POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
STRATEGIA ROZWOJU POWIATU
HRUBIESZOWSKIEGO
NA LATA 2008 – 2015
z perspektywą do roku 2020
Hrubieszów, marzec 2008
1 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opracował zespół w składzie:
Tomasz Ożóg Alicja Zwolak Marzena Poluch Izabela Bagińska
2 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Spis treści
1. Wprowadzenie
2. Diagnoza strategiczna – ocena głównych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych rozwoju powiatu 2.1. Przestrzeń i środowisko 2.2. Sfera społeczna 2.3. Sfera gospodarcza 2.4. Infrastruktura techniczna 2.5. Infrastruktura społeczna 2.6. Analiza SWOT
3. Projekcja przyszłego rozwoju powiatu – misja i wizja strategii
4. Cele strategiczne (obszary priorytetowe)
5. Cele operacyjne w ramach poszczególnych priorytetów (opis oraz sposób ich realizacji)
6. Zgodność ze strategicznymi dokumentami
7. Wdrażanie i monitorowanie
8. Źródła finansowania zadań
3 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
9. Tryb prac nad Strategią oraz przeprowadzony proces konsultacji społecznych
1. Wprowadzenie.
Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008 – 2015 jest długookresowym dokumentem planistycznym niezbędnym dla planowania zrównoważonego rozwoju (regionalnego) lokalnego w określonej perspektywie czasowej. Stanowi ona podstawowe narzędzie prowadzonej przez samorząd powiatu hrubieszowskiego polityki regionalnej. Przyjęty horyzont czasowy Strategii oraz jej główne założenia bezpośrednio nawiązują do zasad polityki regionalnej państwa i polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Strategia stanowić będzie bazowy dokument do opracowywania i wdrożenia na terenie powiatu hrubieszowskiego programów wojewódzkich współfinansowanych ze środków krajowych i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w dwóch kolejnych okresach programowania (tj. w latach 2007 - 2013 i 2014 - 2018). Strategia jest dokumentem o określonej logicznej strukturze. Najważniejszym wyjściowym elementem jest misja rozwoju powiatu, która określa, jaki powinien być kierunek rozwoju powiatu w perspektywie następnych kilkunastu lat i jakie są priorytety samorządu w działaniach na rzecz zaspokajania potrzeb mieszkańców. Następnym poziomem planowania są cele strategiczne, które wynikają bezpośrednio z misji – konkretnie definiują kierunki rozwoju powiatu tam określone, jednocześnie pozwalają na zachowanie jasnego podziału strategii grupując poszczególne cele i zadania. Strategiczny program zadań powiatu hrubieszowskiego odzwierciedla strategiczne cele i priorytety ustalone w strategii województwa lubelskiego. Opracowanie strategii daje władzom powiatu instrument obserwacji i kontroli procesów społecznych i gospodarczych oraz możliwość świadomego oddziaływania na to, co dzieje się na terenie powiatu hrubieszowskiego. Strategia umożliwia też stały przegląd mocnych i słabych stron powiatu.
4 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2. Diagnoza strategiczna – ocena głównych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych rozwoju powiatu.
2.1. Przestrzeń i Środowisko. Umiejscowienie powiatu w województwie i kraju; Charakterystyka sieci osadniczej; Opis zasobów naturalnych; Opis zasobów kulturowych;
Powiat Hrubieszowski położony jest w południowo - wschodniej części Województwa Lubelskiego i ma południkowo wydłużony kształt; od wschodu graniczy z Ukrainą, od południowego - zachodu z Powiatem Tomaszowskim, od zachodu z Powiatem Zamojskim, a od północy z Powiatem Chełmskim. Powiat Hrubieszowski jest najdalej na wschód wysuniętym regionem Polski. Obejmuje tereny położone na pograniczu Wyżyny Lubelskiej i Wołyńskiej oraz Polesia Lubelskiego. Siedzibą powiatu jest miasto Hrubieszów. Wschodnią granicę powiatu stanowi granica państwowa z Ukrainą. Na terenie powiatu znajduje się najdalej na wschód wysunięty punkt w Polsce – zakole rzeki Bug w miejscowości Zosin. Granicę powiatu od północnego - wschodu wyznacza rzeka Bug, która stanowi zarazem granicę państwową z Ukrainą. Powiat Hrubieszowski położony jest w odległości: 120 km od Lublina, 300 km od Warszawy, 30 km od Włodzimierza Wołyńskiego /Ukraina/ i 160 km od Lwowa /Ukraina/. Na granicy z Ukrainą zlokalizowane są trzy przejścia graniczne: międzynarodowe Zosin - Ustiług na terenie gminy Horodło; o ruchu uproszczonym Uśmierz - Waręż na terenie gminy Dołhobyczów i przejście kolejowe Hrubieszów - Izov, łączące Śląsk z Ukrainą. Przejście w Zosinie uzyskało od 15 września 2000 r. status przejścia międzynarodowego dla ruchu osobowego. Przez teren Powiatu Hrubieszowskiego przebiega szerokotorowa Linia LHS z możliwością rozbudowy bazy przeładunkowej w Hrubieszowie, łącząca Górny Śląsk z ukraińskim i rosyjskim systemem kolejowym. Powiat Hrubieszowski funkcjonuje od 1 stycznia 1999 roku, wchodząc w skład Województwa Lubelskiego; zajmuje powierzchnię 126 914 ha (powierzchnia ewidencyjna). W skład Powiatu Hrubieszowskiego wchodzi 8 jednostek administracyjnych: gmina miejska Hrubieszów i 7 gmin wiejskich( Dołhobyczów, Horodło, Hrubieszów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice).
A. Gmina Hrubieszów złożona jest z 36 sołectw, liczy 259 km2 i zamieszkuje ją 11 005 osób. Przez rzekę Bug graniczy z Ukrainą. Średnia odległość z terenu gminy do Lublina wynosi około 130 km . Posiada połączenia kolejowe z Warszawą
5 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
i Wrocławiem. W gminie rozwija się intensywna produkcja rolna, głównie uprawa zbóż, buraków cukrowych, ziemniaków i rzepaku. Należy do regionów o znikomej emisji zanieczyszczeń, ma idealne warunki do rozwijania turystyki i różnych form wypoczynku, w tym wędkarstwa oraz produkcji zdrowej żywności. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
B. Miasto Hrubieszów Hrubieszów (do 1802 r. Rubieszów) to najdalej wysunięte na wschód miasto Polski. Położone jest nad rzeką Huczwą, dopływem Bugu, w odległości 5 km od granicy z Ukrainą. Leży na Wyżynie Zachodnio – Wołyńskiej. Zamieszkuje je ok. 18 822 mieszkańców; powierzchnia miasta wynosi ok. 33 km2. Jest to miasto o bogatej tradycji i kulturze. To obszar przenikania się wpływów trzech kultur: ukraińskiej, polskiej i żydowskiej. Pierwsza wzmianka o Hrubieszowie pochodzi z 1254 r., jako osadzie wśród lasów, posiadającej dwór myśliwski. Rolę stanicy myśliwskiej będzie pełnił jeszcze w czasach jagiellońskich. Zostało to uwieńczone w jego herbie wyobrażającym jelenią głowę, między rogami której umieszczone są dwa krzyże z napisem wokoło a nadanym przez króla Zygmunta Augusta (w poł. XVI w.). Przypuszcza się, że wcześniej istniał tu, na wyspie oblanej wodami Huczwy, ruski gród obronny należący do systemu Grodów Czerwieńskich. W roku 1366 r., wraz z całą Rusią Czerwoną, został ostatecznie przyłączony do Polski. Prawa miejskie magdeburskie Hrubieszów uzyskał w 1400 r. z rąk Władysława Jagiełły. Prawdopodobnie w końcu XIV w. wzniesiono drewniany zamek, będący siedzibą starosty. Duże znaczenie dla miasta miał przywilej wydany przez Kazimierza Jagiellończyka nakazujący zmierzającym z Rusi na Mazowsze, Śląsk i Wielkopolskę wybieranie drogi przez Hrubieszów. Pomyślny rozwój przerwały najazdy Tatarów, którzy w latach 1498 - 1626 wielokrotnie grabili i niszczyli miasto. W połowie XIX w. był drugim co do wielkości, po Lublinie, miastem guberni lubelskiej. Miasto rozwijało się szybko, w 1909 r. liczyło 15 tys. mieszkańców. Obszary wokół Hrubieszowa to strefa niezurbanizowana - w promieniu około 50 km nie ma ośrodka miejskiego. Najbliższym ośrodkiem miejskim poza granicą kraju jest położony w odległości ok. 30 km Włodzimierz Wołyński. W najbliższym otoczeniu miasta - w jego podmiejskiej strefie znajdują się miejscowości: Dziekanów i Moroczyn od strony północnej, Teptiuków i Gródek na wschodzie, Brodzica i Wolica na południowym zachodzie oraz Obrowiec od strony zachodniej. Najbliższe większe miasta to Chełm i Zamość położone w odległości około 50 km oraz podobne wielkością do Hrubieszowa: Krasnystaw w odległości nieco ponad 60 km i Tomaszów Lubelski nieco poniżej 60 km. Odległość od Lublina wynosi ok. 120 km. W sąsiedztwie Hrubieszowa funkcjonują dwie duże cukrownie: Werbkowice od strony zachodniej, przy trasie do Zamościa i Strzyżów od strony wschodniej przy drodze do przejścia granicznego w Zosinie. Na północ od miasta w odległości kilku kilometrów przebiega południowa granica Strzeleckiego Parku Krajobrazowego rozciągającego się wzdłuż Bugu niemal od Horodła po Dubienkę. Hrubieszów posiada komunikacyjne powiązania drogowe z obszarem kraju poprzez sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, kolejowe z linią normalnotorową biegnącą przez Zamość oraz przebiegającą równolegle do niej linią szerokotorową tzw. LHS łączącą rejon Katowic (huta) z obszarami Ukrainy.
Najważniejsze planowane do realizacji grupy działań, mające się przyczynić do osiągnięcia strategicznych celów miasta Hrubieszowa to:
6 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
rozbudowa infrastruktury rekreacyjno-turystycznej i wypoczynkowej; rozbudowa bazy sportowej w Hrubieszowie – budowa basenu oraz boisk szkolnych; gospodarka przeciwpowodziowa (budowa zbiornika małej retencji) rozbudowa i poprawa infrastruktury technicznej (program budowy wodociągów, kanalizacji sanitarnej, modernizacja oczyszczalni ścieków, modernizacja ujęcia wody, uciepłownienie miasta – promocja odtwarzalnych źródeł energii, rozwój infrastruktury drogowej); rewitalizacja substancji mieszkaniowej w mieście; termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej; wspieranie małej i średniej przedsiębiorczości; informatyzacja urzędu; budowa budynków socjalnych rozwój przemysłu w oparciu o lokalny potencjał; rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego; rozwój współpracy partnerskiej z innymi społecznościami w kraju i zagranicą; wszechstronny rozwój zasobów ludzkich (poprawa i dostosowanie wykształcenia mieszkańców do rynku pracy, pozyskanie środków na program szkoleń zawodowych dostosowujących do rynku pracy).
Do mocnych stron miasta jak i najbliższej okolicy mogących zachęcić potencjalnych inwestorów do lokowania inwestycji na terenie Hrubieszowa możemy zaliczyć: transgraniczne położenie, stwarzające doskonałe warunki dla organizacji przedsięwzięć ukierunkowanych na rynek ukraiński i innych państw; bogate zaplecze zdrowych produktów rolnych, jako bazy dla rozwoju przetwórstwa żywnościowego; LHS (Linia Hutnicza-Szerokotorowa); hala sportowo-widowiskowa(boisko o wymiarach olimpijskich); atrakcyjny teren turystyczny (rzeka Huczwa -blisko rzeka Bug); chłonność rynku ukraińskiego; relatywnie niskie koszty pracy i znaczne rezerwy siły roboczej(duża ilość absolwentów szkół zawodowych), gwarantujące wysoką jakość pracy; dobra baza służby zdrowia; bardzo dobre warunki areosanitarne (niższe od dopuszczalnych stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych); bardzo dobre warunki bioklimatyczne (solarne, śnieżne - możliwość uprawiania narciarstwa biegowego); konkurencyjne do innych rejonów kraju ceny towarów, usług, nieruchomości (obiektów, pomieszczeń, gruntów); możliwość pozyskania środków z Unii Europejskiej na rozwój obszarów przygranicznych; sprecyzowana polityka rozwojowa Burmistrza Miasta oferująca inwestorom między innymi atrakcyjnie położone tereny i obiekty przeznaczone na rozwój działalności produkcyjnej i usługowej; inwestorzy lokalizując inwestycje na terenie miasta maja możliwość skorzystania z ulg i preferencji stosowanych na terenie Hrubieszowa (ulgi w podatkach od nieruchomości dla nowopowstających podmiotów gospodarczych - uchwała RM.).
7 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
C. Gmina Dołhobyczów złożona jest z 26 sołectw, zajmuje obszar 213 km2 i liczy 6340 mieszkańców. Dołhobyczów leży w odległości 160 km od Lublina i 32 km od Hrubieszowa. Główna gałąź gospodarki gminy to rolnictwo. Na terenie gminy brak zakładów przemysłowych. Zabytki to m.in. pozostałości założenia dworsko- parkowego oraz cerkiew murowana w Dołhobyczowie. Gmina atrakcyjna turystycznie liczy na nawiązanie współpracy i zainwestowanie w przedsięwzięcia partnerskie korzystne dla obu stron. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
D. Gmina Horodło leży we wschodniej części wzdłuż granicy z Ukrainą. Powierzchnia gminy zajmuje130,3 km2 zamieszkuje ją 5 743 osób. Odległość do Lublina - 100 km, od Hrubieszowa 18km. Główna gałąź gospodarki gminy to rolnictwo. Przemysł - Cukrownia Strzyżów. Gmina oczekuje na nawiązanie współpracy w rozwoju produkcji rolnej, przetwórstwa płodów rolnych, ośrodków rekreacji, rozwoju turystyki. Dysponuje wolnymi terenami pod składy i bazy dla eksporterów. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
E. Gmina Mircze zajmuje powierzchnię 235 km2, a zamieszkują ją 7 917 osoby. Od Lublina oddalona jest o 150 km, od Hrubieszowa o ok. 18 km. Jest to gmina rolnicza, o wielkich możliwościach produkcji roślinnej i zwierzęcej. Atrakcję gminy stanowią duże obszary leśne, zabytki i dolina Bugu. Gmina Mircze oczekuje na propozycje współpracy, głównie w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego i będzie je wspierać poprzez tworzenie dogodnych warunków inwestowania. Zainteresowana jest również współpracą z samorządami krajów Zachodu i Wschodu. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
F. Gmina Trzeszczany położona jest w północno-zachodniej części Powiatu Hrubieszowskiego. Powierzchnia gminy wynosi ponad 90 km2 liczba mieszkańców – 4 712 osoby. Odległość od Lublina wynosi ok. 130 km, od Hrubieszowa - 15km. Gmina Trzeszczany to teren typowo rolniczy. Większość podmiotów gospodarczych w gminie związana jest z rolnictwem i świadczy usługi na rzecz rolnictwa i mieszkańców wsi. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
G. Gmina Uchanie zajmuje powierzchnię 121 km2. W skład gminy wchodzi 27 sołectw, które zamieszkuje 5 135 mieszkańców. Miejscowość Uchanie oddalona jest od Lublina o 90 km, a od Hrubieszowa o 25 km. Na terenie gminy nie ma większych zakładów przemysłowych, podstawową gałęzią produkcji jest rolnictwo, czemu sprzyjają dobre gleby uprawne. Uchanie w latach 1484 - 1869 posiadały prawa miejskie. Atrakcyjna turystycznie oczekuje na współpracę. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
H. Gmina Werbkowice znajduje się w odległości około 125 km od Lublina i około 12 km od Hrubieszowa. Zajmuje obszar 187 km2, zamieszkuje ją 10 303 osób. Gmina Werbkowice jest gminą rolniczą, posiadającą bardzo dobre gleby. Przez teren gminy przebiega odcinek linii kolejowej Zamość - Hrubieszów oraz szerokotorowej LHS, łączącej Polskę z Ukrainą. Atrakcyjna turystycznie. Planowane zbiorniki retencyjne w m. Turkowice i Malice. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu.
8 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Generalnie inwestycje planowane przez gminy znajdują odzwierciedlenie w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w opracowywanych planach rozwoju lokalnego. W niniejszym opracowaniu znalazły się tylko i wyłącznie te przedsięwzięcia, które swym zasięgiem lub oddziaływaniem wykraczają poza sferę zainteresowań gmin i jako takie są w gestii zainteresowań powiatu i nie tylko. W skład struktury terytorialnej powiatu wchodzi 182 sołectwa i 186 miejscowości. Ludność powiatu liczy 74 495 (dane na dzień 31.12.2003).
Powiat Hrubieszowski położony jest na terenie następujących jednostek fizyczno - geograficznych: A. Europy Wschodniej I Wyżyny Ukraińskiej: 1.Wyżyna Wołyńsko – Podolska 2.Kotlina Pobuża a) Równina Bełzka 3.Wyżyna Wołyńska a) Grzęda Sokalska b) Kotlina Hrubieszowska c) Grzęda Horodelska II Niżu Wschodniobałtycko – Białoruskiego: 1.Polesie a)Polesie Wołyńskie - Obniżenie Dubienki B. Europy Zachodniej I Wyżyny Polskiej: 1.Wyżyna Lubelsko – Lwowska 2.Wyżyna Lubelska a) Działy Grabowieckie
Najniżej położone obszary w Powiecie Hrubieszowskim leżą w dolinie rzeki Bug, stanowiącej jednocześnie lokalna bazę erozyjną. Położenie na styku dwóch wielkich jednostek fizyczno - geograficznych Europy ma swoje odbicie w bogactwie form terenu, klimacie, urozmaiconym składzie florystycznym i faunistycznym a także w bogactwie historyczno - kulturowym. Na terenie Kotliny Hrubieszowskiej występuje cała gama glebowa od bardzo dobrych czarnoziemów (w okolicy miejscowości Czerniczyn – Modryń – Masłomęcz), rędzin, aż po gleby wytworzone z piasków. Znaczny udział powierzchni posiadają gleby hydrogeniczne, przeważnie węglanowe, co w znacznym stopniu upodabnia Kotlinę Hrubieszowska do Pobuża (Równiny Bełzkiej). Gleby Powiatu Hrubieszowskiego zasadniczo zaliczyć można do bardzo dobrych i dobrych, wyróżniających się pod tym względem w skali kraju. Znajduje się tu największy w Polsce obszar występowania czarnoziemów. Rzeźba terenu w Powiecie Hrubieszowskim to naprzemianległe obszary obniżeń i wzniesień ułożone równoleżnikowo. Z wyjątkiem północnego krańca występują tu krajobrazy wyżynne, z charakterystyczną, urozmaiconą rzeźbą typu lessowego oraz skał węglanowych. W dnach dolin występują wydmy. Na północy powiatu występuje krajobraz równinny. Wody powierzchniowe. Wschodnia część powiatu charakteryzuje się dużo mniejszymi zasobami wodnymi w stosunku do części zachodniej. Sieć rzeczna ma
9 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
większą gęstość w porównaniu z częścią zachodnią, a wody podziemne występują na mniejszych głębokościach. Mniej jest źródeł i są one mniej wydajne. Większość wód w powiecie odpływa przez system Huczwy i Bugu. Wody powierzchniowe reprezentowane są tu głównie przez rzeki, należące do zlewiska Morza Bałtyckiego, dorzecza Wisły. Największą rzeką jest tu Bug, który jest rzeką graniczną. Cały obszar Powiatu Hrubieszowskiego leży w zlewni Bugu. Sieć rzeczną dorzecza Bugu tworzy rzeka Huczwa z jej dopływami, rzeka Bukowa oraz liczne mniejsze rzeki i potoki, mokradła i rowy melioracyjne. Bug dopływa do Polski na 587,2 km swego biegu, w okolicy wsi Gołębie, gmina Dołhobyczów. Na teren Polski wkracza w pasie wyżyn, w którym po zachodniej stronie rzeki wyróżnia się obniżenie Kotliny Hrubieszowskiej i wzniesienie Grzędy Horodelskiej. Dalej na północ rozciąga się Obniżenie Dubienki, stanowiące przedłużenie Polesia Wołyńskiego. Rzeka nie jest uregulowana, posiada liczne meandry, a wiosną w dolinie rzeki występują rozlewiska związane z roztopami. Dolina zmienia swoją szerokość od około 100 m w odcinkach przełomowych do kilku kilometrów. Średni spadek rzeki wynosi o 0,17 ‰. Przepływ Bugu jest kontrolowany w Strzyżowie na 536,6 km biegu (licząc od ujścia). Teren Powiatu Hrubieszowskiego odwadniają rzeki: Warężanka, Bukowa, Huczwa i Wełnianka, należące do sytemu rzecznego Bugu. Huczwa jest pierwszym dużym dopływem Bugu. Górna część dorzecza odwadnia Grzędę Sokalską. Następnie rzeka płynie przez Kotlinę Hrubieszowską; przyjmuje tu lewostronny dopływ Siniochę, płynącą prawie równolegle do północnej krawędzi Grzędy Sokalskiej odprowadzając wodę z rozległych podmokłych obniżeń terenu, pociętych siecią rowów melioracyjnych. W Gozdowie, na 16,9 km biegu Huczwy (od ujścia) znajduje się wodowskaz zamykający zlewnię. W Hrubieszowie Huczwa dzieli się na dwa ramiona obejmujące stare miasto. Lewe ramię jest czynnym korytem, prawe zamieniono na kanał. Dolny odcinek rzeki stanowi granicę między Kotliną Hrubieszowską a Działami Grabowieckimi i Grzędą Horodelską. Z krain tych do Huczwy spływają niewielki cieki. Rzeka w dolnym biegu nie jest uregulowana. Meandruje, wcinając się głęboko w dno doliny. Średni spadek rzeki wynosi 0,86 %. Bukowa ma swój początek na południe od Wereszyna, w pobliżu którego zbiega się kilka strumieni odwadniających północną krawędź Grzędy Sokalskiej. Ich źródła znajdują się na wysokości 220 –230 m n. p. m. Bukowa płynie generalnie ku północy przyjmując małe dopływy. Poniżej ujścia największego z nich, Kacapskiego Rowu, skierowuje się ku wschodowi i uchodzi do Bugu w Kosmowie na wysokości bezwzględnej około 178 m n. p. m. Jej odpływ nie jest kontrolowany. Wełnianka. Za początek rzeki przyjmuje się źródło bijące na wysokości około 250 m n. p. m. w miejscowości Rozkoszówka na południe od Uchań. Ciek ten nazywany bywa Uchańką. Rzeka i jej dopływy w górnej części zlewni zbierają wody z obszaru wyżynnego Działów Grabowieckich. Doliny rzeczne wcinają się w podłoże kredowe, zbudowane z odpornych margli i opok. Płaskie dna dolin pocięte są rowami melioracyjnymi. Długość rzeki wynosi około 32 km. Dolna Wełnianka ma średni spadek około 0,7‰; w górnym biegu spadki te są nieco większe – ciek spod Pawłówki 1 ‰, a spod Uchań 2 ‰. Warężanka odwadnia Grzędę Sokalską. Bieg Warężanki składa się z odcinków równoleżnikowych i południkowych. Odcinek równoleżnikowy stanowi typowy przykład dolin Grzędy Sokalskiej o dużej głębokości i stromych zboczach kontrastujących z płaskim, podmokłym dnem.
10 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zbiorniki wodne i wody stojące. Na obszarze Powiatu Hrubieszowskiego występuje kilka naturalnych zbiorników wodnych o niewielkim znaczeniu. Jezioro Kacapka, położone w gminie Horodło, pomiędzy wsiami Łuszczów, Zosin i Janki Górne. Jest to jezioro pochodzenia krasowego. Posiada powierzchnię 10,2 ha i głębokość kilku metrów. Ze względu na położenie, bliskość doliny Bugu, oraz ważną ostoję ptactwa obszar ten z terenami przyległymi podlega ochronie jako użytek ekologiczny. Innym przykładem zagłębień pochodzenia krasowego są zbiorniki wodne w okolicy wsi: Modryń Kolonia, Modryniec, Smoligów, Mircze i innych. W dolinie Bugu znajdują się nieregularne zbiorniki typu starorzeczy o zmiennej powierzchni i wydłużonym kształcie. Niektóre, posiadające niewielkie rozmiary i głębokość zanikają, tworząc obszary podmokłe. Największa ilość obszarów podmokłych występuje w dolinach Bugu i Huczwy. W Powiecie Hrubieszowskim istnieje też znaczna ilość niewielkich zbiorników wodnych pochodzenia antropogenicznego, których głównym celem powstania były walory estetyczne. Ich występowanie pokrywa się najczęściej z rozlokowaniem parków podworskich, a powierzchnia z reguły nie jest duża, rzadko przekraczająca 1 ha. Na niewielkich powierzchniach utworzono także stawy hodowlane tak jak np. na Huczwie i jej dopływach( m.in. w Turkowicach) , na bezimiennym cieku pod Wieniawką (gm. Horodło), na Bukowej i jej dopływach oraz szereg innych. Sieć sztucznych zbiorników wodnych uzupełniają sadzawki utworzone w gliniankach oraz niewielkie stawy tworzone w celach estetyczno-rekreacyjnych. Na obszarze Powiatu Hrubieszowskiego wody podziemne w strefie aktywnej wymiany występują w utworach wieku kredowego, trzeciorzędowego i czwartorzędowego. Badany obszar wchodzi w obręb hydrogeologicznego regionu kredy lubelskiej, z głównym poziomem wodonośnym utrzymującym się w osadach górnej kredy, lokalnie również w utworach trzeciorzędowych lub czwartorzędowych. W obszarach dolin i obniżeń oraz równin akumulacyjnych płytko położone zwierciadło wody pierwszego poziomu decyduje o istnieniu mokradeł stałych lub okresowych. Natomiast w terenach międzydolinnych występują wody podziemne, których swobodne zwierciadło nie jest izolowane od powierzchni terenu utworami słabo przepuszczalnymi. Powiat Hrubieszowski charakteryzuje się dość dużym zróżnicowaniem siedlisk. Wykształciły się tu zbiorowiska leśne, wodne, szuwarowe, torfowiskowe, łąkowe i synantropijne.
Lasy Lasy zajmują niecałe 13% powierzchni powiatu: to ponad dwukrotnie mniej niż stanowi średnia krajowa ( lesistość kraju wynosi 28,3%). Większy, zwarty obszar lasów mieści się na terenie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Pozostałe lasy pokrywają przestrzenie na południu i północnym – zachodzie od Hrubieszowa (głównie na terenie gminy Mircze).
11 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 1: Lesistość powiatu na tle województwa i kraju (w %).
Źródło: GUS.
Fauna Powiatu Hrubieszowskiego reprezentowana jest głównie przez gatunki środkowoeuropejskie, pospolite w całej Polsce, ale spotkać można również osobliwości. Reprezentowana jest między innymi poprzez: jenota, borsuka, wydrę, kunę leśną, kunę domową, tchórza, łasicę, gronostaja, dzika, łosia, sarnę oraz jelenia. Ostatnio na terenie wszystkich gmin powiatu notuje się wzrastającą liczebność populacji lisa. Charakterystycznym gatunkiem wschodniej Zamojszczyzny jest suseł perełkowany – zwierzę z „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”. Jego występowanie stwierdzono na terenach gmin Dołhobyczów, Mircze i Uchanie. Na terenach gmin Uchanie i Dołhobyczów odnotowano również występowanie tchórza stepowego. Zamojszczyzna jest północno – zachodnim cyplem występowania tego gatunku. Jego obecność jest osobliwością fauny powiatu i wiąże się ściśle z koloniami susłów. Są one, bowiem składnikiem bazy pokarmowej tchórza stepowego. Na uwagę zasługuje również największa w tym regionie kolonia czapli siwej- „Czapliniec” w miejscowości Kosmów oraz charakterystycznej dla południowo – wschodniej Polski - żołny. Gnieździ się ona w stromych skarpach Bugu w okolicy
12 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zosina, a także w skarpach lessowych koło Cukrowni Strzyżów, w Wieniawce i Łuszkowie. Ostoją fauny wodno – błotnej jest również śródpolne jezioro „Kacapka” koło Zosina. Szczególnie cenna jest tu lęgowa kolonia rybitwy białoskrzydłej. Wiele obszarów w obrębie Powiatu Hrubieszowskiego podlega szczególnej ochronie. Należą do nich: Strzelecki Park Krajobrazowy, Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu, rezerwaty przyrody, rezerwaty leśne, faunistyczne i zespoły przyrodniczo- krajobrazowe. Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu chroni głównie ekosystemy nieleśne - szuwarowe, łąkowe, wodne doliny Bugu oraz kserotermiczne na zboczach doliny tej rzeki. Dolina Bugu jest cenną ostoją fauny wodno - błotnej, na zboczach kserotermicznych występują bardzo rzadkie gatunki roślin naczyniowych oraz stepowych owadów. Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu został powołany w celu ochrony wyróżniających się krajobrazowo ekosystemów leśnych, wodnych, łąkowych oraz pól uprawnych charakteryzujących się bogactwem gatunkowym roślin i zwierząt. Obszar ten obejmuje środkową część doliny Huczwy oraz liczne kompleksy leśne położone wokół Mircza. Zbiorowiska leśne wykształciły się tu na różnych rędzinach kredowych, piaskach gliniastych i lessach. Zachowały się tu dąbrowy świetliste z dużym udziałem roślin stepowych w runie i lasy grądowe. Strzelecki Park Krajobrazowy- Lasy Strzeleckie uznawane są za jedno z największych w Europie skupisk ptaków drapieżnych oraz nietoperzy. Ze względu na swoje walory, obszary leśne parku zostały wpisane na listę ostoi ptaków o znaczeniu krajowym, natomiast dolina Bugu to ostoja o znaczeniu europejskim. W Parku występuje również wiele rzadkich roślin takich jak: skalnica ziarenkowata, czosnek kątowaty, brzoza niska, obuwik pospolity, lilia złotogłów, wawrzynek wilcze łyko oraz parzydło leśne.
13 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 2: Gospodarka odpadami i obszary chronione Powiatu Hrubieszowskiego.
14 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Źródło: GUS.
15 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Rezerwaty, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. W miejscowości Ślipcze Bug silnie meandruje, a następnie przebijając się przez kredowe wzniesienia przechodzi w odcinek przełomowy. Strome skarpy pocięte są przez płytkie wąwozy i jary, a malowniczości i dzikości dodaje krajobrazowi porastający zbocza las. Tutaj znajduje się leśny rezerwat przyrody. Na mniej nachylonych zboczach i niewielkich polanach występuje roślinność ciepłolubna, obfitująca przede wszystkim w gatunki stepowe, znajdujące tu dzięki wapiennemu podłożu znakomite warunki rozwoju. Przy drodze Hrubieszów - Czumów, na zboczach otaczających najniższe tarasy Bugu został utworzony użytek ekologiczny, chroniący roślinność stepową. Wśród pokrywającej stoki roślinności występuje tu wiele osobliwości florystycznych Lubelszczyzny takich jak: oset zwisły, starzec polny i wiśnia karłowata. W Gródku na zboczu doliny Bugu mieści się rezerwat roślinny. Silnie nasłoneczniona nadbużańska skarpa w okolicy Gródka jest miejscem, gdzie na podłożu lessowym rozwija się stepowa i ciepłolubna roślinność pochodząca z południowo-wschodniej Europy. Występuje tu wiele rzadkich w naszym kraju roślin, a wśród nich takie jak: wężymord stepowy, żmijowiec czerwony, kosaciec bezlistny czy szczodrzeniec zmienny, który ma tu jedyne w Polsce stanowisko. Dna dolin Huczwy i Bugu są często w okresie wiosenno - letnim zalewane. Duże rozlewiska Bugu występują w rejonie miejscowości Husynne, Gródek i Czumów. Stają się one okresowo siedliskiem licznych gatunków ptaków. Obszar ten sprawia wrażenie falującego morza dzięki terenom pokrytym trawami, które łagodnie kołyszą się na wietrze. W okolicach Horodła utworzono rezerwat "Liski", który wchodzi w skład Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Szczególnej ochronie poddane zostały tu: starodrzew dębowy, sosna matczańska i runo leśne. Na terenie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego znajdują się również rezerwaty leśne: Matcze, Cegielnia, Kłosy. Ich faunę reprezentują: jelenie, sarny, wydry, borsuki, dziki oraz lisy i zające. W lasach występują wiewiórki, na mokradłach stada dzikich kaczek oraz bociany. Na zachód od Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, w miejscowości Gliniska w gminie Uchanie, na znacznych wzniesieniach terenu położony jest jeden z nielicznych w Europie rezerwat faunistyczny, w którym występuje miedzy innymi tchórz stepowy, łasica, łaska i kolonia susła perełkowanego. W gminie Dołhobyczów występują dwa rezerwaty faunistyczne: Myców i Chochołów. Są to miejsca występowania susła perełkowanego. Pomiędzy miejscowościami Zosin, Janki Górne i Łuszków, nad Bugiem, znajduje się użytek ekologiczny "Kacapka" z małym naturalnym jeziorkiem na śródpolnym obniżeniu terenu. Na zmieniającej się w zależności od pory roku powierzchni pokrytego trzcinami jeziora spotkać można ciekawe gatunki ptactwa wodnego. Miejsce to jest jednym z pięciu legowisk rybitwy białoskrzydlatej w Polsce. Ochronie podlega również unikatowa roślinność stepowa oraz różne gatunki zwierząt m.in. bobry, łosie, żołna. Żołnę można oglądać również w Wieniawce obok Horodła. Teren ten zalicza się do zespołu przyrodniczo - krajobrazowego. Można tu podziwiać kolorowo upierzone ptaki, przybysze ze strefy podzwrotnikowej, które w norkach w skarpach lessowych zakładają gniazda w okresie letnim. W Kosmowie, w miejscowym lasku, na granicy z miejscowością Cichobórz, czaple siwe założyły tzw. czapliniec. Jest tutaj skupisko blisko 80 gniazd tych ptaków.
16 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Od Husynnego w gminie Hrubieszów, Strzyżowa, aż po Matcze w gminie Horodło, wzdłuż Doliny Bugu ciągnie się, unikatowy w skali kraju, szlak bocianich gniazd. Drzewa pomnikowe. Na terenie powiatu znajduje się duża ilość ponad stuletnich drzew pomnikowych. Ich większe skupiska, rosną najczęściej na terenie podworskich parków: w Werbkowicach, Uchaniach, Dołhobyczowie, Strzyżowie, Moroczynie i Stefankowicach. W Hrubieszowie rośnie kilkanaście drzew zaliczanych do pomników przyrody, są to głównie wyniosłe jesiony przy dworku Du Chateau i wokół kościoła św. Stanisława Kostki oraz dąb szypułkowy w parku miejskim. W miejscowości Turkowice na terenie Zespołu Szkół rośnie zespół kilkusetletnich dębów i lip. Opis zasobów kulturowych. Zamieszkała od tysiącleci ziemia hrubieszowska ma przebogatą historię, która pozostawiła po sobie wiele pamiątek prehistorycznych w postaci kurhanów, grodzisk i cmentarzysk oraz nieco nam bliższych w postaci zabytkowych budowli, nierzadko architektonicznych pereł. Kresowe położenie ziemi hrubieszowskiej sprawiło, że na terenie Powiatu Hrubieszowskiego od wieków także krzyżowały się wpływy wielu narodów i religii, co sprawia, że omawiany obszar od czasów prehistorycznych po dzień dzisiejszy jest strefą wzajemnego przenikania się kultur. Wpływy polskie, ruskie, litewskie, tatarskie i żydowskie, a tym samym wpływy katolickie, prawosławne, judaistyczne i muzułmańskie stworzyły bogaty i niepowtarzalny klimat kulturowego pogranicza. Katolickie kościoły sąsiadują tu z prawosławnymi cerkwiami, żydowskie macewy z unickimi nagrobkami. Splątanie się kultur pogranicza jest widoczne tu na każdym niemal kroku. Zabytki świeckie w regionie reprezentują przede wszystkim pałace i dwory – siedziby rodów władających w swoim czasie znacznymi dobrami. Na uwagę zasługują zespoły podworskie i okalające je parki z przełomu XIX i XX wieku. Teren powiatu usiany jest również licznymi zabytkami sakralnymi, wśród których znamienne dla hrubieszowskiego krajobrazu są cerkwie greckokatolickie i unickie oraz kościoły, XIX-wieczne kapliczki drewniane, zespoły poklasztorne i przydrożne krzyże. Ten zakątek Polski został ciężko doświadczony przez historię. Świadczy o tym stan zabytków, świadczą o tym groby jak i liczne pomniki pamięci. Są to głównie pomniki i tablice walki i męczeństwa na miejscowych cmentarzach oraz reprezentacyjnych miejscach w miejscowościach i kościołach, upamiętniające powstańców styczniowych, żołnierzy WP z lat 1918 - 1920 r., poległych na hrubieszowskiej ziemi w walce ze strzelcami siczowymi i konnicą Budionnego; żołnierzy Września 1939 r. zabitych przez hitlerowców lub zamordowanych przez Armię Czerwoną; partyzantów poległych w walce z Niemcami i UPA, a także ludność cywilną - ofiary mordów hitlerowskich i nacjonalistycznych szaleńców z UPA z lat 1939-1945 oraz powojennej partyzantki antykomunistycznej.
17 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 3: Wykaz zabytków na terenie Powiatu Hrubieszowskiego.
Białowody Dworek z otaczającym parkiem z 1894r. Chłopiatyn Dawna cerkiew filialna grecko-katolicka, ob. kościół filialny rzym.- kat. p.w. Ducha Św. Wzniesiona 1863-4 Cichobórz Cmentarz wojenny z I wojny światowej
Czumów Pałac z otaczającymi pozostałościami parku Dąbrowa Park i trzy budynki gospodarcze Dłużniów Kościół filialny p.w. Podniesienia Krzyża Św.(d. cerkiew gr.-kat.), cmentarz przykościelny z drzewostanem Dołhobyczów Zespół pałacowy: pałac, dwie oficyny, spichlerz, pawilon, d. rządcówka, park, trzy aleje dojazdowe. Powstał w latach 1836-1900. Cerkiew prawosławna z cmentarzem cerkiewnym Kościół paraf. rzym.-kat. p.w. MB Częstochowskiej (neogotycki) wraz z wyposażeniem wnętrza, cmentarz kościelny z drzewostanem i figurą Matki Boskiej, mur ogrodzeniowy. Wzniesiony 1911-14 Dziekanów Kaplica grobowa Grotthusów na terenie cmentarza grzebalnego. Wzniesiona ok. poł. XIX w. Dawna rządcówka Fundacji Staszicowskiej Zabudowania Dawnej Fundacji Staszicowskiej. Wzniesione ok. 1816. Dawna Kuźnia (w zabudowaniach d. Fundacji Staszicowskiej Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego). Klasycystyczna. Gołębie Pałacyk, pozostałości parku, dwie bramy wjazdowe, Gozdów Grodzisko Gródek Stanowisko archeologiczne nr 6 (d.1D) -osada kultury czernichowskiej. Wielokulturowa osada i cmentarzysko na stanowisku archeologicznym 1C Grodzisko na stanowisku la – tzw. "Zamczysko". Utożsamiane z grodem Wołyń wchodzącym w skład Grodów Czerwieńskich. Wczesnośredniowieczne, lokowane na wcześniejszym zwartym osadnictwie z w. VIII-IX. Horodło Kościół parafialny, podominikański p.w. MB Różańcowej i św. Jacka, z wyposażeniem w zabytki ruchome, dzwonnica, otaczający drzewostan w granicach cmentarza kość., wzgórze na którym usytuowany kościół Kościół i Dawny Klasztor Dominikanów. Konwent ufundowany 1411 przez Aleksandrę, siostrę Jagiełły, żonę Ziemowita. Erekcja kościoła 1425. Dawna cerkiew unicka, ob. kościół filialny p.w. św. Mikołaja. Kościół polsko-katolicki p.w. Zmartwychwstania Pańskiego z 1933r. Plebania przy kościele parafialnym, d. dominikańskim Budynek Urzędu Gminy. Zamczysko tzw. "Wały Jagiellońskie" Hrebenne Zespół dworski: dwór z towarzyszącą zielenią, wzniesiony ok. poł. w. XIX Hrubieszów Układ urbanistyczny miasta Hrubieszowa, obejmujący zabudowę wyspy okolonej przez rz. Huczwę wraz z przedmieściem w rejonie ulic Podzamcza i 1 Maja, z historyczną siecią ulic i placów oraz skalą zabudowy, także sylwetkę miasta i konfigurację terenu Dworek z 2 poł XIX w.( klasycystyczny), ul. Czerwonego Krzyża 18a Kościół parafialny pw. MB Nieustającej Pomocy (d. cerkiew prawosławna garnizonowa), cmentarz kościelny na działce, ul. Dwernickiego Dom z 1 poł. XIX w., ul. Kościelna 2b Dworek z 2 poł. XVIII w., ul. Krucza 6 budynek d. szpitala powiatowego im. św. Jadwigi, wraz z kaplicą i jej wyposażeniem wnętrza, drzewostan, ul.1 Maja 11 Cerkiew Par. prawosławna p.w. Wniebowzięcia wniesiona 1873 na miejscu kościoła farnego rozebranego 1786. Murowana. Obrazy barokowe w. XVIII/XIX: 1-2. Matki Boskiej z Dzieciątkiem, jeden z nich z Tyszowiec; 3. Zaśnięcia Matki Boskiej; 4. Chrystusa Dobrego Pasterza. Krzyż ołtarzowy cynowany 1poł. w. XIX. Cmentarz przycerkiewny, drzewostan otaczający cerkiew, ogrodzenie cmentarza przycerkiewnego, ul. 3 Maja 4
18 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Plebania (późnobarokowa), ul. 3 Maja 6 Dawny Syndykat Rolniczy, zbudowany w 1920 r., ul. 3 Maja 10 Dwór zw. Du Chateau, wzniesiony w 1791, na miejscu dawnego zamku. Ok. poł. w. XIX odbudowana oficyna wsch. w 1941 oficyna zach. wzorowana na poprzedniej; w tym czasie przekształcony. Barokowo – klasycystyczny. Murowany z cegły, otynkowany, ul. 3 Maja 11 Zespół klasztorny podominikański: kościół pw. św. Mikołaja, z wyposażeniem w zabytki ruchome, klasztor, dzwonnica, drzewostan w obrębie cmentarza. Kościół i Dawny Klasztor Dominikanów. Pierwotne budynki drewniane wzniesione 1416 z fundacji Jana Biskupca bpa chełmskiego. Po spaleniu w 1544 odbudowane 1548 na innym miejscu, być może z fundacji Zygmunta Augusta. Spalone ponownie 1648 przez Kozaków, odbudowane ok. 1695 z fundacji Feliksa Potockiego kasztelana krakowskiego. Obecny kościół, zapewne wraz z klasztorem, wzniesiony w okresie 1736-66. Budynki murowane z cegły, otynkowane, ul. 3 Maja 12 dworek (d. Wydział Powiatowy Sejmiku Hrubieszowskiego) wraz z posesją i posesjami sąsiednimi. Granice ochrony określone w decyzji, ul. 3 Maja 17 Dom- dawna szkoła z 2 poł XIX w., ul. Partyzantów 11 Dom Lekarzy TRH z poł XIX w., ul. Piłsudskiego 8 Kamienica- klasycystyczna., Plac Wolności 1 Dom z końca XIX w., ul. Staszica 9 Dworek (klasycystyczny)., ul. Staszica 12b Zespół pocerkiewny: dawna cerkiew parafialna pw. św. Mikołaja, ob. kościół rzym.-kat. pw. św. Stanisława Kostki, wraz z wyposażeniem w zabytki ruchome, d. dzwonnica, obecna dzwonnica, drzewostan w granicach cmentarza kościelnego, ul. Staszica 13 Kamienica z 1825 r. , klasycystyczna, ul. Targowa 7 Cmentarzysko kurhanowe – stanowisko archeologiczne nr 11, Hrubieszów - Pogórze Husynne Stanowisko archeologiczne nr 1-tzw "Księżycowa Mogiła" (kurhan), na działce w Teptiukowie, wg zał. Jarosławiec Cmentarzysko kurhanowe – stanowisko archeologiczne nr 33, cmentarzysko kurhanowe - stanowisko nr 1. Dawny spichlerz, d. zajazd, budynek leśnictwa z elementami pierwotnego wystroju, Klasycystyczny. Frontem zwrócony na pd. Murowany z cegły, otynkowany. Zajazd zbudowany w latach 1820-1830. Leśniczówka zbudowana po 1816r. Józefin Stanowisko archeologiczne nr 14-kopiec (kurhan). Janki Kościół p.w. MB Różańcowej (d. cerkiew prawosławna), wybud. w 1875 r. Kobło Cmentarz wojenny z I wojny światowej Kopyłów Zespół dworski: cztery budynki gospodarcze, park Cmentarz prawosławny założony w 2 poł. XIX w. Korytyna Stanowisko archeologiczne nr 1- kopiec (kurhan). Kryłów Kolonia Kurhan - stanowisko archeologiczne nr 21. Figura św. Mikołaja z wilkiem kamiennym Kryłów Zamczysko Ruiny Zamku. Wzmiankowany 1585 jako twierdza, zapewne istniał wcześniej. Obecny wzniesiony 4 ćw. w. XVI lub pocz. W. XVII Zniszczony przez Szwedów. Położony w pd.-zach. części wyspy, w zakolu utworzonym przez odnogę Bugu. Murowany z cegły o układzie polskim. Założony na rzucie zbliżonym do trójkąta o lekko złamanym boku zach. Park, brama wjazdowa, domek odźwiernego.. Cmentarz grzebalny wraz z kaplicą, nagrobkami i drzewostanem Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, wraz z wyposażeniem, dzwonnica, drzewostan. Neogotycki. Murowany z cegły, otynkowany; jednonawowy, z wieżą od frontu Ogród Klasztorny ks. Reformatów powstały po 1763 r.
19 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Liski Cerkiew gr.-kat. p.w. św. Jana Chrzciciela zbudowana w latach 1872-1875. Drewniana, trójkopułowa. Malice Kościół Filialny p.w. Krzyża Św. Wzniesiony 1841 jako kaplica grobowa Ignacego Lubowieckiego prezesa Komisji Województwa Lubelskiego (zm. 1837), przez żonę i dzieci. Neogotycki. Orientowany. Murowany z cegły, otynkowany. Matcze Cmentarzysko kurhanowe – stanowisko archeologiczne nr 30 Mieniany Kaplica grobowa rodziny de Magóra Madan w granicach otaczającego szpaleru drzew. Kaplica wzniesiona 1 poł. w. XIX. Klasycystyczna. Murowana z cegły, otynkowana. Mircze Dawna Cerkiew Par. gr.-kat. p. w. św. Kosmy I Damiana, obecnie kościół par. p.w. Zmartwychwstania Pańskiego. Wzniesiona 1814 Zespół budynków drewnianych Modryń Dawna Cerkiew Par. gr.-kat. P.w. Opieki N.P Marii. Wzniesiona 1740 z fundacji Rozalii Wilgi na miejscu poprzedniej ufundowanej 1406 przez Władysława Jagiełłę i zniszczonej przez Szwedów na pocz. w. XVIII. Zamieniona ok. 1870 na prawosławną , gruntownie odnowiona 1885, obecnie wyremontowana. Cmentarz z I wojny św. Mołożów Kolonia Cmentarz z okresu Powstania Styczniowego Moniatycze Kościół Par. p.w. ś. Piotra i Pawła. Obecny kościół wzniesiony 1873 na miejscu poprzedniego z 1740 Orientowany, drewniany. Cmentarz z 1 poł. XIX w. Moroczyn Zespół dworski: dwór, spichlerz, park, stawy między pałacem a parkiem, Myców Dawna Cerkiew Fil. gr.-kat. p.w. św. Mikołaja. Wzniesiona 1859,z zachowaniem tradycji budownictwa cerkiewnego, zamieniona ok. 1875 na prawosławną; po 1948 przemieniona na magazyn, zdewastowana, dach pozbawiony częściowo pokrycia. Kaplica grobowa Hulimków zbudowana w 1900. Nieledew Osiedle fabryczne przy cukrowni z końca XIX w. Oszczów Kościół Filialny p.w. św. Barbary i Trójcy Św.Pierwotny Kościół wzniesiony 1468. Obecny kościół zbudowany 1944 po spaleniu w tymże roku poprzedniego, drewnianego z 1730. Dawny Dwór (fig. 53) Wzniesiony 2 poł. w. XVIII, spalony w czasie drugiej wojny światowej, w odbudowie od 1957. Podhorce Cmentarz wojenny z I wojny światowej Radostów Cmentarz z I wojny światowej Stefankowice Dawny Dwór. Wzniesiony na pocz. w. XIX, częściowo drewniany, częściowo murowany. Park dworski z kuźnią z XIX/XX w. Strzyżów Dawna Cerkiew Par. gr.-kat p.w. Narodzenia N. P. Marii, obecnie kościół par. wzniesiona 1817 staraniem ks. Eliasza Zborowskiego, na miejscu poprzedniej z 1724; zamieniona ok. 1875 na prawosławną; Dawny Zespół Pałacowy. Założony w 3. tercji w. XVIII. Położony nad Bugiem, Sulimów Dawna Cerkiew Fil. Gr.-kat. p.w. św. Jana Ewangelisty, obecnie kościół fil. (fig. 42). Wzniesiona 1867 z zachowaniem tradycji budownictwa cerkiewnego Szpikołosy D. cerkiew ob. kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Łaskawej, wraz z wyposażeniem wnętrza Cmentarz wojenny z I wojny św. Szychowice Park dworski z 2 poł. XVIII w. Ślipcze Cmentarzysko kurhanowe Teratyn dawna cerkiew par. prawosławna p.w. św. Mikołaja. Wzniesiona 1880 na miejscu poprzedniej gr.-kat, drewnianej. Od 1947 kościół Rzym.-kat. Terebiń Kościół filialny pw. Św. Piotra i Pawła (d. cerkiew unicka) wraz z wyposażeniem Kwatera wojenna zamknięta dla pochówków na cmentarzu prawosławnym Terebiniec dawny dwór -wzniesiony ok. poł. XIX w. Grodzisko na stanowisku nr 1
20 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Kościół Par. p.w. Trójcy Św i Narodzenia N.P Marii. Parafia istniała przed 1531. Obecny kościół wzniesiony 1913-23 Murowany. Neogotycki. Z poprzedniego kościoła zachowane częściowo wyposażone Trzeszczany Zespół pałacowo-parkowy: pałac, spichlerz, oficyna, park ze stawem Budynki wzniesione 1 poł. w. XIX. Murowane z cegły, otynkowane Cmentarzysko kurhanowe na stanowiskach archeologicznych nr 1 w Trzeszczanach i nr1 w Chyżowicach. Kościół parafialny pw. Przenajświętszej Trójcy i Narodzenia NMP z cmentarzem i dzwonnicą Cmentarz grzebalny rzym.-kat. z początków XIX w. Zespół monastyru prawosławnego tzw. Zakład: budynek główny, d. Sobór (tzw. Turkowice Aula), tzw. Czajnia, dom ihumeni, szkoła, zieleń towarzysząca zabudowie Uchanie Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, z wyposażeniem wnętrza w zabytki ruchome, otaczający drzewostan, dzwonnica, wzgórze, na którym kościół wzniesiony. Pierwotny wzniesiony 1482-84 wraz z założeniem parafii, z fundacji Pawła Jasieńskiego kasztelana sandomierskiego, konsekrowany 1505 lub 1507; przy kościele osadzeni paulini. Zapewne po zniszczeniach 1549 opuszczony przez zakonników. Obecny kościół w pierwszej fazie wzniesiony kosztem prymasa Jakuba Uchańskiego (uposażony 1575), częściowo na fundamentach gotyckich (prezbiterium i częściowo zakrystia); rozbudowany i całkowicie przekształcony 1 ćw. w. XVII Park krajobrazowy oraz zamczysko średniowieczne (wpisane do rejestru zabytków pod nr A/231) z drzewostanem budynek d. apteki przy ul. Partyzantów 30,wraz z otoczeniem Zamczysko Werbkowice Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Arch. (d. Cerkiew prawosławna), z wyposażeniem wnętrza, dzwonnica, cmentarz przykościelny Zespół pałacowo-parkowy: pałac, oficyna, brama wjazdowa wraz z murem wiążącym ją z pałacem, zarządcówka, stajnia, park wraz z dąbrową Przestrzenny układ komunikacyjny Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej na odcinku Werbkowice-Hrubieszów. Ochronie podlegają następujące elementy: tor główny-szlakowy kolei wąskotorowej od stacji Werbkowice Wąsk. do ul. Przemysłowej, tory pomocnicze (11) odchodzące do budynku parowozowni na terenie stacji Werbkowice, tor pomocniczy w obrębie stacji Hrubieszów Wąsk., urządzenia nastawczo-rozjazdowe i sygnalizacyjne związane z torem szlakowym i torami pomocniczymi, napowietrzna linia telekomunikacyjna drutowa biegnąca obok toru szlakowego od stacji Werbkowice do stacji Hrubieszów Wieniawka Park podworski z poł. XIX w. Wiszniów Kościół parafialny pw. Św. Stanisława Bpa (d. cerkiew unicka) z wyposażeniem wnętrza Władzin Dworek z pozostałościami parku oraz sadu owocowego Wołajowice Cmentarz wojenny z I wojny światowej Żniatyn Kościół parafialny pw. Św. Michała Anioła wraz z wyposażeniem w zabytki ruchome oraz dzwonnica Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie
Zdecydowana większość obiektów historycznych wymaga gospodarzy oraz zabiegów konserwatorskich i restauracyjnych. Stan niektórych z nich jest już trwałą ruiną i jako taki wymaga zabezpieczenia.
21 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.2. Sfera społeczna.
2.2.1. Ludność.
Ludność Powiatu Hrubieszowskiego według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. liczyła 68 398 osoby. W strukturze ludności brak istotnych dysproporcji ilościowych między płciami; odsetek kobiet wynosi 51% ogółu mieszkańców, zaś mężczyźni 49%. Cały obszar jest stosunkowo słabo zaludniony - średnia gęstość zaludnienia wynosi 54 osób/km2. Małą gęstością zaludnienia (86 osób na km2) charakteryzuje się całe Województwo Lubelskie, jednak na jego tle tereny Powiatu Hrubieszowskiego są zaludnione jeszcze słabiej. Gęstość zaludnienia w poszczególnych gminach przedstawia poniższy załącznik. Zdecydowana większość ludności zamieszkuje na wsi.
Zał. nr 4: Gęstość zaludnienia w gminach Powiatu Hrubieszowskiego w 2006 r.
Werbkowice; 54 Uchanie; 41 Trzeszczany; 51 Mircze; 33 Hrubieszów; 42 Horodło; 43 Dołhobyczów; 28
0 10 20 30 40 50 60
Liczba mieszkańców w km2
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 5: Ludność Powiatu Hrubieszowskiego (stan na 31 XII 2004 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN
69 476 34 171 35 305 55 103 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 6: Ludność Województwa Lubelskiego (stan na 31 XII 2004 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN 2 185 156 1 061 281 1 123 875 87 106
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
22 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 7: Ludność Powiatu Hrubieszowskiego (stan na 31 XII 2005 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN
69 133 33 926 35 207 54 104 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Zał. nr 8: Ludność Województwa Lubelskiego (stan na 31 XII 2005 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN 2 179 611 1 058 006 1 121 605 87 106 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 9: Ludność Powiatu Hrubieszowskiego (stan na 31 XII 2006 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN
68 398 33 566 34 832 54 104 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 10: Ludność Województwa Lubelskiego (stan na 31 XII 2006 r.).
KOBIETY NA OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY NA 1 KM2 100 MĘŻCZYZN 2 172 766 1 053 772 1 118 994 86 106 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Przyrost naturalny ludności na terenie Powiatu Hrubieszowskiego jest ujemny i wynosi średnio -2,05 przy wskaźniku - 0,54 dla województwa. Średni przyrost naturalny jest tu sporo niższy niż średni na obszarze całego Województwa Lubelskiego co jeszcze bardziej niekorzystnie rozkłada się w niektórych gminach w poszczególnych gminach powiatu.. Ujemny przyrost naturalny, któremu towarzyszy ujemne saldo migracji wynoszące -6,93 przy jednocześnie niewielkiej gęstości zaludnienia tworzy doskonałe warunki dla korzystnego kształtowania sieci osadniczo-gospodarczej przy jednocześnie zmniejszanej presji na środowisko przyrodnicze. Relatywnie niekorzystna jest tu jednak struktura wieku ludności. Na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypada 65 osób w wieku nieprodukcyjnym; co przy wzrastającej migracji i ujemnym przyroście będzie przekładało się w latach następnych na tzw. efekt starzenia się społeczeństwa.
23 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 11: Przyrost naturalny w Powiecie Hrubieszowskim na tle woj. lubelskiego.
0 POWIAT HRUBIESZOWSKI WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE -0,5 -0,54 -1
-1,5
-2 -2,05 -2,5
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 12: Ruch naturalny ludności w Powiecie Hrubieszowskim ( w 2004 r.).
PRZYROST MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ŻYWE ZGONY NATURALNY 5,81 9,36 11,04 -1,68 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 13: Ruch naturalny ludności w Województwie Lubelskim ( w 2005 r.).
URODZENIA PRZYROST MAŁŻEŃSTWA ZGONY ŻYWE NATURALNY 5,44 9,47 10,38 -0,91 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 14: Ruch naturalny ludności w Powiecie Hrubieszowskim ( w 2005 r.).
PRZYROST MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ŻYWE ZGONY NATURALNY 6,17 9,41 11,20 -1,79 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 15: Ruch naturalny ludności w Województwie Lubelskim ( w 2005 r.).
PRZYROST MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ŻYWE ZGONY NATURALNY 5,93 9,75 10,58 -0,84 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
24 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 16: Ruch naturalny ludności w Powiecie Hrubieszowskim ( w 2006 r.).
PRZYROST MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ŻYWE ZGONY NATURALNY 6,84 9,10 11,15 -2,05 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 17: Ruch naturalny ludności w Województwie Lubelskim ( w 2006 r.).
PRZYROST MAŁŻEŃSTWA URODZENIA ŻYWE ZGONY NATURALNY 6,20 9,85 10,39 -0,54 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 18: Ruch naturalny w Powiecie Hrubieszowskim (w latach 2004-2006).
RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM
15 11,04 MAŁŻEŃSTWA 11,2 11,15 10 9,41 9,36 9,1 6,17 6,84 URODZENIA ŻYWE 5 5,81 ZGONY 0 -1,68 -1,79 -2,05 2004 2005 2006 PRZYROST -5 NATURALNY KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
Zał. nr 19: Ruch naturalny w Województwie Lubelskim (w latach 2004-2006).
RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM
12 10,38 10,58 10 10,39 9,75 8 9,47 9,85 MAŁŻEŃSTWA 6,2 6 5,44 5,93 URODZENIA ŻYWE 4 ZGONY 2 PRZYROST NATURALNY 0 -0,91 -0,84 -0,54 -2 2004 2005 2006 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
25 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
W powiecie znajduje się 223 miejscowości wiejskich. Pod względem ludności zajmuje 13 lokatę w województwie. Średnia gęstość zaludnienia wynosi około 58 osób/km2. Według rocznika statystycznego GUS 60,45% ludności jest w wieku produkcyjnym, 18,55% w wieku poprodukcyjnymi, 21% w wieku przedprodukcyjnym. Obszar przestrzenny sieci osadniczej ma zróżnicowany charakter. Największa koncentracja ludności znajduje się w mieście Hrubieszowie oraz w gminie Hrubieszów. Łącznie na terenie Powiatu Hrubieszowskiego mieszka 14 402 osób w wieku przedprodukcyjnym. Zdecydowany wpływ na zmniejszenie się w ostatnim czasie liczebności grupy osób w wieku przedprodukcyjnym ma zmniejszająca się z roku na rok liczba urodzeń a także osiągnięcie pełnoletności i przejście do grupy wieku produkcyjnego przez osoby urodzone w pierwszej połowie lat 80-tych tj. w okresie ostatniego wyżu demograficznego jak również migracje na bardziej zasobne i atrakcyjne rynki pracy.
Zał. nr 20: Powierzchnia i ludność Powiatu Hrubieszowskiego (w 2006r.).
% POWIERZCHNI LICZBA LICZBA LUDNOŚ LUDNOŚC LUDNOŚ NAZWA GMINY A SOŁECT MIEJSCOWOŚC Ć I Ć NA KM2 GMINY (KM2) W I OGÓŁEM W POWIECIE MIASTO 33,0 1 18 549 27,1 562 HRUBIESZÓW HRUBIESZÓW 259,2 36 49 10 786 15,8 42 MIRCZE 234,9 29 33 7 747 11,3 33 DOŁHOBYCZÓ 212,6 26 40 6 045 8,9 28 W WERBKOWICE 187,2 28 32 10 062 14,7 54 HORODŁO 130,3 15 23 5 647 8,3 43 UCHANIE 120,6 27 32 4 957 7,2 41 TRZESZCZANY 90,3 14 14 4 605 6,7 51 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Struktura ludności według podziału na podstawowe grupy wiekowe (na dzień 31.12.2006 r.) wskazuje 21% ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu. Udział ten jest tylko taki sam jak średnia wojewódzka. Należy jednakże zwrócić uwagę na postępujący odpływ osób w wieku przedprodukcyjnym, który świadczy o stopniowym starzeniu się społeczeństwa (jest to również trend ogólnonarodowy).
26 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 21: Ludność według grup wieku w Powiecie Hrubieszowskim (w 2006r.).
W WIEKU LUDNOŚĆ W
PRZEDPRODUKCYJN PRODUKCYJNY POPRODUKCYJN WIEKU
WYSZCZEGÓLNIE OGÓŁE YM M YM NIEPRODUKCYJN
NIE M W TYM W TYM YM NA 100 OSÓB W TYM RAZE RAZEM KOBIET RAZEM KOBIET W WIEKU KOBIETY M Y Y PRODUKCYJNYM
POWIAT 41 12 68 398 14 402 7 037 19 355 8 440 65 HRUBIESZOWSKI 352 644
MIASTO 12 18 549 3 729 1 882 5 973 2 701 1 911 54 HRUBIESZÓW 056
HRUBIESZÓW 10 786 2 528 1 230 6 297 2 849 1 961 1 293 71
MIRCZE 7 747 1 550 761 4 518 2 009 1 679 1 102 71
DOŁHOBYCZÓW 6 045 1 232 595 3 668 1 698 1 145 747 65
WERBKOWICE 10 062 2 174 1 063 5 999 2 746 1 889 1 249 68
HORODŁO 5 647 1 204 569 3 209 1 495 1 234 818 76
UCHANIE 4 957 975 474 2 880 1 294 1 102 705 72
TRZESZCZANY 4 605 947 463 2 725 1 291 933 615 69 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Prognoza Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego zakłada, iż w 2030 r. na terenie Powiatu Hrubieszowskiego zamieszkiwać będzie już tylko 58 300 osób.
Zał. nr 22: Prognozowana liczba mieszkańców Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2006 – 2020.
70 000
68 000
66 000
64 000
62 000
60 000
58 000
56 000 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035
Źródło: prognoza Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego
27 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.2.2. Bezrobocie.
Powiat Hrubieszowski jest obszarem dotkniętym wysokim bezrobociem. Stopa bezrobocia osiągnęła tu w marcu 2006 roku wartość 17,4. Jest to spadek w porównaniu do roku wcześniejszego (18,9). Bezrobociem jawnym, ustalanym na podstawie ewidencji urzędu pracy i określanym jako bezrobocie rejestrowane w 2006 roku dotkniętych było 5 492 mieszkańców powiatu. Zjawisko bezrobocia w Powiecie Hrubieszowskim jest skutkiem dysproporcji między zasobem siły roboczej a przyrostem nowych miejsc pracy. Dysproporcja ta wynika głównie z pogarszającej się koniunktury gospodarczej; z następstw restrukturyzacji i likwidacji przedsiębiorstw produkcyjnych z otoczenia rolnictwa i sektora handlu oraz innych dziedzin życia gospodarczego w związku z realizowanymi reformami państwa. Aktualnie bezrobocie strukturalne wynika również z niedostosowania poziomu i struktury kształcenia do rzeczywistych potrzeb lokalnego rynku pracy, które skazują zdecydowaną większość absolwentów na bezczynność zawodową. Na strukturę bezrobocia w Powiecie Hrubieszowskim największy wpływ ma ludność zamieszkująca na terenach wiejskich (66%), ludzie młodzi w wieku 18 – 34 lat (65%), a także liczba rejestrujących się absolwentów głównie z wykształceniem wyższym, co jest związane z kurczącym się dla nich rynkiem pracy. Najliczniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym 31,44%. Drugą równie liczna grupę bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej 28,56% oraz policealnym 26%. Absolwenci z wykształceniem wyższym stanowią najmniejszy odsetek osób bezrobotnych. W 2004 roku liczba bezrobotnych z tym wykształceniem wynosiła 309 osób (czyli 1,5% ogółu bezrobotnych). W roku 2005 nastąpił spadek do 302 osób (5% ogółu bezrobotnych). Koniec roku 2006 to 314 bezrobotnych (5,71%). Jak z powyższych danych wynika bezrobocie w Powiecie Hrubieszowskim ma tendencję wzrostową. W strukturze bezrobocia wg wieku największą grupę bezrobotnych tworzą ludzie młodzi w wieku 18-34 lata (średnia 33,3 lat). W roku 2004 bezrobotni tej grupy stanowili 64,39% ogółu bezrobotnych. Rok 2005 to spadek o 2,1% do wartości 62,29% ogółu bezrobotnych. Natomiast w roku 2006 zanotowano spadek o 1,81% ogółu bezrobotnych. Na lokalnym rynku pracy utrzymuje się tendencja przejawiająca się tym, iż pracodawcy poszukują i zatrudniają najchętniej osoby ze znacznym doświadczeniem zawodowym. Osoby bez stażu lub z minimalnym stażem są najbardziej zagrożone utratą pracy lub mają problemy z jej znalezieniem. Doświadczenie zawodowe zmniejsza ryzyko utraty pracy. Stąd też osoby bez stażu stanowią najliczniejszą grupę bezrobotnych. W roku 2004 odnotowano 2 588 osób bez stażu poszukujących pracy (40,21% ogółu bezrobotnych); w roku 2005 nastąpił spadek o 161 osób, czyli
28 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
do liczby 2 427 (40,72% ogółu bezrobotnych). Pod koniec 2006 roku liczba pozostających bez pracy ponownie spada do 2 281 (41,53% ogółu bezrobotnych). Liczba bezrobotnych kobiet zarejestrowanych w PUP w grudniu 2006 roku wyniosła 2662 i spadła o 151 osób w stosunku do roku 2005. Dynamika bezrobocia w powiecie charakteryzuje się ciągłymi wahaniom. Jest to wynikiem uruchamiania prac sezonowych i programów rynku pracy, co przy ciągłym zmniejszaniu środków na ten cel będzie miało tendencję wzrostową. Biorąc pod uwagę strukturę bezrobocia w gminach i mieście Hrubieszowie zaobserwować można nieznaczny spadek liczby osób bezrobotnych w stosunku do roku ubiegłego. Zmiany te wynikają z większej mobilności ludności miejskiej i jej migracji na inne rynki pracy.
Zał. nr 23: Stopa bezrobocia w poszczególnych latach w Powiecie Hrubieszowskim i w Województwie Lubelskim.
2004 2005 2006
POWIAT 20,2 18,9 17,4 HRUBIESZOWSKI
WOJEWÓDZTWO 17,8 17,0 15,5 LUBELSKIE
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
29 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 24: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim (stan na 31 XII 2004 r.).
LICZBA BEZROBOTNYCH WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM
24 LATA I MNIEJ 2 011
25-34 LAT 2 133
WIEK 35-44 LAT 1 115
45-54 LATA 1 012
55 I WIĘCEJ 164
WYŻSZE 309
POLICEALNE I ŚREDNIE 1 713 ZAWODOWE WYKSZTAŁCENIE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE 503
ZASADNICZE ZAWODOWE 2 136
GIMNAZJALNE I PONIŻEJ 1 774
BEZ STAŻU 2 588
DO 1 ROKU I MNIEJ 778
1-5 LAT 1 356
STAŻ PRACY OGÓŁEM 5-10 LAT 633
10-20 LAT 713
20-30 LAT 337
POWYŻEJ 30 LAT 30
OGÓŁEM 6 435
Źródło: PUP Hrubieszów.
30 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 25: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim (stan na 31 XII 2005 r.).
LICZBA BEZROBOTNYCH WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM
24 LATA I MNIEJ 1 707
25-34 LAT 2 006
WIEK 35-44 LAT 1 008
45-54 LATA 1 033
55 I WIĘCEJ 206
WYŻSZE 302
POLICEALNE I ŚREDNIE 1 569 ZAWODOWE WYKSZTAŁCENIE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE 496
ZASADNICZE ZAWODOWE 1 900
GIMNAZJALNE I PONIŻEJ 1 693
BEZ STAŻU 2 427
DO 1 ROKU I MNIEJ 737
1-5 LAT 1 238
STAŻ PRACY OGÓŁEM 5-10 LAT 559
10-20 LAT 651
20-30 LAT 313
POWYŻEJ 30 LAT 35
OGÓŁEM 5 960
Źródło: PUP Hrubieszów.
31 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 26: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim (stan na 31 XII 2006 r.).
LICZBA BEZROBOTNYCH WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM
24 LATA I MNIEJ 1 435
25-34 LAT 1 887
WIEK 35-44 LAT 953
45-54 LATA 969
55 I WIĘCEJ 248
WYŻSZE 314
POLICEALNE I ŚREDNIE 1 429 ZAWODOWE WYKSZTAŁCENIE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE 453
ZASADNICZE ZAWODOWE 1 727
GIMNAZJALNE I PONIŻEJ 1 569
BEZ STAŻU 2 281
DO 1 ROKU I MNIEJ 677
1-5 LAT 1 103
STAŻ PRACY OGÓŁEM 5-10 LAT 516
10-20 LAT 591
20-30 LAT 287
POWYŻEJ 30 LAT 37
OGÓŁEM 5 492
Źródło: PUP Hrubieszów.
32 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 27: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim wg wieku (w latach 2004- 2006).
BEZROBOTNI W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM WG WIEKU
2 500 2 133 2 000 2 006 24 lata i mniej 1 887 2 011 1 707 25-34 lat 1 500 1 435 1 008 35-44 lat 1 000 1 115 969 LICZBA 1 012 1 033 45-54 lata 953 500 55 i więcej BEZROBOTNYCH 164 206 248 0 2004 2005 2006 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
Zał. nr 28: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim wg poziomu wykształcenia wieku (w latach 2004-2006).
BEZROBOTNI W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM WG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA 2500 2 136 2000 WYŻSZE 1 774 1 900 1 693 1 727 1500 1 713 1 569 POLICEALNE I ŚREDNIE 1 569 ZAWODOWE 1 429
LICZBA LICZBA 1000 ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
BEZROBOTNYCH 500 503 496 453 ZASADNICZE ZAWODOWE 309 302 314 0 GIMNAZJALNE I PONIŻEJ 2004 2005 2006 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
33 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 29: Bezrobotni w Powiecie Hrubieszowskim wg stażu pracy (w latach 2004-2006).
BEZROBOTNI W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM WG STAŻU PRACY
3 000
2 588 2 500 2 427 BEZ STAŻU 2 281 2 000 DO 1 ROKU I MNIEJ 1-5 LAT 1 500 1 356 5-10 LAT 1 238 1 103 10-20 LAT 1 000 778 737 677 713 651 591 20-30 LAT 500 633 516
LICZBABEZROBOTNYCH 559 337 313 287 POWYŻEJ 30 LAT 0 30 35 37 2004 2005 2006 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
Poważnym zagrożeniem w powiecie jest bezrobocie długotrwałe, trwające powyżej 24 miesięcy, charakteryzujące się możliwością wyeliminowania osób bezrobotnych z rynku pracy, co w konsekwencji może powodować depresję i prowadzić do patologii społecznych. Według stanu na 31 XII 2006 r. liczba osób długotrwale bezrobotnych stanowiła 41% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie. Wskaźnik ten w ostatnich latach ulega zmniejszeniu. W okresie ostatniego roku liczba osób pozostających bez pracy przez ponad 24 miesiące spadła o 359 osób. Trudniejsze do rozpoznania jest bezrobocie utajone, które nigdzie nie jest ewidencjonowane, a jego rozpoznanie wymaga specjalnych badań ankietowych oraz stosowania statystycznych metod szacunkowych. Bezrobocie utajone dotyczy głównie indywidualnych gospodarstw rolnych na wsi. Generalnie na obszarze powiatu mamy do czynienia ze zjawiskiem ukrytego bezrobocia i ma ono znaczące rozmiary.
34 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 30: Struktura bezrobotnych w Powiecie Hrubieszowskim wg czasookresu pozostawania bez pracy (w 2006r.).
6-12 12-24 miesięcy miesięcy 13% 14% 3-6 miesięcy 12% powyżej 24 1-3 miesięcy miesięcy miesiąc i 1 40% 15% mniej 6%
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
35 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 31: Struktura bezrobocia w powiecie ze względu na płeć (w 2006r.).
KOBIETY :
MĘŻCZYŹNI:: 48,47%
51,53%
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 32: Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały (w 2004 r.).
NAPŁYW ODPŁYW SALDO MIGRACJI
WYSZCZEÓLNIENIE DO NA Z W NA OGÓŁEM OGÓŁEM ZE WSI OGÓŁEM MIAST WIEŚ MIAST MIASTACH WSI
POWIAT - 624 190 434 1 060 325 735 -436 -135 HRUBIESZOWSKI 301
WOJEWÓDZTWO 23 532 9 666 13869 28 086 14268 13818 -4 551 -4 602 51 LUBELSKIE
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 33: Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały (w 2005 r.).
NAPŁYW ODPŁYW SALDO MIGRACJI
WYSZCZEÓLNIENIE DO NA Z W NA OGÓŁEM OGÓŁEM ZE WSI OGÓŁEM MIAST WIEŚ MIAST MIASTACH WSI
POWIAT - 692 216 476 1 057 242 815 -365 -26 HRUBIESZOWSKI 339
WOJEWÓDZTWO - 23 090 9 573 13517 27 995 14117 13878 -4 905 -4 544 LUBELSKIE 361
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
36 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 34: Migracje wewnętrzne ludności na pobyt stały (w 2006 r.).
NAPŁYW ODPŁYW SALDO MIGRACJI
WYSZCZEÓLNIENIE DO NA Z W NA OGÓŁEM OGÓŁEM ZE WSI OGÓŁEM MIAST WIEŚ MIAST MIASTACH WSI
POWIAT - 631 235 396 1 065 290 775 -434 -55 HRUBIESZOWSKI 379
WOJEWÓDZTWO - 24 633 10298 14335 29 793 14961 14832 -5160 -4663 LUBELSKIE 497
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 35: Saldo migracji w Powiecie Hrubieszowskim (w latach 2004-2006).
SALDO MIGRACJI W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM
0 -26 2004 2005 2006 -55 -100 -135 -200 OGÓŁEM W MIASTACH -300 -301 -339 NA WSI -379
SALDO MIGRACJI SALDO -400 -436 -365 -434 -500 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
Zał. nr 36: Saldo migracji w Województwie Lubelskim (w latach 2004-2006).
SALDO MIGRACJI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM
1 000 0 51 -361 -497 -1 000 2004 2005 2006 OGÓŁEM -2 000 W MIASTACH -3 000 NA WSI -4 000 -4 551 -4 544 -4663 SALDO MIGRACJI SALDO -5 000 -4 602 -4 905 -5160 -6 000 KOLEJNE LATA
Źródło: Opracowanie własne.
37 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.2.3. Uczestnictwo w kulturze.
Kultura stanowi niezaprzeczalną wartość: wzbogaca, rozwija i umacnia człowieczeństwo zarówno w nas samych, jak i całym społeczeństwie. Bogactwo kulturowe ziemi hrubieszowskiej potwierdza jej tożsamość i odrębność kulturową. Troska o kulturę i pielęgnowanie tradycji regionalnych owocuje bogactwem różnorodnych działań kulturotwórczych, podtrzymujących kult wartości. W Powiecie Hrubieszowskim znajduje się 27 placówek bibliotecznych i ich liczba nie ulega zmianie od kilku lat. Zmniejsza się niestety księgozbiór biblioteczny w 2006 roku był on na poziomie 236 800, a w 2004 roku 254 600. Coraz mniej jest również czytelników, których w 2004 było 12 776, a w 2006 roku 11 986, czyli o 790 mniej. W latach 2004 – 2006 liczba wypożyczanych książek znacznie zmalała o 28 600, w 2004 roku wynosiła 234 500, a w 2006 roku wynosiła 205 900 wypożyczeń. Spadek poniższych wskaźników wynika z migracji ludności, a także z przestarzałych księgozbiorów bibliotek, zbyt niskiego dopływu nowości wydawniczych, słabo rozwiniętej informatyzacji i automatyzacji procesów bibliotecznych oraz przestarzałej infrastruktury bibliotecznej.
Zał. nr 37: Biblioteki publiczne w 2004 r.
PLACÓWKI WYPOŻYCZENIA W BIBLIOTECZNE WOLUMINACH LICZBA KSIĘGOZBIÓR LUDNOŚCI NA 1 WYSZCZEGÓLNIENIE CZYTELNICY W TYSIĄCACH PLACÓWKĘ BIBLIOTECZNĄ W TYM W NA 1 OGÓŁEM BIBLIOTEKI TYSIĄCACH CZYTELNIKA I FILIE
MIASTO 5 5 75,1 5 546 93,6 16,9 3 732 HRUBIESZÓW
DOŁHOBYCZÓW 3 3 28,3 1 032 20,3 19,7 2 058 HORODŁO 3 2 27,4 1 237 21,8 17,7 1 921 HRUBIESZÓW 8 5 43,5 1 163 22,8 19,6 1 370 MIRCZE 3 3 31,0 1 172 27,6 23,6 2 623 TRZESZCZANY 2 2 19,9 846 22,3 26,3 2 369 UCHANIE 2 2 17,6 778 12,5 16,1 2 557 WERBKOWICE 2 1 11,8 1 002 13,6 13,3 5 100 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
38 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 38: Biblioteki publiczne w 2005 r.
PLACÓWKI WYPOŻYCZENIA W BIBLIOTECZNE WOLUMINACH LICZBA KSIĘGOZBIÓR LUDNOŚCI NA 1 WYSZCZEGÓLNIENIE CZYTELNICY W TYSIĄCACH PLACÓWKĘ BIBLIOTECZNĄ W TYM W NA 1 OGÓŁEM BIBLIOTEKI TYSIĄCACH CZYTELNIKA I FILIE
MIASTO 5 5 68,9 5 465 81,3 14,9 3 727 HRUBIESZÓW
DOŁHOBYCZÓW 3 3 27,4 1 015 18,5 18,2 2 046 HORODŁO 2 2 27,5 1 177 18,7 15,9 1 913 HRUBIESZÓW 8 5 42,7 1 081 19,3 17,8 1 368 MIRCZE 3 3 29,3 1 232 29,2 23,7 2 603 TRZESZCZANY 2 2 17,3 827 17,3 20,9 2 344 UCHANIE 2 2 14,7 814 11,1 13,7 2 516 WERBKOWICE 2 1 12,0 1 010 13,6 13,5 5 075 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 39: Biblioteki publiczne w 2006 r.
PLACÓWKI WYPOŻYCZENIA W BIBLIOTECZNE WOLUMINACH LICZBA KSIĘGOZBIÓR LUDNOŚCI NA 1 WYSZCZEGÓLNIENIE CZYTELNICY W TYSIĄCACH PLACÓWKĘ BIBLIOTECZNĄ W TYM W NA 1 OGÓŁEM BIBLIOTEKI TYSIĄCACH CZYTELNIKA I FILIE
MIASTO 5 5 68,3 5 325 79,5 14,9 3 710 HRUBIESZÓW
DOŁHOBYCZÓW 3 3 27,2 928 20,2 21,8 2 015 HORODŁO 2 2 27,8 945 16,6 17,6 2 824 HRUBIESZÓW 8 5 39,4 1 076 18,1 16,8 1 348 MIRCZE 3 3 29,5 1 182 30,0 25,4 2 582 TRZESZCZANY 2 2 18,2 715 17,6 24,6 2 303 UCHANIE 2 2 14,3 793 9,6 12,1 2 479 WERBKOWICE 2 1 12,1 1 022 14,3 14,0 5 031 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego aktualnie znajduje się 1 Muzeum im ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie od 1 października 1999r. jest instytucją kultury posiadającą osobowość prawną uzyskaną na podstawie wpisu do rejestru instytucji kultury i prowadzona jest w oparciu o ustawę z dnia 15 lutego 1962r. o ochronie dóbr kultury i ustawę z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu
39 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
działalności kulturalnej oraz statutu. W każdym roku zwiększa się ilość muzealiów w obiekcie, ich stan na koniec 2006 roku to 10 785. Tendencję zmniejszającą się można zauważyć w liczbie własnych wystaw czasowych, których liczba w 2004 roku wynosiła 6 i do 2006 roku nie zmieniała się. Można również dostrzec, iż coraz mniejszy odsetek młodzieży szkolnej odwiedza hrubieszowskie Muzeum. W 2006 roku liczba zwiedzających to 5 900, w 2005 roku 5 100, natomiast w 2004 roku liczba osób spadła do 6 200.
Zał. nr 40: Muzea 2004 r.
WYSTAWY ZWIEDZAJĄCY W MUZEA I CZASOWE TYSIĄCACH WYSZCZEGÓLNIENIE ODDZIAŁY MUZEALIA W TYM MUZEALNE WŁASNE OBCE OGÓŁEM MŁODZIEŻ SZKOLNA WOJEWÓDZTWO 39 376 725 168 63 974,7 328,9 LUBELSKIE POWIAT HRUBIESZOWSKI 1 10 410 6 2 6,2 3,8 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 41: Muzea 2005 r.
WYSTAWY ZWIEDZAJĄCY W MUZEA I CZASOWE TYSIĄCACH WYSZCZEGÓLNIENIE ODDZIAŁY MUZEALIA W TYM MUZEALNE WŁASNE OBCE OGÓŁEM MŁODZIEŻ SZKOLNA WOJEWÓDZTWO 39 376 442 142 67 992,6 336,0 LUBELSKIE POWIAT HRUBIESZOWSKI 1 10 552 7 2 5,1 3,2 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 42: Muzea w 2006 r.
WYSTAWY ZWIEDZAJĄCY W MUZEA I CZASOWE TYSIĄCACH WYSZCZEGÓLNIENIE ODDZIAŁY MUZEALIA W TYM MUZEALNE WŁASNE OBCE OGÓŁEM MŁODZIEŻ SZKOLNA WOJEWÓDZTWO 39 381 702 126 62 932,5 329,7 LUBELSKIE POWIAT HRUBIESZOWSKI 1 10 785 6 2 5,9 2,9 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
40 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Statystyki dotyczące hrubieszowskiego kina w latach 2004–2006 przedstawiają się następująco:
Zał. nr 43: Kina stałe w 2004 r.
MIEJSCA NA LUDNOŚĆ NA WIDZOWIE W WYSZCZEGÓLNIENIE KINA SEANSE WIDOWNI 1 MIEJSCE TYSIĄCACH
WOJEWÓDZTWO 31 8 731 250 13 860 808,0 LUBELSKIE
POWIAT 1 400 174 98 12,3 HRUBIESZOWSKI
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 44: Kina stałe w 2005 r.
MIEJSCA NA LUDNOŚĆ NA WIDZOWIE W WYSZCZEGÓLNIENIE KINA SEANSE WIDOWNI 1 MIEJSCE TYSIĄCACH
WOJEWÓDZTWO 30 8 545 255 13 555 539,8 LUBELSKIE
POWIAT 1 400 173 72 6,6 HRUBIESZOWSKI
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 45: Kina stałe w 2006 r.
MIEJSCA NA LUDNOŚĆ NA WIDZOWIE W WYSZCZEGÓLNIENIE KINA SEANSE WIDOWNI 1 MIEJSCE TYSIĄCACH
WOJEWÓDZTWO 33 9 324 233 14 259 832,7 LUBELSKIE
POWIAT 1 400 172 71 9,9 HRUBIESZOWSKI
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
W granicach Powiatu Hrubieszowskiego znajduje się również wiele miejsc zachwycających swą oryginalną przyrodą. Na szczególną uwagę zasługuje Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu oraz Strzelecki Park Narodowy. Na atrakcyjność turystyczną ziemi hrubieszowskiej wpływa dodatnio jej przygraniczne położenie. Dzięki tym walorom rozwijają się turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania.
41 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 46: Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania w 2004 r.
KORZYSTAJĄCY Z MIEJSCA NOCLEGOWE UDZIELONE NOCLEGI NOCLEGÓW
WYSZCZEGÓLNIENIE OBIEKTY W TYM W TYM W TYM OGÓŁEM OGÓŁEM TURYŚCI OGÓŁEM TURYSTOM CAŁOROCZNE ZAGRANICZNI ZAGRANICZNYM
WOJEWÓDZTWO 1 275 352 21 874 10 028 546 631 90 148 141 805 LUBELSKIE 919
POWIAT 3 116 116 4 025 180 4 679 233 HRUBIESZOWSKI
Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 47: Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania w 2005 r.
KORZYSTAJĄCY Z MIEJSCA NOCLEGOWE UDZIELONE NOCLEGI NOCLEGÓW
WYSZCZEGÓLNIENIE OBIEKTY W TYM W TYM W TYM OGÓŁEM OGÓŁEM TURYŚCI OGÓŁEM TURYSTOM CAŁOROCZNE ZAGRANICZNI ZAGRANICZNYM
WOJEWÓDZTWO 1 238 331 19 506 10 408 543 686 92 042 147 110 LUBELSKIE 665
POWIAT 3 133 133 7 920 189 11 394 279 HRUBIESZOWSKI Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
Zał. nr 48: Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania w 2006 r.
KORZYSTAJĄCY Z MIEJSCA NOCLEGOWE UDZIELONE NOCLEGI NOCLEGÓW
WYSZCZEGÓLNIENIE OBIEKTY W TYM W TYM W TYM OGÓŁEM OGÓŁEM TURYŚCI OGÓŁEM TURYSTOM CAŁOROCZNE ZAGRANICZNI ZAGRANICZNYM
WOJEWÓDZTWO 1 286 314 19 042 10 727 564 472 99 7025 154 630 LUBELSKIE 645
POWIAT 3 164 164 5 551 292 13 788 496 HRUBIESZOWSKI Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.
42 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 49: Korzystający z noclegów w Powiecie Hrubieszowskim (w latach 2004- 2006).
KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW W POWIECIE HRUBIESZOWSKIM
9 000 8 000 7 920 7 000 6 000 OGÓŁEM 5 551 5 000 4 000 4 025 W TYM TURYŚCI 3 000 ZAGRANICZNI 2 000 1 000 0 180 189 292 2004 2005 2006
Źródło: Opracowanie własne.
Zał. nr 50: Korzystający z noclegów w Województwie Lubelskim (w latach 2004- 2006).
KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM
600 000 546 631 543 686 564 472 500 000 400 000 OGÓŁEM 300 000 W TYM TURYŚCI 200 000 ZAGRANICZNI
100 000 90 148 92 042 99 702 0 2004 2005 2006
Źródło: Opracowanie własne.
43 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.2.4. Analiza SWOT.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
● Niska gęstość zaludnienia stwarzająca warunki Niekorzystna struktura zatrudnienia i tworzenia do zmniejszenia presji na środowisko wartości dodanej brutto (WDB) (zbyt duży udział przyrodnicze; sektora rolnego w strukturze pracujących oraz ● Dobrze rozwinięta sieć szkół; podstawowych, zbyt mały udział sektora usług, w tym usług gimnazjalnych i licealnych; rynkowych, w tworzeniu WDB); Liczne i prężnie działające towarzystwa Wadliwa struktura kwalifikacji zawodowych regionalne; pracowników (nie odpowiadająca potrzebom Względnie tania siła robocza w regionie oraz regionalnej gospodarki i rynku pracy) oraz niska duże zasoby wykwalifikowanych kadr (w tym duża mobilność przestrzenna i zawodowa; podaż kadr technicznych i menadżerskich z Małe zaangażowanie ludności w proces restrukturyzowanych gałęzi przemysłu); kształcenia ustawicznego i odnawiania swoich Zwiększony napływ środków pomocowych kwalifikacji; do regionu i ich koncentracja na inwestycjach i Przestarzała baza szkolno-edukacyjna działaniach sprzyjających wzrostowi (budynki szkolne wymagające remontu i konkurencyjności i tworzeniu miejsc pracy; modernizacji, niskie nasycenie placówek Korzystna struktura demograficzna (młode szkolnych w sprzęt dydaktyczny społeczeństwo); i informatyczny); Stosunkowy dobry poziom ogólnego Niskie wskaźniki zatrudnienia i aktywności wykształcenia ludności; zawodowej ludności w regionie; Rozwinięte zaplecze edukacyjne w zakresie Wysoki poziom bezrobocia ukrytego na wsi kształcenia kadr na poziomie wyższym (sieć szkół Niekorzystna struktura bezrobocia (duży udział wyższych publicznych i niepublicznych coraz osób długotrwale bezrobotnych oraz absolwentów bardziej dostępna na poziomie miast szkół wyższych); powiatowych); Słabo rozwinięta sieć niepublicznych służb Wysoki poziom specjalizacji i kwalifikacji kadr zatrudnienia; pracujących w sferze usług publicznych (oświata, Dominacja pasywnych nad aktywnymi formami służba zdrowia i kultura fizyczna, pomoc ograniczania bezrobocia; społeczna); Mało skuteczny system bezpieczeństwa Niskie koszty pozyskania dobrze publicznego i walki z wszelkimi przejawami wykształconych kadr związane z wysokim patologii społecznej; bezrobociem i niskim poziomem wynagrodzeń; ● Niskie dochody wsi i trudności w dostępie do Poziom rejestrowanego bezrobocia niższy niż kapitału; w kraju (powolny spadek bezrobocia); ● Słabo rozwinięty sektor małych i średnich Aktywność społeczna i zawodowa ludzi przedsiębiorstw związanych z rolnictwem; starszych; ● Niski poziom wykształcenia mieszkańców wsi;
44 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Rozwój społeczeństwa obywatelskiego ● Ujemny przyrost naturalny; (rozwój samopomocy, dynamiczny rozwój ● Ujemne saldo migracji; organizacji pozarządowych); ● Struktura szkolnictwa średniego zawodowego niezbyt dobrze dostosowana do potrzeb rynku pracy;
SZANSE ZAGROŻENIA
Powstanie szkoły wyższej Zbyt powolne zmiany mentalności ludzi – Możliwość dostosowania kierunków duża zachowawczość gospodarcza wśród kształcenia na poziomie szkolnictwa społeczeństwa i nieumiejętność dostosowania się podstawowego i policealnego do potrzeb do wymogów gospodarki rynkowej; lokalnego rynku pracy; . Niskie dochody ludności kształtujące niski Podnoszenie kwalifikacji kadr kierowniczych i popyt wewnętrzny w regionie na dobra i usługi menadżerskich; komercyjne (nie pozwalająca na szybki rozwój Wysoka podaż siły roboczej; sektora usług rynkowych, a tym samym na Rosnący poziom ogólnego wykształcenia restrukturyzację zatrudnienia i spadek ludności dający podstawę do budowy gospodarki bezrobocia); opartej na wiedzy; Brak realnych możliwości przeciwdziałania Szybko rozwijający się sektor kształcenia na bezrobociu przez lokalne samorządy; poziomie wyższym oraz postępująca integracja Niski poziom udziału kobiet w życiu tego sektora społecznym; z europejskim systemem kształcenia (w ramach Niedoinwestowanie bazy kulturalno- Europejskiej Przestrzeni Edukacyjnej); oświatowej; Intensywne powstawanie nowych zawodów Niski (ogólny) poziom wykształcenia (w dziedzinach związanych z rozwojem ludności; technologii informacyjnych, z obsługą firm i Migracje ludności poza teren obszaru; wykorzystaniem wolnego czasu, ochroną zdrowia Pogarszający się stan placówek infrastruktury i środowiska); społecznej; Zwiększający się dostęp mieszkańców Brak powiązań potrzeb gospodarki lokalnej z Lubelszczyzny do europejskiego rynku pracy; kierunkami rozwoju; Coraz lepszy dostęp do europejskich Szara strefa rynku pracy; instrumentów rynku pracy i zwiększania Strukturalne bezrobocie; zatrudnienia (w ramach krajowych Ujemny przyrost naturalny; i europejskich strategii zatrudnienia); ● Duży odpływ ludzi wykształconych; Prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy na Wzrost liczby ludności w wieku poziomie lokalnym i regionalnym (połączonej ze poprodukcyjnym; specjalizacją gospodarczą województwa); Odpływ z regionu kapitału i zasobów ludzkich o wysokich kwalifikacjach;
45 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Niekorzystne trendy demograficzne (ujemny przyrost naturalny, starzenie się społeczeństwa oraz stopniowe wyludnianie się regionu ); Wzrastający drenaż kadr (ujemne saldo migracji i utrwalenie się tendencji odpływu z regionu ludzi młodych i dobrze wykształconych); Postępujące procesy dezintegracji rodziny i ograniczania jej funkcji w społeczeństwie; Przedłużające się procesy restrukturyzacji regionalnej gospodarki i zmniejszająca się podaż nowych miejsc pracy, utrwalenie się braku szans i perspektyw dla młodego pokolenia; Trudności w zagospodarowaniu dużych zasobów siły roboczej uwolnionych w wyniku restrukturyzacji sektora rolnego; Zwiększający się odsetek osób zaprzestających edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym z powodów ekonomicznych; Utrzymujący się niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej utrudniający procesy adaptacyjne w rolnictwie i poza rolnictwem; Pogarszanie się warunków edukacyjnych na terenach wiejskich; Utrwalenie się niekorzystnego stanu wysokiego udziału osób nieaktywnych zawodowo (spowodowane niską podażą miejsc pracy, wysokim odsetkiem osób niepełnosprawnych, itd.); Utrata kwalifikacji zawodowych w wyniku utrzymywania się długotrwałego bezrobocia (utrwalanie się problemu dziedziczenia bezrobocia); Zmiana charakteru pracy w wyniku rewolucji technologicznej i spowodowane tym zmniejszanie się ogólnego popytu na pracę (szczególnie wśród osób z niskimi kwalifikacjami)ł Przyśpieszona dezaktualizacja dotychczasowej wiedzy i kwalifikacji spowodowana powstawaniem nowych zawodów;
46 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Nierówny dostęp do edukacji i rynku pracy źródłem dalszego ubożenia i marginalizacji społeczeństwa (wzrost klientów pomocy społecznej oraz uzależnianie się od świadczeń pomocy społecznej); Wzrost zagrożenia patologiami społecznymi (alkoholizm, narkomania, przemoc w rodzinie); Wzrost zagrożenia związanego z funkcjonowaniem zewnętrznej granicy UE (fala imigrantów ze Wschodu, przemyt towarów, międzynarodowa przestępczość
Źródło: Opracowanie własne. 2.3. Gospodarka.
2.3.1. Rolnictwo.
Dominującym działem gospodarki Powiatu Hrubieszowskiego jest rolnictwo. Funkcjonuje tu ok. 11960 gospodarstw rolnych. O ile w skali Województwa Lubelskiego użytki rolne stanowią ok. 63% ogólnej powierzchni, to na terenie powiatu wskaźnik ten wynosi ponad 79%. Spośród istniejących na obszarze Powiatu Hrubieszowskiego 11960 gospodarstw rolnych, 97,5% to gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą. Struktura obszarowa gospodarstw jest silnie zróżnicowana. Przeciętna wielkość gospodarstwa indywidualnego w powiecie wynosi 8 ha, w ostatnim czasie można jednak zauważyć tendencje wzrostową w tym zakresie. Jednocześnie obserwuje się spadek liczby gospodarstw. Największą grupę stanowią gospodarstwa o powierzchni do 5 ha w 2002 r. było ich 6188 (51% ogólnej liczby gosp.) Drugą pod względem liczebności grupę stanowią gospodarstwa o powierzchni 5 – 10 ha 3019 (25%), natomiast powierzchnię 10 – 15 ha posiada już tylko 1564 gospodarstw (13%).
Zał. nr 51: Gospodarstwa wg rodzaju i grup obszarowych użytków rolnych. ILOŚĆ GOSPODARSTW OGÓŁEM 11 960 DO 1 HA WŁĄCZNIE 3 139 POWYŻEJ 1 DO MNIEJ NIŻ 2 HA 942 OD 2 DO MNIEJ NIŻ 5 HA 2 107 OD 5 DO MNIEJ NIŻ 7 HA 1 387 OD 7 DO MNIEJ NIŻ 10 HA 1 632 OD 10 DO MNIEJ NIŻ 15 HA 1 564 OD 15 DO MNIEJ NIŻ 20 HA 580 OD 20 DO MNIEJ NIŻ 50 HA 550 OD 50 DO MNIEJ NIŻ 100 HA 38 100 HA I WIĘCEJ 21 Źródło: Powszechny spis rolny z 2002 r.
47 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
W strukturze produkcji rolnej dominuje produkcja roślinna, głównie pszenica i inne zboża 66% (48884 ha), zaś na drugim miejscu plasują się rośliny strączkowe jadalne13,1% (9611 ha), następnie buraki cukrowe oraz ziemniaki. Powierzchnia zbóż w powiecie jest wyraźnie niższa od średniej wojewódzkiej wynoszącej 77,3%. Wskaźnik ten jest tez niższy od wskaźników sąsiednich powiatów: chełmski 78,9%, zamojski 73,4%. Powiat Hrubieszowski zdecydowanie dominuje w uprawach roślin strączkowych jadalnych (na ziarno) 13,1% to najwyższy wskaźnik w województwie lubelskim. Średnia wojewódzka wynosi tutaj 1,7%, powiat chełmski tylko 0,9%, a zamojski 2,3%. Także powierzchnia uprawna roślin przemysłowych w powiecie przekracza dwukrotnie średnią wojewódzką.
Zał. nr 52: Powierzchnia zasiewów wg rodzaju gospodarstwa.
POWIERZCHNIA W AR
OGÓŁEM 7 677 441 PSZENICA OZIMA 3 275 311 PSZENICA JARA 452 448 ŻYTO 62 826 JĘCZMIEŃ OZIMY 58 939 JĘCZMIEŃ JARY 981 991 OWIES 38 109 PSZENŻYTO OZIME 26 945 PSZENŻYTO JARE 5 551 MIESZANKI ZBOŻOWE OZIME 1 182 MIESZANKI ZBOŻOWE JARE 176 464 GRYKA, PROSO I INNE ZBOŻOWE 1 637 KUKURYDZA NA ZIARNO 30 109 KUKURYDZA NA ZIELONKĘ 77 683 STRĄCZKOWE JADALNE 981 711 ZIEMNIAKI 267 211 BURAKI CUKROWE 841 791 RZEPAK OZIMY 151 871 RZEPAK JARY 5 192 OKOPOWE PASTEWNE 32 811 WARZYWA GRUNTOWE 62 897 TRUSKAWKI 5 135 Źródło: Powszechny spis rolny z 2002 r.
Stan użytkowania gruntów w Powiecie Hrubieszowskim przedstawia się następująco: -użytki rolne – 79,49%, -użytki leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione – 13,22%, -grunty zabudowane i zurbanizowane – 5,60%, -użytki ekologiczne - 0,01%, -nieużytki – 0,73%, -wody powierzchniowe – 0,95%.
48 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 53: Powierzchnia użytków rolnych w powiecie hrubieszowskim w latach 2003-2005.
LASY I POZOSTAŁE GRUNTY OGÓŁEM SADY ŁĄKI PASTWISKA GRUNTY GRUNTY I ORNE LEŚNE NIEUŻYTKI
2003 99 496 84 726 841 11 960 1 969 16 642 10 807 2004 99 496 84 726 841 11 960 1 969 16 647 10 802 2005 100 740 84 729 1 211 12 952 1 848 16 634 9 571 Źródło: Urząd Statystyczny.
Zał. nr 54: Powierzchnia użytków rolnych w sąsiednich powiatach w 2005 r.
POWIATY POZOSTAŁE PODREGIONU GRUNTY OGÓŁEM SADY ŁĄKI PASTWISKA LASY I GRUNTY LEŚNE GRUNTY I CHEŁMSKO - ORNE NIEUŻYTKI ZAMOJSKIEGO BIŁGORAJSKI 93 448 71 823 876 14 545 6 204 64 929 9402 CHEŁMSKI 126 603 93 850 1 124 24 497 7 132 31 798 19 563 HRUBIESZOWSKI 100 740 84 729 1 211 12 952 1 848 16 634 9 571 KRASNOSTAWSKI 84 643 73 323 1 833 7 686 1 801 18 301 10 843 TOMASZOWSKI 104 731 86 048 621 14 654 3 408 32 237 11 742 ZAMOJSKI 134 712 109 818 1 775 19 988 3 131 40 036 12 479 Źródło: Urząd Statystyczny.
Zał. nr 55: Powierzchnia gruntów leśnych w powiecie hrubieszowskim w latach 2003-2006.
GRUNTY LEŚNE GRUNTY PUBLICZNE GRUNTY LEŚNE SKARBU GRUNTY LEŚNE OGÓŁEM LASY OGÓŁEM PUBLICZNE PAŃSTWA W LEŚNE PUBLICZNE SKARBU ZARZĄDZIE PRYWATNE OGÓŁEM PAŃSTWA LASÓW PAŃSTWOWYCH 2003 16 796,50 16 508,40 14 322,50 14 315,30 14 248,30 2 474,00 2004 16 781,90 16 451,50 14 307,90 14 300,70 14 261,70 2 474,00 2005 16 787,70 16 457,90 14 310,40 14 303,20 14 266,20 2 477,30 2006 16 787,30 16 455,20 14 310,00 14 302,80 14 269,80 2 477,30 Źródło: Urząd Statystyczny.
49 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 56: Powierzchnia gruntów nieleśnych zalesionych i przeznaczonych do zalesienia w powiecie hrubieszowskim w latach 2003-2006.
GRUNTY ZALESIENIA NIELEŚNE LASY ZALESIENIA GRUNTY PRZEZNACZO ZALESI ZALESIENI PUBLICZNE ZALESIENIA LASY NIELEŚNE NE DO ENIA A LASY SKARBU LASY LESISTOŚĆ PUBLICZNE PRZEZNACZONE ZALESIENIA W OGÓŁE PUBLICZNE PAŃSTWA W PRYWATNE W % SKARBU DO ZALESIENIA ZARZĄDZIE M OGÓŁEM ZARZĄDZIE OGÓŁEM PAŃSTWA OGÓŁEM LASÓW LASÓW PAŃSTWOWY PAŃSTWOWYCH CH 2003 26,6 7,4 7,4 7,4 19,2 1,9 1,9 13% 2004 9,4 4,3 4,3 4,3 5,1 17,9 17,9 13% 2005 0,8 0,8 0,8 0,8 0 8,7 8,7 13% 2006 3,0 1,0 1,0 1,0 2,0 7,9 7,9 13% Źródło: Urząd Statystyczny.
W ostatnim okresie czasu dość wyraźnie zarysowuje się spadek opłacalności produktów rolnych głównie pochodzenia roślinnego. Na terenie powiatu brak jest możliwości zbycia warzyw jarzyn i owoców. W produkcji zwierzęcej dominującymi kierunkami jest chów bydła i trzody chlewnej. Na obszarze Powiatu Hrubieszowskiego hoduje się 27 539 sztuk bydła, w tym 13 771 krów. Pogłowie trzody chlewnej wynosi 5 513 sztuk.
2.3.2. Przemysł i usługi.
W niezmiernie wolnym tempie rozwija się na terenie powiatu przemysł. Znacznie lepiej rozwija się działalność usługowa w różnych dziedzinach, głównie w sferze zabezpieczającej podstawowe potrzeby mieszkańców.
Zał. nr 57: Podmioty gospodarcze gmin Powiatu Hrubieszowskiego w podziale na podstawowe formy prawne (stan na 31 XII 2006r.).
OSOBY FIZYCZNE SPÓŁKI SPÓŁKI OGÓŁE SPÓŁDZIELNI PROWADZĄCE SEKTOR HANDLOW CYWILN M E DZIAŁALNOŚĆ E E GOSPODARCZ Ą PUBLICZN PRYWATN
Y Y POWIAT 3 866 199 3 667 67 228 52 3 024 HRUBIESZOWSKI MIASTO HRUBIESZÓW 1 985 92 1 893 46 140 13 1 589 GMINA DOŁHOBYCZÓW 245 18 227 5 8 6 177 GMINA HORODŁO 186 15 171 2 15 5 131 GMINA HRUBIESZÓW 398 16 382 17 6 318 GMINA MIRCZE 288 14 274 2 14 6 216 GMINA TRZESZCZANY 186 11 175 4 5 6 141 GMINA UCHANIE 184 9 175 3 9 3 138
50 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
GMINA WERBKOWICE 394 24 370 5 20 7 314 Źródło: Urząd Statystyczny. Zał. nr 58: Podmioty gospodarcze Powiatu Hrubieszowskiego w podziale na lata 2003-2006.
Osoby fizyczne Sektor Sektor Spółki Spółki Ogółem Spółdzielnie prowadzące publiczny prywatny handlowe cywilne działalność gospodarczą Rok 2003 3 853 190 3 663 60 225 52 3 082 Rok 2004 3 914 189 3 725 62 226 52 3 119 Rok 2005 3 815 198 3 617 67 225 52 2 996 Rok 2006 3 866 199 3 667 67 228 52 3 024 Źródło: Urząd Statystyczny.
Według stanu na dzień 31 XII 2006 r. na terenie Powiatu Hrubieszowskiego zarejestrowanych było 3866 podmiotów gospodarczych, z czego 3 667 należało do sektora prywatnego. Jeżeli chodzi o formy prawne podmiotów działających na terenie powiatu to działalność osób fizycznych (na własny rachunek) stanowiła dominującą formę prawną -3 024 podmioty. Na terenie powiatu działało również 67 spółek prawa handlowego, 228 spółek cywilnych oraz 52 spółdzielnie.
Zał. nr 59: Podmioty gospodarcze Powiatu Hrubieszowskiego (wg klas wielkości).
Źródło: Urząd Statystyczny.
Zdecydowaną większość podmiotów stanowią przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników – 3 655 (94,6% ogółu); przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 osób to już tylko - 166 (4,5 % ogółu); natomiast podmioty o liczbie pracowników przekraczającej 50 osób - 32 (niespełna 1% ogółu) zakładów. Podobna tendencja występuje również w skali kraju. W 2001 r. aż ponad 99% podmiotów gospodarki narodowej zaliczanych było do sektora MŚP, z czego 95% firm sektora MŚP stanowiły przedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników. Sytuacja w sektorze MSP ma duży wpływ na występowanie problemu bezrobocia. W sektorze tym w skali kraju zatrudnionych jest bowiem ponad 60% ogółu pracujących w gospodarce.
51 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 60: Podmioty gospodarcze wg klas działalności.
Transport, gosp. magazyn. i łączność 8,03% Roln. i łowiectw. 5,40% Pozostała dział. usług. 8,09% Hotele i restauracje 2,52% Pośrednictwo finansowe 3,65% Handel, naprawa poj. Inne Administracja publi. i 45,18% 21,90% ubezpieczenia 2,38% Edukacja 3,48% Ochrona zdrowia i Przetw.przem. pomoc społeczna Budownictwo 7,69% 4,21% 9,11%
Źródło: Urząd Statystyczny.
Ilość przedsiębiorstw na rynku pozostaje mniej więcej na tym samym poziomie od kilku lat. Podobnie liczba nowo powstających podmiotów. Natomiast skokowo rośnie liczba wyrejestrowywanych podmiotów gospodarczych.
52 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 61: Główne podmioty gospodarcze Powiatu Hrubieszowskiego. Nazwa wytwórcy Miejscowość Gmina Cukrownia "WERBKOWICE" S.A. Werbkowice Werbkowice Cukrownia "STRZYŻÓW" S.A. Strzyżów Horodło Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Nieledew Trzeszczany VIN-KON-Nieledew Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Hrubieszów Hrubieszów Sp. z o.o. Hrubieszów Zakład Przetwórstwa Mięsnego Jarosławiec Jarosławiec Uchanie Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Hrubieszów Hrubieszów Hrubieszów Przedsiębiorstwo PKS Hrubieszów Hrubieszów Hrubieszów Jednostka Wojskowa Nr 4055 Hrubieszów Hrubieszów Hrubieszów Zespół Usługowo-Gastronomiczny Józef Wojczuk Hrubieszów Hrubieszów Masarnia z Ubojnią Stanisław Kurantowicz Hrubieszów Hrubieszów
KRES-MOT Sp. z o. o. Nieledew Nieledew Trzeszczany PKP Przedsiębiorstwo Państwowe-Zakład Taboru w Lublinie Hrubieszów Hrubieszów - Sekcja Hrubieszów Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych sp. z o.o. Hrubieszów Hrubieszów Hrubieszów „Fast-Chem” Mircze Mircze „Max-Plon” PHU Mircze Mircze Źródło: Urząd Statystyczny.
Pomimo szeregu walorów i typowo rolnego charakteru powiatu istnieje zbyt mało podmiotów (głównie małych i średnich) gospodarczych zajmujących się przetwórstwem rolnym. Jeżeli porównamy ilości podmiotów gospodarczych w poszczególnych sektorach, to zauważymy, że zdecydowanie najwięcej firm zarejestrowanych jest w sektorze handlu i usług. Przeważającą liczbę przedsiębiorstw na terenie powiatu stanowią jednoosobowe firmy. Na rynku jest minimalna liczba podmiotów, zatrudniających więcej niż 50 osób.
53 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 62: Struktura przedsiębiorstw ze względu na rodzaj własności.
0,2% 92,0% 2,0%
1,6%
0,1% 4,1%
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą spółki handlowe spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego spółdzielnie fundacje Źródło: Urządstowarzyszenia Statystyczny. i organizacje społeczne
Wśród branż dominuje handel, dalej budownictwo, transport i usługi. Struktura branżowa jest więc bardzo podobna do pozostałych powiatów Lubelszczyzny.
2.3.3. Podsumowanie.
Na terenie powiatu znajdują się jednostki ZUS, KRUS i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Brak przedsiębiorstw o strategicznym znaczeniu w skali ponadlokalnej powoduje, że po części mniejsze jest zainteresowanie prowadzeniem na terenie powiatu hrubieszowskiego działań zmierzających do promowania i wspierania przedsiębiorczości. Do mocnych stron mogących zachęcić potencjalnych inwestorów do lokowania inwestycji na terenie powiatu można zaliczyć: transgraniczne położenie, relatywnie niskie koszty pracy i znaczne rezerwy siły roboczej (duża ilość absolwentów szkół zawodowych), gwarantujące wysoką jakość pracy.
54 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.3.4. Analiza SWOT.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Korzystne warunki do rozwoju rolnictwa Słabo rozwinięty przemysł rolno – Rozwijający się sektor usług rynkowych spożywczy Niski poziom chemizacji rolnictwa Rozdrobnienie gospodarstw rolnych Eksport na rynki wschodnie Brak kapitału zewnętrznego i Potencjał do produkcji żywności wewnętrznego ekologicznej Niski poziom wzrostu PKB Niska przeżywalność sektora MSP
SZANSE ZAGROŻENIA
Ożywienie gospodarki Słabnąca dynamika wzrostu Dostęp do zewnętrznych źródeł Wysoki udział upadających i finansowania restrukturyzujących się firm Wspólna Polityka Rolna UE kładąca Wzrastająca bariera kapitałowa nacisk na restrukturyzację sektora rolno – spożywczego
2.4. Infrastruktura techniczna.
2.4.1. Infrastruktura komunikacyjna.
Znaczne obszary Polski zagrożone są zjawiskami trwałej marginalizacji ekonomicznej i społecznej. Problem ten dotyczy istotnej części gmin Powiatu Hrubieszowskiego. Niepokojąca jest wysoka stopa bezrobocia, niski poziom wykształcenia, mała mobilność zawodowa społeczności lokalnych oraz niska kreatywność w zakresie poszukiwania pozarolniczych źródeł utrzymania. Obok niskiego poziomu przedsiębiorczości i kwalifikacji mieszkańców tych obszarów ograniczenie możliwości rozwojowych wynika także m.in. z niskiego poziomu wyposażenia w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej. Spójna i dobrze rozwinięta sieć drogowa jest podstawowym wymogiem dla rozwoju regionalnego, stanowi jeden z głównych elementów gospodarki, zwłaszcza na terenach, gdzie występują duże różnice w poziomie dochodu Produktu Krajowego Brutto na mieszkańca. Jest ona podstawą prawidłowego funkcjonowania transportu. Obsługę komunikacyjną Powiatu Hrubieszowskiego zapewnia system dróg o znaczeniu ponadregionalnym, powiatowym i lokalnym. Na terenie powiatu znajduje się 80 km dróg krajowych (nr 844 Chełm - Hrubieszów – Zosin – Granica Państwa oraz nr 74 Zamość – Hrubieszów), 101 km dróg wojewódzkich oraz 570,2 km dróg powiatowych. Pozostałe drogi to drogi gminne (871 km). Przez teren miasta Hrubieszowa przebiega 40 km dróg. Wyraźnie odczuwalny jest brak jego obwodnicy.
55 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
W najgorszym stanie technicznym w powiecie są drogi gminne, w większości wymagające modernizacji lub przebudowy. Głównym szlakiem komunikacyjnym w powiecie jest droga krajowa, która przebiegając przez teren województwa i powiatu, łączy większe miasta regionu, w tym Hrubieszów z Ukrainą poprzez przejście graniczne w Zosinie. Podobną rolę spełnia Linia Kolejowa Szerokotorowa nr 65 (LHS) wykorzystywana do przewozu towarów o długości 394,65 km. W granicach województwa lubelskiego długość linii towarowej wynosi 122 km. Przebiega ona na trasie: Granica Państwa (most na rzece Bug) – Sławków Południowy (województwo małopolskie). Przewozy ładunków LHS nie wymagają przeładunków na granicy wschodniej ze względu na istniejący szeroki tor (1520 mm). Zauważalna jest tendencja malejącego udziału węgla w przewozach LHS na rzecz przewozów towarów wysokoprzetworzonych. Na omawianej linii towarowej prowadzony jest transport pojazdów samochodowych TIR na platformach kolejowych. Istniejąca Linia Kolejowa Szerokotorowa wymaga gruntownej modernizacji. Spowodowane jest to małą prędkością przewozu na dobę, która wynosi 60km/h. Również w powiecie hrubieszowskim konieczna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury przeładunkowej w Hrubieszowie przebiegającej przez ten teren części LHS. Sieć dróg wojewódzkich tworzy 5 ich odcinków o łącznej długości 101 km. Są to: . droga Nr 844 – Teratyn – Hrubieszów – Mircze – Dołhobyczów – Granica Państwa o dł. 53,884 km, . droga Nr 816 – Zagórnik – Zosin o dł. 20,707 km, . droga Nr 846 – Feliksów – Teratyn o dł. 11,307 km, . droga Nr 850 – Sahryń – Hrubieszów o dł. 12,748 km, . droga Nr 852 – Nowosiółki – Witków o dł. 2,505 km,
Stan ich nawierzchni wymaga przebudowy i dostosowania do parametrów technicznych obowiązujących w Unii Europejskiej, a doraźne remonty jedynie podrażają koszty ich modernizacji. Według kryteriów ustawy o drogach publicznych, do dróg powiatowych (Zał.nr 63) zalicza się drogi stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów, siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Stan techniczny tych dróg posiada jednak gorsze parametry techniczno-ruchowe. Przenoszą one jednak znaczną część ruchu, głównie lokalnego. Drogi powiatowe stanowią uzupełnienie w/w linii komunikacyjnych. Ich ogólna długość mierzona poza obszarem samego miasta Hrubieszowa wynosi 543,595 km. Wszystkie odcinki posiadają nawierzchnię utwardzoną o różnym stanie technicznym.
Zał. nr 63: Wykaz dróg powiatowych.
Nr Długość w Lp. Klasa drogi Nazwa drogi powiatowej drogi m 1. G 0855 L Strzelce - Moniatycze 10590 2. Z 0856 L Kol. Raciborowice Kułakowice - Moniatycze 7766 3. Z 0857 L Raciborowice - Uchanie 7623
56 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4. Z 0861 L Turowiec - Uchanie 3997 Skierbieszów - Hrubieszów (w tym ul. 5. G 2230 L 18404 Grabowiecka) 6. G 2233 L Uchanie - Grabowiec 6506 7. L 2234 L Ornatowice - Skibice 258 8. Z 2235 L Szystowice - Ostrówek 2380 9. Z 2236 L Mołodiatycze -Kol. Horyszów 3068 10. Z 2277 L Hostynne - Koniuchy 3010 11. Z 2278 L Kotlice - Wakijów 5715 12. G 2287 L Uchanie - Werbkowice 23763 13. L 2400 L Rozkoszówka - Drohiczany 4625 14. Z 2401 L Kol.Staszic - Miedniki 5885 15. Z 2402 L Kol.Staszic - Zadębce 6917 16. G 2403 L Teratvn - Nieledew 9549 17. G 2404 L Teratyn - Horodło 20271 18. Z 2405 L Horodło -Szpikołosy 8215 19. Z 2406 L Annopol -Szpikołosy 4492 20. G 2407 L Matcze - Hrubieszów (w tym ul. Dziekanowska) 14715 21. Z 2408 L Kobło - Husynne 4414 22. Z 2409 L Horodło – Strzyżów 6506 23. Z 2410 L Łuszków -Strzyżów 6090 24. Z 2411 L Dziekanów -Teptiuków 3739 Hrubieszów-Teptiuków (w tym ul. 25. G 2412 L 3617 Dwernickiego) 26. Z 2413 L Obrowiec -Brodzica 6565 27. Z 2414 L Moniatycze-Nieledew 6540 28. Z 2415 L Nieledew -Wilków 7440 29. Z 2416 L Podhorce-Terebiń 8516 30. Z 2417 L Dogojówka -Trzeszczany 7343 31. Z 2418 L Zaborce -Hostynne 6958 32. L 2419 L Werbkowice -Kotorów 4899 33. Z 2420 L Malice -Honiatycze 6320 Werbkowice -Tyszowce - Czartowiec - 34. G 2421 L 10496 Łaszczów 35. L 2422 L Bormańce -Werbkowice 4355 36. Z 2423 L Bormańce - Czerniczyn 6152 37. Z 2424 L Terebiń -Mieniany 10457 38. Z 2425 L Terebiń -Modryniec 8723 39. Z 2426 L Sahryń -Malice 4326 40. Z 2427 L Sahryń - Modryń 7215 41. Z 2428 L Adelina -Wronowice 5494 42. G 2429 L Adelina -Kryłów 21970 43. G 2430 L Hrubieszów – Cichobórz – Dołhobyczów 27555 44. L 2431 L Hrubieszów - Gródek (w tym ul. Gródecka) 3988 Hrubieszów - Kryłów - Dołhobyczów – Gr. 45. G 2432 L Państwa 37 + 984 (w tym ul. Nowa) 46. L 2433 L Cichobórz -Kosmów 2980 47. Z 2434 L Mircze - Grafka 8665 48. L 2435 L Miętkie - Mircze 7709 49. Z 2436 L Miętkie –Nabróż - Kmiczyn - Żulice 6848 50. G 2437 L Li owiec - Wereszyn 14514 51. Z 2438 L Mircze -Stara Wieś- Łykoszyn -Telatyn 9410 52. Z 2439 L Dutrów – Łykoszyn – Radostów - Poturzyn 3669 53. L 2440 L Mircze - Smoligów 5880 54. L 2441 L Kol. Małków –Smoligów - Wereszyn 8995
57 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
55. L 2442 L Kryłów - Małków 5156 56. Z 2443 L Wólka Poturzyńska - Witków 5328 57. L 2444 L Poturzyn - Siekierzyńce 7045 58. Z 2445 L Nowosiółki – Żabcze - Oszczów 6966 59. L 2446 L Honiatyn - Oszczów 3883 60. Z 2447 L Poturzyn - Żabcze 2364 61. Z 2448 L Suszów - Hulcze 5047 62. G 2449 L Uśmierz-Hulcze - Ulhówek 17671 63. Z 2450 L Poturzyn – Przewodów - Tarnoszyn 9515 64. L 2451 L Nowosiółki - Liski 2322 65. Z 2452 L Hulcze – Dłużniów – Myców – Budynin 8445 66. Z 2453 L Moniatycze - Szpikołosy 6002 RAZEM 543825 Źródło: Starostwo Powiatowe.
Klasa drogi: Symbol „G” - główne Symbol „Z” - zbiorcze Symbol „L” - lokalne
Na granicy z Ukrainą zlokalizowane są dwa przejścia graniczne: przejście międzynarodowe Zosin – Ustiług (na terenie gminy Horodło) oraz przejście kolejowe Hrubieszów – Izow, łączące Śląsk z Ukrainą. Przejście w Zosinie uzyskało od 15 września 2000 r. status przejścia międzynarodowego dla ruchu osobowego. Podstawą transportu w powiecie jest transport samochodowy, który całkowicie zmonopolizował przewozy pasażerskie zarówno na terenie powiatu, jak i poza jego granicą. Liczbę pojazdów zarejestrowanych w Powiecie Hrubieszowskim przedstawia załącznik nr 64.
Zał. nr 64: Pojazdy zarejestrowane w Powiecie Hrubieszowskim (stan na 31 XII 2007 r.).
RODZAJ POJAZDU ILOŚĆ W SZT. UDZIAŁ W %
AUTOBUS 155 0,31
CIĄGNIK 10486 20,70
MOTOCYKL 729 1,44
58 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
MOTOROWER 1109 2,19
NACZEPA 161 0,32
PRZYCZEPA 7323 14,45
SAMOCHÓD, 30699 60,60 W TYM
SAMOCHÓD OSOBOWY 27713 54,70
OGÓŁEM 50 662 100,00
Źródło: Starostwo Powiatowe, Wydziału Komunikacji.
Na podstawie powyższych danych odnośnie pojazdów zarejestrowanych w powiecie hrubieszowskim w 2006 r. zauważalna jest tendencja przeważania w ogólnej liczbie pojazdów samochodów osobowych, które stanowią 54,70 %.
2.4.2. Infrastruktura komunalna.
W 2006 roku infrastruktura komunalna w powiecie hrubieszowskim przedstawia się następująco: a) sieć wodociągowa: - 444,1 km - 7404 przyłączy, b) sieć kanalizacyjna: - 102,1 km - 2082 przyłączy c) zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych: - 1167,3 dam³, - 17,0 na 1 mieszkańca, d) ścieki odprowadzane – 1137,2 dam³ (zał. nr 65).
Zał. nr 65: Infrastruktura komunalna w powiecie hrubieszowskim z rozbiciem na gminy (stan na dzień 31 XII 2006 r.).
ZUŻYCIE WODY Z SIEĆ SIEĆ WODOCIĄGÓW W ŚCIEKI WYSZCZEGÓLNIENI WODOCIĄGOWA KANALIZACYJNA GOSPODARSTWACH ODPROWADZAN E DOMOWYCH E W DAM³ PRZYŁĄCZ PRZYŁĄCZ W NA 1 W KM W KM A A DAM³ MIESZKAŃC
59 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
A OGÓŁEM POWIAT 444, 102, 1167, 7404 2082 17,0 1137,2 HRUBIESZOWSKI, 1 1 3 W TYM GMINA MIEJSKA 52,6 2244 40,6 1226 477,4 25,6 626,2 HRUBIESZÓW
GMINY WIEJSKIE
DOŁHOBYCZÓW 91,7 893 26,4 214 125,1 20,5 51,8 HORODŁO 48,8 802 7,8 132 111,4 19,6 101,2 128, HRUBIESZÓW 1212 2,0 156 91,2 8,4 11,0 0 MIRCZE 29,2 530 4,6 48 79,9 10,3 17,8 TRZESZCZANY 61,6 764 3,7 65 159,3 34,3 253,4 UCHANIE 26,2 747 12,7 173 43,6 8,7 11,0 WERBKOWICE 6,0 212 4,3 68 79,4 7,9 64,8 Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2007.
W porównaniu do województwa lubelskiego powiat hrubieszowski charakteryzuje się niskim stopniem skanalizowania. W sposób szczególny dotyczy to obszarów wiejskich, gdzie stopień skanalizowania jest bardzo niski i wynosił w 2006 r. od 2,31 % do 10,28 % (zał. nr 66).
Zał. nr 66: Udział w % poszczególnych gmin infrastrukturze komunalnej powiatu hrubieszowskiego w 2006 r.
SIEĆ WODOCIĄGOWA SIEĆ KANALIZACYJNA WYSZCZEGÓLNIENIE W KM PRZYŁĄCZA W KM PRZYŁĄCZA OGÓŁEM 100,00 100,00 100,00 100,00 POWIAT
60 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
HRUBIESZOWSKI, W TYM GMINA MIEJSKA 11,84 30,31 39,77 58,89 HRUBIESZÓW
GMINY WIEJSKIE
DOŁHOBYCZÓW 20,65 12,06 25,88 10,28
HORODŁO 10,99 10,83 7,64 6,34
HRUBIESZÓW 28,82 16,37 1,96 7,49
MIRCZE 6,58 7,16 4,51 2,31
TRZESZCZANY 13,87 10,32 3,62 3,12
UCHANIE 5,90 10,09 12,44 8,31
WERBKOWICE 1,35 2,86 4,21 3,27
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2007
Największe zagrożenie, szczególnie wód powierzchniowych i podziemnych, stanowią ścieki komunalne, nieczyszczone lub niedostatecznie oczyszczone oraz hodowlane i przemysłowe. W latach 2003-2005 infrastruktura komunalna w powiecie hrubieszowskim kształtowała się na następującym poziomie: a) sieć wodociągowa w poszczególnych okresach osiągnęła wartości; - 384,8 km; 425,9 km i 431,2 km, - przyłączy: 6807, 7227 i 7483, b) sieć kanalizacyjna wykazywała tendencję wzrostowa, co odzwierciedlają poniższe dane liczbowe: - 76 km, 79,7 km i 86,1 km - przyłączy: 1688, 1700 i 1840. c) zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych przyjęło w badanym okresie wartość: - 1155,5; 1115,3 i 1111,2 dam³ - 16,4; 16,0 i 16,0 na 1 mieszkańca. d) ścieki odprowadzone: 1004,9; 1111,5 i 1065,6 dam³ (zał. nr 67).
Zał. nr 67: Infrastruktura komunalna w powiecie hrubieszowskim za lata 2003- 2006. ZUŻYCIE WODY Z WODOCIĄGÓW W SIEĆ WODOCIĄGOWA SIEĆ KANALIZACYJNA ŚCIEKI GOSPODARSTWACH LATA ODPROWADZONE DOMOWYCH W DAM³ W KM NA 1 PRZYŁĄCZA W KM PRZYŁĄCZA W DAM³ MIESZKAŃCA
61 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2003 384,8 6807 76,0 1688 1155,5 16,4 1004,9
2004 425,9 7227 79,7 1700 1115,3 16,0 1111,5
2005 431,2 7483 86,1 1840 1111,2 16,0 1065,6
2006 444,1 7404 102,1 2082 1167,3 17,0 1137,2
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
Infrastruktura komunalna powiatu hrubieszowskiego w analizowanym okresie stanowiła bardzo mały udział % w ogólnej wartości badanej cechy w województwie lubelskim, który kształtował się na poziomie od 1,99 % do 2,80 %. Dane przedstawione w zał. poniżej nr świadczą o tym, że w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 sieć wodociągowa i kanalizacyjna w km na terenie powiatu hrubieszowskiego charakteryzowała się tendencja wzrostową. W roku 2004 nastąpił wzrost liczby sieci o 10,68 % i 4,86 % w porównaniu do roku poprzedniego. Przyrost w kolejnym okresie, tj. w 2005 roku wyniósł 1,24 % i 8,03 %. Za rok 2006 badany wskaźnik kształtował się na poziomie 2,99 % i 18,55 %. Wskaźniki dynamiki odnośnie przyłączy w sieci wodociągowej w badanym okresie osiągnęły następujący poziom: 106,17 %; 103,54 % i 98,94 %.W 2005 roku analizowana wartość wykazywała nieznaczny spadek przyrostu o 2,63 % w stosunku do roku poprzedniego. Badany wskaźnik w 2006 roku kształtował się na niższym poziomie niż 100 %. W analizowanych latach, tj. 2003-2006 miała miejsce tendencja wzrostowa przyłączy w sieci kanalizacyjnej. Zmiana wartości przyłączy w badanych latach wyniosła: 0,71 %; 8,23 % i 19,15 % w stosunku do okresu bazowego. Poziom zużycia wody z wodociągów w gospodarstwach domowych w powiecie hrubieszowskim w okresie 2003-2006 miał następującą strukturę procentową wynosząca odpowiednio: a) w dam³ - 96,52; 99,63 i 105,04 b) na 1 mieszkańca – 97,56; 100,00 i 106,25. Przedstawione wyżej liczby świadczą o tym,że dopiero w 2006 roku badana cecha wykazywała tendencję wzrostową odpowiednio o 5,04 % i 6,25 % w stosunku do okresów poprzednich. Wskaźnik dynamiki dotyczący ścieków odprowadzonych w 2004 roku wyniósł 110,60 %. W 2005 roku omawiane kryterium uległo spadkowi poniżej 100 %. W kolejnym okresie nastąpił przyrost badanej wartości o 6,71 %. Zał. nr 68: Dynamika infrastruktury komunalnej w powiecie hrubieszowskim za lata 2003-2006.
INFRASTRUKTURA KOMUNALNA, WSK. DYNAMIKI WSK. DYNAMIKI WSK. DYNAMIKI W TYM: 2004/2003 2005/2004 2006/2005 SIEĆ WODOCIĄGOWA: W KM 110,68 101,24 102,99 PRZYŁĄCZA 106,17 103,54 98,94
62 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
SIEĆ KANALIZACYJNA: W KM 104,86 108,03 118,58 PRZYŁĄCZA 100,71 108,23 113,15 ZUŻYCIE WODY Z WODOCIĄGÓW W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH: W DAM³ 96,52 99,63 105,04 NA 1 MIESZKAŃCA 97,56 100,00 106,25 ŚCIEKI ODPROWADZONE W DAM³ 110,60 95,87 106,71
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
W Powiecie Hrubieszowskim w 2006 roku funkcjonowało 25 oczyszczalni ścieków. Spośród nich 22 oczyszcza ścieki komunalne, natomiast 3 ścieki przemysłowe. Oczyszczalnie przemysłowe występują w: Werbkowicach (Cukrownia Werbkowice z o.o.), Strzyżowie (Cukrownia Strzyżów Spółka z o.o.) oraz w Nieledwi (VIN-KON – Nieledew). W latach 2003-2005 liczba oczyszczalni w omawianym powiecie kształtowała się prawie na takim samym poziomie. Jedynie w 2003 roku komunalnych oczyszczalni w powiecie hrubieszowskim było mniej niż w pozostałych analizowanych latach, a liczba ich wynosiła 21.
Zestawienie liczby oczyszczalni w Powiecie Hrubieszowskim przedstawia poniższa tabela.
63 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 69: Liczba oczyszczalni ścieków w Powiecie Hrubieszowskim w latach 2003-2006.
LATA 2003 2004 2005 2006
OCZYSZCZALNIE:
KOMUNALNE OGÓŁEM, 21 22 22 22 W TYM:
MECHANICZNE 2 2 2 2
BIOLOGICZNE 17 18 16 16
Z PODWYŻSZONYM USUWANIEM 2 2 4 4 BIOGENÓW
PRZEMYSŁOWE OGÓŁEM, 3 3 3 3 W TYM:
MECHANICZNE 0 0 0 0
CHEMICZNE 0 0 0 0
BIOLOGICZNE 3 3 3 3
Z PODWYŻSZONYM USUWANIEM 0 0 0 0 BIOGENÓW
OGÓŁEM OCZYSZCZALNIE 24 25 25 25
Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
Oczyszczalnie ścieków powiatu hrubieszowskiego w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 stanowiły mały udział % w ogólnej wartości badanej cechy w województwie lubelskim, który kształtował się na poziomie: a) dla oczyszczalni komunalnych: 9,20 % - 9,9 % b) dla oczyszczalni przemysłowych: 2,83 % - 3,7 %. W powiecie hrubieszowskim ścieki przemysłowe i komunalne w 2006 r. wynosiły 1529 dam³. Ścieki oczyszczone stanowiły 1269 dam³, w tym: a) mechanicznie – 0,8 % b) chemicznie (przemysłowe) i biologicznie – 98,2 % c) z podwyższonym usuwaniem biogenów - 1,0 %. Ścieki nieczyszczone (odprowadzone siecią kanalizacyjną) stanowiły 260 dam³.
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ludności ogółem powiatu hrubieszowskiego w 2006 roku stanowiła 40,3 %. W latach 2003-2005 ścieki przemysłowe i komunalne w powiecie hrubieszowskim kształtowały się na następującym poziomie: 1) ścieki oczyszczone stanowiły odpowiednio: 1174, 1241 i 1217 dam³, w tym: a) mechanicznie – 0,6 %; 0,8 % i 0,9 % b) chemicznie (przemysłowe) i biologicznie – 98,7 %; 98,5 % i 98,1 % c) z podwyższonym usuwaniem biogenów – 0,7 %; 0,6 % i 1,0 %
64 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2) ścieki nieoczyszczone (odprowadzane siecią kanalizacyjną) stanowiły odpowiednio: 109, 279 i 220 dam³.
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ludności ogółem powiatu hrubieszowskiego w latach 2003-2005 kształtowała się na poziomie: 39,8 %; 40,3 % i 40,6 % (Zał. 70 ).
Zał. nr 70: Ścieki przemysłowe i komunalne (oczyszczone) w powiecie hrubieszowskim w latach 2003-2006. ŚCIEKI OCZYSZCZONE
LUDNOŚĆ ŚCIEKI OGÓŁEM W DAM³, W TYM: KORZYSTAJĄCA NIEOCZYSZCZONE Z Z CHEMICZNIE (ODPROWADZONE Lata PODWYŻSZONYM OCZYSZCZALNI MECHANICZNIE (PRZEMYSŁOWE) I SIECIĄ USUWANIEM ŚCIEKÓW W % BIOLOGICZNIE KANALIZACYJNĄ) BIOGENÓW LUDNOŚCI W DAM³ OGÓŁEM W % OGÓŁEM
1174 2003 109 39,8 0,6 98,7 0,7 1241 2004 279 40,3 0,8 98,5 0,6 1217 2005 220 40,6 0,9 98,1 1,0 1269 2006 260 40,9 0,8 98,2 1,0 Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
Ścieki oczyszczone powiatu hrubieszowskiego w badanym okresie, tj. 2003- 2006 stanowiły bardzo niski poziom w ogólnej strukturze ścieków przemysłowych i komunalnych województwa lubelskiego, tj. od 1,69 % do 1,80 %. W ogólnej wartości województwa lubelskiego ścieki nieoczyszczone w latach 2003- 2006 stanowiły od 8,62 % do 17,48 % badanej cechy. Na terenie powiatu hrubieszowskiego odpady (z wyłączeniem odpadów komunalnych) wytworzone w 2006 r. wynosiły 450,8 tys. ton, co stanowiło 9,23 % ogółu odpadów wytworzonych w województwie lubelskim, w tym: a) poddane odzyskowi – 400,00 tys. ton, b) unieszkodliwione – 33,00 tys. ton, magazynowane czasowo – 17,8 tys. ton
W latach 2003-2005 odpady wytworzone w powiecie hrubieszowskim kształtowały się odpowiednio na następującym poziomie; a) ogółem w tys. ton – 328,1; 403,8 i 407,1, w tym: poddane odzyskowi – 297,3; 361,2 i 368,2 unieszkodliwione – 41,5 i 26,1 magazynowane czasowo – 30,8; 1,1 i 12,8 (Zał. nr 71)
Zał. nr 71: Odpady wytworzone w powiecie hrubieszowskim w latach 2003-2006.
65 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
ODPADY WYTWORZONE W TYS. TON LATA PODDANE MAGAZYNOWANE OGÓŁEM UNIESZKODLIWIONE ODZYSKOWI CZASOWO 2003 328,1 297,3 - 30,8 2004 403,8 361,2 41,5 1,1 2005 407,1 368,2 26,1 12,8 2006 450,8 400,0 33,0 17,8 Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
Odpady wytworzone w powiecie hrubieszowskim w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 stanowiły od 7,9 % do 9,92 % w strukturze odpadów wytworzonych w województwie lubelskim. Odpady nagromadzone, składowane dotychczas na terenie własnych zakładów w powiecie hrubieszowskim kształtowały się w 2006 r. na poziomie 33,0 tys. ton, co stanowiło 0,22 % ogólnej wartości badanej cechy w województwie lubelskim. W Powiecie Hrubieszowskim tereny składowania odpadów, nie zrekultywowane wynosiły w 2006 r. 2,1 ha, co stanowiło 1,85 % ogółu terenów składowania odpadów w województwie lubelskim. Odpady nagromadzone, składowane dotychczas na terenie własnych zakładów w Powiecie Hrubieszowskim w latach 2003-2005 wykazywały tendencję wzrostową, co odzwierciedlają dane liczbowe: 27,0; 40,3 i 26,2 tys. ton (Zał. nr 72)
Zał. nr 72: Odpady nagromadzone i tereny ich składowania w powiecie hrubieszowskim za lata 2003-2006.
Odpady nagromadzone w tys. Tereny składowania odpadów, nie Lata ton zrekultywowane w ha 2003 27,0 2,0 2004 40,3 2,4 2005 26,2 2,0 2006 33,0 2,1 Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
W powiecie hrubieszowskim tereny składowania odpadów, nie zrekultywowane w analizowanych latach, tj. 2003-2005 wynosiły odpowiednio: 2,0; 2,4 i 2,0 ha, co stanowiło od 0,18 % do 0,28 % ogółu terenów składowania odpadów w województwie lubelskim. Zdecydowana większość indywidualnych gospodarstw na terenie powiatu nie posiada możliwości gromadzenia ścieków (brak szamb), co w konsekwencji prowadzi do zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych. Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez ich składowanie na składowiskach odpadów komunalnych oraz poprzez spalanie, którym poddawane są odpady medyczne. Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego występuje 6 składowisk odpadów komunalnych oraz 1 składowisko „dzikie”. Brak jest składowisk odpadów przemysłowych (Zał. nr 73).
Zał. nr 73: Charakterystyka składowisk odpadów w Powiecie Hrubieszowskim.
66 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
LOKALIZACJ PRZEWIDYWA PRZEDSIĘBIORST POJEMNOŚĆ POWIE A NY OKRES GMINA WO OBSŁUGUJĄCE SKŁADOWISK RZCHNI STAN PRAWNY SKŁADOWISK EKSPLOATACJI OBIEKT A [M3] A [HA] A (ROK) HRUBIESZÓ MIASTO W MIEJSKA SŁUŻBA 258 500 2,13 2015 UREGULOWANY HRUBIESZÓW UL. DROGOWA GRÓDECKA GMINA GZUK DOŁHOBYCZÓ HULCZE 7 000 0,60 2020 UREGULOWANY DOŁHOBYCZÓW W GMINA URZĄD GMINY W KOPYŁÓW 7 400 1,37 2010 UREGULOWANY HORODŁO HORODLE GMINA URZĄD GMINY W ŁASKÓW 63 000 6,09 2032 UREGULOWANY MIRCZE MIRCZU GMINA TRZESZCZAN URZĄD GMINY W TRZESZCZAN 8 500 1,5 2020 UREGULOWANY Y TRZESZCZANACH Y GMINA URZĄD GMINY W NIEUREGULOWA UCHANIE 15 4000 0,8 2009 UCHANIE UCHANIACH NY ŁĄCZNIE 359 400 12,49 Źródło: Urząd Statystyczny.
Składowiska odpadów komunalnych usytuowane są w następujących miejscowościach: - Miasto Hrubieszów, ul. Gródecka; - Hulcze ( Gmina Dołhobyczów); - Kopyłów ( Gmina Horodło); - Łasków ( Gmina Mircze); - Trzeszczany; - Uchanie. Aktualnie w trakcie rekultywacji są wyeksploatowane składowiska odpadów komunalnych w następujących miejscowościach: - Hrubieszów, ul. Wyzwolenia (pow. 2,5 ha). Dane o istniejących w dłuższym okresie czasu miejscach nielegalnego składowania odpadów nie są wiarygodne, gdyż gminy nie prowadzą ich inwentaryzacji. Składowane są na nich w większości niesegregowane odpady komunalne, makulatura, szkło, złom, tworzywa sztuczne, odpady budowlane i inne. Generalnie na terenie Powiatu nierozwiązany jest problem związany z gromadzeniem odpadów. Większość miejscowości nie posiada rozwiązanego problemu gromadzenia i wywozu odpadów i nieczystości. W miejscowościach brak jest kontenerów i kubłów na gromadzenie nieczystości. Nieunormowany jest ich wywóz na składowiska.
67 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 74: Sieć gazowa, odbiorcy i zużycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych na terenie powiatu hrubieszowskiego w latach 2003- 2006.
SIEĆ GAZOWA ODBIORCY INDYWIDUALNI GAZU ZUŻYCIE GAZU S SIECI LATA W KM PRZYŁĄCZA Z SIECI W TYS. W HM³ NA 1 MIESZKAŃCA
2003 - - - - - 2004 - - - - - 2005 29,6 5 0,0 0,0 0,0 2006 32,7 47 0,1 0,1 1,5
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
Na podstawie powyższych danych można zaobserwować, że sieć gazowa na terenie powiatu hrubieszowskiego jest słabo rozwinięta (Zał. nr 74). Dopiero w 2005 roku omawiany powiat wykazywał dane dotyczące sieci gazowej na swoim terenie w liczbie 29,6 km i 5 przyłączy. W 2006 roku wyniosła 32,7 km i 47 przyłączy, co stanowiło 0,44 % i 0,04 % ogółu sieci gazowej województwa lubelskiego. Odbiorcy indywidualni gazu z sieci w tys. na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2006 r. stanowili 0,1. W porównaniu do województwa lubelskiego odbiorcy ci, stanowili 0,04 % ogólnej wartości badanej cechy. Zużycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych powiatu hrubieszowskiego w 2006 roku kształtowało się na bardzo niskim poziomie i wyniosło 0,1 hm³, co stanowiło 0,06 % zużycia gazu z sieci w województwie lubelskim. W porównaniu do zużycia gazu z sieci na 1 mieszkańca w m³ powiat hrubieszowski w 2006 r. wypadł również bardzo słabo w stosunku do średniej województwa lubelskiego. Wartości te kształtowały się w proporcjach 1,5 m³ do 71,9 m³. Na terenie powiatu hrubieszowskiego w 2006 roku było 25 411 odbiorców energii elektrycznej, co stanowiło 3,37 % ogółu energii elektrycznej województwa lubelskiego. Zużycie energii elektrycznej w 2006 r. na terenie powiatu hrubieszowskiego kształtowało się na poziomie: a) 51,3 GW/h, b) 745,3 kW/h na 1 mieszkańca, c) 2018,5 kW/h na 1 odbiorcę. Dane przedstawione poniżej świadczą o tym, że w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 odbiorcy energii elektrycznej na terenie powiatu hrubieszowskiego stanowili mały udział % w ogólnej wartości badanej cechy w województwie lubelskim, który kształtował się na poziomie od 2,91 % do 3,40%. W latach 2003-2005 zużycie energii elektrycznej ogółem w powiecie hrubieszowskim kształtowało się na następującym poziomie w badanym okresie: 24,7; 24,5 i 51,8 GW*h (zał. nr 75).
68 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 75: Odbiorcy oraz zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych na terenie powiatu hrubieszowskiego w latach 2003- 2006.
ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ ODBIORCY OGÓŁEM NA 1 LATA ENERGII NA 1 ODBIORCĘ W GW*H MIESZKAŃCA ELEKTRYCZNEJ W KW*H 2003 11 978 24,7 351,1 2062,4
2004 11 375 24,5 350,8 2098,1
2005 25 667 51,8 747,6 2016,7
2006 25 411 51,3 745,3 2018,5
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, 2004-2007.
W porównaniu do województwa lubelskiego omawiany powiat charakteryzował się w analizowanych latach niskim poziomem zużycia energii elektrycznej, który wynosił od 2,76 % do 3,88 %. Dokonując analizy infrastruktury technicznej w powiecie hrubieszowskim za okres 2003-2006 można wskazać podstawowe problemy występujące w omawianym powiecie. Analizie zostały poddane następujące obszary: a) transport, b) gospodarka wodno-ściekowa, c) gospodarka odpadami, d) elektroenergetyka i gazownictwo.
Transport Transport w powiecie hrubieszowskim pomimo istniejącej gęstej sieci dróg charakteryzuje się słabą dostępnością komunikacyjną regionu. Przejawia się to w złym stanie technicznym, niedostatecznych parametrach oraz niskim poziomie bezpieczeństwa. Taki stan rzeczy utrudnia rozwój społeczny i gospodarczy powiatu hrubieszowskiego. Ogranicza konkurencyjność regionu w skali międzynarodowej, jak i krajowej. Niedostateczny stan dróg przyczynia się również do przenoszenia lokalizacji inwestycji poza powiat. Jednym z głównych problemów w tym obszarze jest niewątpliwie zła jakość połączeń drogowych pomiędzy obszarami wiejskimi a centrami gospodarczymi. Przy takim stanie rzeczy wzrost liczby przewozów przyczynia się do obniżenia płynności ruchu i przepustowości drogi, a także wpływa niekorzystnie na stan środowiska. W stosunku do pozostałych powiatów w województwie lubelskim powiat hrubieszowski w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 charakteryzował się najmniejszym udziałem inwestycji w stosunku do długości dróg. Wskaźnik
69 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
efektywności pomocy publicznej na terenie powiatu hrubieszowskiego w obszarze transportu wyniósł 1 %, który zawierał także prace modernizacyjne. Na terenie powiatu hrubieszowskiego infrastruktura transportu kolejowego jest bardzo słabo rozwinięta. Charakteryzuje się ona również słabym stanem, jak drogi w powiecie. Wymaga przebudowy i modernizacji w rejonach przejść granicznych oraz rozwoju centrów logistycznych dla obsługi transportu kolejowego, głównie obsługującego ruch międzynarodowy. Dotyczy to linii nr 65 Sędziszów – Zamość - Hrubieszów - granica państwa (Włodzimierz Wołyński, Kowel), tzw. Linia Hutnicza Szerokotorowa. Zarówno w omawianym powiecie, jak i w województwie lubelskim bardzo słabo są rozwinięte linie o znaczeniu regionalnym, np. Zawada - Hrubieszów i Zamość – Hrubieszów. Obecna infrastruktura techniczna w powiecie hrubieszowskim, w obszarze transportu wymaga inwestycji modernizacyjnych i dostosowania do standardów europejskich.
Gospodarka wodno - ściekowa Infrastruktura wodno-kanalizacyjna na terenie powiatu hrubieszowskiego jest daleka od optymalnego stanu. Świadczy o tym niewielki udział długości sieci kanalizacyjnej w długości sieci wodociągowej, który w analizowanym okresie, tj. 2003-2006 kształtował się na poziomie 18,71 % - 22,99 %. Długość linii wodociągowych na omawianym obszarze wykazywała słabą tendencję przyrostu z 384,8 km w 2003 r. do 444,1 km w 2006 r. Podobny minimalny wzrost nastąpił w kwestii ilości przyłączy z 6807 do 7404. Sieć kanalizacyjna w powiecie hrubieszowskim wykazuje dysproporcje w stopniu skanalizowania między gminą miejską a gminami wiejskimi. Spowodowane jest to występowaniem na obszarach wiejskich rozproszonej zabudowy, która nie zapewnia ekonomicznego uzasadnienia inwestycji liniowych. W powiecie hrubieszowskim tylko 57,9 % ludności zaopatrywanych jest w wodę z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, gdzie w porównaniu średnia dla województwa lubelskiego wynosi 70 – 80 % i jest zbliżona do obowiązujących w Unii Europejskiej standardów odnośnie ekologii.
Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami na terenie powiatu hrubieszowskiego ogranicza się głównie do składowania na składowiskach, często niespełniajacych wymagań stawianych tego typu obiektom. Ilość obiektów do segregacji odpadów zmieszanych oraz do doczyszczania jest ciągle niewystarczająca. Zgodnie z założeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami do roku 2014 na terenie województwa lubelskiego ma pozostać 15 z istniejących obecnie 121 składowisk odpadów komunalnych. Pozostaną tylko te, które będą dobrze wyposażone, ponadgminne składowiska obsługujące duże obszary, tj. ok. 150 tys. mieszkańców.
70 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Elektroenergetyka, gazownictwo Stan elektroenergetycznej infrastruktury sieciowej w powiecie hrubieszowskim, a zwłaszcza na terenach wiejskich wymaga znacznych prac modernizacyjnych. Powiat hrubieszowski charakteryzuje się niskim poziomem gazyfikacji. Dopiero w 2005 roku powiat wykazywał dane odnośnie sieci gazowej. Aby zmniejszyć dysproporcje słabo rozwiniętej sieci gazowej w porównaniu do województwa lubelskiego należy na omawianym obszarze promować i wprowadzać inne alternatywne źródła energii, jak również instalować urządzenia odpylające i odsiarczające spaliny z dotychczasowych palenisk węglowych.
2.4.3. Analiza SWOT.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY Posiadanie Planu Ochrony Środowiska oraz Peryferyjność regionu przejawiająca się w Planu Gospodarki Odpadami utrudnionym dostępie komunikacyjnym Położenie regionu blisko międzynarodowych Niska atrakcyjność inwestycyjna powiatu szlaków komunikacyjnych, z planowaną hrubieszowskiego w rankingach krajowych i budową dróg szybkiego i rozbudową sieci zagranicznych przejść granicznych Zdegradowany system melioracji na Nowoczesna baza przejść granicznych znacznej części obszarów wiejskich i terminali, obsługa przeważającej części Słaba dostępność komunikacyjna powiatu ruchu komunikacyjnego do głównych hrubieszowskiego z ośrodkami krajowymi, ośrodków i centrów Ukrainy brak zrealizowanych dróg strategicznych o Sieć połączeń autobusowych pokrywająca dużej przepustowości w układzie powiązań terytorium powiatu hrubieszowskiego oraz międzyregionalnych wypracowany dobry system połączeń Pogarszająca się dostępność obszarów autobusowych zaspakajający zróżnicowane wiejskich i oddalonych od większych potrzeby przewozowe ośrodków miejskich Rozwijanie partnerskich kontaktów Słaby stan sieci energetycznej średniego i z samorządami państw sąsiedzkich, niskiego napięcia na większej części regionu, funkcjonowanie „euroregionu Bug” obszary wiejskie wymagające reelektryfikacji Istniejący układ linii kolejowych, Niskie standardy dróg publicznych i obiektów kompleksowość świadczonych usług, masowych, wysoki odsetek sieci drogowej o potencjał ludzki przygotowanej kadry złej jakości nawierzchni Dynamiczny wzrost zapotrzebowania na motoryzację indywidualną, ograniczenie
71 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
udziału obsługi przez zbiorowy transport publiczny, zwłaszcza kolejowy – skutkujący likwidacją połączeń lokalnych Mała ilość i niska przepustowość przejść granicznych Pogarszający się stan infrastruktury kolejowej Niski poziom gazyfikacji powiatu hrubieszowskiego
SZANSE ZAGROŻENIA Międzynarodowe przejście graniczne Brak inwestorów strategicznych w Zosinie Brak kanalizacji, oczyszczalni ścieków, Budowa największego przejścia granicznego wodociągów głównie na wsiach na wschodzie Dekapitalizacja sieci dróg Współpraca z gminnymi i podmiotami Znaczna liczba kotłowni opalanych węglem gospodarczymi w zakresie poprawy stanu Niski (ogólny) stan świadomości ekologicznej dróg powiatowych Występująca dysproporcja między postępem Możliwość wsparcia procesów w zwodociągowaniu a słabą rozwinięta inwestycyjnych środkami z Funduszy Unii kanalizacją Europejskiej Konflikty społeczne i ekologiczne lokalizacji Realizacja Planu Ochrony Środowiska inwestycji drogowych i transportowych, i Planu Zagospodarowania Odpadów bariery prawne (własnościowe) i finansowe Zaopatrzenie wsi w wodę procesu przygotowania inwestycyjnego Ponadgminna utylizacja odpadów Dalsze pogarszanie się stanu technicznego Wykorzystywanie walorów przyrodniczych i dróg i obiektów mostowych na wszystkich kulturowych regionu do rozwoju różnych form kategoriach dróg turystyki (m.in. poprzez zwiększenie Utrudniony rozwój ruchu drogowego przez dostępności komunikacyjnej obszarów rzeki, np. Bug – brak mostów i przejść atrakcyjnych turystycznie) granicznych Przekształcenie wschodniej granicy w Trudności z rozwojem współpracy zewnętrzną granice UE oraz związana z tym międzynarodowej, zły stan techniczny dróg konieczność radykalnej poprawy oraz niedostateczna liczba przejść infrastruktury granicznej granicznych Dostępność funduszy unijnych na Zagrożenia dla rozwoju transportu infrastrukturę komunikacyjną, ochrony drogowego wynikające z dekapitalizacji środowiska, uzbrojenia terenu i gospodarkę taboru przewozowego
72 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
odpadami Zagrożenia dla rozwoju infrastruktury Dobre warunki do aktywizacji współpracy kolejowej: degradacja infrastruktury i brak transgranicznej z krajami sąsiednimi środków oraz trudności w zdobyciu kapitału Lokalizacja inwestycji zagranicznych przy na jej odtworzenie, wysoki stopień wschodniej granicy ekonomicznego zużycia taboru Centra logistyczne, jako niezbędny element dystrybucji dóbr, przyczyniający się do wykorzystania małych firm poprzez oferowanie specjalistycznych Rozpowszechnianie i wprowadzanie alternatywnych źródeł energii
2.5. Infrastruktura społeczna.
2.5.1. Infrastruktura edukacyjna.
Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego znajduje się 6 przedszkoli, 46 szkół podstawowych (5395 uczniów), 19 gimnazjów (2428 uczniów), 3 zasadnicze szkoły zawodowe, 13 szkół średnich technicznych i zawodowych (1870 uczniów), 3 średnie szkoły ogólnokształcące (1231 uczniów), 3 szkoły policealne (122 uczniów).Ogółem w Powiecie Hrubieszowskim kształci się 13 606 uczniów.
Zał. nr 76 : Szkoły w Powiecie Hrubieszowskim. Placówka Powiat Lp. Patron Adres Gmina Dyrektor HRUBIESZOWSKI Bursa Międzyszkolna Zamojska 16 A 22-500 1 Hrubieszów m. Dyrektor: Gnatowska Ewa Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Europejskie Centrum Edukacyjne Partyzantów 16/3 22-500 2 Hrubieszów m. Dyrektor: Brzozowski Arkadiusz Hrubieszów Gimnazjum HRUBIESZOWSKI 3 ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego Kryłowska 27 22-530 Mircze Mircze Dyrektor: Czerniak Józef HRUBIESZOWSKI Gimnazjum Szkolna 14 22-540 4 Dołhobyczów Dyrektor: Futa Małgorzata Dołhobyczów HRUBIESZOWSKI Gimnazjum 5 Sahryń 62 22-546 Turkowice Werbkowice Dyrektor: Pobłocki Ryszard Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Jana Pawła II 17 22-550 6 Polskich Noblistów Werbkowice Werbkowice Dyrektor: Siuda Wojciech Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Jarosławiec 113 22-510 7 im. ks. S.Staszica Uchanie Uchanie Dyrektor: Król Krystyna Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Hulcze 37 22-540 8 Dyrektor: Sobczuk Mirosław Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Hulczu
73 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Przewodów 1 22-544 9 Dyrektor: Nosek Lucyna Dołhobyczów Przewodów Zespół Szkół w Przewodowie Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Batalionów Chłopskich Kryłów, Hrubieszowska 4 10 Mircze Dyrektor: Baryła Jan 22-530 Mircze Zespół Szkół w Kryłowie Gimnazjum nr 1 w Hrubieszowie HRUBIESZOWSKI Listopadowa 12 22-500 11 im. Króla Władysława Jagiełły Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Pachla Andrzej Gimnazjum nr 2 w Hrubieszowie HRUBIESZOWSKI Żeromskiego 29 22-500 12 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Dąbrowski Artur Gimnazjum nr 3 w Hrubieszowie HRUBIESZOWSKI Zamojska 16 22-500 13 im. Jana Pawła II Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Świstowska Anna Gimnazjum Publiczne HRUBIESZOWSKI Królowa Jadwiga Piłsudskiego 51 22-523 14 Horodło Dyrektor: Kuczyńska Elżbieta Horodło Zespół Szkół w Horodle Gimnazjum Publiczne im.ks. HRUBIESZOWSKI Bohaterów Września 10 22- 15 Kardynała S. Wyszyńskiego Horodło 525 Strzyżów Dyrektor: Denys Elżbieta Gimnazjum Specjalne HRUBIESZOWSKI Dyrektor: Szczęk Małgorzata Narutowicza 34 22-500 16 Hrubieszów m. Specjalny Ośrodek Szkolno- Hrubieszów Wychowawczy w Hrubieszowie Gminne Gimnazjum im. Papieża Jana Pawła II HRUBIESZOWSKI Moniatycze 148 22-500 17 Dyrektor: Lewandowska Katarzyna Hrubieszów Hrubieszów Zespół Szkół Publicznych w Moniatyczach HRUBIESZOWSKI Gminne Gimnazjum Kozodawy 83 22-500 18 Hrubieszów Dyrektor: Kryszczuk Robert Hrubieszów Liceum Ogólnokształcace HRUBIESZOWSKI Tadeusz Kościuszko Żeromskiego 11 22-500 19 Hrubieszów m. Dyrektor: Szadowski Dariusz Hrubieszów Zespół Szkół Nr 3 w Hrubieszowie Liceum Ogólnokształcące HRUBIESZOWSKI Stanisława Staszica 20 3 Maja 1 22-500 Hrubieszów Hrubieszów m. Dyrektor: Borkowska Alicja Zespół Szkół Nr 2 w Hrubieszowie Liceum Ogólnokształcące HRUBIESZOWSKI Unii Horodelskiej Piłsudskiego 58 22-523 21 Horodło Dyrektor: Kuczyńska Elżbieta Horodło Zespół Szkół w Horodle Liceum Profilowane HRUBIESZOWSKI Dwernickiego 10 22-500 22 Dyrektor: Ważna Alicja Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 4 w Hrubieszowie Liceum Profilowane HRUBIESZOWSKI Juliusza Poniatowskiego Turkowice 123 22-546 23 Werbkowice Dyrektor: Piątek Jadwiga Turkowice Zespół Szkół w Turkowicach Liceum Profilowane HRUBIESZOWSKI Zamojska 18a 22-500 24 Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie 25 HRUBIESZOWSKI Liceum Profilowane Żeromskiego 11 22-500
74 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Hrubieszów m. Tadeusza Kościuszki Hrubieszów Dyrektor: Szadowski Dariusz Zespół Szkół Nr 3 w Hrubieszowie Liceum Profilowane Zakładu HRUBIESZOWSKI Partyzantów 9 22-500 26 Doskonalenia Zawodowego Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Staroń Anna Liceum Uzupełniające dla HRUBIESZOWSKI Dorosłych Zamojska 18a 22-500 27 Hrubieszów m. Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie HRUBIESZOWSKI Ośrodek Kształcenia Zawodowego Partyzantów 22-500 28 Hrubieszów m. Hrubieszów Policealne Studium dla Dorosłych HRUBIESZOWSKI Parkowa 2 22-540 29 Dyrektor: Pasieka Halina Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Dołhobyczowie Policealne Studium Zawodowe HRUBIESZOWSKI Zamojska 18a 22-500 30 Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie Poradnia Psychologiczno - HRUBIESZOWSKI Targowa 24 22-500 31 Pedagogiczna Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Tracz Anna Powiatowe Gimnazjum Publiczne HRUBIESZOWSKI Juliusz Poniatowski Turkowice 123 22-546 32 Werbkowice Dyrektor: Piątek Jadwiga Turkowice Zespół Szkół w Turkowicach Przedszkole Miejskie Nr 1 HRUBIESZOWSKI Piłsudskiego 59 22-500 33 im. Małego Księcia Hrubieszów m. Hrubieszów Dyrektor: Migas Teresa HRUBIESZOWSKI Przedszkole Miejskie Nr 2 mjr. Dobrzańskiego "Hubala" 34 Hrubieszów m. Dyrektor: Pirogowicz Dorota 11 22-500 Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Przedszkole Miejskie Nr 3 Grotthusów 1 22-500 35 Hrubieszów m. Dyrektor: Jastrzębska Maria Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Przedszkole Miejskie Nr 5 Listopadowa 4 22-500 36 Hrubieszów m. Dyrektor: Dąbrowska Jolanta Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Przedszkole Samorządowe Webkowice 22-550 37 Werbkowice Dyrektor: Krawczyk Krystyna Werbkowice HRUBIESZOWSKI Przedszkole Samorządowe 38 Strzyżów 22-525 Strzyżów Horodło Dyrektor: Dudka Iwona Publiczna Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Dziekanów 55 22-500 39 Mieczysława Futy Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Kowalewska Ewa HRUBIESZOWSKI Publiczna Szkoła Podstawowa Ubrodowice 57 22-500 40 Hrubieszów Dyrektor: Denys Anna Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Publiczna Szkoła Podstawowa Dąbrowa 31 22-500 41 Hrubieszów Dyrektor: Wasilik Joanna Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Publiczna Szkoła Podstawowa Obrowiec 44 22-500 42 Hrubieszów Dyrektor: Makieła Renata Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Publiczna Szkoła Podstawowa 43 Kosmów 22-500 Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Kapyś Zuzanna Publiczne Gimnazjum HRUBIESZOWSKI 44 Dyrektor: Borkowska Alicja 3 Maja 1 22-500 Hrubieszów Hrubieszów m. Zespół Szkół Nr 2 w Hrubieszowie Publiczne Gimnazjum HRUBIESZOWSKI Trzeszczany 199 22-554 45 Jana Pawła II Trzeszczany Trzeszczany Dyrektor: Marek Mirosława
75 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy HRUBIESZOWSKI Prof. Zofii Sękowskiej Narutowicza 34 22-500 46 Hrubieszów m. Dyrektor: Szczęk Małgorzata Hrubieszów Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Hrubieszowie Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI XXX - lecia PRL 47 1 22-540 Dołhobyczów Dołhobyczów Dyrektor: Nosek Lucyna Zespół Szkół w Przewodowie Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Bohaterów Wojsk Ochrony Szkolna 4a 22-540 48 Dołhobyczów Pogranicza Dołhobyczów Dyrektor: Kulczyńska Danuta Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Malice 37 22-550 49 Armii Krajowej Werbkowice Werbkowice Dyrektor: Kozyra Marzanna HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Czerniczyn 79 22-500 50 Hrubieszów Dyrektor: Nowosad Bożena Hrubieszów Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Hulcze 37 22-540 51 Dyrektor: Sobczuk Mirosław Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Hulczu Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI 52 Mikołaja Kopernika Wiszniów 61 22-530 Mircze Mircze Dyrektor: Laskowska Elżbieta Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Trzeszczany 199 22-554 53 Cyprian Kamil Norwid Trzeszczany Trzeszczany Dyrektor: Korzeniowska Małgorzata Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Nieledew 32 22-554 54 Stefana Żeromskiego Trzeszczany Trzeszczany Dyrektor: Świst Henryk Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI 55 Siostry St. Anieli Polechajłło Turkowice 22-546 Turkowice Werbkowice Dyrektor: Sawczuk Zofia Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Gozdów 141 22-550 56 Kolejarzy Ofiar II Wojny Światowej Werbkowice Werbkowice Dyrektor: Siuda Anna Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Hostynne 22-550 57 30 Pułku Strzelców Kaniowskich i AK Werbkowice Werbkowice Dyrektor: Wójcicki Janusz HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Honiatycze 3 22-550 58 Werbkowice Dyrektor: Guzik Jadwiga Werbkowice HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 59 Sahryń 62 22-546 Turkowice Werbkowice Dyrektor: Butryn Danuta Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Batalionów Chłopskich Kryłów, Hrubieszowska 4 60 Mircze Dyrektor: Baryła Jan 22-530 Mircze Zespół Szkół w Kryłowie Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Podhorce 110 22-550 61 Jana Pawła II Werbkowice Werbkowice Dyrektor: Wojturska Małgorzata Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Mołodiatycze 22-554 62 Marii Konopnickiej Trzeszczany Trzeszczany Dyrektor: Baran Janusz HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Jana Pawła II 17 22-550 63 Werbkowice Marszałka Józefa Piłsudskiego Werbkowice
76 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Dyrektor: Kusier Beata HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Zadębce 22-554 64 Trzeszczany Dyrektor: Kamieniecka Marta Trzeszczany Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Mieniany 50 22-500 65 Jan Paweł II Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Łukiewicz Jarosław HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Ślipcze 55 22-500 66 Hrubieszów Dyrektor: Pecyna Krzysztof Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 67 Husynne 22-500 Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Adamczuk Marzanna HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 68 Kobło 25 22-500 Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Stepaniuk Edyta Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Szpikołosy 34 22-500 69 Stanisława Staszica Hrubieszów Hrubieszów Dyrektor: Słupska Jolanta HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Kułakowice Trzecie 22-500 70 Hrubieszów Dyrektor: Duda Urszula Hrubieszów HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 71 Teratyn 22-510 Uchanie Uchanie Dyrektor: Brodaczewski Jarosław Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI 72 Bolesława Prusa Kryłowska 27 22-530 Mircze Mircze Dyrektor: Łysiak Edmund HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Bohaterów Września 10 22- 73 Horodło Dyrektor: Maksymczuk Teresa 525 Strzyżów HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 74 Matcze 68 22-523 Horodło Horodło Dyrektor: Harpeniuk Agnieszka HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa Hrebenne 118 22-525 75 Horodło Dyrektor: Kurzydłowska Ewa Strzyżów HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 76 Kopyłów 22-523 Horodło Horodło Dyrektor: Majewska Bożena Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Stefankowice 26 22-500 77 Dyrektor: Litwiniuk - Mizerska Hrubieszów Hrubieszów Marzenna Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Króla Władysława Jagiełły Piłsudskiego 58 22-523 78 Horodło Dyrektor: Kuczyńska Elżbieta Horodło Zespół Szkół w Horodle Szkoła Podstawowa im. Papieża Jana Pawła II HRUBIESZOWSKI Moniatycze 148 22-500 79 Dyrektor: Lewandowska Katarzyna Hrubieszów Hrubieszów Zespół Szkół Publicznych w Moniatyczach HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa 80 Szkolna 13 22-510 Uchanie Uchanie Dyrektor: Zdrojko Piotr HRUBIESZOWSKI Szkoła Podstawowa im.Prymasa Terebiń 75 22-550 81 Werbkowice Stefana Wyszyńskiego Werbkowice Szkoła Podstawowa nr 1 w HRUBIESZOWSKI Hrubieszowie Listopadowa 12 22-500 82 Hrubieszów m. Bolesława Prusa Hrubieszów Dyrektor: Cybula Dorota Szkoła Podstawowa nr 2 w HRUBIESZOWSKI Hrubieszowie Żeromskiego 29 22-500 83 Hrubieszów m. Wojsk Ochrony Pogranicza Hrubieszów Dyrektor: Kowalczuk Halina
77 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Szkoła Podstawowa nr 3 w HRUBIESZOWSKI Hrubieszowie Zamojska 16 22-500 84 Hrubieszów m. Mjr. H. Dobrzańskiego "Hubala" Hrubieszów Dyrektor: Krawczuk Danuta Szkoła Podstawowa Specjalna HRUBIESZOWSKI Dyrektor: Szczęk Małgorzata Narutowicza 34 22-500 85 Hrubieszów m. Specjalny Ośrodek Szkolno- Hrubieszów Wychowawczy w Hrubieszowie Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Rozwoju Wsi HRUBIESZOWSKI Małków, Kol. Małków, Górka, Kol. 86 Małków 22-530 Mircze Mircze Kryłów Stanisława Basaja "Rysia" Dyrektor: Warchał Maria Szkoła Podstawowa HRUBIESZOWSKI Stowarzyszenia Rozwoju Wsi 87 Parkowa 39 22-530 Mircze Mircze Szychowice Dyrektor: Jabłońska Zdzisława Szkoła Policealna HRUBIESZOWSKI Dwernickiego 10 22-500 88 Dyrektor: Ważna Alicja Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 4 w Hrubieszowie Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy HRUBIESZOWSKI Narutowicza 34 22-500 89 Dyrektor: Szczęk Małgorzata Hrubieszów m. Hrubieszów Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Hrubieszowie Technikum HRUBIESZOWSKI Juliusz Poniatowski Turkowice 123 22-546 90 Werbkowice Dyrektor: Piątek Jadwiga Turkowice Zespół Szkół w Turkowicach Technikum HRUBIESZOWSKI Zamojska 18a 22-500 91 Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie Technikum HRUBIESZOWSKI Dwernickiego 10 22-500 92 Dyrektor: Ważna Alicja Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 4 w Hrubieszowie Technikum HRUBIESZOWSKI Tadeusz Kościuszko Żeromskiego 11 22-500 93 Hrubieszów m. Dyrektor: Szadowski Dariusz Hrubieszów Zespół Szkół Nr 3 w Hrubieszowie Technikum Agrobiznesu HRUBIESZOWSKI Parkowa 2 22-540 94 Dyrektor: Pasieka Halina Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Dołhobyczowie Technikum Uzupełniające HRUBIESZOWSKI Parkowa 2 22-540 95 Dyrektor: Pasieka Halina Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Dołhobyczowie Technikum Uzupełniające HRUBIESZOWSKI Zamojska 18a 22-500 96 Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów m. Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie Zasadnicza Szkoła Zawodowa HRUBIESZOWSKI Zamojska 18a 22-500 97 Hrubieszów m. Dyrektor: Szkudziński Andrzej Hrubieszów Zespół Szkół Nr 1 w Hrubieszowie Zasadnicza Szkoła Zawodowa HRUBIESZOWSKI Parkowa 2 22-540 98 Dyrektor: Pasieka Halina Dołhobyczów Dołhobyczów Zespół Szkół w Dołhobyczowie HRUBIESZOWSKI Zasadnicza Szkoła Zawodowa Narutowicza 34 22-500 99 Hrubieszów m. Specjalna Hrubieszów
78 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Dyrektor: Szczęk Małgorzata Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Hrubieszowie Źródło: Kuratorium Oświaty w Lublinie. Zał. nr 77 : Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2006/07.
POMIESZCZENIA SZKOŁY ODDZIAŁY UCZNIOWIE SZKOLNE POWIAT 51 377 302 4835 HRUBIESZOWSKI MIASTO 4 46 63 1383 HRUBIESZÓW GMINA 15 90 55 764 HRUBIESZÓW GMINA 3 29 24 394 DOŁHOBYCZÓW GMINA HORODŁO 6 39 30 371 GMINA MIRCZE 6 43 34 498 GMINA 4 28 22 315 TRZESZCZANY GMINA UCHANIE 4 22 17 326 GMINA 9 80 57 784 WERBKOWICE Źródło: GUS . Zał. nr 78 : Gimnazja dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2006/07.
POMIESZCZENIA SZKOŁY ODDZIAŁY UCZNIOWIE SZKOLNE POWIAT 19 148 136 3016 HRUBIESZOWSKI MIASTO 5 35 45 1028 HRUBIESZÓW GMINA 2 16 12 277 HRUBIESZÓW GMINA 3 13 16 290 DOŁHOBYCZÓW GMINA HORODŁO 2 13 14 308 GMINA MIRCZE 2 19 12 285 GMINA 1 9 8 169 TRZESZCZANY GMINA UCHANIE 1 12 19 200 GMINA 3 31 20 459 WERBKOWICE Źródło: GUS
79 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 79 : Szkoły ponadgimnazjalne w Powiecie Hrubieszowskim w roku szkolnym 2006/07.
SZKOŁY ODDZIAŁY UCZNIOWIE SZKOŁY ZASADNICZE DLA MŁODZIEŻY 3 16 376 LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE DLA MŁODZIEŻY 3 37 1137 PONADGIMNAZJALNE LICEA PROFILOWANE DLA MŁODZIEŻY 4 26 655 PONADGIMNAZJALNE TECHNIKA DLA MŁODZIEŻY ORAZ SZKOŁY ARTYSTYCZNE 6 36 815 SZKOŁY POLICEALNE 3 6 175 SZKOŁY DLA DOROSŁYCH 1 3 72 Źródło: GUS
2.5.2. Infrastruktura medyczna.
W Powiecie Hrubieszowskim znajdują się następujące jednostki służby zdrowia: 1 szpital, 22 placówki ambulatoryjne (w tym 5 przychodni) oraz 20 aptek. Powiat Hrubieszowski podobnie jak reszta kraju, boryka się z niedoinwestowaniem służby zdrowia. Dysponuje dostateczną siecią placówek podstawowej opieki medycznej, jednakże o niedostatecznym poziomie wyposażenia w wysoko specjalistyczny sprzęt medyczny. W większości gmin brak jest punktów opieki stomatologicznej. W zakresie opieki społecznej na terenie Powiatu Hrubieszowskiego odczuwalny jest brak placówek, w których prowadzona byłaby opieka nad ludźmi starymi, niedołężnymi i obłożnie chorymi ( domy opieki społecznej, hospicja, pensjonaty).
80 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 80: Jednostki służby zdrowia w Powiecie Hrubieszowskim.
Lp. Gmina/ Miejscowość Szpitale Placówki Apteki miasto ambulatoryjne 1. Hrubieszów Hrubieszów 1 2 8 m. 2. Hrubieszów Dziekanów - 1 1 Stefankowice - 1 - 3. Dołhobyczów Hulcze - 1 1 Dołhobyczów - 1 2 Przewodów - 1 - 4. Horodło Strzyżów - 1 1 Horodło - 1 1 5. Mircze Kryłów - 1 - Mircze - 1 2 Smoligów - 1 - Stara Wieś - 1 - 6. Trzeszczany Trzeszczany - 1 1 Nieledew - 1 - 7. Uchanie Teratyn - 1 - Uchanie - 1 1 8. Werbkowice Hostynne - 1 - Kolonia Turkowice - 1 - Werbkowice - 3 2 Źródło: Starostwo Powiatowe. Wydział Zdrowia
2.5.3. Infrastruktura łączności.
W chwili obecnej na terenie powiatu zlokalizowanych jest 11 urzędów pocztowych i 12 agencji. Ich wykaz przedstawia poniższa tabela.
Zał. nr 81 :Agencje i urzędy pocztowe w Powiecie Hrubieszowskim.
Urząd Lp. Gmina
Urząd Pocztowy Werbkowice Urząd Pocztowy 1. Werbkowice Turkowice Agencja Pocztowa Hostynne Urząd Pocztowy Dołhobyczów Agencja Pocztowa 2. Dołhobyczów Hulcze Agencja Pocztowa Chłopiatyn
81 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Urząd Lp. Gmina
Agencja Pocztowa Przewodów Urząd Pocztowy Mircze Agencja Pocztowa Szychowice 3. Mircze Agencja Pocztowa Stara Wieś Agencja Pocztowa Kryłów Urząd Pocztowy Uchanie 4. Uchanie Agencja Pocztowa Teratyn Urząd Pocztowy Horodło Urząd Pocztowy Strzyżów 5. Horodło Agencja Pocztowa Kopyłów Agencja Pocztowa Bereżnica Urząd Pocztowy Nieledew 6. Trzeszczany Urząd Pocztowy Trzeszczany Agencja Pocztowa Cichobórz 7. Hrubieszów Agencja Pocztowa Kułakowice III Urząd Pocztowy Hrubieszów 1 8. Hrubieszów miasto Urząd Pocztowy Hrubieszów 3
Zmiana Urzędów Pocztowych na Agencje obniża jakość usług i prestiż poczty. Powiat korzysta z telefonii stacjonarnej i komórkowej. Telefonia stacjonarna swym zasięgiem obejmuje większość miejscowości powiatu. Jednakże jej sieć odbiorców indywidualnych ze względu na ceny usług jest niewystarczająca i ciągle maleje. Łączność użytkownikom telefonii komórkowej zapewnią przekaźniki operatorów: Idea Centertel , Era GSM oraz Plus GSM.
2.5.3. Własność nieruchomości.
W Powiecie Hrubieszowskim ponad 21,66% stanowią grunty należące do Skarbu Państwa. Są to m.in. grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa; grunty Państwowych Gospodarstw Leśnych; grunty w trwałym zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL; grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych oraz grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste i pozostałe grunty Skarbu Państwa. Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności
82 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Rolnej Skarbu Państwa stanowią 5,78% wszystkich gruntów w powiecie, zaś będące w zarządzie Państwowych Gospodarstw Leśnych Lasy Państwowe - 11,52%. Grunty gmin i związków międzygminnych z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste to 2,36%. Powiat jest właścicielem 336 ha gruntów stanowiących 0,26%. Grunty te mogą stać się potencjalną ofertą inwestycyjną dla osób i podmiotów zainteresowanych przedsięwzięciami w zakresie przedsiębiorczości, produkcji rolnej, przetwórstwa, budownictwa mieszkaniowego oraz innych. Grunty osób fizycznych wchodzące głównie w skład indywidualnych i rodzinnych gospodarstw rolnych o powierzchni 69 481 ha stanowią aż 65,82% wszystkich gruntów powiatu. Możliwości i kierunki rozwoju Powiatu uzależnione są w znacznym stopniu od obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego gmin. Ich zapisy decydują o możliwości oraz skali realizacji przedsięwzięć w terenie. W szczególności ma to znaczenie dla podmiotów gospodarczych, jak również osób fizycznych, pragnących rozpocząć lub rozszerzyć własną działalność gospodarczą. Ze względu na dobre klasy glebowe w powiecie w przyszłości przewidywać należy poważne trudności z wyłączeniem gruntów na działalność pozarolniczą .
Zał. nr 82: Struktura własnościowa gruntów (stan na 01.01. 2004 r.).
WYSZCZEGÓLNIENIE POWIERZCHNIA W HA UDZIAŁ % GRUNTY WCHODZĄCE W SKŁAD ZASOBU WŁASNOŚCI ROLNEJ 7 342 5,78 SKARBU PAŃSTWA GRUNTY W ZARZĄDZIE PAŃSTWOWEGO GOSPODARSTWA 14 630 11,527 LEŚNEGO LASY PAŃSTWOWE GRUNTY W TRWAŁYM ZARZĄDZIE PAŃSTW. JEDN. ORG. Z 609 0,477 WYŁĄCZENIEM GRUNTÓW PGL POZOSTAŁE GRUNTY SKARBU PAŃSTWA 3 601 2,837 GRUNTY SKARBU PAŃSTWA PRZEKAZANE W UŻYTKOWANIE 1 127 0,888 WIECZYSTE GRUNTY SPÓŁEK SP, PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH I 199 0,156 INNYCH PAŃSTWOWYCH OSÓB PRAWNYCH GRUNTY GMIN I ZWIĄZKÓW MIĘDZYGMINNYCH Z WYŁĄCZENIEM 2999 2,363 GRUNTÓW PRZEKAZANYCH W UŻYTKOWANIE WIECZYSTE GRUNTY GMIN I ZWIĄZKÓW MIĘDZYGMINNYCH PRZEKAZANE W 146 0,115 UŻYTKOWANIE WIECZYSTE GRUNTY OSÓB FIZYCZNYCH WCHODZĄCE W SKŁAD 83 539 65,823 GOSPODARSTW ROLNYCH GRUNTY OSÓB FIZYCZNYCH NIE WCHODZĄCE W SKŁAD 8 766 6,907 GOSPODARSTW ROLNYCH GRUNTY SPÓŁDZIELNI 1 097 0,864 GRUNTY KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH 361 0,284 GRUNTY POWIATÓW I ZWIĄZKÓW POWIATÓW 336 0,264 GRUNTY WOJEWÓDZTW Z WYŁĄCZENIEM GRUNTÓW 25 0,01 PRZEKAZANYCH W UŻYTKOWANIE GRUNTY STANOWIĄCE WŁASNOŚĆ PARTII POLITYCZNYCH 9 0,007 GRUNTY OSÓB PRAWNYCH WCZEŚNIEJ NIE WYMIENIONYCH 2 137 1,676 RAZEM POWIERZCHNIA EWIDENCYJNA 126 914 100 Źródło: Starostwo Powiatowe. Wydział Geodezji i Kartografii
83 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.6. Analiza SWOT.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Powstanie szkoły wyższej Niekorzystna struktura zatrudnienia i Możliwość dostosowania kierunków tworzenia wartości dodanej brutto (WDB) (zbyt kształcenia na poziomie szkolnictwa duży udział sektora rolnego w strukturze podstawowego i policealnego do potrzeb pracujących oraz zbyt mały udział sektora lokalnego rynku pracy; usług, w tym usług rynkowych, w tworzeniu Podnoszenie kwalifikacji kadr kierowniczych WDB); i menadżerskich; Wadliwa struktura kwalifikacji zawodowych Wysoka podaż siły roboczej; pracowników (nie odpowiadająca potrzebom Rosnący poziom ogólnego wykształcenia regionalnej gospodarki i rynku pracy) oraz ludności dający podstawę do budowy niska mobilność przestrzenna i zawodowa; gospodarki opartej na wiedzy; Małe zaangażowanie ludności w proces Szybko rozwijający się sektor kształcenia na kształcenia ustawicznego i odnawiania swoich poziomie wyższym oraz postępująca kwalifikacji; integracja tego sektora Przestarzała baza szkolno-edukacyjna z europejskim systemem kształcenia (w (budynki szkolne wymagające remontu i ramach Europejskiej Przestrzeni modernizacji, niskie nasycenie placówek Edukacyjnej); szkolnych w sprzęt dydaktyczny Intensywne powstawanie nowych zawodów i informatyczny); (w dziedzinach związanych z rozwojem Niskie wskaźniki zatrudnienia i aktywności technologii informacyjnych, z obsługą firm i zawodowej ludności w regionie; wykorzystaniem wolnego czasu, ochroną Wysoki poziom bezrobocia ukrytego na wsi zdrowia i środowiska); Niekorzystna struktura bezrobocia (duży Zwiększający się dostęp mieszkańców udział osób długotrwale bezrobotnych oraz Lubelszczyzny do europejskiego rynku pracy; absolwentów szkół wyższych); Coraz lepszy dostęp do europejskich Słabo rozwinięta sieć niepublicznych służb instrumentów rynku pracy i zwiększania zatrudnienia; zatrudnienia (w ramach krajowych Dominacja pasywnych nad aktywnymi i europejskich strategii zatrudnienia); formami ograniczania bezrobocia; Prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy na Mało skuteczny system bezpieczeństwa poziomie lokalnym i regionalnym (połączonej publicznego i walki z wszelkimi przejawami ze specjalizacją gospodarczą województwa); patologii społecznej; Korzystne warunki do rozwoju rolnictwa ● Niskie dochody wsi i trudności w dostępie do Rozwijający się sektor usług rynkowych kapitału; Niski poziom chemizacji rolnictwa ● Słabo rozwinięty sektor małych i średnich
84 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Eksport na rynki wschodnie przedsiębiorstw związanych z rolnictwem; Potencjał do produkcji żywności ekologicznej ● Niski poziom wykształcenia mieszkańców Posiadanie Planu Ochrony Środowiska oraz wsi; Planu Gospodarki Odpadami ● Ujemny przyrost naturalny; Położenie regionu blisko międzynarodowych ● Ujemne saldo migracji; szlaków komunikacyjnych, z planowaną ● Struktura szkolnictwa średniego zawodowego budową dróg szybkiego i rozbudową sieci niezbyt dobrze dostosowana do potrzeb przejść granicznych rynku pracy; Nowoczesna baza przejść granicznych Słabo rozwinięty przemysł rolno –spożywczy i terminali, obsługa przeważającej części Rozdrobnienie gospodarstw rolnych ruchu komunikacyjnego do głównych Brak kapitału zewnętrznego i wewnętrznego ośrodków i centrów Ukrainy Niski poziom wzrostu PKB Sieć połączeń autobusowych pokrywająca Niska przeżywalność sektora MSP terytorium powiatu hrubieszowskiego oraz Peryferyjność regionu przejawiająca się w wypracowany dobry system połączeń utrudnionym dostępie komunikacyjnym autobusowych zaspakajający zróżnicowane Niska atrakcyjność inwestycyjna powiatu potrzeby przewozowe hrubieszowskiego w rankingach krajowych i Rozwijanie partnerskich kontaktów zagranicznych z samorządami państw sąsiedzkich, Zdegradowany system melioracji na funkcjonowanie „euroregionu Bug” znacznej części obszarów wiejskich Istniejący układ linii kolejowych, Słaba dostępność komunikacyjna powiatu kompleksowość świadczonych usług, hrubieszowskiego z ośrodkami krajowymi, potencjał ludzki przygotowanej kadry brak zrealizowanych dróg strategicznych o dużej przepustowości w układzie powiązań międzyregionalnych Pogarszająca się dostępność obszarów wiejskich i oddalonych od większych ośrodków miejskich Słaby stan sieci energetycznej średniego i niskiego napięcia na większej części regionu, obszary wiejskie wymagające reelektryfikacji Niskie standardy dróg publicznych i obiektów masowych, wysoki odsetek sieci drogowej o złej jakości nawierzchni Dynamiczny wzrost zapotrzebowania na motoryzację indywidualną, ograniczenie udziału obsługi przez zbiorowy transport publiczny, zwłaszcza kolejowy – skutkujący likwidacją połączeń lokalnych
85 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Mała ilość i niska przepustowość przejść granicznych Pogarszający się stan infrastruktury kolejowej Niski poziom gazyfikacji powiatu hrubieszowskiego
SZANSE ZAGROŻENIA
Powstanie szkoły wyższej Zbyt powolne zmiany mentalności ludzi – Możliwość dostosowania kierunków duża zachowawczość gospodarcza wśród kształcenia na poziomie szkolnictwa społeczeństwa i nieumiejętność podstawowego i policealnego do potrzeb dostosowania się do wymogów gospodarki lokalnego rynku pracy; rynkowej; Podnoszenie kwalifikacji kadr kierowniczych i . Niskie dochody ludności kształtujące niski menadżerskich; popyt wewnętrzny w regionie na dobra i Wysoka podaż siły roboczej; usługi komercyjne (nie pozwalająca na Rosnący poziom ogólnego wykształcenia szybki rozwój sektora usług rynkowych, a ludności dający podstawę do budowy tym samym na restrukturyzację zatrudnienia gospodarki opartej na wiedzy; i spadek bezrobocia); Szybko rozwijający się sektor kształcenia na Brak realnych możliwości przeciwdziałania poziomie wyższym oraz postępująca bezrobociu przez lokalne samorządy; integracja tego sektora Niski poziom udziału kobiet w życiu z europejskim systemem kształcenia (w społecznym; ramach Europejskiej Przestrzeni Niedoinwestowanie bazy kulturalno- Edukacyjnej); oświatowej; Intensywne powstawanie nowych zawodów Niski (ogólny) poziom wykształcenia (w dziedzinach związanych z rozwojem ludności; technologii informacyjnych, z obsługą firm i Migracje ludności poza teren obszaru; wykorzystaniem wolnego czasu, ochroną Pogarszający się stan placówek zdrowia i środowiska); infrastruktury społecznej; Zwiększający się dostęp mieszkańców Brak powiązań potrzeb gospodarki lokalnej z Lubelszczyzny do europejskiego rynku pracy; kierunkami rozwoju; Coraz lepszy dostęp do europejskich Szara strefa rynku pracy; instrumentów rynku pracy i zwiększania Strukturalne bezrobocie; zatrudnienia (w ramach krajowych Ujemny przyrost naturalny; i europejskich strategii zatrudnienia); ● Duży odpływ ludzi wykształconych; Prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy na Wzrost liczby ludności w wieku poziomie lokalnym i regionalnym (połączonej poprodukcyjnym;
86 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
ze specjalizacją gospodarczą województwa); Odpływ z regionu kapitału i zasobów ludzkich o Ożywienie gospodarki wysokich kwalifikacjach; Dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania Niekorzystne trendy demograficzne (ujemny Wspólna Polityka Rolna UE kładąca nacisk przyrost naturalny, starzenie się na restrukturyzację sektora rolno – społeczeństwa oraz stopniowe wyludnianie się spożywczego regionu ); Międzynarodowe przejście graniczne Wzrastający drenaż kadr (ujemne saldo w Zosinie migracji i utrwalenie się tendencji odpływu z Współpraca z gminnymi i podmiotami regionu ludzi młodych i dobrze gospodarczymi w zakresie poprawy stanu wykształconych); dróg powiatowych Postępujące procesy dezintegracji rodziny i Możliwość wsparcia procesów ograniczania jej funkcji w społeczeństwie; inwestycyjnych środkami z Funduszy Unii Przedłużające się procesy restrukturyzacji Europejskiej regionalnej gospodarki i zmniejszająca się Realizacja Planu Ochrony Środowiska podaż nowych miejsc pracy, utrwalenie się i Planu Zagospodarowania Odpadów braku szans i perspektyw dla młodego Zaopatrzenie wsi w wodę pokolenia; Ponadgminna utylizacja odpadów Trudności w zagospodarowaniu dużych Wykorzystywanie walorów przyrodniczych i zasobów siły roboczej uwolnionych w wyniku kulturowych regionu do rozwoju różnych form restrukturyzacji sektora rolnego; turystyki (m.in. poprzez zwiększenie Zwiększający się odsetek osób dostępności komunikacyjnej obszarów zaprzestających edukacji na poziomie atrakcyjnych turystycznie) ponadgimnazjalnym z powodów Przekształcenie wschodniej granicy w ekonomicznych; zewnętrzną granice UE oraz związana z tym Utrzymujący się niski poziom wykształcenia konieczność radykalnej poprawy ludności wiejskiej utrudniający procesy infrastruktury granicznej adaptacyjne w rolnictwie i poza rolnictwem; Dostępność funduszy unijnych na Pogarszanie się warunków edukacyjnych na infrastrukturę komunikacyjną, ochrony terenach wiejskich; środowiska, uzbrojenia terenu i gospodarkę Utrwalenie się niekorzystnego stanu odpadami wysokiego udziału osób nieaktywnych Dobre warunki do aktywizacji współpracy zawodowo (spowodowane niską podażą transgranicznej z krajami sąsiednimi miejsc pracy, wysokim odsetkiem osób Lokalizacja inwestycji zagranicznych przy niepełnosprawnych, itd.); wschodniej granicy Utrata kwalifikacji zawodowych w wyniku Centra logistyczne, jako niezbędny element utrzymywania się długotrwałego bezrobocia dystrybucji dóbr, przyczyniający się do (utrwalanie się problemu dziedziczenia wykorzystania małych firm poprzez bezrobocia); oferowanie specjalistycznych Zmiana charakteru pracy w wyniku rewolucji
87 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Rozpowszechnianie i wprowadzanie technologicznej i spowodowane tym alternatywnych źródeł energii zmniejszanie się ogólnego popytu na pracę (szczególnie wśród osób z niskimi kwalifikacjami)ł Przyśpieszona dezaktualizacja dotychczasowej wiedzy i kwalifikacji spowodowana powstawaniem nowych zawodów; Nierówny dostęp do edukacji i rynku pracy źródłem dalszego ubożenia i marginalizacji społeczeństwa (wzrost klientów pomocy społecznej oraz uzależnianie się od świadczeń pomocy społecznej); Wzrost zagrożenia patologiami społecznymi (alkoholizm, narkomania, przemoc w rodzinie); Słabnąca dynamika wzrostu Wzrastająca dynamika wzrostu Wysoki udział upadających i restrukturyzujących się firm Wzrastająca bariera kapitałowa Wzrost zagrożenia związanego z funkcjonowaniem zewnętrznej granicy UE (fala imigrantów ze Wschodu, przemyt towarów, międzynarodowa przestępczość Brak inwestorów strategicznych Brak kanalizacji, oczyszczalni ścieków, wodociągów głównie na wsiach Dekapitalizacja sieci dróg Znaczna liczba kotłowni opalanych węglem Niski (ogólny) stan świadomości ekologicznej Występująca dysproporcja między postępem w zwodociągowaniu a słabą rozwinięta kanalizacją Konflikty społeczne i ekologiczne lokalizacji inwestycji drogowych i transportowych, bariery prawne (własnościowe) i finansowe procesu przygotowania inwestycyjnego Dalsze pogarszanie się stanu technicznego dróg i obiektów mostowych na wszystkich
88 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
kategoriach dróg Utrudniony rozwój ruchu drogowego przez rzeki, np. Bug – brak mostów i przejść granicznych Trudności z rozwojem współpracy międzynarodowej, zły stan techniczny dróg oraz niedostateczna liczba przejść granicznych Zagrożenia dla rozwoju transportu drogowego wynikające z dekapitalizacji taboru przewozowego Zagrożenia dla rozwoju infrastruktury kolejowej: degradacja infrastruktury i brak środków oraz trudności w zdobyciu kapitału na jej odtworzenie, wysoki stopień ekonomicznego zużycia taboru
3. Projekcja przyszłego rozwoju powiatu – misja i wizja strategii.
Podstawą projekcji przyszłości jest diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej powiatu hrubieszowskiego oraz mocne i słabe strony, a także szanse i zagrożenia przyszłego rozwoju. Na przyszłość Powiatu Hrubieszowskiego niewątpliwie wpływ będą miały uwarunkowania zewnętrzne: sytuacja społeczno-gospodarcza kraju i Unii Europejskiej obecna i przyszła polityka regionalna Unii Europejskiej i kraju stabilność kierunków finansowego wsparcia rozwoju regionalnego przez Unię Europejską atrakcyjność społeczno-gospodarcza przestrzeni regionów sprawnie i prężnie działający system zarządzania na wszystkich szczeblach administracji samorządowej. Wizja strategii stanowi pożądany obraz przyszłości regionu, opartym na działaniach zmierzających do optymalnego wykorzystania szans i aktywnym przeciwdziałaniu występujących w nim zagrożeń w rozwoju. Stanowi ona podstawę do formułowania celów strategicznych i operacyjnych. Uwzględnia także uniwersalne zasady dostosowania przestrzeni regionów do konkurencyjnego funkcjonowania w Unii Europejskiej. Wizja jest możliwym do zrealizowania obrazem Powiatu w przyszłości, wyrazem nie tylko potrzeb i aspiracji, ale także możliwości rozwoju.
89 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Powiat Hrubieszowski stabilny gospodarczo, dobrze rozwinięty rolniczo, społecznie zintegrowany obszar Lubelszczyzny, tworzący fragment pomostu pomiędzy krajami UE a Europy Wschodniej, przyjazny i otwarty dla ludzi, ze średniej jakości infrastrukturą techniczną sprzyjającą rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości, agroturystyki, oraz współpracy transgranicznej.
Misja oznacza zadania, jakie trzeba zrealizować, aby osiągnąć poziom rozwoju określony w strategii. Misją władz samorządowych jest urzeczywistnienie wizji rozwojowej powiatu.
Misją strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego jest stworzenie podstaw programowych w celu uruchomienia wielokierunkowych procesów rozwojowych w regionie umożliwiających trwały i zrównoważony rozwój powiatu, przyczyniający się do poprawy jakości życia i wzrostu dobrobytu
90 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4. Cele strategiczne (obszary priorytetowe).
Rozwój lokalny nie jest procesem samoczynnym, oderwanym od rzeczywistości. Dotyczy on konkretnej przestrzeni społeczno-terytorialnej rozpatrywanej w relatywnie długiej perspektywie czasowej. Stymulowanie tego rozwoju poprzez świadome planowanie strategiczne wymaga zatem odwołania się do aktualnego potencjału jednostki terytorialnej. Analiza istniejącego stanu gospodarki lokalnej pozwoliła m.in. wskazać podstawowe mechanizmy rozwoju lokalnego, a także zidentyfikować istniejące i potencjalne „momenty krytyczne” w tym rozwoju. Diagnoza istniejącego stanu, poparta analizą SWOT, tworzy dobry fundament do budowania hierarchicznej struktury celów i zadań strategicznych. Etap ten jest deklaracją przyszłego stanu Powiatu, do którego powinien on dążyć i który umożliwi realizację celów, potrzeb i interesów jego mieszkańców. Formułowanie celów rozwoju społeczno-gospodarczego jest odzwierciedleniem potrzeb i aspiracji społeczeństwa oraz gospodarki, z uwzględnieniem stopnia ich pilności, zakresu oraz elementu czasu i możliwości finansowych.
Celem głównym Powiatu Hrubieszowskiego określonym w ustawie o samorządzie terytorialnym oraz zawartym w Planie Rozwoju Powiatu na lata 2004- 2013 jest:
Poprawa warunków życia mieszkańców poprzez dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy.
Zasadniczy wysiłek przy realizacji tego celu skupiony będzie na problemach związanych z podnoszeniem poziomu życia mieszkańców, w tym głównie warunków zamieszkania, pracy, sposobów spędzania czasu wolnego, bezpieczeństwa, oraz tworzeniem warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej poprzez kreowanie przyjaznego przedsiębiorcom otoczenia sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości mieszkańców powiatu, a także pozyskania inwestorów zewnętrznych. W ramach powyższego przed Powiatem stoją następujące cele strategiczne:
Cel strategiczny nr 1 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej w celu zwiększenia atrakcyjności i spójności terytorialnej powiatu.
Cel strategiczny nr 2 Rozwój infrastruktury oświatowej, społecznej i medycznej powiatu.
91 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 3 Budowa nowoczesnego społeczeństwa oraz zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki i rynku pracy.
Cel strategiczny nr 4 Kształtowanie obszarów wiejskich w kierunku ich wielofunkcyjnego rozwoju i podnoszenie poziomu życia mieszkańców powiatu.
Cel strategiczny nr 5 Rozwój współpracy międzynarodowej powiatu.
92 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
5. Cele operacyjne w ramach poszczególnych priorytetów (opis oraz sposób ich realizacji).
Misja strategii, cel główny oraz przyjęte w poszczególnych obszarach priorytetowych wyznaczonych celami strategicznymi cele operacyjne będą możliwe do osiągnięcia w wyniku realizacji konkretnych kierunków działań. W zamieszczonym poniżej opisie, kierunki działań zostały dodatkowo uszczegółowione poprzez wskazanie konkretnych działań lub zadań do realizacji. Będą to działania, których realizacja w największym stopniu warunkuje rozwój Powiatu. Z tego względu to na nich należy się skupić, aby przyniosły widoczne efekty w okresie realizacji Strategii. Ich zgodność z założeniami Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2008 - 2020 oraz Regionalnego programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007 - 2013, a co za tym idzie możliwość wykorzystania do ich realizacji środków zewnętrznych pozwala przypuszczać, że zostaną one wdrożone w bardzo dużym zakresie. Pozostałe działania są również ważne z punktu widzenia rozwoju Lubelszczyzny, jednak ze względu na złożoność i długotrwałość koniecznych procesów znaczące efekty będą zauważalne w dłuższej perspektywie czasu. Dla każdego z opisywanych celów operacyjnych zaproponowano zestaw wskaźników monitoringowych, pozwalających na stałe monitorowanie efektów wdrażania Strategii.
93 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej w celu zwiększenia atrakcyjności i spójności terytorialnej Powiatu.
Z analizy mocnych stron i szans rozwojowych Powiatu wynika, że poprawa infrastruktury stworzy korzystne warunki wykorzystania potencjałów Powiatu, poprawy konkurencyjności gospodarki oraz pośrednio przyczyni się do rozwoju zrównoważonego obszaru całego województwa lubelskiego. Pomimo atrakcyjnego położenia, słabością powiatu jest niewystarczająca sieć powiązań komunikacyjnych zewnętrznych i wewnętrznych, niewielka ilość dróg wyższych klas, niskie bezpieczeństwo ruchu komunikacyjnego ze względu na słaby stan techniczny dróg, brak obwodnicy miasta Hrubieszowa. Spójna i dobrze rozwinięta sieć drogowa jest podstawowym wymogiem dla rozwoju regionalnego, stanowi jeden z głównych elementów gospodarki, zwłaszcza na terenach, gdzie występują duże różnice w poziomie dochodu Produktu Krajowego Brutto na mieszkańca. Jest ona podstawą prawidłowego funkcjonowania transportu. Obsługę komunikacyjną Powiatu Hrubieszowskiego zapewnia system dróg o znaczeniu ponadregionalnym, powiatowym i lokalnym. Na terenie Powiatu znajduje się 40 km dróg krajowych (Nr 74 Zamość - Hrubieszów – Zosin – Granica Państwa), 101 km dróg wojewódzkich oraz 570,2 km dróg powiatowych. Pozostałe drogi to drogi gminne (871 km). Przez teren miasta Hrubieszowa przebiega 40 km dróg. Wyraźnie odczuwalny jest brak jego obwodnicy. W najgorszym stanie technicznym w powiecie są drogi gminne, w większości wymagające modernizacji lub przebudowy. Głównym szlakiem komunikacyjnym w powiecie jest droga krajowa, która przebiegając przez teren województwa i powiatu, łączy większe miasta regionu, w tym Hrubieszów z Ukrainą poprzez przejście graniczne w Zosinie. Podobną rolę spełnia Linia Kolejowa Szerokotorowa (LHS) wykorzystywana do przewozu towarów. Sieć dróg wojewódzkich tworzy 5 ich odcinków o łącznej długości 101 km. Są to:
. droga Nr 844 – Teratyn – Hrubieszów – Mircze – Dołhobyczów – Granica Państwa o dł. 53,884 km, . droga Nr 816 – Zagórnik – Zosin o dł. 20,707 km, . droga Nr 846 – Feliksów – Teratyn o dł. 11,307 km, . droga Nr 850 – Sahryń – Hrubieszów o dł. 12,748 km, . droga Nr 852 – Nowosiółki – Witków o dł. 2,505 km.
Stan ich nawierzchni wymaga przebudowy i dostosowania do parametrów technicznych obowiązujących w Unii Europejskiej, a doraźne remonty jedynie podrażają koszty ich modernizacji. Według kryteriów ustawy o drogach publicznych, do dróg powiatowych zalicza się drogi stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów, siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Stan techniczny tych dróg posiada jednak gorsze parametry techniczno-ruchowe. Przenoszą one jednak znaczną część ruchu, głównie lokalnego. Drogi powiatowe stanowią uzupełnienie w/w linii komunikacyjnych. Ich ogólna długość mierzona poza obszarem samego miasta Hrubieszowa wynosi 543,595 km. Wszystkie odcinki posiadają nawierzchnię utwardzoną o różnym stanie technicznym.
94 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Dogodne położenie (granica państwa, międzynarodowe przejście w Zosinie i przejście kolejowe łączące Śląsk z Ukrainą) w sąsiedztwie przejść granicznych jest zasadniczym czynnikiem, który może aktywizować gospodarczo powiat i miasto, dając rynek pracy i zbytu. Ponadto położone na obszarze Powiatu Parki Krajobrazowe i rezerwaty przyrody oraz bardzo liczne obiekty dziedzictwa kulturowego dają możliwości intensywnego zagospodarowania jej terenów na cele turystyczno – rekreacyjne. Istotnym ograniczeniem rozwoju Powiatu jest jego słaba dostępność transportowa, niska gęstość i stan sieci drogowej oraz kolejowej, a także niedostateczna infrastruktura związana z obsługą ruchu granicznego. W powiecie hrubieszowskim jedną z istotnych barier utrudniających rozwój gospodarki opartej jest ciągle słaby dostęp do podstawowej infrastruktury teleinformatycznej. Na terenie Powiatu praktycznie nie funkcjonuje ogólnie dostępna infrastruktura szerokopasmowa, brak jest również towarzyszących tego rodzaju infrastrukturze rozwiązań dostępowych. Niedorozwój infrastruktury teleinformatycznej oraz wysokie koszty korzystania z niej determinują ogólnie niski poziom wykorzystywania technologii informacyjnych w placówkach szkolnych, przedsiębiorstwach, administracji publicznej i gospodarstwach domowych.
1.1. Poprawa dostępności komunikacyjnej powiatu poprzez rozbudowę i modernizację sieci dróg oraz poprawę stanu ich bezpieczeństwa dla ruchu pojazdów i ludzi.
W zakresie nowych inwestycji drogowych na terenie powiatu do najważniejszych należą m.in. przebudowa całego ciągu drogi powiatowej Nr 3432 Hrubieszów - Kryłów - Dołhobyczów - Granica państwa, przebudowa drogi powiatowej Adelina - Mircze - Kryłów oraz budowa obwodnicy miasta Hrubieszowa. Istotnym problemem całej sieci dróg na terenie powiatu, zarządzanych przez różne organy, jest niedoinwestowanie w zakresie modernizacji nawierzchni. Dotyczy to w dużej mierze także dróg powiatowych. Niezbędne wydaje się opracowanie operacyjnego programu budowy, bieżącego utrzymania i modernizacji dróg powiatowych, sprzęgniętego z drogowymi planami inwestycyjnymi gmin i innych organów zarządczych. Funkcjonowanie takich kompletnych i operacyjnych programów rozwojowych dla poszczególnych rodzajów infrastruktury będzie atutem powiatu przy pozyskiwaniu środków strukturalnych Unii Europejskiej.
95 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Proponowane kierunki działań:
1.1.1. Realizacja planowych remontów (modernizacja nawierzchni, budowa odwodnień, ciągów pieszych) i utrzymania bieżącego dróg powiatowych.
1.1.2. Przebudowa całego ciągu drogi powiatowej Nr 3432 Hrubieszów – Kryłów – Dołhobyczów - granica państwa z dalsza modernizacją ciągu do miejscowości Setniki.
1.1.3. Rozwój terenów przygranicznych poprzez przebudowę drogi Adelina -Mircze –Kryłów- II etap.
1.1.4. Bezpieczniej do granicy –budowa ,przebudowa drogi i mostu w ciągu drogi powiatowej Nr 3422 L Bormańce – Werbkowice.
1.1.5. Poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego i usprawnienie transportu poprzez przebudowę drogi powiatowej Nr 3412L-etap I ul. Dwernickiego w Hrubieszowie.
1.1.6. Przebudowa drogi powiatowej klasy G 3230L od ul. Dwernickiego w Hrubieszowie w kierunku miejscowości Trzeszczany i dalej do granicy powiatu.
1.1.7. Poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego i usprawnienie transportu poprzez przebudowę drogi powiatowej NR 3412L Hrubieszów – Teptiuków II etap.
1.1.8. Przebudowa drogi powiatowej nr 3287 Werbkowice – Uchanie.
1.1.9. Przebudowa dróg: nr 3278L Kotlice – Wakijów, nr 3419L Werbkowice – Kotorów, nr 3420L Malice – Honiatycze.
1.1.10. Przebudowa skrzyżowania ulic Dwernickiego i Żeromskiego.
1.1.11. Przebudowa ciągu drogowego, który stanowią ulice Batalionów Chłopskich, Konopnickiej, Grothusów, Ciesielczyka.
1.1.12. Przebudowa drogi Kobło – Husynne.
1.1.13. Budowa parkingów przy instytucjach publicznych.
1.1.14. Budowa sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu ulic Piłsudskiego, Staszica i Leśmiana w Hrubieszowie.
96 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadań
Celem działań jest budowa dróg, które poprawią dostępność komunikacyjną powiatu, umożliwią szybsze i bezpieczniejsze powiązania pomiędzy ośrodkami centralnymi, obszarami województw oraz umożliwiają dostęp do sieci dróg krajowych w celu zwiększenia atrakcyjności lokalizowania działalności gospodarczej, unikania zatłoczenia na drogach oraz zmniejszania obciążeń środowiskowych. Celem działania jest rozbudowa i modernizacja sieci dróg, które poprawią dostępność komunikacyjną powiatu i gmin, zniesienie barier rozwoju powiatu w postaci utrudnionej dostępności komunikacyjnej do różnych jego części jak też podniesienie atrakcyjności terenów dla inwestorów, ułatwienia dla istniejących zakładów produkcyjnych. Modernizacja infrastruktury drogowej zniesie jedną z największych barier hamujących dochodowe inwestycje, którym zły stan dróg uniemożliwia rozwój. Niniejsze działanie jest skierowane na rozbudowę i modernizację sieci transportowych koniecznych do rozwoju gospodarczego, społecznego poprzez m. in.: udostępnienie nowych i zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych, wzrost mobilności pracowników i warunków podróżowania. Stworzenie nowych możliwości w zakresie zatrudnienia, poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Istniejący układ sieci transportowej, aczkolwiek uważany w kategoriach przestrzennych za poprawny, nie zapewnia jednakże właściwej jakości obsługi ruchu przewozów pasażerskich i towarowych w powiecie z uwagi na bardzo zły stan techniczny infrastruktury drogowej. Ten stan rzeczy hamuje rozwój gospodarczy, wpływa negatywnie na zainteresowanie lokalizowaniem nowych inwestycji na obszarze powiatu. Stanowi także istotną barierę zwiększania mobilności mieszkańców, co utrudnia proces aktywizacji i restrukturyzacji obszarów marginalizowanych.
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji Europejski Fundusz Starostwo urzędy gmin Powiatu Rozwoju Regionalnego, Powiatowe w 2008 - 2015 Hrubieszowskiego środki budżetu państwa, Hrubieszowie środki budżetu powiatu
1.2. Poprawa stanu infrastruktury drogowej z dostosowaniem ciągów komunikacyjnych do przejść granicznych na terenie powiatu.
Powiat Hrubieszowski jest terenem bezpośrednio graniczącym z Ukrainą (wschodnia granica powiatu jest granicą Polski z Republika Ukrainy a równocześnie zewnętrzną granicą UE). posiadającym potencjał zaplecza rolniczego, siły roboczej, obfitujący w atrakcyjne przyrodniczo jeszcze niezdegradowane w dużym stopniu obszary (NATURA 2000, Obszary Chronionego Krajobrazu - Nadbużański i Dołhobyczowski, tzw. Dolina Bugu), a więc dający szerokie możliwości rozwoju gospodarczego także poza rolnictwem. Szansą na rozwój Powiatu staje się zwiększenie ruchu granicznego. Wraz ze spodziewanym wzrostem ruchu podróżnych i przewozu towarów przez granicę, priorytetowe stają się właśnie inwestycje polegające na dostosowaniu infrastruktury drogowej do przejść granicznych. W ostatnich latach w efekcie wejścia Polski do Unii Europejskiej nastąpiło znaczne ożywienie wymiany handlowej i coraz wyraźniej kształtują się potrzeby zwiększania otwartości komunikacyjnej. Wzrost znaczenia
97 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
granicy pomiędzy Polska a Republiką Ukrainy potwierdza wysoka dynamika wzrostu natężenia ruchu granicznego, co oznacza że powinniśmy kłaść nacisk na rozwój infrastruktury drogowej. Konieczne staje się zapewnienie szybszej, bezpieczniejszej i sprawniejszej komunikacji nieuciążliwej dla środowiska, sprzyjającej poprawie jakości usług transportowych, mobilności osób, intensyfikacji wymiany handlowej oraz zwiększeniu współpracy międzynarodowej pomiędzy przygranicznymi regionami Polski i Ukrainy.
Proponowane kierunki działań:
1.2.1. Budowa obwodnicy Hrubieszów – Teptiuków w latach 2007-2015 /obwód miasta/.
1.2.2. Budowa północnej obwodnicy Hrubieszowa w ciągu drogi wojewódzkiej nr 844 i połączenie jej z obwodnicą Hrubieszów – Teptiuków (południową) w ciągu drogi krajowej nr 74.
1.2.3. Modernizacja drogi krajowej Nr 74 Zamość – Hrubieszów – Zosin na odcinku Husynne – Zosin.
1.2.4. Przekwalifikowanie drogi powiatowej nr 3404L Teratyn - Horodło na wojewódzką.
1.2.5. Modernizacja odcinka drogi wojewódzkiej Terespol – Włodawa – Zosin /nadbużanka/.
1.2.6. Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 844 Chełm - Hrubieszów - Witków - Dołhobyczów - granica państwa.
1.2.7. Podjecie działań mających na celu przekwalifikowanie drogi wojewódzkiej nr 844 Chełm - Hrubieszów - Witków - Dołhobyczów - granica państwa na drogę krajową.
98 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadań
Celem działań jest usprawnienie i dostosowanie sieci komunikacyjnej do infrastruktury przejść granicznych. Usprawnienie przygranicznej sieci komunikacyjnej wydaje się być szansą na rozwój gospodarczy, wzmocnienie i intensyfikację wymiany handlowej oraz współpracy międzynarodowej z sąsiednią Ukrainą, likwidację barier w tejże współpracy, przezwyciężenie cech peryferyjności powiatu, w tym peryferyjności komunikacyjnej poprzez integrację z ważnymi krajowymi i wojewódzkimi szlakami komunikacyjnymi, tym samym stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i turystyki oraz zwiększenia zainteresowania kapitału krajowego i zagranicznego na obszarze stanowiącym zewnętrzną granicę Unii Europejskiej. Dzięki tego typu działaniom, powstać może przygraniczna, szeroko rozbudowana baza ekonomiczno-gospodarcza
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad,
Starostwo Powiatowe, urzędy Europejski Fundusz Starostwo gmin Powiatu 2008 - 2015 Rozwoju Regionalnego, Powiatowe w Hrubieszowskiego, Urząd środki budżetu państwa, Hrubieszowie Marszałkowski Województwa środki budżetu powiatu Lubelskiego, Lubelski Urząd Wojewódzki
1.3. Wykorzystanie LHS jako ważnego szlaku komunikacyjnego łączącego Wschód - Zachód.
Proponowane kierunki działań:
Opis zadania
- Rozwój bazy przeładunkowej w Hrubieszowie. - Uruchomienie międzynarodowych przewozów pasażerskich z odprawą celną w Hrubieszowie.
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji
urzędy gmin Powiatu Europejski Fundusz Starostwo Hrubieszowskiego, Urząd Rozwoju Regionalnego, Powiatowe w Marszałkowski Województwa 2008 - 2015 środki budżetu państwa, Hrubieszowie Lubelskiego, Lubelski Urząd środki budżetu powiatu Wojewódzki
99 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
1.4. Rozbudowa lokalnej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego.
Założeniem celu jest dążenie do zwiększenia dostępu użytkowników do sieci szerokopasmowej oraz do rozwoju szerokiej gamy usług związanych z rozwijającym się społeczeństwem informacyjnym.
Proponowane kierunki działań:
1.4.1. Tworzenie warunków szerszego dostępu do infrastruktury teleinformatycznej.
Opis zadania
Rozwój sieci teleinformatycznych jest bodźcem dla dynamicznego rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Postęp cywilizacyjny wymusza szybkie dostosowywanie się do nowych sytuacji wszystkich członków społeczności lokalnej: uczniów, młodzieży, pracodawców, administracji. Na terenie Powiatu Hrubieszowskiego należy dążyć do rozwoju sieci teleinformatycznych w obiektach publicznych takich jak: szkoły, biblioteki, oraz w prywatnych przedsiębiorstwach. Styczność mieszkańców powiatu z najnowszymi środkami przekazu i komunikacji wpłynie pozytywnie na ich konkurencyjność na rynku pracy, kreatywność i chęć podejmowania akcji społecznych.
Instytucja Partnerzy Okres Źródła finansowania koordynująca realizacji Fundusze strukturalne Unii Europejskiej, budżety jednostek Starostwo Urząd Marszałkowski samorządu Powiatowe w Województwa Lubelskiego, terytorialnego z terenu Hrubieszowie kapitał prywatny, lokalne Działania ciągłe powiatu, kapitał Urzędy gmin z instytucje publiczne, prywatny, Norweski terenu Powiatu organizacje pozarządowe Mechanizm Finansowy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
100 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
1.4.2. Upowszechnienie stosowania technik społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicznych, w tym starostwie powiatowym oraz urzędach gmin powiatu hrubieszowskiego.
Opis zadania
Praca jednostek publicznych, w tym samorządowych, w krajach Unii Europejskiej w dużej mierze opiera się o wykorzystanie technik społeczeństwa informacyjnego. Należy dążyć na terenie Powiatu Hrubieszowskiego do upowszechniania stosowania podobnych technik, usprawniających i skracających czas załatwiania spraw w urzędach. 1. Wdrożenie elektronicznej skrzynki podawczej i elektronicznego obiegu dokumentów w urzędach Etap I - wdrożenie w urzędach systemu do obsługi kwalifikowanego podpisu elektronicznego, umożliwienie składania wniosków i podań oraz obsługi klientów drogą elektroniczną (przez Internet) w postaci formularzy elektronicznych umieszczonych na stronach Internetowych urzędów Etap II - wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów w urzędach i integracja z systemem elektronicznej skrzynki podawczej
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji Fundusze strukturalne Unii Europejskiej, budżety jednostek Starostwo Urząd Marszałkowski samorządu Powiatowe w Województwa Lubelskiego, terytorialnego z terenu Hrubieszowie kapitał prywatny, lokalne Działania ciągłe powiatu, kapitał Urzędy gmin z instytucje publiczne, prywatny, Norweski terenu Powiatu organizacje pozarządowe Mechanizm Finansowy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
101 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
1.4.3. Tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu.
Opis zadania
Publiczne punkty dostępu do Internetu w postaci odpowiednich urządzeń zainstalowanych w Gminnych Centrach Informacyjnych, szkołach, bibliotekach, urzędach, centrach handlowych, punktach gastronomicznych, etc. ułatwiają korzystanie z nowoczesnych technik przekazu i komunikacji mieszkańcom nie posiadającym do nich dostępu prywatnie lub zawodowo (ludzie starsi, ludzie młodzi, osoby ubogie). Priorytety sektorowych programów operacyjnych poważnie traktują rozwój tego typu infrastruktury i przeznaczają na nie środki.
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji Fundusze strukturalne Unii Europejskiej, budżety jednostek Starostwo Urząd Marszałkowski samorządu Powiatowe w Województwa Lubelskiego, terytorialnego z terenu Hrubieszowie, kapitał prywatny, lokalne Działania ciągłe powiatu, kapitał Urzędy gmin z instytucje publiczne, prywatny, Norweski terenu Powiatu organizacje pozarządowe Mechanizm Finansowy, Hrubieszowskiego Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
1.4.4. Budowa i wyposażenie w infrastrukturę teleinformatyczną centrów zarządzania kryzysowego.
Opis zadania
Istotnym zadaniem dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego z terenu powiatu jest tworzenie i wyposażanie centrów zarządzania, takich jak: centra zarządzania kryzysowego, centra ratownictwa medycznego, służby policyjne i strażackie, etc.
Instytucja Okres Partnerzy Źródła finansowania koordynująca realizacji Ministerstwo Spraw Fundusze strukturalne Wewnętrznych Unii Europejskiej, i Administracji, Urząd budżety jednostek Marszałkowski Województwa samorządu Starostwo Lubelskiego, Urzędy gmin terytorialnego z terenu Powiatowe w Działania ciągłe z terenu Powiatu powiatu, Norweski Hrubieszowie Hrubieszowskiego, służby Mechanizm Finansowy, mundurowe, lokalne Mechanizm Finansowy instytucje publiczne, Europejskiego Obszaru organizacje pozarządowe Gospodarczego
102 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Wskaźniki realizacji 2 gęstość dróg publicznych twardych na 100 km ; udział dróg dwujezdniowych w ogólnej długości dróg twardych województwa; natężenie ruchu na głównych drogach; udział kolejowych linii zelektryfikowanych w stosunku do linii normalnotorowych; liczba przejść granicznych, osób i pojazdów przekraczających przejścia graniczne; wskaźnik długości granicy przypadający na 1 przejście graniczne (w km); udział obsługi ruchu granicznego osobowego i towarowego w obszarze regionu w całości ruchu na granicach z Białorusią i Ukrainą; wskaźnik ilości wypadków na drogach krajowych i wojewódzkich na 1000 mieszkańców; udział wypadków śmiertelnych w ogólnej liczbie wypadków; obwodnice (liczba i łączna długość zbudowanych obwodnic miast); dostępność komunikacyjna regionu (minimalny czas podróży ze stolicy województwa do stolicy kraju). długość publicznej sieci szerokopasmowej; udział gospodarstw domowych wyposażonych w komputer osobisty z dostępem do internetu; liczba osób korzystających z usług publicznych on-line; liczba podmiotów wchodzących w skład ustandaryzowanych systemów informatycznych.
103 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 2. Rozwój infrastruktury oświatowej, społecznej i medycznej powiatu.
W Polsce poziom wykształcenia osób dorosłych, w porównaniu ze średnią krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) jest nadal niski. Na terenach wiejskich poziom wykształcenia jest relatywnie niższy niż w mieście. Wyraźnie widoczne są dysproporcje pomiędzy miastem a wsią pod względem dostępu do edukacji przedszkolnej. Ponadto istnieje wyraźna różnica pomiędzy osiągnięciami uczniów pochodzących z obszarów wiejskich i z obszarów miejskich. Różnica ta zwiększa się wraz z postępem kariery edukacyjnej. Dzisiaj tylko ok. 4% dorosłych żyjących na obszarze wiejskim posiada wyższe wykształcenie. Niski poziom wykształcenia stanowi również ważny problem społeczny i barierę dla transformacji, szczególnie na wsi. Przeszło 40% ludzi w wieku 15 - 24 lat i aż 45% w wieku 40 - 49 zamieszkujących obszary wiejskie posiada tylko wykształcenie podstawowe. Co więcej, większość dzieci i młodych osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ma trudności w dostępie do edukacji. Dlatego inwestycje w infrastrukturę edukacyjną mają kluczowe znaczenie dla pogłębienia spójności społecznej i poprawy szans edukacyjnych. Sport także powinien być jednym z priorytetów nie tyko dla władz samorządowych, ale również stanowi podstawę polityki rządowej. W nowoczesnych społeczeństwach ery globalizacji jest jedną z ważnych wartości kulturowych, wpływających na rozwój człowieka, jego zdrowie i jakość życia. Dostęp do uprawiania sportu jest prawem; sport stanowi jedną z form autoekspresji i samorealizacji, a ponadto jest siłą służącą budowaniu świadomości obywatelskiej i solidarności, zaś regularne uprawianie sportu ma korzystny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Obok wielkich wartości kulturowych i społecznych sport staje się też stymulatorem rozwoju wielu gałęzi gospodarki, tworząc swoisty rynek pracy. Mała dostępność i przystępność infrastruktury sportowej a także uboga oferta programowa dla osób w różnym wieku i różnym stanie zdrowia i sprawności powoduje, iż walory aktywności fizycznej i sportu uprawianego w różnych dostępnych dla każdego formach, pozostają wciąż nieznane i niedoceniane. Z badań Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że ponad 60% Polaków nie uprawia żadnych sportów. Z takimi wynikami sytuujemy się na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Rozwój nowoczesnego społeczeństwa nie jest obecnie możliwy bez prowadzenia aktywnej polityki kształtującej pożądany stan i strukturę ludności oraz przeciwdziałającej negatywnym trendom demograficznym. W przypadku Powiatu Hrubieszowskiego kształtowanie prorozwojowej polityki ludnościowej przejawiającej się m. in. promocją i upowszechnianiem kultury fizycznej, sportu oraz zdrowych nawyków jest szczególnie istotne, zważywszy na peryferyjny charakter obszaru Powiatu, przewidywane w najbliższych kilkunastu latach niekorzystne zmiany demograficzne, prowadzące między innymi do szybkiego procesu starzenia się społeczeństwa i stopniowego spadku liczby ludności w powiecie a także pogarszającego się stanu zdrowia i sprawności fizycznej dzieci i młodzieży. Będzie to miało swoje poważne konsekwencje dla gospodarki (drastyczne zmniejszanie się zasobów pracy) oraz systemów socjalnych (dwukrotny wzrost współczynnika obciążenia demograficznego). Poziom dostępności do świadczeń zdrowotnych w małych miejscowościach i na terenach wiejskich jest obecnie znacznie ograniczony w wyniku nieodpowiedniego
104 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
stanu infrastruktury związanej z ochroną zdrowia oraz brakiem sprzętu medycznego na odpowiednim poziomie. Taka sytuacja powoduje, że występują znaczne ograniczenia w dostępie do usług medycznych świadczonych na potrzeby lokalne. Pacjenci często są zmuszeni do przemieszczenia się do dużych ośrodków miejskich, gdzie znajdują się szpitale specjalistyczne, w celu wykonania nawet najprostszych badań diagnostycznych, które powinny być wykonywane w lokalnych ośrodkach zdrowia. Ze względu na niezadowalający stan infrastruktury technicznej lokalnych ośrodków zdrowia istnieje konieczność dokonania modernizacji i adaptacji budynków. Także wysoki stopień zużycia, rok produkcji i jakość wykorzystywanej aparatury medycznej, powoduje, że niezbędne jest zastąpienie zdekapitalizowanej aparatury medycznej nowoczesnym sprzętem, spełniającym aktualne wymagania. Takie działania pozwoliłyby w dłuższej perspektywie na podniesienie jakości świadczeń.
2.1. Doskonalenie zaplecza lokalowego szkół i wyposażenia szkół ponadgimnazjalnych.
2.1.1. Remonty infrastruktury i zaplecza szkół ponadgimnazjalnych.
Opis zadania
Celem działania jest poprawa stanu technicznego budynków szkolnych oraz polepszenie warunków pobytu i kształcenia młodzieży. Budynki szkół ponadgimnazjalnych Powiatu Hrubieszowskiego są budynkami wybudowanymi wiele lat temu. Wszystkie mają wyeksploatowane i przestarzałe instalacje: CO, wodne, energetyczne. W części szkół jest stara wyeksploatowana stolarka drzwiowa i okienna, uszkodzone dachy i elewacje. W szkołach brak jest wystarczającej ilości sal dydaktycznych i pomieszczeń sanitarnych. Wykonanie niezbędnych remontów budynków szkolnych zapobieganie ich technicznej degradacji. Umożliwi poprawę warunków pracy i nauki w szkołach. Zapewni wzrost bezpieczeństwa osób przebywających w szkołach oraz lepsze warunki sanitarne. Poprawa bazy lokalowej szkół zapewni większą atrakcyjność szkół w regionie i atrakcyjność zamieszkania na terenie i ich działania.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Budżet powiatu, Dyrektorzy szkół, Urzędy gmin Powiatowe w 2008 - 2013 fundusze z terenu Powiatu Hrubieszowie zewnętrzne
105 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.1.2. Modernizacja wyposażenia warsztatów szkolnych w szkołach ponadgimnazjalnych powiatu.
Opis zadania
Istniejące przy szkołach ponadgimnazjalnych Powiatu Hrubieszowskiego warsztaty szkolne są nieodłącznym elementem kształcenia zawodowego. Dla utrzymania wysokiego poziomu nauczania zawodu, konieczne jest doskonalenie zaplecza lokalowego i wyposażenia warsztatów szkolnych i laboratoriów, zwłaszcza w nowoczesne pomoce naukowe.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Budżet powiatu, Dyrektorzy szkół, Urzędy gmin Powiatowe w 2008 - 2013 fundusze z terenu Powiatu Hrubieszowie zewnętrzne
2.1.3. Modernizacja wyposażenia komputerowego szkół powiatowych.
Opis zadania
W obecnym czasie posiadanie przez szkoły sal komputerowych i internetowych jest sprawą powszechną, jednak szybkie zmiany w technologiach informatycznych powinny powodować dbałość władz powiatu o systematyczną modernizację wyposażenia komputerowego szkół ponadgimnazjalnych. Szkoły powinny także w większym stopniu wykorzystywać zaplecze komputerowe w nauczaniu różnych przedmiotów.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Starostwo Ministerstwo Dyrektorzy szkół, Urzędy gmin Powiatowe w 2008 - 2013 Edukacji i Nauki, z terenu Powiatu Hrubieszowie fundusze zewnętrzne
2.2. Budowa sal i modernizacja zaplecza sportowego przy szkołach ponadgimnazjalnych powiatu.
Baza sportowa w Powiecie Hrubieszowskim jest bardzo skromna, ilość obiektów i urządzeń do ogólnego wykorzystania przez mieszkańców jest z pewnością za mała. Ani liczebnie, ani pod względem jakości nie odpowiada ona standardom europejskim. W większości są to obiekty przestarzałe, wymagające kapitalnych remontów, trudno dostępne dla niepełnosprawnych. Powiat Hrubieszowski zalicza się do obszarów wiejskich o niskim poziomie urbanizacji, zatem rozwój infrastruktury sportowej i aktywizacji mieszkańców tych obszarów do udziału w różnych formach sportu powinien niwelować nierówności w stanie zdrowia i sprawności fizycznej w stosunku do ogółu obywateli.
106 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Badania wskazują na pogarszający się stan wydolności i sprawności fizycznej dzieci i młodzieży. Jedna z przyczyn tego stanu rzeczy to niedostatek aktywności ruchowej, zaniedbania szkolnego wychowania fizycznego. Poważny odsetek dzieci i młodzieży jest kierowany na zajęcia korektywno-rehabilitacyjne. Jest to pośredni dowód zmian zachodzących w trybie życia dzieci i młodzieży a także sygnał o nierówności dostępu do sportu, przede wszystkim w środowiskach wiejskich i o niższym statusie społecznym. Nakłady na rozwój infrastruktury sportowej trudno uznać za wystarczające na poziomie lokalnym. Równocześnie badania wskazują na pogarszający się stan wydolności i sprawności fizycznej mieszkańców tych obszarów. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest niedostatek aktywności ruchowej, które wynika m. in. z braku dostępu do infrastruktury sportowej na odpowiednim poziomie. W związku z powyższym obowiązkiem władz lokalnych jest tworzenie warunków wyrównywania różnic w rozwoju fizycznym dzieci z różnych środowisk i warstw społecznych - a także dzieci niepełnosprawnych, a więc wyrównywanie szans na dalsze, zdrowe życie w sprawności. Zaplecze sportowe (sale gimnastyczne, boiska szkolne) jest równie ważnym elementem infrastruktury szkolnej, jak sale lekcyjne. Jednak dostęp uczniów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie hrubieszowskim do sal gimnastycznych jest mocno ograniczony. Stąd ważna jest budowa sal gimnastycznych przy szkołach oraz modernizacja boisk sportowych. W sytuacji słabego rozwoju infrastruktury i przy wyjątkowo ograniczonej liczbie sposobów spędzania wolnego czasu dla młodzieży realizacja planowanych przedsięwzięć zdecydowanie przyczyni się do uatrakcyjnienia oferty wychowawczo-edukacyjnej w Powiecie Hrubieszowskim. Planowane działania poprawią dostęp do aktywności fizycznej społeczności lokalnej, w formach odpowiadających zainteresowaniom i indywidualnym możliwościom każdego człowieka. Urozmaici ofertę spędzania wolnego czasu dla młodzieży.
107 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Proponowane kierunki działań:
2.2.1. Budowa Hali sportowej wraz z łącznikiem i boiskami sportowymi przy ZS NR 3 w Hrubieszowie.
Opis zadania
Ze szczególnymi problemami spotyka się Zespół Szkół Nr 3 w Hrubieszowie. Szkoła, w której kształci się blisko 900 osób nie posiada sali gimnastycznej. Młodzież zmuszona jest ćwiczyć na wąskich korytarzach i w auli szkolnej dzielonej filarami. Nieokratowane okna (ze względów bezpieczeństwa) nie pozwalają na gry zespołowe, a rozmiar pomieszczenia daje możliwość ćwiczenia tylko jednemu zespołowi klasowemu. Pozostałe mają zajęcia na korytarzach. W tym czasie trwają lekcje w salach lekcyjnych. Taki stan rzeczy jest uciążliwy dla wszystkich. Co bardzo istotne, wybudowany obiekt będzie mógł służyć nie tylko młodzieży, ale także jako zaplecze sportowo-rekreacyjne dla całego powiatu. Będą mogły w nim się odbywać liczne zawody sportowe przy udziale publiczności.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Starostwo Europejski Powiatowe w Fundusz Rozwoju Dyrektor ZS nr 3 w Hrubieszowie 2008-2011 Hrubieszowie Regionalnego, budżet gminy, budżet państwa
2.2.2. Budowa sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Nr 2 w Hrubieszowie.
Opis zadania
Zespół Szkół nr 2 w Hrubieszowie jest najstarszą szkołą średnią na terenie powiatu. Szkoła nie posiada pełnowymiarowej sali gimnastycznej. Wybudowana sala będzie integralną częścią istniejącej szkoły. Pozwoli to na pełną realizację programu nauczania wychowania fizycznego w tej placówce, a także rozwiązany zostanie problem dostępu dzieci, młodzieży i osób dorosłych do obiektów kultury fizycznej. Rozwiązaniu ulegnie dotychczasowy problem realizacji zajęć wychowania fizycznego w szkole.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Starostwo Europejski Powiatowe w Dyrektor Zespołu Szkół nr 2 im. 2008 - 2011 Fundusz Rozwoju Hrubieszowie Stanisława Staszica w Hrubieszowie Regionalnego,
budżet państwa
108 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.3. Doposażenie zakładów opieki zdrowotnej - zakup dla potrzeb SPZOZ w Hrubieszowie sprzętu medycznego zapewniającego wysokie standardy usług.
Opis zadania
Zwiększające się standardy usług medycznych, wymagania prawne, oczekiwania pacjentów, a także rozwój techniki medycznej powoduje, że przed każdym szpitalem w Polsce staje wyzwanie stałej wymiany obecnego wyposażenia medycznego na nowocześniejszy. SPZOZ w Hrubieszowie także prowadzi proces zakupu nowych urządzeń medycznych, korzystając m.in. z funduszy europejskich. Ich systematyczny zakup będzie miał duży wpływ na zapewnienie wysokich standardów usług medycznych oferowanych mieszkańcom powiatu. Wspieranie działań SP ZOZ dotyczących: - modernizacji pomieszczeń bloku operacyjnego szpitala, - zakupu sprzętu rehabilitacyjnego dla Oddziału Rehabilitacji i Poradni Rehabilitacyjnej PFRON, - utworzenia stanowiska z wyposażeniem PFRON, - zakupu tomografu komputerowego, - ucyfrowienia radiologii, - kompleksowej komputeryzacji - dobudowy szybów dźwigowych z montażem dźwigów osobowych w GOZ Mircze i WOZ Teratyn. Włączenie się do ogólnopolskich programów profilaktycznych
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet szpitala, Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, budżet powiatu, SPZOZ w urzędy gmin z terenu Powiatu, Ministerstwo 2008-2015 Hrubieszowie Ministerstwo Zdrowia, Lubelski Urząd Zdrowia, Wojewódzki fundusze zewnętrzne
2.4. Ochrona i restauracja obiektów dziedzictwa kulturowego oraz placówek muzealnych i instytucji kultury na terenie powiatu.
W najprostszym rozumowaniu, kultura jako istotny czynnik rozwoju ekonomicznego: wpływa na atrakcyjność osiedleńczą i lokalizacyjną regionów dla mieszkańców i inwestorów, determinuje rozwój turystyki, tworzy rynek pracy, kreuje przemysły kulturowe, wzbudza mnożnikowe procesy gospodarcze, współokreślane rozwojem infrastruktury społecznej, sprzyja alokacji zasobów ludzkich w sektorach rozwojowych. Szacuje się, że turystyka kulturowa stanowi prawie 70% ruchu turystycznego na świecie. Inwestycje podejmowane w obszarze kultury poza niewymiernymi, społecznymi profitami mają również swój czysto ekonomiczny wymiar. Uznaje się, iż
109 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
każda złotówka zainwestowana w sferę prawidłowo zarządzanej kultury, daje zwrot w postaci kilku złotych. Kwota dotacji na przedsięwzięcie kulturalne, poza awansem społecznym i edukacyjnym uczestników kultury, jest również zwielokrotniana w służebnym otoczeniu przemysłów kulturowych, dając zatrudnienie wielu osobom i generując wartość produktu krajowego brutto. Inwestycje w rozwój infrastruktury społecznej w zakresie kultury pełnić mogą, jak wszystkie inne wydatki publiczne, funkcje mnożników rozwoju. Wyróżnia się dwa rodzaje efektów omawianych przedsięwzięć. Pierwszy dotyczy bezpośredniej rozbudowy regionalnej bazy ekonomicznej i związanego z tym impulsu rozwojowego poprzez poprawę sytuacji rynkowej i marketingowej istniejących podmiotów gospodarczych (np. pozytywna zmiana wizerunku powiatu) oraz poprawę poziomu życia mieszkańców (rozbudowa konkretnych „urządzeń” kultury), a także przez wzrost liczby miejsc pracy związanych z procesem realizacji inwestycji, a następnie z funkcjonowaniem nowych elementów majątku trwałego regionu. Drugi rodzaj efektów wynika ze stymulującego oddziaływania wydatków publicznych poprzez mnożniki dochodowo-popytowe. Wydatki, dostarczając bowiem zwiększonych dochodów podmiotom gospodarczym i gospodarstwom domowym, pobudzają ich dodatkowy popyt, który w znakomitej części oddziałuje na miejscowe rynki towarów i usług.
2.4.1. Prace konserwatorsko remontowe Dworu Du Chateau w Hrubieszowie.
Powiat hrubieszowski może poszczycić się wieloma obiektami świadczącymi o bogactwie dziedzictwa kulturowego tego terenu. Wśród nich bez wątpienia szczególne miejsce zajmuje zabytkowy Dwór Du Chateau w Hrubieszowie, dlatego zabezpieczenie jednej z wizytówek powiatu nie może zniknąć z zestawu istotnych do podejmowania działań.
110 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadania
Ostatni remont elewacji Dworku wykonany został w 2000 r. Polegał na uzupełnieniu ubytków elewacji i pomalowaniu ścian budynku, pergoli oraz ogrodzenia. Budynek wymaga pilnie prac interwencyjnych, ze względu na pojawiające się w strefie przyziemia zawilgocenia, pleśnie i lokalne wysolenia oraz ubytki cegieł. Budynek jest siedzibą powiatowego Muzeum im Ks. St. Staszica w Hrubieszowie oraz Powiatowej Biblioteki Publicznej.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Ministerstwo Muzeum im ks. Kultury, St. Staszica w Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie 2008-2011 Europejski Hrubieszowie Fundusz Rozwoju Regionalnego
2.4.2. Poprawa warunków lokalowych dla Powiatowej Biblioteki Publicznej.
Opis zadania
Obecne warunki lokalowe Biblioteki wymagają polepszenia oraz powiększenia księgozbioru. Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Ministerstwo Biblioteka Kultury, Powiatowa w Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie 2008-2011 Europejski Hrubieszowie Fundusz Rozwoju Regionalnego
111 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
2.5. Termomodernizacja budynków powiatowych jednostek samorządu powiatowego.
Cel działania
Zmniejszenie ilości substancji zanieczyszczających w powietrzu. Zmniejszenie zużycia opału. Oszczędności kosztów utrzymania budynku.
Opis zadania
Wykorzystanie konwencjonalnych źródeł energii (spalanie paliw) powoduje zanieczyszczanie atmosfery, głównie związkami węgla i siarki. Zmniejsza się dostępność do kopalin i rośnie ich cena. Zwiększają się koszty ogrzewania budynków. Działanie polegać będzie na termomodernizacji budynków powiatowych jednostek organizacyjnych.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Starostwo Dyrektorzy Szkół, Kierownicy budżety gmin, Działania powiatowe w Powiatowych Jednostek budżety służb, ciągłe Hrubieszowie Organizacyjnych fundusze zewnętrzne
112 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Wskaźniki realizacji struktura nakładów na badania i rozwój w relacji do PKB; nakłady na sferę badawczo-rozwojową w regionie (w przeliczeniu na jednego badacza); liczba zakupionych przez przedsiębiorstwa licencji i praw do nowych technologii oraz prac badawczo-rozwojowych. poziom wykształcenia ludności (udział osób z wykształceniem wyższym i średnim); udział dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym; osiągnięcia uczniów w krajowych i międzynarodowych badaniach jakości edukacji odsetek bezrobotnych absolwentów po ukończeniu studiów. uczestnictwo w kulturze (czytelnictwo, liczba odwiedzających muzea, widzowie w kinach);
113 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 3. Budowa nowoczesnego społeczeństwa oraz zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki i rynku pracy.
Rozwój nowoczesnego społeczeństwa nie jest obecnie możliwy bez prowadzenia aktywnej polityki kształtującej pożądany stan i strukturę ludności oraz przeciwdziałającej negatywnym trendom demograficznym. Kształtowanie prorozwojowej polityki ludnościowej w Powiecie Hrubieszowskim jest szczególnie istotne, zważywszy na przewidywane w najbliższych kilkunastu latach niekorzystne zmiany demograficzne, prowadzące między innymi do szybkiego procesu starzenia się społeczeństwa i stopniowego spadku liczby ludności. Średni przyrost naturalny jest tu sporo niższy niż średni na obszarze całego Województwa Lubelskiego co jeszcze bardziej niekorzystnie rozkłada się w niektórych gminach w poszczególnych gminach powiatu. Mamy najwyższe saldo migracji w województwie lubelskim –7,31%. Prognoza Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego zakłada, iż w 2020r. na terenie Powiatu Hrubieszowskiego zamieszkiwać będzie już tylko 63.600 osób. Będzie to miało swoje poważne konsekwencje dla gospodarki (drastyczne zmniejszanie się zasobów pracy) oraz systemów socjalnych (dwukrotny wzrost współczynnika obciążenia demograficznego). Ujemny przyrost naturalny, któremu towarzyszy ujemne saldo migracji wynoszące - 4,62 przy jednocześnie niewielkiej gęstości zaludnienia tworzy co prawda dobre warunki dla korzystnego kształtowania sieci osadniczo-gospodarczej przy jednocześnie zmniejszanej presji na środowisko przyrodnicze. Relatywnie niekorzystna jest tu jednak struktura wieku ludności. Na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypada 58 osób w wieku nieprodukcyjnym; co przy wzrastającej migracji i ujemnym przyroście będzie przekładało się w latach następnych na tzw. efekt starzenia się społeczeństwa.
3.1. Dążenie do podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców powiatu.
Świadome i dobrze wyedukowane społeczeństwo jest obecnie najważniejszym zasobem gospodarki opartej na wiedzy. Chociaż poziom wykształcenia mieszkańców Lubelszczyzny ulega systematycznej poprawie i nie odbiega znacząco od średniej krajowej, to jednak dalszy rozwój edukacji i podnoszenie jakości i efektywności kształcenia jest kluczowym warunkiem trwałego i zrównoważonego rozwoju regionu. Będzie to w dużym stopniu uzależnione od ograniczenia barier edukacyjnych występujących na obszarach wiejskich i w małych miastach. Nieadekwatny do potrzeb rynku pracy poziom wykształcenia mieszkańców stanowi barierę rozwoju gospodarczego regionu. Szkolenie w zakresie zawodowym, podnoszenie umiejętności językowych oraz kompetencji interpersonalnych pracowników, stanowią warunki dla rozwoju zasobów ludzkich na szczeblu lokalnym i regionalnym, oraz poprawy zdolności mieszkańców do adaptacji na rynku pracy w UE. Działanie to jest koniecznym i uzupełniającym elementem osiągnięcia społecznej i gospodarczej spójności powiatu w jednoczącej się Europie.
114 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadania
Podwyższenie i dostosowanie kwalifikacji zawodowych do potrzeb regionalnego rynku pracy (szczególnie w zakresie języków obcych oraz wykorzystanie technik informacyjnych i komunikacyjnych) - celem działania jest zwiększenie mobilności zawodowych i kwalifikacji zawodowych mieszkańców powiatu oraz dostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku, zmiana profilu kształcenia. Dostosowanie do wymogów regionalnego rynku pracy w warunkach członkostwa w UE oraz stworzenie możliwości zmiany kwalifikacji.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Kurator Oświaty, dyrektorzy szkół, Starostwo urzędy gmin z terenu Powiatu, Działania powiatowe w Budżet powiatu przedsiębiorcy, Powiatowy Urząd ciągłe Hrubieszowie Pracy
3.2. Dostosowanie istniejącej sieci i struktury szkolnictwa ponadgimnazjalnego oraz kierunków kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku pracy.
Celem działania jest tworzenie kierunków kształcenia umożliwiających absolwentom szkół ponadgimnazjalnych dalsze kształcenie oraz zatrudnienie a także zdobycie wysokich umiejętności w posługiwaniu się językami obcymi. Podniesienie jakości edukacji.
Wprowadzanie w lokalny system edukacji ponadgimnazjalnej nowych profili nauczania nie realizuje się z dnia na dzień. Ponadto proces ten wymaga głębszych analiz gospodarki lokalnej i regionalnej oraz analiz demograficznych w powiecie. W procesie kształtowania profili nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych nie można zapominać o szerokiej współpracy władz powiatu ze środowiskiem przedsiębiorców i organizacji gospodarczych. To partnerzy gospodarczy najlepiej potrafią zdefiniować, jaką wiedzę i umiejętności powinien posiąść absolwent poszczególnych rodzajów szkół, jakie zawody mogą być przydatne za kilka lat i w tym kierunku należy dążyć w procesie poszerzania oferty edukacyjnej szkół.
115 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadania
Kształcenie na etapie ponadgimnazjalnym powinno w jak największym stopniu brać pod uwagę uwarunkowania i potrzeby nie tylko lokalnego rynku pracy. Wiąże się to z likwidacją kierunków zbędnych z punktu widzenia możliwości zatrudnienia, a tworzeniem kierunków zgodnych z potrzebami rynku pracy. Konieczne jest tu również podnoszenie jakości edukacji, poprzez rozwijanie i unowocześnianie bazy dydaktycznej oraz kształcenie (w zwiększonym zakresie) umiejętności posługiwania się językami obcymi. Młodzież po ukończeniu szkoły mając szansę znalezienia pracy będzie pozostawała w regionie i działała na rzecz jego rozwoju. Zwiększy to konkurencyjność regionu, wzmocni potencjał zasobów ludzkich. W końcowym efekcie spowoduje zmniejszenie bezrobocia.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Kurator Oświaty, dyrektorzy szkół, Starostwo urzędy gmin z terenu Powiatu Działania Powiatowe w Hrubieszowskiego, przedsiębiorcy, Budżet powiatu ciągłe Hrubieszowie Powiatowa Rada Zatrudnienia, Powiatowy Urząd Pracy
3.3. Wykorzystywanie Internetu i nowoczesnych technik nauczania w procesie kształcenia.
Opis zadania
Realizacja zadania ma na celu podnoszenie jakości i efektywności kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych powiatu. Szczególnie istotna jest możliwość korzystania przez uczniów i nauczycieli z form pracy wykorzystujących technologie informatyczne (internet, projekcje multimedialne, płyty CD z filmami i prezentacjami) w nauczaniu różnych przedmiotów, w tym nauki języków obcych. Obok systematycznego wyposażania szkół w zdobycze techniki i nowoczesne pomoce naukowe, ważne pozostaje również odpowiednie szkolenie nauczycieli stosujących te techniki.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Wydział Edukacji, Kultury i Sportu Budżet powiatu, Starostwa Powiatowego w Ministerstwo Działania Dyrektorzy szkół Hrubieszowie, firmy Edukacji i Nauki, ciągłe telekomunikacyjne, organizacje fundusze pozarządowe zewnętrzne
116 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.4. Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne.
Celem jest umożliwienie młodzieży z rodzin najbiedniejszych podejmowania kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym.
Opis zadania
Krytyczna sytuacja materialna wielu rodzin naszego regionu ogranicza możliwość dostępu do dóbr kultury, a nawet u uczniów różnych typów szkół występuje brak posiadania podstawowych materiałów dydaktycznych typu: podręczniki, lektury, słowniki, atlasy itp. Młodzież z środowisk przede wszystkim wiejskich, nie uczestniczy w pozaszkolnych formach edukacyjnych typu: wycieczki do teatru, muzeum, na wystawy. Ograniczenie dostępu do tej formy edukacji powoduje u niektórych uczniów zanik ambicji i poczucie własnej wartości. Szkoły średnie stwarzają szansę na studiowanie oraz lepiej adaptują do rynku pracy. Realizacja działania wpłynie na zmianę struktury zatrudnienia młodzieży i wzrost ich pozycji na rynku pracy. Działanie to wspiera potencjał społeczny i gospodarczy powiatu przeciwdziałając degradacji i marginalizacji obszarów wiejskich poprzez wyrównywanie szans edukacyjnych młodzieży i studentów.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Dyrektorzy szkół, samorząd Działania Budżet państwa, Powiatowe w uczniowski, rady rodziców, cykliczne (raz w fundusze Hrubieszowie organizacje studenckie roku) zewnętrzne
117 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.5. Wzrost zatrudnienia oraz lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich w regionie
3.5.1. Stworzenie systemu aktywizacji zawodowej młodzieży i dorosłych, zagrożonych wykluczeniem społecznym spowodowanym bezrobociem, słabym wykształceniem lub dziedzicznym ubóstwem.
Opis zadania
Udzielenie wsparcia młodzieży, w tym absolwentom wszystkich typów szkół tak, aby nie stawali się i nie pozostawali bezrobotnymi Do roku 2010 przewidywany jest dalszy wzrost liczby absolwentów wchodzących na rynek pracy w powiązaniu ze znaczącą stopą bezrobocia oraz towarzyszącą temu negatywnemu zjawisku dużą dynamiką zmian w strukturze gospodarki. Dodatkowe wsparcie potrzebne jest szczególnie dla ludzi młodych, którzy posiadają wykształcenie zawodowe, natomiast brak im praktycznych umiejętności w poruszaniu się po rynku pracy, jak i praktyki zawodowej, której najczęściej oczekują potencjalni pracodawcy. Młodzi ludzie mają problemy z wejściem na rynek pracy z uwagi na brak doświadczenia zawodowego w poruszaniu się na rynku pracy. Wsparcia wymagają szczególnie bezrobotni absolwenci liceów oraz szkół zawodowych bez praktyki zawodowej, którym jest bak kwalifikacji potrzebnych do podjęcia pracy.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Dyrektorzy szkół, samorząd Działania Budżet państwa, Powiatowe w uczniowski, rady rodziców, cykliczne (raz w fundusze Hrubieszowie organizacje studenckie roku) zewnętrzne
3.5.2 Wspieranie integracji społecznej grup szczególnego ryzyka.
Integracja zawodowa i społeczna osób zaliczonych do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym stanowi jedno z największych wyzwań dla instytucji zajmujących się szeroko rozumianą polityką społeczną. Jest to związane z narastającym zjawiskiem ubożenia społeczeństwa, ze zjawiskiem długotrwałego bezrobocia oraz brakiem dostosowania osób z grup szczególnego ryzyka do potrzeb rynku pracy. Na szczególne ryzyko narażone są przede wszystkim osoby długotrwale korzystające ze świadczeń pomocy społecznej, które pomimo podejmowanych wysiłków nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudności życiowych, znaleźć zatrudnienia i usamodzielnić się. Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym to przede wszystkim osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, młodzież wychowująca się w placówkach opiekuńczo – wychowawczych i rodzinach zastępczych, bezdomni, osoby opuszczające zakłady karne oraz młodzież pochodząca z rodzin dysfunkcyjnych, sprawiająca kłopoty wychowawcze. Wszystkie powyższe grupy są często negatywnie postrzegane przez pracodawców i trudno jest im znaleźć zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Potrzebują one kompleksowego wsparcia, stworzenia warunków do integracji ze społeczeństwem i pomocy w przezwyciężeniu problemów, którymi są obarczone.
118 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadania
Zapobieganie marginalizacji osób pozostających trwale bez pracy, aktywizacja poprzez programy, zatrudnienie wspierane itp. Ograniczenie powszechnego zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do czynnego życia zawodowego. Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym to przede wszystkim osoby długotrwale bezrobotne, pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Dyrektorzy szkół, samorząd Działania Budżet państwa, Powiatowe w uczniowski, rady rodziców, cykliczne (raz w fundusze Hrubieszowie organizacje studenckie roku) zewnętrzne
3.5.3. Stworzenie systemu aktywizacji zawodowej dla osób długotrwale bezrobotnych z wykorzystaniem organizacji pozarządowych
Osoby długotrwale bezrobotne stają się mniej interesujące dla potencjalnych pracodawców, ponieważ ich umiejętności i doświadczenie zawodowe stopniowo się dezaktualizują. Osoby, które pozostają bez pracy przez dłuższy czas, mają trudności w dostosowaniu do potrzeb nowoczesnego rynku pracy, posiadają słabą motywację do poszukiwania i utrzymania zatrudnienia. Podjęcie działań na rzecz osób długotrwale bezrobotnych zapobiegać ma dalszemu wzrostowi liczebności tej grupy bezrobotnych oraz umożliwić ma tym osobom powrót na rynek pracy. Niezależnie od potrzeby intensyfikacji przedsięwzięć związanych z pobudzeniem i kształtowaniem aktywności zawodowej, działania wobec tej grupy wymagają zastosowania odrębnego instrumentarium, uwzględniającego różnorodne aspekty związane z bezrobociem - w tym kwestie psychologiczne np. świadomość utraconej pozycji społecznej, poczucie odrzucenia, niska samoocena.
Opis zadania
Ograniczenie zjawiska długotrwałego bezrobocia. Dostosowanie osób bezrobotnych do funkcjonowania w zmienionych warunkach społeczno - ekonomicznych oraz przygotowanie poprzez zmianę kwalifikacji do wykorzystania szans związanych z powstawaniem nowych miejsc pracy.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Powiatowe Centrum Pomocy Starostwo Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, Budżet państwa, Powiatowe w Dyrektorzy szkół, samorząd Działania stałe fundusze Hrubieszowie uczniowski, rady rodziców, zewnętrzne organizacje studenckie
119 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.6. Wspieranie integracji społecznej, ograniczanie poziomu ubóstwa oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu w powiecie poprzez tworzenie skutecznego systemu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
3.6.1. Organizacja procesu rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych.
Opis zadania
Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych to wszelkie działania mające na celu integrację tych osób w społeczeństwie, tak, aby nie czuły się odsunięte na margines życia społecznego i w miarę możliwości samodzielnie funkcjonowały w swoim otoczeniu. Głównymi zadaniami Powiatu w tym zakresie może być pomoc osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom w wypełnianiu wniosków o wsparcie, udzielanie informacji i porad, organizacja spotkań, dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych i zakup urządzeń rehabilitacyjnych dla osób potrzebujących.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Powiatowe, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, Powiatowe PFRON, ośrodki pomocy społecznej, urzędy Działania Centrum Pomocy fundusze gmin z terenu Powiatu, organizacje ciągłe Rodzinie zewnętrzne pozarządowe, zakłady opieki zdrowotnej
120 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.6.2. Organizacja procesu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Opis zadania
Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych to tworzenie szans pracy, szans zarobku dla tych osób, wykorzystania zdolności i umiejętności, które posiadają osoby niepełnosprawne. Ich pozycja zawodowa na rynku pracy jest nieporównywalnie mniejsza niż osób zdrowych. Dlatego też muszą być czynione działania wspierające osoby niepełnosprawne w rehabilitacji zawodowej. Może to być udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej, organizacja trójstronnej współpracy (Starostwo – Powiatowy Urząd Pracy – przedsiębiorcy) w tworzeniu miejsc pracy (sponsorowanych i chronionych) dla osób niepełnosprawnych, organizacja szkoleń, organizacja warsztatów terapii zajęciowej. Zwłaszcza warsztaty terapii zajęciowej stwarzają osobom niepełnosprawnym możliwość podjęcia pracy, możliwość udziału w rehabilitacji społecznej i zawodowej, co w odpowiednim czasie skutkuje zatrudnieniem tych osób w zakładach pracy chronionej, zakładach aktywności zawodowej lub na otwartym rynku pracy. Istotne jest, że o dofinansowanie ze środków PFRON do utworzenia i działania warsztatu mogą ubiegać się fundacje, stowarzyszenia lub inne podmioty niepubliczne.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Powiatowe Centrum Pomocy Budżet powiatu, Rodzinie, Placówki pomocy społecznej PFRON, Powiatowy Urząd z terenu powiatu, ośrodki pomocy Działania fundusze Pracy, społecznej, urzędy gmin z terenu ciągłe zewnętrzne, Powiatu, przedsiębiorcy, organizacje przedsiębiorcy pozarządowe
3.6.3. Likwidacja barier architektonicznych w instytucjach publicznych oraz mieszkaniach osób niepełnosprawnych.
Opis zadania
Bariery architektoniczne w mieszkaniach, ale także w instytucjach publicznych często są jedynymi barierami, przed którymi osoby niepełnosprawne są bezradne. Zniesienie tych barier nie tylko ułatwia życie, ale też podnosi na duchu te osoby i daje im szanse na stosunkowo normalne życie. Dostęp do funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (Europejski Fundusz Społeczny) daje szansę na zwiększenie zakresu prac i liczby korzystających z programu likwidacji barier architektonicznych (podjazdy, windy, platformy wspomagające pokonanie schodów).
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, placówki pomocy społecznej Starostwo PFRON, z terenu powiatu, ośrodki pomocy Działania Powiatowe w fundusze społecznej, urzędy gmin z terenu ciągłe Hrubieszowie zewnętrzne Powiatu, organizacje pozarządowe, szkoły
121 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.7. Wzmocnienie i wykorzystanie kapitału kulturowego i społecznego w powiecie.
3.7.1. Rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego, rozwój turystyki i promocja powiatu.
Sporządzenie inwentaryzacji zabytków, oznaczenie indywidualnymi kodami budynków, budowli i miejsc. Wydanie, folderów o zabytkach i miejscach historycznych. Promocja Powiatu, tradycji narodowych, historycznych i ludowych. Dbałość o obiekty zabytkowe w szerokim tego słowa znaczeniu. Organizowanie odczytów i innych imprez o promowaniu miejsc i obiektów historycznych. Ochrona miejsc kultu religijnego.
Opis zadania
– identyfikacja i identyfikowalność obiektów dziedzictwa kulturowego, – renowacja obiektów i urządzeń zabytkowych oraz rewitalizacja miejsc mających znaczenie dla społeczności lokalnej, – wyposażenie w systemy alarmowe i inne, obiektów dziedzictwa kulturowego na wypadek pożarów, włamań, itp.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Muzeum im ks. St. Staszica w Starostwo Hrubieszowie, powiatowa Biblioteka PFRON, Działania Powiatowe w Publiczna, urzędy gmin z terenu fundusze ciągłe Hrubieszowie powiatu, organizacje pozarządowe, zewnętrzne szkoły
122 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.8. Poprawa bezpieczeństwa publicznego.
3.8.1. Doskonalenie współpracy samorządu powiatowego, samorządów gminnych i służb ratowniczych (policja, straż pożarna, służby medyczne, inspekcje techniczne) w ramach powiatowego systemu zarządzania kryzysowego.
Opis zadania
Funkcjonujący w Powiecie system zarządzania kryzysowego wymaga stałego doskonalenia, zarówno w kwestiach współpracy poszczególnych służb (wspólne akcje, wymiana informacji, koordynacja systemu łączności), jak również wyposażenia poszczególnych jednostek. Szczególny nacisk powinien być położony na reagowanie w sytuacjach zagrożeń (klęski żywiołowe, wypadki drogowe, poważne awarie techniczne, zagrożenie terrorystyczne).
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Szpital Powiatowy w Hrubieszowie, Budżet powiatu, Starostwo Komenda Powiatowa Policji, budżety gmin, Działania powiatowe w Państwowa Straż Pożarna, urzędy budżety służb, ciągłe Hrubieszowie gmin z terenu Powiatu, służby fundusze techniczne zewnętrzne
3.8.2. Prowadzenie wśród mieszkańców powiatu działań edukacyjno- informacyjnych w zakresie zachowania w sytuacjach zagrożeń i udzielania pierwszej pomocy.
Opis zadania
Celem niniejszego zadania jest wzrost świadomości i umiejętności mieszkańców Powiatu w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobom chorym i osobom, które uległy wypadkowi oraz zachowania w sytuacjach zagrożeń (klęski żywiołowe, wypadki drogowe, poważne awarie techniczne, zagrożenie terrorystyczne). Zadanie powinno mieć charakter edukacyjny (akcje, zajęcia praktyczne, konkursy) oraz informacyjny (ulotki, broszury, filmy) i powinny być efektem współpracy wielu lokalnych środowisk działających na rzecz bezpieczeństwa.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Szkoły, zakłady opieki zdrowotnej, Budżet gminy, Starostwo urzędy gmin, Komenda Powiatowa W miarę budżet powiatu, Powiatowe w Policji, Państwowa Straż Pożarna, potrzeb fundusze Hrubieszowie organizacje pozarządowe, kluby zewnętrzne sportowe, domy kultury, media lokalne
123 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
3.8.3. Zapewnienie możliwości stałego podnoszenia kwalifikacji personelu medycznego Szpitala Powiatowego w Hrubieszowie.
Opis zadania
Badanie potrzeb i kierunków kształcenia personelu medycznego oraz współorganizacja szkoleń.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Organizacje pozarządowe, Powiatowy Budżet powiatu, SP ZOZ w Urząd Pracy, urzędy gmin z terenu Działania budżety gmin, Hrubieszowie Powiatu, Starostwo Powiatowe w ciągłe fundusze
Hrubieszowie zewnętrzne
124 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Wskaźniki realizacji: wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 16-64 lata; wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata; poziom bezrobocia (mierzony według I i II stopy); stopa długotrwałego bezrobocia; koszty pracy (wysokość klina podatkowego); udział wydatków przeznaczanych na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. poziom dzietności kobiet; struktura wiekowa społeczeństwa; przeciętna długość życia dla mężczyzn i kobiet; dynamika zakładania rodzin i liczba rozwodów; ilość samodzielnych gospodarstw domowych na 1 mieszkanie; odsetek społeczeństwa uprawiający sport (liczba członków klubów i stowarzyszeń sportowych). liczba przestępstw; liczba pożarów; liczba wypadków drogowych; straty spowodowane pożarami, klęskami żywiołowymi i katastrofami przemysłowymi.
125 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 4. Kształtowanie obszarów wiejskich w kierunku ich wielofunkcyjnego rozwoju i podnoszenie poziomu życia mieszkańców powiatu.
Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich stanowi ważny element budowania trwałego rozwoju społeczno - gospodarczego powiatu i osiągania jego spójności terytorialnej. Sytuacja obszarów wiejskich jest bardzo złożona. Z analizy SWOT wynika, że wiele związanych z nimi elementów stanowi słabą stronę powiatu, przede wszystkim wzrasta ilość zagrożeń w sferze społecznej. Jednocześnie potencjał rolniczy stanowi mocną stronę powiatu, a równocześnie szansę wielokierunkowego rozwoju, zwłaszcza związanego z możliwościami eksportowymi i turystyką, otwarciem na rynki europejskie i kraje Europy Wschodniej. Założeniem celu są działania wspierające procesy przekształceń obszarów wiejskich, poprawę jakości środowiska i warunków życia. Rozwój obszarów wiejskich w dużym stopniu jest uzależniony od doinwestowania infrastruktury, poprawy ich dostępności i sprawności obsługi oraz bardziej racjonalnego kształtowania osadnictwa. Wieś powinna stać się bardziej atrakcyjnym miejscem zamieszkania, m.in. poprzez rozwój usług, szerszy udział w postępie technicznym i cywilizacyjnym, przywrócenie rangi w życiu społecznym, ochronę dziedzictwa kulturowego, tradycji miejsca i kultury ludowej.
4.1. Poprawa efektywności gospodarstw rolnych – rozwój lokalnego agrobiznesu.
Dominującym działem gospodarki Powiatu Hrubieszowskiego jest rolnictwo. Ze względu na dogodne warunki klimatyczne i urodzajne gleby (użytki rolne stanowią aż 79,49%, powierzchni regionu) zalicza się do najważniejszych ośrodków produkcji rolnej w województwie. Gleby Powiatu Hrubieszowskiego zasadniczo zaliczyć można do bardzo dobrych i dobrych, wyróżniających się pod tym względem w skali kraju. Znajduje się tu największy w Polsce obszar występowania czarnoziemów. Funkcjonuje tu ok. 11960 gospodarstw rolnych. O ile w skali Województwa Lubelskiego użytki rolne stanowią ok. 68% ogólnej powierzchni, to na terenie powiatu wskaźnik ten wynosi ponad 79%. Struktura obszarowa gospodarstw jest silnie zróżnicowana. Przeciętna wielkość gospodarstwa indywidualnego w powiecie wynosi 8 ha, w ostatnim czasie można jednak zauważyć tendencje wzrostową w tym zakresie. Jednocześnie obserwuje się spadek liczby gospodarstw. Jest to w dużej mierze nieefektywne rolnictwo o przestarzałym potencjale wytwórczym z dużym przeludnieniem agrarnym i niekorzystnymi strukturami własności ziemi. W rolnictwie pracuje aż 67,2% ludności, przy wskaźniku dla województwa 45,5%. Ludność wiejska związana głównie z rolnictwem ma niestety ograniczoną możliwość przejścia do działalności pozarolniczej, zarówno w miastach jak i na wsi. Nadmiar siły roboczej zaangażowanej w produkcję rolną jest jednym z podstawowych ograniczeń rozwojowych sektora rolnego. Zjawisko to dotyczy prawie całego województwa. Nadmierne zatrudnienie w rolnictwie hamuje poprawę struktury agrarnej i efektywność gospodarowania oraz postęp technologiczny, co z kolei przekłada się na niskie dochody rolnicze i niepełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego. Szansą rolnictwa regionu jest względnie korzystna struktura wieku ludności rolniczej. Z uwagi na fakt, iż rolnictwo jest niskodochodową, nieefektywną gałęzią gospodarki
126 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
popyt na lokalnym rynku jest bardzo ograniczony. Konsekwencją tego jest mała chłonność rynku, która nie sprzyja z kolei rozwojowi przedsiębiorczości a szczególnie takich dziedzin działalności gospodarczej jak sektor handlu czy usług.
Rolnictwo to obecnie sektor mało efektywny, który obecnie daje zatrudnienie dla ponad 38% pracujących i wytwarza tylko około 5% wartości dodanej brutto. Jednocześnie uwarunkowania naturalne powodują, iż na Lubelszczyźnie występują sprzyjające warunki do produkcji rolnej. Słabe wykorzystanie potencjału rolnictwa spowodowane jest między innymi znacznym niedorozwojem sektora przetwórstwa spożywczego; w efekcie region jest producentem produktów rolnych o niskiej wartości dodanej i niskim stopniu przetworzenia. Słabo rozwinięte jest również otoczenie rolnictwa niezbędne do pełnej obsługi i funkcjonowania wsi, a poziom świadczonych usług jest niekompletny i niższy niż przeciętnie w kraju. Rolnictwo powiatu, oprócz dużego rozdrobnienia produkcji, charakteryzuje się również rozdrobnieniem obrotu produktami rolnymi. W wyniku urynkowienia gospodarki zlikwidowane zostały utrwalone wcześniej kanały dystrybucji, a rynek rolny stał się rozproszony i mało przejrzysty dla słabych ekonomicznie i małych gospodarstw rolnych, co bardzo utrudnia zbyt artykułów rolnych.
Proponowane kierunki działań:
4.1.1. Wspieranie tworzenia grup producentów rolnych na terenie powiatu.
Opis zadania
Grupy producentów rolnych mogą być zakładane na podstawie ustawy z 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach. Ich funkcjonowanie polega na powołaniu wspólnego podmiotu przez osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne lub działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej produkujących jeden wspólny dla wszystkich produkt. Grupa jest tworzona celem dostosowania produkcji rolnej do warunków rynkowych, poprawy efektywności gospodarowania, planowania produkcji ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości, koncentracji podaży oraz organizowania sprzedaży produktów rolnych, a także ochrony środowiska naturalnego. Realizacja zadania będzie polegała na promowaniu tego rodzaju współpracy. Promocja będzie odbywać się poprzez organizację spotkań poświęconych możliwościom związanym z działalnością tego rodzaju grup oraz udostępnianiem sal na spotkania osób zainteresowanych utworzeniem podmiotu zrzeszającego producentów rolnych.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, środki prywatne, Europejski Ośrodki doradztwa Fundusz Orientacji rolniczego z terenu Izby rolnicze, Starostwo Powiatowe Działanie i Gwarancji Rolnej, Powiatu w Hrubieszowie ciągłe Europejski
Fundusz Rolny
Rozwoju Obszarów Wiejskich
127 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.1.2. Wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego na terenach o korzystnych warunkach dla produkcji rolnej.
Opis zadania
Część obszarów powiatu charakteryzuje się dobrymi warunkami do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Dlatego też warto wykorzystać istniejące możliwości związane z podejmowaniem działalności rolniczej tego typu. Aby jednak podjąć decyzję o zmianie profilu gospodarstwa na ekologiczny potencjalny zainteresowany musi wiedzieć, jakie warunki muszą być spełnione, aby daną produkcję rolną uznać za sprzyjającą środowisku naturalnemu. Informacje na ten temat będą przekazywane poprzez organizację szkoleń dla zainteresowanych, spotkania z osobami prowadzącymi gospodarstwo ekologiczne, indywidualne konsultacje dla osób zamierzających rozpocząć taką działalność, a także przekazywanie informacji o targach ekologicznych dla rolników prowadzących takie gospodarstwa.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Budżet powiatu, Europejski Ośrodki doradztwa Fundusz Rolny Starostwo Powiatowe w rolniczego z terenu Rozwoju Hrubieszowie, Urzędy gmin z terenu Działanie Powiatu Obszarów Powiatu, lokalni producenci, grupy ciągłe Wiejskich, producencie NFOŚiGW, WFOŚiGW, budżet państwa
128 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.1.3. Poprawa marketingu regionalnych artykułów spożywczych - udzielanie wsparcia prawnego i administracyjnego dla producentów zainteresowanych rejestracją produktu lokalnego oraz promocja zarejestrowanych produktów.
Opis zadania
Wytwarzanie, ochrona i promocja żywności wysokiej jakości odgrywają w państwach Unii Europejskiej coraz bardziej znaczącą rolę. System ochrony i promocji wyrobów regionalnych i tradycyjnych jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. W ramach zadania zostaną podjęte działania informujące lokalnych producentów o korzyściach, jakie niesie za sobą rejestracja nazwy produktu lokalnego (chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego lub gwarantowanej tradycyjnej specjalności) oraz będą udostępniane sale na spotkania mające na celu nawiązanie współpracy w celu wspólnego wystąpienia grupy producenckiej o rejestrację nazwy. Dodatkowo będzie udzielane wsparcie doradcze z zakresu przygotowania stosownego wniosku o rejestrację, a także będzie prowadzona promocja lokalnych produktów. Dzięki rejestracji produktu producenci z powiatu hrubieszowskiego zyskają z jednej strony możliwość ochrony używanej przez nich nazwy, a z drugiej produkt zostanie wsparty działalnością promocyjną poprzez wyróżnienie znakami potwierdzającymi ich pochodzenie, a co za sobą pociąga, otrzymają bezpłatną reklamę i promocję znaków ze strony organizacji, które przy wykorzystaniu środków unijnych będą prowadziły akcję propagującą ideę ochrony i rejestrowania nazw tych produktów.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Grupy producenckie, Urzędy gmin z W zależności Powiatowe w terenu Powiatu, zrzeszenia Budżet powiatu od potrzeb Hrubieszowie przedsiębiorców
4.2. Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz wzrost poziomu ich innowacyjności. Wśród działających na terenie Powiatu podmiotów gospodarczych zdecydowanie dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółek handlowych jest 60 w tym 4 z udziałem kapitału zagranicznego. Przedsiębiorczość koncentruje się głównie w stolicy Powiatu m. Hrubieszów, gdzie lokalizację ma aż ponad 50% przedsiębiorstw. Rozwój przedsiębiorczości charakteryzuje się niskim tempem wzrostu i nie wyrównuje różnicy w stosunku do średniej krajowej w zakresie nasycenia przedsiębiorczością na 1000 mieszkańców. Zarejestrowane na obszarze Powiatu Hrubieszowskiego podmioty gospodarcze dają średnio 54,26 jednostek gospodarczych na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten jest niższy od średniego dla Województwa Lubelskiego który wynosi 64,17. Wśród firm działających na terenie Powiatu zdecydowanie przeważają przedsiębiorstwa najmniejsze, zatrudniające do 9 pracowników ponad 90% ogółu przedsiębiorstw. Na terenie Powiatu istnieją dobre warunki do rozwoju przemysłu przetwórstwa rolno-spożywczego. Na bazie uprawianych w regionie buraków
129 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
cukrowych funkcjonują w powiecie dwie duże w skali kraju cukrownie: Cukrownia „Werbkowice” S.A. i Cukrownia „Strzyżów” S.A. oraz zakład przetwórstwa owocowo- warzywnego „VIN–KON–Nieledew” sp. z o.o. O atrakcyjności inwestycyjnej decydują przede wszystkim takie czynniki jak: - dostępność komunikacyjna – o ile sieć dróg jest dosyć dobrze rozwinięta to jednak niski jest stan techniczny tych dróg. Przyczyna tego stanu rzeczy jest najniższy w Województwie Lubelskim wskaźnik dochodów własnych powiatu przeliczeniu na 1 mieszkańca, w konsekwencji jeden z niższych wskaźników wydatków inwestycyjnych. - chłonność rynku; która określają w pierwszym rzędzie dochody ludności, niska dochodowość rolnictwa stanowiącego źródło utrzymania dla większości mieszkańców powiatu (ponad 67% udziału rolnictwa w strukturze pracujących) decyduje o małej sile nabywczej społeczności lokalnej a także niższa od średniej dla województwa przeciętna wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto - rynek pracy - tania siła robocza, jednak tylko ok. 4% mieszkańców powiatu posiada wyższe wykształcenie. - otoczenie biznesu - dla rozwoju przedsiębiorczości istotne jest funkcjonowanie instytucji otoczenia biznesu. Kluczowym segmentem otoczenia biznesu jest sektor bankowy a także agencje rozwoju, ośrodki wspierania biznesu, fundusze pożyczkowe, samorządy gospodarcze. Trudny dostęp do finansowania zewnętrznego (kredyt bankowy, pomoc publiczna, alternatywne formy finansowania), słabo rozwinięty system wspierania finansowego przedsiębiorstw ze środków publicznych (fundusze poręczeniowe i pożyczkowe), niska sprawność samorządu gospodarczego i instytucji otoczenia biznesu we wspieraniu przedsiębiorstw. - atrakcyjność turystyczna i stan środowiska Niezależnie od występujących słabości, lokalna gospodarka wykazuje również szereg endogenicznych potencjałów rozwoju, które przy odpowiednim wsparciu środkami z zewnątrz, mogą znacznie wzmocnić pozycję konkurencyjną lokalnej gospodarki i nadać jej określony profil specjalizacji. Unowocześnianie i przebudowa lokalnej gospodarki powinna iść w parze z rozwojem jej specjalizacji w określonych niszach produkcyjnych. i usługowych. Biorąc pod uwagę wewnętrzne potencjały rozwoju powiatu, istnieją realne szanse specjalizacji gospodarczej w obszarze produkcji wysokiej jakości żywności oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii, rozwoju produktów tradycyjnych i regionalnych, usług turystycznych (szczególnie agroturystyki) i opiekuńczo-medycznych. Towarzyszyć temu powinien rozwój kompleksowego systemu usług. Szansę na rozwój gospodarczy regionu stwarza także bliskość granicy wschodniej państwa. Przygraniczne położenie powiatu przy przezwyciężeniu cech peryferyjności komunikacyjnej regionu oraz zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu drogowego i sprawności obsługi komunikacyjnej zaowocować powinno zwiększeniem współpracy gospodarczej, wymiany handlowej i ruchu turystycznego.
130 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Proponowane kierunki działań:
4.2.1. Wzrost poziomu przedsiębiorczości w powiecie hrubieszowskim.
Opis zadania
Wspieranie tworzenia lepszych warunków otoczenia prawno - instytucjonalnego dla powstawania i rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w regionie oraz promowanie przedsiębiorczości i postaw przedsiębiorczych (w tym: stworzenie dogodnych warunków prawno – organizacyjnych do powstawania i funkcjonowania małej przedsiębiorczości, ograniczenie barier administracyjnych i finansowych)
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Lokalne podmioty gospodarcze, Działanie Budżety gmin, Powiatowe w Urzędy Gmin ciągłe budżet powiatu, Hrubieszowie środki prywatne
4.2.2. Utworzenie inkubatora przedsiębiorczości.
Opis zadania
Wylęgarnia dobrych pracowników. Bezpłatne porady specjalistów, szkolenia, pomoc finansowa dla przyszłych hrubieszowskich przedsiębiorców. Wyodrębnienie budynku lub jego części będącego własnością powiatu hrubieszowskiego, następnie wyposażenie budynku we wszystkie media (środki unijne), W wyniku czego przedsiębiorcy będą mieli możliwość: - wynajmu pomieszczeń na prowadzenie działalności, - korzystania z urządzeń biurowych oraz szkoleń, - dostępu do usług informacyjnych i doradczych, które wspomagają rozwój firmy w czasie pierwszych lat działalności, - stały dostęp do sali konferencyjno-szkoleniowej wyposażonej w sprzęt audiowizualny. Każdy przedsiębiorca w inkubatorze mógłby działać przez okres maks. 5 lat a. Dla rozpoczynających działalność Utworzenie Punktu Konsultacyjnego – wspieranie rozwoju małych (do 50 pracowników) i średnich (do 250) przedsiębiorstw poprzez świadczenie usług informacyjnych bezpłatne informacje z zakresu m.in. prowadzenia działalności gospodarczej, prawa, finansów, podatków, marketingu. (najkorzystniejsze kredyty i pożyczki, jakie są dostępne w regionie oraz jakie mogą zdobyć dotacje z budżetu państwa i Unii Europejskiej, poznają zasady przygotowywania wniosków a także informacje m.in. o szkoleniach i targach organizowanych dla małych i średnich przedsiębiorstw. b. Dla prowadzących działalność Pomoc dla przedsiębiorców w zakresie organizacji szkoleń o tematyce odpowiadającej ich zapotrzebowaniom.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Budżety gmin, Powiatowe w Lokalne podmioty gospodarcze, Działanie budżet powiatu, Hrubieszowie Urzędy Gmin ciągłe środki prywatne
131 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.3. Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi turystyki i agroturystyki w powiecie hrubieszowskim.
Mimo bogatych walorów środowiska przyrodniczego i zasobów kultury brak jest dobrze wykształconej infrastruktury turystycznej. Słaby rozwój turystyki związany jest też z brakiem należytej informacji. Tworzenie odpowiednich warunków wypoczynku w czystym środowisku przyrodniczym jest często wymieniane jako jeden z czynników lokalizacji inwestycji. Inwestowanie w turystykę może przynieść wymierne korzyści nie tylko w aspekcie rozwijania tego sektora gospodarki, lecz również jako czynnika stymulującego rozwój innych sektorów. Istnieje możliwość turystycznego wykorzystania Pogranicza w ramach wspólnych ustaleń z Ukrainą.
Proponowane kierunki działań:
4.3.1. Prowadzenie działań promujących podejmowanie działalności gospodarczej w sferze agroturystyki wśród mieszkańców.
Opis zadania
Większość gospodarstw agroturystycznych nie jest w stanie samodzielnie wypromować swoich usług. Dlatego też w ramach realizacji zadania zostanie nawiązana współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego, w których agroturystyka jest znaczącą gałęzią gospodarki. Prowadzone będą następujące działania: 1.Promowanie agroturystyki powiatu hrubieszowskiego (media, internet, imprezy ogólnopolskie, targi agroturystyczne). 2. Wspieranie działań Powiatowego Centrum Stowarzyszenia Agroturystyki w Hrubieszowie z siedzibą w Horodle 3.Edukacja społeczeństwa w zakresie agroturystyki i upowszechnianie w gospodarstwach wiejskich jako alternatywnego źródła dochodów - współpraca z PZDR w tym zakresie (szkolenia, wyjazdy studyjne, pozyskiwanie środków pomocowych).
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Ośrodki doradztwa rolniczego, Urzędy gmin z terenu Powiatu, Budżet powiatu, Starostwo Urząd Marszałkowski, Powiatowe Działanie Europejski Powiatowe w Centrum Stowarzyszenia ciągłe Fundusz Rozwoju Hrubieszowie Agroturystyki w Hrubieszowie z Regionalnego siedzibą w Horodle
132 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.3.2. Tworzenie warunków do rozbudowy bazy gastronomiczno- noclegowej na czystych ekologicznie terenach powiatu.
Opis zadania
Podstawowym elementem warunkującym rozwój turystyki na konkretnym obszarze jest baza noclegowa. Jej brak, jak i niezadowalający standard może powodować utratę rzeczywistych i potencjalnych turystów na rzecz innych, lepiej zagospodarowanych obszarów. Elementem nie mniej ważnym jest baza gastronomiczna, szczególnie oparta na produktach regionalnych. Dlatego też samorząd lokalny będzie podejmował szereg działań wspierających rozwój tego elementu sektora usług turystycznych. Chodzi tu przede wszystkim o takie działania jak: 1. Inicjowanie rozbudowy bazy hotelowo-rekreacyjnej oraz jej wspieranie poprzez: -pozyskiwanie inwestorów, -pozyskiwanie środków, 2. Tworzenie klimatu dla rozwoju prywatnej bazy rekreacyjno-noclegowej poprzez promocję, koordynację i wspieranie inicjatyw.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Budżety gmin, Powiatowe w Lokalne podmioty gospodarcze, Działanie budżet powiatu, Hrubieszowie Urzędy Gmin ciągłe środki prywatne
4.3.3. Utworzenie kompleksowej oferty turystycznej Powiatu.
Opis zadania
Zarówno samorząd powiatowy, jak i gminne prowadzą politykę służącą zachęcaniu turystów do odwiedzania gościnnej ziemi hrubieszowskiej. Jednak wyrywkowe podejmowanie działań przez poszczególne samorządy powoduje, że przeznaczane środki finansowe nie przynoszą efektów, który mógłby być osiągnięty przy realizacji wspólnych przedsięwzięć. Dlatego też zachodzi potrzeba integrowania działań nie tylko samorządów lokalnych wokół tworzenia markowych produktów turystycznych, ale także koncentracji działań wokół następujących działań: 1. Rozbudowa Punktu Informacji Turystycznej: -bazy danych, -obsługi turysty, -tablic informacji turystycznej. 2. Utworzenie Transgranicznego Centrum Informacji Turystycznej. 3. Podjęcie działań zmierzających do budowy na terenie powiatu zbiornika retencyjnego z wykorzystaniem na cele rekreacyjne. 4. Szersze wykorzystanie do celów turystycznych istniejących cieków wodnych. 5. Wykorzystanie walorów przyrodniczych powiatu, tworzenie warunków do rozwoju bazy i zaplecza turystycznego oraz oparcie ich o cykliczne imprezy promujące powiat oraz stworzenie możliwości korzystania z przewodników grup turystycznych.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania Starostwo Powiatowe w Działanie Budżet powiatu, Urzędy gmin z terenu Powiatu Hrubieszowie ciągłe budżety gmin, środki prywatne
133 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.4. Stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
Opis zadania
Realizacja zadania polegać będzie na wspieraniu działań podejmowanych przez mieszkańców obszarów wiejskich z terenu Powiatu. Wsparcie polegać będzie na przekazywaniu informacji o istniejących źródłach finansowania projektów i sposobach przygotowania wniosków o dofinansowanie planowanych przedsięwzięć.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Europejski Starostwo Organizacje pozarządowe działające Fundusz Powiatowe w na obszarach wiejskich Powiatu, 2008-2015 Orientacji i Hrubieszowie Lokalna Grupa Działania, rady Gwarancji Rolnej, sołeckie, lokalni liderzy budżety gmin
4.5. Wzmocnienie społeczno-ekonomicznego i turystycznego potencjału Miasta Hrubieszowa.
Jednym z kluczowych elementów wpływających na przyszłą rangę powiatu jest poziom rozwoju miasta Hrubieszowa stanowiącego jedyny ośrodek miejski w powiecie. Tymczasem w chwili obecnej region należy do najsłabiej zurbanizowanych w kraju, zaś rzadka sieć miast i ich niski potencjał ekonomiczny stanowią słabą stronę województwa. Obecnie Hrubieszów nie posiada wystarczającego potencjału aby stanowić siłę napędową dla obszaru powiatu. Miasto powinno pełnić rolę generatora rozwoju regionu determinującego jego przyszłą kondycję gospodarczą oraz przyczyniającego się do wzrostu jego atrakcyjności. Hrubieszów spełniać może rolę ośrodka rozwoju dla otaczających go obszarów wiejskich.
4.5.1. Hrubieszów miastem turystyki. Jak wynika z diagnozy potencjału rozwojowego obok potencjału gospodarczego rozwój turystyki może stanowić bardzo silny element napędowy gospodarki dla społeczności lokalnej. Produkty turystyczne nie wymagają dużych nakładów kapitałowych i opierają się w dużej mierze na potencjale endogennym co jest dogodne dla społeczności gdyż cierpi ona na brak kapitału i najłatwiej będzie jej wykorzystać te zasoby i możliwości, które już posiada. Kreowanie zapotrzebowania na lokalny produkt turystyczny polegać będzie przede wszystkim na promowaniu zdrowego trybu życia w zgodzie z przyrodą z dala od terenów silnie zurbanizowanych. Należy również promować walory turystyczne obszaru, walory krajobrazowe, przyrodnicze, zabytki przyrody, architektury oraz dziedzictwa kulturowego, służyć temu powinny wydawnictwa promocyjne oraz udział w imprezach targowych i wystawienniczych. Wsparcie oferty turystycznej miasta
134 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Hrubieszów stanowić powinna rozwinięta infrastruktura usług turystycznych oferowanych przez miejscową małą przedsiębiorczość. Turystyka stanowi stosunkowo tanie źródło wytwarzania wartości dodanej o stopie zwrotu znacznie przewyższającej uzyskiwaną w działalności produkcyjnej czy innej działalności usługowej. Kluczem do sukcesu jest jednak wykreowanie własnego unikalnego, możliwie kompleksowego produktu turystycznego.
Opis zadania
Działanie 1. Opracowanie programu rozwoju turystyki w mieście, w oparciu o szczegółową inwentaryzację posiadanych zasobów. Działanie 2. Stworzenie ofensywnego programu promocji walorów turystycznych, zasobów dziedzictwa kulturowego i atrakcyjności przyrodniczej.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Urząd Miasta Starostwo Powiatowe w Budżet miasta, Hrubieszowa 2008-2015 Hrubieszowie budżet powiatu
4.5.2. Hrubieszów przychylny inwestorom
Społeczność lokalna jak wykazały przeprowadzone ekspertyzy i analizy cierpi na brak kapitału własnego oraz ma trudności w pozyskaniu drogiego kapitału ze źródeł rynkowych. Najtańszym źródłem kapitału dla społeczności znajdujących się w fazie rozwoju jest, jak pokazują doświadczenia krajowe i międzynarodowe, jest kapitał pozyskany od inwestorów zewnętrznych, jest to bowiem najprostszy sposób pozyskiwania kapitału. Z tego też względu należy dołożyć wszelkich starań by pozyskiwać inwestorów zewnętrznych krajowych lub zagranicznych, którzy będą skłonni uruchamiać własne przedsięwzięcia gospodarcze na terenie gminy miasta Hrubieszów. Tak powstałe przedsięwzięcia gospodarcze generować będą wzrost dochodów własnych samorządu, tworzyć nowe miejsca pracy i przyczynią się do wzrostu zamożności całej społeczności mieszkańców. Dla realizacji tego celu należy podejmować działania zachęcające inwestorów zewnętrznych do działalności na swoim terenie. Konieczna będzie zatem intensywna promocja obszaru i możliwości gospodarczych miasta jak również tworzenie korzystnych warunków i korzystnej atmosfery do prowadzenia działalności gospodarczej dla nowych przedsiębiorstw. W ramach działań tego celu wspierane będą projekty kompleksowego przygotowywania i urządzania terenów inwestycyjnych, jak również stworzenie stanowisk pracy ukierunkowanych na obsługę inwestorów zewnętrznych.
135 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Opis zadania
Działanie 1. Opracowanie kompleksowej oferty inwestycyjnej Działanie 2. Promocja miasta jako atrakcyjnej lokalizacji na granicy UE
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Urząd Miasta Starostwo Powiatowe w Budżet miasta, Hrubieszowa 2008-2015 Hrubieszowie budżet powiatu
4.5.3. Hrubieszów przyjazny mieszkańcom. W sferze marketingu zadowolenie klienta ma zasadnicze znaczenie. Naturalnym klientem, którego zadowolenie należy pozyskać jest mieszkańcy – członkowie społeczności lokalnej miasta, w którym przewidziano realizację strategii. Zadowolenie można będzie pozyskać poprzez działania na rzecz wzrostu gospodarczego, wzrostu zamożności społeczeństwa, wyrównywanie poziomu cywilizacyjnego i budowanie kapitału ludzkiego poprzez lepsze wykształcenie, jak również współpracę organizacji obywatelskich. Nie mniej ważne są zagadnienia bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa ruchu drogowego ale także i bezpieczeństwa socjalnego, a więc funkcjonowanie systemu opieki społecznej i wsparcia dla jednostek społecznie słabszych. Na atrakcyjność miasta z punktu widzenia mieszkańców wpływa dostępność do podstawowych usług społecznych związanych z wykształceniem i bezpieczeństwem zdrowotnym. Zadowolenie mieszkańcom da zwiększenie dostępu społeczności lokalnej do edukacji i sportu oraz podniesienie poziomu i jakości kształcenia na wszystkich poziomach nauczania. Będzie to także poprawa jakości i dostępności świadczeń medycznych, poprawa standardu i jakości życia mieszkańców jako niezbędnego warunku budowania i rozwoju nowoczesnego społeczeństwa.
Opis zadania
Działanie 1. Poprawa bezpieczeństwa publicznego i socjalnego Działanie 2. Usprawnienie układu komunikacyjnego miasta Działanie 3. Poprawa stanu infrastruktury społecznej, obiektów użyteczności publicznej, obiektów szkolnych, opieki zdrowotnej i socjalnych. Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Urząd Miasta Starostwo Powiatowe w Budżet miasta, Hrubieszowa 2008-2015 Hrubieszowie budżet powiatu
136 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.6. Dostosowanie powiatu do wymogów ochrony środowiska.
Respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w strategiach i politykach w poszczególnych dziedzinach gospodarowania jest podstawowym warunkiem skutecznej realizacji polityki ekologicznej. Dotyczy to wszystkich najważniejszych w danym obszarze sektorów i tworzy warunki do zachowania równowagi ekologicznej, która na skutek działań człowieka powoduje przemiany obniżające walory środowiska naturalnego i otaczającej nas przyrody. Postawienie zasad ekologii na równi z celami gospodarczymi i społecznymi właściwymi dla danego sektora eliminuje bądź minimalizuje to zjawisko. Dodatkowym elementem wzmacniającym działanie proekologiczne jest obowiązek dokonywania ocen oddziaływania na środowisko w odniesieniu do wszystkich Strategii i polityk sektorowych zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska.
4.6.1. Organizacja procesu składowania, utylizacji i zagospodarowania odpadów.
Opis zadania
Docelowym rozwiązaniem gospodarki odpadami na terenie powiatu hrubieszowskiego jest skupienie gmin w powiecie wokół Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO).
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Urzędy gmin Powiatu Budżet powiatu, Powiatowe w 2008-2015 Hrubieszowskiego budżety gmin Hrubieszowie
137 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.6.2. Oddziaływanie na poziom świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu.
Opis zadania
Jednym z ważniejszych warunków realizacji Programu promocji i edukacji w zakresie gospodarki odpadami jest wysoka świadomość społeczeństwa, które powinno brać aktywny udział w strategii zagospodarowania odpadów. Dlatego też należy prowadzić odpowiednie działania, których celem jest zmiana dotychczasowego postępowania mieszkańców oraz przyjeżdżających turystów w sferze konsumpcji i postępowania z odpadami. W celu zachęty mieszkańców do redukowania ilości produkowanych odpadów stosować należy działania edukacyjne: - w systemie nauczania, począwszy od zajęć w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, - za pomocą środków masowego przekazu takich jak lokalna prasa, radio i telewizja - za pomocą rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp. Działania powinny: - zawierać informacje o sposobach zmniejszania wytwarzanych ilości odpadów, - przedstawiać dane o ilości zebranych odpadów niebezpiecznych, - zawierać informacje o miejscach i sposobach zbiórki selektywnej odpadów oraz o terminach odbioru odpadów, - zawierać informacje o oznakowaniach umieszczanych na opakowaniach. W ramach prowadzonej edukacji należy zachęcać mieszkańców: - do kupowania towarów w opakowaniach wielokrotnego użytku oraz w opakowaniach biodegradowalnych, - do rezygnacji z przedmiotów jednokrotnego użytku, - wykorzystywania mniejszych ilości toksycznych produktów, np. farb i lakierów itp.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Urzędy gmin Powiatu Budżet powiatu, Powiatowe w 2008-2015 Hrubieszowskiego budżety gmin Hrubieszowie
138 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
4.6.3. Budowa składowiska odpadów azbestowych i trudnych w Łaskowie.
Opis zadania
Łasków w Gminie Mircze, z wyposażeniem w nowoczesne składowisko odpadów komunalnych oraz sortownię, mógłby pełnić rolę głównej stacji przeładunkowej dla odpadów transportowanych z południowych peryferii Powiatu, w obrębie której prowadzona byłaby również dla części odpadów w powiecie dodatkowa segregacja odpadów. ZZO mają obsługiwać gminy należące do powiatu hrubieszowskiego. Nie przewiduje się przyjmowania do ZZO odpadów spoza powiatu hrubieszowskiego oraz kierowania odpadów z terenu powiatu hrubieszowskiego poza jego granice. Zakład Zagospodarowania Odpadów (ZZO) winien być wyposażony w: - w linie do segregacji odpadów, - urządzenia do doczyszczania surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, - urządzenia do konfekcjonowania surowców, - instalację do unieszkodliwiania odpadów organicznych (kompostownia), - stanowiska demontażu odpadów wielkogabarytowych, - pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, - zakład zagospodarowania odpadów budowlanych usytuowany w pobliżu lub na terenie składowiska odpadów komunalnych.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Urzędy gmin Powiatu Budżet powiatu, Powiatowe w 2008-2015 Hrubieszowskiego budżety gmin Hrubieszowie
4.6.4. Opracowanie wspólnego programu dla gmin w celu ułatwienia budowy przydomowych oczyszczalni.
Opis zadania
Na obszarze gmin odbywać się będzie zbiórka segregacyjna odpadów. O sposobie zbiórki odpadów decydować będą gminy skupione w ZZO. Na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudową wielorodzinną preferowane będzie kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie. Zakłada się, że z poszczególnych gmin odpady wysegregowane będą kierowane do ZZO, natomiast pozostałe odpady będą deponowane na lokalnych składowiskach do czasu ich wypełnienia lub konieczności ich zamknięcia z innych powodów. W takim przypadku odpady kierowane będą na najbliższe funkcjonujące składowisko lub na składowisko przy ZZO.
Instytucja Okres Źródła Partnerzy koordynująca realizacji finansowania
Starostwo Urzędy gmin Powiatu Budżet powiatu, 2008-2015 Powiatowe w Hrubieszowskiego budżety gmin Hrubieszowie
139 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Wskaźniki realizacji: wskaźnik ilości podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszkańców; udział gospodarstw agroturystycznych w liczbie gospodarstw rolnych; nominalne dochody w sektorze gospodarstw domowych na 1 mieszkańca; wskaźnik liczby ludności na 1 placówkę handlową na terenach wiejskich; wskaźnik liczby ludności na 1 placówkę gastronomiczną na terenach wiejskich; udział miejsc noclegowych na terenach wiejskich w bazie noclegowej województwa; 2; gęstość dróg powiatowych i gminnych na 1 km przyrost powierzchni pod wodą (mała retencja); przyrost długości obwałowań przeciwpowodziowych; udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej na wsi; udział ludności korzystającej ze zbiorowej kanalizacji ścieków na wsi. uczestnictwo w kulturze (czytelnictwo, liczba odwiedzających muzea, widzowie w kinach, filharmoniach, teatrach, operach); liczba organizacji pozarządowych; frekwencja wyborcza; liczba przestępstw i wykroczeń.
140 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Cel strategiczny nr 5. Rozwój współpracy międzynarodowej powiatu.
Rozwój kontaktów międzynarodowych jest jednym z elementów zwiększania konkurencyjności Powiatu Hrubieszowskiego i budowania jego spójności terytorialnej w układzie krajowymi i europejskim. Wpływa na transfer wiedzy, dobrych praktyk oraz rozszerza możliwości uzyskania dodatkowych środków pomocowych. Powiat Hrubieszowski, z racji swego położenia na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, powinien w szczególny sposób zadbać o rozwój kontaktów transgranicznych ze swoimi partnerami na Wschodzie. Współpraca transgraniczna powinna być rozwijana w możliwie pełnym zakresie i z wykorzystaniem szerokiego wachlarza instrumentów, dostępnych w ramach oczekiwanego procesu rozszerzania się Unii Europejskiej na Wschód. Należy wykorzystać atut przygranicznego położenia dla wypromowania powiatu jako platformy współpracy z Ukrainą.
141 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Wskaźniki realizacji: liczba i wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie; liczba punktów (centrów) obsługi inwestora w regionie, w tym obsługi inwestora zagranicznego (wielojęzycznych); liczba rejestrowanych na terenie województwa spółek z udziałem kapitału zagranicznego w poszczególnych latach; liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego w poszczególnych branżach (PKD) liczba umów partnerskich z zagranicznymi instytucjami na poziomie regionalnym, jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe (porozumienia, listy intencyjne o wzajemnej współpracy); liczba wspólnych projektów samorządu województwa z zagranicznymi regionami (w tym transgranicznych z Białorusią i Ukrainą); liczba projektów międzynarodowych realizowanych przez podmioty z terenu województwa (w tym transgranicznych z Białorusią i Ukrainą); liczba projektów instytucji międzynarodowych realizowanych na terenie województwa lubelskiego.
142 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
6. Zgodność ze strategicznymi dokumentami.
Zał. nr 83: Powiązanie celów pośrednich Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego z celami strategicznymi Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego.
Cele strategiczne Rozbudowa Rozwój Budowa Kształtowanie Rozwój i infrastruktur nowoczesneg obszarów współpracy SRPH modernizacj y o wiejskich międzynarodow a oświatowej, społeczeństwa w kierunku ich ej infrastruktur społecznej oraz zasobów wielofunkcyjneg powiatu y i medycznej ludzkich o rozwoju technicznej powiatu dostosowanyc i podnoszenia w celu h do poziomu życia zwiększenia wymogów mieszkańców atrakcyjnośc gospodarki powiatu Cele pośrednie i i rynku pracy SRWL i spójności terytorialnej powiatu
Wzrost konkurencyjnoś ci regionalnej gospodarki oraz jej zdolności do tworzenia miejsc pracy
Rozwój nowoczesnego społeczeństwa i zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki opartej na wiedzy
Poprawa atrakcyjności i spójności terytorialnej województwa lubelskiego
Rozwój współpracy międzynarodow ej oraz poprawa skuteczności wdrażania
143 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
polityki rozwoju regionu
Zał. nr 84: Powiązanie celów szczegółowych Regionalnego Programu Operacyjnego z celami strategicznymi Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego.
Cele strategiczne Rozbudowa Rozwój Budowa Kształtowanie Rozwój i infrastruktur nowoczesneg obszarów współpracy SRPH modernizacj y o wiejskich międzynarodow a oświatowej, społeczeństwa w kierunku ich ej infrastruktur społecznej oraz zasobów wielofunkcyjneg powiatu y i medycznej ludzkich o rozwoju technicznej powiatu dostosowanyc i podnoszenia w celu h do poziomu życia zwiększenia wymogów mieszkańców atrakcyjnośc gospodarki powiatu i i rynku pracy Cele i spójności szczegółowe terytorialnej RPO powiatu
Zwiększenie konkurencyjnoś ci regionu poprzez wsparcie rozwoju sektorów nowoczesnej gospodarki, a także poprzez stymulowanie innowacyjności
Poprawa warunków inwestowania w województwie z poszanowaniem zasady zrównoważoneg o rozwoju
Zwiększenie atrakcyjności Lubelszczyzny jako miejsca zamieszkania i przebywania
144 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
7. Wdrażanie i monitorowanie.
Monitoring w rozumieniu powyższej strategii to obserwacja procesów rozwoju regionalnego, prowadzona w celu możliwie szybkiego podejmowania działań, stanowiących reakcję na niezgodny z koncepcją strategiczną rozwój zdarzeń. Konieczność prowadzenia monitoringu wynika generalnie z dwóch przesłanek: wielości podmiotów działających w przestrzeni powiatu, wobec których samorząd powinien pełnić rolę koordynującą, a także inspirującą, nieuchronnych rozbieżności pomiędzy przyjętymi w strategii celami działań, a faktycznymi skutkami tych działań. Monitoring strategii jest elementem niezbędnym dla aktywnej realizacji lokalnego rozwoju. Umożliwia on stwierdzenie, czy założenia strategii są prawidłowo realizowane oraz czy założenia, na których oparto strategię nie uległy zmianie. Pozwala również na sprawne i elastyczne reagowanie na zmiany, ograniczając tym samym podejmowanie kroków intuicyjnych, wynikających najczęściej z braku właściwej informacji i analiz. Główna odpowiedzialność za realizację Strategii spoczywa na Zarządzie Powiatu, który składa Radzie Powiatu raporty z wykonania Strategii. Zarząd współdziała z organami administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego oraz samorządami gminnymi, które dysponują instrumentarium wynikającym z ich kompetencji. Efektywny monitoring musi spełniać określone wymagania; i tak: 1.Musi być oparty na jednoznacznych, ustalonych kryteriach, pozwalających na obiektywną ocenę realizacji strategii i efektywności zastosowanych instrumentów rozwoju; 2.Musi dostarczać niezbędnej podstawy do w miarę szybkiego podejmowania tak strategicznych, jak i bieżących decyzji operacyjnych. Musi, więc odpowiednio często i „wcześnie” informować o stanie realizacji strategii jak również o zagrożeniach w jego realizacji. 3. Analizując kluczowe parametry strategii należy dążyć do stosowania wskaźników przejrzystych i mierzalnych. Braki w precyzji ich określenia mogą spowodować różnice w ocenie osiąganych rezultatów. Istotne będzie ujęcie dynamiczne i porównawcze, pozwalające na analizę zjawisk i trendów, które mogą stać się podstawą modyfikacji strategii. Wydatkowanie funduszy publicznych, w tym także pochodzących ze źródeł zagranicznych, na działania wspierające rozwój regionalny i gospodarczy, wymaga stworzenia systemu instytucji i procedur, które zapewnią efektywne i oszczędne ich wydatkowanie. Za kreowanie i realizację polityki rozwoju na poziomie powiatu odpowiada jego samorząd. Podstawową płaszczyzną działań monitorujących i oceniających powinna być relacja Rada Powiatu – Zarząd Powiatu. Istotnym elementem monitoringu powinny być sprawozdania Zarządu składane Radzie Powiatu, dotyczące realizacji polityki lokalnej w zakresie głównych
145 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
kierunków rozwoju. Materiał ten będzie dla Rady podstawą do okresowej oceny i ewentualnej aktualizacji priorytetów i celów rozwoju regionalnego. System monitoringu i ocena polityki lokalnej musi objąć swym zakresem następujące sfery: 1.Monitoring sytuacji społeczno-gospodarczej, w tym uwarunkowań rozwoju; 2.Monitoring realizacji priorytetów rozwoju i celów strategicznych zawartych w strategii; 3.Monitoring realizacji konkretnych programów i projektów; Realność strategii opiera się na określonych założeniach. Należy zatem analizować przyjęte w strategii założenia, wpływające na tempo i stopień osiągania celów, np.: dostępność środków na inwestycje; zainteresowanie inwestorów; możliwość wykorzystania określonych instrumentów finansowych; dostępność terenów pod inwestycje; zapewnienie koordynacji działań itp. Monitoring bieżącej realizacji strategii umożliwia porównywanie - w określonym przedziale czasu – rzeczywistych efektów z planowanymi zamierzeniami, co pozwala stwierdzić, czy procesy realizacji przebiegają w sposób optymalny dla osiągania celów rozwoju powiatu. Bazą będą tutaj podstawowe informacje o każdym aktualnie realizowanym przedsięwzięciu. Monitoring wymaga gromadzenia i analizowania odpowiednich kategorii informacji, związanych zarówno ze wskaźnikami, jak i założeniami strategii (struktura wydatków inwestycji, współczynniki ekonomiczne, trendy demograficzne itp.). Prowadzenie monitoringu wiąże się z poszerzeniem uczestnictwa społecznego w realizacji strategii, które obejmuje tym samym procesy oceny, aktualizacji i ewentualnej modyfikacji strategii. Zadanie to realizowane może być m.in. poprzez publikacje rocznych sprawozdań, pełniących funkcje informacyjne oraz publiczne dyskusje nad realizacją planu. Prowadzenie działań zmierzających do zaangażowania wszystkich ważnych dla powiatu środowisk pozwoli ograniczyć problem doraźności prac i niestabilności mechanizmów współdziałania podmiotów polityki regionalnej. Planowanie rozwoju lokalnego musi mieć bowiem charakter ciągły. Konsultacja społeczna i dostępność do strategii, zarówno w fazie jego tworzenia, jak i realizacji, jest fundamentalną zasadą jego akceptowalności. Rada Powiatu zlecając Zarządowi jej opracowanie stoi na stanowisku, iż wina ona być szeroko konsultowana przez mieszkańców, organizacje społeczne, pracodawców oraz związki zawodowe i ważniejsze instytucje zlokalizowane na terenie Powiatu. Szeroko konsultowana strategia , zarówno w sferze projektów, jak i po jej zatwierdzeniu, jest dostępna w siedzibie Starostwa Powiatowego w Hrubieszowie oraz zamieszczona na antenie Hrubieszowskiej Telewizji Kablowej, jak również na stronach internetowych Starostwa Powiatowego. Egzemplarze strategii otrzymają także: Urząd Marszałkowski, Radni Powiatu oraz wszystkie gminy Powiatu Hrubieszowskiego. Przyjęto do oceny kierunków działania wskaźnik rezultatu.
146 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
Zał. nr 85: Wdrożenie Strategii Rozwoju Lokalnego Powiatu Hrubieszowskiego.
ZADANIE ODPOWIEDZIALN TERMIN WYDATKOWAN ŹRÓDŁA I REALIZACJ E ŚRODKI FINANSOWANI I A 1. Przedłożenie projektu Strategii Rozwoju Lokalnego Przewodniczący Budżet Powiatu Powiatu Rady Powiatu Hrubieszowskieg o Komisjom Rady Powiatu 2. Zatwierdzenie Strategii Rozwoju Lokalnego na Rada Powiatu — sesji Rady Powiatu 3. Przesłanie uchwalonej strategii do Urzędu Zarząd Powiatu Budżet Powiatu Marszałkowskieg o Województwa Lubelskiego oraz gmin powiatu. 4. Opracowanie strony www w Internecie z Zarząd Powiatu Budżet Powiatu zamieszczeniem planu. 5. Opracowanie programów operacyjnych ze Zarząd Powiatu szczególnym uwzględnieniem Cztery programy Budżet Powiatu projektów i zadań sektorowe mogących Szefowie uzyskać wsparcie Wydziałów ze środków pomocowych.
147 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
6. Realizacja zadań Budżet: określonych Zarząd Powiatu Powiatu, poszczególnymi Sejmiku projektami Województwa zgodnie z , harmonogramem 2008 - 2015 Państwa, przyjętym w Środki programach Szefowie pomocowe operacyjnych Wydziałów
8. Źródła finansowania zadań.
Realizacja Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego odbywać się będzie w zdecydowanej większości o środki publiczne. Dla prowadzenia efektywnej i skutecznej polityki regionalnej powinny być to środki wewnętrzne województwa, do których zalicza się: - środki własne powiatu - budżet państwa ( budżet wojewody, środki ministrów skierowane na realizacje programów regionalnych) - budżety funduszy celowych - samorządy gminne. Do realizacji strategii będą wykorzystywane również środki zewnętrzne: - środki budżetu państwa (w ramach polityki regionalnej państwa) - środki UE w ramach prowadzonych polityk - kredytów bankowych oraz innych pożyczkowych instrumentów finansowych.
148 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
9. Tryb prac nad Strategią oraz przeprowadzony proces konsultacji społecznych.
Strategia Rozwoju Powiatu hrubieszowskiego na lata 2008 – 2015 opracowana została w partnerstwie z różnymi jednostkami i organizacjami oraz przy zaangażowaniu społeczności lokalnej. Dzięki temu pozwala ona na wypracowanie kierunków działań zgodnych z oczekiwaniami tej społeczności. Tym samym nie funkcjonuje jako „dokument władzy lokalnej”, ale stanowi podstawę koordynacji działań różnych podmiotów tak, by uzupełniały się i miały efekt synergiczny.
Projekt budowy „Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008 - 2015” opierał się na realizacji dwóch etapów: Etap I – Diagnoza stanu istniejącego, Etap II – Budowa planu strategicznego. Etap I posiadał charakter organizacyjno-analityczny i służył właściwemu zaplanowaniu całego procesu. Etap II został poświęcony opracowaniu „Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008 - 2015”. Przyjęte zostały wówczas główne kierunki rozwoju powiatu na horyzont czasowy objęty strategią. Następnie dla kierunków tych uzyskano akceptację ze strony społeczności lokalnej podczas przeprowadzonego procesu konsultacji społecznych. Proces konsultacji społecznych zorganizowano w sposób umożliwiający wypowiedzenie się na temat dokumentu jak największej liczbie mieszkańców. Projekt Strategii Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego wraz z informacja o możliwości zgłaszania uwag do dokumentu zamieszczono na stronie internetowej powiatu, a także lokalnych portali internetowych. Projekt dokumentu wysłano również do każdej z gmin, instytucji oraz organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu hrubieszowskiego wraz z zaproszeniem do udziału w panelu poświeconym konsultacjom przyjętych w strategii założeń. W niniejszym dokumencie Strategii wzięto pod uwagę i wykorzystano uwagi i opinie zgłoszone w trakcie procesu konsultacji społecznych.
149 POWIAT HRUBIESZOWSKI ______Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015
150