POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 STRATEGIA ROZWOJU POWIATU HRUBIESZOWSKIEGO NA LATA 2008 – 2015 z perspektywą do roku 2020 Hrubieszów, marzec 2008 1 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 Opracował zespół w składzie: Tomasz Ożóg Alicja Zwolak Marzena Poluch Izabela Bagińska 2 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 Spis treści 1. Wprowadzenie 2. Diagnoza strategiczna – ocena głównych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych rozwoju powiatu 2.1. Przestrzeń i środowisko 2.2. Sfera społeczna 2.3. Sfera gospodarcza 2.4. Infrastruktura techniczna 2.5. Infrastruktura społeczna 2.6. Analiza SWOT 3. Projekcja przyszłego rozwoju powiatu – misja i wizja strategii 4. Cele strategiczne (obszary priorytetowe) 5. Cele operacyjne w ramach poszczególnych priorytetów (opis oraz sposób ich realizacji) 6. Zgodność ze strategicznymi dokumentami 7. Wdrażanie i monitorowanie 8. Źródła finansowania zadań 3 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 9. Tryb prac nad Strategią oraz przeprowadzony proces konsultacji społecznych 1. Wprowadzenie. Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008 – 2015 jest długookresowym dokumentem planistycznym niezbędnym dla planowania zrównoważonego rozwoju (regionalnego) lokalnego w określonej perspektywie czasowej. Stanowi ona podstawowe narzędzie prowadzonej przez samorząd powiatu hrubieszowskiego polityki regionalnej. Przyjęty horyzont czasowy Strategii oraz jej główne założenia bezpośrednio nawiązują do zasad polityki regionalnej państwa i polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Strategia stanowić będzie bazowy dokument do opracowywania i wdrożenia na terenie powiatu hrubieszowskiego programów wojewódzkich współfinansowanych ze środków krajowych i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w dwóch kolejnych okresach programowania (tj. w latach 2007 - 2013 i 2014 - 2018). Strategia jest dokumentem o określonej logicznej strukturze. Najważniejszym wyjściowym elementem jest misja rozwoju powiatu, która określa, jaki powinien być kierunek rozwoju powiatu w perspektywie następnych kilkunastu lat i jakie są priorytety samorządu w działaniach na rzecz zaspokajania potrzeb mieszkańców. Następnym poziomem planowania są cele strategiczne, które wynikają bezpośrednio z misji – konkretnie definiują kierunki rozwoju powiatu tam określone, jednocześnie pozwalają na zachowanie jasnego podziału strategii grupując poszczególne cele i zadania. Strategiczny program zadań powiatu hrubieszowskiego odzwierciedla strategiczne cele i priorytety ustalone w strategii województwa lubelskiego. Opracowanie strategii daje władzom powiatu instrument obserwacji i kontroli procesów społecznych i gospodarczych oraz możliwość świadomego oddziaływania na to, co dzieje się na terenie powiatu hrubieszowskiego. Strategia umożliwia też stały przegląd mocnych i słabych stron powiatu. 4 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 2. Diagnoza strategiczna – ocena głównych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych rozwoju powiatu. 2.1. Przestrzeń i Środowisko. Umiejscowienie powiatu w województwie i kraju; Charakterystyka sieci osadniczej; Opis zasobów naturalnych; Opis zasobów kulturowych; Powiat Hrubieszowski położony jest w południowo - wschodniej części Województwa Lubelskiego i ma południkowo wydłużony kształt; od wschodu graniczy z Ukrainą, od południowego - zachodu z Powiatem Tomaszowskim, od zachodu z Powiatem Zamojskim, a od północy z Powiatem Chełmskim. Powiat Hrubieszowski jest najdalej na wschód wysuniętym regionem Polski. Obejmuje tereny położone na pograniczu Wyżyny Lubelskiej i Wołyńskiej oraz Polesia Lubelskiego. Siedzibą powiatu jest miasto Hrubieszów. Wschodnią granicę powiatu stanowi granica państwowa z Ukrainą. Na terenie powiatu znajduje się najdalej na wschód wysunięty punkt w Polsce – zakole rzeki Bug w miejscowości Zosin. Granicę powiatu od północnego - wschodu wyznacza rzeka Bug, która stanowi zarazem granicę państwową z Ukrainą. Powiat Hrubieszowski położony jest w odległości: 120 km od Lublina, 300 km od Warszawy, 30 km od Włodzimierza Wołyńskiego /Ukraina/ i 160 km od Lwowa /Ukraina/. Na granicy z Ukrainą zlokalizowane są trzy przejścia graniczne: międzynarodowe Zosin - Ustiług na terenie gminy Horodło; o ruchu uproszczonym Uśmierz - Waręż na terenie gminy Dołhobyczów i przejście kolejowe Hrubieszów - Izov, łączące Śląsk z Ukrainą. Przejście w Zosinie uzyskało od 15 września 2000 r. status przejścia międzynarodowego dla ruchu osobowego. Przez teren Powiatu Hrubieszowskiego przebiega szerokotorowa Linia LHS z możliwością rozbudowy bazy przeładunkowej w Hrubieszowie, łącząca Górny Śląsk z ukraińskim i rosyjskim systemem kolejowym. Powiat Hrubieszowski funkcjonuje od 1 stycznia 1999 roku, wchodząc w skład Województwa Lubelskiego; zajmuje powierzchnię 126 914 ha (powierzchnia ewidencyjna). W skład Powiatu Hrubieszowskiego wchodzi 8 jednostek administracyjnych: gmina miejska Hrubieszów i 7 gmin wiejskich( Dołhobyczów, Horodło, Hrubieszów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice). A. Gmina Hrubieszów złożona jest z 36 sołectw, liczy 259 km2 i zamieszkuje ją 11 005 osób. Przez rzekę Bug graniczy z Ukrainą. Średnia odległość z terenu gminy do Lublina wynosi około 130 km . Posiada połączenia kolejowe z Warszawą 5 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 i Wrocławiem. W gminie rozwija się intensywna produkcja rolna, głównie uprawa zbóż, buraków cukrowych, ziemniaków i rzepaku. Należy do regionów o znikomej emisji zanieczyszczeń, ma idealne warunki do rozwijania turystyki i różnych form wypoczynku, w tym wędkarstwa oraz produkcji zdrowej żywności. Ważniejsze zadania inwestycyjne ujęto w rozdziałach IV i VII niniejszego planu. B. Miasto Hrubieszów Hrubieszów (do 1802 r. Rubieszów) to najdalej wysunięte na wschód miasto Polski. Położone jest nad rzeką Huczwą, dopływem Bugu, w odległości 5 km od granicy z Ukrainą. Leży na Wyżynie Zachodnio – Wołyńskiej. Zamieszkuje je ok. 18 822 mieszkańców; powierzchnia miasta wynosi ok. 33 km2. Jest to miasto o bogatej tradycji i kulturze. To obszar przenikania się wpływów trzech kultur: ukraińskiej, polskiej i żydowskiej. Pierwsza wzmianka o Hrubieszowie pochodzi z 1254 r., jako osadzie wśród lasów, posiadającej dwór myśliwski. Rolę stanicy myśliwskiej będzie pełnił jeszcze w czasach jagiellońskich. Zostało to uwieńczone w jego herbie wyobrażającym jelenią głowę, między rogami której umieszczone są dwa krzyże z napisem wokoło a nadanym przez króla Zygmunta Augusta (w poł. XVI w.). Przypuszcza się, że wcześniej istniał tu, na wyspie oblanej wodami Huczwy, ruski gród obronny należący do systemu Grodów Czerwieńskich. W roku 1366 r., wraz z całą Rusią Czerwoną, został ostatecznie przyłączony do Polski. Prawa miejskie magdeburskie Hrubieszów uzyskał w 1400 r. z rąk Władysława Jagiełły. Prawdopodobnie w końcu XIV w. wzniesiono drewniany zamek, będący siedzibą starosty. Duże znaczenie dla miasta miał przywilej wydany przez Kazimierza Jagiellończyka nakazujący zmierzającym z Rusi na Mazowsze, Śląsk i Wielkopolskę wybieranie drogi przez Hrubieszów. Pomyślny rozwój przerwały najazdy Tatarów, którzy w latach 1498 - 1626 wielokrotnie grabili i niszczyli miasto. W połowie XIX w. był drugim co do wielkości, po Lublinie, miastem guberni lubelskiej. Miasto rozwijało się szybko, w 1909 r. liczyło 15 tys. mieszkańców. Obszary wokół Hrubieszowa to strefa niezurbanizowana - w promieniu około 50 km nie ma ośrodka miejskiego. Najbliższym ośrodkiem miejskim poza granicą kraju jest położony w odległości ok. 30 km Włodzimierz Wołyński. W najbliższym otoczeniu miasta - w jego podmiejskiej strefie znajdują się miejscowości: Dziekanów i Moroczyn od strony północnej, Teptiuków i Gródek na wschodzie, Brodzica i Wolica na południowym zachodzie oraz Obrowiec od strony zachodniej. Najbliższe większe miasta to Chełm i Zamość położone w odległości około 50 km oraz podobne wielkością do Hrubieszowa: Krasnystaw w odległości nieco ponad 60 km i Tomaszów Lubelski nieco poniżej 60 km. Odległość od Lublina wynosi ok. 120 km. W sąsiedztwie Hrubieszowa funkcjonują dwie duże cukrownie: Werbkowice od strony zachodniej, przy trasie do Zamościa i Strzyżów od strony wschodniej przy drodze do przejścia granicznego w Zosinie. Na północ od miasta w odległości kilku kilometrów przebiega południowa granica Strzeleckiego Parku Krajobrazowego rozciągającego się wzdłuż Bugu niemal od Horodła po Dubienkę. Hrubieszów posiada komunikacyjne powiązania drogowe z obszarem kraju poprzez sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, kolejowe z linią normalnotorową biegnącą przez Zamość oraz przebiegającą równolegle do niej linią szerokotorową tzw. LHS łączącą rejon Katowic (huta) z obszarami Ukrainy. Najważniejsze planowane do realizacji grupy działań, mające się przyczynić do osiągnięcia strategicznych celów miasta Hrubieszowa to: 6 POWIAT HRUBIESZOWSKI _____________Strategia Rozwoju Powiatu Hrubieszowskiego na lata 2008-2015 rozbudowa infrastruktury rekreacyjno-turystycznej i wypoczynkowej; rozbudowa bazy sportowej w Hrubieszowie – budowa basenu oraz boisk szkolnych; gospodarka przeciwpowodziowa (budowa zbiornika małej retencji) rozbudowa i poprawa infrastruktury technicznej (program budowy wodociągów, kanalizacji sanitarnej, modernizacja oczyszczalni ścieków, modernizacja ujęcia wody, uciepłownienie miasta – promocja