych mieszka ńców; powstawanie dzikich wysypisk śmieci i gruzu. 2. Nie wszystkie lasy posiadaj ą aktualne plany urz ądzeniowe lub inwentaryzacje stanu lasów Na terenie powiatu jeleniogórskiego 310 ha lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa nie posiada wymaganych dokumentów urz ądzeniowych. Stanowi to 18% wszystkich lasów podlegaj ących nadzorowi Starosty. Najwi ększe zaległo ści pod tym wzgl ędem odnotowuje si ę na terenie gminy Janowice Wielkie (43 ha, co stanowi 70% lasów podlegaj ących nadzorowi Starosty) oraz Podgórzyn (47,6ha, to jest 24% lasów). Szereg ju Ŝ sporz ądzonych dokumentów straciło swoj ą wa Ŝno ść i wymaga uaktualnienia. 6. Jakość wód i stosunki wodne 6.1 Wody podziemne Obszar powiatu jeleniogórskiego nale Ŝy do sudeckiego regionu hydrogeologicznego [Mapa hydrogeologiczna Polski, Arkusz 53 Jelenia Góra]. Wyst ępuj ą tu wody podziemne, szczelinowe w utworach krystalicznych oraz wody porowe w lu źnych osadach czwartorz ędowych. W utworach krystalicznych wody podziemne wyst ępuj ą zazwyczaj na gł ęboko ści od kilkunastu do kilkudziesi ęciu metrów. Płytsze tworz ą zazwyczaj zwierciadło typu swobodnego, natomiast wyst ępuj ące gł ębiej – zwierciadło typu naporowego. Wydajno ści uj ęć czerpi ących wody szczelinowe nie przekraczaj ą zwykle kilku m 3/h. Wody porowe u Ŝytkowych poziomów czwartorz ędowych wyst ępuj ą przede wszystkim w obr ębie dolin, gdzie zalegaj ą na gł ęboko ści od kilku do kilkunastu metrów. Zazwyczaj formuj ą one zwierciadło typu swobodnego i zasilane są infiltracyjnie. Wody te gromadz ą si ę w Ŝwirach gliniastych oraz utworach kumulacyjnych dolin. UŜytkowe poziomy wodono śne wyst ępuj ą głównie w dolinie Bobru (zbiornik czwartorz ędowy Kamienna Góra-Marciszów i zbiornik jeleniogórski). Najwi ększy zbiornik wodono śny tworz ą przypowierzchniowe warstwy zwietrzeliny i rumoszu o małej mi ąŜ szo ści i dobrej wodoprzepuszczalno ści. W rejonach tych obserwuje si ę wyra źne powi ązanie zasobów podziemnych i powierzchniowych. W rejonie Jeleniej Góry wyst ępuje nierozpoznany zbiornik czwartorz ędowy Cieplice w dolinie Kamiennej i zbiornik Radomierz w dolinie potoku Radomierka. W rejonie Cieplic wyst ępuj ą bogate zło Ŝa wód termalnych. Zasoby tych wód stanowi ą swoiste bogactwo regionu i stały si ę impulsem do lokalizacji i rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego. Na terenie powiatu jeleniogórskiego nie ma wyznaczonych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP), niemniej dla obszaru współwyst ępowania wód słodkich i mineralnych w strefie przypowierzchniowej masywu Karkonoszy wyznaczono obszar najwy Ŝszej ochrony (ONO). ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 63/148 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu prowadzi badania wód podziemnych w ramach monitoringu http://www.wroclaw.pios.gov.pl/ dost ęp dn. 5 VI 2012]: diagnostycznego, którym obj ęto wszystkie jednolite cz ęś ci wód podziemnych, operacyjnego obejmuj ącego jednolite cz ęś ci wód podziemnych o statusie zagro Ŝonych, płytkich wód podziemnych zlokalizowanych na obszarach szczególnie nara Ŝonych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych. Na terenie powiatu jeleniogórskiego dwa punkty, w których prowadzi si ę badania w ramach monitoringu diagnostycznego: w Starej Kamienicy (prekambr) oraz w Płoszczynie (czwartorz ęd). Wyniki monitoringu diagnostycznego wód poziemnych w tych punktach klasyfikuj ą je do wód zadawalaj ącej jako ści (III klasa z uwagi na st ęŜ enie fluoru i potasu). Wody te wykazuj ą nisk ą zawarto ść 3 azotanów (poni Ŝej 40 mg NO 3/ dm ) i nie s ą zaliczane do wra Ŝliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych Na terenie powiatu nie prowadzono natomiast bada ń w ramach monitoringu operacyjnego oraz płytkich wód podziemnych. Na podstawie operacyjnego monitoringu wód podziemnych prowadzonego w latach 1995-2000 mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe wody podziemne w rejonie Jeleniej Góry charakteryzuj ą si ę małym stopniem mineralizacji, bardzo mał ą twardo ści ą, niskimi st ęŜ eniami wapnia, magnezu i wodorow ęglanów oraz bardzo nisk ą zasadowo ści ą. Wody te posiadaj ą bardzo mał ą zdolno ść buforow ą w zwi ązku z czym wykazuj ą kwa śny odczyn. 6.2 Wody powierzchniowe Przez teren powiatu jeleniogórskiego przepływa szereg cieków, które w wi ększo ści nale Ŝą do dorzecza Bobru. Głównymi dopływami Bobru na terenie powiatu s ą: Karpnicki Potok, Łomnica z Łomniczk ą i Jedlic ą, Kamienna z Wrzosówk ą i Podgórn ą, Mał ą Kamienn ą, Szklark ą i Kamie ńczykiem, oraz Kamienica. Cz ęść terenu powiatu (fragment Szklarskiej Por ęby) jest odwadniana przez Izer ę, za po średnictwem kilku jej dopływów. Izera, uchodz ąca prawobrze Ŝnie do Łaby ma ona swe źródła w Górach Izerskich (teren Republiki Czeskiej, na zboczu góry Smrek, na wysoko ści około 1010 m n.p.m.). Jej dopływami (lewymi) na terenie powiatu są niewielkie potoki (Kobyła, Kozi Potok, Smolna) odwadniaj ące rejon Jakuszyc i Hali Izerskiej. Poza rzekami i potokami zasoby wód powiatu wyst ępuj ą w postaci wód stoj ących (oczek wodnych, stawów poeksploatacyjnych, stawów rybnych i parkowych). Powierzchnia ł ączna tych wód wynosi 328 ha, co stanowi 37,5% powierzchni wszystkich gruntów pod wodami [Zestawienie klasouŜytków 2008]. Sie ć rzeczna jest dobrze rozwini ęta, a wysoki poziom opadów sprawia, Ŝe średnie zasoby wód powierzchniowych s ą wysokie. Ze wzgl ędu na du Ŝą zmienno ść przepływów w ci ągu roku (a tak Ŝe wielolecia) oraz niewielk ą ilo ść zbiorników retencyjnych (Bukówka na rzece Bóbr, Kowary na potoku Bystra, Karpacz na potoku Łomnica i Sosnówka na potoku Czerwonka) dyspozycyjno ść tych zasobów jest niewielka. W przypadkach dłu Ŝszych okresów bez opadów wyst ępuj ą trudno ści w zaopatrzeniu w wod ę. Badania jako ści wód prowadzone s ą w ramach systemu monitoringu wód powierzchniowych prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Wyniki pomiarów ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 64/148 oraz szczegółowe informacje nt. wszystkich punktów pomiarowo-kontrolnych rzek, eksploatowanych na terenie Dolnego Śląska, gromadzone s ą w Wojewódzkiej Bazie Danych „AQUA” [http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php?id=monit&sub=wpow&page=stan&typ=aqua dostęp 11 lipca 2012 r.], która umo Ŝliwia prezentowanie przetworzonych warto ści statystycznych - s ą to minimalne, maksymalne i średnie z uzyskanych od pocz ątku roku pomiarowego wyników. W 2011 r. na terenie powiatu jeleniogórskiego wykonano badania jako ści wód rzek ł ącznie w sze ściu punktach pomiarowo-kontrolnych. Rzek ę Bóbr kontrolowano w ramach monitoringu operacyjnego w przekroju pomiarowym: powy Ŝej uj ęcia w Wojanowie (km 215,4). W ramach monitoringu operacyjnego badano równie Ŝ dopływy Bobru: Łomnic ę, Jedlic ę, Kamienn ą, Mał ą Kamienn ą i Podgórn ą. Rzeka Bóbr jest jednym z najwi ększych dopływów rzeki Odry i wypływa ze wschodnich Karkonoszy. Całkowita długo ść rzeki wynosi 271,6 km. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń rzeki Bóbr są ścieki bytowe i przemysłowe z o środków miejskich: z Kamiennej Góry, z Jeleniej Góry, Bolesławca i z terenu gmin miejsko-wiejskich: Lubawki, Wlenia, Lwówka Śląskiego oraz ścieki bytowe z wiejskich ośrodków gminnych takich jak: Kamienna Góra, Marciszów, Janowice Wielkie, Je Ŝów Sudecki, Bolesławiec. W 2011 roku wody Bobru na odcinku jeleniogórskim, charakteryzowały si ę dobr ą jako ści ą (II klasa) w klasie elementów fizykochemicznych, natomiast stan chemiczny wód rzeki zakwalifikowano jako poni Ŝej dobrego. Potok Łomnica jest lewostronnym dopływem Bobru o długo ści ok. 20 km i powierzchni zlewni ok. 118,0 km 2, uchodz ącym do niego w km 215,4 we wsi Łomnica. Potok odwadnia wschodni ą cz ęść Karkonoszy i południowo-zachodni ą cz ęść Rudaw Janowickich. Ocena wyników bada ń Łomnicy w przekroju poni Ŝej Karpacza (w Miłkowie) wykazała I klas ę czysto ści zarówno w zakresie elementów biologicznych jak i fizykochemicznych. Równie Ŝ potencjał ekologiczny potoku oceniono jako maksymalny. Identyczn ą ocen ę przypisano potokowi Jedlica . Rzeka Kamienna jest lewostronnym dopływem Bobru, odwadnia wschodnią cz ęść Gór Izerskich i zachodni ą cz ęść Karkonoszy oraz południowo-zachodni ą cz ęść Kotliny Jeleniogórskiej. Źródła ma na wysoko ści ok. 1120 m n.p.m. (na torfowisku Zielony Klin) na północnych zboczach Mumlawskiego Wierchu w Karkonoszach. Uchodzi do Bobru na terenie Jeleniej Góry u stóp Wzgórza Krzywoustego, na wysoko ści ok. 300 m. Powierzchnia zlewni wynosi ok. 274,3 km 2, a długo ść rzeki ok. 32,4 km. Ocena wyników bada ń w przekroju uj ścia wykazała wszystkie parametry (biologiczne i chemiczne) mieszcz ące si ę w I klasie czysto ści. Tak samo oceniono wody dopływu Kamiennej, potoku Mała Kamienna . Potok Podgórna jest prawobrze Ŝnym dopływem Wrzosówki o długo ści 12,5 km. Wypływa w okolicach T ępego Szczytu w Karkonoszach na wysoko ści około 1244 m n.p.m. Powierzchnia zlewni to około 68 km 2. Najwi ększe dopływy uchodz ące do Podgórnej na terenie powiatu to prawostronne: Myja, Kacza i Czerwonka oraz lewostronne: Czerwie ń i Zachełmiec. Ocena wyników bada ń Podgórnej w przekroju powy Ŝej uj ęcia wody wykazała bardzo dobry stan sanitarny i chemiczny wód oraz maksymalny potencjał ekologiczny. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 65/148 Potok Kamienica jest lewostronnym dopływem Bobru odwadniaj ącym północne zbocza Grzbietu Kamienickiego Gór Izerskich. Jej źródła znajduj ą si ę na wysoko ści 850-870 m n.p.m, na przeł ęczy pomi ędzy górami Kamienica i Kowalówka. Uchodzi do Jez. Pilchowickiego poni Ŝej Wrzeszczyna na wysoko ści 287 m n.p.m. Długo ść potoku – ok. 21 km. Przyjmuje nast ępuj ące, wi ększe dopływy: Czarny Potok, Hucianka, Chromiec i Kamionka. Ostatnie badania wód tego potoku prowadzono w 2009 roku, w przekroju w m. Barcinek (7 km). Wody potoku zaliczane s ą do kategorii „łososiowate”, co oznacza Ŝe s ą to by ć wody, które stanowi ą lub mog ą stanowi ć środowisko Ŝycia populacji ryb nale Ŝą cych do rodzaju Salmo spp. , rodziny Coregonus lub gatunku lipie ń. Z bada ń przeprowadzonych w 2009 roku wynika, Ŝe wody tego potoku nie były przydatne dla bytowania wód z uwagi na przekroczenia st ęŜ enia azotynów oraz wska źnika BZT5. 6.3 Gospodarka wodno-ściekowa w gminach powiatu jeleniogórskiego W dniu 18 sierpnia 2005 roku projekt „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji” (KSWiK) trafił do Komisji Europejskiej z wnioskiem o dofinansowanie 20 zada ń z zakresu gospodarki wodno- ściekowej na terenie gmin: Kowary, Mysłakowice, Podgórzyn i Szklarska Por ęba, które wraz ze Zwi ązkiem Gmin Karkonoskich utworzyły spółk ę „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o.” (KSWiK) z siedzib ą w Bukowcu. W roku 2008 do Spółki doł ączyła gmina Piechowice. Celem projektu jest poprawa stanu środowiska naturalnego, czysto ści wód i gleby oraz dostosowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin Zwi ązku do wymaga ń Polski i Unii Europejskiej. Cel ten b ędzie realizowany poprzez wyposa Ŝenie Gmin wchodz ących w skład Spółki w odpowiedni ą infrastruktur ę techniczn ą umo Ŝliwiaj ącą odbiór i oczyszczenie ścieków komunalnych oraz dostarczenie mieszka ńcom tych gmin wody do picia o jako ści odpowiadaj ącej polskim i europejskim standardom. Ponadto przedsi ęwzi ęcie przyczyni si ę do ochrony zasobów wody do picia dla aglomeracji jeleniogórskiej. Łączna warto ść Projektu to ok. 80 mln euro Projekt uzyskał 62% dofinansowania kosztów kwalifikowanych, co oznacza, Ŝe Unia Europejska sfinansuje przedsi ęwzi ęcie na kwot ę 49,4 euro. Udział środków własnych KSWIK Sp. z o.o. w kosztach kwalifikowanych wynosi ok. 1.5 mln euro. Pozostała cz ęść – ok. 35% kosztów kwalifikowanych finansowana b ędzie z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin nale Ŝą cych do Zwi ązku Gmin Karkonoskich rozło Ŝono na 2 etapy. Zrealizowanie w 2010 roku zada ń I etapu pozwoliło na: 1. Zagwarantowanie wi ększej ilo ści mieszka ńców dost ępu do sieci wodoci ągowej. W 2004 roku do sieci było podł ączonych 32 281 mieszka ńców, w roku 2010 – 32 722 mieszka ńców. Docelowo (w 2014 r) planuje si ę podł ączenie do sieci wodoci ągowej budynków zamieszkałych przez 33 722 osób. Cel ten osi ągni ęto poprzez: budow ę 19,1 km i modernizacj ę 9,2 km sieci wodoci ągowej budow ę 1 uj ęcia wody, dwóch SUW, czterech SDW oraz dwóch zbiorników zapasowo- wyrównawczych modernizacj ę SUW oraz dwóch pompowni wody 2. Ograniczenie zrzutów ścieków nieoczyszczonych bezpo średnio do środowiska poprzez zwi ększenie redukcji zanieczyszcze ń w oczyszczonych ściekach odprowadzanych z oczyszczalni. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 66/148 Cel ten osi ągni ęto poprzez budow ę nowoczesnej oczyszczalni ścieków w Szklarskiej Por ębie, spełniaj ącej wszelkie parametry prawa polskiego i unijnego w zakresie ochrony środowiska. W planowanym II etapie przedsi ęwzi ęcia, stanowi ących kontynuacj ę zrealizowanego I etapu, będą wykonywane dalsze inwestycje w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w gminie Mysłakowice i Podgórzyn oraz gospodarki wodnej w gminie Kowary. Dla tych przedsi ęwzi ęć została przygotowana dokumentacja techniczna. W gminie Szklarska Por ęba wszystkie zidentyfikowane w 2005 roku problemy zostały rozwi ązane w ramach I etapu Projektu. W miar ę mo Ŝliwo ści finansowych Beneficjenta wspomagaj ącego przez dofinansowanie realizacj ę Programu, w II etapie b ędą podj ęte tak Ŝe inwestycje w gminie Piechowice. Poni Ŝszy raport o stanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie poszczególnych gmin powiatu jeleniogórskiego sporz ądzono na podstawie informacji uzyskanych w czerwcu 2012 roku od poszczególnych Gmin oraz od Spółki KSWiK. Gmina Janowice Wielkie Łączna długo ść sieci wodoci ągowej w gminie wynosi 45,7 km. Z sieci tej korzysta 2609 osób, co stanowi 61,6% mieszka ńców gminy. Mieszka ńcy s ą zaopatrywani w wod ę z uj ęcia „Miedzianka”. Na terenie gminy Janowice Wielkie obecnie zwodoci ągowanie s ą cztery miejscowo ści: Janowice Wielkie, Miedzianka, Trzci ńsko, Radomierz. W roku 2012 planuje si ę zako ńczenie budowy wodoci ągu w miejscowo ści Komarno. Nie planuje si ę budowy sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Mniszków ze wzgl ędu na nieopłacalno ść przedmiotowej inwestycji. Mieszka ńcy nie podł ączeni do sieci wodoci ągowej zaopatruj ą si ę w wod ę z uj ęć lokalnych i indywidualnych. W Janowicach funkcjonuje oczyszczalnia ścieków o dobowej przepustowo ści 320m 3 Obsługuje ona 9,7 km sie ć kanalizacyjn ą na terenie Janowic Wielkich i Mniszkowa. Posiada niezb ędn ą rezerw ę dobow ą pozwalaj ącą przyj ąć ścieki z innych miejscowo ści. Według danych z Gminnego Programu Ochrony Środowiska Gminy Janowice Wielkie, długo ść sieci kanalizacyjnej w gminie zwi ększyła si ę w 2012 roku do 25,4 km. Obecnie sieci ą kanalizacyjn ą obj ęta jest tak Ŝe miejscowo ść Komarno, jednak w 2011 mieszka ńcy nie zostali jeszcze podł ączeni do nowo wybudowanego odcinka sieci kanalizacyjnej o długo ści 15,4 m. Na tej podstawie wnioskowa ć mo Ŝna, Ŝe w 2012 nast ąpi znaczny wzrost udziału ludno ści korzystaj ącej z sieci kanalizacji sanitarnej. Przewiduje si ę, Ŝe drugi etap kanalizacji sanitarnej w Janowicach Wielkich zostanie zrealizowany w latach 2014 – 2015. We wsi Radomierz budow ę kanalizacji sanitarnej planuje si ę rozpocz ąć po 2015 r. W pozostałych wsiach nie planuje si ę obecnie budowy kanalizacji sanitarnej. Na terenach nie obj ętych sieci ą kanalizacyjn ą ścieki odprowadzane s ą do zbiorników bezodpływowych a nast ępnie dowo Ŝone na oczyszczalni ę wozami asenizacyjnymi. Gmina JeŜów Sudecki Gmina posiada dwa uj ęcia wody: Je Ŝów Sudecki (obsługuje Je Ŝów Sudecki, Dziwiszów i cz ęść Płoszczyny) i Siedl ęcin (obsługuje Siedl ęcin, Wrzeszczyn, Płoszczynk ę i cz ęść Płoszczyny), które dostarczaj ą wod ę do sieci o łącznej długo ści 77,1 km (w 2008 r. było 74,8 km). Mieszka ńcy Czernicy, Chro śnicy i Janówka korzystaj ą z uj ęć indywidualnych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 67/148 Gmina Je Ŝów Sudecki nie posiada sieci kanalizacyjnej. Opracowano projekt budowlany dotycz ący kanalizacji Je Ŝowa Sudeckiego i Siedl ęcina. Przedmiotem cz ęś ciowo ju Ŝ zrealizowanej inwestycji jest budowa 55,4 km kanalizacji sanitarnej. Aktualnie uło Ŝono 11,1 km kolektora sanitarnego, który nie jest jeszcze wł ączony do oczyszczalni ścieków. Planuje si ę równie Ŝ przyst ąpi ć do opracowywania projektu kanalizacji wsi Dziwiszów i Płoszczyna o długo ści 35,1 km. Zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, ścieki z terenu gminny powinny by ć odprowadzane do oczyszczalni w Jeleniej Górze. Miasto Karpacz Sie ć wodociągowa miasta ma długo ść 33 km i obsługuje wszystkich mieszka ńców Karpacza. System zaopatrzenia miasta w wod ę obsługuj ą 4 uj ęcia: Śląski Dom, Majówka, Wilcza Por ęba II oraz Wielki Staw. Wi ęcej ni Ŝ połowa wody sprzedawanej w Karpaczu wykorzystywana jest do obsługi turystów oraz usług zwi ązanych z turystyk ą. Planuje si ę budow ę SUW dla uj ęcia Wilcza Por ęba II oraz uj ęcia Wielki Staw wraz z infrastruktur ą. Sie ć kanalizacyjna miasta jest aktualnie kompletna i obsługuje wszystkich mieszka ńców Karpacza. Jej długo ść wynosi 47 km. Bazuje ona przede wszystkim na mi ędzygminnej grupowej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Mysłakowicach oraz na oczyszczalni przy ul. Nadrzecznej (Bioblok WS-400), ul. Turystycznej (mech.-biol. o przepustowo ści 4,1 m3/d) oraz Bioblok przy ul. Partyzantów. Planuje si ę budow ę krótkich odcinków sieci oraz wymian ę odcinków wyeksploatowanych o ł ącznej długo ści ok. 5 km. Miasto Kowary Mieszka ńcy Kowar s ą zaopatrywani w wod ę przez sie ć wodoci ągow ą o długo ści 38,5 km (w 2008 r było 30,8 km). Korzysta z niej 97% ogółu mieszka ńców. Centralnym punktem systemu kanalizacyjnego Kowar jest Miejska Oczyszczalnia Ścieków, której przepustowo ść - wg projektu techniczno-technologicznego modernizacji oczyszczalni ścieków i pozwolenia wodno-prawnego, wynosi średnio 7500 m 3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Jedlica. Długo ść sieci kanalizacyjnej wynosi 62,2 km (49,6 km sieci sanitarnej i 12,6 km sieci ogólnospławnej) Korzysta z niej 9923 osób, to jest 85% ogółu mieszka ńców gminy. Kowary posiadaj ą koncepcj ę pełnego zwodoci ągowania oraz skanalizowania obszaru gminy w ramach Karkonoskiego Systemu Wodoci ągów i Kanalizacji (KSWiK). Gmina Mysłakowice Najwi ększym, zbiorczym systemem wodoci ągowym jest sie ć wodoci ągowa zwi ązana z uj ęciem wody „Pod Karpaczem” na rzece Łomnica (3120 m3/d). Sie ć ta obsługuje mieszka ńców Mysłakowic, Łomnicy, Dąbrowicy, Wojanowa i Bobrowa. Poza tym, na terenie gminy funkcjonuj ą systemy lokalne, obsługuj ące cz ęść mieszka ńców Kostrzycy (uj ęcie drena Ŝowe „Kostrzyca”) i Bukowca (uj ęcie drena Ŝowe „Bukowiec”. Cz ęść mieszka ńców Łomnicy zaopatrywana jest w wod ę z miejskiego systemu wodoci ągowego Jeleniej Góry, w oparciu o uj ęcie „Grabarów”. Uj ęcia wody do spo Ŝycia znajduj ące si ę na terenie gminy posiadaj ą du Ŝe rezerwy, które umo Ŝliwiaj ą pełne zaspokojenie mieszka ńców gminy. Sie ć wodoci ągowa o długo ści 53,3 km obsługuje 7458 (74%) mieszka ńców ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 68/148 gminy. Planuje si ę budow ę sieci wodoci ągowej w m. Kostrzyca, Bukowiec i Karpniki o ł ącznej długo ści 29,4 km. W Mysłakowicach zlokalizowana jest aglomeracyjna oczyszczalnia ścieków obsługuj ąca miasto Karpacz i gmin ę Mysłakowice, a tak Ŝe cz ęść gminy Podgórzyn. Na terenie gminy Mysłakowice do sieci, której długo ść wynosi 99 km wł ączonych jest 6887 mieszka ńców wsi: Mysłakowice, Bukowiec, Kostrzyca, Łomnica, D ąbrowica, Wojanów i Bobrów, co stanowi 68% mieszka ńców gminy. Planowana jest budowa kanalizacji sanitarnej w m. Karpniki i Krogulec. Do obsługi mieszka ńców tych wsi nale Ŝy wybudowa ć ok. 15 km kanalizacji grawitacyjnej i ruroci ągów tłocznych wraz z sieciowymi i lokalnymi przepompowniami ścieków. Miasto Piechowice Piechowice zaopatrywane s ą w wod ę ujmowan ą na rzece Kamienna Mała, powy Ŝej granicy miasta (na terenie gminy Stara Kamienica). Woda z uj ęcia w Górzy ńcu poddawana jest uzdatnianiu w zakładzie wybudowanym w 2003 roku. Ujmowana tu woda stanowi główne źródło zaopatrzenia dla Piechowic, a tak Ŝe cz ęś ci Jeleniej Góry. Układ wodoci ągowy dosilany jest uj ęciem wód powierzchniowych pod Śnie Ŝnymi Kotłami. Do wodoci ągu podł ączonych jest 6469 odbiorców, co stanowi około 99% mieszka ńców miasta. Długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 44,7 km. Pilnej modernizacji i wymiany, ze wzgl ędu na długi okres eksploatacji dochodz ący w niektórych odcinkach do 70 lat i jej znaczne zu Ŝycie techniczne, wymaga około 24 km sieci. W celu umo Ŝliwienia korzystania z wodoci ągu komunalnego gospodarstwom domowym poło Ŝonym na osiedlu Piastów, niezb ędnym staje si ę budowa około 18 km sieci wodoci ągowej wraz z przepompowniami. Zadania te maj ą by ć realizowane w ramach projektu: Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji. Etap II. Miasto Piechowice wyposa Ŝone jest w miejsk ą oczyszczalni ę ścieków o przepustowo ści 1500 m3/dob ę wybudowan ą w latach 1995-1998, z mo Ŝliwo ści ą jej rozbudowy do 3000 m 3/dob ę. Budowa oczyszczalni pozwoliła na cz ęś ciowe uporz ądkowanie gospodarki ściekowej gminy. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna. Oczyszczalnia jest w dobrym stanie techniczno- eksploatacyjnym. Nie odnotowuje si ę przekrocze ń w jako ści ścieków odprowadzanych z oczyszczalni do odbiornika tj. rzeki Kamiennej. Istniej ący system kanalizacyjny gminy posiada długo ść 20,2 km i obsługuje 1638 gospodarstw domowych. Skanalizowana została dot ąd lewobrze Ŝna i prawobrze Ŝna cz ęść miasta wzdłu Ŝ rzeki Kamiennej od oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Piechowicach Dolnych do uj ścia potoku Mała Kamienna. Z sieci kanalizacyjnej korzysta aktualnie 61% społeczno ści miasta tj. 3960 mieszka ńców. Dla uporz ądkowania gospodarki ściekowej gminy istniej ący system kanalizacyjny wymaga rozbudowy i obj ęcia swym zasi ęgiem całego miasta i istniej ących osiedli tj. Piechowice Górne, Górzyniec, Michałowice, Piastów, Pakoszów oraz Osiedla Młodych w centrum Piechowic. W listopadzie 2008 roku miasto przyj ęło uchwal ę o przyst ąpieniu do II etapu programu KSWiK. W ramach tego Programu planuje si ę budow ę ok. 24,5 km sieci sanitarnej wraz z sieciowymi przepompowniami ścieków. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 69/148 Gmina Podgórzyn Źródłem wody dla wodoci ągów komunalnych jest 9 uj ęć powierzchniowych i podziemnych: „Przesieka”, „Zachełmie”, „Chomontowa Droga”, „Miłków Górny”, „Miłków Dolny”, „Mały Staw”, „Sosnówka Górna”, Sosnówka Dolna” i „Wilcza Por ęba I”. Woda ze wszystkich tych uj ęć jest uzdatniania i dezynfekowana. Zwodoci ągowane jest 95% gminy (7512 osób). W ramach realizacji II etapu programu KSWiK zmodernizowane zostanie uj ęcie wody na potoku Myja w Borowicach. Ścieki z Sosnówki, Marczyc i Podgórzyna odprowadzane s ą do oczyszczalni w Marczycach. Na przełomie 2005/06 uko ńczono modernizacj ę tej oczyszczalni, tak aby po planowanej rozbudowie systemu kanalizacji, mogła ona przyjmowa ć ścieki z wi ększej cz ęś ci gminy. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą do potoku Czerwonka. W ramach programu KSWiK wybudowano 37 km nowej kanalizacji sanitarnej, pompowni głównej i 5 pompowni lokalnych. Sie ć ta została oddana do u Ŝytkowania w styczniu 2009 roku. Obsługuje ona Miłków i Sciegny odprowadzaj ąc ścieki z tych miejscowo ści do oczyszczalni w Mysłakowicach. W II etapie programu KSWiK zlikwidowana zostanie oczyszczalnia ścieków w Borowicach, a ścieki z tej miejscowo ści zostan ą skierowane do oczyszczalni w Marczycach. Gmina Stara Kamienica W ostatnich latach nast ąpiła du Ŝa poprawa w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w gminie. W 2011 roku zako ńczono realizacj ę budowy sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej na terenie miejscowo ści Stara Kamienica, Kromnów, Kopaniec i Wojcieszyce. Inwestycja ta obj ęła budow ę 24,7 km sieci kanalizacyjnej, 26 km sieci wodoci ągowej oraz budow ę oczyszczalni ścieków o przepustowo ści 248 m3/d (1550 RLM). Sie ć wodoci ągowa zaopatrywana jest przez 3, wybudowane w 2008 roku uj ęć wody: w Kopa ńcu, Małej Kamienicy i w m. Kromnów Wola. Z wodoci ągów korzysta 495 mieszka ńców Kopa ńca, Kromnowa i Starej Kamienicy, co stanowi 9% mieszka ńców gminy. Nowa oczyszczalnia ścieków w Starej Kamienicy obsługuje 13% (658 osób) mieszka ńców gminy. Powi ązana z ni ą sie ć kanalizacyjna ma długo ść 24,76 km. Miasto Szklarska Poręba Całkowita długo ść sieci wodoci ągowej Szklarskiej Por ęby wynosi 68,4 km. Obsługuje ona średnio 8500 mieszka ńców miasta oraz turystów. Wodoci ąg miejski w Szklarskiej Por ębie zasilany jest obecnie z 13 uj ęć . Planowana jest dalsza rozbudowa sieci . W ramach programu „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji – Etap I”, zako ńczono budow ę oczyszczalni ścieków przy ul. Hofmana. oraz wybudowano 42,08 km sieci kanalizacyjnych wraz z tłoczni ą ścieków. Nowa oczyszczalnia ścieków o wydajno ści RLM 14600 oraz przepustowo ści 2000 m3/d, poprzez 69,3 km sieci sanitarnej obsługuje 4971 (75%) mieszka ńców miasta. Maj ąc na uwadze tak Ŝe pensjonariuszy, liczba obsługiwanych przez sie ć wzrasta do średnio 5525 osób. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 70/148 6.4 Identyfikacja problemów związanych z ochroną środowiska wodnego na terenie gmin powiatu Ochrona zasobów wodnych, a zwłaszcza działania na rzecz poprawy jako ści tych zasobów, zwi ększenie mo Ŝliwo ści ich wykorzystania dla zaspokajania wa Ŝnych potrzeb społecznych i gospodarczych (takich jak zaopatrzenie w wod ę do spo Ŝycia, turystyka i rekreacja, hodowla ryb, mała energetyka) nale Ŝy do najkosztowniejszych obszarów obj ętych programami ochrony środowiska dla gmin powiatu jeleniogórskiego. Wynika to zarówno z zaniedba ń w tej dziedzinie jak i z dystansu, jaki trzeba pokona ć, aby uzyska ć obowi ązuj ące standardy w tym zakresie. Osi ągni ęcie tych standardów będzie wymaga ć szczególnego wysiłku organizacyjnego i realizacji wielu kosztownych inwestycji w zakresie budowy sieci wodoci ągowej, systemów kanalizacyjnych i modernizacji oczyszczalni ścieków, modernizacji technologii uzdatniania wody do spo Ŝycia, a tak Ŝe retencjonowania wody i poprawy bilansu wodnego. 1. Zaopatrzenie w wod ę do spo Ŝycia Istotna cz ęść mieszka ńców powiatu jeleniogórskiego pozbawionych jest mo Ŝliwo ści korzystania z wody do spo Ŝycia z wodoci ągów. Wiele odcinków sieci wodoci ągowej nie zapewnia wła ściwego ci śnienia w sieci oraz wymaganej ilo ści wody. Wyst ępuje du Ŝa awaryjno ść sieci wodoci ągowej co powoduje straty wody. Istniej ą odcinki sieci wykonane z rur cementowo-azbestowych i ołowiowych. Dostarczana woda do spo Ŝycia cz ęsto wymaga uzdatniania. 2. Niedostatecznie rozwini ęty system kanalizacji sanitarnej. Poza zasi ęgiem obsługi sieci kanalizacyjnych jest 41% mieszkańców powiatu. W gminie Je Ŝów Sudecki nie ma aktualnie czynnej sieci kanalizacyjnej. W gminie Stara Kamienica zaledwie 13% mieszka ńców korzysta z takiej obsługi. Niewielki jest procent mieszka ńców (34%) obsługiwanych przez sie ć wodoci ągow ą w gminie Janowice Wielkie 7. Stan czystości powietrza 7.1 Emisje zanieczyszczeń do powietrza Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego polega na zwi ększeniu st ęŜ eń dowolnych substancji lub energii powy Ŝej pewnych warto ści progowych oraz na wprowadzeniu do środowiska substancji obcych. Na stan jako ści powietrza atmosferycznego na terenie powiatu jeleniogórskiego ma przede wszystkim wpływ: emisja zorganizowana pochodz ąca ze źródeł punktowych, liniowych i powierzchniowych (przemysł, usługi, lokalne kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych tzw. niska emisja), emisja niezorganizowana tj. emisja substancji wprowadzanych do powietrza bez po średnictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie, lakierowanie wykonywane poza obr ębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi jak wypalanie traw, itp., emisja niezorganizowana ze źródeł liniowych i powierzchniowych (komunikacja, drogi, parkingi). Główne źródła i rodzaje substancji to: procesy spalania paliw - zbiorowe i indywidualne ogrzewanie pomieszcze ń, piekarnie, suszarnie (główne zanieczyszczenia: pył, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek w ęgla) ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 71/148 środki transportu kołowego (główne zanieczyszczenia: tlenki azotu, w ęglowodory, tlenek w ęgla, pył) procesy technologiczne (zanieczyszczenia: w ęglowodory i ich pochodne, pyły, tlenki metali i inne specyficzne dla danej produkcji substancje). Najwi ększym źródłem zanieczyszcze ń powietrza jest emisja substancji pochodz ących z procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych i technologicznych. Praktycznie wszystkie składniki spalin, z wyj ątkiem pary wodnej s ą zanieczyszczeniami powietrza. Cz ęść z nich nale Ŝy do składników mniej toksycznych, cho ć wywołuj ących dalekosi ęŜ ne skutki klimatyczne (np. CO 2), ale pozostała wi ększo ść to bardzo szkodliwe zwi ązki bezpo średnio zagra Ŝaj ące człowiekowi, zwierz ętom i ro ślinno ści. Podstawow ą mas ę substancji odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek w ęgla. Jednak najbardziej uci ąŜ liwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek w ęgla i pył. Wraz z pyłem emitowane s ą równie Ŝ metale ci ęŜ kie, pierwiastki promieniotwórcze i benzo( α)piren. Oprócz szkodliwego oddziaływania na środowisko naturalne i zdrowie ludzi, emisje substancji do powietrza powoduj ą straty gospodarcze. Stopie ń oddziaływania na środowisko zale Ŝy od wielu czynników oraz od odporno ści organizmów na zanieczyszczenia. Równie Ŝ nie do pomini ęcia s ą czynniki klimatyczne takie jak: temperatura, nasłonecznienie, wilgotno ść powietrza czy pr ędko ść wiatru. śadne z substancji nie wyst ępuje pojedynczo, w formie wyizolowanej i rzadko które nie podlegają w powietrzu dalszym przemianom. Poza tym w działaniu substancji na organizmy Ŝywe obserwuje si ę wyst ępowanie zjawiska synergizmu, tj. działania ł ączonego, wywołuj ącego efekt wi ększy, ni Ŝby to wynikało z sumy efektów poszczególnych składników. Ze źródeł emisji pozaprzemysłowych najistotniejsz ą rol ę odgrywa emisja substancji z emitorów o niskiej wysoko ści (od kilku, kilkunastu do maksymalnie 30 m). Z tego powodu s ą one szczególnie uci ąŜ liwe dla środowiska. S ą to zazwyczaj nieefektywne lokalne kotły grzewcze oraz paleniska domowe, gdzie przy spalaniu w niskich temperaturach mog ą powstawa ć WWA i dioksyny. Z reguły du Ŝa ilo ść tych emitorów i niekorzystne warunki rozprzestrzeniania na ograniczonym terenie kształtuj ą poziom st ęŜ eń w ich najbli Ŝszym otoczeniu. Zjawisko takie wyst ępuje na terenach o zwartej zabudowie z du Ŝą ilo ści ą indywidualnych palenisk w budynkach mieszkalnych oraz w zakładach usługowych i przemysłowych małej wielko ści. Nieco mniejszym problemem z punktu widzenia lokalnych parametrów czysto ści powietrza jest niska emisja na terenach zabudowy lu źnej, gdy Ŝ istniej ą lepsze warunki przewietrzania i depozycji substancji, a co za tym idzie relatywnie ni Ŝsze st ęŜ enia. Głównym problemem zapobiegania w przypadku niskiej emisji jest brak inwentaryzacji źródeł i wielko ści emisji oraz danych o rodzaju i ilo ści stosowanych paliw. Charakterystyczn ą cech ą niskiej emisji jest jej sezonowa zmienno ść . W okresach grzewczych notuje si ę znaczny wzrost emisji energetycznej w porównaniu do okresów ciepłych. Drugim wa Ŝnym elementem niskiej emisji s ą zanieczyszczenia komunikacyjne, obejmuj ące takie substancje jak: tlenki azotu, w ęglowodory, pyły, tlenek w ęgla, aldehydy. Emisja ta wraz z post ępuj ącym zwi ększaniem si ę ilo ści pojazdów wykazuje tendencj ę wzrostow ą. Szczególnie wysokie zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodz ącymi ze spalania paliw w silnikach pojazdów wyst ępuje na skrzy Ŝowaniach głównych ulic miasta, przy trasach komunikacyjnych o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu. Przyczyn ą nadmiernej emisji substancji ze środków transportu jest równie Ŝ zły stan techniczny pojazdów, zła eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane zł ą organizacj ą ruchu lub zbyt mał ą ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 72/148 przepustowo ści ą dróg. To wła śnie emisja z silników samochodowych jest odpowiedzialna za wysokie st ęŜ enia tlenków azotu w rejonie ulic o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu. Wieloletnie działania kontrolne słu Ŝb ochrony środowiska, przede wszystkim Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, obowi ązki wynikaj ące z aktów prawnych i zwi ększaj ąca si ę świadomo ść ekologiczna zarz ądu zakładów spowodowała, Ŝe zrealizowano i nadal si ę realizuje wiele działa ń proekologicznych. Prowadzi to do stałego zmniejszania si ę emisji substancji do środowiska. Najwi ększe zakłady przemysłowe na terenie powiatu maj ą uregulowany stan prawny poprzez decyzje Starosty udzielaj ące pozwole ń zintegrowanych na prowadzenie instalacji. Zakłady te wymienia poni Ŝsza tabela. Tabela 17. Instalacje na terenie powiatu jeleniogórskiego posiadające waŜne pozwolenie zintegrowane i pozwolenie na handel uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji [dane starostwa, czerwiec 2012]. Zakres pozwolenia Pozwolenie Data Nazwa zakładu na handel waŜności emisjami Hałas Hałas Oddz. Oddz. Pobór wody wody Pobór Emisje gazów gazów Emisje Zrzut ścieków ścieków Zrzut transgraniczne PowaŜne awarie awarie PowaŜne Polcolorit S.A. Zakład „B” 2016 r. w Piechowicach + + Wepa Profesional 2015 r Piechowice S.A. + + + + + Fabryka Papieru Spółki z 2015 r. o.o. w Dąbrowicy + + + + + Polcolorit S.A. Zakład „A” 2014 r w Piechowicach + + + + Całkowita emisja substancji wprowadzanych do powietrza z zakładów obj ętych statystyk ą GUS z terenu powiatu jeleniogórskiego w zakresie podstawowych substancji wynosiła [ źródło GUS za WIO Ś Wrocław http://www.wroclaw.pios.gov.pl/pliki/powietrze/ocena_biezaca_2011.pdf]: Emisja substancji do powietrza w Mg/rok pyłowych gazowych Rok ogółem ogółem SO 2 NO x CO CO 2 2006 128 55 069 206 62 133 54 667 2010 81 51 312 110 49 63 51 090 Działania proekologiczne podejmowane w zakładach w latach 80-ych i 90-ych skutkowały widoczn ą tendencj ą spadkow ą w odniesieniu do emisji zanieczyszcze ń do powietrza. Od roku 1999 emisja zanieczyszcze ń z zakładów utrzymuje si ę na zbli Ŝonym poziomie, ulegaj ąc nieznacznym wahaniom. Dopiero ostatnie cztery lata przyniosły istotne pozytywne efekty. Emisj ę niektórych zanieczyszcze ń (SO 2, CO) ograniczono o połow ę, znacznie spadła emisja pyłów i tlenków azotu, o blisko 7% spadła emisja całkowita. Przedsi ęwzi ęcia ograniczaj ące emisję zanieczyszcze ń zastosowane w elektrowniach, zakładach przemysłowych i obiektach bytowo-komunalnych tej cz ęś ci ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 73/148 Dolnego Śląska, a tak Ŝe ograniczenie oddziaływa ń zanieczyszcze ń transgranicznych, doprowadziły do znacznej poprawy jako ści powietrza i osi ągni ęcia poziomu porównywalnego z krajami członkowskimi UE. 7.2 Ocena stanu czystości powietrza Podstaw ę oceny jako ści powietrza stanowi dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (w niektórych przypadkach rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów okre śla dozwolon ą liczb ę przekrocze ń okre ślonego poziomu). Na terenie Jeleniej Góry i powiatu ziemskiego badania jako ści powietrza realizowane s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Sie ć pomiarowa stacji stałych bazuje na automatycznych i manualnych metodach oznaczania stęŜ eń zanieczyszcze ń. Pomiary w stacjach stałych wykonywane s ą w sposób ci ągły. Prowadzenie bada ń w kolejnych latach daje mo Ŝliwo ść obserwowania zmian jako ści powietrza w wieloleciu. Uzupełnieniem ci ągłych pomiarów wykonywanych w stałych punktach pomiarowych s ą automatyczne stacje mobilne, dzi ęki którym mo Ŝliwe jest okre ślenie poziomu zanieczyszczenia powietrza w strefach, w których nie ma stacji stałych. Stosowane są tak Ŝe tzw. obiektywne metody szacowania na podstawie oblicze ń rozkładów st ęŜ eń zanieczyszcze ń za pomoc ą modeli matematycznych z wykorzystaniem danych dotycz ących emisji zanieczyszcze ń wykonane w ramach Programu ochrony powietrza dla województwa dolno śląskiego. W 2011 r. laboratoria mobilne nie wykonywały pomiarów na terenie powiatu jeleniogórskiego. Dodatkowo, w 2011 r. kontynuowano wska źnikowe badania poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki i dwutlenkiem azotu, prowadzone za pomoc ą metody pasywnej. W 2011 roku pomiary jako ści powietrza prowadzone były w stacjach i punktach pomiarowych wymienionych poni Ŝej: w 2 stacjach stałych pomiarów automatycznych zlokalizowanej w Jeleniej Górze-Cieplicach przy ul. Cervi oraz na Śnie Ŝce (gmina Karpacz), przy czym ostatnia funkcjonuje w ramach sieci pomiarowej dla oceny jako ści powietrza ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin; Do połowy 2011 r. funkcjonowała jeszcze automatyczna stacja na Śnie Ŝnych Kotłach (gmina Piechowice); w 4 punktach, w których wykorzystano pasywny sposób poboru próbek powietrza (Jelenia Góra – Bogusławskiego, Jelenia Góra- Chałubi ńskiego, Jelenia Góra- Grottgera, Jelenia Góra- Zabobrze), Pomimo wyra źnego spadku emisji zanieczyszcze ń do powietrza z zakładów przemysłowych, nadal notuje si ę lokalne przekroczenia warto ści dopuszczalnych. Przyczyn ą tego faktu jest głównie „emisja niska” i komunikacja. Ta ostatnia ma coraz wi ększy udział w globalnej emisji zanieczyszcze ń, szczególnie tlenków azotu Przekroczenia poziomów kryterialnych zanieczyszcze ń w powietrzu w odniesieniu do kryterium ochrony zdrowia zanotowano w 2011 r. w nast ępuj ących punktach na terenie powiatu jeleniogórskiego i miasta Jeleniej Góry: pył zawieszony PM10: Jelenia Góra, Cieplice: st ęŜ enie średnioroczne 49 g/m3 – 123% normy oraz 86 dni, w których zanotowano przekroczenia dopuszczalnej liczby przekrocze ń normy średniodobowej pyłu PM10 (norma 35 dni). Przekroczenia średniodobowej warto ści normatywnej wyst ępuj ą głównie w sezonie grzewczym. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 74/148 tlenek w ęgla: W 2011 r. w rejonie opracowania stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu 8- godzinnego tlenku w ęgla w stacji pomiarowej w Jeleniej Górze – Cieplicach, poło Ŝonej na terenie obszaru ochrony uzdrowiskowej. Maksymalne st ęŜ enie 8-godzinne zanotowano w dniu 5 stycznia na poziomie 5149 g/m3 (103% normy). Ozon O3: Poszczególne współczynniki AOT 40 obliczone z lat 2007-2011 wynosz ą: • na Śnie Ŝnych Kotłach: 22 287 g/m 3h, co stanowi 124% obowi ązuj ącego poziomu docelowego i 371% poziomu celów długoterminowych, • na Śnie Ŝce: 22 528 g/m 3h, co stanowi 125% obowi ązuj ącego poziomu docelowego i 375% poziomu celów długoterminowych. St ęŜ enie ozonu w dolnej warstwie atmosfery warunkuj ą dwa czynniki: naturalne tworzenie ozonu pod wpływem promieniowania słonecznego oraz wtórne reakcje zachodz ące w powietrzu z uczestnictwem tzw. prekursorów ozonu, głównie tlenków azotu i lotnych zwi ązków organicznych pod wpływem promieniowania słonecznego. W odniesieniu do poziomów docelowych okre ślonych dla arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w Dyrektywie 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rt ęci, niklu i wielopier ścieniowych w ęglowodorów aromatycznych w otaczaj ącym powietrzu oraz w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2008, Nr 47, poz.281) nie odnotowano przekrocze ń. Monitoring jako ści powietrza w odniesieniu do ochrony ro ślin (tzw. stacje „ekosystemowe”) wykazał niski poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu oraz wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem i przekroczenie wska źnika AOT 40 na podstawie pomiarów prowadzonych na Śnie Ŝce i na Śnie Ŝnych Kotłach. 7.3 Określenie klasy stref Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu corocznie sporz ądza ocen ę jako ści powietrza na terenie województwa dolno śląskiego w oparciu o ustaw ę Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 plus zmiany) oraz akty wykonawcze do ww. ustawy. Oceny i wynikaj ące z nich działania odnoszone s ą do jednostek terytorialnych nazywanych strefami, obejmuj ących obszar całego kraju. Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska w Polsce stref ę stanowi: ••• aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 tysi ęcy, ••• miasto (nie b ędące aglomeracj ą) o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 100 tys. ••• pozostały obszar województwa, nie wchodz ący w skład aglomeracji i miast powy Ŝej 100 tys. mieszka ńców (strefa dolno śląska) Oceny dokonuje si ę z uwzgl ędnieniem dwóch grup kryteriów: ••• ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi, ••• ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. Powiat jeleniogórski został wł ączony do strefy dolno śląskiej o powierzchni 19 513 km 2 zamieszkałej przez 2 020 755 osób, do której nale Ŝy tak Ŝe Jelenia Góra- miasto na prawach powiatu. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 75/148 Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska, do 31 czerwca ka Ŝdego roku, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie, a nast ępnie dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom: 1. cho ćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji, 2. cho ćby jednej substancji mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines tolerancji, 3. substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego. Ko ńcowym wynikiem klasyfikacji jest okre ślenie jednej klasy dla strefy ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia i jednej klasy ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. W przypadku działa ń maj ących na celu ochron ę zdrowia, szczególnej uwadze poddano obszary zamieszkałe, zwłaszcza o du Ŝej g ęsto ści zaludnienia. Standardy ustanowione w celu ochrony ro ślin przyjmowano do oceny na obszarach niezabudowanych. Klasyfikacji stref dokonuje si ę dla ka Ŝdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwy Ŝszych st ęŜ eń na obszarze ka Ŝdej strefy. Zaliczenie strefy do okre ślonej klasy zale Ŝy od st ęŜ eń zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na jej obszarze i wi ąŜ e si ę z okre ślonymi wymaganiami w zakresie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (w przypadku, gdy nie s ą dotrzymane dopuszczalne poziomy) lub utrzymania tej jako ści (je Ŝeli spełnia ona przyj ęte standardy). Tabela 18. Klasy stref i wymagane działania w zaleŜności od poziomów stęŜeń zanieczyszczenia dla przypadków, gdy jest określony margines tolerancji Klasa Poziom stęŜeń Wymagane działania strefy nie przekraczaj ący warto ści utrzymanie jako ści powietrza w strefie na tym samym dopuszczalnej* A lub lepszym poziomie; powy Ŝej warto ści dopuszczalnej* lecz nie okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści przekraczaj ący warto ści dopuszczalnej B dopuszczalnych; powi ększonej o margines tolerancji* powy Ŝej warto ści dopuszczalnej okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści powi ększonej o margines tolerancji* dopuszczalnych oraz warto ści dopuszczalnych C powi ększonych o margines tolerancji; wymagane opracowanie programu ochrony powietrza (POP); *) z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów tolerancji nie jest określony powyŜej wartości dopuszczalnej Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolno śląskiego za rok 2011 stwierdzono potrzeb ę opracowywania programów ochrony powietrza ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia dla strefy dolno śląskiej ze wzgl ędu na ponadnormatywne st ęŜ enia ozonu, pyłu PM10, tlenku w ęgla oraz bezno( α)pirenu. Tabela 19. Wynikowe klasy stref w roku 2011 dla poszczególnych substancji oraz klasa ogólna wg jednolitych kryteriów ustanowionych dla celu ochrony zdrowia [http://www.wroclaw.pios.gov.pl/pliki/powietrze/ocena_biezaca_2011.pdf, dostęp 19 VI 2012]. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych substancji dla obszaru całej strefy Klasa Nazwa strefy ogólna b(α)p 1) Inne 2) SO2 NO2 PM2.5 PM10 Pb C6H6 CO O3 strefy Strefa dolnośląska A A A C A A C A C A C ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 76/148 Ocena jako ści powietrza przeprowadzona na podstawie kryteriów okre ślonych dla ochrony ro ślin wykazała przekroczenie obowi ązuj ących poziomów dopuszczalnych dla ozonu. Tabela 20. Wynikowe klasy stref w roku 2011 dla poszczególnych substancji oraz klasa ogólna wg kryteriów ustanowionych dla celu ochrony roślin [źródło: http://www.wroclaw.pios.gov.pl/pliki/powietrze/ocena_biezaca_2011.pdf, dostęp 19 VI 2012]. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych substancji dla obszaru całej strefy Klasa Nazwa strefy ogólna b(α)p 1) Inne 2) SO2 NO2 PM2.5 PM10 Pb C6H6 CO O3 strefy Strefa dolnośląska A A C 1) według poziomu docelowego 2) Klasyfikacja stref w odniesieniu do poziomów docelowych określonych w celu ochrony zdrowia dla arsenu, kadmu, niklu b(α)p: benzo(α)piren nie klasyfikuje się Na li ście stref zakwalifikowanych do klasy C i obszarów przekrocze ń normatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń (poziomów dopuszczalnych lub docelowych) w strefach na podstawie oceny wg jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE dla ochrony zdrowia znajduj ą si ę mi ędzy innymi: Jelenia Góra- Cieplice (PM10,24h; PM10,rok; CO,8h), Śnie Ŝka (ozon,8h; ozon,AOT40). W nawiasie podano zanieczyszczenie i czas u średniania st ęŜ eń. Powiatu jeleniogórskiego dotyczy zatem tylko obszar „ Śnie Ŝka” z uwagi na przekroczenia st ęŜ eń ozonu. W innych punktach pomiarowych na terenie miasta i powiatu jeleniogórskiego nie stwierdzono przekrocze ń standardów jako ści powietrza. Naprawcze programy ochrony powietrza (POP) dla stref na terenie województwa dolno śląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu zostały przyj ęte Uchwał ą Nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolno śląskiego z dnia 28 grudnia 2010 roku (Dz. Urz. 2011, Nr 49, poz. 665). Dla powiatu jeleniogórskiego nie wymaga si ę opracowania programów naprawczych dla ochrony powietrza, za wyj ątkiem programu ochrony powietrza z uwagi na przekroczenie poziomu docelowego dla ozonu (zob. cz ęść I, punkt 3.3 ). 7.4 Energia odnawialna W styczniu 2007 r. Komisja Europejska przedło Ŝyła zintegrowany wniosek dotycz ący energii i zmian klimatycznych, w którym uwzgl ędniono kwestie dostaw energii, zmian klimatycznych i rozwoju przemysłu. Dwa miesi ące pó źniej przywódcy europejscy poparli plan i uzgodnili polityk ę energetyczn ą dla Europy. W planie tym zało Ŝono osi ągni ęcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym zu Ŝyciu energii w UE do 2020 roku. Analiza lokalnych zasobów energii odnawialnych takich jak energia słoneczna, ogniwa fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, hydroenergia, geotermia, biomasa (plantacje), odpady komunalne, wskazuje, Ŝe mo Ŝliwo ści ich wykorzystania w przypadku powiatu jeleniogórskiego nie s ą zbyt atrakcyjne, a ich udział w cało ściowym pokryciu zapotrzebowania energii b ędzie niewielki. Tym niemniej promowanie i wdra Ŝanie nawet niewielkich niekonwencjonalnych źródeł energii odnawialnych jest zawsze działaniem proekologicznym i zmniejsza emisj ę substancji. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 77/148 Energia wiatru Wg podziału kraju na strefy o okre ślonych warunkach anemologicznych powiat jeleniogórski znajduje si ę w strefie IV mało korzystnej dla lokalizacji siłowni wiatrowych. Energia geotermalna Zasoby energii cieplnej mo Ŝliwej do pozyskania z wód geotermalnych w powiecie jeleniogórskim nie s ą dokładnie okre ślone. Zgodnie z wynikami bada ń hydrogeologicznych i hydrogeochemicznych przeprowadzonych w latach 1969 – 1972 oraz 1996 – 1999, cieplickie wody termalne zasilane s ą infiltracyjnie opadami atmosferycznymi. Obszary zasilania zlokalizowane s ą przypuszczalnie na obszarze Gór Izerskich. Nie mo Ŝna wykluczy ć, Ŝe w zasilaniu tym uczestnicz ą tak Ŝe inne obszary: Rudawy Janowickie, a by ć mo Ŝe równie Ŝ Karkonosze i Pogórze Karkonoskie. Opieraj ąc si ę na publikacjach [Grzegorczyk 2007] oraz na podstawie danych geofizycznych, na obszarze Sudetów Zachodnich wyznaczono 6 obszarów perspektywicznych wyst ępowania wód termalnych: • rejon Jelenia Góra – Cieplice – Szklarska Por ęba – Jakuszyce, • rejon Świeradów – Czerniawa, • rejon Janowice Wielkie – Kowary, • rejon Sulików – Gryfów Śląski – Je Ŝów Sudecki – Janowice Wielkie • rejon Zawidów – Le śna, • rejon Bogatynia – Opolno Zdrój. Potwierdzenie tego potencjału wymaga dodatkowych bada ń hydrogeologicznych i geofizycznych dla u ści ślenia lokalizacji gł ębokich wierce ń poszukiwawczych. Szacuje si ę, Ŝe na omawianym obszarze na gł ęboko ści od 1500 do 2000 m wyst ępuj ą pokłady wód geotermalnych o temperaturze w zakresie 50 do 80 OC. Nale Ŝy nadmieni ć, Ŝe koszt inwestycji polegaj ącej na wykonaniu odwiertów eksploatacyjnych wraz z urz ądzeniami do ich obsługi jest wysoki. Koszt wykonania jednego zespołu otworów (dipola) si ęga 10 mln PLN, nie licz ąc kosztów urz ądze ń na powierzchni (np. wymienników). W latach 2010-2011 trzy podmioty uzyskały pozwolenia udzielone przez Ministra Środowiska na poszukiwanie i rozpoznanie wód termalnych na terenie powiatu (dane starostwa na dzie ń 20 czerwiec 2012 r.): 1. J. Ogłaza, Produkcja i Sprzeda Ŝ Ryb, w rejonie Stawy Podgórzy ńskie, data wydania decyzji: 18 VI 2010 r. 2. W. Tadajewski. Termy Staniszów Sp.z o.o i Wspólnicy, na terenie Staniszowa, data wydania decyzji 21 VI 2011 r. 3. Wektor Inwestycje Gliwice, w Karpnikach, data wydania decyzji 22 III 2010 r. śaden podmiot nie posiada koncesji na wydobywanie wód termalnych. Istniej ą równie Ŝ mo Ŝliwo ści pozyskiwania ciepła w układach z pomp ą ciepła. Przykładem takiego rozwi ązania jest system wentylacyjny z podgrzewaniem powietrza na basenie w Hotelu Bornit w Szklarskiej Por ębie, Hotelu „Jelenia Struga” w Kowarach czy w Hotelu „Las” w Piechowicach. Pompa ciepła współpracuje tu z central ą klimatyzacyjn ą i wymiennikami odzyskowymi ciepła z powietrza wentylacyjnego. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 78/148 Energia słoneczna Mo Ŝliwo ści wykorzystania energii promieniowania w polskich warunkach s ą zró Ŝnicowane, z uwagi na bardzo specyficzne warunki klimatyczne zwi ązane z poło Ŝeniem geograficznym Polski. Ma tu bowiem miejsce ścieranie si ę wpływu dwóch du Ŝych i bardzo odmiennych mas powietrza: atlantyckiego i kontynentalnego. Średni okres nasłonecznienia dla Polski wynosi 1 600 godzin, przy czym maksymalna liczba godzin słonecznych w roku wyst ępuje nad morzem, a warto ść minimalna na Dolnym Śląsku. W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urz ądze ń wykorzystuj ących energi ę słoneczn ą do produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych nie jest opłacalne. Z punktu widzenia bilansu energetycznego gmin zastosowanie małych układów tego rodzaju nie ma znaczenia. Na przykład, w naszej strefie klimatycznej, koszt produkcji energii elektrycznej w oparciu o zespół ogniw fotowoltaicznych mo Ŝe si ęga ć 4-7 zł/kWh, przy stosunkowo małej mocy urz ądzenia. Znacznie bardziej opłacalne, dzi ęki całorocznemu stałemu zapotrzebowaniu, jest wykorzystanie energii sło ńca do ogrzania wody u Ŝytkowej. Koszty inwestycji dla czteroosobowej rodziny wynosz ą w zale Ŝno ści od typu kolektorów słonecznych, a tak Ŝe producenta w granicach od 7000 zł do 15000 zł. Do produkcji ciepłej wody mo Ŝna zastosowa ć z du Ŝym powodzeniem kolektory płaskie. Dla 2 czteroosobowej rodziny wystarczy 3 do 5 m powierzchni kolektora [Kukla i inni, 2004]. Energia z biomasy Biomasa to substancja organiczna powstaj ąca w wyniku przetwarzania energii promieniowania słonecznego w procesie fotosyntezy. Do biomasy zalicza si ę: • odpady powstaj ące przy produkcji i przetwarzaniu produktów ro ślinnych, • odpady komunalne i odchody zwierz ęce z ferm hodowlanych, • szybko rosn ące ro śliny hodowane w celach energetycznych na specjalnych plantacjach. Wykorzystanie tych odpadów polega przede wszystkim na bezpo średnim ich spalaniu (drewno, słoma, siano, ro śliny energetyczne) lub do produkcji biogazu (odpady organiczne, odchody zwierz ęce). Pod wzgl ędem energetycznym dwie tony biomasy równowa Ŝne s ą 1 tonie w ęgla kamiennego, jednak pod wzgl ędem ekologicznym biomasa jest paliwem czystszym ni Ŝ w ęgiel. Podczas spalania w odpowiednio zaprojektowanym do tego celu urz ądzeniu charakteryzuje si ę mniejsz ą emisj ą zwi ązków szkodliwych do atmosfery. Biomasa jest zatem bardziej przyjazna środowisku ni Ŝ w ęgiel i jest odnawialna w procesie fotosyntezy [Kukla i inni, 2004]. Na terenie powiatu jeleniogórskiego, na uwag ę zasługuje mo Ŝliwość pozyskiwania biomasy lasów. Tereny le śne zajmuj ą bowiem prawie 50% powierzchni powiatu. Potencjał energetyczny niewykorzystanej słomy na terenie powiatu ma marginalne znaczenie ze wzgl ędu na bardzo mał ą powierzchni ę zasiewów. Aktualnie na terenie obj ętym opracowaniem najwy Ŝsze wykorzystanie istniej ącego potencjału biomasy jest w zakresie drewna opałowego (w gospodarstwach domowych). Wyst ępuj ą pojedyncze przypadki wykorzystania biomasy w małych i średnich kotłowniach, z których zasilane mog ą by ć obiekty mieszkalne, u Ŝyteczno ści publicznej lub produkcyjne. Przykładem zastosowania biomasy jest kotłownia w budynku Szkoły Podstawowej w Barcinku wyposa Ŝona w kocioł opalany biomas ą. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 79/148 Elektrownie wodne Potencjał energetyczny cieków wodnych powiatu jeleniogórskiego jest wykorzystywany w 17 elektrowniach wodnych o ł ącznej mocy 9,352 MW: [http://e.winweb.pl]; Na rzece Bóbr: Elektrownia Wrzeszczyn o mocy zainstalowanej 4710 kW, nale Ŝą ca do firmy Energia Pro. Elektrownia zlokalizowana jest w miejscowo ści Wrzeszczyn, gmina Je Ŝów Sudecki. Elektrownia zbiornikowa Bobrowice I, o mocy zainstalowanej 2420 kW, nale Ŝą ca do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o. Pi ętrzenie na stopniu Bobrowice I wynosi 14,5 m. Zlokalizowana jest w miejscowo ści Siedl ęcin, gmina Je Ŝów Sudecki. Elektrownia Wodna D ąbrowica s.c. Adam Jakimowicz, Tadeusz Wawrzykowski, Janusz Wrona Dąbrowica, gmina Mysłakowice. Moc zainstalowana 420 kW. Elektrownia przepływowa Bobrowice II, o mocy zainstalowanej 218 kW, nale Ŝą ca do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o. Zlokalizowana jest w miejscowo ści Siedl ęcin, gmina Je Ŝów Sudecki (w pobli Ŝu elektrowni Bobrowice I, z której jest zdalnie sterowana). Elektrownia Janowice Wielkie o mocy zainstalowanej 240 kW. Elektrownia zlokalizowana jest w miejscowo ści Janowice Wielkie, gmina Janowice Wielkie. Na rzece Kamienna: Elektrownia przepływowa Szklarska Por ęba I, o mocy zainstalowanej 700 kW,, nale Ŝą ca do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o. Elektrownia znajduje si ę w Piechowicach. Mała Elektrownia Wodna w Szklarskiej Por ębie, nale Ŝą ca do Janusza Pluteckiego – moc zainstalowana 246 kW. Mała Elektrownia Wodna w Piechowicach, Jan i Krystyna Dobruccy, moc zainstalowana 140 kW. Mała Elektrownia Wodna „Turbojazz” S.c. Janusz Łebek w Szklarskiej Por ębie – moc zainstalowana 170 kW. Elektrownia przepływowa Szklarska Por ęba II, o mocy zainstalowanej 156 kW,, nale Ŝą ca do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o. Elektrownia znajduje si ę w Szklarskiej Por ębie. Mała Elektrownia Wodna w Szklarskiej Por ębie, nale Ŝą ca do Kazimierza Garli ńskiego, moc zainstalowana - 33 kW. Na potoku Łomnica: Mała Elektrownia Wodna, Karpacz KZP; wła ściciel L. R. Twardziszewscy, moc zainstalowana – 300 kW. Mała Elektrownia Wodna Karpacz s.c., własciciel: Jan, Janusz Bachleda Ksiedzularz, moc zainstalowana – 230 kW, Mała Elektrownia Wodna Karpacz Nadrzeczna, wła ściciel: Z. Wróblewski, K. Pietryniec, moc zainstalowana – 200 kW. Mała Elektrownia Wodna Karpacz Biały Jar, nale Ŝą ca do P. Twardziszewskich, moc zainstalowana - 120 kW. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 80/148 Mała Elektrownia „Mewa” S.C. El Ŝbieta Gajdzik, Bogusław Śpiewak (przy młynie w Mysłakowicach) – moc zainstalowana 55kW. Mała Elektrownia Wodna „ Śnie Ŝka” Baczy ński – Czajka Sp.J. w Miłkowie (rejon byłej Fabryki Papieru) ujmuje zarówno wody Łomnicy, jak i Łomniczki – moc zainstalowana 195 KW. Na potoku Łomniczka: Mała Elektrownia Wodna, Karpacz Ogrodowa; wła ściciel L. R. Twardziszewscy, moc zainstalowana – 420 kW. Na terenie miasta (powiat grodzki Jelenia Góra) pracuj ą kolejne 4 elektrownie wodne: Elektrownia przepływowa Bobrowice III, o mocy zainstalowanej 126 kW, nale Ŝą ca do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o., zlokalizowana na rzece Bóbr w dolnej cz ęś ci miasta; Elektrownia ECOLAND, o mocy 192 kW, nale Ŝą ca do firmy ECOLAND, zlokalizowana na rzece Bóbr w górnej cz ęś ci miasta; Elektrownia Jagni ątków II, o mocy 110 kW, nale Ŝą ca do firmy Universal-Trading, zlokalizowana na rzece Wrzosówce w Jagni ątkowie, Elektrownia Jagni ątków I, o mocy 19 kW, równie Ŝ nale Ŝą ca do firmy Universal-Trading, zlokalizowana na potoku Brocz w Jagni ątkowie. Jak wida ć, moce elektrowni wodnych maj ą znikome znaczenie z punktu widzenia bilansu potrzeb elektroenergetycznych Jeleniej Góry i powiatu jeleniogórskiego. Ł ączna moc zainstalowana wynosi 9272 kW w powiecie i 447 kW w mie ście. Najwi ększa z elektrowni wodnych (Pilchowice I) w okolicy pracuje na zaporze wodnej w Pilchowicach (powiat Lwówek Śląski). Jej moc zainstalowana wynosi 7585 kW. Z uwagi na poło Ŝenie wi ększej cz ęś ci terenu powiatu w obr ębie obszarów chronionych na podstawie ustawy O Ochronie Przyrody, wykorzystanie potencjału energetycznego cieków wodnych jest najbardziej prawdopodobne jedynie w miejscach, gdzie elektrownie wodne istniały ju Ŝ wcze śniej. Na terenie powiatu jeleniogórskiego s ą dwa takie miejsca: na Podgórnej w Przesiece (Stary Młyn) oraz na Bobrze w Miedziance (pozwolenie wygasło w 2001 r.). Podsumowuj ąc, za najbardziej interesuj ące nale Ŝy uzna ć wykorzystanie energii słonecznej oraz układów z pomp ą ciepła jako uzupełniaj ącego źródła w przypadku nowych obiektów wyposa Ŝonych w instalacje ogrzewania niskotemperaturowego, szersze ni Ŝ obecnie wykorzystanie biomasy w obiektach o stosunkowo niewielkiej mocy oraz dalszy rozwój małej energetyki wodnej. Z uwagi na walory przyrodnicze powiatu jeleniogórskiego, wyklucza si ę tutaj lokalizowanie farm wiatrowych. 7.5 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powietrza na terenie gmin powiatu 1. Zanieczyszczenie powietrza ze źródeł niskiej emisji. Przewa Ŝaj ąca cz ęść potrzeb cieplnych pokrywana jest poprzez nieefektywne małe w ęglowe kotłownie lokalne i paleniska domowe. Niskie emitory, źle prowadzone procesy spalania, spalanie ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 81/148 najgorszej jako ści paliwo, a równie Ŝ ró Ŝnego rodzaju odpady. Nieefektywne izolacje cieplne budynków zwi ększaj ą w konsekwencji straty ciepła, a tym samym emisj ę zanieczyszcze ń ze spalania paliw. Sposób ogrzewania przyj ęty w poszczególnych obiektach powinien zapewni ć ochron ę środowiska, zgodn ą z normami okre ślonymi w przepisach odr ębnych. Za ekologiczne rozwi ązania w zakresie gospodarki cieplnej uwa Ŝa si ę: · kotły ekologiczne – nowoczesne kotły na paliwo stałe w postaci brykietów, pelet czy biomasy; kotły retortowe – nowoczesne kotły przeznaczone do spalania paliwa stałego wyposaŜone w palnik retortowy z podajnikiem. Paliwo spala si ę w małym palniku z automatycznie sterowanym załadunkiem paliwa oraz regulowan ą ilo ści ą powietrza wprowadzanego do komory spalania. Zasilanie niewielkimi porcjami paliwa, podawanymi z cz ęstotliwo ści ą od kilku do kilkudziesi ęciu sekund, sprzyja maksymalnemu wykorzystaniu zalet nowoczesnej techniki spalania. Konwencjonalne palniki retortowe wymagaj ą w ęgla o uziarnieniu 8-25 mm – asortyment groszek; kotły w ęglowe niskoemisyjne – urz ądzenia nowej generacji, nowoczesne kotły na paliwo stałe, wyposa Ŝone w ruszt stały, realizuj ące technik ę dolnego i górnego spalania w cz ęś ci zło Ŝa, cz ęsto wyposa Ŝone w efektywne systemy dystrybucji powietrza pierwotnego i wtórnego, cz ęsto z regulacj ą pracy wentylatora za pomoc ą elektronicznych sterowników, które powoduj ą lepsze dopalanie lotnych produktów rozkładu paliwa stałego. Osi ągaj ą sprawno ść energetyczn ą rz ędu 80- 90%, a tak Ŝe systemy grzewcze oparte na centralnej sieci ciepłowniczej oraz stosowanie energii odnawialnej lub gazu ziemnego. Nale Ŝy realizowa ć termorenowacje istniej ących budynków, a w nowych obiektach stosowa ć najwy Ŝszej jako ści materiały termoizolacyjne. 2. Zanieczyszczenie powietrza od ci ągów komunikacyjnych. W rejonach przyległych do ruchliwych ulic wyst ępuj ą podwy Ŝszone st ęŜ enia substancji szkodliwych ze spalania paliw w silnikach samochodowych. Nienajlepsza nawierzchnia ulic, kurz uliczny, nadmierny ruch uliczny to główne przyczyny pogarszaniu si ę jako ści powietrza w bezpo średnim s ąsiedztwie ulic o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu. Aby ograniczy ć uci ąŜ liwo ści spowodowane tymi emisjami nale Ŝy zmniejszy ć ruch tranzytowy przez tereny intensywnie zurbanizowanie i centra miast realizuj ąc budow ę obwodnic. Budowa ć i remontowa ć ulice na bazie wysokiej jako ści materiałów. 8. Klimat akustyczny Jako ść klimatu akustycznego na terenie powiatu jeleniogórskiego kształtuje hałas kolejowy, przemysłowy i drogowy, przy czym ten ostatni stanowi ą najwi ększe zagro Ŝenie. 8.1 Hałas przemysłowy W grudniu 2010 roku na terenie powiatu zarejestrowanych było 8364 podmiotów gospodarczych, przy czym 8008 nale Ŝało do sektora prywatnego. W wi ększo ści s ą to osoby fizyczne (blisko 70% ogółu). Praktycznie, w ka Ŝdym z tych obiektów mog ą by ć zlokalizowane urz ądzenia powoduj ące uci ąŜ liwo ści akustyczne. Większo ść źródeł hałasu zwi ązana jest z instalacjami wentylacyjnymi ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 82/148 (instalacje odci ągowe, klimatyzacja, skraplacze urz ądze ń chłodniczych), które praktycznie mog ą by ć zlokalizowane przy ka Ŝdym obiekcie produkcyjnym lub usługowym, we wn ętrzach osiedli mieszkaniowych, w bliskim s ąsiedztwie budynków mieszkalnych. Na terenie powiatu jeleniogórskiego odnotowano mi ędzy innymi skargi na hałas z placu budowy, zakładu stolarskiego oraz wi ększych obiektów przemysłowych. Notuje si ę te Ŝ skargi na organizowanie imprez rozrywkowych w pobliŜu lub w obr ębie terenów mieszkalnych, na d źwi ęki maj ące swoje korzenie w tradycji (dzwony ko ścielne), sygnały bezpiecze ństwa (pojazdy uprzywilejowane, sygnały alarmowe w OSP), a tak Ŝe hałasy komunalne (szczekanie psów, krzyki dzieci na placu zabaw, gło śne rozmowy przed nocnym klubem). Wszystkie te zakłócenia nie s ą jednak zaliczane do hałasów instalacyjnych, w zwi ązku z tym nie s ą one normowane. Ich uci ąŜ liwo ść ograniczaj ą przepisy kodeksu cywilnego, które zakazuj ą hałasowania w porze nocnej. Uci ąŜ liwo ści powodowane hałasem przemysłowym s ą sukcesywnie ograniczane. Przyczynia si ę do tego mi ędzy innymi funkcjonuj ący prawno-administracyjny sposób post ępowania oraz sankcje ekonomiczne dla zarz ądzaj ących obiektami powoduj ącymi takie uci ąŜ liwo ści. Jest to tak Ŝe efektem unowocze śniania parku maszynowego oraz zwi ększanie ładu przestrzennego. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu w latach 2008-2011 przeprowadził 13 kontroli interwencyjnych i sprawdzaj ących w 9 obiektach na terenie powiatu jeleniogórskiego. Tylko w jednym z nich stwierdza si ę aktualnie niewielkie przekroczenie norm akustycznych [http://www.bip.wroclaw.pios.gov.pl/ dostęp 29 VI 2012] W pozwoleniach zintegrowanych wydanych przez Starost ę Jeleniogórskiego zobowi ązuje si ę do prowadzenia okresowych pomiarów emitowanego hałasu w nast ępuj ących zakładach: • Polcolorit S.A. Zakład A z siedzib ą w Piechowicach, • Polcolorit S.A. Zakład B z siedzib ą w Piechowicach (b. Ceramika Marconi), • Fabryka Papieru Spółki z o.o. w D ąbrowicy, • Wepa Profesional Piechowice S.A. 8.2 Hałasy komunikacyjne Wśród tej grupy oddziaływa ń w zasadzie istotne s ą tylko hałasy generowane przez źródła komunikacji drogowej, czyli hałas drogowy od samochodów. Hałas kolejowy oraz hałas lotniczy maj ą w tej kwestii znaczenie marginalne na terenie powiatu jeleniogórskiego i nie stanowi ą problemu ekologicznego. Ostatnie obserwacje akustyczne na terenie powiatu jeleniogórskiego prowadzone były w 2011 roku w ramach monitoringu środowiska realizowanego przez WIO Ś Wrocław [http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php?id=monit&sub=halas&page=stanklimatu dostęp 20 czerwca 2012 r.]. Pewne informacje o hałasie komunikacyjnym na terenie powiatu zawiera te Ŝ mapa akustyczna wykonana w 2006 roku dla miasta Jelenia Góra [Kurpiewski z zespołem, 2006] oraz opracowania ekofizjograficzne sporz ądzone dla gmin powiatu. Do prowadzenia monitoringu hałasu Prawo ochrony środowiska zobowi ązuje: Starost ę, w obr ębie miast o liczbie mieszka ńców wi ększej ni Ŝ 100 tysi ęcy. Wynika to z artykułu 117 ustawy PO Ś, który wprowadza obowi ązek oceny stanu akustycznego środowiska (sporz ądzanie map akustycznych) dla aglomeracji. Powinny by ć aktualizowane co 5 lat oraz ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 83/148 przekazywane zarz ądowi województwa, wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska oraz wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. Na terenie powiatu jeleniogórskiego nie ma tak du Ŝych miast. Starost ę, na terenach wskazanych w powiatowym programie ochrony środowiska, dla których dokonywana ma by ć ocena stanu akustycznego środowiska. Zarz ądzaj ącego drogami, które w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2007 r. Nr 1, poz 8) zostały zaliczone do obiektów, których eksploatacja mo Ŝe powodowa ć negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach i dla których wymagane jest sporz ądzanie map akustycznych. Badania te powinny by ć powtarzane co 5 lat, a ich wyniki przedkładane wła ściwemu wojewodzie i staro ście. Zarz ądzaj ącego drogami, innymi ni Ŝ wymieniono wy Ŝej, na których art. 175 Po ś nakłada obowi ązek okresowych pomiarów hałasu. Szczegóły okre śla rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 (dotyczy lotnisk, autostrad i dróg ekspresowych oraz linii kolejowych, magistralnych i pierwszorz ędnych). Kategoryzuj ąc drogi z uwagi na ich hała śliwo ść w kontek ście warunków technicznych ruchu nale Ŝy w pierwszej kolejno ści wymie ć prowadz ące przez teren powiatu trasy rangi krajowej i wojewódzkiej. Nale Ŝy do nich zaliczy ć: Drog ę krajow ą nr 3 (E-67), która prowadzi przez Szklarsk ą Por ębę, Piechowice i Wojcieszyce powoduj ąc tutaj powa Ŝne uci ąŜ liwo ści. W Szklarskiej Por ębie trasa ta prowadzi ulic ą Jeleniogórsk ą przez centrum miasta. Ruch pojazdów o średnim nat ęŜ eniu 534 poj/h i 4,1% udziale pojazdów ci ęŜ kich w ogólnym strumieniu ruchu, powoduje hałas o poziomie 64,7dB (6m od kraw ędzi jezdni). Teren chroniony zlokalizowany ok. 3,0-6,0 m od kraw ędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje si ę 29 budynków wielorodzinnych, szacunkowo zamieszkanych przez ok. 110 osoby. Przez Piechowice droga krajowa nr 3 przechodzi skrajem miasta, ulicą Turystyczn ą, Teren chroniony usytuowany ok. 10,0-15,0 m od kraw ędzi jezdni. Średni poziom równowa Ŝny dźwi ęku odpowiadał 70,0 dB (3m od jezdni) przy nat ęŜ eniu ruchu 524 poj/h i 7,2% udziale pojazdów ci ęŜ kich. W strefie oddziaływania znajduje si ę 20 budynków jednorodzinnych. Oszacowana liczba mieszka ńców nara Ŝona na ponadnormatywny hałas wynosi 45. Droga krajowa nr 30 prowadzi przez niezabudowane tereny gminy Stara Kamienica nie powoduj ąc zagro Ŝeń akustycznych. Poziom hałasu przy tej drodze zmierzony na jej wylocie z Jeleniej Góry wynosił 75,5 dB w dzie ń i 69,3 dB w porze nocnej. Zasi ęg oddziaływania hałasu od tej ulicy o poziomie wy Ŝszym ni Ŝ 60 dB szacuje si ę na około 60 m. Droga wojewódzka nr 365 z Jeleniej Góry do Jawora przechodzi przez wie ś Dziwiszów . Poziom hałasu przy tej drodze, mierzony na wylocie z Jeleniej Góry (ul. Legnicka) wynosił 74,4 dB w porze dziennej i 56,3 dB w nocy powoduj ąc przekroczenia normy dziennej w pasie o szeroko ści około 30 m, w obie strony licz ąc od kraw ędzi jezdni. Droga wojewódzka nr 366 z Piechowic przez Sobieszów, Miłków, Ściegny do Kowar. W Piechowicach droga ta prowadzi główn ą ulic ą miasta i jest powodem uci ąŜ liwo ści dla około 700 osób. Równowa Ŝny poziom hałasu przy tej drodze (ul. śymierskiego) wynosił w 2004 roku 66,4 dB (pó źniejsze badania nie były tutaj prowadzone) . W 2007 roku, podczas prac nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego terenów przy zalewie „Sosnówka” mierzono przy tej ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 84/148 drodze równowa Ŝny poziom hałasu w wynosz ący 73,3 dB (du Ŝa pr ędko ść pojazdów). W tym czasie obserwowano tutaj nat ęŜ enie ruchu równe 430 pojazdów w ci ągu godziny przy 7% udziale pojazdów ci ęŜ kich. Na tym odcinku drogi zlokalizowanych jest kilka budynków mieszkalnych w Sosnówce . Poziom hałasu przy tej drodze mierzono tak Ŝe w 2007 roku podczas prac nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla Miłkowa. W odległo ści 1 m od kraw ędzi jezdni mierzono wówczas równowa Ŝny poziom hałasu w porze dziennej równy 66,1 dB. Zasi ęg oddziaływania hałasu o poziomie wy Ŝszym ni Ŝ 60 dB (warto ść normatywna w porze dziennej dla terenów zabudowy mieszkaniowej z usługami) wynosi 10 m. Maj ąc na uwadze blisko ść zabudowy, mo Ŝna si ę spodziewa ć wyst ępowania uci ąŜ liwo ści powodowanych t ą tras ą w Miłkowie i w Ściegnach . W Podgórzynie trasa ta prowadzi ul. śołniersk ą. Stwierdzony poziom równowa Ŝny hałasu odpowiadał 65,9 dB przy nat ęŜ eniu ruchu 262 poj/h i 6,5% udziale pojazdów ci ęŜ kich w ogólnym strumieniu ruchu. Zabudowa o charakterze lu źnym, zagrodowym, mieszkaniowa z usługami usytuowana ok. 2,0-6,0 m od kraw ędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje si ę 13 budynków jednorodzinnych, zamieszkanych szacunkowo przez ok. 28 osób. Droga wojewódzka nr 367 z Jeleniej Góry przez Mysłakowice, Kostrzyc ę i Kowary do Wałbrzycha z odgał ęzieniem do Karpacza (droga powiatowa Nr 2741D). Równowa Ŝny poziom hałasu na wylocie tej drogi z Jeleniej Góry (ul. Sudecka) wynosił 76,1 dB w dzie ń i 66,3 dB w nocy przy nat ęŜ eniu ruchu rz ędu 700 poj/h. Poziom hałasu przy tej drodze był takŜe mierzony w Mysłakowicach . W odległo ści 4m od jezdni otrzymano tutaj 65,6dB przy 5,7% udziale pojazdów ci ęŜ kich w ogólnym nat ęŜ eniu ruchu si ęgaj ącym 424 poj/h. Zabudowa zagrodowa, obustronna usytuowana ok. 5,0-7,0 m od kraw ędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje si ę 66 budynki wielorodzinne, zamieszkane szacunkowo przez ok. 430 osób. W Kowarach mierzono przy niej hałas o poziomie 63,9dB (9 m od jezdni) przy nat ęŜ eniu ruchu 525 poj/h. i 7,8% udziale pojazdów ci ęŜ kich. Teren chroniony zlokalizowany 3,0-10,0 m od kraw ędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje si ę 18 budynków jednorodzinnych a oszacowana liczba nara Ŝonych mieszka ńców wynosi 50 osób. Droga wojewódzka nr 404 prowadz ąca ulic ą Armii Krajowej w Szklarskiej Por ębie . Podczas pomiarów WIO Ś w 2005 roku na drodze tej zarejestrowano około 180 poj/h (w porze dziennej) i zmierzono hałas o poziomie 66,1 dB. Droga ta nie jest uci ąŜ liwa akustycznie, głównie z uwagi na oddalon ą zabudow ę. Do dróg powiatowych, których zarz ądc ą jest Starosta Jeleniogórski, mog ących stwarza ć uci ąŜ liwo ści akustyczne nale Ŝy zaliczy ć: Droga nr 2741D przez Mysłakowice i Miłków do Karpacza (ul. Wielkopolska). Poziom hałasu przy tej drodze mierzono w 2007 roku podczas prac nad miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla Miłkowa . w odległo ści 1 m od kraw ędzi jezdni mierzono wówczas równowa Ŝny poziom hałasu w porze dziennej równy 71,5 dB. Zasi ęg oddziaływania hałasu o poziomie wy Ŝszym ni Ŝ 60 dB (warto ść normatywna w porze dziennej dla terenów zabudowy mieszkaniowej z usługami) wynosi 30 m. Przez Karpacz droga ta prowadzi ul. Konstytucji 3-Maja. Stwierdzony poziom równowa Ŝny hałasu odpowiadał 65,2dB (5 m od jezdni) przy nat ęŜ eniu ruchu 579 poj/h i 7,2% udziale pojazdów ci ęŜ kich w ogólnym strumieniu ruchu. Zabudowa o charakterze zwartym, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 85/148 wielorodzinnym, usytuowana ok. 3,0-7,0 m od kraw ędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje si ę 42 budynki wielorodzinne, szacunkowo zamieszkane przez ok. 260 osób.. Droga nr 2763D przez Barcinek, Star ą Kamienic ę, Kromnów do Piechowic (ul. Piastowska i Pakoszowska). Uci ąŜ liwy jest odcinek tej drogi prowadz ący przez Pakoszów , którym porusza si ę sporo pojazdów ci ęŜ kich do fabryki papieru (95 poj/h w tym 12 pojazdów ci ęŜ kich). Poziom hałasu przy tej ulicy wynosił 65,2 dB, co oznacza, Ŝe przy najbli Ŝszych budynkach norma hałasu w porze dziennej jest przekroczona o 5 dB. Na ponadnormatywny hałas od tej drogi w 2004 roku było nara Ŝonych 105 osób. Droga nr 2733D prowadz ąca od trasy nr 3 w kierunku stacji kolei linowej w Szklarskiej Por ębie. Brak rozpoznania akustycznego przy tej drodze. Droga nr 2491D z Jeleniej Góry przez Je Ŝów Sudecki i Siedl ęcin do Wlenia. W 2005 roku Mierzono tutaj równowa Ŝny poziom hałasu w porze dziennej równy 63 dB przy nat ęŜ eniu ruchu 110 poj/h. 8.3 Identyfikacja problemów związanych z ochroną przed hałasem na terenie gmin powiatu 1. Aktualizacja bada ń hałasu przy drogach na terenie powiatu jeleniogórskiego. Dane dotycz ące jako ści klimatu akustycznego przy niektórych, istotnych odcinkach tras komunikacyjnych nie s ą aktualizowane od 2004 roku. Wyniki pomiarów akustycznych przy drogach wraz z okre śleniem zasi ęgów jego ponadnormatywnego oddziaływania s ą niezb ędne do ograniczenia uci ąŜ liwo ści akustycznych oraz przeciwdziałania powstawaniu nowych. 2. Ograniczanie uci ąŜ liwo ści hałasów drogowych. Działania te le Ŝą w gestii zarz ądców dróg (starostwa w odniesieniu do dróg powiatowych) oraz samorz ądów gminnych. Ci pierwsi mog ą stosowa ć rozwi ązania techniczne (np. budowa ekranów akustycznych) lub organizacyjne (np. ograniczenia w ruchu). Jednym z narz ędzi jest tak Ŝe utrzymanie nawierzchni jezdni w mo Ŝliwie najlepszym stanie. Samorz ądy mog ą zapobiega ć powstawaniu nowych uci ąŜ liwo ści akustycznych poprzez odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. 9. Powierzchnia ziemi i gleby 9.1 Rolnicza przestrzeń produkcyjna W 2008 roku tereny rolnicze zajmowały 24 468,3 ha, tj. 39,0%obszaru powiatu jeleniogórskiego w jego granicach administracyjnych. Blisko 60% P Ł uŜytków rolnych na terenie powiatu stanowi ą ł ąki (Ł) (28,7%) i pastwiska (P) trwałe (29,3%). Pozostał ą powierzchnie rolniczej przestrzeni produkcyjnej R zajmuj ą u Ŝytki rolne (R) (42,0%), gdy Ŝ sady praktycznie nie odgrywaj ą tutaj Ŝadnej roli. Szczególn ą form ą produkcji rolnej w miastach s ą rodzinne ogrody działkowe, które zaliczane s ą raczej do jednej z form zieleni miejskiej. W ostatnim okresie nast ępuje regres w gospodarce rolnej na terenie powiatu, o czym świadcz ą liczne pozostawione ugorem pola oraz zarastaj ące ł ąki i pastwiska. W okresie pomi ędzy ostatnimi spisami rolnymi, od roku 1996 (Spis Rolny 1996) do 2002 (Spis Rolny 2002) nast ąpiło zmniejszenie ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 86/148 chowu bydła rogatego z 1092 do 680 sztuk, a trzody chlewnej z 708 do 390 sztuk. Najwi ększej redukcji uległa hodowla owiec, których ilo ść spadła ze 1208 sztuk w 1978 roku do 110 sztuk w roku 1996 oraz do 30 sztuk w 2002 roku. O regresie gospodarki hodowlanej świadczy nawet spadek sztuk drobiu z 34530 zarejestrowanych w trakcie Spisu Rolnego w1996 r. do 11 tys. w roku 2002. Powy Ŝsze zestawienia wymownie świadcz ą o niskiej kondycji jeleniogórskiego rolnictwa. W dalszym rozwoju jeleniogórskiego rolnictwa (poza czynnikami makroekonomicznymi, w tym wł ączenie Polski do rynku Unii Europejskiej) du Ŝe znaczenie b ędzie miało ograniczenie przestrzeni rolniczej. B ędzie ona po świ ęcona głównie na rozwój budownictwa. 9.2 Gleby i ich przydatność rolnicza Jeleniogórska przestrze ń rolnicza odznacza si ę niezbyt korzystnymi warunkami przyrodniczymi dla produkcji. Przede wszystkim walory glebowe s ą tu znacznie ni Ŝsze od przeci ętnych w kraju. Mało korzystny jest te Ŝ klimat Kotliny Jeleniogórskiej, charakteryzuj ący się zwi ększon ą cz ęstotliwo ści ą i wydłu Ŝonym okresem wyst ępowania przymrozków. Notuje si ę te Ŝ szczególnie niskie temperatury ekstremalne (silne mrozy). Ogranicza to uprawy bardziej wra Ŝliwe, głównie sadownicze i warzywnicze. Odzwierciedleniem tych niesprzyjaj ących uwarunkowa ń naturalnych jest struktura przestrzeni rolniczej, w której szczególnie wysoki udział maj ą trwałe u Ŝytki zielone. Pod wzgl ędem regionalizacji glebowo – rolniczej okolice Jeleniej Góry zalicza si ę do regionu kotlin górskich z przewag ą u Ŝytków zielonych średnich, słabych lub bardzo słabych oraz gleb ornych kompleksów pszennego górskiego i zbo Ŝowego górskiego wytworzonych z gleb morenowych i deluwialnych. Pozostałe kompleksy, w śród których wyst ępuje kompleks gleb ornych Ŝytni słaby, owsiano-ziemniaczany górski oraz owsiano-pastewny górski, maj ą znaczenie marginalne. VI III Na terenie powiatu dominuj ą gleby zaliczany do IV klasy bonitacyjnej (54,0% u Ŝytków rolnych). Gleby klasy V i słabsze zajmuj ą 36,7% V uŜytkowanych rolniczo gleb. Tylko 9,3% gruntów rolnych posiada gleby IV dobrej, III klasy bonitacyjnej. Gleby I i II klasy bonitacyjnej nie wyst ępuj ą na omawianym obszarze. Jak wynika z map glebowo-rolniczych, w śród typów uprawianych gleb przewa Ŝaj ą tu gleby brunatne wyługowane, płowe oraz mady. Szczególnie du Ŝe i zwarte powierzchnie tworz ą wyst ąpienia gleb brunatnych wyługowanych. Zarówno gleby brunatne, jak i płowe (pseudobielicowe), wykształcone s ą na lekkich b ądź średnich glinach pylastych. W ich podło Ŝu w wi ększo ści przypadków wyst ępuje zwietrzała skała, rzadziej piaski słabo gliniaste, gliny lekkie, średnie lub ci ęŜ kie. Podło Ŝe gleb na wi ększo ści obszaru powstało jako produkt wietrzenia i rozdrabniania skał granitoidowych. Jest ono wskutek tego mało zasobne w składniki pokarmowe ro ślin, a powstałe ze ń gleby s ą bardzo podatne na zakwaszenie. Gleby madowe wyst ępuj ą na powierzchniach akumulacyjnych teras rzecznych, głównie terasy zalewowej. Wykształcone s ą na piaskach słabo gliniastych, lekkich i średnich glinach pylastych, a rzadziej na pyłach ilastych lub iłach pylastych. W podło Ŝu tych gleb stwierdza si ę tak Ŝe niekiedy wyst ępowanie Ŝwirów. W wy Ŝszych poło Ŝeniach zdecydowanie dominuj ą gleby brunatne wyługowane, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 87/148 nisko zasobne w składniki pokarmowe ro ślin. Wykształcone s ą one na podło Ŝu glin lekkich pylastych, pod którymi zalegaj ą skały granitowe lub ich rumosze. Wska źnikiem oceniaj ącym w sposób syntetyczny warunki przyrodnicze produkcji rolniczej, jest wska źnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej okre ślany według metody opracowanej przez IUNiG w Puławach. Tereny o najlepszych warunkach przyrodniczych do produkcji rolniczej otrzymuj ą maksymalnie 100 punktów. Wska źnik jako ści i przydatno ści gleby dla gruntów ornych i trwałych uŜytków zielonych rozpatrywanych ł ącznie w gminach wiejskich powiatu jeleniogórskiego mie ści si ę w granicach od 39,3 w gminie Janowice Wielkie do 46,9 w gminie Mysłakowice. Dla gmin miejskich warto ści wska źnika mieszcz ą si ę w granicach od 24,3 dla gminy Szklarska Por ęba do 42,6 dla gminy Piechowice. Dla całego powiatu jeleniogórskiego warto ść ł ącznego wska źnika dla gruntów ornych i trwałych u Ŝytków zielonych wynosi 43,6 [Kaszubkiewicz i inni 2008]. W ocenie ogólnej, przydatno ść rolnicza gleb terenu powiatu jest w wi ęc niska - zwłaszcza je Ŝeli chodzi o kompleksy gleb ornych. Nieco wi ększ ą przydatno ści ą cechuj ą si ę kompleksy u Ŝytków zielonych średnich. Nale Ŝy jednak doda ć, Ŝe dla utrzymania wła ściwego plonowania wi ększo ść gleb wymaga na tym obszarze wapnowania oraz nawo Ŝenia - z uwagi na znaczne niedobory składników pokarmowych ro ślin (głównie fosforu i potasu). Obszary nachylone terenu powiatu, zajmuj ące du Ŝe powierzchnie, cechuje znaczna podatno ść gleb na erozj ę, a w ogólno ści na denudacj ę naturogeniczn ą i uprawow ą. Silnie obni Ŝa to ich przydatno ść na cele rolnicze, a zwłaszcza na wykorzystywanie jako grunty orne. Powierzchnie takie powinny by ć w zasadzie zalesiane, a jedynie przy mniejszych nachyleniach mog ą by ć u Ŝytkowane jako ł ąki. Wypas zwierz ąt gospodarskich na ł ąkach górskich i podgórskich powinien mie ć na powierzchniach nachylonych charakter wył ącznie ekstensywny - ze wzgl ędu na wspomniane zagro Ŝenie erozyjne i denudacyjne. 9.3 Zasobność i zanieczyszczenie gleb W ramach monitoringu jako ści gleb realizuje si ę dwa zadania: ocena jako ści gleb u Ŝytkowanych rolniczo , która przeprowadzana jest w cyklach 5-letnich przez IUNG Puławy oraz w ramach bada ń prowadzonych przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą z siedzib ą we Wrocławiu. Zadanie to ma na celu śledzenie zmian ró Ŝnych cech gleb u Ŝytkowanych rolniczo, szczególnie wła ściwo ści chemicznych, zachodz ących pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalno ści człowieka w okre ślonych przedziałach czasu. identyfikacja terenów, na których wyst ąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi . Zgodnie z art. 109 Prawa ochrony środowiska, starosta prowadzi okresowe badania jako ści gleby i ziemi. Badania gleb, prowadzone przez WIO Ś Wrocław w ramach PM Ś, stanowi ą uzupełnienie bada ń starostw. Ocena wyników bada ń gleb dokonywana jest w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi (Dz.U. 2002,Nr 165, poz.1359) okre ślaj ące mi ędzy innymi warto ści dopuszczalne st ęŜ eń metali w glebach. Rozporz ądzenie to nie uwzgl ędnia podstawowych wła ściwo ści gleb dlatego dla prawidłowej ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 88/148 oceny gleby stosuje si ę tak Ŝe wytyczne IUNG, pozwalaj ące oceni ć zawarto ść metali w glebie w VI stopniowej skali. Wyniki tych bada ń publikowane s ą przez wrocławski WIO Ś w corocznych ocenach stopnia zanieczyszczenia gleb w województwie dolno śląskim- obszary bezpo średnio zagro Ŝone zanieczyszczeniami [http://www.wroclaw.pios.gov.pl/pliki/gleby/ocena_2011.pdf dostęp 20 czerwca 2012 r.]. W 2011 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu prowadził badania gleb na obszarach uprzemysłowionych, nara Ŝonych na oddziaływanie punktowych źródeł zanieczyszcze ń. Na terenie powiatu jeleniogórskiego badano okolice miejscowo ści Miedzianka ( gm. Janowice Wlk) Miedzianka obejmuje tereny zrujnowane przez górnictwo złó Ŝ miedzi. W XIX w w kopalniach gwałtownie spadało wydobycie (znane zło Ŝa wyczerpywały si ę). Ostatni szyb wydobywczy został definitywnie zamkni ęty w 1925 roku. Ale w latach 1945-54 w miejscowej kopalni, ukrytej pod kryptonimem Zakłady Przemysłowe R-1, wydobyto 600 ton rud uranu. Rabunkowy sposób prowadzenia prac doprowadził do znacz ących szkód górniczych na terenie Miedzianki. Próbki gleb do bada ń pobrano z 6 punktów pomiarowych rozmieszczonych na okolicznych polach uprawnych, łąkach i trawniku w obr ębie wsi Miedzianka. Pobrane próby gleby wykazywały w 2 punktach skład granulometryczny piasków gliniastych mocnych pylastych, a w pozostałych punktach pomiarowych pyłów zwykłych. Analizowane gleby charakteryzowały si ę zró Ŝnicowanym odczynem od bardzo kwa śnego (pH<4,5), poprzez odczyn kwa śny do lekko kwa śnego. Zawarto ść próchnicy kształtowała si ę na poziomie od 6,72 % do 10,17%. Zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebach w otoczeniu m. Miedzianka w oparciu o klasyfikacj ę IUNG kształtowała si ę nast ępuj ąco: cynk: od średniego zanieczyszczenia (stopie ń III) we wszystkich punktach pomiarowych z wyj ątkiem jednego punktu, gdzie stwierdzono silne zanieczyszczenie (stopie ń IV) ołów: od słabego zanieczyszczenia (stopie ń II) do średniego zanieczyszczenia (stopie ń III), kadm: od zawarto ści podwy Ŝszonej (stopie ń I), poprzez słabe zanieczyszczenie (stopie ń II) do silnego zanieczyszczenia (stopie ń IV), chrom: od zawarto ści podwy Ŝszonej (stopie ń I), poprzez słabe zanieczyszczenie (stopie ń II) do średniego zanieczyszczenia (stopie ń III), mied ź: od silnego do bardzo silnego zanieczyszczenia (stopie ń IV), nikiel: od zawarto ści podwy Ŝszonej (stopie ń I), poprzez słabe zanieczyszczenie (stopień II) do średniego zanieczyszczenia (stopie ń III). W odniesieniu do warto ści dopuszczalnych (grupa B) zawartych w rozporz ądzeniu w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi w badanych próbach gleb stwierdzono przekroczenie warto ści dopuszczalnych cynku w 5 punktach pomiarowych, ołowiu, miedzi, arsenu we wszystkich sze ściu punktach pomiarowych, a tak Ŝe kadmu w jednym punkcie. St ęŜ enie benzo(a)pirenu przekroczyło warto ść dopuszczaln ą okre ślon ą w w/w rozporz ądzeniu we wszystkich punktach pomiarowych, podobnie jak i suma WWA. Zawarto ść siarki siarczanowej w skali IUNG była naturalna w stopniach I, II i III. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 89/148 W 2009 roku prowadzono badania gleb w 12 punktach pomiarowo kontrolnych rozmieszczonych na trawnikach w parkach i przy domach wczasowych miejscowo ści Karpacz, Szklarska Por ęba i Świeradów Zdrój. Analizowane próbki gleb wykazały nast ępuj ący odczyn: Karpacz – od kwa śnego (pH=5,4) do lekko kwa śnego, Szklarska Por ęba – odczyn lekko kwa śny (pH=5,8-6,0). Zawarto ść próchnicy wahała si ę nast ępuj ąco: Karpacz - 3,10-7,76%, Szklarska Por ęba 3,28-10,00%. W badanych glebach, stwierdzono nast ępuj ące stopnie zanieczyszczenia gleb (wg skali IUNG): Karpacz : w odniesieniu do warto ści dopuszczalnych (grupa B), zawartych w rozporz ądzeniu w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi, stwierdzono przekroczenie warto ści dopuszczalnych cynku i arsenu w jednym punkcie oraz benzo(a)pirenu we wszystkich czterech punktach pomiarowych na terenie miasta. Nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych warto ści Pb, Cd, Cu, Cr, Ni oraz Hg. Zawarto ść siarki siarczanowej była niska (I stopie ń). w analizowanych glebach, pobranych na terenach rekreacyjnych w Szklarskiej Por ębie stwierdzono przekroczenie warto ści dopuszczalnych ołowiu w trzech punktach i benzo(a)pirenu we wszystkich czterech punktach pomiarowych. Nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych warto ści Zn, Cd, Cu, Cr, Ni oraz As i Hg. Zawarto ść siarki siarczanowej była niska (I stopie ń). W konsekwencji przeprowadzonych bada ń ustalono, Ŝe na terenach Karpacza i Szklarskiej Por ęby wyst ępuj ą gleby średnio zanieczyszczone (stopie ń III w 5-stopniowej skali IUNG). Badania Okr ęgowej Stacji Chemiczno – Rolniczej z siedzib ą we Wrocławiu przeprowadzone w latach 2008-2011 wskazuj ą , Ŝe na terenie powiatu jeleniogórskiego dominuj ą gleby bardzo kwa śne i kwa śne, które stanowi ą ł ącznie 73% powierzchni u Ŝytków rolnych. Odczyn gleb wskazuje na konieczno ść wapnowania na 56% areału, natomiast na 19% gleb wapnowanie jest potrzebne lub wskazane. (dla województwa dolno śląskiego wska źniki te wynosz ą odpowiednio 26 i 17%). Tabela 21. Struktura procentowa gleb na terenie powiatu jeleniogórskiego w zaleŜności od jej odczynu [źródło: http://www.oschr.org, dostęp 20 VI 2012 r]. Odczyn gleb Powiat do 4,5 4,6 - 5,5 5,6 - 6,5 6,6 - 7,2 Pow. 7,2 jeleniogórski 33% 40% 23% 3% 1% Powierzchnia u Ŝytków rolnych wykazuj ących bardzo nisk ą i nisk ą zasobno ść składników pokarmowych jest znacznie powy Ŝej warto ści średnich dla województwa i wynosi: dla fosforu - 72%, potasu – 32% i magnezu – 26%. Wi ększo ść gleb u Ŝytkowanych rolniczo jest słabo zasobna w przyswajalne składniki. W powierzchniowej warstwie gleby zawarto ść azotu mineralnego jest bardzo zmienna, zale Ŝna od pory roku, typu gleby czy intensywno ści nawo Ŝenia. 9.4 Tereny zdegradowane Starostwo prowadzi rejestr obszarów wymagaj ących przeprowadzenia rekultywacji, który został uaktualniony w 2008 roku, podczas prac nad sporz ądzeniem powiatowego programu rekultywacji gruntów [Kaszubkiewicz i inni 2008]. W dokumencie tym zostały wskazane tereny zdegradowane ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 90/148 wymagaj ące przeprowadzenia rekultywacji, obszary, na których wyst ępuje lub zachodzi podejrzenie wyst ąpienia przekrocze ń standardów jako ści gleb oraz tereny zagro Ŝone erozj ą i ruchami masowymi ziemi. Program zaproponował tak Ŝe kierunki i sposoby rekultywacji, koszty jej przeprowadzenia oraz wska Ŝe osoby lub organy wła ściwe do wykonania rekultywacji. Do obszarów wymagaj ących pilnych działa ń rekultywacyjnych nale Ŝą tereny pogórnicze zwi ązane z eksploatacj ą rud uranu na terenie Kowar (kopalnie Wolno ść i Pogórze), Janowic Wielkich, Miedzianki, Mniszkowa, Wojcieszyc, Karpacza, Bobrowa, Szklarskiej Por ęby, Kopa ńca i Kromowa. Działania te polega ć maj ą na zabezpieczeniu otwartych wlotów szybów, sztolni i zapadlisk oraz rekultywacji hałdowisk, na których notuje się podwy Ŝszony poziom promieniotwórczo ści. Ponadto, w rejestrze starostwa znajduje si ę 23 obiekty zlokalizowane na terenie gmin: Janowice Wielkie (5 obiektów), Je Ŝów Sudecki (2 obiekty), Mysłakowice (3 obiekty), Podgórzyn (1), Stara Kamienica (2), Karpacz (3), Kowary (1), Piechowice (5), Szklarska Por ęba (1). S ą to w wi ększo ści hałdy i wyrobiska pokopalniane (oprócz wymienionych wcze śniej) oraz inne (okopy, nieu Ŝytki, dzikie składowiska odpadów). Według informacji uzyskanych dnia 6 lipca 2012 roku w Wydziale Kartografii i Gospodarki Nieruchomo ściami, który z ramienia Starosty Jeleniogórskiego zajmuje si ę wypełnianiem obowi ązku zapisanego w art. 20, ust. 2 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych, rekultywacji wymagaj ą trzy działki o ł ącznej powierzchni 4,22 ha poło Ŝone w Janowicach Wielkich. 9.5 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powierzchni ziemi na terenie gmin powiatu 1. Presja zabudowy na tereny otwarte Du Ŝa atrakcyjno ść przyrodniczo – krajobrazowa obszaru powiatu sprawia, Ŝe tereny otwarte cieszą si ę du Ŝym zainteresowaniem osób szukaj ących działek budowlanych oraz pod usługi. Wysokie ceny takich działek zach ęcaj ą posiadaczy u Ŝytków rolnych do wył ączania ich z produkcji rolnej z przeznaczeniem pod zabudow ę. Zjawisko to szczególnie nasila si ę w s ąsiedztwie Jeleniej Góry oraz na terenie gmin miejskich. Nale Ŝy zapobiega ć nadmiernemu rozproszeniu zabudowy i zapewni ć ochron ę u Ŝytków rolnych z dobrymi glebami oraz ł ąk o wysokich walorach przyrodniczych. 2. Rekultywacja terenów pozostałych po eksploatacji i przeróbce rud uranu Wi ększo ść gmin powiatu, w ró Ŝnym stopniu została obarczona spu ścizn ą po eksploatacji rud uranu prowadzonej w latach 50 do 70 ubiegłego stulecia. Działania rekultywacyjne polega ć maj ą na zabezpieczeniu otwartych wlotów szybów, sztolni i zapadlisk oraz rekultywacji hałdowisk, na których notuje si ę podwy Ŝszony poziom promieniotwórczo ści. Szczegółowy zakres oraz harmonogram tych prac wskazał przygotowywany powiatowy program rekultywacji gruntów zdegradowanych. Stosowne działania w tym kierunku podj ął i prowadzi Wydział Kartografii i Gospodarki Nieruchomo ściami Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 91/148 10. Promieniowanie 10.1 Promieniowanie elektromagnetyczne Ustawa Prawo ochrony środowiska w Tytule II „Ochrona zasobów środowiska” w dziale VI Ochrona przed polami elektromagnetycznymi okre śla zasady ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Ochrona ta polega na utrzymaniu poziomów pól poni Ŝej poziomów dopuszczalnych oraz zmniejszaniu pól elektromagnetycznych do co najmniej dopuszczalnych warto ści (art. 121 w/w ustawy). Jednocze śnie prowadz ący instalacj ę oraz u Ŝytkownik urz ądzenia emituj ącego pola elektromagnetyczne, które s ą stacjami elektroenergetycznymi lub napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi o napi ęciu znamionowym nie ni Ŝszym ni Ŝ 110 kV, lub instalacjami radiokomunikacyjnymi, radionawigacyjnymi lub radiolokacyjnymi, emituj ącymi pola elektromagnetyczne, których równowa Ŝna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niŜ 15 W, emituj ącymi pola elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 30 kHz do 300 GHz, s ą obowi ązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku: 1) bezpo średnio po rozpocz ęciu u Ŝytkowania instalacji lub urz ądzenia; 2) ka Ŝdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urz ądzenia, w tym zmiany spowodowanej zmianami w wyposa Ŝeniu instalacji lub urz ądzenia, o ile zmiany te mog ą mie ć wpływ na zmian ę poziomów pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja lub urz ądzenie. Do oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zobowi ązane z ramienia wojewody są tak Ŝe Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które maj ą prowadzi ć takie badania w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (PO Ś, art. 123). Pomiary takie prowadzi mi ędzy innymi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, który posiada przeszkolone kadry i odpowiedni ą do tych pomiarów aparatur ę pomiarow ą. WIO Ś prowadzi tak Ŝe baz ę danych o polach elektromagnetycznych w środowisku. Wyniki tych bada ń s ą publikowane w corocznych raportach [http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php?id=monit&sub=pem&page=pomiary, wgląd 20 czerwca 2012 r.] Warto ści dopuszczalne okre ślone zostały w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów [Dz.U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883]. Dla przykładu, na terenach przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą składowa elektryczna elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego o cz ęstotliwo ści 50Hz (cz ęstotliwo ść sieci elektroenergetycznej) nie mo Ŝe przekracza ć warto ści 1kV/m , za ś składowa magnetyczna – 60A/m . W innych miejscach dost ępnych dla przebywania ludzi, nat ęŜ enie takiego pola elektrycznego nie mo Ŝe przekracza ć warto ści granicznej 10kV/m, a magnetycznej składowej pola – 80 A/m. Normy powy Ŝsze nie dotycz ą miejsc niedost ępnych dla ludzi. Źródłami pola elektromagnetycznego powoduj ącego przekroczenie warto ści dopuszczalnych na terenach zamieszkałych mog ą by ć linie przesyłowe oraz stacje elektroenergetyczne dla napięć 110 kV i wy Ŝszych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 92/148 Głównym w ęzłem zasilaj ącym region jeleniogórski w energi ę elektryczn ą jest stacja energetyczna R-340, 220/110kV usytuowana w Jeleniej Górze- Cieplicach przy ulicy Luba ńskiej. Przesyłana jest do niej energia ze stacji w Mikułowej za pomoc ą linii D-211, 220 kV, która dalej jako linia D-220 zmierza do Boguszowa Gorce. Operatorem Systemu Przesyłowego w polskim systemie elektroenergetycznym, w gestii którego le Ŝy sie ć przesyłowa o napi ęciu 220 kV i powy Ŝej jest przedsi ębiorstwo Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. Ze stacji w Cieplicach zasilane s ą wszystkie GPZ-ty (stacje 110/20kV) obsługuj ące miasto i miejscowo ści powiatu ziemskiego, mianowicie: R-342 Jelenia Góra Zaborze, znajduj ąca si ę przy ul. Działkowicza. R-343 Jelenia Góra Wiskoza, zlokalizowana przy ulicy Spółdzielczej; R-345 Jelenia Góra Halerczyków, usytuowana przy ulicy Halerczyków; R-346 w Kowarach; R-347 w Piechowicach; R-350 w Szklarskiej Por ębie; Oprócz wymienionych wcze śniej linii 220kV, przez miasto i powiat prowadz ą nast ępuj ące linie energetyczne przesyłaj ące pr ąd o napi ęciu 110kV: S-340: Bartoszówka – Cieplice; S-342: Wiskoza – Zaborze; S-343: Cieplice Wiskoza; S-344: Cieplice Wiskoza; S-345: Cieplice – Zabobrze – Halerczyków; S-346: Cieplice – Kowary; S-347: Cieplice – Piechowice; S-348: Cieplice – Piechowice; S-349: Piechowice – Szklarska Por ęba; S-350: Piechowice – Szklarska Por ęba; S-555: Halerczyków- Miedzianka – Marciszów; S-357: Kamienna Góra – Kowary. Zagro Ŝenia promieniowaniem niejonizuj ącym mog ą by ć tak Ŝe spowodowane przez urz ądzenia radiokomunikacyjne, które wytwarzaj ą pola elektromagnetyczne w zakresie cz ęstotliwo ści od 0,003 do 300 000 MHz. Do urz ądze ń takich nale Ŝą mi ędzy innymi stacje bazowe telefonii komórkowej. Maszty wsporcze (tak Ŝe kominy), u szczytu których montuje si ę anteny nadawcze cyfrowej telefonii komórkowej promieniuj ą energie elektromagnetyczn ą o cz ęstotliwo ściach od 450 do 1800 MHz. Moc anteny jest niewielka, rz ędu 40 ÷ 60dBm (120 ÷180mW) Z reguły, na jednym maszcie umieszcza si ę kilka takich anten. Uwarunkowanie te powoduj ą, Ŝe zagro Ŝenie promieniowaniem niejonizuj ącym przy powierzchni ziemi nie wyst ępuje i to zarówno tu Ŝ przy maszcie, jak i w wi ększych odległo ściach. Gęsto ść mocy emitowanej przez anteny w punkcie zlokalizowanym pod masztem na wysoko ści 2m od gruntu nie przekracza 1mW/m 2 (= 0,0000001 W/m 2 przy normie równej 0,1 W/m 2 ). Badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu wykazały, Ŝe w Ŝadnym z punktów kontrolno-pomiarowych nie stwierdzono przekrocze ń poziomów ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 93/148 dopuszczalnych pól elektromagnetycznych. Na terenie powiatu jeleniogórskiego nie wyznaczono punktów pomiarowych, a na terenie Jeleniej Góry najwy Ŝsze warto ści odnotowano w punkcie na Osiedlu Robotniczym 1,15 V/m (16,4% warto ści dopuszczalnej) oraz przy ul. Podgórzy ńskiej 0,53 V/m (co stanowi 7,6% warto ści dopuszczalnej). WIO Ś podkre śla, Ŝe w otoczeniu stacji bazowych telefonii komórkowych pole elektromagnetyczne o warto ściach granicznych wyst ępuj ą nie dalej ni Ŝ kilkadziesi ąt metrów od samych anten i to na wysoko ści ich zainstalowania. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, znajduj ących si ę w miastach, pola o warto ściach wy Ŝszych od dopuszczalnych nie wyst ępuj ą dalej ni Ŝ 25 metrów od anten, i to na wysoko ści ich zainstalowania. 10.2 Promieniowanie jonizujące W rejonie Sudetów zauwa Ŝa si ę wyra źne, dodatnie anomalie geochemiczne zawarto ści w podło Ŝu naturalnych pierwiastków radioaktywnych. Jedna z takich anomalii zwi ązana jest z granitem karkonoskim oraz ze skałami jego krystalicznego otoczenia (gnejsy, granitognejsy, hornfelsy) i obejmuje teren powiatu jeleniogórskiego. Ze zjawiskiem tym wi ąŜ e si ę podwy Ŝszenie naturalnego tła promieniowania jonizuj ącego oraz emanacja radonu- 222, który mo Ŝe kumulowa ć si ę w budynkach. Jak podano w punkcie 8 zalecenia Komisji Europejskiej nr 2001/928/ EURATOM st ęŜ enie radonu w wodach gruntowych w takim środowisku skalnym mo Ŝe si ęga ć nawet 50 000 Bq/l. W zwi ązku z powy Ŝszym zdecydowano si ę wł ączy ć zagadnienie ochrony przed promieniowaniem jonizuj ącym do programu ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego, chocia Ŝ nie uwzgl ędnia si ę tego problemu w dokumentach strategicznych wy Ŝszego szczebla. Warunki radiologiczne środowiska to przede wszystkim promieniowanie gamma, które stanowi o wielko ści nara Ŝenia ludno ści na działanie promieniowania zewn ętrznego oraz obecno ść radionuklidów w komponentach środowiska naturalnego powoduj ących ska Ŝenie wewn ętrzne organizmu drog ą pokarmow ą i oddechow ą. Warto ści mocy dawki promieniowania gamma na terenie Polski mieszcz ą si ę w granicach od 17,7 do 97 nGy/h (nanoGrey), warto ść średnia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi 45,4 nGy/h . Moc dawki promieniowania gamma na obszarze Kotliny Jeleniogórskiej dochodzi do 86 nGy/h, a wi ęc istotnie zawy Ŝa średni ą krajow ą. Przyczyn ą takiego stanu rzeczy jest wyst ępowanie naturalnych radionuklidów (głównie uran i produkty jego rozpadu) w materiale skalnym, co powoduje podwy Ŝszone promieniowanie naturalne podło Ŝa. St ęŜ enie radu-226 w glebie na terenie Polski wynosi od 4,8 do 118 Bq/kg, przy czym wła śnie w okolicach Jeleniej Góry notowano górne warto ści z tego przedziału . Warto jest odnotowa ć, Ŝe warto ść średnia st ęŜ enia radu w glebie obszaru Polski jest znacznie ni Ŝsza od średniej światowej, która wynosi 26 Bq/kg. Podło Ŝe granitowe przykryte jest wprawdzie do ść grub ą, ale łatwo przepuszczaln ą dla gazów warstw ą zwietrzeliny. Mo Ŝna si ę wi ęc tu spodziewa ć podwy Ŝszonej emanacji radonu z gruntu co stwarza ryzyko koncentrowania si ę tego promieniotwórczego gazu w pomieszczeniach budynków mieszkalnych w stopniu stwarzaj ącym zagro Ŝenie dla zdrowia. Prowadzone w 1985 roku przez CELOR badania st ęŜ eń radonu-222 w pomieszczeniach mieszkalnych w rejonie Jeleniej Góry równie Ŝ wykazały, Ŝe warto ści tych st ęŜ eń zawieraj ą si ę w bardzo szerokich granicach, od kilku do tysi ąca Bq/m 3, przy czym najwi ększe warto ści stwierdzono ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 94/148 w budynkach niepodpiwniczonych wykonanych z drewna. Pó źniejsze badania, np prowadzone w 2008 roku przez Instytut Fizyki J ądrowej PAN w Krakowie potwierdzaj ą te wyniki [Brząkała 2008; Przylibski 2008; Kozak 2008]. Mo Ŝna to wytłumaczy ć faktem, Ŝe przewa Ŝnie s ą to parterowe domki, gdzie w powietrzu pomieszcze ń mieszkalnych wyst ępuj ą znaczne ilo ści radonu dyfunduj ącego bezpo średnio z gleby. Zaobserwowano równie Ŝ du Ŝe sezonowe zmiany st ęŜ enia radonu. Jesieni ą i zimą s ą one znacznie wi ększe ni Ŝ latem, co spowodowane jest krótkotrwałym i niecz ęstym otwieraniem okien i wietrzeniem pomieszcze ń. Równie Ŝ pracownicy jeleniogórskiego Biura Pa ństwowej Agencji Atomistyki (Biuro Obsługi Roszcze ń byłych Pracowników Zakładów Produkcji Rud Uranu) wykonuj ą na bie Ŝą co pomiary chwilowych st ęŜ eń radonu w powietrzu w pomieszczeniach mieszkalnych i u Ŝyteczno ści publicznej na terenie powiatu jeleniogórskiego . Badania koncentracji radonu w pomieszczeniach, zawierały si ę w granicach od 3 do 1210 Bq/m 3. Najwy Ŝsze warto ści dotyczyły pomieszcze ń w piwnicach, w których z reguły nie przebywaj ą ludzie. Pa ństwowa Agencja Atomistyki przez swoje Biuro Obsługi Roszcze ń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze prowadzi tak Ŝe badania st ęŜ eń naturalnych radionuklidów w wodach podziemnych i powierzchniowych na terenie powiatu. W roku 2011 wykonano ogółem 62 pomiary całkowitej promieniotwórczej aktywno ści alfa i beta wody. Do bada ń wykorzystano głównie próby pobrane z publicznych uj ęć wody (22 pomiary) i z wypływów z pouranowych wyrobisk górniczych (40 pomiarów). Od roku 1999 stałym monitoringiem radiacyjnym obj ęto uj ęcia zasilaj ące w wod ę Kowary, Janowice Wielkie a pó źniej Jeleni ą Gór ę. Od 2003 roku zakres bada ń został rozszerzony o uj ęcia uŜytkowane przez wszystkie gminy wchodz ące w skład Zwi ązku Gmin Karkonoskich. Okre ślona w wyniku bada ń całkowita aktywno ść alfa i beta wód z uj ęć publicznych Zwi ązku Gmin Karkonoskich wahała si ę dla promieniowania alfa od 2,1 do 41,3 mBq/dm 3 i odpowiednio dla promieniowania beta od 26,4 do 285,9 mBq/dm 3. W Ŝadnym przypadku uzyskana aktywno ść nie przekroczyła zalecanego limitu. W wodach kopalnianych wypływaj ących z wi ększo ści wyrobisk górniczych nie stwierdzono wyst ępowania podwy Ŝszonych warto ści całkowitej aktywno ści alfa i beta. Maksymalny poziom aktywno ści został zarejestrowany w próbach pobranych z wypływu ze sztolni nr 19a kop. „Podgórze” ( α: 672,1 mBq/dm 3, β: 3680,5 mBq/dm 3), sztolni nr 19 ( α: 320,7 mBq/dm 3, β: 1175,3 mBq/dm 3). W wodzie ze studni kopanej obok posesji Podgórze 51, która jest zlokalizowana blisko hałdy ze sztolni nr 19 i 19a w 2010 r. nie stwierdzono przekroczenia aktywno ści alfa i beta. Całkowita aktywno ść alfa i beta wód wypływaj ących z wyrobisk górniczych wahała si ę dla promieniowania alfa od 3,3 do 672,1 mBq/dm 3 i odpowiednio dla promieniowania beta od 48,6 do 3680,5 mBq/dm 3. W 2011 roku pomiarami st ęŜ enia radonu w wodzie obj ęto publiczne uj ęcia wód, odbiorców na terenie Zwi ązku Gmin Karkonoskich oraz wypływy z wyrobisk górniczych. Wody kopalniane ze sztolni nr 19a kop. „Podgórze” w Kowarach, które charakteryzuj ą si ę najwy Ŝsz ą całkowit ą promieniotwórczo ści ą alfa i beta wykazały st ęŜ enie radonu jedynie na poziomie 69,7 Bq/l. Natomiast maksymaln ą warto ść – 342,3 Bq/l - odnotowano w wodzie wypływaj ącej do Jedlicy ze sztolni nr 17. Górski charakter rzeki powoduje szybkie ulatnianie si ę radonu do atmosfery. St ęŜ enie radonu w wodzie do Jedlicy przed pierwszymi zabudowaniami Kowar wynosiło ju Ŝ tylko 19,1 Bq/l. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 95/148 Poni Ŝej przedstawiono wyniki bada ń st ęŜ enia radonu u odbiorców z uj ęć publicznych i studni przydomowych w miejscowo ściach wchodz ących w skład Zwi ązku Gmin Karkonoskich [źródło: Kamiński J, Wróblewski J 2012]: • Uj ęcie „Grabarów” (Jelenia Góra) – 155,0 Bq/l, • Uj ęcie „Miedzianka P-2” (Janowice Wielkie) – 112,4 Bq/l, • Uj ęcie „Kowary Dolne” – 58,4 Bq/l, • Uj ęcie „ Śnie Ŝne Kotły” – 55,0 Bq/l • Uj ęcie „Górzyniec” (Kamienna Mała) – 16,3 Bq/l, • Uj ęcie „Kalnica” – 10,2 Bq/l, • Uj ęcie „Kowary Średnie” (Malina) – 6,7 Bq/l, • Uj ęcie „Kowary Górne” (Piszczek) – 3,4 Bq/l, • Uj ęcie „Sosnówka” (Zbiornik Sosnówka) – 0,7 Bq/l Do interpretacji otrzymanych wyników pomiarów posłuŜono si ę zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Guidelines for drinking- water quality, Geneva 1993 oraz powołanym ju Ŝ wy Ŝej zaleceniem komisji Europejskiej 2001/928/ EURATOM z 2001 roku w sprawie ochrony ludno ści przed nara Ŝeniem pochodz ącym od radonu znajduj ącego si ę w wodzie pitnej. Ustalenie dopuszczalnej warto ści st ęŜ enia radonu w wodzie wodoci ągowej Dyrektywa pozostawia w gestii krajów członkowskich, przy czym rekomenduje si ę warto ść 100 Bq/l. Je Ŝeli w wodzie pitnej stwierdzi si ę przekroczenie rekomendowanego st ęŜ enia radonu wody takie nale Ŝy obj ąć systematyczn ą kontrol ą, a w razie konieczno ści podda ć je procesowi uzdatniania. St ęŜ enie radonu w wodzie wodoci ągowej nie powinno przekracza ć warto ści 1000 Bq/l. Jak wynika z porównania wartości zmierzonych z normami, wody z jeleniogórskich ujęć nie powodują bezpośredniego zagroŜenia dla zdrowia ludzkiego, ale z uwagi na podwyŜszone stęŜenia naturalnych pierwiastków promieniotwórczych winny być one poddane systematycznej kontroli. Wysokie st ęŜ enie radonu w wodzie mo Ŝna znacznie obniŜyć przez jej napowietrzanie w otwartych basenach. 11. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne Szczególnym rodzajem zagro Ŝeń wyst ępuj ących w środowisku s ą tzw. „nadzwyczajne zagro Ŝenia” charakteryzuj ące si ę nagłym przebiegiem. Do zagro Ŝeń takich zaliczy ć nale Ŝy albo kl ęski o charakterze naturalnym jak: powodzie, huragany, trz ęsienia ziemi, albo katastrofy i wypadki zwi ązane z technologiami i wytworami ludzkimi jak: uwalnianie si ę niebezpiecznych substancji chemicznych, wybuchy, katastrofy komunikacyjne itp. zwane powa Ŝnymi awariami. Najwa Ŝniejszym w przeciwdziałaniu powstania zagro Ŝeń jest prewencja, czyli ograniczenie do minimum prawdopodobieństwa wyst ąpienia katastrofy lub awarii. Poniewa Ŝ katastrof nie mo Ŝna unikn ąć , ani im całkowicie zapobiec, istotne znaczenie ma przewidywanie ich skutków, opracowanie wcze śniej wła ściwych planów ratowniczych, procedur post ępowania, zapewnienie sił i środków, przygotowanie systemów powiadamiania i ewakuacji ludno ści. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 96/148 Niezwykle istotnym jest te Ŝ problem budzenia świadomo ści społecze ństwa i przekazanie ludno ści odpowiedniej informacji, aby umo Ŝliwi ć jej prawidłowe reakcje oraz aby unikn ąć paniki. Wa Ŝnymi elementami s ą szkolenia i ćwiczenia zespołów przygotowywanych do przeprowadzania akcji ratowniczej, a tak Ŝe ćwiczenia z udziałem całej załogi zakładów i mieszkańców zagro Ŝonego obszaru. Szczególnej uwagi wymaga zapewnienie prawidłowego post ępowania poawaryjnego oraz umiej ętno ść analizy i wyci ągania wniosków na przyszło ść z zaistniałej sytuacji. 11.1 Ryzyko powstania powaŜnych awarii Zdarzenia posiadaj ące cechy nadzwyczajnych zagro Ŝeń dla środowiska i ludzi mog ą powstawa ć : w wyniku prowadzenia działalno ści przemysłowej z u Ŝyciem substancji niebezpiecznych, podczas transportu substancji niebezpiecznych, jako efekt świadomej działalno ści człowieka zwi ązanej z niezgodnym z przepisami pozbywaniem si ę substancji (materiałów) niebezpiecznych. Przez działalno ść przemysłową rozumie si ę procesy przetwarzania i wytwarzania, magazynowania i dystrybucji substancji niebezpiecznych stwarzaj ących zagro Ŝenia oraz ich transport. Transport substancji niebezpiecznych odbywa ć si ę mo Ŝe w cysternach kolejowych lub autocysternach oraz w mniejszych opakowaniach takich jak: balony, beczki, hoboki przewo Ŝonych samochodami. Pozbywanie si ę substancji niebezpiecznych w sposób niezgodny z przepisami stanowi specyficzn ą grup ę zagro Ŝeń wymagaj ących w pierwszym rz ędzie identyfikacji składu porzuconego odpadu, a dopiero po tym podj ęcia stosownych działa ń unieszkodliwiaj ących czy ratowniczych. Powa Ŝne awarie na terenie powiatu jeleniogórskiego, których skutki okre śla si ę nadzwyczajnymi zagro Ŝeniami środowiska mog ą wyst ępowa ć przede wszystkim w: obiektach przemysłowych, na szlakach komunikacyjnych: drogowych i kolejowych. Według rejestru prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz Pa ństwow ą Stra Ŝ Po Ŝarn ą, na terenie powiatu jeleniogórskiego nie funkcjonuj ą zakłady przemysłowe, w których wyst ępowałyby rodzaje i ilo ści substancji niebezpiecznych pozwalaj ące zakwalifikowa ć je do zakładów o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowej lub zakładów o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowej. Nie istnieje zatem ze strony istniej ących zakładów zwi ększone b ądź du Ŝe ryzyko zagro Ŝenia awari ą przemysłow ą. Nie zachodzi równie Ŝ konieczno ść sporz ądzania zewn ętrznego planu ratowniczo-ga śniczego. Na terenie powiatu zarejestrowano natomiast zakłady przemysłowe i obiekty, w których wyst ępuj ą substancje niebezpieczne w mniejszych ilo ściach i stwarzaj ą potencjalne zagro Ŝenia dla środowiska. Są to przede wszystkim zakłady magazynuj ące materiały niebezpieczne (olej opałowy i nap ędowy, paliwa płynne, gazy techniczne i inne chemikalia). Do obiektów tych zaliczy ć nale Ŝy stacje paliw płynnych, punkty sprzeda Ŝy gazu LPG, lokalne kotłownie olejowe, hurtownie gazów technicznych, a w szczególno ści: Huta Szkła Kryształowego „KOLGLASS” Hurt-Import-Export, Kłodzko-Ustronie, Ryszard Kolat – Oddział w Piechowicach – substancje Ŝrące i trucizny ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 97/148 PHU „MULLER” – B.H.R. Muller, U. Jarosz, Spółka Jawna w Kowarach – Magazyn Paliw w Wojanowie - produkty ropopochodne Obiekty te stwarzaj ą zagro Ŝenie z uwagi na lokalizacj ę w bezpo średnim s ąsiedztwie zabudowy mieszkalnej i cieków wodnych. Zastosowane w w/w obiektach zabezpieczenia znacznie ograniczaj ą ryzyko wyst ąpienia zagro Ŝeń. W latach 2008 - 2011 nie odnotowano zdarze ń tego typu maj ących cechy powa Ŝnego zagro Ŝenia dla środowiska. Ze wzgl ędu na istniej ące obiekty, a takŜe przygraniczne usytuowanie, po szlakach komunikacyjnych powiatu odbywa si ę równie Ŝ transport substancji niebezpiecznych. Przez teren powiatu jeleniogórskiego biegn ą główne drogi tranzytowe kraju w kierunku Niemiec i Czech. Na drogach dochodzi ć mo Ŝe niekiedy do kolizji b ądź awarii z udziałem autocystern lub samochodów ci ęŜ arowych, w wyniku których niejednokrotnie do gruntu i wód powierzchniowych przedostaj ą si ę substancje powoduj ące ich ska Ŝenie. W latach 2008 - 2011 nie odnotowano zdarze ń tego typu maj ących cechy powa Ŝnego zagro Ŝenia dla środowiska. Według danych uzyskanych w Wydziale Zarz ądzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego, transportem kolejowym przez teren powiatu przewo Ŝone s ą okresowo substancje niebezpieczne takie jak: aceton, izopropyl, benzen, chlorobenzen, chloroform, amoniak, kwas octowy, metanol, butanodiol, pirydyna, cykloheksan i inne. Przez teren powiatu prowadz ą nast ępuj ące linie kolejowe poddane szczególnym procedurom dla okre ślenia stopnia bezpiecze ństwa przewozu materiałów niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów: linia nr 274 Wrocław – Zgorzelec: km 110,000 - 145,400 = 35,400km; linia nr 283 Jelenia Góra - Ławszowa (Zebrzydowa): km 0,072 - 9,000 = 8,928km; linia nr 308 Ogorzelec - Jelenia Góra (aktualnie nieczynna): km 15,000 - 39,986 = 24,986km; linia nr 311 Jelenia Góra - Szklarska Por ęba Gr, - Granica Pa ństwa (czynna tylko do Szklarskiej Por ęby): km - 3,124 - 29,844 = 32,986km; linia nr 340 Mysłakowice – Karpacz (aktualnie nieczynna): km - 0,247 - 7,302 = 7,549km. 11.2 ZagroŜenia powodziowe Rzeka Bóbr, a zwłaszcza jej dopływy tj. Łomnica z Jedlic ą i Kamienna z Wrzosówk ą charakteryzuj ą si ę wprawdzie niewielk ą powierzchni ą zlewni ale du Ŝymi spadkami. Sprawia to, Ŝe wyst ępuj ą cz ęste rozlewy i potopienia powodujące znaczne straty materialne. Przyczyn ą podtopie ń i powodzi s ą na ogół: bardzo intensywne opady burzowe (okre ślane jako oberwanie chmury), obejmuj ące najcz ęś ciej niewielkie obszary o du Ŝych nachyleniach zboczy, powoduj ące gwałtowne i krótkotrwałe (do kilku godzin) lokalne wezbrania wód; opady rozlewne tj. trwaj ące kilka dni opady o wysokim nat ęŜ eniu (od kilkudziesi ęciu do 100 mm w ci ągu doby), obejmuj ące wi ększ ą cz ęść zlewni; zjawiska lodowe na rzekach b ędące przyczyn ą powodzi zatorowych, kiedy w wyniku nagromadzenia si ę lodu i śry Ŝu zatyka si ę cały profil rzeki pi ętrz ąc wod ę i powoduj ąc lokalnie gro źne wylewy. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 98/148 Średnie roczne sumy opadów w najwy Ŝszych partiach Karkonoszy przekraczaj ą 1400 mm, w Górach Izerskich, Rudawach Janowickich i ni Ŝszych partiach Karkonoszy wynosz ą 900-1400 mm, a w pozostałej cz ęś ci zlewni wynosz ą 700-900 mm. W ci ągu ostatnich 50 lat wyst ąpiły na tym obszarze du Ŝe powodzie w latach 1958, 1964, 1965, 1977, 1981 i 1997oraz ostatnio w 2001, 2002 i 2006 roku. Podczas powodzi w 1997 roku maksymalne stany wody przekraczały stany alarmowe od 1 do 2 m (na Bobrze poni Ŝej Wojanowa i potokach obudowanych murami). Naturalne kulminacje s ą obni Ŝane o 40-50% poprzez istniej ący w zlewni górnego Bobru system zabezpieczenia przeciwpowodziowego nale Ŝą cy do najbardziej rozwini ętych w Polsce. System ten tworz ą (kursywa wskazuje, Ŝe obiekt jest zlokalizowany poza granicami powiatu jeleniogórskiego): 4 zbiorniki retencyjne ( Bukówka , Sosnówka, Kowary, Karpacz), 5 suchych zbiorników przeciwpowodziowych ( Krzeszów I i Krzeszów II , Mysłakowice, Sobieszów i Cieplice), obwałowania o ł ącznej długo ści 6,4 km (1,7 km na terenie powiatu ziemskiego i 4,7 km na terenie Jeleniej Góry.), uregulowane koryta rzek i potoków prawie na całych długo ściach w obr ębie terenów zabudowanych. Wi ększo ść obiektów hydrotechnicznych (za wyj ątkiem nowych tj. Bukówka i Sosnówka) wybudowano w pocz ątkach XX wieku. Suche zbiorniki przeciwpowodziowe tj. Sobieszów, Cieplice i Mysłakowice, pozwalaj ą zatrzyma ć opady o wysoko ści 52-69 mm i przesun ąć kulminacj ę fali o kilkana ście godzin. W czasie powodzi w 1997 roku obiekty pracowały przy maksymalnych obci ąŜ eniach. Odnotowano przecieki zapór tych zbiorników. Obiekty te zostały wyremontowane w latach 1998-2001. Znaczenie lokalne maj ą te Ŝ wały przeciwpowodziowe, które pozwalaj ą na ochron ę dróg oraz terenów o zwartej zabudowie. W skład systemu przeciwpowodziowego wchodzi tak Ŝe sie ć obserwacyjno – pomiarowa IMGW, któr ą tworz ą posterunki wodowskazowe, meteorologiczne i opadowe oraz stacje synoptyczne w Jeleniej Górze i na Śnie Ŝce. Po powodzi w 1997 roku podj ęto prace nad modernizacj ą monitoringu hydrologiczno – meteorologicznego. Wybudowano i uruchomiono automatyczn ą sie ć pomiarow ą oraz transmisji danych. Pracuje nowy system zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych oraz dystrybucji prognoz i ostrze Ŝeń. Na posterunkach opadowych i meteorologicznych zainstalowano automatyczne urz ądzenia do pomiaru opadu. Z obszaru Kotliny Jeleniogórskiej do stacji zbiorczej (Stacja Hydrologiczno – meteorologiczna w Jeleniej Górze) przekazywane s ą obserwacje z 14 automatycznych stacji pomiarowych, z tego 8 hydrologicznych, 6 opadowych i jednej mierz ącej elementy klimatologiczne. Sieci ą automatycznych posterunków zarz ądza system telemetrii umo Ŝliwiaj ący zdalne (za pomoc ą dwóch przemienników zlokalizowanych na grzbiecie Karkonoszy) pobieranie danych z zadanym krokiem czasowym od 5 minut do godziny. Dane te s ą podstaw ą do opracowywania prognoz hydrologicznych, które pozwolą okre śla ć zagro Ŝenie powodziowe na Bobrze i Kamiennej oraz w uj ściowych odcinkach Łomnicy i Kamienicy. Funkcjonuj ący system nie jest jednak przygotowany do wczesnego ostrzegania ludno ści zamieszkuj ącej miejscowo ści le Ŝą ce nad ciekami górskimi i podgórskimi, zagro Ŝonej nagłymi i gwałtownymi powodziami. W zwi ązku z tym we wrocławskim oddziale IMGW, na zlecenie Starostwa ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 99/148 Powiatowego w Jeleniej Górze opracowano koncepcj ę lokalnego systemu osłony przeciwpowodziowej Kotliny Jeleniogórskiej [Jelonek et al, 2006].] W ramach systemu proponuje si ę lokalizacj ę 13 nowych posterunków opadowych i 16 posterunków wodowskazowych w szczytowych partiach górskich oraz w zlewniach, gdzie nie ma Ŝadnych posterunków (m. in. w Stru Ŝnicy, Podgórzu, Borowicach, Podgórzynie, Cieplicach i w Komarnie). Jedn ą z mo Ŝliwo ści poprawy stanu zabezpieczenia przed powodzi ą na terenie powiatu, oprócz wprowadzenia nowoczesnego i sprawnego systemu ostrzegania hydrologiczno-meteorologicznego oraz systematycznych prac regulacyjnych i odbudowy regulacji rzek i potoków jest rozbudowa istniej ącego systemu suchych zbiorników przeciwpowodziowych. W latach 1986-1987 powstało szereg opracowa ń, w których wskazano mo Ŝliwe lokalizacje takich zbiorników na terenie powiatu jeleniogórskiego. Ostatecznie wytypowano 3 takie miejsca: zbiornik „Mała Kamienica” na rzece Kamienicy, „Karpniki” na Karpnickim Potoku oraz „Kostrzyca” na Jedlicy w km 2+000 do 3+650, przy czym ta ostatnia lokalizacja została uznana za zadanie priorytetowe. Głównym argumentem przemawiaj ącym za realizacj ą tego projektu jest bezpo średnia ochrona terenów zabudowanych w miejscowo ści Mysłakowice i Łomnica oraz miasta Jelenia Góra poprzez spowolnienie odpływu wód Jedlicy. Ponadto, lokalizacja tego zbiornika b ędzie bezkolizyjna zarówno pod wzgl ędem urbanistycznym jak i własno ściowym. W roku 2003 opracowano koncepcj ę programowo-przestrzenn ą budowy zbiornika, która jest pierwszym etapem realizacji tej inwestycji. W tym samym roku podj ęto decyzj ę o wykonaniu studium wykonalno ści dla zbiornika „Kostrzyca”, a zaraz po jego przyjęciu w 2005 roku opracowano kosztorys inwestorski i specyfikację istotnych warunków zamówienia na wykonanie potrzebnych bada ń geologicznych. Badania te nie zostały dotychczas podj ęte z powodu wstrzymania wsparcia finansowego. Rada Powiatu Jeleniogórskiego uchwał ą Nr IX/43/11 z dnia 26 maja 2011 r. przyjęła informacj ę o ocenie stanu zabezpiecze ń przeciwpowodziowych powiatu i podtrzymała stanowisko odno śnie kontynuowania stara ń w pozyskiwaniu środków finansowych dla RZGW we Wrocławiu na usuwanie skutków powodzi z lat ubiegłych oraz wybudowanie zbiornika „Kostrzyca”. Opracowane przez RZGW we Wrocławiu „Studium ochrony przed powodzi ą zlewni rzeki Górny Bóbr” w sposób kompleksowy analizuje koncepcje zwi ększenia stopnia zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla Górnego Bobru i jego głównych dopływów: Kamiennej, Zadrnej, Lesk, Łomnicy, Kamienicy, Jedlicy i Wrzosówki. Dla w/w. cieków wykonano pomiary geodezyjne (przekroje poprzeczne, profile podłu Ŝne), zbudowano numeryczne modele przepływu, wyznaczono zmienno ść parametrów hydrologicznych i hydraulicznych oraz zasymulowano układanie si ę wód powodziowych na długo ści koryta. Pozostałe wa Ŝniejsze cieki zlewni Górnego Bobru poddane zostały analizom uproszczonym, pozwalaj ącym okre śli ć ogólny program przedsi ęwzi ęć modernizacyjnych i inwestycyjnych, uzupełniaj ąc w ten sposób program szczegółowych rozwi ąza ń dla cieków głównych. Studium ochrony przed powodzi ą wraz z map ą obszarów bezpo średniego i potencjalnego zagro Ŝenia pozwala na wprowadzenie rygorów lokalizacyjnych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 100/148 11.3 Identyfikacja problemów związanych z zapobieganiem powaŜnym awariom i powodziom na terenie powiatu 1. Ograniczanie skutków wyst ąpienia powa Ŝnych awarii przemysłowych i komunikacyjnych. W celu doskonalenia działa ń zmierzaj ących do zapobiegania i likwidacji nadzwyczajnych zagro Ŝeń dla ludzi i środowiska winny by ć prowadzone szkolenia i ćwiczenia zespołów przygotowywanych do prowadzania akcji ratowniczej, a tak Ŝe ćwiczenia z udziałem załogi zakładów i mieszka ńców zagro Ŝonego obszaru, a tak Ŝe instytucji współdziałaj ących. Nale Ŝy upublicznia ć informacje na temat nadzwyczajnych zagro Ŝeń w sposób podnosz ący świadomo ść społeczno ści lokalnej potencjalnie nara Ŝonej na skutki zdarze ń. Celowe jest doskonalenie systemu ostrzegania i alarmowania ludno ści powiatu jeleniogórskiego przed katastrofami przemysłowymi i naturalnymi 2. Zagro Ŝenie nagłymi i gwałtownymi powodziami terenów le Ŝą cych nad ciekami górskimi i podgórskimi. Bior ąc pod uwag ę ukształtowanie terenu, cz ęsto ść wyst ępowania gwałtownych powodzi, bardzo krótkie czasy wyst ąpienia fal powodziowych od wyst ąpienia opadów deszczu i czasy przemieszczania si ę kulminacji fali stwierdzono, Ŝe funkcjonuj ący w IMGW krajowy system osłony przeciwpowodziowy nie zapewnia osłony tych terenów i miejscowo ści, co nie pozwala na prowadzenie wła ściwych działa ń w zakresie ochrony przeciwpowodziowej. Zatem, na obszarze tym uzupełnieniem systemu krajowego powinien by ć lokalny, zautomatyzowany system wczesnego ostrzegania przed powodziami, który umo Ŝliwi mo Ŝliwie wczesne alarmowanie struktur kryzysowych i mieszka ńców zagro Ŝonych terenów. Jedn ą z mo Ŝliwo ści poprawy stanu zabezpieczenia przed powodzi ą na terenie powiatu jest rozbudowa istniej ącego systemu suchych zbiorników przeciwpowodziowych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 101/148 IV. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA. CELE I ZADANIA STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU 2019 Przyjmuj ąc za Programem ochrony środowiska dla województwa dolno śląskiego ustala si ę, Ŝe nadrz ędnym celem polityki ekologicznej powiatu jest: dąŜenie do osiągnięcia zrównowaŜonego i trwałego rozwoju powiatu jeleniogórskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska. Osi ąganiu powy Ŝszych celów słu Ŝyć b ędzie realizacja nast ępuj ących priorytetów 4 [Polityka ekologiczna państwa, Program ochrony środowiska województwa dolno śląskiego, Strategia zrównowa Ŝonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego, Tezy Karkonoskie]: 1) Wzmacnianie systemu zarz ądzania ochron ą środowiska polegaj ące na: • wzmacnianiu pro środowiskowej współpracy mi ędzy samorz ądami gmin powiatu jeleniogórskiego oraz z samorz ądowymi władzami powiatów s ąsiednich, zwłaszcza z miastem Jelenia Góra; • prowadzeniu edukacji ekologicznej (w powiatowych placówkach o światowych) w celu zapewnienia akceptacji społecznej dla działa ń z zakresu ochrony środowiska oraz wzmocnienia zachowa ń proekologicznych; • pozyskiwaniu danych o stanie środowiska naturalnego powiatu, mi ędzy innymi poprzez wspieranie bada ń naukowych dotycz ących ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystywania jego zasobów; • udost ępnianie danych o stanie środowiska naturalnego powiatu, głównych źródłach zanieczyszcze ń i działaniach na rzecz jego poprawy; • udział władz powiatowych w działaniach subregionalnych i regionalnych forów ekologicznych ; • dąŜ eniu do pełniejszego wykorzystania sił rynkowych dla ochrony środowiska, • promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich; • wspieraniu aktywności podmiotów gospodarczych wdraŜaj ących systemy zarz ądzania środowiskowego; • wzmocnieniu roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska; • pozyskiwaniu wystarczaj ących środków finansowych na działania zapewniaj ące realizację celów programu ochrony środowiska i rozwoju instrumentów wspierających te działania; • udost ępnianiu terenów chronionych poprzez istniej ące i projektowane szlaki piesze, wyci ągi, ście Ŝki i szlaki rowerowe, ście Ŝki dydaktyczne oraz odpowiednie oznakowanie istniejących obiektów chronionych tablicami informacyjno-edukacyjnymi. 4 Priorytety dotyczą takŜe gminnych programów ochrony środowiska ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 102/148 2) Ochrona dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi polegaj ąca na: • wzmacnianiu systemu obszarów chronionych; • preferowaniu mechanizmów ochrony zasobów i walorów przyrodniczych oraz krajobrazowych poza obszarami chronionymi; • zapobieganiu rozprzestrzeniania si ę zabudowy na tereny cenne przyrodniczo oraz w ich bezpo średnim s ąsiedztwie; • prowadzeniu szczególnie troskliwej gospodarki na siedliskach podmokłych i wilgotnych oraz powstrzymywaniu procesów odwodnienia siedlisk, • odtwarzaniu zniszczonych ekosystemów i siedlisk ze stanowiskami zagro Ŝonych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów; • renaturalizacji cieków oraz dopuszczenia do kształtowania się koryt, bez wycinania drzew i krzewów oraz innej ro ślinno ści przy ich brzegach; • rewitalizacji zdegradowanych terenów poprzemysłowych; • wspieraniu programów rolniczych zapewniaj ących zrównowa Ŝone korzystanie z gleb (rolnictwo ekologiczne i zrównowa Ŝone, programy rolno środowiskowe). 3) Podnoszenie jako ści poszczególnych ekokomponentów poprzez: • zmniejszanie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanego do wód przez rozwój i modernizacj ę infrastruktury kanalizacyjnej i oczyszczanie ścieków; • wdra Ŝanie planów gospodarowania wodami na obszarach wydzielonych dorzeczy oraz programów działa ń dla osi ągni ęcia dobrego stanu wód w 2015r.; • wdra Ŝanie planów ochrony przeciwpowodziowej; • ograniczanie emisji zanieczyszcze ń do powietrza z niskich źródeł; • ograniczanie emisji ze środków transportu jako elementu poprawy jako ści powietrza i klimatu akustycznego na terenach zurbanizowanych; optymalizacja komunikacji wewn ątrzmiejskiej (zwłaszcza w Karpaczu i w Szklarskiej Por ębie) oraz usprawnianie sieci dróg tranzytowych; • zapobieganie ryzyku powstania powa Ŝnych awarii przemysłowych przez wzmacnianie kontroli nad instalacjami stwarzaj ącymi takie ryzyko; • wspieranie działa ń maj ących na celu ochron ę ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych oraz zmniejszenie niekorzystnego wpływu promieniowania jonizuj ącego; • rozwój systemu monitoringu poziomu zanieczyszczenia środowiska. 4) Zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii poprzez: • wdra Ŝanie zasady decouplingu, czyli rozdzielenia zale Ŝno ści presji środowiskowej od rozwoju gospodarczego (zapewnienie, Ŝe szybki rozwój gospodarczy nie b ędzie powodował wzrostu wielko ści ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanego do środowiska); • wspieranie d ąŜ eń do obni Ŝenia wska źników zu Ŝycia surowców, wody i energii na jednostk ę produktu w poszczególnych sektorach gospodarki; ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 103/148 • wspieranie programów efektywnego wykorzystania wody w przemy śle, w tym, zamkni ętych jej obiegów; • dąŜ enie do zwi ększenia udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (celem Polityki Ekologicznej Pa ństwa jest osi ągni ęciu w skali kraju 7,5% udziału takiej energii zarówno w bilansie zu Ŝycia energii pierwotnej w 2010r., jak i takiego samego udziału tych źródeł w produkcji energii elektrycznej),. 5) Ochrona klimatu polegaj ąca na : • wspieraniu działa ń i programów w celu dalszej redukcji emisji gazów cieplarnianych; • ochronie lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe wiele przedsi ęwzi ęć proponowanych w ramach jednego zagadnienia wpisuje si ę tak Ŝe w pozostałe zagadnienia. Wynika to z faktu, Ŝe poszczególne elementy środowiska i uci ąŜ liwo ści środowiskowe s ą ze sob ą powi ązane i poprawa jako ści lub ochrona jednego z nich zwykle skutkuje popraw ą lub ochron ą pozostałych. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM 1. Koordynacja działań na rzecz ochrony środowiska W imieniu Starosty pełnieniem funkcji koordynuj ącej, monitoruj ącej i stymuluj ącej wdra Ŝanie programu ochrony środowiska powinien zajmowa ć się Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa (Dyrektor Wydziału). Koordynator b ędzie współpracował ści śle z Rad ą Powiatu, przedstawiaj ąc okresowe sprawozdania z realizacji programu. Program b ędzie wdra Ŝany przez wiele podmiotów, w śród których nale Ŝy wymieni ć: Jednostki bior ące bezpo średni udział we wdra Ŝaniu programu, wskazane dalej, jako podmioty odpowiedzialne za realizacj ę poszczególnych zada ń. Partnerzy, czyli instytucje i organizacje, które w swoich statutach maj ą wyznaczone cele zgodne z ochron ą środowiska, na przykład: Liga Ochrony Przyrody, Polski Zwi ązek W ędkarski, Polski Zwi ązek Łowiecki, Zachodniosudeckie Towarzystwo Przyrodnicze, Fundacja Kultury Ekologicznej, Regionalny O środek Doradztwa Rolniczego, inne pozarz ądowe organizacje ekologiczne. Instytucje kontroluj ące gospodarcze korzystanie ze środowiska i odpowiedzialne za egzekwowanie prawa: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Delegatura w Jeleniej Górze, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jeleniej Górze. Podmioty gospodarcze . Na poziomie podmiotów gospodarczych zarz ądzanie środowiskiem odbywa si ę przede wszystkim poprzez respektowanie prawa, wprowadzanie technologii surowcowo-energooszcz ędnych, eliminowanie technologii uci ąŜ liwych dla środowiska, instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, stał ą kontrol ę emisji zanieczyszcze ń. Instytucje finansuj ące wdra Ŝanie programu . Podmiot odpowiedzialny za realizacje poszczególnych zada ń programu b ędzie zobowi ązany do rozeznania mo Ŝliwo ści pozyskania zewn ętrznych źródeł finansowania i do przygotowania odpowiednich wniosków do instytucji finansuj ących zadania proekologiczne. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 104/148 Podstawowym warunkiem efektywnego działania na rzecz ochrony środowiska jest bie Ŝą ca koordynacja poczyna ń wszystkich podmiotów podejmuj ących kroki słu Ŝą ce temu celowi lub poprzez wspólnot ę interesów zwi ązanych z realizacj ą zada ń proekologicznych: Władze miasta Jelenia Góra i s ąsiednie powiaty . Zagro Ŝenia dla środowiska maj ą pochodzenie lokalne, ale mog ą one oddziaływa ć tak Ŝe na znacznie wi ększych obszarach. St ąd te Ŝ wynika potrzeba rozwi ąza ń tych problemów w oparciu o współprac ę z s ąsiednimi jednostkami administracyjnymi. W przypadku powiatu jeleniogórskiego dotyczy to zwłaszcza rozwi ąza ń w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu, gospodarki odpadami komunalnymi, ochrony czysto ści powietrza oraz ochrony zlewni Bobru. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje okre ślone w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007r.Nr 44, poz. 287). Podejmuje on działania kontrolno-egzekucyjne wymuszaj ące respektowanie prawa. Prowadzi te Ŝ badania monitoringu w sieci krajowej i wojewódzkiej oraz koordynuje sieci lokalne. Wypełniaj ąc kryteria współpracy i współdziałania z innymi organami administracji publicznej, przekazuje wła ściwym radom gmin, powiatów i sejmikowi województwa informacje o stanie środowiska. Z tych samych wzgl ędów informuje starostwo o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu. Przekazane przez WIO Ś wyniki kontroli i informacje tworz ą baz ę dla uchwał i decyzji administracyjnych podejmowanych przez wła ściwe organy w ramach realizacji ich kompetencji. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z pó źniejszymi zmianami). Zadania RDO Ś okre śla art. 131 przwołanej ustawy. Nale Ŝy do nich, mi ędzy innymi: tworzenie i likwidacja form ochrony przyrody, ochrona i zarz ądzanie obszarami Natura 2000 czy udział w procedurach ocen oddziaływania na środowisko. Do jednych z obowi ązków RDO Ś nale Ŝy tak Ŝe współpraca z organami samorz ądu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody. Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej jest jednostk ą bud Ŝetow ą, podległ ą Prezesowi Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej, która realizuje zadania zwi ązane z utrzymywaniem wód lub urz ądze ń wodnych. Zapewnia przy tym obsług ę Dyrektora Regionalnego Zarz ądu b ędącego, na podstawie ustawy Prawo wodne, organem administracji rz ądowej niezespolonej, wła ściwym w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym, a tak Ŝe pełni ącego funkcj ę inwestora w zakresie gospodarki wodnej. Obszar działania RZGW we Wrocławiu obejmuje województwo dolno śląskie, opolskie, a tak Ŝe w cz ęś ci województwa lubuskie, wielkopolskie i śląskie. Ochrona naturalnych zasobów wodnych wymaga działa ń i współpracy na terenie całych zlewni, których granice przewa Ŝnie nie pokrywaj ą si ę z granicami administracyjnymi. W zwi ązku z powy Ŝszym odpowiednia gospodarka i ochrona wód w dorzeczu wymaga współpracy wszystkich gmin w jej zlewni. Dyrekcja Karkonoskiego Parku Narodowego oraz Zarz ąd Parków Krajobrazowych. Parki narodowe i krajobrazowe chroni ą najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym fragmenty powiatu. Poza ochron ą o charakterze zachowawczym dyrekcje b ądź zarz ądy parków ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 105/148 realizuj ą zadania zwi ązane z przywracaniem równowagi ekologicznej i zwi ększaniem bioró Ŝnorodno ści. Wa Ŝnym zadaniem jest prowadzenie edukacji ekologicznej społecze ństwa. Władze starostwa winny sprzyja ć i współpracowa ć z tymi instytucjami w celu jak najbardziej skutecznej ochrony warto ściowych ekosystemów i krajobrazów oraz tworzeniu nowych obiektów uzupełniaj ących istniej ący Krajowy System Obszarów Chronionych. Pozarz ądowe organizacje ekologiczne , przy wsparciu ze strony władz administracyjnych, powinny wł ącza ć si ę w proces d ąŜ enia do zrównowa Ŝonego rozwoju regionu. Jako najwa Ŝniejsze pola działalno ści organizacji pozarz ądowych nale Ŝy wymieni ć: szeroko poj ętą edukacj ę, słu Ŝą cą kształtowaniu świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, realizowan ą poprzez ró Ŝnorodne akcje, programy i inicjatywy skierowane do szkół, grup zawodowych i innych środowisk. Istotne jest tak Ŝe po średniczenie w komunikacji pomi ędzy starostwem a społecze ństwem, maj ące na celu bie Ŝą ce informowanie mieszka ńców o decyzjach oraz działaniach władz, a tak Ŝe umo Ŝliwiaj ące władzom poznanie opinii społecze ństwa oraz lokalnych problemów zwi ązanych z ochron ą środowiska. Organizacje pozarz ądowe s ą inicjatorami wielu projektów z zakresu bioró Ŝnorodno ści, gospodarki odpadami, edukacji ekologicznej itd. Projekty, które w sposób znacz ący przyczyni ą si ę do realizacji celów Programu ... mog ą ubiega ć si ę o współfinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu OŚiGW. Ponadto władze powiatu mog ą współpracowa ć mi ędzy innymi z: uczelniami wy Ŝszymi, a szczególnie z tymi, które działaj ą na terenie Jeleniej Góry; Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu; Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych, Nadle śnictwami w Szklarskiej Por ębie, Kowarach, Lwówku Śląskim, Jaworze i w Złotoryi, które zarz ądzaj ą lub sprawuj ą nadzór nad lasami na terenie powiatu. Dolno śląskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu, Filia w Jeleniej Górze. 2. Współpraca przygraniczna Południowa granica powiatu jeleniogórskiego, prowadz ąca 30-kilometrowym odcinkiem grzbietu Karkonoszy oraz wzdłu Ŝ 7-kilometrowego odcinka rzeki Izery jest wspóln ą z Republik ą Czesk ą. Współpraca przygraniczna na tym odcinku uwidacznia si ę szczególnie poprzez utworzenie Bilateralnego Rezerwatu Biosfery Karkonosze / Krkonoše ( Μα βββ) o powierzchni ponad 60,5 tys. ha. Celem Rezerwatu Biosfery jest ochrona ekosystemów naturalnych, półnaturalnych, a tak Ŝe ró Ŝnorodno ści biologicznej i wspólne Polsko- Czeskie prowadzenie bada ń naukowych, monitoringu, edukacj ę ekologiczn ą i wymian ę informacji dla celów ochrony i rozwoju. Od 1996 roku rezerwat posiada struktur ę administracyjn ą składaj ącą si ę z Biura, Rady Rezerwatu i Forum Liderów Lokalnych, które maj ą kreowa ć efektywn ą, transgraniczn ą współprac ę i polityk ę ekorozwoju w rejonie Karkonoszy. Warto w tym miejscu wspomnie ć o dokumencie opracowywanym w ramach działa ń Μα βββ przez powołan ą grup ę robocz ą, który ma by ć swego rodzaju „konstytucj ą Karkonoszy”. Jest to „ Wizja Karkonosze 2050 ”. Nie jest to dokument prawnie wi ąŜą cy, jednak jego przestrzeganie nale Ŝy uwa Ŝać za obowi ązek moralny mieszka ńców regionu. Jego cel dobrze wyra Ŝa preambuła: „My ludzie Ŝyj ący (...) w Karkonoszach, znamy niezwykł ą warto ść naszych gór. Nie czuj ąc si ę ich rywalami, nie chcemy z nimi ani przegrywa ć, ani nad nimi odnosi ć zwyci ęstwa. Odczuwamy szacunek dla ich bogactwa ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 106/148 przyrodniczego oraz dziedzictwa stworzonego przez człowieka. Bogactwo to chcemy przekaza ć dalszym pokoleniom. B ędziemy wi ęc Ŝyć i działa ć w taki sposób, aby w połowie XXI w. zrealizowa ć nasz ą wizj ę przyszłych Karkonoszy, symbolicznie wyra Ŝon ą słowami: „Přátelství lidí a hor ” (Przyja źń ludzi i gór).” (brkk.krkonose.cz) „Chcemy Ŝyć w wolno ści, tworzy ć, działa ć oraz pomy ślnie rozwija ć swoje ludzkie mo Ŝliwo ści. Nie pozwolimy jednak, aby czyni ć tak na niekorzy ść innych ludzi lub na szkod ę przyrody i krajobrazu” – brzmi jedna z zasad Wizji, która równie dobrze mo Ŝe by ć hasłem przewodnim dla programów ochrony środowiska. Polskim odpowiednikiem „ Vize Krkonose 2050 ” jest dokument „ Tezy Karkonoskie ”, którego opracowanie wi ąŜ e si ę z realizacj ą przyj ętego przez sygnatariuszy „Porozumienia o powołaniu Forum Obywatelskiego – Partnerstwo dla Regionu Karkonoskiego” ide ą wypracowania długofalowego programu jego rozwoju. Jest ono elementem „Koncepcji zrównowa Ŝonego rozwoju Regionu Karkonoskiego” w ramach projektu realizowanego przez Zwi ązek Gmin Karkonoskich programu INTERREG IIIA. W rozdziale po świ ęconym współpracy przygranicznej kładzie si ę tu nacisk na „intensyfikacj ę wielosektorowej i wielopoziomowej współpracy instytucji, organizacji ró Ŝnego typu oraz mieszka ńców obu cz ęś ci Regionu na rzecz wypracowania wspólnego Programu Zrównowa Ŝonego Rozwoju ”, jako kompleksowego projektu rozwojowego dla regionu transgranicznego, wspomaganego przez fundusze pomocowe Polski, Czech i UE. Pierwszym etapem w realizacji tego celu winna by ć wzajemna promocja oraz przeprowadzenie społecznych konsultacji w Regionie czeskiego opracowania „Wizji Karkonosze 2050 – Przyja źń ludzi i gór” oraz polskich „Tez Karkonoskich”. Gminy powiatu jeleniogórskiego nale Ŝą do Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Nysa [http://www.euroregion nysa.pl/]. Ta mi ędzynarodowa inicjatywa ma mi ędzy innymi na celu wspólne działania w zakresie planowania przestrzennego i ochrony środowiska. Działania te realizowane s ą w Grupach Roboczych. I tak, Grupa „Lasy” oparta jest o działania ekspertów z dziedziny le śnictwa. W ramach zada ń Grupy realizowane s ą mi ędzy innymi nast ępuj ące przedsi ęwzi ęcia: wymiana do świadcze ń w zakresie neofitów, wzajemne konsultacje w kwestii gospodarki le śnej na terenach chronionych. Z kolei, najwa Ŝniejszymi zadaniami realizowanymi w ramach Grupy „Edukacja” s ą projekty edukacyjne i wspólne portale internetowe, m.in. w kwestii edukacji ekologicznej. I tak, w regionie działa „Trójnarodowa Sieć Edukacji Ekologicznej”, która jest dobrowolnym stowarzyszeniem jednostek zainteresowanych edukacj ą ekologiczn ą z Saksoni, północnych Czech i Dolnego Śląska. Celem tej organizacji jest stworzenie i promowanie idei ekologicznych w euroregionie poprzez wymian ę informacji (wspólna platforma internetowa www.green triangle.info), wspieranie projektów transgranicznych, koordynacja pracy fachowych grup roboczych i inne. Prac ę w sieci koordynuj ą biura kontaktowe (centra koordynacyjne), po dwa na ka Ŝdym obszarze, które s ą odpowiedzialne za organizacj ę wspólnych spotka ń roboczych, zdobywanie nowych partnerów do współpracy w Sieci oraz prezentacj ę wyników wspólnych działa ń. Po stronie polskiej funkcj ę tak ą pełni dotychczas tylko jedna placówka – z Lubania. Współpraca w dziedzinie ochrony środowiska w ramach Euroregionu Nysa z Republik ą Federaln ą Niemiec i Republik ą Czech zaowocowała tak Ŝe mi ędzy innymi powstaniem Fundacji Kultury Ekologicznej „Dwór Czarne”. FKE jest to organizacj ą pozarz ądow ą, widz ącą sw ą misj ę nie tylko ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 107/148 w odniesieniu do środowiska naturalnego. Jeste śmy przekonani – pisze Jacek Jakubiec, zało Ŝyciel Fundacji, Ŝe jedynie poprzez równoległe dostrzeganie potrzeb człowieka, przez przemy ślane działania w sferze kulturowej, duchowej, socjalnej ale tak Ŝe gospodarczej – mo Ŝna pokona ć trudne problemy współczesno ści . Z takiej wykładni kluczowego poj ęcia „kultury ekologicznej” wynika wielofunkcyjno ść i wielozadaniowo ść o środka. Okre śla je wiele haseł: ochrona przyrody, ochrona zabytków, eko-rozwój, rolnictwo ekologiczne, ochrona klimatu, piel ęgnacja krajobrazu kulturowego, tradycyjne rzemiosła i techniki budowlane, energie odnawialne, alternatywny sektor gospodarki rynkowej, walka z bezrobociem, zdrowa Ŝywno ść , po holistyk ę, filozofi ę ekologiczn ą i wiele innych... Poza wymienionymi aspektami współpracy transgranicznej, powiat realizuje cele ochrony środowiska poprzez współprac ę i wymian ę do świadcze ń z powiatami partnerskimi: Aachen i Bamberg oraz z miastem Jablonec n N. 3. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska Istotnym wsparciem ochrony środowiska jest aktywizacja rynku do działa ń na rzecz ochrony środowiska prowadz ąca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy (zwłaszcza w rolnictwie, turystyce, le śnictwie i ochronie przyrody, odnawialnych źródłach energii, wykorzystania odpadów), rozwoju produkcji urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie środowiska b ądź produkcji towarów przyjaznych środowisku. W ramach tego celu w powiecie i gminach podejmowane b ędą nast ępuj ące działania: ► Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy. ► Uwzgl ędnianie w przetargach organizowanym przez administracj ę rz ądow ą i samorz ądow ą wymogów ekologicznych, o ile jest to ekonomicznie uzasadnione. ► Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie zasady „zanieczyszczaj ący płaci”, wraz z uwzgl ędnieniem kosztów zewn ętrznych. ► Stymulowanie rozwoju przemysłu urz ądze ń ochrony środowiska, zwłaszcza urz ądze ń wykorzystywanych w ochronie wód i powietrza oraz zagospodarowania odpadów ► Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. 4. Zadania własne z zakresu rozwiązań systemowych Aktualizacja powiatowego programu ochrony środowiska oraz sporządzenie Zadanie S1.1 raportów z realizacji tego programu Wykonanie aktualizacji programu ochrony środowiska na lata 2012÷2015 oraz Sposób realizacji powiatowego programu usuwania wyrobów zawierających azbest (w 2012 roku). Sporządzenie raportów z realizacji tych programów w latach 2012÷2013 (2014 r.) Ustalenie potrzeb i wyznaczenie zadań zmierzających do poprawy stanu środowiska Spodziewane efekty naturalnego na terenie powiatu jeleniogórskiego, warunków ich realizacji oraz monitorowania Sposób weryfikacji Dokument uchwalony przez Radę Powiatu Podmiot Zarząd Powiatu odpowiedzialny Realizator zadania Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Uwagi Zadanie do realizacji na mocy art. 17, ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012, 2014 36 tys. zł BudŜet Powiatu ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 108/148 5. Kierunki działań na lata 2016 2019 Wykonanie aktualizacji programu ochrony środowiska na lata 2016÷2019 z perspektyw ą do roku 2023 (w 2016 roku) oraz sporz ądzenie raportu z realizacji tego programu (2018 r.) 6. Zadania koordynowane przez powiat Opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska zgodnie z kompetencj ą wynikaj ącą z art. 17 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na realizacj ę wytycznych dla programów gminnych, które zawiera niniejszy Program ochrony środowiska, a szczególnie na wska źniki efektywno ści programu. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ Formaln ą (szkoln ą) edukacj ą ekologiczn ą zajmuje si ę system oświaty i szkolnictwa wyŜszego. We wszystkich szkołach realizowane s ą programy ekologiczne, zgodnie z Polsk ą Strategi ą Edukacji Ekologicznej. Ten rodzaj edukacji to zorganizowany system kształcenia uczniów i studentów nastawiony na wykształcenie u nich umiejętności obserwowania środowiska i zmian w nim zachodzących, wraŜliwości na piękno przyrody i szacunku dla niej. DuŜą rol ę w systemie edukacyjnym dla całego regionu odgrywa funkcjonuj ące na prawach powiatu grodzkiego miasto Jelenia Góra. W 63 szkołach średnich (dziennych i zaocznych) uczy si ę tutaj ok. 7100 uczniów i słuchaczy – wielu z nich pochodzi spoza miasta [Źródło: strona internetowa GUS, http://www.stat.gov.pl – dostęp dn. 25 VI 2012].] Ranga miasta jako wa Ŝnego o środka oświatowego wzrosła z chwil ą uruchomienia filii uczelni wrocławskich: Wydziału Gospodarki Regionalnej i Turystyki Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu (od 1969 r.) oraz Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego Politechniki Wrocławskiej (od 1975 r.). W 1998 r. utworzono Kolegium Karkonoskie – Karkonoska Pa ństwowa Szkoła Wy Ŝsza w Jeleniej Górze, która corocznie kształci w systemie dziennym i zaocznym ok. 2500 studentów. Od pa ździernika 2006 Wy Ŝsza Szkoła Menad Ŝerska z Legnicy jest dost ępna tak Ŝe dla studentów z Jeleniej Góry. Oddział powstał w wydzier Ŝawianym od władz miasta budynku dawnej szkoły rolniczej w Sobieszowie. Ogółem w systemie dziennym i zaocznym na wy Ŝszych uczelniach w mie ście kształci si ę około 6 tys. studentów. We wła ściwo ści Starostwa Powiatowego (Wydział O światy, Kultury i Zdrowia). są nast ępuj ące placówki o światowe z terenu powiatu jeleniogórskiego, które realizuj ą programy edukacji ekologicznej: • Zespół Szkół Ogólnokształc ących i Mistrzostwa Sportowego im. Jana Izydora Sztaudyngera w Szklarskiej Por ębie, • Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Kowarach, • Zespół Szkół Technicznych i Licealnych w Piechowicach, • Zespół Szkół Specjalnych w Domu Pomocy Społecznej "JUNIOR" w Miłkowie, • Zespół Placówek Resocjalizacyjno-Wychowawczych w Szklarskiej Por ębie, • Dom Wczasów Dzieci ęcych i Promocji Zdrowia w Szklarskiej Por ębie, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 109/148 Kluczow ą rol ę w edukacji ekologicznej w skali regionalnej odgrywaj ą ośrodki realizuj ące mi ędzygminne programy edukacji ekologicznej. Do sieci tych o środków naleŜą nast ępuj ące jednostki z terenu Jeleniej Góry oraz z powiatu jeleniogórskiego: • Nadle śnictwo Śnie Ŝka poprzez Le śny Bank Genów Kostrzyca, • Dolno śląski Zespół Parków Krajobrazowych – o środek w Sobieszowie, • Mi ędzynarodowe Centrum Informacji i Szkolenia Ekologicznego w Mysłakowicach, • Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze, • Karkonoski Park Narodowy m.in. poprzez Karkonoskie Centrum Edukacji Ekologicznej w Szklarskiej Por ębie, • Fundacja Kultury Ekologicznej „Dwór Czarne” w Jeleniej Górze, • Liga Ochrony Przyrody. Zarz ąd Okr ęgowy w Jeleniej Górze; • Zwi ązek Gmin Karkonoskich z siedzib ą w Bukowcu. Działania edukacyjne powadzone przez te jednostki realizowane s ą mi ędzy innymi poprzez: ♦ wytyczone w terenie i opracowane w formie przewodników ście Ŝki dydaktyczne, ♦ wydawnictwa (plakaty, ulotki, przewodniki), ♦ obj ęcie patronatem klas szkolnych o profilu ekologicznym w szkołach podstawowych, ♦ stał ą współprac ę z przedszkolami, wybranymi gimnazjami, szkołami średnimi i wy Ŝszymi, ♦ prowadzenie biologiczno-ekologicznych kół zainteresowa ń, ♦ sympozja i prelekcje na tematy przyrodnicze, ♦ warsztaty edukacyjne dla nauczycieli i przedstawicieli lokalnych samorz ądów oraz współprac ę z ODN, ♦ polsko-czeskie seminaria, warsztaty i inne działania w ramach bilateralnego rezerwatu biosfery, ♦ współprac ę z działem edukacyjnym KRNAP ( Czechy), ♦ współprac ę z organizacjami pozarz ądowymi, ♦ organizowanie wystaw tematycznych, ♦ szkolne wycieczki terenowe, ♦ organizowanie turniejów, konkursów i przegl ądów piosenek o tematyce ekologicznej. Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia świadomości ekologicznej dorosłych jest zaangaŜowanie mieszkańców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania społeczeństwa o stanie środowiska, działaniach na rzecz jego ochrony, a takŜe o moŜliwościach prawnych uczestniczenia mieszkańców w podejmowaniu decyzji mających wpływ na stan środowiska. Partnerami w tym zadaniu mog ą by ć lokalne media oraz liczne pozarz ądowe organizacje ekologiczne. Na terenie powiatu jeleniogórskiego zarejestrowanych jest 214 organizacji, wśród których 31 ma w swoim statucie zapisan ą działalno ść na rzecz ochrony środowiska i szerzenie świadomo ści ekologicznej: [źródło: dostępny na stronach internetowych starostwa rejestr stowarzyszeń zarejestrowanych na terenie powiatu jeleniogórskiego – stan na dzień 6 czerwca 2012 r.]: 1. Towarzystwo na rzecz Ekorozwoju Ziemi Jeleniogórskiej z siedzib ą w Janowicach Wielkich; 2. Fundacja „Przystanek Dobrych My śli” w Janowicach Wielkich; 3. Towarzystwo Izerskie w Szklarskiej Por ębie – Osada Orle; ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 110/148 4. Towarzystwo Kolei Izerskiej w Szklarskiej Por ębie; 5. Stowarzyszenie „Kopaniec” w Starej Kamienicy; 6. Fundacja „Harmonia Kultury” z/s w Kopa ńcu; 7. Towarzystwo Przyjaciół Rybnicy w Rybnicy; 8. Stowarzyszenie „Nasze Mysłakowice”; 9. Stowarzyszenie „Karpniki” w Karpnikach; 10. Stowarzyszenie W ędkarskie ,, Alternatywa” w Kowarach; 11. Mysłakowickie Towarzystwo W ędkarskie ,, TINCA” w Mysłakowicach; 12. Dominium Łomnica Fundacja Rozwoju Krajobrazu Kulturowego z/s w Łomnicy; 13. Stowarzyszenie Miło śników Sosnówki w Sosnówce; 14. Towarzystwo Przyjaciół Karpnik w Karpnikach; 15. Stowarzyszenie ,, Pod Kamienickim Grzbietem” w Chromcu; 16. Stowarzyszenie Cyklistów ,, Szklarska Por ęba na dwóch kółkach” w Szklarskiej Por ębie; 17. Fundacja „Zielone Ogrody Europy” z/s w Szklarskiej Por ębie; 18. Stowarzyszenie Rozwoju Szklarskiej Por ęby w Szklarskiej Por ębie; 19. Stowarzyszenie „Puch Ostu” w Szklarskiej Por ębie; 20. Stowarzyszenie Polski Ruch Odnowy Europa Pro Europa w Szklarskiej Por ębie 21. Stowarzyszenie „Piechowice” w Piechowicach; 22. Fundacja ,, Kryształowe Serce Jeleniej Góry” z/s w Piechowicach; 23. Stowarzyszenie zwykłe pn. Stowarzyszenie ,, Cis” z siedzib ą w Piechowicach; 24. Stowarzyszenie ,, Nasze Zdrowie” w Piechowicach; 25. Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne ,, Faktor” w Komarnie; 26. Stowarzyszenie Przyjaciół Miłkowa w Miłkowie; 27. Stowarzyszenie „Łomniczanie” z/s w Łomnicy; 28. Fundacja „Gliniany Dom” w Głebocku; 29. Stowarzyszenie Sportowo-Społeczno - Kulturalne „ProKowary”; 30. Stowarzyszenie Ochrony Krajobrazu i Architektury Sudeckiej w Karpaczu; 31. 1 Fundacja w Karpaczu. Na rzecz ochrony środowiska na terenie gmin powiatu jeleniogórskiego i edukacji ekologicznej ich mieszka ńców działaj ą tak Ŝe organizacje pozarz ądowe zarejestrowane na terenie Jeleniej Góry, w śród których wymieni ć mo Ŝna: 1. Fundacja Karkonoska w Jeleniej Górze; 2. Polski Klub Ekologiczny. Okręg Karkonoski w Jeleniej Górze; 3. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi w Jeleniej Górze; 4. Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, Wrocław; 5. Karkonoskie Towarzystwo Naukowe w Jeleniej Górze; 6. Fundacja Kultury Ekologicznej w Jeleniej Górze; 7. Liga Ochrony Przyrody. Zarz ąd Okr ęgowy w Jeleniej Górze; 8. Zachodniosudeckie Towarzystwo Przyrodnicze w Jeleniej Górze. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 111/148 7. Cele i kierunki działań Kierunki edukacji ekologicznej w Polsce wyznacza Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej pt. „Przez edukację do trwałego i zrównowaŜonego rozwoju”,u opracowana w 2001 roku przez samodzielny zespół ds. Edukacji Ekologicznej w Ministerstwie Środowiska. Zgodnie z tym dokumentem, celami ogólnymi edukacji ekologicznej są: uświadamianie zagro Ŝeń środowiska przyrodniczego, wyst ępuj ących w miejscu zamieszkania; budzenie szacunku do przyrody; rozumienie zale Ŝno ści istniej ących w środowisku przyrodniczym; zdobycie umiej ętno ści obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu; poznanie współzale Ŝno ści człowieka i środowiska; wyrobienie poczucia odpowiedzialno ści za środowisko; rozwijanie wra Ŝliwo ści na problemy środowiska. Cele te realizuje Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska. Zadania wymienione w tym Programie adresowane s ą przede wszystkim do instytucji nadzoruj ących szkolnictwo (kuratoriów oświaty), o środków metodycznych ( DODN) władz uczelni wy Ŝszych, ale te Ŝ do jednostek zarz ądzaj ących obszarami chronionymi i le śnymi, organizacji pozarz ądowych, mediów oraz samorz ądów. Jednym z zada ń wyznaczonych dla samorz ądów jest „Przygotowanie gminnych i powiatowych programów edukacji ekologicznej lub uzupełnienie o t ę cze ść programów ochrony środowiska. Systematyczna aktualizacja tych programów”. Niniejszy Program ochrony środowiska realizuje to zadanie dla powiatu jeleniogórskiego. CEL STRATEGICZNY E WYSOKA ŚWIADOMOŚĆ EKOLOGICZNA W SPOŁECZEŃSTWIE 8. Zadania własne z zakresu edukacji ekologicznej i komunikacji społecznej CEL OPERACYJNY NR E1 Rozwój świadomości ekologicznej wśród społeczności powiatu jeleniogórskiego Wspieranie finansowe działań słuŜących podnoszeniu świadomości ekologicznej Zadanie E1.1 mieszkańców powiatu jeleniogórskiego Sposób realizacji Finansowanie, w tym w formie dotacji celowych działań, słuŜących podnoszeniu świadomości ekologicznej Spodziewane efekty Wzrost świadomości ekologicznej wśród społeczności powiatu jeleniogórskiego Sposób weryfikacji Informacja o realizacji zadania wraz z rozliczeniem finansowym przyznanych dotacji Podmiot Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa odpowiedzialny Bneficjenci Jednostki organizacyjne Powiatu, gminy, związki międzygminne Uwagi o realizacji Dotacje, na mocy art. 400a ust. 1 pkt 32 ustawy Prawo ochrony środowiska „Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasad zrównowaŜonego zadania rozwoju”. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 112/148 Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012 ÷ 2015 20 tys. zł. rocznie BudŜet Powiatu Włączanie placówek oświatowych w regionalne, ogólnopolskie i międzynarodowe Zadanie E1.2 programy edukacyjne Sposób realizacji Przekazywanie informacji oraz motywowanie do udziału w tych przedsięwzięciach Kształtowanie przychylnego nastawienia dzieci i młodzieŜy do działań proekologicznych. Spodziewane efekty Włączenie powiatowych jednostek oświatowych do realizacji zadań ujętych w programach edukacyjnych (np. dolnośląskich, ogólnopolskich lub krajowych) Sposób weryfikacji Informacje o realizacji zadań od powiatowych jednostek oświatowych Podmiot Wydział Oświaty, Kultury i Zdrowia odpowiedzialny Partnerzy Powiatowe jednostki oświatowe Uwagi o realizacji Zadanie realizowane zgodnie z planami wychowawczymi powiatowych jednostek zadania oświatowych Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012 ÷ 2015 Bez dodatkowych nakładów CEL OPERACYJNY NR E2 Wykorzystanie bazy słuŜącej edukacji ekologicznej Zadanie E2.1 Współpraca z międzygminnymi ośrodkami prowadzącymi edukację ekologiczną Podnoszenie poziomu prowadzonej edukacji ekologicznej poprzez wykorzystanie Sposób realizacji nowoczesnych pomocy edukacyjnych międzygminnych centrów lub ośrodków edukacji ekologicznej. Spodziewane efekty Wzrost świadomości ekologicznej wśród dzieci i młodzieŜy powiatu jeleniogórskiego Sposób weryfikacji Informacje od powiatowych jednostek oświatowych realizujących zadanie Podmiot Wydział Oświaty, Kultury i Zdrowia odpowiedzialny Partnerzy Powiatowe jednostki oświatowe Uwagi o realizacji Zadanie realizowane zgodnie z planami wychowawczymi powiatowych jednostek zadania oświatowych Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012 ÷ 2015 Bez dodatkowych nakładów 9. Kierunki działań na lata 2016 2019 W latach 2016-2019 b ędą kontynuowane działania planowane do realizacji w latach 2012-2015. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 113/148 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UśYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY 10. Ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazu 10.1 Cele i kierunki działań Polityka Ekologiczna Pa ństwa wymaga utrzymania i/lub przywracania do wła ściwego stanu ró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej oraz zwi ększania powierzchni obszarów chronionych do poziomu 1/3 terytorium Polski. Cele tej polityki powinny by ć realizowane poprzez wykształcenie i piel ęgnowanie spójnego w skali powiatu systemu przyrodniczego gmin, który ma sprzyja ć zarówno zachowaniu i pomna Ŝaniu zasobów biologicznych jak i stwarzaniu przyjaznych warunków w miejscach zamieszkania. Fundamentalne znaczenie dla zachowania bioró Ŝnorodno ści ma ochrona ekosystemów wodnych, rzek i ich dolin, oczek wodnych i terenów wodno- błotnych. Szczególn ą rol ę odgrywaj ą tu te Ŝ lasy, które pomimo znacz ących przekształce ń antropogenicznych nadal zachowuj ą du Ŝy stopie ń naturalno ści i cechuj ą si ę znacz ącym zró Ŝnicowaniem siedlisk oraz s ą ostoj ą wielu gatunków zwierz ąt. Działania podj ęte w gminach powiatu jeleniogórskiego na rzecz ochrony przyrody będą d ąŜ yły do osi ągni ęcia nast ępuj ących celów cz ąstkowych: utrzymanie ró Ŝnorodno ści siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym zapobieganie ich fragmentacji, bie Ŝą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych, wzmacnianie znaczenia ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej w planowaniu przestrzennym, w tym wzmacnianie roli opracowa ń ekofizjograficznych przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych, rozwój systemów naturalnej retencji wód. CEL STRATEGICZNY PK OCHRONA I WZROST RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ 10.2 Zadania własne z zakresu ochrony bioróŜnorodności CEL OPERACYJNY NR PK 1 Określenie zasobów przyrodniczych powiatu Nie planuje si ę zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu PK 1. CEL OPERACYJNY NR PK 2 Rozbudowa systemu obszarów chronionych Nie planuje si ę zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu PK 2. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 114/148 CEL OPERACYJNY NR PK 3 Podniesienie róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej (stwarzanie warunków do wzrostu bioróŜnorodności poprzez ochronę gatunkową roślin i zwierząt wraz z ich siedliskami oraz ograniczenie procesu fragmentacji środowiska) Zadanie PK3.1 Rewaloryzacja zabytkowej alei lipowej przy drodze powiatowej Nr 2654D na odcinku między Łomnicą a Karpnikami Sposób realizacji Przeprowadzenie zabiegów rewaloryzacyjnych w oparciu o operat dendrologiczny Spodziewane efekty Podniesienie walorów krajobrazowych. Poprawa bezpiecze ństwa ruchu Sposób weryfikacji Sprawozdania z realizacji zadania Podmiot Zarz ąd Dróg Powiatowych w Jeleniej Górze odpowiedzialny Uwagi o realizacji Zgodnie z Uchwał ą Bud Ŝetow ą Powiatu na rok 2012 zadania Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012÷2013 150 tys. zł. Bud Ŝet powiatu 10.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 poło Ŝony b ędzie du Ŝy nacisk na ochron ę cennych zasobów przyrody, które są poł ączone w spójny system obszarów przyrodniczo czynnych. 11. Ochrona lasów 11.1 Cele i kierunki działań Konieczne jest podj ęcie dalszych działa ń maj ących na celu powi ększenie zasobów le śnych, polepszenie ich zdrowotno ści i ich kompleksow ą ochron ę. Wspierane b ędą działania zmierzaj ące do wzrostu korzystnego oddziaływania lasu na środowisko tj. poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej i glebochronnej. Temu celowi ma słuŜyć mi ędzy innymi sporz ądzanie i aktualizacja dokumentów urz ądzeniowych lasów oraz realizacja programów ochrony przyrody zarówno na obszarze lasów pa ństwowych jak i prywatnych. 11.2 Zadania własne z zakresu ochrony lasów CEL OPERACYJNY NR PK 4 Powiększenie zasobów leśnych i zapewnienie ich kompleksowej ochrony Zadanie PK4.1 Wypłata ekwiwalentów za zalesione grunty Wnioskowanie przez Starost ę do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o Sposób realizacji przyznanie środków finansowych na wypłat ę ekwiwalentów za zalesione grunty rolne Spodziewane efekty Zwi ększenie wska źnika lesisto ści na terenie powiatu. Sposób weryfikacji Wielko ść wypłaconych ekwiwalentów Podmiot Wydział Finansowy, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa odpowiedzialny Beneficjenci Wła ściciele gruntów zalesionych ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 115/148 Uwagi o realizacji Zadanie do realizacji na mocy ustawy z dnia 8 czerwca 2001 O przeznaczeniu gruntów zadania rolnych do zalesienia Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania Bud Ŝet powiatu z subwencji Agencji 2012÷2015 510 tys. zł, średnio 127 tys. zł rocznie Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Zadanie PK4.2 Aktualizacja inwentaryzacji stanu lasów na terenie powiatu jeleniogórskiego, nie stanowiących własności Skarbu Państwa Sposób realizacji Zlecenie wykonania wymaganych dokumentacji Spodziewane efekty Zrównowa Ŝona gospodarka le śna w lasach nie nale Ŝą cych do Skarbu Pa ństwa Dokumentacja pt. „Inwentaryzacja stanu lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Sposób weryfikacji Pa ństwa, o powierzchni mniejszej ni Ŝ 10 ha. Podmiot Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa odpowiedzialny Wykonawca Specjalistyczne biura urz ądzania lasów Uwagi o realizacji Zadanie do realizacji na mocy art. 21 Ustawy o lasach zadania Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania Bud Ŝet Powiatu, Wojewódzki Fundusz 2012÷2015 57 tys. zł, średnio 14 tys. zł rocznie Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Realizacja nadzoru nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Zadanie PK4.3 Skarbu Państwa Sposób realizacji Zlecanie nadleśniczym Lasów Państwowych nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa Spodziewane efekty Prowadzenie właściwej gospodarki leśnej w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa Sposób weryfikacji Informacje od nadleśniczych o sposobach sprawowania nadzoru nad powierzonymi lasami nie stanowiących własności Skarbu Państwa Podmiot Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa odpowiedzialny Wykonawca Nadleśniczowie, z którymi zawarto porozumienia Uwagi o realizacji Zadanie do realizacji na mocy art. 5 Ustawy o lasach zadania Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012÷2015 266 tys. zł, średnio 66 tys. zł rocznie BudŜet powiatu 11.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 będą uaktualnianie inwentaryzacje stanu lasów. 12. Ochrona powierzchni ziemi i gleby 12.1 Cele i kierunki działań W Polityce Ekologicznej Pa ństwa zakłada si ę ekonomiczn ą i ekologiczn ą racjonalizacj ę wykorzystania gleb. W tym celu nale Ŝy d ąŜ yć do ograniczania wykorzystania gleb w sposób niezgodny z ich walorami przyrodniczymi, dostosowania formy zagospodarowania do naturalnego potencjału gleb, eliminacji produkcji rolniczej lub odpowiedniej zmiany upraw na glebach zanieczyszczonych. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 116/148 W województwie dolno śląskim najpowa Ŝniejsze zagadnienia z zakresu ochrony gleb stanowi ą: zmniejszenie ich kwasowo ści oraz ograniczenie procesu zmniejszania si ę ilo ści próchnicy. Kierunki działa ń w zakresie ochrony powierzchni ziemi wyznacza tak Ŝe artykuł 101 Prawa ochrony środowiska, według którego ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jako ści, w szczególno ści poprzez: racjonalne gospodarowanie, zachowanie warto ści przyrodniczych, zachowanie mo Ŝliwo ści produkcyjnego wykorzystania, ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania, utrzymanie jako ści gleby i ziemi powy Ŝej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, doprowadzenie jako ści gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie s ą one dotrzymane zachowanie warto ści kulturowych, z uwzgl ędnieniem archeologicznych dóbr kultury. W Polityce ekologicznej państwa wymaga si ę, aby tereny zdegradowane będą systematycznie rekultywowane i przywracane przyrodzie i ludziom do optymalnego ich wykorzystania. CEL STRATEGICZNY G PODNIESIENIE JAKOŚCI GLEB 12.2 Zadania własne z zakresu ochrony powierzchni ziemi CEL OPERACYJNY NR G1 Ograniczenie procesu degradacji gleb Prowadzenie obserwacji terenów zagroŜonych ruchami masowymi ziemi oraz Zadanie G1.1 terenów, na których występują te ruchy Sposób realizacji Prowadzenie oględzin terenów zagroŜonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy (1 raz w kwartale) Spodziewane efekty MoŜliwość podjęcia działań zapobiegających katastrofom budowlanym w przypadku stwierdzenia wystąpienia zagroŜenia Sposób weryfikacji Wpis do rejestru terenów zagroŜonych ruchami masowymi ziemi Podmiot odpowiedzialny Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Wykonawca Geolog Powiatowy Uwagi Zadanie realizowane na mocy art. 110 ustawy Prawo ochrony środowiska Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012÷2015 Bez dodatkowych nakładów CEL OPERACYJNY G2 Monitoring jakości gleb Zadanie G2.1 Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi Zadanie będzie realizowane na mocy art. 109, ust. 2 POŚ, według którego okresowe badania jakości gleby i ziemi prowadzi starosta, po określeniu w rozporządzeniu Uwagi wykonawczym (ust. 3) zakresu i sposobu prowadzenia tych badań ( sposób wyboru punktów poboru próbek, wymagana częstotliwość pobierania próbek oraz sposobów prezentacji wyników badań). ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 117/148 CEL OPERACYJNY NR G3 Rekultywacja gleb zdegradowanych Zadanie G3.1 Prowadzenie rekultywacji terenów zdegradowanych Sposoby realizacji Wydawanie decyzji ustalających kierunki rekultywacji terenów zdegradowanych Spodziewane efekty Przywracanie walorów uŜytkowych terenów zdegradowanych Sposób weryfikacji Liczba wydanych decyzji oraz powierzchnia gruntów objętych decyzjami Podmiot odpowiedzialny Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami Wykonawca Adresaci decyzji Uwagi Zadanie realizowane na mocy art. 20, ust. 2 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania BudŜet Państwa, fundusze zewnętrzne oraz 2012÷2015 Brak danych środki podmiotu zobowiązanego decyzją 12.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 b ędą kontynuowane działania planowane do realizacji w latach 2012-2015. 13. Ochrona zasobów naturalnych, kopalin i wód podziemnych 13.1 Cele i kierunki działań W zakresie gospodarki surowcami mineralnymi podejmowane działania b ędą miały na celu racjonalizacj ę eksploatacji i minimalizowanie degradacji środowiska. Jednocze śnie podj ęte zostan ą działania zmierzaj ące do ochrony zasobów prognostycznych i perspektywicznych, które w przyszło ści mog ą zyska ć du Ŝe znaczenie. CEL STRATEGICZNY Z RACJONALNE W YKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH 13.2 Zadania własne CEL OPERACYJNY NR Z1 ZłoŜa surowców mineralnych są racjonalnie wykorzystywane i skutecznie chronione Poza działaniami z zakresu administracji nie planuje si ę dodatkowych zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu Z1. 13.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 Podejmowane b ędą dalsze działania umo Ŝliwiaj ące udokumentowanie i racjonalne wykorzystywanie ewentualnych wód termalnych do celów energetycznych. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO 14. Jakość wód i stosunki wodne Jednym z warunków rozwoju gospodarczego miast i wsi powiatu są zasoby czystych wód zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Jest to czynnik niezb ędny do wła ściwego rozwoju ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 118/148 zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego regionu i umo Ŝliwiaj ący popraw ę jako ści Ŝycia mieszka ńców. Zasoby wodne w du Ŝym stopniu gwarantuj ą ci ągło ść procesów przyrodniczych, decyduj ą o walorach ekologicznych regionu i ró Ŝnorodno ści biologicznej. 14.1 Cele i kierunki działań Polityka ekologiczna państwa wskazuje, Ŝe w perspektywie do roku 2010 ładunek zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych z przemysłu powinien zmniejszy ć si ę w stosunku do stanu z roku 1990 o 50%, za ś z gospodarki komunalnej na terenie miast i osiedli wiejskich oraz spływu powierzchniowego o 30%. Taka redukcja pozwoli na spełnienie przez wody powierzchniowe standardów jako ściowych obowi ązuj ących w polskich przepisach ekologicznych. W zwi ązku z powy Ŝszym działania w zakresie ochrony wód powierzchniowych b ędą prowadzone w kierunku rozbudowy sieci kanalizacyjnych oraz budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków. Ponadto coraz wi ększy nacisk b ędzie kładziony na zmniejszenie zanieczyszcze ń obszarowych. CEL STRATEGICZNY W POPRAW A JAKOŚCI W ÓD POW IERZCHNIOW YCH ORAZ OCHRONA JAKOŚCI I ILOŚCI W ÓD PODZIEMNYCH W RAZ Z RACJONALIZACJĄ ICH W YKORZYSTANIA 14.2 Zadania własne z zakresu ochrony wód CEL OPERACYJNY NR W1 Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej Nie planuje si ę zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu W1. Starostwo Powiatowe b ędzie koordynatorem zada ń zmierzaj ących do osi ągni ęcia tego celu. CEL OPERACYJNY NR W2 Ograniczenie zanieczyszczeń spowodowanych niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi Nie planuje si ę zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu W2. 14.3 Zadania koordynowane przez powiat Zadanie K.1 Poprawa zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spoŜycia przez ludzi 1. Kontynuacja rozbudowy sieci wodociągowej na obszarach pozbawionych takiej infrastruktury, w ramach programu Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji Etap II. Sposób realizacji 2. Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej według indywidualnych projektów gmin nie będących udziałowcami Spółki KSWiK. Spodziewane efekty Poprawa systemu zaopatrzenia w wodę oraz jakości wody do spoŜycia przez ludzi. Sposób weryfikacji Informacje od jednostek realizujących zadania Podmiot odpowiedzialny za Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa koordynacj ę Realizuj ący zadanie Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji Sp. z. o.o, samorządy zainteresowanych gmin ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 119/148 Zadanie K.2 Rozbudowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków 1. Kontynuacja rozbudowy sieci kanalizacyjnej na obszarach pozbawionych takiej infrastruktury, w ramach programu Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji–Etap II Sposób realizacji 2. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej według indywidualnych projektów gmin nie będących udziałowcami Spółki KSWiK. Spodziewane efekty Poprawa stanu gospodarki ściekowej w gminach powiatu, poprawa stanu czystości wód powierzchniowych Sposób weryfikacji Informacje od jednostek realizujących zadania Podmiot odpowiedzialny za Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa koordynacj ę Realizuj ący zadanie Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji Sp. z. o.o, samorządy zainteresowanych gmin 14.4 Kierunki działań na lata 2016-2019 Realizacja zada ń wynikaj ących z harmonogramu programu „Karkonoski System Wodoci ągów i Kanalizacji. Etap II” oraz według planów innych gmin nie b ędących udziałowcami Spółki KSWiK. 15. Ochrona przed hałasem Hałas jest czynnikiem fizycznym nie powoduj ącym widocznej i trwałej degradacji środowiska. Negatywne oddziaływanie fal akustycznych dotyczy przede wszystkim ludzi w okresie przebywania w strefach ich uci ąŜ liwego oddziaływania. Artykuł 112a ustawy Prawo Ochrony Środowiska wprowadza dwa typy wska źników oceny hałasu, okre ślonych poziomem d źwi ęku A wyra Ŝonym w decybelach (dB), mianowicie: 1) długookresowe wska źniki hałasu ( LDWN i LN) wyznaczone w ci ągu wszystkich dób w roku, maj ące zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem, w szczególno ści do sporz ądzania map akustycznych oraz programów ochrony środowiska przed hałasem: 2) dobowe wska źniki hałasu maj ące zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby: 00 a) LAeq D - równowa Ŝny poziom hałasu dla pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6 do godz. 22 00 ), 00 b) LAeq N - równowa Ŝny poziom hałasu dla pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22 do godz. 6 00 ). Aktualnie obowi ązuj ącym aktem prawnym normuj ącym dopuszczalne warto ści tych wska źników w zale Ŝno ści od przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu jest rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2007, Nr 120,poz. 826).) Warto ści dopuszczalne s ą zale Ŝne od funkcji urbanistycznej, jak ą spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Zgodnie z art. 114.1 powołanej wy Ŝej ustawy klasyfikowanie terenów do poszczególnych klas standardu akustycznego le Ŝy w gestii miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 120/148 15.1 Cele i kierunki działań Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska – ustala art. 112 Prawa ochrony środowiska. Cel ten ma by ć osi ągany poprzez utrzymanie poziomu hałasu poni Ŝej lub na poziomie warto ści dopuszczalnej, a tam, gdzie normy nie s ą dotrzymane nale Ŝy dąŜ yć do zmniejszenia hałasu co najmniej do dopuszczalnego. W ten sposób ustawa definiuje cel strategiczny w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. Osi ągni ęcie tego celu w gminach powiatu jeleniogórskiego umo Ŝliwi racjonalnie prowadzona polityka rozwoju przestrzennego, która winna by ć ukierunkowana na zmniejszenie skali nara Ŝenia mieszka ńców miejscowo ści na nadmierny hałas, przede wszystkim na maj ący najwi ększy zasi ęg przestrzenny hałas emitowany przez środki transportu. CEL STRATEGICZNY H ZMNIEJSZENIE ZAGROśENIA MIESZKAŃCÓW POWIATU PONADNORMATYWNYM HAŁASEM 15.2 Zadania własne z zakresu kształtowania klimatu akustycznego CEL OPERACYJNY NR H1 Ograniczenie hałasu komunikacyjnego Zadanie H1.1 Systematyczne podnoszenie jakości nawierzchni dróg powiatowych Sposób realizacji Remonty bie Ŝą ce dróg oraz przebudowa ulic le Ŝą cych w ci ągu dróg powiatowych. Spodziewane Zmniejszenie hałasu, znaczne ograniczenie wibracji. efekty Sposób Informacje o wykonaniu zada ń weryfikacji Podmiot Zarz ąd Dróg Powiatowych odpowiedzialny Wykonawcy Wyspecjalizowane firmy budowlane Uwagi o realizacji Zadania przewidziane w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym zadania Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania Bud Ŝet powiatu, Fundusze pomocowe U.E. Bud Ŝet 2012÷2015 15 mln. zł., średnio ok. 4 mln. zł rocznie Pa ństwa CEL OPERACYJNY NR H2 Eliminowanie hałasów komunalnych oraz z obiektów przemysłowych i usługowych Zadanie H2.1 Likwidacja istniejących uciąŜliwości hałasów instalacyjnych Wydawanie decyzji o dopuszczalnych poziomach hałasu - zadanie Sposób realizacji podejmowane na wniosek WIO Ś we Wrocławiu. Ograniczenie uci ąŜ liwo ści akustycznych od obiektów przemysłowych i Spodziewane efekty usługowych. Sposób weryfikacji Informacja o wydanych decyzjach o dopuszczalnych poziomach hałasu. Podmiot Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa odpowiedzialny ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 121/148 Partnerzy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Uwagi Zadanie realizowane na mocy art. art. 115 a ustawy Prawo ochrony środowiska Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012÷2015 Bez dodatkowych nakładów finansowych CEL OPERACYJNY H3 Monitoring hałasu Zadanie H3.1 Ocena stanu klimatu akustycznego przy drogach powiatowych Wykonanie badań akustycznych przy następujących odcinkach dróg powiatowych: Droga nr 2741D w Mysłakowicach, Miłkowie i Karpaczu Sposób realizacji Droga nr 2763D w Piechowicach (Pakoszów) Droga nr 2733D w Szklarskiej Porębie Droga nr 2491D w JeŜowie Sudeckim i Siedlęcinie Działanie to pozwoli pozyskać informacje o uciąŜliwości hałasów komunikacyjnych oraz Spodziewane efekty wskazać dalsze działania, które powinny być podjęte w celu poprawy klimatu akustycznego. Sposób weryfikacji Dokumentacja Podmiot Zarząd Dróg Powiatowych odpowiedzialny Wykonawca Laboratorium akustyczne Uwagi Podstawą prawną realizacji tego zadania jest art. 118, ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2013 20 tys. zł. Bud Ŝet Powiatu 15.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w aktualnym przedziale czasowym. Celowe jest te Ŝ podj ęcie działa ń maj ących na celu wdra Ŝanie koncepcji wykorzystania transportu kolejowego w ruchu miejscowym według projektu „Regiotram”. 16. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem 16.1 Cele i kierunki działań Du Ŝe zakłady przemysłowe obj ęte s ą dosy ć dobrze funkcjonuj ącym systemem monitoringu, a prowadzona w ostatnich latach polityka przyczyniła si ę do znacz ącego spadku ich uci ąŜ liwo ści. Jednocze śnie coraz wi ększy udział w emisji zanieczyszcze ń do powietrza maj ą źródła energetyczne. Rol ą władz samorz ądowych b ędzie wspieranie likwidacji kotłowni wyposa Ŝonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane w ęglem poprzez podł ączanie obiektów do sieci cieplnej b ądź kotłowni gazowych (ew. olejowych). Promowane b ędą działania prowadz ące do poprawy izolacji cieplnej budynków oraz do wprowadzenia ekonomicznych regulacji zu Ŝycia energii cieplnej (liczniki). Prowadzona b ędzie w tym zakresie równie Ŝ edukacja, maj ąca na celu zakorzenienie i utrwalenie zachowa ń pro-ekologicznych (np. oszcz ędno ść energii cieplnej i elektrycznej, u Ŝywanie w ęgla dobrej jako ści). Termomodernizacja prowadzona zarówno w skali indywidualnego odbiorcy, jak i zakładów pozwala na zredukowanie zu Ŝycia energii nawet o 60%, co automatycznie oznacza ograniczenie emisji zanieczyszcze ń. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 122/148 Alternatyw ą dla paliw tradycyjnych jest wykorzystanie innych źródeł energii: biomasy, energii geotermalnej, energii wód płyn ących, energii wiatru i energii słonecznej. Funkcjonuj ące obiekty powinny by ć utrzymane, modernizowane i wła ściwie u Ŝytkowane. Nowe obiekty mog ą by ć budowane na istniej ących stopniach wodnych. Wykorzystanie alternatywnych źródeł wymaga jednak bardzo szczegółowej analizy stanu istniej ącego i mo Ŝliwych do osi ągni ęcia korzy ści. Dlatego te Ŝ starostwo, w miar ę swoich mo Ŝliwo ści, będzie wspierało, równie Ŝ finansowo, działania podejmowane w kierunku stosowania alternatywnych, odnawialnych źródeł energii. Powinny by ć stworzone mechanizmy i rozwi ązania (organizacyjne, instytucjonalne, prawne i finansowe), które pozwol ą zwi ększy ć zainteresowanie wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych. Emisja ze źródeł mobilnych stanowi coraz wi ększe zagro Ŝenie, szczególnie na obszarze miast i na terenach znajduj ących si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie wa Ŝniejszych szlaków komunikacyjnych. Zmniejszenie emisji mo Ŝliwe jest przez wyprowadzenie cz ęś ci ruchu samochodowego z obszarów intensywnie zabudowanych. W tym celu powinny by ć m.in. budowane obwodnice, które pozwol ą na rozdzielenie ruchu lokalnego i tranzytowego. Jednocze śnie władze powiatu b ędą promowa ć transport zbiorowy, w tym tak Ŝe pasa Ŝerskie poł ączenia kolejowe. Kontynuowane b ędą działania zmierzaj ące do stworzenia lokalnych systemów komunikacji szynowej (Projekt „Regiotram”). Bardzo du Ŝe znaczenie będzie miało podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. Ponadto przeprowadzone musz ą zosta ć działania, które pozwol ą na poprawienie płynno ści ruchu. Miejscowo ści wczasowe, z racji na spełniane funkcje, powinny by ć obj ęte szczególnymi działaniami. Realizowane b ędą działania programu ochrony powietrza z uwagi na przekroczenie poziomu docelowego dla ozonu, wyra Ŝonego jako AOT 40 (zob. cz ęść II, pkt 3.3 Programu). CEL STRATEGICZNY P POPRAW A JAKOŚCI POWIETRZA 16.2 Zadania własne z zakresu ochrony atmosfery CEL OPERACYJNY P1 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł energetycznych Zadanie P1.1 Termomodernizacja budynków Sposób realizacji Termomodernizacja budynków będących własnością Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze i jednostek organizacyjnych Powiatu Spodziewane efekty Zmniejszenie strat cieplnych w budynkach i efektywne wykorzystywanie ciepła redukcja emisji ze źródeł dostarczających energię cieplną. Sposób weryfikacji Dokumentacja z realizacji zadań. Podmiot Wydział Rozwoju i Obsługi Technicznej odpowiedzialny Uwagi Zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Partnerzy Dyrektorzy jednostek organizacyjnych powiatu Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 1400 tys. zł, średnio 350 tys. zł BudŜet powiatu, Wojewódzki Fundusz OŚiGW, środki 2012÷2015 rocznie pomocowe (ZPORR) ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 123/148 CEL OPERACYJNY P2 Monitoring jakości powietrza Badania jako ści powietrza na terenie powiatu realizowane s ą w ramach zada ń własnych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Zaleca si ę, aby Starostwo utrzymywało ścisł ą współprac ę z tą jednostk ą polegaj ącą na wymianie informacji. CEL OPERACYJNY P3 Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza pochodzącego ze źródeł komunikacyjnych Zadania sprzyjaj ące temu celowi opisane zostały w cz ęś ci Programu dotycz ącej hałasu (cel H1- ograniczenie uci ąŜ liwo ści hałasu komunikacyjnego). 16.3 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w aktualnym przedziale czasowym, a w szczególno ści: modernizacja źródeł niskiej emisji zanieczyszcze ń energetycznych, termomodernizacja budynków, promocja i wdra Ŝanie źródeł energii odnawialnej. 17. Ochrona klimatu 17.1 Cele i kierunki działań Polska włączyła si ę w realizacj ę unijnej polityki ochrony klimatu. Podstawowym obowi ązkiem Polski jest terminowe i pełne wdra Ŝanie wspólnotowych przepisów odnosz ących si ę do ochrony klimatu. Decyzja 280/2004/WE56 w sprawie mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych i wdra Ŝania Protokołu z Kioto we Wspólnocie stworzyła podstawy prawne do monitorowania emisji gazów cieplarnianych w krajach członkowskich, zobowi ązała je do opracowania i wdro Ŝenia krajowych programów redukcji emisji, a tak Ŝe projekcji emisji do roku 2020 dla ka Ŝdego gazu i sektora oraz monitorowania post ępu w wypełnianiu postanowie ń Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto, w tym wdra Ŝania handlu emisjami i innych mechanizmów przyj ętych w Protokole. Realizacja celów polityki klimatycznej na poziomie samorz ądowym wymaga aktywnego wspierania prac podejmowanych przez ró Ŝne sektory, z których wi ększo ść została opisana w rozdziałach tego opracowania. W szczególno ści działania na rzecz ochrony klimatu dotyczy ć będą w odniesieniu do: 1. sektora energetycznego: • zwi ększania udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energii kraju, • wzrostu efektywno ści wytwarzania, przesyłu i wykorzystania energii, • promocji i rozwoju systemów skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła, • wprowadzania rozwi ąza ń opartych na zarz ądzaniu popytem na energi ę; ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 124/148 2. przemysłu: • racjonalizacji zu Ŝycia energii w procesach produkcyjnych, produkcja urz ądze ń o wysokiej sprawno ści energetycznej, • promocji technologii niskoemisyjnych, • poprawy standardów wydajno ści energii dla urz ądze ń elektrycznych i oświetlenia, • zawierania dobrowolnych zobowi ąza ń i porozumie ń w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych; 3. do transportu: • optymalizacji systemu transportowego, przy uwzgl ędnieniu kosztów zewn ętrznych oraz promocja transportu publicznego, • zmniejszenie energochłonno ści transportu, • promocji stosowania paliw alternatywnych, • promocji niskoemisyjnych środków transportu, • edukacji kierowców w zakresie efektywnego wykorzystania środków transportu i prowadzenia pojazdów w sposób oszcz ędny energetycznie; • zach ęcania do stosowania innych form transportu, w tym transportu kombinowanego; 4. do rolnictwa: • promowania praktyk rolniczych zmniejszaj ących emisj ę gazów cieplarnianych, • zwi ększania wi ązania w ęgla w próchnicy i biomasie, • utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kondycji środowiskowej, • wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnej na terenach rolnych, • rozwoju upraw energetycznych zgodnych z wymaganiami ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej, • rozpocz ęcia prac adaptacyjnych w rolnictwie do zmieniaj ących si ę warunków klimatycznych; 5. do le śnictwa: • wzrostu roli lasów w wi ązaniu w ęgla, • promowania praktyk le śnych ograniczaj ących emisj ę gazów cieplarnianych z gospodarki le śnej, • ochrony gleb le śnych przed zmniejszeniem zawarto ści próchnicy, • rozpocz ęcia prac adaptacyjnych w lasach do zmieniaj ących si ę warunków klimatycznych; 6. do gospodarki komunalnej: • kontynuacji prac w zakresie termoizolacji budynków u Ŝyteczno ści publicznej i mieszkalnych, • zmniejszania strat energii w lokalnych systemach przesyłowych ciepła, • wprowadzania energooszcz ędnych systemów o świetlenia miejskiego, • zmiany no śnika energii - z w ęgla na odnawialne źródła energii lub gaz w kotłowniach lokalnych, • promocji efektywno ści energetycznej w budownictwie mieszkaniowym: wielo . i jednorodzinnym, • optymalizacji systemu transportowego, przy uwzgl ędnieniu kosztów zewn ętrznych oraz promocja transportu publicznego, • optymalizacji i rozwoju systemu transportu publicznego; 7. do gospodarki odpadami: ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 125/148 • zmniejszania ilo ści wytwarzanych odpadów u źródła, odzysk odpadów, • pozysku i energetycznego wykorzystywania gazu wysypiskowego. W szczególno ści powodzenie programów ochrony klimatu zale Ŝeć b ędzie równie Ŝ od działa ń edukacyjnych i promowania powy Ŝszych rozwi ąza ń. 18. Gospodarka odpadami Uchwał ą Sejmiku Województwa Dolno śląskiego Nr XXIV/616/12 z dnia 27 czerwca 2012 r. przyj ęto Planu gospodarki odpadami dla województwa dolno śląskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2023 roku. Jest to jeden z dokumentów słu Ŝą cych do osi ągni ęcia celów zało Ŝonych w polityce ekologicznej pa ństwa raz wypełnienie wymogu ustawowego wyra Ŝonego w ustawie z dnia ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. t. j. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z pó źn. zm.). Celem Planu jest wprowadzenie nowego, zgodnego z zało Ŝeniami ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 897, z pó źn. zm.) systemu gospodarki odpadami komunalnymi w województwie. Zaproponowany w Planie system gospodarki odpadami ma na celu uporz ądkowa ć oraz wprowadzi ć sprawne i efektywne zarz ądzanie w zakresie gospodarki odpadami zgodnie z wymaganiami UE. Uporz ądkowanie systemu gospodarki odpadami w województwie oraz sprawne i efektywne zarz ądzanie nowym systemem pozwoli na: uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych „u źródła”, zmniejszenie ilo ści odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowisko odpadów, zwi ększenie liczby nowoczesnych instalacji do odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych w sposób inny ni Ŝ składowanie odpadów, prowadzenie wła ściwego sposobu monitorowania post ępowania z odpadami komunalnymi zarówno przez wła ścicieli nieruchomo ści, jak i prowadz ących działalno ść w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści, zmniejszenie dodatkowych zagro Ŝeń dla środowiska wynikaj ących z transportu odpadów komunalnych z miejsc ich powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, przez podział województw na regiony gospodarki odpadami, w ramach których prowadzone b ędą wszelkie czynno ści zwi ązane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Bior ąc pod uwag ę kryteria okre ślania regionów gospodarki odpadami oraz wyznaczania regionalnych i zast ępczych instalacji słu Ŝą cych unieszkodliwianiu odpadów, a tak Ŝe kieruj ąc si ę efektywno ści ą ekonomiczno-ekologiczn ą, zaproponowano podział województwa dolno śląskiego na 6 regionów gospodarki odpadami. Gminy powiatu jeleniogórskiego, wraz z cz ęś ci ą gmin powiatów ościennych (ł ącznie 32 gminy) przynale Ŝą do regionu środkowosudeckiego. Region ten obsługuje składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne w Ściegnach- Kostrzycy prowadzone przez Zwi ązek Gmin Karkonoskich Bukowiec oraz zakłady w Jaworze ("INWESTYCJE" Sp. z o.o.), Lubomierzu (Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych "IZERY"), Płóczkach Dolnych (Zakład ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 126/148 Bud Ŝetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Lwówku Śląskim) i Lubawce (Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej "SANIKOM"). W regionie środkowosudeckim wskazano te Ŝ zast ępcze instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych. Jest w śród nich mi ędzy innymi linia do mechaniczno r ęcznego sortowania odpadów komunalnych na terenie składowiska w Ściegnach- Kostrzycy, która b ędzie zmodernizowana i rozbudowana o lini ę technologiczn ą do wydzielania biofrakcji ze zmieszanych odpadów komunalnych. Na terenie tego Zakładu planuje si ę tak Ŝe budow ę instalacji do biologicznego przetwarzania odpadów oraz linii do katalitycznego i niskotemperaturowego przetwarzania odpadów Alphakat – Diesel. Zgodnie z zało Ŝeniami nowego systemu gospodarowania odpadami, regionalne i zast ępcze składowiska odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne nie b ędą mogły przyjmowa ć zmieszanych odpadów komunalnych. Na tego rodzaju składowiska odpadów kierowane b ędą odpady z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych powstaj ących w instalacjach mechaniczno- biologicznego przetwarzania odpadów (MPB), a tak Ŝe pozostałe odpady inne ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne (z wył ączeniem zmieszanych odpadów komunalnych). W instalacjach regionalnych i zast ępczych do przetwarzania odpadów zielonych i innych odpadów ulegaj ących biodegradacji zbieranych selektywnie (kompostowniach), b ędą przetwarzane ju Ŝ tylko selektywnie zebrane odpady zielone i inne bioodpady. W wyniku procesów biologicznych w instalacjach tych wytwarzany b ędzie produktu ko ńcowy o wła ściwo ściach nawozowych, czyli kompost. Szacuje si ę, Ŝe zapotrzebowanie na zdolno ść przerobow ą kompostowni b ędzie z roku na rok wzrastało, co jest zwi ązane z zało Ŝonym wzrostem selektywnego zbierania odpadów zielonych i innych odpadów ulegaj ących biodegradacji. Równolegle do przedmiotowego Programu Ochrony Środowiska realizowana jest aktualizacja Programu usuwania azbestu z terenu powiatu jeleniogórskiego sporz ądzonego w 2007 roku. Celem tego dokumentu jest stworzenie ramowego programu działa ń przewidzianych na lata 2009-2032, w wyniku których teren powiatu jeleniogórskiego zostanie oczyszczony z wyrobów zawieraj ących azbest w sposób bezpieczny dla ludzi i środowiska. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz. U. 2011 nr 8 poz. 31), wyroby azbestowe mog ą by ć wykorzystywane nie dłu Ŝej ni Ŝ do dnia 31 grudnia 2032 r. Realizacja programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest dla powiatu jeleniogórskiego i wyrobów zawieraj ących azbest (głownie pokry ć dachowych wykonanych z płyt azbestowo-cementowych) wi ąŜ e się z wydatkami (w formie dotacji dla gmin), które zostały uwzgl ędnione w harmonogramie zada ń proekologicznych (zob. cz. V niniejszego dokumentu). 19. Promieniowanie elektromagnetyczne 19.1 Cele i kierunki działań W programie ochrony środowiska województwa dolno śląskiego zakłada si ę przeprowadzenie inwentaryzacji wszystkich potencjalnych źródeł promieniowania i kontrolne pomiary nat ęŜ enia ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 127/148 promieniowania elektromagnetycznego. Zadanie to ma by ć realizowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Docelowo, w Ŝadnym miejscu na terenach zabudowanych, ani te Ŝ na terenach planowanych pod zabudow ę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nie powinny by ć przekroczone dopuszczalne warto ści wska źników pół elektromagnetycznych. CEL STRATEGICZNY PEM WYELIMINOW ANIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH 19.2 Zadania własne Nie przewiduje si ę zada ń własnych dla Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze w zakresie celu PEM. 20. Promieniowanie jonizujące 20.1 Cele i kierunki działań Nale Ŝy kontrolowa ć stęŜ enie radonu w pomieszczeniach mieszkalnych oraz w miejscach publicznych, w którym stale lub przez długi okres czasu przebywaj ą ludzie, a szczególnie dzieci i młodzie Ŝ. W razie stwierdzenia przekrocze ń warto ści dopuszczalnych b ędą podejmowane działania zaradcze. CEL STRATEGICZNY R BEZPIECZEŃSTWO JĄDROWE 20.2 Zadania własne CEL OPERACYJNY NR R1 Sprawny monitoring zawartości radonu w wodzie do spoŜycia oraz w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi Nie przewiduje si ę zada ń własnych dla Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze w zakresie celu R. 20.3 Zadania koordynowane przez powiat Prowadzenie monitoringu stęŜeń radonu w wodzie do spoŜycia oraz badania zawartości Zadanie K.3 radonu w budynkach 1. Realizacja programu badań radonu w wodzie ujmowanej do wodociągów. Sposób realizacji 2. Realizacja programu kontroli stęŜenia radonu w pomieszczeniach budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Analiza wyników monitoringu stęŜenia radonu w wodzie ujmowanej do celów komunalnych Spodziewane umoŜliwi podjęcie decyzji o ewentualnym uwzględnieniu eliminacji radonu w procesie uzdatniania efekty wody. Kontrola stęŜenia radonu w pomieszczeniach budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi pozwoli podjąć stosowne środki zaradcze, tam gdzie okaŜe się to potrzebne. Sposób Sprawozdania z realizacji programu monitoringu stęŜeń radonu w budynkach oraz w wodzie do weryfikacji spoŜycia. Podmiot realizuj ący Państwowa Agencja Atomistyki. zadanie Uwagi Pomiary są realizowane w ramach zadań własnych PAA. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 128/148 20.4 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w latach 2012-2015. Realizacja programu bada ń radonu w wodzie ujmowanej do wodoci ągów. W zale Ŝno ści od wyników monitoringu st ęŜ enia radonu w wodzie, uwzgl ędni ć w procesie uzdatniania wody tak Ŝe eliminowanie radionuklidów. Ochrona przed nadmiern ą koncentracja radonu w budynkach. 21. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne 21.1 Cele i kierunki działań System przeciwdziałania powa Ŝnym awariom przemysłowym istnieje w Polsce od dłuŜszego czasu, oparty jest on na ścisłym nadzorze nad instalacjami stwarzaj ącymi nadzwyczajne zagro Ŝenie dla środowiska sprawowanym przez instytucje publiczne, w tym Inspekcj ę Ochrony Środowiska. W ostatnich latach system ten został dostosowany do wymaga ń wspólnotowych zawartych zwłaszcza w Dyrektywie 96/82/WE w sprawie przeciwdziałania zagro Ŝeniom powa Ŝnymi awariami z udziałem substancji niebezpiecznych (tzw. Dyrektywie Seveso II), zmienionej Dyrektyw ą 2003/105/WE50. Przepisy te oparto o zasad ę, Ŝe zagro Ŝeniom nale Ŝy przeciwdziałać u źródła, głównym podmiotem przepisów polskich jest prowadz ący instalacj ę bądź zakład zwi ększonego lub du Ŝego ryzyka, na które nałoŜono wi ększo ść obowi ązków i zada ń. Prowadzenie rejestru potencjalnych sprawców powa Ŝnych awarii jest ustawowym obowi ązkiem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, w imieniu, którego na terenie Jeleniej Góry działa Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu. W Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest całodobowy system alarmowania, informowania i interwencji w przypadku wyst ąpienia zdarze ń mog ących skutkowa ć powa Ŝnymi awariami. W Polityce ekologicznej pa ństwa wyznaczono nast ępuj ące kierunki działa ń w omawianym zakresie: Intensyfikacja inspekcji i kontroli obiektów niebezpiecznych przez wła ściwe słu Ŝby. Przygotowanie powiatowych planów i programów zmniejszaj ących prawdopodobie ństwo wyst ąpienia powa Ŝnych awarii. Prowadzenie szkole ń dla pracowników organów administracji publicznej oraz podmiotów gospodarczych w zakresie zapobiegania powa Ŝnym awariom. Wspieranie współpracy odpowiednich słu Ŝb i instytucji w zakresie wdra Ŝania programów informowania mieszka ńców o powa Ŝnych awariach i edukacji w tym zakresie. Stworzenie systemu pozwalaj ącego na analiz ę i wykorzystanie do świadcze ń z przebiegu zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych. Doskonalenie procedur dialogu ze społecze ństwem w sprawach zwi ązanych z lokalizacj ą i funkcjonowaniem zakładów stwarzaj ących ryzyko powa Ŝnych awarii. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 129/148 CEL STRATEGICZNY N ZAPOBIEGANIE POWAśNYM AW ARIOM PRZEMYSŁOWYM I ZAGROśENIOM NATURALNYM ORAZ ELIMINACJA I MINIMALIZACJA SKUTKÓW W RAZIE ICH WYSTĄPIENIA 21.2 Zadania własne CEL OPERACYJNY NR N1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego i minimalizowanie ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii będącej następstwem transportu substancji niebezpiecznych Zadanie N1.1 Szkolenia i ćwiczenia Zespołu Reagowania Kryzysowego. Sposób realizacji Określenie celu, przebiegu i głównych załoŜeń szkolenia i ćwiczeń Wydziału Reagowania Kryzysowego. Przeprowadzenie szkolenia i ćwiczeń. Zorganizowanie sprawnego systemu prewencji i przeciwdziałania w sytuacjach Spodziewane efekty nadzwyczajnych zagroŜeń. Doskonalenie współpracy na szczeblu lokalnym. Zapewnienie prawidłowego postępowania poawaryjnego oraz umiejętność analizy Sposób weryfikacji Analiza współdziałania i koordynacji słuŜb biorących udział w ćwiczeniach. Podmiot Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych odpowiedzialny Uwagi o realizacji Ćwiczenia dowódczo sztabowe na temat: współdziałanie podmiotów pozapolicyjnych w trakcie usuwania skutków katastrofy ekologicznej oraz ćwiczenie – reagowanie i podjęcie zadania działań ograniczających skutki zagroŜenia takich zagroŜeń Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2012 2015 4 tys. zł rocznie BudŜet powiatu Budowa systemu ostrzegania i alarmowania ludności Powiatu Jeleniogórskiego Zadanie N1.2 przed katastrofami naturalnymi. Sposób realizacji Zakup i montaŜ elektronicznego systemu ostrzegania i alarmowania ludności Spodziewane efekty Zwiększenie bezpieczeństwa ludności powiatu Sposób weryfikacji Dokumentacja techniczna. Protokoły odbioru. Podmiot Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych odpowiedzialny Zadanie realizowane na podstawie § 8 pkt 1 lit.f Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 października 2006r. w sprawie systemów wykrywania skaŜeń i właściwości organów w tych Uwagi o realizacji sprawach (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1415 z późn. zm.) oraz § 3 pkt 6 Rozporządzenia zadania Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. z 2002 r. Nr 96, poz. 850 z późn. zm.). Okres realizacji Szacowany bud Ŝet Źródła finansowania 2013-2015 130 tys. zł Środki pozabud Ŝetowe, w tym MSWiA ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 130/148 CEL OPERACYJNY NR N2 Podniesienie bezpieczeństwa powodziowego Nie planuje si ę zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu N2. 21.3 Zadania koordynowane przez powiat Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego „Kostrzyca” na potoku Jedlica – Zadanie K.4 Etap I: przygotowanie dokumentacji 1. Wykonanie badań geologicznych Sposób realizacji 2. Sporządzenie projektów technicznych Spodziewane efekty Zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego w dolinach Jedlicy i Łomnicy, od Mysłakowic oraz dla miasta Jeleniej Góry. Sposób weryfikacji Informacje od realizującego zadania Podmiot odpowiedzialny za Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych koordynacj ę Podmiot realizuj ący RZGW we Wrocławiu zadanie 21.4 Kierunki działań na lata 2016-2019 W latach 2016-2019 realizowane b ędą kolejne etapy budowy suchego zbiornika przeciwpowodziowego „Kostrzyca”. Realizowane b ędą zadania wynikaj ące ze Studium ochrony przed powodzi ą zlewni górnego Bobru. W zakresie przeciwdziałania skutkom powstawania powa Ŝnych awarii, w latach 2016-2019 będzie kontynuowany b ędzie program szkole ń i ćwicze ń. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 131/148 ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, WODY I ENERGII CEL STRATEGICZNY A ZRÓWNOW AśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, WODY I ENERGII CEL OPERACYJNY NR A1 Racjonalizacja uŜytkowania wody do celów konsumpcyjnych Cel ten wynika z przyj ętych limitów krajowych. Najwi ększe znaczenie dla realizacji tego celu maj ą działania podejmowane przez poszczególne zakłady produkcyjne, a tak Ŝe jednostki funkcjonuj ące w sektorze komunalnym. Cel ten b ędzie osi ągni ęty poprzez: Zmniejszenie strat wody w systemach przesyłowych. Wspieranie działa ń maj ących na celu zmniejszenie zu Ŝycia wody w gospodarstwach domowych (modernizacja urz ądze ń, instalacja liczników wody). Osi ąganie wska źników wodochłonno ści produkcji. Nie planuje si ę innych, poza edukacyjnymi, zada ń własnych dla powiatu jeleniogórskiego w ramach celu A1. CEL OPERACYJNY NR A2 DąŜenie do relatywnego zmniejszenia zuŜycia energii elektrycznej i cieplnej Cel ten wynika bezpo średnio z zało Ŝeń Polityki Ekologicznej Pa ństwa. Jego osi ągni ęcie uwarunkowane jest dalszym urealnieniem cen energii, m.in. poprzez wliczenie w jej cen ę jednostkow ą kosztów środowiskowych. Działania starostwa wspomagaj ące osi ągni ęcie w/w celu sprowadzaj ą si ę do nast ępuj ących kategorii: Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w obiektach będących własno ści ą jednostek organizacyjnych Powiatu poprzez popraw ę parametrów energetycznych budynków (termomodernizacja). Stopniowe przechodzenie na stosowanie energooszcz ędnych źródeł energii. Wsparcie finansowo – logistyczne projektów w zakresie budowy urz ądze ń i instalacji z zakresu energii odnawialnej i niekonwencjonalnej. Zadanie te zostały uj ęte w ramach celu P1: Ograniczenie emisji zanieczyszczenia powietrza ze źródeł energetycznych. CEL OPERACYJNY NR A3 Zwiększenie wykorzystania energii z regionalnych źródeł odnawialnych Działania starostwa wspomagaj ące osi ągni ęcie w/w celu polega ć b ędą przede wszystkim na wspieraniu logistycznym, a w miar ę mo Ŝliwo ści tak Ŝe finansowym projektów w zakresie budowy urz ądze ń i instalacji z zakresu energii odnawialnej i niekonwencjonalnej. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 132/148 V. HARMONOGRAM WŁASNYCH ZADAŃ PROEKOLOGICZNYCH I NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROGRAMU Nazwa zadania Znak Podmiot Szacowany budŜet w tys. zł. Źródła l.p odpowiedzialny 2012 2013 2014 2015 finansowania Aktualizacja programu ochrony środowiska oraz 1 S1.1 Zarząd powiatu 30 0 10 0 BudŜet powiatu sporządzenie raportów z realizacji tego programu Wspieranie finansowe działań słuŜących podnoszeniu Wydział Ochrony 2 świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu E1.1 20 20 20 20 BudŜet powiatu Środowiska i Rolnictwa jeleniogórskiego Włączanie placówek oświatowych w regionalne, Wydział Oświaty, Kultury Bez dodatkowych 3 ogólnopolskie i międzynarodowe programy E1.2 0 0 0 0 i Zdrowia nakładów edukacyjne Współpraca z międzygminnymi ośrodkami Wydział Oświaty, Kultury Bez dodatkowych 4 E2.1 0 0 0 prowadzącymi edukację ekologiczną i Zdrowia nakładów Prowadzenie obserwacji terenów zagroŜonych Wydział Ochrony BudŜet Powiatu, środki 5 ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których G1.1 0 0 0 0 Środowiska i Rolnictwa pozabudŜetowe występują te ruchy Wydział Ochrony 6 Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi G2.1 0 BudŜet Powiatu Środowiska i Rolnictwa BudŜet Państwa, Wydział Geodezji, fundusze zewnętrzne 7 Prowadzenie rekultywacji terenów zdegradowanych G3.1 Kartografii i Gospodarki oraz środki podmiotu Nieruchomościami zobowiązanego decyzją Zarząd Dróg BudŜet powiatu, Systematyczne podnoszenia jakości nawierzchni dróg 8 H1.1 Powiatowych w Jeleniej 4610 3250 3500 3500 Fundusze Europejskie, powiatowych (Zgodnie z WPI) Górze BudŜet Państwa Likwidacja istniejących uciąŜliwości hałasów Wydział Ochrony Bez dodatkowych 9 H2.1 0 0 0 0 instalacyjnych Środowiska i Rolnictwa nakładów Ocena stanu klimatu akustycznego przy drogach Wydział Ochrony 10 H3.1 0 20 0 0 BudŜet powiatu powiatowych Środowiska i Rolnictwa Wydział Zarządzania BudŜet powiatu z Szkolenia i ćwiczenia Zespołu Reagowania 11 N1.1 Kryzysowego i Spraw 4 4 4 4 subwencji BudŜetu Kryzysowego Obronnych Państwa ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 133/148 Nazwa zadania Znak Podmiot Szacowany budŜet w tys. zł. Źródła l.p odpowiedzialny 2012 2013 2014 2015 finansowania Budowa systemu ostrzegania i alarmowania ludności Wydział Zarządzania Środki pozabudŜetowe, 12 Powiatu Jeleniogórskiego przed katastrofami N1.2 Kryzysowego i Spraw 0 50 50 30 w tym MSWiA naturalnymi Obronnych BudŜet powiatu, Termomodernizacja budynków będących własnością Wydział Rozwoju i Wojewódzki Fundusz 13 Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze i jednostek P1.1 549 251 300 300 Obsługi Technicznej OŚiGW, środki organizacyjnych Powiatu pomocowe (ZPORR) Rewaloryzacja zabytkowej Alei Lipowej przy drodze Zarząd Dróg 14 powiatowej Nr 2654D na odcinku między Łomnicą a PK3.1 Powiatowych w Jeleniej 120 30 0 0 BudŜet powiatu Karpnikami Górze BudŜet powiatu z subwencji Agencji 15 Wypłata ekwiwalentów za zalesione grunty PK4.1 Wydział Finansowy 120 125 130 135 Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Aktualizacja inwentaryzacji stanu lasów na terenie BudŜet powiatu, Wydział Ochrony 16 powiatu jeleniogórskiego, nie stanowiących własności PK4.2 12 14 15 16 Wojewódzki Fundusz Środowiska i Rolnictwa Skarbu Państwa OŚiGW Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie Wydział Ochrony 17 PK4.3 62 65 68 71 BudŜet powiatu stanowiących własności Skarbu Państwa Środowiska i Rolnictwa Wydatki związane z realizacją "Powiatowego 18 programu usuwania wyrobów PGO Zarząd Powiatu 90 90 90 90 BudŜet powiatu zawierających azbest na lata 2009 2032” RAZEM (tys. złotych) 5617 3919 4187 4166 17889 ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 134/148 VI. UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE 1. Nakłady na realizację zadań ochrony środowiska w latach 20012÷2016 Jak wynika z harmonogramu realizacji Programu ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego, nakłady na realizacj ę zada ń proekologicznych przewidzianych na lata 2012÷2016 oszacowano w wysoko ści 17 889,5 tys. złotych. Kwota ta jest mniej wi ęcej równo rozło Ŝona – na ka Ŝdy rok przypada 3,9÷5,6 mln. złotych. Wkład własny bud Ŝetu powiatu wyniesie około 1,5 mln zł rocznie, co stanowi 32% wszystkich środków finansowych przewidzianych na realizacj ę rozwa Ŝanych zada ń. Pozostałe środki pochodzi ć b ędą ze źródeł pozabud Ŝetowych, w tym Wojewódzkiego FO ŚiGW, Bud Ŝetu Pa ństwa, a przede wszystkim z funduszy pomocowych U.E. Wi ększo ść tych środków (ok. 13,5 mln zł) przeznaczonych zostanie na realizacj ę inwestycji przewidzianych w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym, a w szczególno ści na modernizacj ę dróg powiatowych i termomodernizacj ę budynków stanowi ących własno ść jednostek organizacyjnych Starostwa. Będą one pochodzi ć głównie z funduszy pomocowych ( ZPORR , WFO ŚIGW ). Poni Ŝsza tabela przedstawia nakłady finansowe na poszczególne działy zawarte w Programie ochrony środowiska na lata 2012-2016. Tabela 22. Suma nakładów finansowy w latach 2012-2016 przewidzianych na realizację zadań zaplanowanych w Programie ochrony środowiska. Lp. Kierunki Nakłady [tys. zł] 1. gospodarka wodno ściekowa 0 2. gospodarka odpadami 360 3. ochrona ziemi i gleb 15 4. ochrona powietrza (w tym termomodernizacja) 1 400 5. ochrona przed hałasem (w tym komunikacja) 14 880 6. ochrona przyrody (w tym ekwiwalenty) 983 7. edukacja ekologiczna i komunikacja społ. 80 8 inne (zarządzanie, NOŚ, promieniowanie) 171 SUMA 17 889 tys. zł Z przedstawionych w tabeli danych wynika, Ŝe 83% środków finansowych potrzebnych na realizacj ę zapisanych w niniejszym Programie zada ń proekologicznych skierowanych b ędzie na modernizacj ę dróg powiatowych. Jest to zdecydowany priorytet finansowy w powiecie na najbli Ŝsze lata. 2. Analiza budŜetu powiatu pod kątem finansowania zadań sprzyjających ochronie środowiska W uchwale bud Ŝetowej na rok 2012 (Uchwała Nr XV/88/11 Rady Powiatu Jeleniogórskiego dnia 29 grudnia 2011 r. w sprawie bud Ŝetu powiatu jeleniogórskiego na 2012 rok) dochody oszacowane zostały w wysoko ści 62 410 858 zł, natomiast planowane wydatki wynosz ą 60 951 111 zł, co oznacza nadwy Ŝkę bud Ŝetu w wysoko ści 1 459 747 zł, któr ą przeznacza si ę na spłat ę kredytów i po Ŝyczek z lat ubiegłych. Bud Ŝet ustala dochody i zadania w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w wysoko ści 450 tys. zł. Dochody te, które pochodz ą z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska przeznacza si ę w cało ści na zadania zwi ązane z ochron ą środowiska, a w szczególno ści na zadania: S1.1, P1.1 (166,25 tys. zł.), PK4.2 i PGO. W planie wydatków bud Ŝetowych powiatu na 2012 rok przewiduje si ę, mi ędzy innymi finansowanie nast ępuj ących zada ń z zakresu ochrony środowiska: Leśnictwo Przewidziane do poniesienia w 2012 roku wydatki w kwocie 191 962 zł. przeznaczone s ą na finansowanie: • wypłat ekwiwalentów w kwocie 129 488 zł dla 15 rolników, którzy zalesili grunty i prowadz ą uprawy le śne. • kosztów nadzoru nad lasami nie stanowi ącymi własno ści Skarbu Pa ństwa – 62 474 zł; Jest to zadanie własne powiatu; planowana kwota wydatków przekazana zostanie dla nadle śnictw nadzoruj ących powierzchnie le śne. Transport Na zadania w zakresie utrzymania, modernizacji i remontów dróg zaplanowana została kwota 2 812 984 zł. Planowane wydatki przeznaczone s ą na modernizacj ę dróg powiatowych oraz współfinansowania budowy ronda na skrzy Ŝowaniu drogi powiatowej Nr 2741D z drog ą wojewódzk ą Nr 366. W ramach tego działu asygnuje si ę tak Ŝe 120 tys. zł. na rewaloryzacj ę zabytkowej alei lipowej przy drodze powiatowej Nr 2654D na odcinku mi ędzy Łomnic ą a Karpnikami. Edukacja ekologiczna Na zadania w zakresie edukacji ekologicznych zaplanowane zostały środki w wysoko ści 20 000 zł., które przeznacza si ę na dofinansowanie konkursów ekologicznych. Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŜarowa Wydatki w dziale zaplanowano w wysoko ści 23 tys. zł, z czego 3 tys. zł. przeznaczono na zarz ądzanie kryzysowe. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska W dziale tym zaplanowano finansowanie sporz ądzenia aktualizacji powiatowego programu ochrony środowiska oraz powiatowego programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z prognoz ą oddziaływania na środowisko (42 tys. zł) oraz dotacje dla gmin powiatu na realizacj ę programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (90 tys. zł.). W zakresie gospodarki komunalnej przeznacza si ę kwot ę 166,25 zł. jako wkład własny Bud Ŝetu Powiatu w zadaniu: „Termomodernizacja budynków b ędących własno ści ą Starostwa ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 136/148 Powiatowego w Jeleniej Górze i jednostek organizacyjnych Powiatu” Cało ść kosztów realizacji tego zadania w 2012 r. wyniesie ok. 549 tys. zł. 3. Pozyskiwanie środków finansowych Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej są osobami prawnymi. Podobnie jak w przypadku funduszy powiatowych i innych, ich przychodami s ą udziały we wpływach z opłat za korzystanie ze środków i administracyjnych kar pieni ęŜ nych oraz opłat, o których mowa w art. 362 ustawy Prawo ochrony środowiska. Dodatkowo, przychodem funduszu narodowego s ą wpływy z opłat eksploatacyjnych, o których mowa w art. 84 ustawy prawo geologiczne i górnicze i wynagrodzenia za ustanowienie u Ŝytkownika górniczego (art. 10). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera przedsi ęwzi ęcia podejmowane i realizowane na rzecz poprawy jakości środowiska w Polsce. Podstaw ą działania Narodowego Funduszu jest ustawa Prawo Ochrony Środowiska. Najwa Ŝniejszym zadaniem Narodowego Funduszu w ostatnich latach jest efektywne i sprawne wykorzystanie środków z Unii Europejskiej przeznaczonych na rozbudow ę i modernizacj ę infrastruktury ochrony środowiska w naszym kraju. Wdra Ŝanie projektów ekologicznych, które uzyskały lub uzyskaj ą wsparcie finansowe z Komisji Europejskiej oraz dofinansowanie tych przedsi ęwzi ęć ze środków Narodowego Funduszu b ędzie słu Ŝyło osi ągni ęciu przez Polsk ę efektów ekologicznych wynikaj ących z zobowi ąza ń mi ędzynarodowych. Rada Nadzorcza Narodowego Funduszu uchwala corocznie kryteria wyboru przedsi ęwzi ęć finansowanych ze środków funduszu i projekt roczny planów finansowych. Prócz udzielania po Ŝyczek i przyznawania dotacji, Narodowy Fundusz udziela opłat do preferencyjnych po Ŝyczek i kredytów; mo Ŝe obejmowa ć udziały i nabywa ć akcje spółek działaj ących w kraju a tak Ŝe nabywa ć obligacje. Zasady udzielania po Ŝyczek i dotacji zostan ą pomini ęte w tym opracowaniu, gdy Ŝ podstawowym źródłem ich pozyskiwania s ą fundusze wojewódzkie. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, podobnie jak NFO ŚiGW, udziela on pomocy finansowej na realizacj ę zada ń z ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodnie z kierunkami Polityki Ekologicznej Pa ństwa, Strategii Ekologicznej Integracji z Uni ą Europejsk ą, Strategii Rozwoju Województwa Dolno śląskiego, zobowi ąza ń mi ędzynarodowych Polski i obowi ązuj ących przepisów prawa. Fundusz udziela dofinansowania w ró Ŝnych formach, na cele okre ślone w art. 409 ustawy Prawo ochrony środowiska, zgodnie z rocznym planem finansowym, list ą przedsi ęwzi ęć priorytetowych oraz kryterium wyboru przedsi ęwzi ęć uchwalonymi przez Rad ę Nadzorcz ą Funduszu. Zasady ogólne udzielania po Ŝyczek: Po Ŝyczka lub dotacja udzielana jest na podstawie umowy cywilnoprawnej, Udzielenie wsparcia inwestorowi nast ępuje po przeprowadzeniu procedury przetargowej na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych, W zale Ŝno ści od kwoty wsparcia, udzielane jest ono na podstawie uchwały Zarz ądu Funduszu, albo Rady Funduszu, ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 137/148 Fundusz współfinansuje zadania do kwoty 50% udokumentowanych kosztów, dla podmiotów, które nie odliczaj ą podatku VAT koszt zadania jest kosztem brutto, dla pozostałych netto, Inwestycje w źródła odnawialne i biopaliwa mog ą by ć współfinansowane do 70%, Dofinansowanie dla przedsi ębiorców udzielane jest w trybie ustawy z dnia 27 lipca 2002r. o warunkach dopuszczalno ści i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsi ębiorców (Dz.U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1177), Fundusz udziela dofinansowania, po zapewnieniu zbilansowania kosztów zadania i po wywi ązaniu si ę z obowi ązków uiszczenia opłat i kar, stanowi ących przychód funduszu Kryteria wyboru przedsi ęwzi ęć finansowanych ze środków WFO ŚiGW we Wrocławiu, przyjmowane s ą na podstawie art. 414 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo ochrony środowiska przez Rad ę Nadzorcz ą Funduszu. Jednym z najwa Ŝniejszych jest kryterium zgodno ści z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa: - polega na preferowaniu zada ń zgodnych z list ą przedsi ęwzi ęć priorytetowych, uchwalan ą corocznie przez Rad ę Nadzorcz ą. Fundusze pomocowe Unii Europejskiej W latach 2012 - 2013 b ędą funkcjonowa ć nast ępuj ące fundusze unijne Fundusz Spójności (FS) Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Zwłaszcza z tym ostatnim mo Ŝna wi ąza ć du Ŝe nadzieje na dofinansowanie działa ń z zakresu ochrony środowiska. W ramach EFRR b ędą bowiem współfinansowane mi ędzy innymi programy : Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje si ę na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków b ędzie przeznaczonych na realizacj ę celów Strategii Lizbo ńskiej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 osi priorytetowych: 1. Gospodarka wodno - ściekowa 2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi 3. Zarz ądzanie zasobami i przeciwdziałanie zagro Ŝeniom środowiska 4. Przedsi ęwzi ęcia dostosowuj ące przedsi ębiorstwa do wymogów ochrony środowiska 5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych 6. Drogowa i lotnicza sie ć TEN-T 7. Transport przyjazny środowisku 8. Bezpiecze ństwo transportu i krajowe sieci transportowe 9. Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej 10. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku 11. Bezpiecze ństwo energetyczne 12. Kultura i dziedzictwo kulturowe 13. Bezpiecze ństwo zdrowotne i poprawa efektywno ści systemu ochrony zdrowia 14. Infrastruktura szkolnictwa wy Ŝszego 15. Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 16. Pomoc techniczna – Fundusz Spójno ści 17. Konkurencyjno ść regionów ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 138/148 Na realizacj ę Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 zostało przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej b ędzie pochodziło 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójno ści – 21 511,06 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 6 337,2 mln euro (23%). W I półroczu 2012 r. podpisano 60 umów o dofinansowanie środowiskowych projektów realizowanych ze środków Programu Infrastruktura i Środowisko. W ramach tych umów samorz ądy oraz przedsi ębiorcy uzyskali dost ęp do ponad 1,5 mld zł środków unijnych. Dotychczas w ramach środowiskowych działa ń Programu Infrastruktura i Środowisko zatwierdzono 608 projektów o warto ści ponad 40 mld zł., w tym 18,5 mld zł z funduszy unijnych przekazano m.in. na : budow ę kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody, likwidacj ę starych składowisk odpadów oraz budow ę nowych zakładów utylizacji i recyklingu odpadów, modernizacj ę ciepłowni i elektrowni, unowocze śnienie zakładów przemysłowych, ochron ę przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych. Zatwierdzone w ramach Programu projekty dotycz ą: ograniczenia emisji zanieczyszcze ń do powietrza (39 projektów), poprawy jako ści wód powierzchniowych i gruntowych (214 projektów), ochrony przyrody i bioró Ŝnorodno ści (130 projektów), rekultywacji ponad 24 tys. ha terenów zdegradowanych. Aby uzyska ć szczegółowe informacje na temat inwestycji realizowanych w Pa ństwa województwie wystarczy odwiedzi ć stron ę: www.mos.gov.pl/kategoria/2148_podpisane_umowy [Źródło: www.mos.gov.pl, stan z dnia 10 lipca 2012 r.] Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej z bud Ŝetu Unii Europejskiej przeznaczonych zostanie ł ącznie 7,75 mld euro. Polska alokacja na realizacj ę programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3 mln euro zostanie przeznaczonych przez Polsk ę na współprac ę transgraniczn ą z pa ństwami nie nale Ŝą cymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu S ąsiedztwa i Partnerstwa (EISP). Dla obszaru powiatu jeleniogórskiego mo Ŝliwa jest realizacja nast ępuj ących programów współpracy transgranicznej: Program operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska-Saksonia. Wsparcie w dziedzinie „Środowisko naturalne” ma się aktywnie przyczyni ć do zmniejszenia obci ąŜ eń oraz ryzyka dla środowiska, jak równie Ŝ poprawy jako ści środowiska. Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska. Celem wsparcia w osi priorytetowej „Wzmacnianie dost ępno ści komunikacyjnej, ochrona środowiska, profilaktyka zagro Ŝeń” jest lepsza dost ępno ść komunikacyjna i wysoka ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 139/148 jako ść środowiska naturalnego obszaru pogranicza, co ma skutkowa ć podniesienia jego atrakcyjno ści dla mieszka ńców, inwestorów zagranicznych i krajowych oraz dla turystów. Projekty finansowane w ramach programów transgranicznych powinny sprzyja ć budowie wzajemnych powi ąza ń „ponad granicami” pomi ędzy samorz ądami lokalnymi, instytucjami edukacyjnymi, organizacjami pozarz ądowymi czy te Ŝ instytucjami kulturalnymi. Ka Ŝdy projekt musi równie Ŝ wykazywa ć znacz ący „wpływ transgraniczny”. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego Głównym celem priorytetu 4 „Poprawa stanu środowiska oraz bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego Dolnego Śląska” jest poprawa stanu środowiska naturalnego, zapobieganie jego degradacji i zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej oraz walorów przyrodniczych Dolnego Śląska, a tak Ŝe poprawa poziomu bezpiecze ństwa w regionie, poprzez przeciwdziałanie naturalnym i technologicznym zagroŜeniom. Udział w bud Ŝecie priorytetów dotowanych na obszarach miasta i gmin wynosi ć b ędzie około 38%. W ramach priorytetu wspierane są projekty dotycz ące: budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków, budowy i modernizacji sieci wodoci ągowej (w tym dotycz ących uj ęć wody) i kanalizacyjnej, działania z zakresu sanitacji i racjonalnego gospodarowania wod ą, zwłaszcza na obszarach wiejskich i terenach obj ętych ochrona np. sieci ą Natura 2000 oraz na terenach turystycznych, czy uzdrowiskowych. Dnia 6 pa ździernika 201 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycje dotycz ące nowego podej ścia do polityki spójno ści UE na lata 2014–2020. Ich celem jest modernizacja działania funduszy wspieraj ących polityk ę spójno ści oraz ścisłe dostosowanie rozdziału środków regionalnych do potrzeb zwi ązanych z tworzeniem nowych miejsc pracy i z zapewnieniem inteligentnego, zrównowa Ŝonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu – czyli do realizacji celów strategii „Europa 2020”. Bud Ŝet zaproponowany na lata 2014-2020 wynosi 336 mld EUR (w porównaniu z 350 mld EUR przyznanymi na trwaj ący obecnie okres obejmuj ący lata 2007 –2013). Niemal połow ę tej kwoty – ponad 160 mld EUR – b ędą stanowi ć inwestycje w regiony mniej rozwini ęte. Niemal 84 mld EUR z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) zostanie przeznaczone na zwi ększanie szans zatrudnienia oraz na promowanie kształcenia ustawicznego i włączenia społecznego. Ponadto zostanie utworzony nowy instrument „Łącz ąc Europ ę”, który pozwoli przyspieszy ć rozwój priorytetowej infrastruktury transportowej, energetycznej i informatycznej. Na potrzeby tego instrumentu zaproponowano bud Ŝet w wysoko ści 40 mld. EUR, dodatkowo na ten cel zabezpieczono te Ŝ 10 mld EUR z Funduszu Spójno ści. Głównym celem nowego podej ścia jest skonsolidowanie polityki spójno ści, jako głównej strategii inwestycyjnej stanowi ącej trzon strategii „Europa 2020 ”. Komisja zaproponowała szereg wa Ŝnych zmian w sposobie kreowania i wdra Ŝania polityki spójno ści, takich jak: [http://ec.europa.eu dost ęp 16 lipca 2012 r.] skupienie na celach strategii „Europa 2020 ”; ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 140/148 nagradzanie skuteczno ści; wspieranie planowania zintegrowanego (łączenie inwestycji); skupienie na wynikach i staranniejsze monitorowanie post ępow; wzmacnianie spojno ści terytorialnej; uproszczenie systemu udzielania wsparcia VII. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA PROGRAMÓW GMINNYCH Ustawa Prawo ochrony środowiska okre śla w art. 17 i 18, Ŝe organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, sporz ądza gminny program ochrony środowiska, który nast ępnie jest uchwalany przez rad ę gminy. Programy te, podobnie jak polityka ekologiczna pa ństwa oraz program wojewódzki i powiatowy, powinny obejmowa ć okres 8 lat i by ć aktualizowane co cztery lata. Z wykonania programu organ wykonawczy gminy ma sporz ądza ć co dwa lata raporty i przedstawia ć je radzie gminy. Zasady ogólne tworzenia gminnych programów ochrony środowiska wynikaj ą z zapisów Prawa ochrony środowiska. Zaleca si ę, aby zagadnienia omówione ogólnie w programie powiatowym, a specyficzne i wa Ŝne dla danej gminy uszczegółowione w gminnym programie ochrony środowiska. Równocze śnie nale Ŝy przyj ąć , Ŝe niektóre zagadnienia znajduj ące si ę w programie powiatowym, nie znajd ą miejsca w programach niektórych gmin. Dla zachowania spójno ści programów gminnych z programami wy Ŝszych szczebli zaleca si ę, aby struktura gminnych programów ochrony środowiska była podobna do struktury programu powiatowego,o który z kolei wzoruje si ę na Programie ochrony środowiska dla województwa dolno śląskiego. Dotyczy to zwłaszcza celów strategicznych i operacyjnych oraz mierników monitoringu środowiska.a Szczegółowa zawarto ść programów gminnych le Ŝy w gestii gminy i powinna by ć modyfikowana w zale Ŝno ści od uwarunkowa ń lokalnych. Celem priorytetowym , wskazanym przez powiat nadal pozostaje uporządkowanie gospodarki ściekowej w gminach tak, aby w roku 2015 osi ągn ąć cele wymagane w Polityce ekologicznej pa ństwa. Ponadto, w gminnych programach ochrony środowiska zaleca si ę promowanie działań mających na celu ograniczenie wykorzystania powierzchni ziemi w sposób niezgodny z jej walorami przyrodniczymi. Osi ągn ąć to mo Ŝna mi ędzy innymi ograniczaj ąc ekspansj ę zabudowy na tereny o wysokich walorach przyrodniczych, powoduj ącą fragmentacje krajobrazu, zaburzaj ące jego funkcjonowanie i utrudniaj ące skuteczn ą ochron ę ró Ŝnorodno ści biologicznej. Celowi temu sprzyja tak Ŝe zadanie wynikaj ące bezpo średnio z aktualnej Polityki ekologicznej państwa: wykonanie waloryzacji rolniczej gleb oraz wskazanie najcenniejszych kompleksów gleb wymagaj ących ochrony przed zmian ą przeznaczenia na cele nierolne i spełniaj ących kryteria potrzebne dla produkcji zdrowej Ŝywno ści. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 141/148 Aktualnie gminy powiatu jeleniogórskiego posługuj ą si ę nast ępuj ącymi programami ochrony środowiska: Gmina Horyzont czasowy Uchwała Janowice Wielkie 2012 2015 projekt nr XXII/138/2004 Rady Gminy z dnia 27 października JeŜów Sudecki 2004 2007 2004 roku. nr XI/106/07 Rady Miasta z dnia 14 listopada 2007 Karpacz 2007 2010 roku. nie określono horyzontu nr XXI/121/2004 Rady Miejskiej z dnia 28 czerwca Kowary czasowego 2004 roku Mysłakowice 2005 2008 nr 285/XXXV/2005 z dnia 29 czerwca 2005 roku nr 327/LVII/2010 Rady Miasta Piechowice z dnia 23 Piechowice 2010 2013 września 2010 roku nr LVII/511/10 Rady Gminy Podgórzyn z dnia 9 Podgórzyn 2010 2014 listopada 2010 roku nr XXX/357/2005 Rady Miejskiej z dnia 31 marca Szklarska Poręba 2005 2009 2005 roku nr LIX/362/10 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 10 Stara Kamienica 2010 2014 listopada 2010 roku Jak wynika z powy Ŝszego zestawienia, kilka gminnych programów ochrony środowiska w powiecie jeleniogórskim wymaga aktualizacji.i VIII. MONITORING PROGRAMU I ŚRODOWISKA System monitoringu realizacji Programu ochrony środowiska składa si ę z nast ępuj ących elementów: ► monitoring jako ści środowiska, w tym inspekcje i egzekucje le Ŝą ce w zakresie zada ń WIO Ś i innych instytucji; ► monitoring polityki środowiskowej - wdra Ŝania zapisów programu ochrony środowiska, a tak Ŝe jego przygotowania, oceny i aktualizacji; ► monitoring społeczny (odczucia i skutki). Monitoringiem obj ęte s ą nast ępuj ące elementy środowiska podlegaj ące ocenie: • stan zasobów przyrody, • stan czysto ści cieków powierzchniowych, jezior i zbiorników, • stan czysto ści wód podziemnych, • jako ści powietrza i emisja zanieczyszcze ń do powietrza, • hałas w środowisku, • promieniowanie, • gleby (jako ść gleb u Ŝytkowanych rolniczo i zanieczyszczenia), • gospodarka odpadami. Wyniki monitoringu umo Ŝliwi ą ocen ą, czy i w jakim stopniu zało Ŝone w Programie działania są realizowane i odnosz ą przewidziane efekty przekładaj ące si ę na wymiern ą popraw ę stanu ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 142/148 środowiska. Monitoring środowiska umo Ŝliwi tak Ŝe dokonywanie ewentualnej korekty zało Ŝonych działa ń w kierunku uzyskania lepszej efektywno ści. Monitoring prowadzonej polityki ochrony środowiska oznacza, Ŝe wdra Ŝanie Programu będzie podlegało bie Ŝą cej ocenie w zakresie: • okre ślenia stopnia realizacji zało Ŝonych celów, • okre ślenia stopnia wykonania przyj ętych zada ń, • analizy przyczyn powstałych rozbie Ŝno ści. Podstaw ą monitoringu realizacji programu jest sprawozdawczość oparta na wska źnikach odzwierciedlaj ących stan środowiska i presj ę na środowisko. W celu nadzoru nad realizacj ą opracowanego Programu, przyj ęto wska źniki, które b ędą pomocne w przedstawianiu stopnia realizacji zało Ŝonych zada ń. Analiza tych wska źników b ędzie podstaw ą do korekty i weryfikacji przedsi ęwzi ęć planowanych w Programie ochrony środowiska. Przyjmuje si ę, Ŝe lista ta będzie sukcesywnie modyfikowana. Wska źniki wymienione w tabeli 25 s ą wzorowane lub w prosty sposób umo Ŝliwiaj ą obliczenie wska źników wymaganych w Programie ochrony środowiska dla województwa dolno śląskiego (tab. 41 str. 182 przywołanego Programu). Głównym źródłem informacji s ą roczniki GUS, a w szczególno ści dane zawarte w działach: podział terytorialny, gospodarka komunalna, ochrona środowiska oraz le śnictwo. Niektóre z wymienionych wska źników pochodz ą z raportów Wojewódzkiego Inspektoratu Środowiska we Wrocławiu. Korzystano tak Ŝe z inwentaryzacji przyrodniczych gmin oraz ewidencji prowadzonych w starostwie. Tabela 23. Wskaźniki efektywności Programu za Programem ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego. Wartości wskaźników dla powiatu jeleniogórskiego pochodzą z rocznika statystycznego GUS, raportów WIOŚ, inwentaryzacji przyrodniczych oraz ewidencji prowadzonych w starostwie. Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2010 r.) (2014 r.) (w kol. F) A B C D E F Jednostka terytorialna 1 liczba mieszkańców jednostki terytorialnej 63872 x 2 powierzchnia jednostki terytorialnej [ha] 62714 x Ochrona wód nakłady na środki trwałe słuŜące 3 nakłady na środki trwałe słuŜące 356,3 ≥0 gospodarce wodnej [tys.zł.] 4 długość sieci wodociągowej [km] 437,1 >0 połączenia sieci wodociągowej prowadzące 5 do budynków mieszkalnych i zbiorowego 8704 >0 zamieszkania [szt.] 6 ludność korzystająca z sieci wodociągowej 48272 x woda dostarczona gospodarstwom 7 1806,2 x domowym [dam 3] zuŜycie wody z wodociągów na 8 zuŜycie wody z wodociągów na 37,4 ≤0 1 mieszkańca [m3/rok] (1000*w.7/w.6) ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 143/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2010 r.) (2014 r.) (w kol. F) A B C D E F 9 zuŜycie wody w przemyśle [dam 3/rok] 462 x 10 długość sieci kanalizacyjnej [km] 438,2 >0 stosunek długości sieci kanalizacyjnej 11 stosunek długości sieci kanalizacyjnej 1,003 ≥1 (w.8) do sieci wodociągowej (w.4) połączenia sieci kanalizacyjnej prowadzące 12 do budynków mieszkalnych i zbiorowego 4716 >0 zamieszkania 13 ścieki odprowadzone [dam 3] 1726 x stosunek ilości wody dostarczonej 14 gospodarstwom domowym (w.7) do ilości 1,05 1 odprowadzonych ścieków w.11) 15 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej 37565 ≥0 16 ścieki oczyszczone ogółem [dam 3] 2125 x udział ścieków oczyszczonych ogółem 17 (w.16) w ilości ścieków odprowadzonych 123% ≥100% (w.11) procent ludności powiatu obsługiwanej 18 procent ludności powiatu obsługiwanej 59% 100% przez oczyszczalnie (w.15/w4) 23276 ≤0 ładunki zanieczyszczeń w ściekach po 98016 ≤0 oczyszczeniu (BZT5, CHZT, zawiesina 19 27293 ≤0 ogólna, azot ogólny, fosfor ogólny) [kg/rok] 8728 ≤0 2189 ≤0 Ochrona powietrza wielkość emisji zanieczyszczeń do 20 wielkość emisji zanieczyszczeń do 51312 ≤0 powietrza (gazy) [Mg] wielkość emisji zanieczyszczeń do 21 wielkość emisji zanieczyszczeń do 81 ≤0 powietrza (pyły) [Mg] zanieczyszczenia powietrza zatrzymane lub 22 521 x zneutralizowane (pyłowe + gazowe) [Mg] udział zanieczyszczeń powietrza zatrzymanych lub zneutralizowanych w 23 zatrzymanych lub zneutralizowanych w 1,0% ≥0 ogólnej wielkości emisji (w.26/(w.24+w.25)) 24 długość sieci gazowej rozdzielczej [km] 200,786 x czynne połączenia sieci gazowej do 25 czynne połączenia sieci gazowej do 4053 ≥0 budynków mieszkalnych [szt.] 26 odbiorcy gazu z sieci [gosp. domowe] 11013 ≥0 ludność korzystająca z sieci gazowej 27 ludność korzystająca z sieci gazowej 30577 ≥0 [osoba] odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania 28 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania 2809 ≥0 gazem [gosp. domowe] 29 zuŜycie gazu z sieci [tys. m 3] 11199 x roczne zuŜycie gazu z sieci na jednego 30 366,3 x odbiorcę [m 3/gosp. domowe] (w.35/w.32) ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 144/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2010 r.) (2014 r.) (w kol. F) A B C D E F roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie 31 7792,7 x mieszkań [tys. m 3] roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie 1 32 roczne zuŜycie gazu na ogrzewanie 1 2774,2 <0 mieszkania [m3] (w.37/w34) 33 długość sieci cieplnej przesyłowej [km] 14,2 >0 kubatura budynków ogrzewanych 34 kubatura budynków ogrzewanych 360 >0 centralnie, ogółem [dam3] Ochrona gleb udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych 35 80 x w ogólnej powierzchni gleb [%] zuŜycie nawozów wapniowych 36 b.d x (w przeliczeniu na czysty składnik) [kg/ha] liczba gospodarstw wdraŜających programy 37 liczba gospodarstw wdraŜających programy b.d ≥0 rolnośrodowiskowe powierzchnia gruntów wymagających 38 powierzchnia gruntów wymagających 2,19 <0 rekultywacji [ha] powierzchnia gruntów zrekultywowanych 39 powierzchnia gruntów zrekultywowanych 71 ≥0 [ha] Ochrona przyroda 40 wskaźnik lesistości [%] 48,0 ≥0 41 powierzchnia gruntów zalesionych [ha] 30723,9 ≥0 powierzchnia obszarów prawnie 42 powierzchnia obszarów prawnie 15718,9 ≥0 chronionych [ha] udział powierzchni obszarów chronionych w 43 udział powierzchni obszarów chronionych w 25,1% ≥0 ogólnej pow. jednostki terytorialnej [%] 44 powierzchnia parków narodowych [ha] 4237,7 ≥0 45 powierzchnia parków krajobrazowych [ha] 11432 ≥0 powierzchnia obszarów chronionego 46 powierzchnia obszarów chronionego 0 ≥0 krajobrazu [ha] powierzchnia zespołów przyrodniczo – 47 powierzchnia zespołów przyrodniczo – 0 ≥0 krajobrazowych [ha] 48 powierzchnia uŜytków ekologicznych [ha] 0 ≥0 49 powierzchnia obszarów NATURA 2000 [ha] 58732 ≥0 50 powierzchnia rezerwatów przyrody [ha] 49,2 ≥0 51 stanowiska dokumentacyjne [szt.] 0 ≥0 52 pomniki przyrody oŜywionej [szt.] 60 ≥0 53 pomniki przyrody nieoŜywionej [szt.] 4 ≥0 54 liczba chronionych gatunków flory b.d ≥0 liczba chronionych gatunków fauny (bez 55 liczba chronionych gatunków fauny (bez b.d ≥0 ptaków) [szt.] 56 liczba wszystkich gatunków ptaków [szt.] b.d ≥0 liczba gmin posiadających aktualne (nie 57 starsze niŜ 5 lat) inwentaryzacje 0 9 przyrodnicze ilość obszarów wymagających planów 58 17 x ochrony ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 145/148 Wartość Wartość Oczekiwany Efekt L.p. Wskaźnik wyjściowa wynikowa efekt (kol. D C) (2010 r.) (2014 r.) (w kol. F) A B C D E F ilość opracowanych i przyjętych planów 59 ilość opracowanych i przyjętych planów 5 >0 ochrony ilość wymagających opracowania planów 60 ilość wymagających opracowania planów 12 0 ochrony [szt.] Energia odnawialna ilość elektrowni wodnych, biogazowych 61 ilość elektrowni wodnych, biogazowych 17 ≥0 i wiatrowych [szt.] produkcja energii ze źródeł odnawialnych 62 produkcja energii ze źródeł odnawialnych b.d ≥0 [MW] ilość obiektów wykorzystujących 63 ilość obiektów wykorzystujących b.d ≤0 odnawialne źródła energii [szt.] Hałas i promieniowanie liczba podmiotów, dla których w ostatnich 64 4 latach wszczęto postępowanie w spawie 3 x przekroczenia norm hałasu liczba punktów monitoringu hałasu 65 zlokalizowanych przy trasach 0 x komunikacyjnych w okresie ostatnich 4 lat liczba punktów pomiarowych, w których 66 wykonano pomiary promieniowania 4 x elektromagnetycznego [szt.] Bezpiecze ństwo ekologiczne liczba zakładów o duŜym i zwiększonym 67 0 x ryzyku wystąpienia awarii [szt.] 68 ilość powaŜnych awarii [szt.] 0 ≥0 ilość awarii związanych z przewozem 69 ilość awarii związanych z przewozem 0 ≥0 materiałów niebezpiecznych [szt.] długość linii kolejowych poddanych szczególnym procedurom dla określenia stopnia bezpieczeństwa przewozu 70 67 x materiałów niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów [km]. Zagro Ŝenia naturalne 71 długość wałów przeciwpowodziowych [km] 1,737 x liczba polderów zalewowych i suchych 72 liczba polderów zalewowych i suchych 3 x zbiorników p pow. 73 liczba zbiorników retencyjnych 3 x Inne nakłady na środki trwałe słuŜące ochronie 74 nakłady na środki trwałe słuŜące ochronie 1030,4 ≥0 środowiska [tys. zł] liczba gmin, w których realizowano akcje 75 liczba gmin, w których realizowano akcje 9 9 z zakresu edukacji ekologicznej [szt.] liczba organizacji pozarządowych mających 76 w swoim statucie cele z zakresu ochrony 31 ≥0 środowiska [szt] Stosowane oznaczenia: „x” – kryterium nie jest wymagane ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 146/148 SPIS WYKORZYSTANYCH PUBLIKACJI I DOKUMENTÓW Program ochrony środowiska dla powiatu jeleniogórskiego sporz ądzono w oparciu o dokumentacje i opracowania, które wymieniono poniŜej w porz ądku alfabetycznym. Odno śniki literaturowe zawarte w tek ście prognozy podano w nawiasach kwadratowych, np. [Kondracki 2002]. Przyj ęto ujednolicony zapis podawania przepisów prawnych w nast ępuj ący sposób: (t.j. Dz. U. z XXXX r. Nr XX, poz. XXXX z pó źn. zmianami). Blachowski J., Markowicz Judycka E. Zięba D. – redakcjja. Opracowaniie ekofiizjjografiiczne dlla wojjewództwa dollnoślląskiiego. Zarząd Wojjewództwa Dollnoślląskiiego, Wojjewódzkiie Biiuro Urbaniistyczne we Wrocłławiiu. http://eko.wbu.wroc.pll Wrocłław 2005 r. Brząkała W. Projjekt „Radon jjak z niim Ŝyć?” Ziiellona Pllaneta 6(81), str. 4 5, 2008 r. Dancewicz A. Charakterystyka warunków klliimatycznych Kotlliiny Jelleniiogórskiiejj w zakresiie: wiiatru, temperatury ii opadów atmosferycznych. IMGW Wrocłław 2004 r. Głowicki B. Klliimat ŚniieŜkii. Wysokogórskiie Obserwatoriium Meteorollogiiczne na ŚniieŜce, red. Dubiickii A. ii Głłowiickii B. PIOŚ, IMGW. Biiblliioteka Moniitoriingu Środowiiska. Wrocłław, 1995 r. Grzegorczyk K., Projjekt prac geollogiicznych dlla określleniia perspektywiicznych rejjonów ii stref występowaniia wód termallnych na obszarze blloku karkonosko iizerskiiego na podstawiie komplleksowych badań geofiizycznych ii pogłłębiionejj analliizy danych geollogiicznych. Proxiima, Wrocłław 2007 r. Jagielak J. et all. Badaniia naraŜeniia lludnościi krajju od radiioaktywnościi materiiałłów budowllanych ii ocena iistniiejjącego ryzyka radiiacyjjnego. CELOR. Warszawa, 1985 r. Jelonek L., Dziiałła I., Giierczak J., Malliinowska Mełłek J., Małłek A., ii iinnii. Koncepcjja Lokallnego Systemu Osłłony Przeciiwpowodziiowejj Kotlliiny Jelleniiogórskiiejj. IMGW Oddziiałł Wrocłław, 2006 r. Kamiński J. Wróbllewskii J. Sprawozdaniie z wykonanych w roku 2011 dozymetrycznych pomiiarów środowiiskowych ii radiiacyjjnego moniitoriingu wód powiierzchniiowych ii podziiemnych z rejjonów zdegradowanych w wyniiku dziiałłallnościi wydobywczejj ii przeróbczejj rud uranu na tereniie byłłego wojjewództwa jjelleniiogórskiiego. Państwowa Agencjja Atomiistykii. Biiuro Obsłługii Roszczeń b. Pracowniików ZPR – 1 w Jelleniiejj Górze, 2012 r. Kaszubkiewicz J. Jeziierskii P. Ochman D. Gałłka B. Woźniiczka P. Serafiin R. Badaniie glleb ii płłodów rollnych na tereniie powiiatu jjelleniiogórskiiego Powiiatowy program rekulltywacjjii gruntów przyjjęty uchwałłą Nr 108/305/08 Zarządu Powiiatu Jelleniiogórskiiego z dniia 26 lliistopada 2008 r. Kondracki J. Geografiia regiionallna Pollskii. PWN, Warszawa 2002r. Kozak K. Mazur J. Pomiiary radonu w budynkach. Ziiellona Pllaneta 6(81), str. 8 12, 2008 r. Kukla P., Osiickii A., Ziielliińskii T. Projjekt załłoŜeń do pllanu zaopatrzeniia w ciiepłło, energiię ellektryczną ii palliiwa gazowe miiasta Szkllarska Poręba, Katowiice, 2004 rok. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 147/148 Kurpiewski A. z zespołłem. Ocena stanu akustycznego środowiiska miiasta Jelleniia Góra r. ZOŚ „Decybell”, Jelleniia Góra, 2006 r. Kwiatkowski, Hołłdys w Jahn A. (red), Karkonosze pollskiie, Karkonoskiie Towarzystwo Naukowe w Jelleniiejj Górze, Ossolliineum 1985, s. 87 143 Łukawska R. Miiellczarek B. Kurkowska Z. Świierczok R. Program ochrony środowiiska powiiatu jjelleniiogórskiiego. Zakłład Badawczo WdroŜeniiowy InŜyniieriiii Ochrony Środowiiska Polliitechniikii Wrocłławskiiejj w Jelleniiejj Górze, 2003 r. Mierzejewski M. redakcjja. Karkonosze. Przyroda niieoŜywiiona ii człłowiiek. Wyd. Uniiwersytetu Wrocłławskiiego. Wrocłław 2005 r. Pachocki K, Wiillejjczyk E. Radon 222Rn w wodziie do piiciia z obszaru Jelleniiejj Góry. Roczniik PZH, 2001r, Nr 3, 237 246. Przylibski A.T. Radon w środowiisku Dollnego Ślląska. Ziiellona Pllaneta 6(81), str. 6 7, 2008 r. Sawicki L. Mapa geollogiiczna regiionu dollnoślląskiiego z przylległłymii obszaramii Czech ii Niiemiiec. 1:100 000. PIG Warszawa 1997 r. Schmuck A. Rejjoniizacjja plluwiiotermiiczna Dollnego Ślląska. Zesz. Nauk. WyŜszejj Szkołły Rollniiczejj we Wrocłławiiu, Melliioracjja V, Nr 27, Wrocłław 1960 r. Staffa M et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 1. Góry Izerskiie. Wydawniictwo PTTK „Krajj”, Warszawa, 1993 r. Staffa M et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 2. Pogórze Izerskiie. Wydawniictwo I Biis, Wrocłław 2003 r. Staffa M. et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 3. Karkonosze. Wydawniictwo PTTK „Krajj”, Warszawa – Kraków, 1993 r Staffa M. et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 4. Kotlliina Jelleniiogórska. M. Wydawniictwo I Biis, Wrocłław, 1999 r. Staffa M. et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 5. Rudawy Janowiickiie. Wydawniictwo I Biis, Wrocłław 1999 r. Staffa M. et all. Słłowniik geografiiii turystycznejj Sudetów. Tom 6. Góry Kaczawskiie. M. Wydawniictwo I Biis, Wrocłław 2000 r. Studiium wykonallnościi „ Regiiotram“ – reaktywacjja lliiniiii kollejjowejj Harrachov – Jelleniia Góra – Karpacz. Dorniier Consulltiing Pollska Sp.z o.o Warszawa, 2005 r. Sztuk H. z zespołłem. Inwentaryzacjja uszkodzeń środowiiska na skutek prowadzeniia poszukiiwań ii eksplloatacjjii złłóŜ uranowych. Wrocłław 1996 r. WIOŚ Wrocłław. Raport o staniie środowiiska w wojjewództwiie dollnoślląskiim w 2010 roku, Wojjewódzkii Inspektorat Ochrony Środowiiska we Wrocłławiiu, Biiblliioteka Moniitoriingu Środowiiska, Wrocłław 2011 r. ZZOOŚŚ DDEECCyyBBEELL S t r o n a : 148/148