Diagnoza Służąca Wyznaczeniu Obszaru Zdegradowanego I Obszaru Rewitalizacji Gminy Jarocin Projekt
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DIAGNOZA SŁUŻĄCA WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI GMINY JAROCIN PROJEKT Zespół ds. rewitalizacji JFPK Sp. z o.o. Marzena Jeleniewska-Jankowska Anita Szymańska Tomasz Ratajczak Jarocin, 28 kwietnia 2017 1 SPIS TREŚCI: I. Diagnoza delimitacji - wprowadzenie II. Charakterystyka gminy Jarocin III. Metodologia delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji IV. Wyniki analizy porównawczej negatywnych zjawisk na obszarach problemowych V. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji 2 I. Diagnoza Delimitacji - wprowadzenie Diagnoza delimitacji obszaru zdegradowanego stanowi podsumowanie prac pierwszego etapu przygotowania Gminnego Programu Rewitalizacji. Dokument został sporządzony na bazie analizy wskaźnikowej gminy opierającej się na czterech płaszczyznach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Analiza wyznaczyła zasoby oraz deficyty gminy na wyżej wymienionych płaszczyznach. Celem diagnozy jest wyznaczenie obszaru, w którym następuje największe natężenie zjawisk kryzysowych. Obszar ten zostanie objęty Gminnym Programem Rewitalizacji. Badanie polegało na porównaniu wyznaczonych jednostek urbanistycznych na podstawie wskaźników w formie numerycznych tabel oraz graficznych map. Analiza pozwoliła obiektywnie określić stopień zróżnicowania rozwoju poszczególnych obszarów gminy. 3 II. Charakterystyka gminy Jarocin Położenie Gmina Jarocin położona jest w środkowej części województwa wielkopolskiego, zajmując powierzchnie około 200,23 km2. Jest gminą miejsko – wiejską, położoną w powiecie jarocińskim. Graniczy bezpośrednio z gminami: Żerków, Nowe Miasto (powiat średzki), Jaraczewo, Koźmin Wielkopolski (powiat krotoszyński), Dobrzyca (powiat pleszewski), Kotlin. Siedzibą gminy i powiatu jarocińskiego jest miasto Jarocin, które zajmuje powierzchnię 16,23 km2. Gminę Jarocin zamieszkuje 45 642 mieszkańców, z czego w samym Jarocinie mieszka ponad 57 % wszystkim mieszkańców gminy, tj. 26 211 mieszkańców. Gmina Jarocin składa się z 23 sołectw: Annapol, Bachorzew, Cielcza, Cząszczew, Dąbrowa, Golina i Stefanów, Hilarów, Kadziak, Kąty, Łuszczanów, Mieszków, Osiek, Potarzyca, Prusy i Roszkówko, Radlin, Roszków, Siedlemin i Ciświca, Tarce, Wilczyniec, Wilkowyja, Witaszyce, Witaszyczki, Zakrzew. Gmina tworzy ważny węzeł zarówno drogowy, jak i kolejowy. Główny układ komunikacyjny gminy stanowią dwie drogi krajowe zaliczane do dróg klasy GP (głównych ruchu przyspieszonego). Jest to droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg - Koszalin - Poznań - Środa Wielkopolska - Jarocin - Pleszew - Ostrów Wielkopolski - Ostrzeszów - Kępno – Kluczbork droga krajowa nr 12 relacji granica państwa – Łęknica – Leszno – Kalisz – Radom – Dorohusk - granica państwa. Przez gminę przebiega również droga krajowa nr 15 relacji Trzebnica - Krotoszyn - Jarocin - Września - Gniezno - Inowrocław - Toruń - Lubawa – Ostróda, zaliczana do dróg klasy G (głównych) oraz droga wojewódzka nr 443 Jarocin - Gizałki - Rychwał - Tuliszków. Ponadto przez obszar gminy przebiegają 22 drogi powiatowe: Jarocin – Żerków, Jarocin – Nosków – Rusko – Borzęciczki, Mieszków – Żerków, Lisew – Łuszczanów – Wilkowyja, Łuszczaków – Tarce, Radlin – Wilkowyja – Tarce, Radlin – granica gminy – Radliniec, Radlin – Cielcza, Mieszków – granica gminy – Szyprów, Zalesie – Osiek – Mieszków, Jarocin – Siedlemin, Roszków – Siedlemin – Golina, Golina – Obra Stara – Koźmin, Obra Stara – Potarzyca, Witaszyce – Wola Książęca – Tarce, Hilarów – Wola Książęca – Twardów, Rusko – Potarzyca – Golina – Zakrzew, Galew – Zakrzew, Witaszyczki – Zakrzew – Wilcza – Dobrzyca – Koryta, Zakrzew – Magnuszewice, Zakrzew – Witaszyce, 17 dróg gminnych: Siedlemin – Potarzyca, Wilczyniec – Olesie, Potarzyca – Wyrębin, Roszków – Dąbrowa, Cząszczew – Osiek, Dąbrowa – Brzostów, Cielcza – Cząszczew, Osiek – Mieszków, Bachorzew – Wilkowyja, Siedlemin – Pinki, Zakrzew – Witaszyce, Witaszyczki – Słowików, Roszków – Jarocin, Jarocin – Słupia, Potarzyca – Nosków, Zakrzew – os. Franów. Przez gminę Jarocin przebiegają również linie kolejowe: Poznań - Ostrów Wlkp. - Katowice, Jarocin - Września - Gniezno, Jarocin - Krotoszyn, Jarocin - Leszno. Na obszarze gminy funkcjonują stacje kolejowe w: Jarocinie, Mieszkowie, Witaszycach, Golinie, Radlinie. 4 Jarocin odznacza się dobrą lokalizacją pod względem połączenia z lotniskami: oddalony jest 120 km od Portu Lotniczego Wrocław S.A., 90 km od Portu Lotniczego Poznań - Ławica im. Henryka Wieniawskiego, 160 km od Portu Lotniczego Bydgoszcz S.A. i Lotniska Toruń – Bielany. Demografia Gminę Jarocin na początku 2016 r. zamieszkiwało 45 642 osoby. Gęstość zaludnienia w gminie wyniosła 228 osób na km2, z czego na terenie miejskim było to 1 615 osób na km2, natomiast na obszarze wiejskim 106 osób na km2. Średnia dla gminy jest większa, niż średnia gęstość zaludnienia województwa wielkopolskiego (116 osób na km2), większa też od średniej gęstości zaludnienia dla Polski (123 osoby na km2). Pod względem gęstości zaludnienia w gminie Jarocin zdecydowanie wyróżnia się miasto Jarocin. 5 6 7 III. Metodologia delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Analizy i metody przedstawiania danych. Narzędziem praktycznym w przygotowaniu Gminnego Programu Rewitalizacji dla gminy Jarocin jest ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, która jest podstawą do przygotowania, następnie zarządzania i realizacji procesu rewitalizacji. Przed rozpoczęciem prac określono metodologię prowadzenia badań. W pierwszym kroku przeprowadzono szereg analiz, które pozwoliły podzielić gminę na obszary rewitalizacji. Podziału dokonano w wyniku szczegółowych badań, polegających na: Analizie funkcjonalnej przestrzeni, tzn. inwentaryzacji użytkowania przestrzeni Analizie stanu zagospodarowania przestrzeni Analizie historycznej powstawania miasta Analizie struktury zarówno tkanki miejskiej, jak i wiejskiej Analizie wszystkich dostępnych map gminy i miasta Do wyznaczenia obszarów zdegradowanych wykorzystano program ArcGIS firmy ESRI (Environmental Systems Research Institute). Program ten jest narzędziem, dzięki któremu możliwe było graficzne przedstawienie na mapach, zarówno obszarów rewitalizacji gminy, jak i pozyskanych danych z następujących instytucji: - Urzędu Miejskiego w Jarocinie - Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jarocinie - Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie - Powiatowego Urzędu Pracy w Jarocinie - Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Jarocinie Na potrzeby Gminnego Programu Rewitalizacji konieczne było wyznaczenie obszarów rewitalizacji gminy. Co możliwe było po wykonaniu wielu analiz, w tym w szczególności w oparciu o: Analizę funkcjonalną przestrzeni, polegającą na inwentaryzacji użytkowania przestrzeni Analizę stanu zagospodarowania przestrzeni Analizę historyczną powstawania miasta Analizę struktury tkanki miejskiej i wiejskiej Analizę wszystkich dostępnych map gminy i miasta Po zakończonych analizach wyznaczone zostały jednorodne obszary rewitalizacji. 8 9 10 Jarocin charakteryzuje sporym udziałem użytków rolnych w swojej strukturze. Położone są one przede wszystkim na obrzeżach miasta w jego północnej i południowej części. Na tych obszarach zauważa się ponadto, przekształcenia funkcji terenu z rolniczych na mieszkaniowe. Prowadzi to do rozwoju dezurbanizacji, (wyraźnie zauważalnej na mapie) szczególnie w południowej części miasta. Centrum miasta charakteryzuje się silną koncentracją zabudowy, głownie wielorodzinnej i usługowej. Na południe i północ od centrum miasta położone są osiedla zabudowy wielorodzinnej. Natomiast w północno- zachodniej, zachodniej i południowo-wschodniej części miasta zlokalizowane są osiedla zabudowy jednorodzinnej. Pozostała zabudowa rozwinęła się wzdłuż arterii komunikacyjnych. Cechą charakterystyczną Jarocina jest występowanie w jego zachodniej części miasta dużej strefy przemysłowej, oddzielonej od miasta terenami kolejowymi. Warto zauważyć, że strefa ta ulega silnym przekształceniom w funkcję poprzemysłowe. 11 12 Podczas wyznaczania obszarów rewitalizacji nie bazowano na obowiązującym w Urzędzie Miejskim w Jarocinie podziale gminy na jednostki statystyczne (mowa tu o okręgach wyborczych). Po dokładnym przeanalizowaniu istniejącego podziału – jego charakteru, specyfiki i formy uznano, że podział ten mimo, iż funkcjonuje od wielu lat, niestety nie spełnia kryteriów na podstawie których można wydzielić obszary rewitalizacji. Dlatego też dokonano zupełnie nowego podziału. Opierając się na określeniu funkcji poszczególnych obszarów oraz określeniu specyfiki społecznej danego terenu. Na tej podstawie wyznaczonych zostało 9 obszarów rewitalizacji, każdy obejmujący teren o podobnej strukturze i charakterystyce. Podział ten stanowi podstawę dalszych analiz. Tabela nr 1. Charakterystyka obszarów problemowych (źródło: opracowanie własne) Udział w ogóle Obszary Powierzchnia Udział w ogóle Liczba mieszkańców problemowe [km2] powierzchni [%] mieszkańców [%] Obszar 1 16,44 8,21 2 351 5,15 Obszar 2 35,02 17,49 2 280 5,00 Obszar 3 22,90 11,44 1 838 4,03 Obszar 4 13,71 6,85 3 944 8,64 Obszar 5 13,79 6,89 2 172 4,76 Gmina JAROCIN Gmina Obszar 6 44,24 22,09 2 319 5,08 Obszar 7 19,75 9,86 2 179 4,77 Obszar 8 18,15 9,06 2 348 5,14 Obszar 9 16,23 8,11 26 211 57,43 Po analizie dotyczącej relacji między wielkością danego obszaru problemowego, a liczbą jego mieszkańców nasuwa się oczywisty wniosek - jeden z obszarów wyróżnia się na tle pozostałych. Jest to obszar nr 9, czyli miasto Jarocin. Cechą charakterystyczną tego obszaru jest duże zagęszczenie – duża liczba osób na stosunkowo