DOCSLIB.ORG

Rwanda: Geschiedschrijving Tussen Discours En Justitie

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Rwanda: Geschiedschrijving Tussen Discours En Justitie Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Heleen Debeuckelaere 00605263 Rwanda: geschiedschrijving tussen discours en justitie Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de geschiedenis 2014 Promotor Prof. dr. Baz Lecocq Vakgroep Geschiedenis Copromotor Prof. dr. Berber Bevernage Vakgroep Geschiedenis ii iii iv “De rode draad ligt wat mij betreft in het zoeken naar verschillende verhalen, vanuit een besef van verbondenheid, een gedeelde verantwoordelijkheid om te begrijpen, niet om te ver- of beoordelen. Als we dat niet kunnen opbrengen is een respectvolle stilte vaak nog beter”.1 “The story told by the fireside does not belong to the storyteller once he has let it out of his mouth. But the story composed by his spiritual descendant, the writer in his study, “belongs” to its composer”.2 1 Olivia Rutazibwa. ‘How to write about Rwanda’, MO* (18/04/2014). Laatst bekende locatie: http://www.mo.be/column/how-write-about-rwanda 2 Achebe, Chinua. Hopes and Impedements (New York: Random House, 1988), 47. v vi Voorwoord Mijn eerste stap in onderzoek over de geschiedenis van Rwanda kwam voort uit een sterk persoonlijke interesse: een deel van mijn familiegeschiedenis ligt in Rwanda dus de keuze was vrij voor de hand liggend. Daarbij lijkt het ‘Rwandese verhaal’, van op een afstand, een vrij duidelijk verhaal. Een verhaal van goed versus kwaad met individuele heroïsche daden en tragische helden. Een dramatisch verhaal met een relatief goed einde, de perfecte Hollywood film waar de rede en de liefde voor de medemens uiteindelijk de overhand wint op het vleesgeworden irrationele kwaad. Maar deze analyse bleek een fata morgana: hoe dichter ik bij het onderwerp kwam, hoe duidelijker werd dat van dit verhaal niet veel meer overbleef. De ware toedracht van de Rwandese genocide en vooral de gevolgen ervan zijn mij nu een stuk minder duidelijk dan voor ik hier aan begon. Er is ook een enorm verschil tussen het lezen van literatuur en rechtspraak en werkelijk geconfronteerd te worden met het individuele lijden van slachtoffers. Eind 2013 ben ik voor twee maanden alleen naar Tanzania, Rwanda en Burundi gereisd. Van de protestacties van Congolezen aan de Rwandese ambassade in Brussel over de mummies van Murambi, de vluchtelingenkampen aan de grens met Congo, de klaagzangen over de corrupte president in de bars van Bujumbura tot de ontmoetingen met de overlevende leden van mijn familie in Ruhunda: mijn morele ‘kapstok’ verdween als sneeuw voor de zon. Dit onderzoek heeft zo een zeer persoonlijke inslag gekregen. De mix van historische, juridische en vooral individuele ‘waarheid’ maakt schrijven over Rwanda een riskante onderneming. Het lijkt ook wat onzinnig, na een tijdje is iedereen ‘verdacht’ en is iedereen betrokken, naast de slachtoffers en daders zijn historici, juristen, VN-personeel, journalisten of NGO’s evengoed deel van het debat. Bezig zijn met Centraal-Afrika is je handen vuil maken en op het einde van de rit hebben al de inspanningen van alle historici nog niet een slachtoffer kunnen vermijden. De spoken van het verleden laten er de grond niet afkoelen. Deze thesis was niet mogelijk geweest zonder de hulp van heel wat mensen. Eerst en vooral moet ik mijn ouders bedanken voor hun hulp met verbeteringen maar vooral voor hun verdraagzaamheid ten aanzien van mijn slecht humeur. Mijn ontmoetingen in Tanzania, Rwanda en Burundi waren zeer belangrijk voor mijn onderzoek en de vriendschappen die hieruit zijn gekomen zijn mij nog veel dierbaarder: Saada El Sharif, Patrick Ahishakiye, Evariste Nikolakis, Adeline Vandorpe, Peter Nilsen en nog veel meer mensen, jullie gaven vii mij een tweede thuis. De medewerkers van het tribunaal in Arusha, Dr. Inge Onsea, Richard Karegyesa, Rashid Salim Rashid en Alison Macfarlane ben ik enorm dankbaar voor hun tijd en hun gewilligheid om mij te woord te staan. Prof. Dr. Augustin Mauriro ben ik dankbaar voor zijn lessen in Burundische geschiedenis. De lijst met de vele vrienden die me hielpen met mijn gedachten in woorden te gieten met correcte spelling is te lang om hier op te sommen, maar jullie weten wie jullie zijn. Dit onderzoek draag ik op aan mijn grootmoeder Nyiratama Veridiana, overleden te Ruhunda, Rwanda in april 1994. Het begon met een poging tot loutering, het eindigde met nog meer vragen dan aan de start. viii Inhoudstafel Inleiding .................................................................................................................................................................................... 2 Hoofdstuk 1 Introductie: hoe begrijpen we wat niet te begrijpen valt? .......................................... 2 Hoofdstuk 2 Probleemstelling .............................................................................................................. 5 Hoofdstuk 3 Structuur .......................................................................................................................... 8 Hoofdstuk 4 Bronnenmateriaal.......................................................................................................... 10 Staat van het onderzoek ....................................................................................................................................................... 12 Hoofdstuk 5 Inleiding ......................................................................................................................... 12 Hoofdstuk 6 De geschiedschrijving over Rwanda ............................................................................ 15 6.1 Van de eerste koloniale geschiedenis tot de genocide ................................................................ 15 6.2 Genocide onderzoek ......................................................................................................................... 19 6.3 Rwanda na de genocide: reconstructie, retributie en internationaal conflict ........................ 23 Theoretisch kader: wat moeten we met het verleden? .................................................................................................... 28 Hoofdstuk 7 Inleiding: de waarheden uit het verleden ................................................................... 28 Hoofdstuk 8 De twee versies van het Rwandese verleden: de Historikerstreit over de betekenis van etniciteit................................................................................................. 31 8.1 Een Rwandees paradigma ................................................................................................................ 32 8.1.1 Historicisme en teleologie ................................................................................................. 33 8.1.2 De diverse interpretaties van etniciteit: de essentie van de politieke motivatie ............................................................................................................................... 34 8.1.3 Het verleden in het heden ................................................................................................. 36 8.2 Twee verhalen over Rwanda ........................................................................................................... 44 8.2.1 Essentialisme ........................................................................................................................ 45 8.2.2 Sociaal constructivisme ..................................................................................................... 52 Hoofdstuk 9 Geschiedenis en het recht: vriend of vijand? .............................................................. 55 9.1 ‘Het recht en niets dan het recht’ ................................................................................................... 55 ix 9.1.1 Legaal realisme: de geest van Hannah Arendt ............................................................... 56 9.1.2 Recht-en-samenleving ....................................................................................................... 57 9.1.3 Tijd in recht en tijd in geschiedenis ................................................................................. 61 9.2 En toch kan zelfs het recht niet aan het verleden ontsnappen ................................................. 63 Het ICTR en het verleden ...................................................................................................................................................... 68 Hoofdstuk 10 Inleiding ......................................................................................................................... 68 Hoofdstuk 11 De berechtingsmechanismen voor génocidaires .......................................................... 70 11.1 Eigen misdadigers, eigen berechting: de juridische procedure in Rwanda ............................. 70 11.2 Buitenlandse berechting .................................................................................................................. 73 Hoofdstuk 12 Het ICTR .......................................................................................................................... 75 12.1 Ontstaan en structuur ...................................................................................................................... 75 12.2 Evolutie en evaluatie ........................................................................................................................ 77 Hoofdstuk 13 Geschiedenis in de rechtbank ....................................................................................... 86 13.1 Historici als expertgetuigen ...........................................................................................................
Load more

Recommended publications
  • Media Monitoring Is Sent to You Only for Your Information
    Disclaimer: This media monitoring is sent to you only for your information. The inclusion of the attached news items is not an endorsement of the Office of the Special Envoy of the Secretary-General for the Great Lakes Region in Africa or that of the United Nations Organization. Further use or distribution of this media monitoring must be guided by this principle. Office of the Special Envoy of the Secretary-General for the Great Lakes in Africa MEDIA MONITORING 25 July 2014 New Rwandan government but key ministers unchanged Source: AFP World News Kigali, July 24, 2014 - Rwandan President Paul Kagame named a fresh government Thursday, one day after appointing a new prime minister, reshuffling some posts but maintaining key ministers. Under Rwanda's constitution, new ministers must be chosen or old ones reappointed after a new prime minister is named by the president. No clear reason has been given for the change. "Change is a result of many factors, and this doesn't mean that the previous team did not perform well," President Paul Kagame said, after swearing in the government. The main posts are all unchanged, including Defence Minister James Kabarebe, Finance Minster Claver Gatete, Foreign Minister Louise Mushikiwabo and Interior Minister Sheikh Mussa Fazil Harerimana. New Prime Minister Murekezi, 62, is a member of the Rwanda's second-largest political party, the Social Democratic Party (PSD), a member of the ruling coalition. He is the fifth prime minister since the Rwandan genocide of 1994. He replaced Pierre Habumuremyi, who had held the post since 2011. Rwanda has shown dramatic economic successes in recent years, with its GDP per capita growing five-fold in the past two decades, according to the World Bank.
    [Show full text]
  • General Assembly Security Council
    United Nations A/68/603–S/2013/675 General Assembly Distr.: General 18 November 2013 Security Council English Original: French General Assembly Security Council Sixty-eighth session Sixty-eighth year Agenda item 100 (f) Review and implementation of the Concluding Document of the Twelfth Special Session of the General Assembly: regional confidence-building measures: activities of the United Nations Standing Advisory Committee on Security Questions in Central Africa Letter dated 5 November 2013 from the Permanent Representative of Rwanda to the United Nations addressed to the Secretary-General As the representative of the current Chair of the United Nations Standing Advisory Committee on Security Questions in Central Africa, I have the honour to transmit to you herewith the report of the Committee on its thirty-sixth ministerial meeting, which was held in Kigali from 20 to 23 August 2013 (see annex). You will also find the Kigali Declaration annexed to the report of the Secretary-General on regional confidence-building measures and the activities of the Committee (A/68/384). I should be grateful if you would have this letter and its annex circulated as a document of the General Assembly, under agenda item 100 (f), and of the Security Council. (Signed) Eugène-Richard Gasana Permanent Representative 13-56960 (E) 021213 101213 *1356960* A/68/603 S/2013/675 Annex to the letter dated 5 November 2013 from the Permanent Representative of Rwanda to the United Nations addressed to the Secretary-General Report of the United Nations Standing Advisory Committee on Security Questions in Central Africa Contents Page I. Introduction ..................................................................
    [Show full text]
  • Comparative Reconciliation Politics in Rwanda and Burundi
    Comparative Reconciliation Politics in Rwanda and Burundi Philippe Rieder A Thesis In the Humanities Doctoral Program Presented in Partial Fulfillment of the Requirements For the Degree of Doctor of Philosophy (Humanities) at Concordia University Montreal, Québec, Canada April 2015 © Philippe Rieder, 2015 Signature Page Main Supervisor Frank Chalk Committee member Peter Stoett Committee member Andrew Ivaska Chair Steven High External Examiner René Lemarchand Examiner for Humanities Doctoral Program Maurice Charland iii Abstract Comparative Reconciliation Politics in Rwanda and Burundi Philippe Rieder, Ph.D. Concordia University, 2015 This thesis functions as a comparative exercise juxtaposing reconciliation politics in Rwanda and Burundi from a bottom-up perspective. Rwanda and Burundi have been labeled 'twins' before. Both countries have a very similar population structure and history of mass violence. However, their post- conflict processes differ. This fact renders them ideal candidates for comparison. Rwanda's 'maxi- mum approach' is compared to Burundi's 'non-approach' to reconciliation politics on two levels: official and informal. The 'official' level examines intention and politico-economic context from the government's side, the 'informal' level looks at how these policies have been perceived at the grass- roots and if they succeeded in reconciling the population with regard to the key objectives memory, acknowledgement, apology, recognition, and justice. The thesis analyzes and compares the advantages and disadvantages of both
    [Show full text]
  • The Statesman's Yearbook
    THE STATESMAN’S YEARBOOK 2016 ‘Democracy is a device that ensures we shall be governed no better than we deserve.’ George Bernard Shaw (1856À1950) Editors Frederick Martin 1864À1883 Sir John Scott-Keltie 1883À1926 Mortimer Epstein 1927À1946 S. H. Steinberg 1946À1969 John Paxton 1969À1990 Brian Hunter 1990À1997 Barry Turner 1997À2014 Credits Publisher Nicholas Heath-Brown Research Editor Tom Alvarez Editorial Assistant Sharanjit Aujla Researchers Daniel Smith Richard German Robert McGowan Liane Jones Sheena Amin Edward Lea Ben Eastham Jill Fenner Justine Foong James Wilson Sara Hussain Dominic Frost Saif Ullah Sharita Oomeer Martha Nyman Index Richard German Production Tim Kapp Typesetting MPS Marketing Gurpreet Gill-Bains Kim MacLean email: [email protected] THE STATESMAN’S YEARBOOK THE POLITICS, CULTURES AND ECONOMIES OF THE WORLD 2016 © Macmillan Publishers Ltd 2015 All rights reserved. No reproduction, copy or transmission of this publication may be made without written permission. No portion of this publication may be reproduced, copied or transmitted save with written permission or in accordance with the provisions of the Copyright, Designs and Patents Act 1988, or under the terms of any licence permitting limited copying issued by the Copyright Licensing Agency, Saffron House, 6-10 Kirby Street, London EC1N 8TS. Any person who does any unauthorized act in relation to this publication may be liable to criminal prosecution and civil claims for damages. Published annually since 1864. This edition published 2015 by PALGRAVE MACMILLAN Palgrave Macmillan in the UK is an imprint of Macmillan Publishers Limited, registered in England, company number 785998, of Houndmills, Basingstoke, Hampshire RG21 6XS. Palgrave Macmillan in the US is a division of St Martin’s Press LLC, 175 Fifth Avenue, New York, NY 10010.
    [Show full text]
  • Copyright © and Moral Rights for This Phd Thesis Are Retained by the Author And/Or Other Copyright Owners. a Copy Can Be Downlo
    Behuria, Pritish (2015) Committing to self-reliance and negotiating vulnerability : understanding the developmental change in Rwanda. PhD Thesis. SOAS, University of London. http://eprints.soas.ac.uk/id/eprint/23871 Copyright © and Moral Rights for this PhD Thesis are retained by the author and/or other copyright owners. A copy can be downloaded for personal non‐commercial research or study, without prior permission or charge. This PhD Thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the copyright holder/s. The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the copyright holders. When referring to this PhD Thesis, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the PhD Thesis must be given e.g. AUTHOR (year of submission) "Full PhD Thesis title", name of the School or Department, PhD PhD Thesis, pagination. Committing to Self-Reliance and Negotiating Vulnerability: Understanding the Developmental Challenge in Rwanda PRITISH BEHURIA Thesis submitted for the degree of PhD in Development Studies 2015 Department of Development Studies SOAS, University of London 1 Declaration for SOAS PhD Thesis I have read and understood regulation 17.9 of the Regulations for students of the SOAS, University of London concerning plagiarism. I undertake that all the material presented for examination is my own work and has not been written for me, in whole or in part, by any other person. I also undertake that any quotation or paraphrase from the published or unpublished work of another person has been duly acknowledged in the work, which I present for examination.
    [Show full text]
  • Issue VIII Rwanda
    Heft 8 Die aktuelle politische und wirtschaftliche Situation in Ruanda Perspektiven aus Wissen- schaft und Praxis Oktober 2017 Wien und Kleve PSCA Heft 8 (Okt 2017) – ISSN 2306-5907 POLITICAL SCIENCE APPLIED Zeitschrift für angewandte Politikwissenschaft Heft 8 Oktober 2017 Die aktuelle politische und wirtschaftliche Situation in Ruanda Perspektiven aus Wissenschaft und Praxis Herausgeber Prof. Dr. Jakob Lempp , Hochschule Rhein-Waal [email protected] Dr. Angela Meyer , Organization for International Dialogue and Conflict Management [email protected] Dr. Jan Niklas Rolf , Hochschule Rhein-Waal [email protected] Redaktionsteam Dr. Reinhard Brandl , Mitglied des Deutschen Bundestages Prof. Dr. Alexander Brand , Hochschule Rhein-Waal Dr. Stephan Dreischer , Konrad-Adenauer-Stiftung Gregor Giersch , Organisation for International Dialogue and Conflict Management Dr. Elsa Hackl , Universität Wien Dr. Frieder Lempp , Massey University New Zealand Dominik Meier , Deutsche Gesellschaft für Politikberatung Prof. Dr. Werner J. Patzelt , Technische Universität Dresden Dr. Thomas Pfister , Zeppelin Universität Friedrichshafen Dr. Hermann van Boemmel , Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit Kontaktadresse: Organisation for International Dialogue and Conflict Management, Mumbgasse 6/27, 1020 Vienna, Austria Frei verfügbar unter: www.psca.eu PSCA Heft 8 (Okt 2017) – ISSN 2306-5907 Alle Rechte vorbehalten. Abdruck oder vergleichbare Verwendung der gesamten Zeitschrift oder einzelner Artikel ist auch in Auszügen nur mit vorheriger schriftlicher Genehmigung der Herausgeber gestattet. PSCA-Artikel unterliegen einem Begutachtungsverfahren durch das Redaktionsteam. Sie geben ausschließlich die persönliche Auffassung der Autoren und Autorinnen wieder. © IDC, 2017 ISSN 2306-5907 IDC Organisation for International Dialogue and Conflict Management Mumbgasse 6/27 1020 Wien, Österreich www.idialog.eu www.psca.eu [email protected] Herausgeber: Prof.
    [Show full text]