Strategia Rozwoju Gminy Pniewy Na Lata 2016 – 2023

Załącznik do Uchwały nr XIII/152/16 Rady Miejskiej Pniewy z dnia 25 lutego 2016 r.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PNIEWY NA LATA 2016 – 2023

Pniewy 2016

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Spis treści I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY PNIEWY ...... 4 1. Ogólna charakterystyka gminy ...... 4 1.1 Położenie gminy ...... 4 1.2 Rys historyczny ...... 6 2. Środowisko ...... 8 2.1.1 Ukształtowanie powierzchni ...... 8 2.1.2 Budowa geologiczna i warunki gruntowe ...... 10 2.1.3 Surowce mineralne ...... 11 2.1.4 Warunki glebowe...... 12 2.1.5 Zasoby wodne ...... 12 2.1.6 Klimat ...... 16 2.1.7 Powietrze atmosferyczne ...... 16 2.1.8 Fauna i flora ...... 17 2.1.9 Obszary chronione ...... 19 3. Infrastruktura techniczna ...... 22 3.1.1 Sieć komunikacyjna...... 22 3.1.2 Zasoby mieszkaniowe ...... 24 3.1.3 Sieć wodociągowa ...... 25 3.1.4 Sieć kanalizacyjna ...... 27 3.1.5 Sieć gazowa ...... 28 3.1.6 Energetyka i ciepłownictwo ...... 28 3.1.7 Gospodarka odpadami ...... 29 4. Gospodarka ...... 32 4.1.1 Przedsiębiorczość ...... 32 4.1.2 Bezrobocie ...... 36 4.1.3 Rolnictwo oraz struktura własności gruntów ...... 38 4.1.4 Turystyka ...... 40 4.1.5 Sytuacja finansowa gminy ...... 41 5. Demografia ...... 47 5.1.1 Liczba ludności ...... 47 5.1.2 Gęstość zaludnienia ...... 50 5.1.3 Ruch naturalny ...... 50 5.1.4 Migracje ludności ...... 51 5.1.5 Małżeństwa ...... 52 5.1.6 Struktura ludności ze względu na wiek ...... 52

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

6. Sfera społeczna ...... 55 6.1.1 Ochrona zdrowia ...... 55 6.1.2 Oświata ...... 55 6.1.4 Kultura fizyczna i sport ...... 63 6.1.5 Pomoc społeczna ...... 64 6.1.6 Organizacje pozarządowe ...... 68 7 Analiza SWOT ...... 71 II. PLAN STRATEGICZNY ROZWOJU GMINY PNIEWY ...... 74 1. Wizja, misja, cele strategiczne i operacyjne, kierunki działań ...... 74 III. NAWIĄZANIE DO DOKUMENTÓW WYŻSZEGO RZĘDU ...... 80 IV. FINANSOWANIE STRATEGII ...... 86 V. WDRAŻANIE I MONITOROWANIE STRATEGII ...... 87 Załącznik nr 1: Raport z konsultacji społecznych ...... 95

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY PNIEWY

1. Ogólna charakterystyka gminy

1.1 Położenie gminy

Gmina Pniewy położona jest w południowo-zachodniej części powiatu szamotulskiego, w środkowo - zachodniej części województwa wielkopolskiego. W latach 1975-1998 gmina należała do województwa poznańskiego. Gmina Pniewy jest jednostką samorządu terytorialnego o statusie miejsko-wiejskim, której siedzibą jest miasto Pniewy. Sąsiaduje z następującymi gminami:  od północy z gminą Wronki (powiat szamotulski),  na południu z gminami: Duszniki i Lwówek (powiat szamotulski, powiat nowotomyski),  od zachodu z gminami: Kwilcz i Chrzypsko Wielkie (powiat międzychodzki)  od wschodu z gminami: Szamotuły i Ostroróg (powiat szamotulski)

Rysunek 1. Położenie gminy Pniewy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.gminy.pl

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Według, opracowanego przez J. Kondrackiego podziału Polski na regiony fizyczno - -geograficzne, gmina Pniewy znajduje się w granicach Pojezierza Poznańskiego. Zajmuje ona powierzchnię 158 km2 i pod względem powierzchni jest trzecią, co do wielkości, gminą w powiecie szamotulskim. Stanowi ona 14,12% całkowitej powierzchni powiatu.

W skład gminy Pniewy wchodzi 21 sołectw: Chełmno, Dębina (w skład wchodzą miejscowości Buszewko i Szymanowo), Dęborzyce (w skład wchodzi miejscowość Buszewo), Jakubowo, Karmin, Kikowo, Konin, Koninek (w skład wchodzą miejscowości Konin Huby , Psarki), Koszanowo, Lubocześnica, Lubosina ( w skład wchodzą miejscowości Lubosinek , Przystanki), Nojewo ( w skład wchodzi miejscowość Podborowo), Nosalewo, Orliczko, Podpniewki, Psarce, Psarskie, Rudka, Turowo, Zajączkowo, Zamorze (w skład wchodzą miejscowości Dąbrowa , Berdychowo).

Rysunek 2 Podział gminy Pniewy na sołectwa

Źródło: opracowanie własne

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Pniewy dzieli od Szamotuł odległość 26 km, od Poznania 50 km, od Gorzowa Wielkopolskiego 80 km, a od Piły 84 km. Przez obszar gminy przebiegają dwie drogi krajowe: nr 24, relacji Pniewy-Skwierzyna i 92, relacji Świecko-Poznań, które łączą się ze sobą przy południowej granicy miasta Pniewy oraz dwie drogi wojewódzkie, nr 116 i 187, łączące gminę Pniewy z sąsiednimi gminami i powiatami.

1.2 Rys historyczny

Historia Pniew sięga XII wieku, jednakże pierwsze pisemne wzmianki o nich pochodzą z 1256 r. Pniewy otrzymały prawa miejskie prawdopodobnie pod koniec XIII wieku lub w połowie XIV, dokładna data nie jest znana, gdyż nie zachował się przywilej lokacyjny. Pierwszymi znanymi właścicielami miasta byli Pniewscy, herbu Nałęcz, którzy władali nim do połowy XV wieku. Z zachowanych śladów dawnego grodziska można wnioskować, że już w czasach prehistorycznych osada pełniła funkcję grodu obronnego, stała na straży szlaków handlowych i udzielała schronienia okolicznym kmieciom w czasie najazdów. W momencie nadania Pniewom praw miejskich było to typowe miasto szlacheckie i takim pozostało przez długie wieki. Istotne znaczenie w rozwoju Pniew miało ich usytuowanie. Położenie przy szlaku handlowym, który w samym centrum miasteczka się rozwidlał i prowadził z Poznania do Frankfurtu, miało znaczący wpływ w okresie od X do XIV w. Miasto słynęło wówczas z wyrobów sukienniczych i garbarskich, odbywały się w nim również jarmarki oraz targi. Pniewy straciły nieco na znaczeniu, gdy szlak zaczął przebiegać przez Lwówek. Pełniły one wówczas funkcję makroregionu dla pobliskich terenów. Obszar przyległy do ówczesnych Pniew cechowała duża dynamika osadnicza i produkcyjna, co dawało podstawy egzystencji dla miasta i jego przedmieść. Na pozycję miasta jako ośrodka gospodarczego wpływ miała również obecność organizacji cechowych. Pierwsze cechy w Pniewach powstały już w XVI wieku, ale ich liczba wzrosła dopiero w XVIII wieku. Obok cechów w mieście funkcjonowały niezbędne dla życia mieszkańców obiekty przetwórstwa rolnego, takie jak młyn wodny i konny oraz wiatrak. W okresie między XVI a XVIII wiekiem Pniewy były miastem prywatnym. Od XV do połowy XVI wieku miasto przeżywało okres dynamicznego rozwoju gospodarczego. W późniejszych latach negatywny wpływ na ów rozwój miały jednak częste zmiany właścicieli. Szacuje się, że w XV wieku Pniewy zamieszkiwało około 600 osób. W XVII i XVIII wieku miasto liczyło około 850 mieszkańców. Przez długi czas ludność była podzielona na trzy grupy narodowościowe i religijne. W przeważającym stopniu miasto

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 było zamieszkane przez Polaków, częściowo przez ludność żydowską i w niewielkim stopniu przez ludność niemiecką. Do upadku gospodarczego Pniew przyczyniły się liczne wojny, toczone w XVII i XVIII wieku na terenie Wielkopolski. W historii miasta istotny był okres zaborów, gdy po II rozbiorze Polski, Pniewy zostały włączone do Prus. Mieszkańcy miasta uczestniczyli w niemalże wszystkich wydarzeniach związanych z działalnością niepodległościową i powstańczą. Po upadku powstań narodowych nastąpił długi okres triumfu zaborców i walki z polskością. Powstało wówczas wiele organizacji, towarzystw i kół, które walczyły z germanizacją i stanowiły główną ostoję organizacji władzy polskiej w mieście. Pniewy wyzwoliły się samoistnie, w sposób bezkrwawy, dnia 20 grudnia 1918r, a więc na tydzień przed wybuchem powstania w Poznaniu. W powstaniu wielkopolskim poległo 18 mieszkańców Pniew, na ich cześć społeczeństwo ufundowało pomnik, który stoi do dnia dzisiejszego. Po I wojnie światowej w Pniewach osiedliły się zakonnice jednej z gałęzi zakonu urszulińskiego. W okresie międzywojennym postępował proces odnowy życia społecznego i gospodarczego. W Pniewach swoją siedzibę miały organy władzy państwowej, władze miejskie z burmistrzem, Sąd Powiatowy, Urząd Celny, Urząd Pocztowy, posterunek policji. Działały również szkoły – szkoła wydziałowa, Szkoła Gospodarstwa Domowego dla dziewcząt, również mniejszość niemiecka utrzymywała swoją szkołę. W tym okresie sytuację gospodarczą miasta można określić jako pomyślną. Funkcjonowały wówczas zakłady, w których zatrudnienie znalazła miejscowa i okoliczna ludność. Były to: dwa tartaki, młyn, cegielnia, fabryka powozów Albina Bogajewicza, olejarnia, mleczarnia, Palarnia Kawy Słodowej, Fabryka Maszyn Rolniczych, Mechaniczne Warsztaty Ślusarskie i Tokarskie oraz Zakłady Metalurgiczne z odlewnią żeliwa. Od września 1939 do początku 1945r. miasto znajdowało się w rękach niemieckich. Wielu jego mieszkańców wysiedlono, dokonywano konfiskat mienia, aresztowań, zsyłek do obozów koncentracyjnych i obozów pracy przymusowej. Miasto zostało wyzwolone 25 stycznia 1945 roku, kiedy to opuściły je ostatnie jednostki niemieckie. Półtorej godziny później na ulicach Pniew pojawiły się pierwsze czołgi Armii Czerwonej, a 27 stycznia w budynku ratusza usytuował się sztab marszałka Gieorgija Żukowa. Wkrótce po wyzwoleniu uporządkowano podstawowe sprawy organizacyjne związane z przywróceniem władz polskich w mieście. Zaczęto je odbudowywać i rozbudowywać, z czasem stało się ono lokalnym ośrodkiem gospodarczym i usługowym, z przewagą funkcji rzemieślniczo – handlowej. Powstały nowe zakłady m.in. Fabryka Armatury i Urządzeń Komunalnych

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

„PoWoGaz”, Spółdzielnia Inwalidów "Postęp", Zakład Przemysłu Drzewnego, oddział Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy "Elektromet", Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", młyn parowy – należący do Państwowych Zakładów Zbożowych, wciąż funkcjonował także warsztat Bogajewiczów. Przez cały okres powojenny w administracji Pniew następowały liczne zmiany i reorganizacje, które były po części wynikiem przemian politycznych systemu administracyjnego państwa. W 1950 r. zniesiono funkcje burmistrza i starosty, a w 1954 r. wprowadzono gromady. W styczniu 1973 r. zniesiono gromadzkie rady w Pniewach i Nojewie. W Pniewach natomiast powołano Urząd Miasta i Gminy. Nowa struktura organizacyjna objęła swym zasięgiem miasto, dotychczasowe gromady Pniewy, Nojewo, a częściowo również Otorowo oraz 35 wsi, w tym 20 sołectw.

2. Środowisko

2.1.1 Ukształtowanie powierzchni

Ukształtowanie powierzchni terenu gminy jest zróżnicowane, na co zasadniczy wpływ miało zlodowacenie bałtyckie. Pagórki czołowomorenowe, znajdujące się na terenie gminy, stanowią przedłużenie pasma moren północnej części Pojezierza Łagowskiego oraz kulminacji Góry Moraskiej i Dziewiczej Góry w rejonie Poznania, towarzyszą im liczne formy akumulacyjnej i erozyjnej działalności wód glacjalnych, m.in.: kemy, rynny subglacjalne oraz sandry. Efektem tej działalności jest wyraźny podział krajobrazu gminy na obszary pagórkowate i płaskie, bądź charakterystycznie zorientowane elewacje oraz depresje, wyznaczające główne jednostki orograficzne.

Krajobraz gminy tworzą:

– formy plejstoceńskie związane z akumulacyjną działalnością lądolodu:  wysoczyzna morenowa płaska i falista, o spadkach rzędu 1-5%, obecna niemal w każdej części gminy, wyniesiona od około 80 m n.p.m. na jej północnym skraju do około 95 m na południe od Pniew i Chełmna;  wysoczyzna morenowa falista i pagórkowata o spadkach 3-10%, wyniesiona około 97- 108 m n.p.m., zajmująca rozległy fragment terenu pomiędzy Pniewami (a ściślej Koninem) a rynną jezior: Buszewskiego i Lubosińskiego;  pagórkowata strefa marginalna, a właściwie niewielkie, zorientowane równoleżnikowo zespoły wzgórz i pagórków morenowych (o spadkach dochodzących

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

miejscami do około 25% i deniwelacjach rzędu 10-35m), z charakterystycznymi dla niej zagłębieniami bezodpływowymi, widoczne zwłaszcza w rejonie Chełmna i na południe od Lubosiny; – formy plejstoceńskie związane z erozyjną i akumulacyjną działalnością wód glacjalnych, w większości powstałe w strefie lodu martwego lub pasywnego:  kemy - kopulaste pagórki różnych rozmiarów, o wysokości względnej rzędu 10-20 m i spadkach dochodzących do 25%, charakterystyczne dla południowej części gminy (na północ i północny-wschód od Pniew);  równina sandrowa, o spadkach rzędu 0-2%, towarzysząca rynnie jezior: Kikowskiego, Psarskiego i Zajączkowskiego, położona głównie na południe oraz północny-wschód od Zajączkowa (charakterystyczny, trójkątny stożek sandrowy) oraz występująca w postaci szeregu odosobnionych płatów, w sąsiedztwie rynny jezior: Lubocześnica, Pniewy i Lubosz Wielki – w większości zalesiona;  rynny subglacjalne, o specyficznym, podłużnym kształcie i różnej orientacji, głównie południkowej (jeziora: Lubosińskie - Buszewskie, Zajączkowskie - Psarskie oraz Lubocześnica - Pniewy), określającej kierunek odpływu wód roztopowych lub równoleżnikowej (jeziora Kikowskie - Orlickie), położone na różnych wysokościach, w większości wąskie o szerokości kilkuset metrów, ale wyraźnie widoczne w terenie (zbocza o wysokości od kilku do ponad 20 m i spadki rzędu 10-25%); – formy glacjalne pochodzenia wytopiskowego:  większe zagłębienia bezodpływowe, z reguły zatorfione, skupione głównie w zachodniej i południowo-zachodniej części gminy (Karmin, Pniewy oraz Zamorze); – formy postglacjalne związane z panowaniem klimatu wilgotnego:  liczne płytkie doliny erozyjno-denudacyjne, rozcinające powierzchnie wysoczyznowe i sandrowe;  krótkie rozcięcia erozyjne zboczy rynien.

Hipsometria terenu gminy charakteryzuje się zmiennością, a deniwelacje terenu są znaczne. Dotyczy to jednak głównie północnej części gminy. Część południowa, położona na południe od linii Pniewy – Chełmno, ma bowiem charakter względnie płaskiej, bezjeziornej niecki dennomorenowej (wyniesionej około 90-100 m n.p.m.). Tereny położone na północ od drogi krajowej nr 92 są bardziej urozmaicone i pochylone ku północy. Różnice wysokości pomiędzy kulminacją Góry Chełm (około 130.1 m n.p.m.) a dnem doliny

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Oszczynicy, w północnozachodniej części gminy (nieco ponad 50 m n.p.m.), wynoszą około 80 m.

2.1.2 Budowa geologiczna i warunki gruntowe

Obszar gminy Pniewy położony jest na styku dwóch dużych jednostek geologiczno - -strukturalnych: Monokliny Przedsudeckiej i Synklinorium Szczecińskiego. Granica między nimi przebiega w przybliżeniu wzdłuż linii Poznań – Rzepin. Na obszarze monokliny, głębokie podłoże zbudowane jest z piaskowców i iłów jury dolnej (liasu), mułowców jury środkowej (doggeru) oraz wapieni i margli jury górnej (malmu). W podłożu synklinorium dominują dolnokredowe osady turonu i cenomanu. Bezpośrednio na utworach mezozoicznych zdeponowana została seria osadów trzeciorzędowych oligocenu, miocenu i pliocenu. Były one akumulowane w rozległym obniżeniu, powstałym w czasie orogenezy alpejskiej. W wykształconej wówczas depresji osadzone zostały piaski kwarcowe z wkładkami iłów oraz pokładami węgli brunatnych, przykryte następnie przez kilkunasto-, kilkudziesięciometrową warstwę iłów plioceńskich. Ich strop nie wykazuje dużych deniwelacji. Wśród utworów czwartorzędowych wyróżniono osady plejstoceńskie i holoceńskie. Osady czwartorzędu to gliny zwałowe zlodowacenia południowopolskiego, następnie mułki, piaski i żwiry interglacjału mazowieckiego. Na osadach piaszczystych zalegają gliny zlodowacenia środkowopolskiego o miąższości około 20m. Następnie zalega seria osadów wodnolodowcowych i glin zwałowych zlodowacenia bałtyckiego, które zlokalizowane są w północnej części gminy. W zachodniej części gminy występują w postaci cienkiej warstwy piasków pokrywowych, na glinach zwałowych, piaszczysto-żwirowe osady wodnolodowcowe. W części wschodniej natomiast zbudowane są z nich duże stożki sandrowe. Dna rynien jeziornych, dolin i większych zgłębień terenowych wypełniają holoceńskie osady rzeczno- i jeziorno-bagienne, reprezentowane przez piaski próchniczne oraz organiczne (namuły, torfy, gytie i kredę jeziorną), często o kilkumetrowej miąższości. Warunki gruntowe terenu gminy są dosyć zróżnicowane, ale na ogół korzystne dla zabudowy. W podłożu rozległych obszarów wysoczyznowych występują głównie lodowcowe gliny piaszczyste i piaski gliniaste, lokalnie przykryte cienką warstwą piasków. Są to w większości grunty o konsystencji twardoplastycznej i półzwartej. Przeszkodą na niektórych fragmentach terenu może być wysoki poziom wód gruntowych oraz duże

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 prawdopodobieństwo występowania, a niekiedy również przemieszczania się, tzw. wody zawieszonej. Występujące warunki gruntowe wyniesionych powierzchni wysoczyznowych i sandrowych są korzystne dla zabudowy. Niewskazane pod zabudowę są jedynie wszelkie tereny silnie nachylone oraz nisko położone, a zdecydowanie niekorzystne dna rynien jeziornych, dolin rzek i cieków oraz dużych zagłębień bezodpływowych, zajęte przez grunty organiczne i próchniczne, ponadto okresowo zalewane lub podtapiane.

2.1.3 Surowce mineralne

Gmina Pniewy jest obszarem mało zasobnym w surowce mineralne, zarówno podstawowe, jak i pospolite. Jako trzy grupy terenów, na których występują zasoby surowców naturalnych można wymienić: złoża kruszywa naturalnego o zasobach udokumentowanych, złoża kruszywa naturalnego o zasobach zarejestrowanych oraz obszary prognostyczne dla złóż surowców mineralnych wymagające udokumentowania. W rejonie Zajączkowa, Dęborzyc i Psarskiego eksploatowane są piaski wodnolodowcowe, a w okolicach Pniew głównie kemowe. Wydobycie na skalę przemysłową prowadzi się jedynie w kilku piaskowniach koło Zajączkowa. Pozostałe wyrobiska wykorzystywane są doraźnie albo są nieczynne. Złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej, zlokalizowane na północny wschód od Pniew, eksploatowane były w przeszłości. Obecnie kopalnia jest nieczynna. Występujące w podłożu pozostałego obszaru gminy gliny zwałowe, z uwagi na dużą zawartość węglanu wapnia i liczne spiaszczenia, nie są wydobywane, ze względu na nieprzydatność dla budownictwa. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych prowadzone były prace poszukiwawcze złóż torfu. Na całym obszarze gminy zbadano i udokumentowano złoża torfu. Rozpoznanie to jest jednak niepełne, mało precyzyjne a wyniki prac zawierają jedynie orientacyjne dane na temat zasobów i miąższości kopalin. Złoża, chociaż przesuszone, wskutek przeprowadzonej regulacji cieków, ich zabudowy hydrotechnicznej oraz szerokiego zakresu prac drenarskich, mogłyby być wykorzystywane dla celów rolniczych. Eksploatacja torfów pozostaje jednak w kolizji z zalecaną ochroną łąkowych środowisk roślinnych.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

2.1.4 Warunki glebowe

Warunki glebowe na terenie gminy można określić jako przeciętne. Grunty orne zajmują niemal 64% powierzchni gminy. Około 8% stanowią użytki zielone, a ponad 2,5% grunty pod wodami. Większy (ponad 16,5%) jest odsetek lasów i terenów zadrzewionych, chociaż wyraźnie odbiega on od wartości średniej dla Wielkopolski. Ponad połowę areału gruntów ornych zajmują gleby kl. IIIa-IVa, przy czym większość stanowią gleby wysokich klas bonitacyjnych (kl. IIIa-IIIb). Przeważają gleby brunatne właściwe lub wyługowane oraz lokalnie czarne ziemie, wytworzone z glin i piasków gliniastych mocnych lub lekkich na glinie i zaliczane do kompleksów: pszennego dobrego oraz pszenno-żytniego. Tworzą one duże, zwarte kompleksy m.in. w rejonie Konina i Koninka, pomiędzy Koszanowem i Lubosiną oraz wokół Dębiny. Zespoły te są często uzupełnione przez gleby brunatne, kompleksu pszennego wadliwego, bardzo podatnego na erozję lub bielicowe, kompleksu żytniego dobrego. Słabe gleby napiaskowe (najczęściej brunatne wyługowane), kl. IVb- VI zajmują ponad 25% ogółu gruntów ornych, głównie na obrzeżach dużych kompleksów leśnych koło Zajączkowa, Dęborzyc, Lubocześnicy i Zamorza.

Na terenach nisko położonych, które charakteryzują się nadmiernym uwilgotnieniem, przeważają gleby kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego lub słabego (są to czarne ziemie właściwe i zdegradowane, gleby glejowe). Zajmują one łącznie blisko około 8,4% areału gruntów ornych, głównie w południowej części gminy.

2.1.5 Zasoby wodne

Obszar gminy Pniewy leży w dorzeczu Warty, stąd wyznaczone działy wodne należą do III i IV rzędu. Na północ od linii Pniewy – Koszanowo przebiega dział wodny III rzędu, rozdzielający spływ wód ku północy, bezpośrednio do Warty oraz w kierunku południowym do kanałów Obry.

Wody podziemne

Budowa geologiczna, warunki geomorfologiczne oraz litologia określają sposób wykształcenia systemu hydrograficznego. W podziale Polski na jednostki hydrogeologiczne gmina Pniewy położona jest prawie w całości w Regionie Szczecińskim. Główne poziomy użytkowe występują w utworach czwartorzędowych, gdzie wody podziemne występują na głębokości od kilku do 60 metrów, oraz w utworach trzeciorzędowych, gdzie poziom

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 użytkowy występuje na głębokości od 60 do ponad 100 m. Północny kraniec gminy należy do rejonu Wronek, a południowy – do Rejonu Wielkopolskiej Doliny Kopalnej. W północno – wschodniej części gminy Pniewy występuje trzeciorzędowo – czwartorzędowy Główny Zbiornik Wód Podziemnych 146 prowincji nizinnej. Jego potencjalne zasoby dyspozycyjne szacuje się na około 20 tys. m3/d. Strop warstwy wodonośnej zalega na głębokości około 80- 160 m p.p.t., a jej miąższość dochodzi do kilkudziesięciu metrów. Wody gruntowe swym charakterem i głębokością występowania, odzwierciedlają cechy konfiguracyjne terenu oraz jego budowę geologiczną. W omawianym podłożu zasilane są one głównie przez opady atmosferyczne oraz spływ z terenów wyżej położonych. W utworach czwartorzędowych piętra wodonośnego Pniew rozpoznano występowanie dwóch warstw:  warstwa powierzchniowa, zbudowana z piasków i żwirów wodnolodowcowych, zalegająca na głębokości od 2 do 6 metrów, lokalnie 15 m, nie występuje na całym obszarze ujęcia ;  warstwa podglinowa, zbudowana z piasków drobnych i mułków – interglacjał mazowiecki. Warstwa pierwsza jest rozprzestrzeniona na znacznej powierzchni i to w granicach całej gminy, jednak nie występuje na całym jej obszarze. Jej miąższość jest zmienna. Strop warstwy wodonośnej stanowi zwierciadło wody na głębokości 2,5 – 4,5 m. Druga warstwa wodonośna – podglinowa poziomu plejstoceńskiego stanowi podstawowe źródło ujęcia komunalnego Pniew. Warstwa wodonośna o miąższości od 9 – 38,5 m zbudowana jest z piasków mułkowatych, drobnych oraz żwirów.

Wody powierzchniowe

Ze względu na naturalne ukształtowanie powierzchni terenu gmina Pniewy podzielona jest na 3 zlewnie, w których można wyróżnić 10 jezior i 187 km cieków wodnych, spośród których 43km to cieki podstawowe, a pozostałe to cieki szczegółowe. Ogólna powierzchnia wód powierzchniowych wynosi 485 ha, co stanowi około 3% powierzchni gminy.  Zlewnia rzeki Mogilnicy – obejmuje jezioro Pniewskie, miasto Pniewy, wsie: Zamorze, Jakubowo, Turowo, Chełmno, Koszanowo, część Konina;

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 Zlewnia rz. Oszczynicy – obejmuje jezioro Lubocześnickie, wieś Lubocześnica, Rudka, Psarce, Psarki, Karmin, Podpniewki, część Konina, Psarskie wraz z jeziorem, Zajączkowo wraz z jeziorem, Kikowo z jeziorem, Nojewo, Orliczko z jeziorem, Podborowo;  Zlewnia rz. Samy – Buszewo z jeziorem, Buszewko, Dębinę Lubosinę z jeziorami Lubosińskie Małe i Lubosińskie Duże wraz z Kanałem Lubosińskim.

Sieć wód płynących jest wyjątkowo uboga, w dużej mierze reprezentowana przez cieki okresowe. Koryta wielu rzek i cieków wyprostowano i sztucznie pogłębiono. Główne cieki wodne na trenie gminy to Oszczynica i Mogilnica. Oszczynica – rzeka Oszczynica stanowi dopływ rzeki Warty, jej długość wynosi 37,5 km, a powierzchnia zlewni 293,7 km2. Wypływa ona z jeziora Lubocześnica, ok. 3 km na północ od miejscowości Pniewy, przyjmując południkowy kierunek przepływa przez jeziora Lubocześnickie, Psarskie i na wysokości jeziora Kikowskiego skręca na zachód wpływając do jeziora Chrzypskiego, uchodzi do rzeki Warty powyżej Sierakowa w 147 km jej biegu. Mogilnica - rzeką Mogilnicą nazywane są trzy cieki łączące się w rejonie Wojnowic i Troszczyna. Dla wyróżnienia najczęściej obok nazwy Mogilnica podawane są numery: nr I, II, i III lub określenia Zachodnia, Wschodnia i Górna bez wskazania rzeki głównej i dopływów. Jako podstawowy ciek przyjmuje się Mogilnicę Górną, która jest nazywana Mogilnicą, pozostałe cieki zostały uznane za jej dopływy. Całkowita długość Mogilnicy wynosi 66,8 km, powierzchnia zlewni to 669,8 km2. Rzeka wypływa z Jeziora Pniewskiego, w skład jego zlewni wchodzą jeziora: Luboszek, Lubosz Wielki i kilka mniejszych połączonych ze sobą rowami. Istotnym elementem sieci hydrograficznej gminy są liczne jeziora. Parametry największych z nich przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 1. Jeziora na terenie gminy Pniewy Powierzchnia Długość Szerokość Objętość Głębokość Głębokość Nazwa jeziora [ha] max. [m] max. [m] [km3] max. [m] średnia [m] Psarskie 37,5 910 690 4131,9 25,0 10,8 Zajączkowskie 43,5 1450 550 4646,3 35,4 10,2 Orliczko 17,0 1070 235 269,4 4,0 1,6 Kikowskie 4,5 330 200 - - -

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Skrzynka 1,0 140 100 - - - Lubocześnica 12,5 660 245 228,0 3,1 1,9 Pniewy 55,8 1120 895 898,8 3,3 1,5 Buszewskie 77,5 1605 815 3810,7 14,8 4,8 Lubosińskie 74,5 1410 635 2099,6 2,8 2,8 Duże Lubosińskie 23,5 730 600 - - - Małe Źródło: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Pniewy na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2020 Charakterystyka największych jezior: Jezioro Buszewskie – jezioro położone jest na wschód od wsi Buszewo. Ma kształt lekko wydłużony, jego linia brzegowa jest słabo rozwinięta, a brzegi niskie, w znacznej części podmokłe i bezleśne. Jezioro w jest niewielkim stopniu wykorzystywane w celach rekreacyjnych. Zlokalizowane są tutaj jedynie „dzikie” kąpieliska i pola namiotowe. Jest ono zbiornikiem bardzo podatnym na degradację i jednocześnie silnie zanieczyszczonym. Jezioro Lubosińskie Duże – położone jest na północny – wschód od wsi Lubosina. Ma kształt wydłużony, jego linia brzegowa jest urozmaicona, a brzegi od zachodu zalesione. Wzdłuż prawie całej linii brzegowej występuje silnie rozwinięta roślinność wodna wynurzona. Również to jezioro w niewielkim stopniu wykorzystywane jest w celach rekreacyjnych, jest ono także zbiornikiem podatnym na degradację i silnie zanieczyszczonym. Jezioro Pniewskie – jezioro znajduje się w górnej części zlewni Mogilnicy, na terenie miasta Pniewy. Jezioro ma owalny kształt, jest dość płytkie i silnie zamulone. Jego linia brzegowa jest kręta i tworzy liczne zatoki, przy dużym udziale roślinności wynurzonej. Nad tym jeziorem zlokalizowane jest miejskie kąpielisko z plażą. W ramach sieci monitoringu krajowego jezior, na terenie gminy Pniewy badane są jeziora: Buszewskie, Lubosińskie Małe, Lubosińskie Duże, Pniewskie. Na podstawie badań jezioro Buszewskie zaliczyć należy do jezior bardzo zanieczyszczonych, hipertroficznych. Stwierdzono deficyt tlenowy latem od głębokości 4,0 m, wysokie stężenie substancji organicznych, pozaklasowe stężenia substancji biogennych. Stan sanitarny odpowiada II klasie czystości.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Również jezioro Lubosińskie Duże zaliczyć należy do jezior bardzo zanieczyszczonych – wyniki badań wszystkich wskaźników fizyczno-chemicznych oceniono jako pozaklasowe. Stan sanitarny odpowiadał II klasie czystości wód.

Na jakość wód w jeziorach wpływ mają jego dopływy – rowy melioracyjne, które wprowadzają wody silnie zanieczyszczone spływami nawozów z pól oraz nielegalnymi podłączeniami z szamb.

2.1.6 Klimat

Klimat gminy Pniewy związany jest z ogólną cyrkulacją mas powietrza napływającego głównie znad północnego Atlantyku i basenu Morza Śródziemnego. Obszar gminy, podobnie jak i cała Wielkopolska znajduje się pod dominującym wpływem powietrza polarno-morskiego, które latem przynosi ochłodzenie, znaczne zachmurzenie nieba i częste opady, a zimą ocieplenie i odwilż. Ze wschodu i z południa napływają też, choć z mniejszą częstością, suche masy powietrza kontynentalnego. Pozostałe typy mas powietrza, ze względu na rzadkość występowania, nie odgrywają znaczącej roli w kształtowaniu klimatu gminy. Taka cyrkulacja determinuje rozkład kierunku i prędkości wiatru. Przeważają wiatry z sektora zachodniego, głównie z kierunku W i SW (36%). Udział wiatrów z sektora wschodniego nie przekracza w roku 27 %. Wiatry z kierunku S, SW, SE wieją przez 36 % dni w roku. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi około 3.5 m/s. Najwyższą prędkością charakteryzują się wiatry zachodnie. Maksymalne prędkości wiatru notowane są w zimie i wiosną. Amplitudy temperatur na terenie gminy są mniejsze od przeciętnych w Polsce, wiosna i lato nadchodzą wcześniej oraz trwają dłużej niż w innych regionach, zima jest łagodna i krótka, z nietrwałą pokrywą śnieżną. Długość okresu wegetacyjnego wynosi około 220 dni. Roczna suma opadów wynosi około 500-550 mm, maksymalna suma roczna wynosi 628 mm, minimalna 339 mm. Średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi +7,7°C, średnia najzimniejszego miesiąca (stycznia) –3,2°C, natomiast najcieplejszego (lipca) +17,2°C. Wilgotność względna kształtuje się w podobny sposób jak na całym obszarze kraju.

2.1.7 Powietrze atmosferyczne

Podstawowym instrumentem, za pomocą którego powinien być kształtowany poziom emisji i realizowane zasady ochrony powietrza, jest pozwolenie na wprowadzanie

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 gazów i pyłów do powietrza. Ochrona przed emisjami zanieczyszczeń jest prowadzona równolegle z ochroną jakości powietrza. Na terenie gminy Pniewy nie ma zakładów, które wprowadzałyby znaczące ilości pyłów i gazów do powietrza. W gminie, ze względu na istniejące zakłady, emisja gazów i pyłów może być tworzona w:  procesach spalania paliw przy przetwórstwie mięsa i suszeniu zboża,  procesach spalanie paliw w kotłowniach lokalnych, paleniskach domowych,  procesach spalania paliw w kotłownie w małych zakładach i warsztatach,  procesach spalanie paliw w rolnictwie,  procesach produkcyjnych (np. wędzarnie, przetaczanie paliw, wialnie, młyny, wytwarzanie mieszanek paszowych, procesy spawalnicze, malarnie, obróbka drewna),  hodowli trzody chlewnej i bydła,  transporcie drogowym,  uprawach rolnych z zastosowaniem nawozów i środków ochrony roślin. Głównym problemem występującym na terenie siedziby gminy oraz w pozostałych miejscowościach jest tzw. niska emisja, związana ze stosowaniem paliwa stałego w urządzeniach grzewczych w budynkach mieszkalnych i w małych zakładach przemysłowo- usługowo- handlowych, dla których nie obowiązują standardy emisyjne, kumulująca się w przypadku obszarów o zwartej zabudowie z emisją ze źródeł mobilnych.

2.1.8 Fauna i flora

Obszary leśne na terenie gminy Pniewy zajmują powierzchnię 2572 ha, co odpowiada około 16% powierzchni gminy. Szata roślinna jest bogata i urozmaicona, jednakże długotrwała działalność człowieka doprowadziła do znacznego wylesienia obszarów wysoczyznowych. Efektem tego było wyginięcie wielu gatunków roślin oraz zredukowanie ich zasięgów geograficznych, natomiast wielogatunkowe lasy liściaste i mieszane coraz częściej bywają zastępowane lasami sosnowymi.

Na obszarze gminy roślinność naturalną stanowią:  siedliska grądów (żyznych lub ubogich) – najbardziej przekształcone antropogenicznie, o dogodnych warunkach dla rozwoju rolnictwa i osadnictwa, obejmujące głównie wyniesione powierzchnie wysoczyznowe,

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 suboceaniczne bory sosnowe i kontynentalne bory mieszane, charakterystyczne zwłaszcza dla powierzchni sandrowych,  niżowe lasy łęgowe (wiązowo-jesionowe), typowe dla rozległych niecek terenowych,  łęgi jesionowo-olchowe i olsy, charakterystyczne dla dolin cieków i płytkich obniżeń terenowych. Lasy są skupione w kilku dużych kompleksach, usytuowanych w północno-zachodniej, wschodniej i południowej części gminy. W większości administrowane są przez Nadleśnictwo Pniewy. Jedynie kompleks leśny położony na północ od Kikowa należy do Nadleśnictwa Sieraków. Lasy wyniesionych terenów wysoczyznowych i sandrowych, zajmujących obrzeża rynien jezior: Psarskiego i Zajączkowskiego oraz Buszewskiego i Lubosińskiego, zdominowane są przez siedliska lasu mieszanego świeżego, uzupełnionego płatami lasu świeżego oraz borów sosnowych, a w lokalnych obniżeniach lasu mieszanego wilgotnego i lasu wilgotnego. W południowej części gminy przeważają lasy liściaste. Szczególnie dużo jest tu starych, ponad stuletnich drzewostanów. Lasy Nadleśnictwa Pniewy to w dużej mierze lasy ochronne. Na obszarze gminy pełnią one często funkcje wodo- i glebochronne. Ich obecność sprzyja retencji wód i zabezpiecza przesuszone powierzchnie wysoczyznowe oraz zbocza rynien przed erozją. Przeważają jednak lasy noszące ślady uszkodzeń, charakterystyczne dla II strefy zagrożeń przemysłowych.

Istotne znaczenie dla lokalnej flory i fauny mają: - zlokalizowany w północno – zachodniej części gminy fragment obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Notecka”, - fragment obszaru ważnego dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji – „Jezioro Zgierzynieckie”, położony w południowo – zachodniej części gminy, - znajdujący się na zachodzie gminy niewielki fragment „Ostoja Międzychodzko – Sierakowska", - położony w południowo – zachodniej części analizowanego terenu obszar „Zamorze Pniewskie”, gdzie ochronie podlega m.in. jedno z największych i dobrze zachowanych torfowisk mszarnych w Wielkopolsce. Na terenie torfowiska stwierdzono szereg gatunków chronionych mszaków i roślin naczyniowych. Świat zwierzęcy jest typowy dla nizinnych obszarów kraju. W lasach żyją dziki, jelenie i sarny, wśród których wykształcił się w ostatnich latach ekotyp sarny polnej. Z drapieżników występują m.in. lisy, borsuki, jenoty i kuny. Spośród innych

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 ssaków najczęściej spotykane to: zając, dziki królik, jeż, ryjówka, kret, nietoperz. W wodach gminy Pniewy zasiedliły się bobry, pozostawiające coraz liczniejsze ślady swej obecności w postaci ściętych i objedzonych z kory drzew oraz mniej liczne wydry. Na polach spotkać można bażanty, kuropatwy i przepiórki. W lasach i licznych obniżeniach dolinnych stwierdzono występowanie: bociana białego i czarnego, żurawia, czapli siwej, łabędzia niemego, gęsi: gęgawej i zbożowej, kaczek: krzyżówki, głowienki, cyraneczki i czernicy, łyski, słonki, kokoszki wodnej, bąka, potrzeszcza, wodnika, błotniaka stawowego, kani rudej i czarnej, myszołowa, kobuza, trzmielojada, kruka i innych. W ostatnim stuleciu liczebność ptaków gwałtownie spadła, głównie na skutek obniżenia poziomu wód oraz całego zespołu czynników antropogenicznych. Spośród chronionych gatunków kręgowców występują na obszarze gminy trzy gatunki gadów: jaszczurka zwinka, padalec i zaskroniec. Dosyć bogata jest także lokalna fauna płazów, reprezentowana przez ropuchy, żaby i traszki. Fauna ryb ogranicza się do gatunków pospolitych. Licznie reprezentowane są owady, m.in. motyle i chrząszcze.

2.1.9 Obszary chronione

Na terenie gminy Pniewy zlokalizowane są obszary cenne przyrodniczo. Obecnie formami ochrony przyrody na terenie gminy są:  Sierakowski Park Krajobrazowy, o łącznej powierzchni 30 413 ha, na terenie gminy około 600 ha. Celem ochrony jest unikatowy krajobraz polodowcowy, pełen pagórków o charakterze morenowym wydm oraz jezior rynnowych i dolin rzek. Park porośnięty jest lasami głównie mieszanymi oraz buczynami w południowej części, w północnej części natomiast zlokalizowane są wydmy, które porośnięte są głównie borami sosnowymi. Na terenie gminy Pniewy granicę Parku wyznacza linia kolejowa, biegnąca przez Nojewo i Kikowo i obejmuje ona te tereny, które odznaczają się dużą wartością przyrodniczą. Szczególnie bardzo dobrze zachowane są grądy ze starodrzewem dębowym i grabem w dolnej warstwie drzewostanu.  Rezerwaty przyrody:  Las Grądowy nad Mogilnicą – rezerwat leśny o powierzchni 7,35 ha, (z otuliną 13,59 ha) utworzony w 1959 r. dla ochrony zespołu naturalnego, wielogatunkowego i kilkupiętrowego lasu liściastego, obejmującego wiekowe dęby, lipy, jawory, buki i wiązy, ze stanowiskami m.in. lilii złotogłów i wydmuchrzycy zwyczajnej;

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 Jakubowo – rezerwat leśny (o pow. 4,02 ha), utworzony w tym samym roku dla ochrony jednego z najpiękniejszych w Wielkopolsce fragmentów zespołu grądu niskiego, który tworzy tu stary las dębowo-grabowy z dużą domieszką buków i pojedynczymi brekiniami;  Projektowany rezerwat Jezioro Zamorze (występujący również pod nazwą Uroczysko Zamorze) zajmujący powierzchnię 96,09 ha, jego celem jest ochrona w pełni naturalnego torfowiska przejściowego, z unikatową roślinnością i bogatym światem zwierzęcym, zwłaszcza onritofauną.  Obszary Natura 2000:  obszar specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Notecka” PLB300015 – o łącznej powierzchni ponad 178 255 ha, obejmuje zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, stanowiący część pradoliny Eberswaldzko- - Toruńskiej, równiny akumulacyjnej przekształconej przez wiatr; jest to największy w Polsce obszar wydm śródlądowych. Na przedmiotowym obszarze występuje 30 gatunków ptaków łęgowych z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. W granicach tego obszaru znajduje się niewielka północno-zachodnia część gminy Pniewy.  obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Ostoja Międzychodzko-Sierakowska” PLH300032 - o powierzchni 7 591,1 ha, położony na północnych obrzeżach Wielkopolski, na pograniczu dwóch dużych jednostek fizjograficznych - Kotliny Gorzowskiej i Pojezierza Poznańskiego; występują tu niemal wszystkie typy form terenu charakterystyczne dla obszarów młodoglacjalnych Wielkopolski; charakterystyczna jest na obszarze ostoi sieć różnej wielkości jezior, a także zbiorników antropogenicznych – stawów rybnych – zlokalizowanych na dnie rynien;  obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Zamorze Pniewskie” PLH 300036 – o powierzchni 305,3 ha, obejmuje pojezierne torfowisko mszarne położone pomiędzy dwoma jeziorami – Jeziorem Lubosz Wielki (gmina Kwilcz) a Jeziorem Pniewskim; jest to jedno z większych i dobrze zachowanych torfowisk mszarnych w Wielkopolsce; teren torfowiska porośnięty jest wierzbami otoczenie torfowiska stanowią lasy liściaste o charakterze olsów i łęgów; w południowej części omawianego obszaru znajduje się zarastające jezioro – Jezioro Zamorze.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Na torfowisku zaobserwowano 16 zbiorowisk wodnych i bagiennych, z których 12 uznano za rzadkie i zagrożone wyginięciem w Wielkopolsce;  Pomniki przyrody - obejmujące pojedyncze okazy i grupy sędziwych drzew rosnących w większości w lasach i parkach gminy. Ich zestawienie prezentuje zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 2. Zestawienie pomników przyrody położonych na terenie Gminy Pniewy

Nr rejestru Nr zarządzenia Gmina/Obręb/ L.p. Rodzaj i gatunek Wiek Obwód/Wysokość woj. data Leśnictwo/Oddz. Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 1 1147/00 Dąb szypułkowy 160 334/31 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 2 1152/00 Dąb szypułkowy 160 297/28 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 160 3 1153/00 Dąb szypułkowy 383/30 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 160 4 1155/00 Dąb szypułkowy 364/30 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 160 5 1156/00 Dąb szypułkowy 315/29 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 311/30 6 1148/00 Dąb szypułkowy 140 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 n Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 309/30 7 1149/00 Dąb szypułkowy 140 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 n Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 330/30 8 1150/00 Dąb szypułkowy 140 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 n Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 392/30 9 1151/00 Dąb szypułkowy 160 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 l Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 470/29 10 1160/00 Lipa drobnolistna 210 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/111 k 309/24 Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ Dąb szypułkowy 160 314/24 11 1154/00 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/232 c Dąb szypułkowy 160

Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 332/23 12 1159/00 Klon zwyczajny 160 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/232 c Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 293/24 13 1157/00 Dąb szypułkowy 160 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/239 a Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 262/27 14 1162/00 Wiąz polny 170 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/239 a Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 333/27 15 1164/00 Wiąz polny 170 nr 8 z 12.09.2000 Dąbrowa/239 a Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 341/30 16 1246/01 Wiąz polny 138 Nr 39/2001 Dąbrowa/97 d Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 331/28 17 1247/01 Wiąz polny 138 Nr 39/2001 Dąbrowa/97 d

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 274/30 18 1248/01 Wiąz polny 138 Nr 39/2001 Dąbrowa/97 d Roz. Woj. Wlkp. Pniewy/Niemierzewo/ 333/31 19 1249/01 Wiąz polny 138 Nr 39/2001 Dąbrowa/97 d Źródło: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Pniewy na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2020

3. Infrastruktura techniczna

3.1.1 Sieć komunikacyjna

Na układ komunikacyjny Gminy Pniewy składa się sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

 drogi krajowe:  nr 24 – o znaczeniu międzyregionalnym relacji Pniewy – Skwierzyna,  nr 92 – o znaczeniu międzyregionalnym i międzynarodowym relacji Świecko – Poznań – Warszawa; południowe obejście miasta w ciągu drogi krajowej biegnie od miejscowości Jakubowo, do skrzyżowania dróg krajowych (92, 24) i wojewódzkiej (187) oraz prowadzi dalej drogą krajową 24 w kierunku Skwierzyny,  drogi wojewódzkie:  nr 116 – o znaczeniu regionalnym relacji Bobulczyn – Binino – Orliczko - Nojewo,  nr 187 – o znaczeniu regionalnym relacji Pniewy – Szamotuły – Oborniki – Murowana Goślina; droga przebiega od skrzyżowania z drogami krajowymi nr 92 i 24, a następnie przez miasto (ulicami – Lwówecką, Wolności, Pocztową, Dworcową i Wroniecką),  drogi powiatowe: - nr 1739P (dł. 3,91 km) – Pniewy – Zamorze – Chudopczyce – Lubosz (gm. Kwilcz), - nr 1745P (dł. 2,98 km) – Pniewy – Łężeczki (gm. Chrzypsko Wielkie), - nr 1746P (dł. 3,53 km) – Nojewo – Chrzypsko Wielkie (gm. Chrzypsko Wielkie) - Izdebno (gm. Sieraków), - nr 1747P (dł. 0,39 km) – Nojewo – Orle Wielkie – Strzyźmin (gm. Chrzypsko Wielkie), - nr 1748P (dł. 1,99 km) – Orle Wielkie (gm. Chrzypsko Wielkie) – Nosalewo – Bielejewo (gm. Ostroróg),

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

- nr 1749P (dł. 5,43 km) – Psarskie – Gnuszyn – Białokosz (gm. Chrzypsko Wielkie), - nr 1852P (dł. 4,05 km) – Ostroróg (gm. Ostroróg) – Koźle (gm. Szamotuły) – Przystanki, - nr 1873P – Lubosina – Chełmno (dr. kraj. nr 92), - nr 1874P (dł. 9,17 km) – Otorowo (gm. Szamotuły) – Przystanki, - nr 1875P (dł. 7,3 km) – Nojewo – Buszewo, - nr 1876P (dł. 3,8 km) – Psarskie – Zajączkowo, - nr 1877P (dł. 11,19 km) – Podpniewki – Nojewo, - nr 1878P (dł. 6,97 km) – Pniewy – Konin – Lubosina, - nr 1879P (dł. 6,28 km) – Podrzewie – Lubosina – Buszewo, - nr 1880P (dł. 5,37 km) – Chełmno – Konin – Koninek, - nr 1881P (dł. 5,64 km) – Jakubowo – Turowo – Brody (gm. Lwówek), - nr 1882P (dł. 2,02 km) – Duszniki (gm. Duszniki) – Chełmno,  drogi gminne: - nr 266506P – Zajączkowo – Otorowo (gm. Szamotuły), - nr 266507P – Orliczko – Zajączkowo – Otorowo (gm. Szamotuły), - nr 266508P – Zajączkowo – Kikowo, - nr 266509P – Buszewko, - nr 266510P – Chełmno, - nr 266511P – Chełmno – Turowo, - nr 266512P – Pniewy – Rudka – Psarce – Karmin, - nr 266513P – Pniewy (fragment ulic Poznańskiej, Międzychodzkiej i Św. U. Ledóchowskiej), - nr 266514P – Pniewy (fragment ulic Turowskiej i Jakubowskiej), - nr 266515P – Pniewy – Lubocześnica, - nr 266516P – Białokoszyce – Lubocześnica, - nr 266517P – Nojewo – Kikowo - nr 266518P – Zajączkowo – Ostroróg (gm. Ostroróg), Na terenie gminy Pniewy występują drogi zaliczone do następujących klas dróg:  główne ruchu przyspieszonego, oznaczone symbolem GP- drogi krajowe nr 24 i 92,  główne, oznaczone symbolem G – droga wojewódzka nr 187,  zbiorcze, oznaczone symbolem Z – droga wojewódzka nr 116.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Głównymi ulicami miejskimi w Pniewach są zlokalizowane w ciągu drogi wojewódzkiej nr 187: Wroniecka, Dworcowa, Pocztowa, Wolności i Lwówecka oraz ulice prowadzące od drogi krajowej nr 24 i 92: Poznańska, Międzychodzka i św. Urszuli Ledóchowskiej.

Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe jednotorowe:  linia Rokietnica – Pniewy – Międzychód (stacje Nojewo oraz Kikowo),  linia Szamotuły – Ostroróg – Sieraków – Międzychód (stacje Lubosina oraz Pniewy). Obie linie są aktualnie wyłączone z użytkowania. Gmina Pniewy posiada liczne połączenia autobusowe. Trasy autobusowe prowadzą wzdłuż dróg krajowych nr 92 i 24, wojewódzkiej 187 i części dróg powiatowych. Pniewy posiadają połączenia autobusowe z pobliskimi większymi miastami regionu, a także z odleglejszymi miastami spoza województwa wielkopolskiego, m.in. z Głogowem, Gorzowem Wielkopolskim, Kielcami, Kołobrzegiem i Szczecinem.

3.1.2 Zasoby mieszkaniowe

Na przestrzeni lat 2008-2013 można zaobserwować tendencję wzrostową liczby mieszkań na terenie gminy Pniewy. W analizowanym okresie przyrost ten wyniósł 160 mieszkań, co stanowi 4,41%. W związku ze wzrostem liczby mieszkań, również liczba izb oraz powierzchnia użytkowa mieszkań rokrocznie zwiększała się. Porównując rok 2008 z 2013 liczba izb wzrosła o 6,87%, natomiast powierzchnia o 7,81%. Sytuacja ta ma związek z obserwowanym w ostatnim czasie rozkwitem rynku budowlanego oraz nieruchomości.

Tabela 3. Zasoby mieszkaniowe w gminie Pniewy w latach 2008 - 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013 mieszkania 3472 3485 3576 3589 3612 3632 izby 14288 14360 15036 15110 15234 15341 powierzchnia użytkowa mieszkań [m2] 294608 296731 311551 313353 316563 319566 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Stopień wyposażenia mieszkań w podstawowe instalacje w gminie Pniewy jest wysoki i w pewnym stopniu obrazuje poziom życia lokalnej ludności. W ponad 98% mieszkań zapewniony jest dostęp do wodociągu, a w 95,7% do ustępu spłukiwanego. W łazienkę natomiast wyposażonych jest blisko 93% mieszkań, a w centralne ogrzewanie 76,84%. Najmniej mieszkań posiada dostęp do gazu sieciowego – 46,89%. Ich liczba w analizowanym okresie, porównując rok początkowy i końcowy, wzrosła o 4,72%. Procent wyposażenia mieszkań w pozostałe media wykazywał zdecydowaną tendencję wzrostową.

Tabela 4. Poziom wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne w gminie Pniewy 2008 2009 2010 2011 2012 2013 % mieszkań wyposażonych w wodociąg 97,55% 97,62% 98,60% 98,61% 98,62% 98,62% % mieszkań wyposażonych w ustęp spłukiwany 90,24% 90,33% 95,64% 95,65% 95,68% 95,70% % mieszkań wyposażonych w łazienkę 88,25% 88,29% 92,81% 92,84% 92,88% 92,92% % mieszkań wyposażonych w centralne ogrzewanie 70,97% 71,22% 76,48% 76,57% 76,72% 76,84% % mieszkań wyposażonych w gaz sieciowy 42,17% 47,40% 47,18% 47,06% 47,04% 46,89% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

3.1.3 Sieć wodociągowa

Gmina Pniewy jest w znacznym stopniu pokryta siecią wodociągową. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ponad 91% (11458 osób) ludności korzysta z tej sieci, a w ostatnich latach liczba ta systematycznie rośnie. Na terenie gminy sieć wodociągowa wynosi 182,4 km, porównując rok 2008 z 2013 długość sieci wzrosła o 7,7 km. Również liczba przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na przestrzeni lat 2008-2014 wykazuje tendencję wzrostową. W roku 2008 wynosiła 1820, natomiast w 2014 r. już 2039, oznacza to wzrost o 10,75%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 1. Sieć wodociągowa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Gospodarką wodno-kanalizacyjną na terenie Gminy zajmuje się Pniewskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. Główną formę zaopatrzenia w wodę ludności gminy Pniewy oraz zaspokojenia potrzeb przemysłu i gospodarstw rolnych stanowią ujęcia wód podziemnych. Większość mieszkańców zaopatrywana jest w wodę z ujęć komunalnych. Wodociągi lokalne zaopatrują głównie gospodarstwa rolne oraz spółdzielnie rolnicze. Na terenie gminy znajdują się dwa wodociągi grupowe – Nojewo (północna część gminy) oraz Pniewy (część środkowa i południowa). Pojedyncze głębinowe ujęcia wody znajdujące się w wioskach są wystarczające dla zapewnienia w wodę lokalny przemysł. Wieś Turowo jest zaopatrywane w wodę z sieci wodociągowej gminy Lwówek. Pierwsze studnie głębinowe dla potrzeb komunalnych wykonano w Pniewach w 1975 roku. Obecnie eksploatowanych jest 5 studni głębinowych. Ich głębokość wynosi od 29 m do 57,7 m. Wydajność ogólna wynosi 101,0 m3/h i 2400 m3/dobę. Woda czerpana jest z warstw wodonośnych czwartorzędowych – plejstocenu. Hydrofornia w Nojewie została przejęta w 1993 roku od WZUM Przeźmierowo. Wybudowano ją w 1978 roku. Pierwotnie były to dwie studnie głębinowe: jedna z roku 1974, druga z 1984 r. Następnie wywiercono trzecią w roku 1993. Studnie mają głębokość od 81 m do 154 m. W chwili obecnej wydajność studni i całej hydroforni wynosi 43,0 m3/h oraz 511 m3/dobę. Woda czerpana jest z warstw wodonośnych trzeciorzędowych – mioceńskich.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

3.1.4 Sieć kanalizacyjna

W 2013 r. długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Pniewy wynosiła 73,1 km. Na przestrzeni lat 2008-2013 widoczny jest systematyczny wzrost jej długości, ogólny przyrost wynosi 19,8 km. Podobna tendencja zauważalna jest w liczbie ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej. W analizowanym okresie ta liczba wzrosła o 1,8%. Również liczba przyłączy prowadzących do budynków oraz odprowadzonych ścieków na przestrzeni ostatnich 7 lat zwiększyła się, odpowiednio o 19,12% i 10,69%.

Wykres 2. Sieć kanalizacyjna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na terenie gminy Pniewy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków mechaniczno- biologiczna w Pniewach, o przepustowości 2130 dm3/dobę, z możliwością zwiększenia jej przepustowości do 3500 m³/dobę. Usługi w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków realizowane są na terenach intensywnej zabudowy w sposób zbiorowy. Sieć kanalizacji sanitarnej znajduje się w Pniewach oraz we wsiach: Chełmno, Zamorze, Lubocześnica, Koszanowo, Lubosina, Turowo, Dębina, Buszewko, Buszewo i Przystanki. Ścieki odprowadzane są systemem mieszanym ( grawitacyjnym i grawitacyjno – tłocznym). Istnieją również przewody ciśnieniowe przetłaczające ścieki do kanalizacji grawitacyjnej. Na terenie miasta znajduje się 16 przepompowni ścieków, a na terenie wsi 13. Na terenach o zabudowie rozproszonej gospodarka kanalizacyjna organizowana jest w sposób indywidualny. Na wsiach istnieją przyzagrodowe i przyblokowe zbiorniki bezodpływowe

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 okresowo opróżniane wozami asenizacyjnymi wywożącymi ścieki do oczyszczalni. Sieć kanalizacji deszczowej występuje na terenie miasta Pniewy na drogach utwardzonych. 3.1.5 Sieć gazowa

Z sieci gazowej na terenie gminy Pniewy w 2013 r. korzystało tylko 46,89% ludności, czyli 1722 osoby. W analizowanym okresie ta liczba wahała się. Na przestrzeni lat 2008-2013 liczba osób korzystających z sieci gazowej wzrosła o 4,72%. Również zużycie gazu przez mieszkańców wykazywało zmienną tendencję, w 2013 r. wynosiło ono 1345,2 tys. m3. Wykres 3. Sieć gazowa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Z obszaru całej gminy, jedynie miasto Pniewy jest w znacznej części wyposażone w sieć gazową. Przez południową część gminy przebiega gazociąg tranzytowy wysokiego ciśnienia DN 1400 o ciśnieniu roboczym 8,4 MPa wraz z kablem światłowodowym. Na południe od Pniew, na pograniczu miasta i sołectwa Jakubowo znajduje się stacja gazowa wysokiego ciśnienia o przepustowości Q=4000 m3/h, zmodernizowana w 1998 roku. Prowadzi od niej gazociąg średniego ciśnienia, który zaopatruje w gaz miasto Pniewy. Na obszarze gminy znajduje się także gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250, odboczka Opartowo – Wronki, wybudowana w 1998 roku oraz gazociąg wysokiego ciśnienia DN 50, odboczka Pniewy. Długość czynnej sieci ogółem w 2013 r. wynosiła 68,15 km.

3.1.6 Energetyka i ciepłownictwo

Przez południowy obszar gminy prowadzi tranzytowy ropociąg – na południe od miejscowości Chełmno, wzdłuż drogi krajowej nr 92, przez południowy fragment miasta Pniewy oraz na północ od miejscowości Zamorze.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Gmina Pniewy zasilana jest z zewnętrznego systemu sieci 110kV przez stację transformatorowo-rozdzielczą 110/15kV GPZ „Pniewy”. Stacja ta znajduje się w południowej części miasta przy drodze krajowej nr 2 na Świecko. Wychodzą z niej 4 linie napowietrzne WN-110kV. Zasilanie miasta oraz poszczególnych wsi odbywa się liniami napowietrznymi SN-15kV, a w przypadku zwartej zabudowy siecią kablową. Z GPZ „Pniewy” wychodzą główne linie napowietrzne SN-15kV, od których odchodzą odgałęzienia zasilające stacje transformatorowe 15/0,4kV. Na terenie gminy Pniewy zlokalizowane są następujące odcinki linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia WN 110kV: - relacja „Plewiska-Pniewy”, - relacja „Pniewy – Wronki”, - relacja „Pniewy – Sieraków”. W mieście coraz większa liczba zakładów i mieszkańców korzysta z gazu w celach grzewczych, wiąże się to z koniecznością dalszej rozbudowy sieci gazowej. Gazem zasilane są również obiekty użyteczności publicznej oraz kotłownie pracujące dla potrzeb grzewczych osiedli mieszkaniowych. W gminie mieszkańcy oraz zakłady dla potrzeb cieplnych wykorzystują kotły na paliwo stałe, a dla celów bytowych gaz płynny. Na terenie miasta Pniewy funkcjonuje sieć i kotłownia zbiorowa, której właścicielem jest Firma Veolia. Kotłownia w Chełmnie, której właścicielem jest PTBS pracuje na potrzeby odbiorców ciepła zlokalizowanych w budynkach wielorodzinnych, a także budynku szkoły podstawowej. Kotłownia ta jest opalana węglem brunatnym i ekogroszkiem. Łącznie na terenie gminy Pniewy ciepłownia Veolia dostarcza ciepło do 44 obiektów, o łącznej wartości 27 888 GJ. Większość mieszkańców pozostałego obszaru gminy dla potrzeb grzewczych wykorzystuje indywidualne źródła ciepła, zasilane głównie węglem kamiennym, olejem lub drewnem.

3.1.7 Gospodarka odpadami

Od 1 lipca 2013 r. na terenie gminy Pniewy funkcjonuje nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Jego podstawowym elementem jest podniesienie sprawności systemów zbierania odpadów z jednoczesnym zapewnieniem ich odzysku i unieszkodliwiania w instalacjach spełniających wymagania ochrony środowiska. Wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji i niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych bardzo korzystnie wpływa na stan środowiska w gminie. Przyczynia się to do zmniejszenia ilości odpadów kierowanych bezpośrednio na składowiska poprzez poddawanie ich w pierwszej kolejności procesom

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 odzysku. Ponadto objęcie wszystkich mieszkańców gminy Pniewy zorganizowanym systemem zbierania odpadów (właściciele nieruchomości zamieszkałych, niezamieszkałych i mieszanych) eliminuje zjawisko niekontrolowanego pozbywania się odpadów, przeciwdziała powstawaniu dzikich „wysypisk śmieci”.

Na terenie Gminy Pniewy funkcjonują następujące systemy zbiorki odpadów: 1. System selektywnej zbiorki i odbioru odpadów komunalnych. 2. System zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. 3. System zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości. 4. System zbierania odpadów komunalnych na terenie obiektów przemysłowych, handlowych, usługowych i użyteczności publicznej.

System selektywnej zbiórki i odbioru odpadów komunalnych dotyczy odpadów z papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych oraz innych odpadów powstających w gospodarstwach domowych, w tym odpadów ulegających biodegradacji w tym zielonych, odpadów niebezpiecznych, takich jak: zużyte baterie i przeterminowane leki, odpadów wielkogabarytowych i odpadów z remontów. Zarówno wyżej skazane odpady jak i odpady zmieszane zebrane z terenu Gminy Pniewy, przekazywane są do RIPOK. Każda z Gmin ma przypisaną Regionalną Instalację Przetwarzania odpadów Komunalnych – RIPOK. RIPOK, do którego należy gmina Pniewy to Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Clean City w miejscowości Mnichy, gm. Międzychód.

Od 2009 r. liczba zebranych odpadów zmieszanych zmniejszała się. W 2013 r. na terenie gminy Pniewy zebrano łącznie 1609,08 ton odpadów. Na przestrzeni lat 2008-2013 ich liczba zmniejszyła się o 12,48%. Na jednego mieszkańca przypadało w 2013 r. 128,7 kg, podczas gdy w roku 2008 było to 152,3 kg. Oznacza to spadek o 15,5%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 4. Zebrane odpady zmieszane w gminie Pniewy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2014 r. na terenie gminy Pniewy w selektywnej zbiórce odpadów zebrano łącznie 959,3 Mg odpadów. Spośród nich największy udział posiadają odpady ulegające biodegradacji, które stanowią 28,16% sumy odpadów. Drugim pod względem ilości zebranych odpadów rodzajem jest szkło, które stanowi 26,2% wszystkich odpadów. W badanym okresie najmniej zebrano leków (0,5 Mg) oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (11,8 Mg).

Tabela 5 Masa selektywnie zebranych odpadów komunalnych w gminie Pniewy w okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2014 r.

RODZAJ ODPADU Ilość w Mg Papier 126,6 Szkło 251,3 Tworzywa sztuczne 174,3 Odpady ulegające biodegradacji w tym zielone 270,1 Leki 0,5 Zużyte urządzenia elektryczne i 11,8 elektroniczne PSZOK MOBILNY Odpady budowlane i rozbiórkowe 41,8 Odpady wielkogabarytowe 82,9 RAZEM: 959,3 Mg Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 5 Selektywnie zebrane odpady wg udziału

Źródło: Urząd Miejski Pniewy

4. Gospodarka

4.1.1 Przedsiębiorczość

Na terenie gminy Pniewy w 2014 r. zarejestrowanych było 1296 podmiotów gospodarczych i jest to najwyższa liczba spośród wszystkich w analizowanym okresie. W latach 2008- 2014 ich liczba wykazywała się zmiennością. Jednakże od 2011 r. widoczna jest tendencja wzrostowa. Ogólny przyrost liczby podmiotów gospodarczych na przestrzeni lat 2008-2014 wynosi 8,18%. Najmniej podmiotów odnotowano w 2009 r. - ich liczba wynosiła wówczas 1154. Wśród wszystkich podmiotów gospodarczych przeważający udział posiada sektor prywatny - 95,52%. Stosunek liczby podmiotów należących do sektora prywatnego i publicznego w analizowanym okresie utrzymywał się na zbliżonym poziomie.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 6. Podmioty gospodarcze według sektorów własnościowych w gminie Pniewy w latach 2008 - 2014

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W podziale zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na sekcje według PKD 2007 zdecydowanie przeważają te należące do sekcji G - handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (26,62%). Kolejnymi, co do liczebności, sekcjami są: F – budownictwo, do której przynależy 13,5% wszystkich przedsiębiorstw oraz C – przetwórstwo przemysłowe, której udział wynosi 10,5%. Podmioty sklasyfikowane w tych sekcjach stanowią 50,62 % ogólnej liczby zarejestrowanych w gminie Pniewy podmiotów. Natomiast najmniejszą liczebnością charakteryzują się sekcje B – górnictwo i wydobywanie, do której rokrocznie należało 1 przedsiębiorstwo oraz E (dostawy wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją), której udział w ogólnej liczbie podmiotów wynosi 0,54%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 6. Podmioty gospodarcze według sekcji i działów PKD 2007 w gminie Pniewy w latach 2009-2013

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Sekcja A (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, 50 48 51 47 47 42 rybactwo) Sekcja B (górnictwo i wydobywanie) 1 1 1 1 1 1 Sekcja C (przetwórstwo przemysłowe) 125 132 143 141 138 136 Sekcja E (dostawy wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 5 7 9 9 9 7 związana z rekultywacją) Sekcja F (budownictwo) 176 171 167 177 180 175 Sekcja G (handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, 333 353 329 350 357 345 włączając motocykle) Sekcja H (transport i gospodarka magazynowa) 112 123 121 122 127 137 Sekcja I (działalność związana z zakwaterowaniem 36 41 47 42 44 45 i usługami gastronomicznymi) Sekcja J (informacja i komunikacja) 16 17 19 18 17 23 Sekcja K (działalność 30 31 32 32 33 27 finansowa i ubezpieczeniowa) Sekcja L (działalność związana z obsługą rynku 43 45 47 51 61 65 nieruchomości) Sekcja M (działalność profesjonalna, 48 52 54 66 70 73 naukowa i techniczna) Sekcja N (działalność w zakresie usług 21 21 16 22 21 22 administrowania i działalność wspierająca) Sekcja O (administracja publiczna i obrona narodowa, 15 15 15 15 15 15 obowiązkowe zabezpieczenia społeczne) Sekcja P (edukacja) 39 41 43 50 47 46

Sekcja Q (opieka zdrowotna i pomoc społeczna) 24 28 26 27 31 33 Sekcja R (działalność związana z kulturą, 16 16 17 18 18 21 rozrywką i rekreacją) Sekcje S i T (podstawowa działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe 64 74 74 75 78 83 produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby) SUMA 1154 1216 1211 1263 1294 1296 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Dynamika zmian w liczebności poszczególnych sekcji charakteryzuje się zmiennością. W większości z nich na przestrzeni lat 2009-2014 widoczny jest wzrost liczby podmiotów. Jedynie w trzech sekcjach odnotowano spadek (A, F, K), największy wynoszący 16% (8 podmiotów) przypada na sekcję A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo. Natomiast największy przyrost liczby przedsiębiorstw odnotowano w sekcjach: M – 34,2%, L – 33,8% oraz J – 30,4%.

Wykres 7. Struktura podmiotów gospodarczych wg sekcji w 2013 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W analizowanym okresie w gminie Pniewy zauważalny jest wzrost wskaźnika liczby podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym. W 2008 r. wynosił on 149,5, natomiast w roku 2014 już 161,7. Wartości tego wskaźnika we wszystkich latach były niższe od średniej dla kraju (170) oraz województwa (184,5). Natomiast na tle powiatu szamotulskiego sytuacja w gminie Pniewy kształtuje się lepiej. W 2014 r. na 1000

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 mieszkańców w wieku produkcyjnym w gminie przypadało 161,7 podmiotów, podczas gdy w powiecie wartość tego wskaźnika wynosiła 149,5.

Wykres 8. Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

4.1.2 Bezrobocie

Bezrobocie jest negatywnym zjawiskiem, zarówno gospodarczym, jak i społecznym, które prowadzi do dalszych poważnych problemów oraz patologii. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Szamotułach na koniec października 2015 r. na terenie gminy Pniewy zarejestrowanych było 321 osób bezrobotnych. Spośród nich 196 (61,06%) stanowiły kobiety, a 154 (47,97%) to osoby długotrwale bezrobotne. Na przestrzeni lat 2008-2014 liczba osób bezrobotnych w gminie Pniewy ulegała zmianom. We wszystkich analizowanych latach liczba bezrobotnych kobiet przewyższa liczbę bezrobotnych mężczyzn. Średni udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosi 60%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 7. Liczba bezrobotnych według płci w gminie w latach 2008 - 2014 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ogółem 352 528 561 542 614 539 388 W tym 148 178 221 245 258 245 183 długotrwale bezrobotni Mężczyźni 204 238 233 198 261 207 141 Kobiety 220 290 328 344 353 332 247 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP Szamotuły

Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym, czyli stopa bezrobocia w analizowanym okresie charakteryzowała się zmienną tendencją. W 2008 r. w gminie Pniewy stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 4,4. Do 2012 r. wartość tego wskaźnika wzrastała, osiągając maksimum – 7,5. W kolejnych latach można było natomiast zaobserwować powolny spadek. W ostatnim roku analizowanego roku stopa bezrobocia wynosiła 4,9. Również w przypadku stopy bezrobocia zauważalna jest przeważająca liczba kobiet w grupie bezrobotnych. Porównując ten wskaźnik dla gminy z danymi dla powiatu szamotulskiego, można zauważyć, że przybiera on wyższe wartości w gminie. Jedynie w 2009 r. stopa bezrobocia w gminie Pniewy była niższa niż w powiecie. W 2014 r. udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w powiecie szamotulskim wynosił 4,5%, natomiast w gminie 4,9%.

Wykres 9. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym według płci

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

4.1.3 Rolnictwo oraz struktura własności gruntów

W gminie Pniewy największy udział w strukturze użytkowania terenu posiadają użytki rolne, zajmują one aż 11698 ha, czyli 73,82% powierzchni gminy. Obszary leśne stanowią natomiast 16,32% i rozciągają się na 2572 ha. Zdecydowanie mniejszą powierzchnię zajmują grunty zurbanizowane i zabudowane, takie jak tereny mieszkalne i przemysłowe, ich udział wynosi zaledwie 1,8%. Grunty pod wodami stanowią 2,57%, a tereny komunikacyjne 3%. Wykres 10. Użytkowanie gruntów w gminie Pniewy w 2014 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Warunki glebowe gminy są przeciętne. Ogólny wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej, według klasyfikacji IUNG w Puławach wynosi 66,3, przy średniej wojewódzkiej 67,6 pkt. oraz średniej krajowej 66,6 pkt. W gminie Pniewy funkcjonuje 656 gospodarstw rolnych, spośród których największy odsetek stanowią duże gospodarstwa, o łącznej powierzchni powyżej 15 ha. Ich udział w ogólnej liczbie gospodarstw wynosi 31,54%. Gospodarstwa o powierzchni od 1 ha do 5 ha stanowią 24,62%. Natomiast najmniej jest gospodarstw o powierzchni 10-15 ha – 11,28%. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 17 ha.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 11. Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych użytków rolnych na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego w 2010 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Spośród wszystkich gruntów największą część stanowią grunty należące do osób fizycznych - 71%, czyli 8263 ha. Spółdzielnie są we władaniu 16% gruntów w gminie (1915 ha). Natomiast grunty Skarbu Państwa stanowią 8%. Najmniej jest gruntów, których właścicielem są spółki prawa handlowego i inne podmioty, a także gminy. Ich odsetek w ogólnej strukturze gruntów wynosi zaledwie po 1%.

Wykres 12. Struktura własności gruntów w gminie Pniewy według stanu na dzień 1 stycznia 2014 roku

Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

4.1.4 Turystyka

Gmina Pniewy posiada wiele walorów krajoznawczo-turystycznych, które są podstawą rozwijania działalności turystycznej. Bogactwem gminy są licznie występujące jeziora – Buszewskie, Kikowskie, Lubosińskie Duże i Małe, Orliczko, Pniewy, Psarskie, Skrzynka i Zajączkowskie oraz lasy, które pokrywają ok. 16% powierzchni gminy. W Pniewach znajduje się ośrodek „Łazienki Miejskie”, w skład którego wchodzi m.in. kąpielisko, plaża i część rekreacyjno-gastronomiczna oraz miejsce do kąpieli w Zajączkowie. O atrakcyjności turystycznej gminy świadczą również liczne zachowane zabytki architektury i budownictwa. Z obszaru gminy do Krajowego Rejestru Zabytków Nieruchomych wpisanych zostało 26 obiektów. Ponadto na terenie gminy zlokalizowane są liczne pomniki przyrody oraz obszary cenne przyrodniczo, które podlegają różnym formom ochrony przyrody.

Do dyspozycji turystów i mieszkańców gminy są 2 szlaki turystyczne piesze:

 szlak żółty Nojewo – Śródka, długość 6,0 km,  szlak żółty Ostroróg – Nojewo, długość 17,6 km.

Ponadto na obszarze gminy wyznaczona została ścieżka edukacyjna „Szlakiem kani rudej” o długości 2,18 km. Ścieżka została zlokalizowana w kompleksie leśnym, w bliskim sąsiedztwie Pniew. Prowadzi od Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Dąbrowie, przez Szkółkę leśną, ukazując różne typy lasów, od borów po buczyny. Na całej trasie ustawiono szereg tablic informacyjnych. Zwiedzający mogą dowiedzieć się wiele o pracy leśnika oraz poznać formy ochrony przyrody występujące w Nadleśnictwie Pniewy.

W 1997 r. powstał Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Dąbrowie. Celem ośrodka jest umożliwienie bezpośredniego kontaktu z przyrodą, lasem oraz upowszechnianie wiedzy przyrodniczo-leśnej w społeczeństwie, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, również w ramach szkolnych programów nauczania. Infrastrukturę Ośrodka tworzą: sala wykładowa na ok. 40 osób, wyposażona w sprzęt audio-wizualny, „zielona wiata”, pomieszczenia wystawowe, czytelnia i biblioteka. Obiektom edukacyjnym towarzyszą obiekty gospodarstwa leśnego, takie jak: szkółka leśna, plantacje choinkowe, plantacje nasienne drzew leśnych, archiwum klonów „sosny noteckiej”.

Przez obszar gminy przebiega również rowerowy czarny szlak turystyczny, wiodący z Poznania do Międzychodu (fragment europejskiego szlaku rowerowego), który w granicach

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

gminy prowadzi przez Zajączkowo i Psarskie. W południowej części gminy jest szlak rowerowy KOLD. Na terenie gminy baza noclegowa jest dobrze rozwinięta. W 2014 r. obiekty noclegowe udzieliły łącznie 8722 noclegów, w tym 1671 turystom zagranicznym. 4.1.5 Sytuacja finansowa gminy

Budżet gminy jest planem finansowym, który jest uchwalany corocznie w formie uchwały budżetowej. Uwzględnia on dochody i wydatki oraz przychody i rozchody jednostki samorządu terytorialnego, a także przychody i wydatki zakładów budżetowych oraz jednostek pomocniczych. Zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej Pniewy nr II/18/14 z dnia 18 grudnia 2014 został przyjęty budżet na rok 2015, w którym ustalono dochód w wysokości 45 969 534,28 zł, natomiast wydatki w kwocie 43 600 743 zł. W budżecie zaplanowano nadwyżkę wynoszącą 2 368 791,28 zł, którą przeznaczono na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Tabela 8. Budżet gminy Pniewy w latach 2008-2014

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Dochody ogółem 40 519 467 37 758 604 39 992 249 46 626 003 41 298 175 45 422 545 46 263 136

Dochody ogółem 3 309,60 3 083,34 3 258,56 3 793,82 3 355,67 3 696,20 3 761,54 na 1 mieszkańca

Wydatki ogółem 36 192 880 41 633 255 44 913 074 45 016 668 38 565 144 45 672 235 47 771 264

Wydatki majątko 1 677 839 6 568 370 9 147 985 8 198 438 1 631 246 6 986 097 6 872 326 we inwestycyjne Wydatki ogółem 2 956,21 3 399,74 3 659,50 3 662,87 3 133,59 3 716,51 3 884,16 na 1 mieszkańca

Nadwyżka/deficyt 4 326 587 -3 874 651 -4 920 825 1 609 335 2 733 031 -249 690 -1 508 128 Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Na przestrzeni lat 2008-2014 wysokość dochodów, jak i wydatków kształtowała się na zmiennym poziomie. W 2014 r. dochód ogółem wynosił 46 263 136 zł, w porównaniu z rokiem 2008 zwiększył się o 12,42%. Również dochód w przeliczeniu na 1 mieszkańca uległ wzrostowi, w wysokości 12,02%. Natomiast suma wydatków ogółem w 2014 r. wynosiła 47 771 264 zł, jednocześnie jest to najwyższa wartość w analizowanym okresie. W latach 2008-2014 także w przypadku wydatków ogółem zauważyć można wzrost w wysokości 24,24%. Analogicznie podwyższeniu uległy wydatki w przeliczeniu

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

na 1 mieszkańca, przyrost wynosi 23,9%. W analizowanym okresie deficyt budżetowy odnotowano w czterech latach: 2009, 2010, 2013, 2014. Najwyższy przypada na 2010 r. i wynosił - 4 920 825 zł. W latach objętych badaniem pozyskano łącznie 12 675 145 zł środków z UE.

Wśród gminnych wydatków ujętych w budżecie zauważalny jest wzrost wydatków przeznaczonych na oświatę, w analizowanym okresie wynosił 17,78%. W 2014 r. wydatki te stanowiły 39,5% gminnych wydatków ogółem. Środki przeznaczone na pomoc społeczną oraz na inwestycje w latach 2008-2014 ulegały zmianom. W ostatnim roku ich udział w wydatkach ogółem wynosił odpowiednio 14,34% oraz 14,38%.

Tabela 9. Wielkość środków gminnych przeznaczonych na pomoc społeczną, inwestycje oraz oświatę

Środki gminne Forma pomocy 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Przeznaczone na pomoc 5 312 330 5 238 465 5 764 587 5 929 291 5 800 225 6 628 193 6 850 963 społeczną Przeznaczone 1 677 839 6 568 370 9 147 985 8 198 438 1 631 246 6 986 097 6 872 326 na inwestycje Przeznaczone na oświatę 15 529 938 16 021 366 16 428 981 17 540 639 18 222 639 18 359 215 18 886 922

Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Gmina Pniewy jest głównym podmiotem podejmującym działania zmierzające do realizacji określonych w Strategii celów. W związku z tym musi wykazywać zdolność finansową, która przyczyni się do realizacji zaplanowanych działań. Wieloletnia Prognoza Finansowa stanowi instrument wieloletniego planowania finansowego w jednostkach samorządu terytorialnego. Podstawowe informacje dotyczące finansów gminy zawarte w tym dokumencie zostały zaprezentowane w poniższej tabeli.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 10 Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Pniewy na lata 2014 - 2022 Wyszczególnienie 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 46 047 44 237 44 466 45 311 45 765 46 222 46 684 47 151 47 623 Dochody ogółem, w tym: 543,50 800,00 900,00 800,00 000,00 600,00 800,00 600,00 000,00 44 404 43 637 44 466 45 311 45 765 46 222 46 684 47 151 47 623 bieżące 167,50 800,00 900,00 800,00 000,00 600,00 800,00 600,00 000,00 1 643 majątkowe 600 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 376,00 w tym ze sprzedaży majątku 635 000,00 600 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 49 219 41 869 42 091 43 140 43 133 43 173 43 309 43 776 44 248 Wydatki ogółem, w tym: 783,50 008,72 000,00 900,00 500,00 600,00 800,00 600,00 000,00 41 955 41 087 41 071 41 374 41 785 42 089 42 510 42 935 43 365 wydatki bieżące, w tym: 920,50 400,00 000,00 400,00 000,00 600,00 800,00 600,00 000,00 1 092 odsetki 772 500,00 988 000,00 875 000,00 774 500,00 648 000,00 500 000,00 333 000,00 167 000,00 000,00 z tytułu gwarancji i 424 140,00 352 960,00 112 400,00 112 400,00 112 400,00 112 400,00 112 400,00 112 400,00 112 400,00 poręczeń 7 263 1 020 1 766 1 348 1 084 wydatki majątkowe 781 608,72 799 000,00 841 000,00 883 000,00 863,00 000,00 500,00 500,00 000,00 -3 172 2 368 2 375 2 170 2 631 3 049 3 375 3 375 3 375 Wynik budżetowy 240,00 791,28 900,00 900,00 500,00 000,00 000,00 000,00 000,00 5 281 Przychody ogółem, w tym: 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 0,00 0,00 0,00 000,00 nadwyżka budżetowa z lat 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ubiegłych zaciągnięcie kredytów/ 3 580 pożyczek i emisja 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 000,00 papierów wartościowych

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

1 671 wolne środki 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 000,00 inne 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 0,00 0,00 0,00 2 108 2 398 2 405 2 200 2 661 3 079 3 375 3 375 3 375 Rozchody ogółem, w tym: 760,00 791,28 900,00 900,00 500,00 000,00 000,00 000,00 000,00 spłata kredytów/ pożyczek 2 108 2 398 2 405 2 200 2 661 3 079 3 375 3 375 3 375 i wykup papierów 760,00 791,28 900,00 900,00 500,00 000,00 000,00 000,00 000,00 wartościowych w tym łączna kwota wyłączeń z limitu spłaty 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 zobowiązań o którym mowa w art. 243 ustawy inne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 22 871 20 472 18 066 15 865 13 204 10 125 6 750 3 375 Kwota długu 0,00 091,28 300,00 400,00 500,00 000,00 000,00 000,00 000,00 Maksymalny dopuszczalny wskaźnik 10,10% 9,33% 8,27% 7,15% 7,82% 8,34% 8,78% 8,86% 8,94% spłaty zobowiązań Relacja planowanej łącznej kwoty spłaty 7,18% 8,69% 7,89% 7,04% 7,75% 8,31% 8,54% 8,10% 7,67% zobowiązań do dochodów Spełnienie wskaźnika TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK spłaty z art. 243 ufp Źródło: Opracowanie własne na podstawie Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Pniewy na lata 2014 - 2022

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Zgodnie z art. 243 obowiązującej ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 Nr 157 poz. 1240), organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty, przypadających w danym roku budżetowym: spłat rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, wykupów papierów wartościowych oraz spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów ogółem budżetu. Jak pokazują dane zamieszczone w powyższej tabeli, w przypadku Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Pniewy na lata 2014 - 2022, relacja planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań do dochodów w każdym roku przyjmuje wartość niższą niż wartość dopuszczalnego wskaźnika spłaty zobowiązań, określonego zgodnie z zapisami art. 243 Ustawy o finansach publicznych. Relacja planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań do dochodów w każdym roku prognozowanego okresu odznacza się wartościami dużo niższym niż dopuszczalna wartość wskaźnika spłaty zobowiązań, co jednoznacznie wskazuje na duże możliwości w finansowaniu przyszłych inwestycji. Atrakcyjną formą finansowania inwestycji są źródła zewnętrzne, w szczególności bezzwrotne dotacje z funduszy europejskich. Gmina Pniewy realizuje szereg inwestycji współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz innych źródeł zewnętrznych, które mają na celu podniesienie konkurencyjności gminy oraz jakości życia jej mieszkańców.

Tabela 11. Inwestycje współfinansowane ze środków unijnych w gminie Pniewy, w latach 2003-2015

Źródło Wysokość Termin Lp. Nazwa projektu Koszt dofinansowania dofinansowania realizacji Budowa kanalizacji sanitarnej 1 SAPARD 1 170 755,00 578 470 2003 dla wsi Zamorze Budowa sieci wodociągowej 2 SAPARD 517 862,00 255 107 2004 dla wsi Turowo Poprawa stanu Zintegrowany Program środowiska naturalnego Operacyjny Rozwoju 3 12 538 821,53 8 040 089,42 2005-2006 poprzez rozbudowę Regionalnego 2004- i modernizację 2006

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Źródło Wysokość Termin Lp. Nazwa projektu Koszt dofinansowania dofinansowania realizacji oczyszczalni ścieków w Pnie wach Budowa sieci kanalizacji Program Rozwoju sanitarnej we wschodniej Obszarów Wiejskich 4 3 201 715,48 1 968 267,00 2010 części gminy Pniewy - etap na lata 2007-2013 II – wieś Koszanowo Budowa sieci kanalizacji Program Rozwoju sanitarnej we wschodniej Obszarów Wiejskich 3 118 078,33 5 1 812 696,00 2010-2012 części gminy Pniewy - etap na lata 2007-2013 III Koszanowo - Lubosina Budowa infrastruktury dla terenów inwestycyjnych Wielkopolski Regional 6 w rejonie ul. Poznańskiej ny Program Operacyjny 2 320 631,43 1 095 764,16 2010-2011 w Pniewach na lata 2007-2013

Budowa boiska wielofunkcyjnego PROW 7 stanowiącego centrum 2007-2013 Odnowa 549 531,92 250 000,00 2011-2013 sportowo – rekreacyjne i rozwój wsi wsi Chełmno Renowacja, zabezpieczenie i oznakowanie 8 kąpieliska „Łazienek PO „RYBY” 731 111,53 248 961,49 2013-2014 Miejskich przy ul. Jeziornej w Pniewach Renowacja, zabezpieczenie i oznakowanie 9 kąpieliska „Łazienek PO „RYBY” 1 034 727,08 457 000,00 2013-2014 Miejskich” przy ul. Jeziornej w Pniewach PROW Budowa świetlicy wiejskiej 10 2007-2013 Odnowa 1 040 345,59 305 000,00 2013-2014 (Zajączkowo) i rozwój wsi Doposażenie świetlic wiejskich, stanowiących 2013-2014 centrum kulturalno – PROW rekreacyjne 11 2007-2013 Odnowa 181 024,98 115 000,00 wsi w Lubocześnicy, i rozwój wsi Chełmnie, Nojewie, Orliczku,

Przystankach, Dębinie, Koninie, Zagospodarowanie terenu PROW przy świetlicy we 12 2007-2013 Odnowa 171 621,22 93 000,00 2013-2014 wsi Rudka wraz z jej i rozwój wsi wyposażeniem Nasza tradycja , naszym PROW bogactwem – stworzenie izby 13 2007-2013 Odnowa 313 511,41 90 000,00 2014 pamięci we wsi Orliczko i rozwój wsi

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Źródło Wysokość Termin Lp. Nazwa projektu Koszt dofinansowania dofinansowania realizacji

Przystań wędrowca – PROW stworzenie przystanku 15 2007-2013 Odnowa 123 512,36 30 000,00 2014 turystycznego i rozwój wsi we wsi Kikowo Przystań wędrowca – PROW stworzenie przystanku 16 2007-2013 Odnowa 142 906,38 30 000,00 2014 turystycznego i rozwój wsi we wsi Psarskie Nasze wiejskie centrum PROW kultury – 17 2007-2013 Odnowa 252 150,00 100 000,00 2014 modernizacja świetlicy i rozwój wsi wiejskiej we wsi Przystanki Bezpieczny chełmnianin – PROW stworzenie bezpiecznego 2014 18 2007-2013 Odnowa 74 499,99 39 906,00 dojścia do centrum kulturalno i rozwój wsi – rekreacyjnego wsi Chełmno Widoki z Buszewskiej PROW 19 wieżyczki – punkt widokowy 2007-2013 Odnowa 323 009,45 100 000,00 2014 we wsi Buszewo i rozwój wsi PROW Zagospodarowanie placu 20 2007-2013 Odnowa 47 072,72 24 997,27 2014 zabaw i boiska w Kikowie i rozwój wsi Nasze wiejskie centrum PROW kultury – 21 2007-2013 Odnowa 181 256,42 93 044,20 2014-2015 modernizacja świetlicy i rozwój wsi wiejskiej we wsi Konin Zakup sprzętu specjalistycznego 22 WRPO 2007-2013 679 320,00 543 456,00 2015 dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Pniewach Źródło: Urząd Miejski Pniewy 5. Demografia

5.1.1 Liczba ludności

Liczba ludności gminy Pniewy na przestrzeni lat 2008-2012 charakteryzowała się tendencją wzrostową, przyrost mieszkańców w tym okresie wyniósł 64 osoby. W kolejnym roku natomiast liczba mieszkańców zmniejszyła się o 18 osób. W ostatnim roku analizowanego okresu można zauważyć ponowny wzrost, który stanowi 8 osób. Sumaryczny przyrost liczby ludności na przestrzeni lat 2008-2014 wynosi 0,44%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 13. Liczba ludności w gminie Pniewy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego Pniewy

Poniższa tabela przedstawia zestawienie liczby ludności w poszczególnych jednostkach osadniczych gminy Pniewy na przestrzeni lat 2008-2014. Na pierwszym miejscu pod względem liczby ludności jest miasto Pniewy, będące siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Miasto zamieszkiwane jest przez 7791 osób, co stanowi 63,37% całkowitej liczby mieszkańców gminy, w analizowanym okresie zauważalny jest wzrost liczby mieszkańców Pniew, który wynosi 1,8%. Drugie pod względem zaludnienia jest Chełmno, które w 2014 r. było zamieszkiwane przez 430 osób (3,49% ogólnej liczby mieszkańców). Kolejnymi co do wielkości liczby mieszkańców miejscowościami są: Nojewo (2,39%), Turowo (2,31%) oraz Psarskie (2,27%). Natomiast miejscowościami o najmniejszej liczbie ludności są: Berdychowo, Podborowo, Dąbrowa. Tabela 12. Liczba ludności w Gminie Pniewy z podziałem na miejscowości Nazwa jednostki osadniczej 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Berdychowo 2 2 2 2 2 2 2 Buszewko 158 157 152 157 150 152 157 Buszewo 166 177 163 168 168 165 162 Chełmno 427 434 434 429 436 421 430 Dąbrowa 5 5 5 5 5 5 5 Dębina 224 224 228 218 211 209 210 Dęborzyce 167 166 172 178 183 186 192 Jakubowo 99 102 95 95 92 90 89

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Karmin 110 110 109 104 100 101 98 Kikowo 151 158 153 155 153 151 147 Konin 207 206 208 201 203 201 199 Konin-Huby 11 10 13 14 14 14 15 Koninek 149 144 140 137 134 133 135 Koszanowo 213 213 208 202 198 201 193 Lubocześnica 210 204 207 207 210 216 215 Lubosina 226 226 224 225 222 216 206 Lubosinek 42 41 42 43 42 41 41 Nojewo 294 284 286 287 298 294 295 Nosalewo 60 65 66 66 64 65 69 Orliczko 156 150 151 149 149 153 149 Pniewy 7650 7653 7721 7754 7772 7770 7791 Podborowo 4 4 4 4 4 4 4 Podpniewki 149 146 141 138 137 145 147 Przystanki 152 158 144 150 152 145 147 Psarce 38 39 41 44 46 47 48 Psarki 20 19 10 9 9 9 9 Psarskie 274 274 271 272 275 281 280 Rudka 86 86 86 87 94 99 95 Szymanowo 21 21 21 18 12 11 10 Turowo 284 282 284 284 289 284 286 Zajączkowo 281 278 283 279 275 272 265 Zamorze 204 205 205 206 205 203 203 RAZEM 12240 12243 12270 12287 12304 12286 12294 Źródło: Urząd Miejski Pniewy W każdym roku rozpatrywanego okresu liczba kobiet w gminie Pniewy była wyższa od liczby mężczyzn. Jednakże można zauważyć, że na przestrzeni lat 2008-2014 ta dysproporcja nieznacznie zmniejszyła się. W 2008 r. udział kobiet w ogólnej liczbie mieszkańców wynosił 51,79%, natomiast w 2014 r. 51,38%. Współczynnik feminizacji w 2014 r. wynosił 105, w badanym okresie uległ on zmniejszeniu, gdyż w początkowym roku na 100 mężczyzn przypadało 107 kobiet. Tabela 13. Liczba ludności wg płci w gminie Pniewy w latach 2008-2014 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Mężczyźni 5861 5871 6023 6050 6059 6075 6101 Kobiety 6297 6306 6395 6413 6447 6421 6449 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

5.1.2 Gęstość zaludnienia

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego gmina Pniewy zajmuje powierzchnię 158,47 km2, z czego 9,32 km2 przypada na obszar miejski, natomiast 149,15 km2 zajmują tereny wiejskie. W 2014 r. gęstość zaludnienia w gminie Pniewy wynosiła 79 osób/km2. Porównując tę wartość z danymi dotyczącymi kraju (123 osoby/km2), województwa wielkopolskiego (116 osób/km2) oraz powiatu szamotulskiego (80 osób/km2) można zauważyć, iż jest ona od nich niższa, a zatem obszar gminy jest słabiej zaludniony.

Tabela 14. Gęstość zaludnienia wybranych jednostek terytorialnych

Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska 122 122 123 123 123 123 123 Woj. wielkopolskie 114 114 116 116 116 116 116 Powiat szamotulski 78 78 79 79 80 80 80 Gmina Pniewy 77 77 78 79 79 79 79 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.1.3 Ruch naturalny

W latach 2008-2014 przyrost naturalny w gminie Pniewy charakteryzował się dużą zmiennością, jednakże w każdym roku analizowanego okresu przyjmował on dodatnie wartości. Związane jest to z wyższą liczbą urodzeń niż zgonów. Najwyższą wartość przyrostu naturalnego odnotowano w roku początkowym - wynosił on wówczas 72, z kolei najniższa wartość 25 przypada na następny rok – 2009. Dodatnie wartości przyrostu naturalnego oraz ich wzrost w ostatnim roku, pozwala prognozować pozytywną sytuację demograficzną w przyszłości. Również w przypadku liczy urodzeń oraz zgonów zauważalna jest duża zmienność. Najwięcej urodzeń odnotowano w 2012 r. – 169. Najwyższa liczba zgonów przypada na rok 2013 – 113.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 15. Ruch naturalny na terenie gminy Pniewy na przestrzeni lat 2008-2014

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Urodzenia żywe 164 153 149 155 169 149 149 Zgony ogółem 92 128 94 101 111 113 94 Przyrost naturalny 72 25 55 54 58 36 55 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.1.4 Migracje ludności

Poza przyrostem naturalnym na sytuację demograficzną wpływ mają także ruchy migracyjne, przedstawione za pomocą liczby wymeldowań i zameldowań, które w sumie składają się na tzw. saldo migracji. Na przestrzeni lat 2008-2014 w gminie Pniewy saldo migracji, przybierało zmienne wartości, tylko w roku 2010 saldo było dodatnie, wszystkie pozostałe lata cechuje ujemne saldo migracji. Największy udział w liczbie zameldowań ogółem stanowiły zameldowania ze wsi. W przypadku emigracji, najczęściej wybieranym kierunkiem poza jednym rokiem (2008) była wieś.

Tabela 16. Ruch migracyjny na terenie gminy Pniewy

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Zameldowania ogółem 142 149 193 136 144 148 126 Zameldowania z miast 62 48 72 65 67 61 59 Zameldowania ze wsi 78 93 121 69 75 85 66 Zameldowania z zagranicy 2 8 0 2 2 2 1 Wymeldowania ogółem 163 161 176 145 150 160 148 Wymeldowania do miast 86 63 89 55 52 77 53 Wymeldowania na wieś 64 94 86 90 98 79 92 Wymeldowania za granicę 13 4 1 0 0 4 3 Saldo migracji -21 -12 17 -9 -6 -12 -22 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

5.1.5 Małżeństwa

Na przestrzeni lat 2008-2013 widoczny jest stopniowy spadek wskaźnika liczby zawartych małżeństw na 1000 ludności. W 2008 r. jego wartość wynosiła 7,65, natomiast w roku 2013 r. już 4,72, oznacza to spadek o 38,31%. Ta negatywna tendencja zauważalna jest w ostatnim czasie w całym kraju i związana jest ze zmianą stylu życia społeczeństwa.

Wykres 14. Liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.1.6 Struktura ludności ze względu na wiek

Największy udział w strukturze ludności ze względu na grupy wiekowe w 2014 roku posiadał przedział 20-39 lat (32,78%). Jednocześnie w badanym okresie liczebność tej grupy zwiększyła się o 3,89%. Kolejną pod względem liczby ludności jest grupa należąca do przedziału wiekowego 40-59 lat, stanowi ona 26,4% ogólnej liczby mieszkańców. Ta grupa natomiast charakteryzuje się tendencją spadkową, ubytek w jej liczebności wynosi 3%. Najmniej liczną grupą są osoby zaliczające się do przedziału wiekowego 80 lat i więcej. Ta grupa liczy tylko 356 osób, co stanowi 2,83% ogółu mieszkańców. W badanym okresie ten przedział charakteryzuje się tendencją wzrostową, o 5,06%.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 17. Liczba ludności według grup wiekowych Grupa wiekowa 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0-19 3091 3034 3027 2970 2946 2891 2878

20-39 3954 3995 4134 4149 4152 4136 4114

40-59 3336 3325 3315 3310 3267 3264 3236

60-79 1439 1483 1596 1689 1780 1861 1966

80 i więcej 338 340 346 345 361 344 356 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W podziale społeczeństwa na ekonomiczne grupy zdecydowaną większość stanowią osoby w wieku produkcyjnym (63,9%). W analizowanym okresie ich liczba zwiększała się do 2010 r., następnie wykazuje ona tendencję spadkową. Ubytek ludności w tej grupie w latach 2010-2014 wynosi 2,33%. Kolejną pod względem liczebności grupę stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym. Ich udział w ogólnej liczbie ludności wynosi 20,7%. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym na przestrzeni lat 2008-2014 zmniejszała się. Porównując rok początkowy z 2014 spadek ten wynosi 3,35%. Natomiast analizując liczbę ludności w wieku poprodukcyjnym w gminie Pniewy, zauważyć można, iż charakteryzuje się ona największą dynamiką, jej wzrost w badanym okresie wynosi 21,96%. Udział tej grupy ekonomicznej w ogólnej liczbie ludności w 2014r. wynosił 15,3%. Struktura ludności gminy Pniewy w podziale na grupy ekonomiczne odpowiada typowej strukturze polskiego społeczeństwa. Wykres 15. Struktura według ekonomicznych grup ludności

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Na każde 100 osób w wieku produkcyjnym w 2014 roku w gminie Pniewy przypadało 56,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. Porównując wartości tego wskaźnika obciążenia demograficznego z sytuacją w kraju, województwie wielkopolskim i powiecie szamotulskim zauważyć można, iż dla gminy przybiera on niższe wartości. Obrazuje to bardziej korzystną sytuację demograficzną. Jednakże na przestrzeni lat 2008-2014 liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wykazywała się zmiennością. W analizowanym okresie wzrosła ona o 6,55%.

Wykres 16. Wskaźnik obciążenia demograficznego – ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

6. Sfera społeczna

6.1.1 Ochrona zdrowia

W ramach opieki zdrowotnej na terenie gminy Pniewy funkcjonują placówki służby zdrowia w ramach NFZ:  Centrum Leczniczo – Rehabilitacyjne "Postęp" sp. z o.o. w Pniewach, Poradnia ogólna POZ  NZOZ Gabinety Lekarskie w Pniewach,  Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska w Pniewach,  Indywidualna Praktyka Pielęgniarska  Poradnia Położnej Środowiskowej-Rodzinnej  Podstacja Pogotowia Ratunkowego oraz prywatne gabinety lekarskie, stomatologiczne i fizjoterapeutyczne. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje pięć aptek:  Apteka „Pharmacon”,  Apteka „Śródmiejska”,  Apteka „Św. Wawrzyńca”,  Apteka „U Złotego Źródła”,  Apteka „ Dla Ciebie” Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych (GUS) w 2014 roku na jedną ogólnodostępną aptekę, zlokalizowaną na terenie gminy Pniewy, przypadało 3138 osób. Na koniec 2015 roku przypadało 2460 mieszkańców. Natomiast dla powiatu szamotulskiego wartość tego wskaźnika wynosi 3459 osób.

6.1.2 Oświata

Na terenie gminy Pniewy działalność edukacyjną prowadzi 7 placówek publicznych (1 przedszkole, 3 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum, 1 zespół szkół ponadgimnazjalnych oraz 1 bursa szkolna) oraz 2 placówki niepubliczne (przedszkole i gimnazjum).

Placówki publiczne, dla których organem prowadzącym i finansującym jest Gmina Pniewy to:  Przedszkole „Miś” w Pniewach, ul. Dworcowa 23,  Szkoła Podstawowa w Chełmnie, Chełmno 26,

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 Szkoła Podstawowa w Nojewie, Nojewo 41,  Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich w Pniewach, ul. Strzelecka 11 a,  Gimnazjum im. ks. kan. Mariana Maciejewskiego w Pniewach, ul. Strzelecka 11 A,  Zespół Szkół im. E. Sczanieckiej w Pniewach, ul. Wolności 10, w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Technikum (kształci w zawodach: technik żywienia i usług gastronomicznych, technik ekonomista i technik logistyk), Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Bursa Szkolna.

Placówki niepubliczne, dla których organem prowadzącym jest Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK w Pniewach, a organem dotującym jest Gmina Pniewy to:  Przedszkole Sióstr Urszulanek SJK w Pniewach, ul. św. Urszuli Ledóchowskiej  Gimnazjum Sióstr Urszulanek SJK w Pniewach, ul. Św. Urszuli Ledóchowskiej Powiat Szamotulski jest organem dotującym dla Technikum Gastronomiczno-Hotelarskiego i Liceum Ogólnokształcącego, prowadzonym również przez Dom Zakonny.

W analizowanym okresie liczba poszczególnych placówek edukacyjnych utrzymywała się na stałym poziomie. Zarówno w przedszkolach, jak i oddziałach przedszkolnych, wzrosła liczba dzieci do nich uczęszczających o 13,07% i 10,6. W pozostałych placówkach (na wyższych szczeblach edukacji) liczba uczniów na przestrzeni lat 2008-2013 zmniejszyła się. Największy odpływ uczniów, w wysokości 22,3%, odnotowano w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych. W szkołach gimnazjalnych natomiast liczba uczniów spadła o 18,02%.

Tabela 18. Dane dotyczące placówek oświatowych na terenie gminy Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Przedszkola obiekty 2 2 2 2 2 2 dzieci 326 344 364 360 383 375 Oddziały przedszkolne obiekty 3 3 3 3 3 3 dzieci 76 61 71 84 68 85 Szkoły podstawowe obiekty 3 3 3 3 3 3

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

dzieci 831 814 805 813 806 807 Gimnazja obiekty 1 1 1 1 1 1 dzieci 483 449 409 408 403 396 Szkoły ponadgimnazjalne i policealne razem obiekty b.d. b.d. 7 7 7 6 dzieci b.d. b.d. 776 726 643 603 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wskaźnik skolaryzacji to odsetek osób uczących się obliczany w stosunku do liczby ludności w określonym przedziale wiekowym. Na przestrzeni lat 2008-2013 współczynnik ten charakteryzował się zmiennymi wartościami. W szkołach podstawowych osiągnął on maksimum w roku 2009 i 2011, wówczas wynosił on 100,62%. Natomiast dla szkół gimnazjalnych najwyższa wartość wskaźnika przypada na 2011 r., gdy wynosił 100,99%. Z kolei najniższe wartości tego wskaźnika zostały osiągnięte w 2013 r. w szkołach podstawowych (96,53%) oraz w 2009 r. (97,4%).

Wykres 17. Współczynnik skolaryzacji brutto

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Liczba komputerów w szkołach w gminie Pniewy w analizowanym okresie rokrocznie wzrastała. Najwięcej komputerów przypada na Zespół Szkół, ich liczba wynosi 108. W Gimnazjum w Pniewach odnotowano natomiast największy wzrost liczby komputerów -

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

o 58,74%. W Szkole Podstawowej w Pniewach przybyło 50 komputerów (56,82%). Wszystkie komputery w placówkach edukacyjnych posiadają połączenie internetowe. Tabela 19. Liczba komputerów w szkołach w gminie Szkoła Podsta wowa w Cheł SP Nojewo SP Pniewy Gimnazjum ZS mnie 2008 14 11 38 26 82

2009 15 11 39 32 87

2010 15 15 65 41 88

2011 15 15 65 52 95 2012 19 15 73 56 92

2013 22 15 87 60 108

2014 30 18 88 63 118

Źródło: Urząd Miejski Pniewy

6.1.3 Kultura

Rozwojem kultury na terenie gminy zajmują się głównie Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Centrum Kultury Pniewy. Zaspokajaniem potrzeb kulturalnych mieszkańców zajmują się także inne podmioty, w tym stowarzyszenia i organizacje. W strukturach Centrum Kultury Pniewy działa wiele sekcji, klubów i kół zainteresowań: grupy baletowe „ABC baletu”, kółko plastyczne „Tęcza”, warsztaty cyrkowo-teatralne, zajęcia w rytmie Hip-Hop, Breakdance, kółko szachowo-warcabowe, sekcja wokalno-instrumentalna, zespół tańca nowoczesnego „Enter”, Chór „Lira”, zespół ludowy „Chełmianki” oraz „Koniczynki”, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Pniewska Orkiestra Dęta, zespół muzyczny „InundatioN” oraz sekcja brydżowa. Na terenie świetlic wiejskich odbywają się zajęcia artystyczne i teatralne.

Biblioteka w Pniewach posiada 2 punkty biblioteczne, które funkcjonują na terenach wiejskich we wsi Podpniewki oraz Konin. Na przestrzeni lat 2008-2013, pomimo systematycznie powiększającego się księgozbioru, rokrocznie zmniejsza się liczba czytelników. Spadek ten wynosi 14,81%. Natomiast liczba książek wzrosła o 8,83%, w 2013 r. księgozbiór składał się z 46 965 woluminów. Liczba wypożyczeń na 1 czytelnika

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

w analizowanym okresie zmieniała, a najwyższy wskaźnik przypada na 2011 r. - 38,3 woluminów na 1 czytelnika.

Tabela 20. Dane o placówkach bibliotecznych w gminie Pniewy

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Księgozbiór [wol.] 42822 43527 44292 45104 46215 46965 Czytelnicy w ciągu roku 1647 1652 1551 1506 1380 1415 Wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach [wol.] 19,8 21 19,1 38,3 20,7 20,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 21. Kalendarz najważniejszych wydarzeń w gminie Pniewy

STYCZEŃ Wielka Orkiestra Pomocy Świątecznej MAJ Majówka w Łazienkach Historia na żywo - inscenizacja batalistyczna CZERWIEC Dni Pniew i Wielka Pniewska Kino przy brzegu-wakacje z filmem LIPIEC Kino przy brzegu - wakacje z filmem SIERPIEŃ Kino przy brzegu - wakacje z filmem Jarmark św. Wawrzyńca WRZESIEŃ Dożynki gminne GRUDZIEŃ

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Jarmark Bożonarodzeniowy Źródło: Urząd Miejski Pniewy

6.1.3.1 Zabytki kultury

W krajobrazie kulturowym gminy, najlepiej zachowane obiekty zabytkowe pochodzą z okresu ostatnich 150 lat. Należą do nich m.in. dwory, parki krajobrazowe, zabytki techniki oraz domy mieszkalne. W rejestrze zabytków województwa wielkopolskiego z terenu gminy Pniewy znajduje się 26 obiektów. Ich wykaz zawiera zamieszczona poniżej tabela. Tabela 22. Zabytki na terenie gminy Pniewy, wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Wielkopolskiego Lp. Miejscowość Obiekt Nr rejestru Data rejestru 1 Buszewo zespół pałacowy: pałac, park 1709/A 09.04.1975 2 Chełmno zespół dworski: dwór, park, kaplica 2164/A 29.09.1988 3 Dębina zespół pałacowy: pałac (willa), park 1710/A 09.04.1975 pałac - 2351/A 12.04.1995 4 Kikowo zespół pałacowy: pałac, park park - 2040/A 29.01.1986 dwór – 2335/A 1.02.1957 5 Lubosina zespół dworski: dwór, park park – 2320/A 3.11.1994 kościół ewangelicki, obecnie 6 Nojewo parafia rzymskokatolicka 2575/A 21.03.1996 p.w. św. Andrzeja Boboli 7 Pniewy założenie urbanistyczne 2266/A 30.12.1992 kościół parafialny p.w. św. 2452/A 21.12.1932 8 Pniewy Wawrzyńca 203/Wlkp./A 5.11.2004 769/A 15.11.1969 9 Pniewy brama-dzwonnica 203/Wlkp./A 5.11.2004 10 Pniewy teren przykościelny 203/Wlkp./A 5.11.2004 ogrodzenie z bramą od strony ul. 11 Pniewy 203/Wlkp./A 5.11.2004 Kapłańskiej 12 Pniewy plebania 203/Wlkp./A 5.11.2004 13 Pniewy ogród proboszczowski 203/Wlkp./A 5.11.2004 14 Pniewy kościół szpitalny p.w. św. Ducha 2453/A 21.12.1932

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Lp. Miejscowość Obiekt Nr rejestru Data rejestru

kościół ewangelicki, obecnie 15 Pniewy rzymsko-katolicka 2205/A 7.05.1991 parafia p.w. św. Jana Chrzciciela ogród klasztorny 16 Pniewy 2113/A 12.01.1987

17 Pniewy pałac przy ul. św. Ducha 320/A 21.10.1968 dom przy ul. Mickiewicza 1 18 Pniewy 771/A 14.11.1969

zajazd, obecnie dom mieszkalny 19 Pniewy przy ul, 2636/A 234.01.1998 Międzychodzkiej 1 zespół budynków Bractwa Kurkowego przy 20 Pniewy ul. Wronieckiej 14: kasyno, 2555/A 11.08.1995 dom mieszkalny, strzelnica, dwa pawilony (przy bramie) młyn zbożowy 21 Pniewy 742/Wlkp./A 31.03.2009 przy ul. Międzychodzkiej 20 otoczenie młyna przy ul. 22 Pniewy 742/Wlkp./A 31.03.2009 Międzychodzkiej 20 dwór – 346/A 29.10.1968 23 Przystanki zespół dworski: dwór, park park – 1713/A 9.04.1975 24 Psarskie kościół p.w. MB Wniebowziętej 2454/A 21.12.1933 25 Turowo park podworski 786/Wlkp./A 7.04.2010 26 Zajączkowo zespół pałacowy: pałac, park 2528/A 12.05.1956 Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Pniewy

Wśród zabytków archeologicznych wyróżnia się: a) miasto historyczne, b) cmentarzysko (jedno pewne oraz jedno domniemane), c) 4 grodziska (2 stożkowate), d) 5 obozowisk, e) 49 osad,

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

f) 4 znaleziska gromadne, g) ślady osadnicze (429 stanowisk)

Na wyżej wymienionych terenach znajdują się niezwykle cenne stanowiska archeologiczne. Należą do nich: - obozowiska mezolityczne w Buszewku i Koninku, pochodzące z około 8000 – 4500 lat p.n.e., - osada neolityczna w Przystankach, pochodząca z około 3500 – 1800 lat p.n.e., kultura pucharów lejkowatych, - osady kultury łużyckiej w Buszewko, Koninku i Psarskim, pochodzące z 800 – 450 r. p.n.e., z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, - osady z okresu wpływów rzymskich, w Buszewko, Koninku, Nojewie i Psarskim, pochodzące z około 150 r. p.n.e. – 400 r. n.e., kultura przeworska, - osady z okresu wczesnego średniowiecza w Dęborzycach, Karminie, Nojewie i Orliczku, pochodzące z około 800 – 1250 r. n.e. Na terenie gminy Pniewy znajduje się 12 zespołów dworsko – pałacowych. Są to obiekty o różnych walorach architektonicznych oraz w różnym stanie technicznym. Do najlepiej zachowanych należą: Dwór w Zajączkowie z czwartej ćwierci XVIII wieku, oraz Pałac w Pniewach wzniesiony po 1745 roku, obecnie w budynku mieści się Liceum Ogólnokształcące. Na obszarze gminy znajduje się także 19 założeń folwarcznych, położonych w większości miejscowości gminy. Stan większości tych obiektów jest dobry bądź dość dobry. Ich funkcja jest obecnie bardzo zróżnicowana. Na ich terenie prowadzona jest działalność produkcyjna, usługowa, zlokalizowane są także zabudowania mieszkalne. W gminie Pniewy znajduje się także 12 założeń parkowych, parków dworskich i pałacowych. Ponadto do zabytkowych obiektów znajdujących się na terenie gminy należy zaliczyć 6 kościołów. Na analizowanym obszarze znajduje się 20 zabytkowych cmentarzy, w większości przypadków są one zamknięte i najczęściej zaniedbane. Liczba cmentarzy ewangelickich wynosi 13, rzymsko – katolickich 4. Na gminy Pniewy wyróżnia się 13 zabytków przemysłu i techniki. Są to w większości elementy infrastruktury kolejowej. Najliczniej występują na obszarze Pniew i wsi Nojewo.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

6.1.4 Kultura fizyczna i sport

Gmina Pniewy posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę sportową, którą zarządza Ośrodek Sportu i Rekreacji w Pniewach. Składają się na nią:  Hala Widowiskowo – Sportowa,  Stadion Miejski,  Kompleks boisk Orlik 2012  Sala gimnastyczna z salami pomocniczymi  Łazienki Miejskie w Pniewach  Boisko środowiskowe w Chełmnie  Place zabaw i miejsca do kąpieli na terenie gminy

Zadaniem OSiR Pniewy jest m.in.: inicjowanie i organizowanie działań w zakresie upowszechniania kultury fizycznej oraz współdziałanie w rozwoju kultury fizycznej i sportu ze szkołami, stowarzyszeniami kultury fizycznej, klubami sportowymi oraz innymi jednostkami. W obiektach zarządzanych przez Ośrodek Sportu i Rekreacji swe cykliczne rozgrywki prowadzi ekstraklasowa drużyna futsalu Red Dragons Pniewy, piłkarskie drużyny Sokoła Pniewy (IV liga), PKS Orły Pniewy (klasa A), a także UKS Pniewiak w Wielkopolskiej Lidze Koszykówki Młodzików. Jednostka organizacyjna Gminy Pniewy aktywnie współuczestniczy z klubami i stowarzyszeniami organizującymi zawody o zasięgu wojewódzkim i ogólnopolskim.

Tabela 23. Kalendarz najważniejszych wydarzeń sportowych w gminie Pniewy organizowanych i współorganizowanych przez OSIR Pniewy STYCZEŃ Pniewska Amatorska Liga Futsalu Turniej Wyzwolenia w Halowej Piłce Nożnej KWIECIEŃ Bieg - „Urszulańska Piątka” MAJ Mistrzostwa Wielkopolski i Pniew w Kolarstwie Górskim

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Mistrzostwa Wielkopolski w Karate Kyokushin CZERWIEC Triathlon Pniewy LIPIEC Grand Prix w Siatkówce Plażowej PAŹDZIERNIK Papieska "10" - bieg na 10 km Źródło: Urząd Miejski Pniewy

W zarządzanych obiektach z powodzeniem działają: nowoczesna siłownia oraz gabinet fizjoterapii, które zostały w pełni wyremontowane i wyposażone przy udziale kapitału prywatnego.

6.1.5 Pomoc społeczna

Zadania z zakresu pomocy społecznej należą do kompetencji gminy. Na terenie gminy Pniewy realizowane one są poprzez działalność Ośrodka Pomocy Społecznej, zajmującego się osobami, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i nie są w stanie jej przezwyciężyć, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc Ośrodka nie ogranicza się do świadczeń pieniężnych. Oferta Ośrodka zapewnia potrzebującym mieszkańcom Gminy kompleksowe wsparcie pracownika socjalnego, asystenta rodziny, psychologa i prawnika. Szeroki katalog świadczeń ma na celu zapewnienie pomocy i wsparcia rodzinom przeżywającym trudności opiekuńczo - wychowawcze, osobom bezrobotnym i ubogim, osobom starszym, samotnym i długotrwale chorym. Ponadto Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi Pensjonat Seniora „Jutrzenka” oraz Dzienny Dom Seniora.

Dodatkowo na terenie gminy funkcjonuje Centrum Integracji Społecznej „Ostoja”, które jest podmiotem ekonomii społecznej, działającym zgodnie z ustawą z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym. Celem Centrum Integracji Społecznej jest realizacja reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W ramach Centrum każdy z uczestników realizuje Indywidualny Program Zatrudnienia Socjalnego. Usługi Centrum Integracji Społecznej skierowane są do osób, które podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnymi staraniami zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych oraz znajdują się w sytuacji

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

powodującej ubóstwo czy uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 24. Liczba rodzin i osób w rodzinach objętych pomocą społeczną z powodu trudnej sytuacji życiowej Powód trudnej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinie sytuacji życiowej 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ubóstwo 97 87 107 113 101 115 111 390 321 387 401 339 355 335 Sieroctwo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bezdomność 7 5 8 10 9 17 18 11 5 9 10 10 20 21 Potrzeba ochrony 54 47 52 59 66 69 49 302 253 269 280 322 337 247 macierzyństwa Bezrobocie 65 63 78 79 104 97 73 275 259 302 290 389 347 254 Niepełnosprawność 104 94 73 59 75 59 63 343 296 223 160 227 157 162 Długotrwała lub ciężka choroba 101 95 67 72 79 72 70 275 262 184 186 217 183 149 Bezradność w sprawach 73 76 76 62 42 36 31 299 288 284 220 172 154 124 opiekuńczo wychowawczych w tym rodziny wielodzietne 17 16 10 8 10 7 6 108 97 68 55 66 49 42 Przemoc w rodzinie 5 3 3 3 2 3 0 18 18 16 12 7 8 0 Alkoholizm 10 12 14 8 13 17 11 31 42 45 20 32 40 27 Narkomania 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu 3 2 4 2 2 3 2 10 6 17 15 2 5 2 karnego Zdarzenie losowe 0 3 2 3 2 0 0 0 9 8 12 8 0 0 Sytuacja kryzysowa 0 0 0 0 1 3 0 0 0 0 0 1 4 0 Klęska żywiołowa 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Tabela 25. Wsparcie udzielone przez Ośrodek Pomocy Społecznej

Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Forma pomocy 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 pieniężne 224 219 237 226 246 249 215 rzeczowe 243 254 238 225 200 220 199 schronienie 2 3 4 9 4 8 5 usługi opiekuńcze 21 19 16 20 18 17 17 specjalistyczne 0 0 0 0 0 0 0 usługi opiekuńcze Forma pomocy Liczba rodzin praca socjalna 769 650 650 676 464 529 520 poradnictwo 84 120 98 102 88 114 101 specjalistyczne Źródło: Urząd Miejski Pniewy

W Gminie Pniewy pomocą społeczną z powodu trudnej sytuacji życiowej w 2014 roku objętych zostało 1363 osoby z 434 rodzin. Na przestrzeni lat 2008-2014 liczba ta ulegała zmianom, do roku 2011 wykazywała tendencję spadkową, następnie w 2012 r. wzrosła (o 7,31% w porównaniu z 2010 r.), a w kolejnych latach ponownie zmniejszała się. W badanym okresie ogólna liczba osób, którym udzielono pomocy spadła o 33,9%. Świadczy to o poprawie poziomu życia mieszkańców oraz ich lepszej sytuacji materialnej. Najczęstszym powodem udzielania pomocy społecznej w 2014 r. było ubóstwo (24,57%), następnie bezrobocie (18,64%) oraz potrzeba ochrony macierzyństwa (18,12%). We wszystkich analizowanych latach powyższe powody dominowały jako przyczyna udzielania pomocy społecznej, jednakże w początkowym okresie (2008, 2009) również niepełnosprawność oraz długotrwała lub ciężka choroba stanowiły poważny problem. W badanym okresie zmniejszyła się także liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenia pieniężne, rzeczowe oraz w formie usług opiekuńczych odpowiednio o: 4,02%, 18,11% i 19,05%. W początkowych latach najczęstszą formę pomocy społecznej stanowiły świadczenia rzeczowe (49,6% w 2008r.), natomiast od 2011 r. tendencja zaczęła się zmieniać na rzecz świadczeń pieniężnych ( w 2014 r. stanowiły 49,3% wszystkich form pomocy).

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 18. Środki gminne przeznaczone na pomoc społeczną

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego Pniewy

Suma gminnych środków przeznaczonych na pomoc społeczną na przestrzeni lat 2008- 2013 zmieniała się, do roku 2011 wzrastała, osiągając poziom 5.929.291,9 zł; natomiast w kolejnym roku spadła o 2,18%. W ostatnim roku analizowanego okresu zwiększyła się do 6.628.193,5 zł, osiągając najwyższą wartość, stanowi to 14,5% całkowitych wydatków gminy.

6.1.6 Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe to wszystkie podmioty, które nie są organami lub jednostkami podległymi administracji publicznej oraz których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysku. Funkcjonowanie organizacji pozarządowych jest istotne z punktu widzenia tworzenia społeczeństwa demokratycznego, ponieważ wspomagają one rozwiązywanie trudnych problemów społecznych. Na terenie gminy Pniewy działa wiele tego typu organizacji o różnym profilu działalności. Ponadto Rada Miejska Pniewy każdego roku uchwala Program współpracy Gminy Pniewy z organizacjami pozarządowymi oraz z innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Według tego Programu celem głównym współpracy Gminy Pniewy z organizacjami pożytku publicznego jest: poprawa jakości życia oraz zaspokajanie potrzeb społecznych mieszkańców gminy, wzmocnienie

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, poprzez budowanie partnerstwa między administracją publiczną, a organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy.

Tabela 26. Wykaz organizacji pozarządowych współpracujących z gminą Pniewy Lp. Nazwa organizacji Adres 1 Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych ul. Strzelecka 11a, Pniewy „NADZIEJA” 2 Kurkowe Bractwo Strzeleckie ul. Wroniecka 14, Pniewy 3 Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Powiatu ul. Sienkiewicza 1, Pniewy Szamotulskiego "Tacy Sami" 4 Koło Śpiewackie „LIRA” ul. Kapłańska 2, Pniewy 5 Stowarzyszenie Krzewienia Pedagogicznej i Duchowej ul. Ledóchowskiej 2, Myśli św. Urszuli Pniewy 6 Stowarzyszenie Na Rzecz Rodziny i Osób ul. Powstańców Wlkp. 5, Niepełnosprawnych „Pomocna Dłoń” Pniewy 7 Stowarzyszenie Kupców Pniewskich ul. Jodłowa 3, Pniewy 8 Stowarzyszenie Polsko Francuskie AMITIÉ ul. Strzelecka 11a, Pniewy 9 Stowarzyszenie Absolwentów Liceum ul. św. Ducha 11, Pniewy Ogólnokształcącego 10 Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Zarząd ul. św. Ducha 10, Pniewy Oddziału Rejonowego 11 Związek Kombatantów RP i Byłych ul. Wolności 1, Pniewy Więźniów Politycznych Koło Miejsko- Gminne 12 Ochotnicza Straż Pożarna w Pniewach ul. Wolności 21, Pniewy 13 Ochotnicza Straż Pożarna w Zamorzu Zamorze 6 14 Ochotnicza Straż Pożarna w Koszanowie Koszanowo 2 15 Ochotnicza Straż Pożarna w Nojewie Nojewo 23 16 Ochotnicza Straż Pożarna w Turowie Turowo 33 17 Ochotnicza Straż Pożarna w Zajączkowie Zajączkowo 34a 18 Ochotnicza Straż Pożarna w Lubosinie Lubosina 42 19 Ochotnicza Straż Pożarna w Chełmnie Chełmno 12 20 Ochotnicza Straż Pożarna w Kikowie Kikowo 3 21 Ochotnicza Straż Pożarna w Koninie Konin 12 22 Ochotnicza Straż Pożarna w Lubocześnicy Lubocześnica 20 23 Ochotnicza Straż Pożarna w Psarskiem Psarskie 34

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

24 Ochotnicza Straż Pożarna w Rudce Rudka 14 25 Stowarzyszenie Pniewskich Amazonek "Razem Raźniej" ul. Wolności 1, Pniewy

26 Fundacja "Czyń coś powinien, będzie co może" im. Psarskie 16 Stanisława i Wandy Niegolewskich 27 Stowarzyszenie Miłośników Koni i Sportów Konnych ul. Strzelecka 11a, Pniewy "LUZAK" 28 Stowarzyszenie Rowerzystów "ODJECHANI- TEAM PL" ul. Wolności 20, Pniewy 29 Pniewskie Stowarzyszenie "Perspektywa" św. Ducha 18, Pniewy 30 Klub Sportowy „Sokół” Pniewy ul. Konińska 9, Pniewy 31 Uczniowski Klub Sportowy „PNIEWIAK” ul. Strzelecka 11a, Pniewy 32 Uczniowski Klub Sportowy "KYOKUSHIN KARATE" os. Wichrowe Wzgórze 24/18, Poznań 33 Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Pniewska Liga Futsalu ul. Wolności 20, Pniewy Red Dragons Pniewy Źródło: Urząd Miejski Pniewy

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

7 Analiza SWOT

Analiza SWOT jest najczęściej stosowanym narzędziem planowania strategicznego. Służy ona gromadzeniu i segregowaniu danych oraz wnioskowaniu strategicznemu dla danej jednostki osadniczej. Za jej pomocą można również dokonać analizy perspektyw na przyszłość. Technika ta ocenia zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne czynniki, które mogą mieć wpływ na rozwój gminy. Poprzez analizę zasobów i otoczenia gminy możliwe jest określenie jej priorytetów rozwojowych. Analiza SWOT została przeprowadzona w oparciu o diagnozę społeczno-gospodarczą gminy oraz dzięki zaangażowaniu społeczności lokalnej, która w drodze konsultacji społecznych wskazała słabe i mocne strony gminy oraz występujące na jej obszarze problemy.

Analiza SWOT składa się z następujących elementów:

S (Strenghts) – mocne strony gminy, które należycie wykorzystane mogą przyczynić się do jej rozwoju, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniają ją z otoczenia

W (Weaknesses) – słabe strony, które jeśli nie zostaną wyeliminowane bądź zniwelowane mogą hamować rozwój gminy

O (Opporutnities) – szanse - zewnętrzne uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój gminy

T (Threats) – zagrożenia – zewnętrzne czynniki, które obecnie nie przeszkadzają gminie funkcjonować, ale mogące być zagrożeniem dla jej rozwoju w przyszłości.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1) Atrakcyjny krajobraz, liczne jeziora, 1) Brak części obwodnicy w kierunku płn.-wsch., 2) Dobrze rozwinięta sieć komunikacji 2) Niski poziom oferty kulturalnej drogowej, występowanie dróg krajowych, i niewystarczająca liczba atrakcji, 3) Występowanie wielu terenów, które mogą 3) Niewystarczająca liczba miejsc do spędzania zostać przeznaczone pod inwestycje, czasu wolnego, 4) Otwartość władz gminy na inwestorów, 4) Niedostateczna promocja gminy,

5) Zróżnicowanie działalności gospodarczych, 5) Brak spójnej promocji walorów gospodarczych, 6) Rozwój obszarów wiejskich i infrastruktury wiejskiej w ostatnich latach, 6) Zaniedbania w budownictwie socjalnym, 7) Niewystarczające działania w kierunku 7) Potencjał edukacyjny, wysoki poziom pozyskiwania inwestorów, nauczania, 8) Niezadowalający poziom opieki zdrowotnej, 8) Aktywna działalność OSP na terenie całej 9) Niedostosowanie obiektów użyteczności gminy, publicznej do nowoczesnych systemów 9) Licznie działające organizacje pozarządowe, teleinformatycznych oraz do użytku przez

10) Dobrze rozwinięte zaplecze sportowe, osoby niepełnosprawne, 11) Aktywna działalność Centrum Kultury oraz 10) Zły stan dróg, Biblioteki, 11) Brak basenu, 12) Występowanie obszarów cennych 12) Niewystarczająco rozwinięta komunikacja przyrodniczo, objętych ochroną przyrody, publiczna i mała liczba przystanków, 13) Istniejąca ścieżka edukacji przyrodniczej, 13) Brak zagospodarowania terenów 14) Liczne zabytki kulturalne i sakralne, turystycznych, 15) Wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów 14) Mała liczba ścieżek rowerowych, gospodarczych, 15) Niewystarczająca baza turystyczna,

16) Niski poziom bezrobocia, 16) Zły stan dworca autobusowego oraz 17) Wzrost liczby mieszkańców, przystanków autobusowych, 18) Niska gęstość zaludnienia, 17) Potrzeba dalszej rozbudowy sieci 19) Wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego, kanalizacyjnej, 20) Spadek liczby osób korzystających 18) Niewystarczająca liczba miejsc postojowych

z pomocy społecznej, na terenie miasta, 19) Zły stan techniczny wielu obiektów 21) Wysoki stopień zwodociągowania gminy, 22) Aktywna działalność OSiR. zabytkowych, 20) Brak form opieki długoterminowej dla osób

starszych i przewlekle chorych,

21) Brak placówek wsparcia dziennego dla dzieci

i młodzieży,

22) Brak żłobka,

23) Spadek liczby uczniów w niektórych

placówkach oświatowych, 24) Zanieczyszczenie powietrza związane z niską emisją,

25) Zaniedbany park przy ul. Jeziornej w Pniewach. 26) Brak kompleksowego planu rewitalizacji

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

SZANSE ZAGROŻENIA

1) Dogodne położenie, 1) Wzrost wydatków budżetowych na pomoc 2) Bliskość dużego ośrodka miejskiego – społeczną – ubożenie społeczeństwa, Poznania, 2) Brak korzystnych ofert pracy dla osób 3) Bliskość autostrady A2, młodych, wchodzących na rynek pracy, 4) Poprawa koniunktury gospodarczej, 3) Wzrastający udział osób w wieku

5) Wzrost zamożności mieszkańców, poprodukcyjnym – starzenie się

6) Spadek poziomu bezrobocia w całym kraju, społeczeństwa,

7) Możliwość wykorzystania funduszy 4) Wyjazdy młodych, wykształconych osób za

unijnych do finansowania inwestycji, granicę,

8) Aktywne pozyskiwanie inwestorów, 5) Niskie zainteresowanie pozyskiwaniem

9) Wzrost zapotrzebowania na usługi energii ze źródeł odnawialnych,

turystyczne, 6) Niski poziom świadomości ekologicznej

10) Budowa północno-wschodniej obwodnicy mieszkańców, Pniewy. 7) Postępująca degradacja obiektów zabytkowych.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

II. PLAN STRATEGICZNY ROZWOJU GMINY PNIEWY

1. Wizja, misja, cele strategiczne i operacyjne, kierunki działań

Misja określa zasady, którymi kieruje się gmina realizując wyznaczony kierunek działania. Ponadto wskazuje ona potencjały oraz dziedziny rozwoju gminy.

Dążenie do zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego, zapewniającego poprawę warunków życia mieszkańców poprzez wykorzystanie potencjału Gminy Pniewy: atrakcyjnego położenia, aktywnego społeczeństwa, otwartości lokalnego samorządu i przyjaznego klimatu inwestycyjnego.

Wizja określa stan i obraz gminy w przyszłości, do którego się dąży poprzez realizację zamierzonych celów i działań. Wizja została sformułowana w oparciu o przeprowadzoną diagnozę społeczno-gospodarczą oraz zaangażowanie społeczności lokalnej.

Gmina Pniewy, dzięki umocnieniu swojej pozycji w regionie, poprzez

otwartość na innowacje, rozwój turystyki i poszanowanie środowiska naturalnego, jest miejscem przyjaznym mieszkańcom

i inwestorom, wyróżnia się nowoczesną infrastrukturą, zadbanymi przestrzeniami publicznymi oraz komfortowymi warunkami życia.

Opracowane cele i odpowiadające im działania w ramach „Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023” zostały rozdzielone na cztery obszary tematyczne:

Obszar tematyczny I. Społeczeństwo;

Obszar tematyczny II. Gospodarka, Turystyka i Rekreacja;

Obszar tematyczny III. Przestrzeń i Infrastruktura;

Obszar tematyczny IV. Środowisko.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

GOSPODARKA, SPOŁECZEŃSTWO PRZESTRZEŃ ŚRODOWISKO TURYSTYKA I INFRASTRUKTUR I REKREACJA AA

1. Świadome i 2. Aktywni 3. Nowoczesna i 4. Czyste środowisko usatysfakcjonowane przedsiębiorcy funkcjonalna naturalne

z poziomu życia efektywnie infrastruktura i społeczeństwo wykorzystujący przestrzeń publiczna endogeniczny

potencjał gminy

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Obszar tematyczny I: SPOŁECZEŃSTWO

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Obszar tematyczny II: GOSPODARKA, TURYSTYKA I REKREACJA

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Obszar tematyczny III:

PRZESTRZEŃ I INFRASTRUKTURA

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Obszar tematyczny IV: ŚRODOWISKO

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

III. NAWIĄZANIE DO DOKUMENTÓW WYŻSZEGO RZĘDU

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy jest zgodna z regionalnymi, krajowymi oraz międzynarodowymi dokumentami strategicznymi.

1. Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu - jest to dziesięcioletnia strategia Unii Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, zapoczątkowana w 2010 r. Jej celem jest wspólne działanie państw członkowskich na rzecz rozwiązania problemów wynikających z kryzysu. W dokumencie została podkreślona potrzeba tworzenia inteligentnej i zrównoważonej gospodarki, sprzyjającej włączeniu społecznemu. Trzy podstawowe priorytety określone w tym dokumencie:  Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji,  Rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej,  Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.

Ponadto Komisja Europejska wyznaczyła pięć nadrzędnych celów, które są niezbędne do monitorowania stopnia realizacji programu:  wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%,  na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii,  należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą na to warunki),  liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograniczyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie,  liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016 – 2023 jest zgodna z założeniami dokumentu Strategia Europa 2020. Analiza wymienionych celów nadrzędnych pozwala stwierdzić, iż są one realizowane w określonym planie operacyjnym. Rozwój zrównoważony może zostać osiągnięty poprzez realizację wyznaczonych w Strategii celów strategicznych oraz operacyjnych, które zmierzają do równomiernego rozwoju gminy we wszystkich kluczowych sferach. Określony w Strategii Europa 2020 priorytet - rozwój sprzyjający

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

włączeniu społecznemu jest zgodny z lokalną Strategią w szczególności w obszarze „Społeczeństwo” w ramach celu 1.3. (przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego; wsparcie grup społecznych zagrożonych marginalizacją) oraz w obszarze „Gospodarka i Turystyka” poprzez cel operacyjny 2.1. (aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości).

2. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności – jest to dokument Rządu RP, który określa główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, kierunki jego zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju w perspektywie do 2030 roku. Celem głównym dokumentu jest poprawa jakości życia Polaków, mierzona wskaźnikami jakościowymi, a także wartością oraz tempem wzrostu polskiego PKB. Trzecia fala nowoczesności oznacza umiejętne łączenie modernizacji, innowacji, impetu cyfrowego z poprawą jakości życia, powiązaną ze skokiem cywilizacyjnym, jakiego w tej perspektywie czasowej Polska powinna dokonać. W Strategii zostały określone trzy obszary strategiczne, w ramach których powinien odbywać się rozwój kraju: konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywności i sprawności państwa. Główne cele dokumentu osiągane będą poprzez realizację następujących celów strategicznych: I. Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna: Cel 1. Wspieranie prorozwojowej alokacji zasobów w gospodarce, stworzenie warunków dla wzrostu oszczędności oraz podaży pracy i innowacji; Cel 2. Zmniejszanie długu publicznego i kontrola deficytu w cyklu koniunkturalnym; Cel 3. Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności nauki; Cel 4. Wzrost wydajności i konkurencyjności gospodarki; II. Polska Cyfrowa: Cel 5. Stworzenie Polski Cyfrowej; III. Kapitał Ludzki Cel 6. Rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i stworzenie „workfarestate”; IV. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko:

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Cel 7. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska; V. Równoważenie potencjałów rozwojowych regionu: Cel 8. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego zrównoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych; Cel 9. Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego; VI. Efektywność i sprawność państwa: Cel 10. Stworzenie sprawnego państwa jako modelu działania administracji publicznej; VII. Kapitał społeczny: Cel 11. Wzrost społecznego kapitału rozwoju.

Założenia Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016 – 2023 realizują cele określone w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Cel operacyjny 1.2. (wzbogacenie oferty kulturalnej, rozrywkowej, rekreacyjnej, edukacyjnej oraz zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży) gminnej Strategii jest zgodny z celem 3 (poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności nauki) określonym w dokumencie krajowym. Cel 6. (rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i stworzenie „workfarestate”) wyznaczony w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju będzie realizowany poprzez wdrażanie celu operacyjnego 2.1. (aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości). Wszystkie cele operacyjne zaplanowane w ramach obszaru „Środowisko” niniejszego dokumentu są zgodne z założeniami celu 7. (zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska). Cel 11 krajowej Strategii (wzrost społecznego kapitału rozwoju) realizowany będzie poprzez wdrażanie kierunków działań zaplanowanych w ramach celu operacyjnego 1.4. (aktywizacja i integracja społeczna oraz umacnianie poczucia przynależności regionalnej).

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

3. Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Dokument ten jest aktualizacją Strategii Rozwoju Kraju 2007 – 2015. Stanowi on główną strategię rozwojową Polski do 2020 r. oraz jest częścią systemu zarządzania rozwojem kraju. Zostały w nim określone najważniejsze zadania państwa, orientacyjny harmonogram oraz sposób finansowania zaplanowanych działań. W Strategii Rozwoju Kraju 2020 został określony cel strategiczny, który brzmi następująco: Celem głównym strategii średniookresowej staje się wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów, zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. W dokumencie zostały wyznaczone trzy obszary strategiczne, którym przyporządkowano odpowiadające im cele: 1. Sprawne i efektywne państwo 1.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem 1.2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe 1.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela 2. Konkurencyjna gospodarka 2.1 Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej 2.2 Wzrost wydajności gospodarki 2.3. Zwiększenie innowacyjności gospodarki 2.4 Rozwój kapitału ludzkiego 2.5 Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych 2.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko 2.7 Zwiększenie efektywności transportu 3. Spójność społeczna i terytorialna 3.1. Integracja społeczna 3.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych 3.3.Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wyznaczony w Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016 – 2023 cel operacyjny 2.1. (aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości) jest zgodny z celami 2.2. (wzrost wydajności gospodarki) oraz 2.4. (rozwój kapitału ludzkiego), które zostały określone w Strategii Rozwoju Kraju 2020. Cel 2.6. (bezpieczeństwo energetyczne i środowisko) wyznaczony w krajowej Strategii może być realizowany poprzez wdrażanie celów i kierunków działań zaplanowanych w ramach obszaru „Środowisko”. Do osiągnięcia celu 2.7 (zwiększenie efektywności transportu) przyczyni się realizacja działań zaplanowanych w ramach celu operacyjnego 3.2. (modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej). Cel 3.1. (integracja społeczna) wyznaczony w krajowym dokumencie jest zgodny z zaplanowanym celem operacyjnym 1.4. (aktywizacja i integracja społeczna oraz umacnianie poczucia przynależności regionalnej). Cel operacyjny 1.1. (poprawa dostępu i jakości usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia, opieki oraz bezpieczeństwa publicznego) zaplanowany w gminnej Strategii jest spójny z założeniami celu 3.2. (zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych).

4. Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku. Wielkopolska 2020

Dokument ten jest aktualizacją poprzedniej Strategii, obowiązującej od grudnia 2005 r. i został on uchwalony 17 grudnia 2012 r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego. Konstrukcja nowego dokumentu opiera się na fundamentach poprzedniego. W Strategii założono, iż wzmacniać rozwój regionalny można jedynie przy równoczesnym rozwoju wszystkich części Wielkopolski, zarówno biegunów wzrostu, jak i obszarów problemowych, a przede wszystkim wzmacniając wzajemne, korzystne relacje między nimi. Dokument opiera się także na założeniu, że rozwój należy budować na potencjałach wewnętrznych. Efektem takiego podejścia jest modyfikacja celów strategii, które obejmują podobne, jak poprzednio sfery, polegająca na ich uszczegółowieniu i na zaadresowaniu do konkretnych typów obszarów. W Strategii został sformułowany cel generalny, który brzmi następująco: „Efektywne wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa, służące poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju”. Natomiast wyznaczone cele strategiczne przedstawiają się następująco:

1. Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu 2. Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami 3. Lepsze zarządzanie energią

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

4. Zwiększenie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych ośrodków wzrostu w regionie 5. Zwiększenie spójności województwa 6. Wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu 7. Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia 8. Zwiększenie zasobów oraz wyrównanie potencjałów społecznych województwa 9. Wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem.

Założenia Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016 – 2023 są zgodne z postanowieniami i celami Zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku. Cele gminnej Strategii wpisują się w większość celów wyznaczonych w dokumencie wojewódzkim.

5. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020

Jest to najważniejszy instrument polityki rozwoju regionu dla obecnej perspektywy finansowej. Program stanowi odpowiedź na zdiagnozowane potrzeby regionalne, wynikające z analizy barier i potencjałów województwa. Celem strategicznym WRPO 2014+ jest: poprawa konkurencyjności i spójności województwa przy zrównoważonym wykorzystaniu specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przyrodniczych. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, poprawę atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań między nimi, zwiększenie atrakcyjności osiedleńczej i turystycznej oraz przełamywanie barier strukturalnych na obszarach o niższym potencjale rozwojowym.

WRPO 2014+ został podzielony na dziewięć osi priorytetowych, którym przyporządkowano priorytety inwestycyjne oraz cele szczegółowe:

1. Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka 2. Społeczeństwo informacyjne 3. Energia 4. Środowisko 5. Transport 6. Rynek Pracy 7. Włączenie społeczne

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

8. Edukacja 9. Infrastruktura dla kapitału ludzkiego

Założenia niniejszego dokumentu są spójne także z osiami priorytetowymi Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. Cel operacyjny 2.1. (aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości) wpisuje się w założenia osi priorytetowych 1 (innowacyjna i konkurencyjna gospodarka) oraz 2 (rynek pracy). Kierunki działań dotyczące celu operacyjnego 4.1. (wdrożenie gospodarki niskoemisyjnej, w tym wspieranie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii) mogą być realizowane w ramach osi priorytetowej 3 (energia). W cele osi priorytetowej 4 (środowisko) wpisują się cele operacyjne 3.4. (rewitalizacja obiektów o wysokich walorach kulturowych oraz obszarów zdegradowanych), 4.3. (zachowanie walorów środowiska naturalnego). Cel operacyjny 3.2. (modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej) jest bezpośrednio związany z osią 5 (transport). W ramach osi priorytetowej 7 (włączenie społeczne) mogą być realizowane kierunki działań wyznaczone w celu operacyjnym 1.3. (przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego; wsparcie grup społecznych zagrożonych marginalizacją). W założenia osi 8 (edukacja) wpisują się cele operacyjne 1.2. (wzbogacenie oferty edukacyjnej oraz kulturalno-rekreacyjnej dla dzieci i młodzieży) oraz 2.1. (aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości). Cele osi 9 (infrastruktura dla kapitału ludzkiego) Programu mogą być realizowane przy pomocy działań zaplanowanych w ramach celu operacyjnego 1.1. (poprawa dostępu i jakości usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia, opieki oraz bezpieczeństwa publicznego).

IV. FINANSOWANIE STRATEGII

W Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 zostały przedstawione zadania i cele, które wykraczają poza ustawowe kompetencje samorządu gminnego i innych jednostek publicznych. Ich realizacja wiąże się z potrzebą uruchomienia znacznych środków finansowych. Wdrażanie Strategii stanowi wyzwanie dla wszystkich podmiotów funkcjonujących na terenie gminy: władz lokalnych, miejscowych podmiotów gospodarczych oraz samych mieszkańców. W związku z tym zadania realizowane w ramach Strategii mogą być finansowane z różnych źródeł, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Bardzo dużą szansę w zakresie pozyskiwania środków na realizację działań niezbędnych do osiągnięcia celów określonych w Strategii stwarza nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej na lata 2014 – 2020.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Kierunki zadań wyszczególnione w Strategii, których realizacja przyczyni się do poprawy jakości życia społeczności lokalnej, będą realizowane ze wszystkich dostępnych źródeł:  budżet Gminy Pniewy;  budżet powiatu szamotulskiego;  budżet województwa wielkopolskiego;  budżet państwa;  środki partnerów lokalnych i instytucji zaangażowanych w realizację założeń Strategii;  środki finansowe Unii Europejskiej;  środki instytucji finansowych oraz funduszy inwestycyjnych;  środki inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych;  kredyty i pożyczki;  inne źródła.

V. WDRAŻANIE I MONITOROWANIE STRATEGII

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 jest dokumentem samorządu gminy, który pełni rolę długofalowego scenariusza rozwoju gminy. Zawiera on syntetyczną diagnozę stanu obecnego, a także cele i kierunki działań, które będą realizowały wizję rozwoju miasta i gminy. Strategia została opracowana przy szerokim udziale społeczności lokalnej (w ramach konsultacji społecznych), co miało na celu jak najlepsze poznanie problemów gminy oraz sposobów ich rozwiązywania. Mieszkańcy gminy powinni mieć realny wpływ na jej rozwój i funkcjonowanie. Odpowiedzialność za realizację oraz monitoring Strategii spoczywa na władzach samorządowych gminy, a w szczególności na Burmistrzu Gminy Pniewy. W celu jak najbardziej efektywnego wdrażania założeń Strategii Burmistrz może powołać zespół zadaniowy tzw. Zespół ds. Wdrażania Strategii. Zespół ten powinien się składać z przedstawicieli władz samorządowych, środowisk społecznych, gospodarczych oraz organizacji pozarządowych. Zadaniem Zespołu będzie także coroczne opracowywanie specjalnego raportu z przebiegu realizacji zadań objętych niniejszym dokumentem. Istotną rolę w realizacji Strategii będzie miała także Rada Miejska, gdyż zapisy Strategii powinny być uwzględniane na etapie corocznego układania wieloletnich planów inwestycyjnych i finansowych. Wdrażanie Strategii polega nie tylko na dążeniu do osiągnięcia zamierzonych celów, istotne znaczenie ma także proces monitoringu, który pełni dwie funkcje: sprawdzającą oraz

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

korygującą. Monitoring polega na systematycznym gromadzeniu danych dotyczących realizacji Strategii, co służy kontroli postępów realizacji założeń niniejszego dokumentu, a także na ocenie jego spójności z innymi dokumentami strategicznymi. Efektywny monitoring możliwy jest dzięki doborowi odpowiednich wskaźników, zarówno ilościowych, jak i jakościowych, które pozwalają kwantyfikować cele strategiczne i operacyjne. Skutecznie przeprowadzany proces monitoringu umożliwia bieżące korygowanie postanowień dokumentu. W celu ułatwienia nadzoru i kontroli nad wdrażaniem Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 został zaproponowany zestaw wskaźników, pozwalających na efektywne monitorowanie postępów w realizacji założeń Strategii. Tabela 27 Wskaźniki realizacji celów strategicznych i operacyjnych zawartych w Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

1.1. Poprawa dostępu i jakości usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia, opieki oraz bezpieczeństwa publicznego  Liczba przeprowadzonych działań promujących zdrowy styl życia;  Liczba specjalistów w ramach NFZ;  Liczba przeprowadzonych programów profilaktycznych;  Ilość środków przeznaczonych na zadania z zakresu pomocy społecznej;  Liczba utworzonych miejsc w żłobkach i przedszkolach;  Liczba podjętych inicjatyw wspierających długoterminową opiekę osób starszych i przewlekle chorych;  Liczba odpowiednio wyposażonych jednostek dbających o bezpieczeństwo gminy;  Liczba zrealizowanych projektów zwiększających dostępność do dobrej

ziomu życia społeczeństwo jakości edukacji dla najmłodszych. 1.2. Wzbogacenie oferty edukacyjnej oraz kulturalno- rekreacyjnej dla dzieci i młodzieży  Liczba zajęć pozalekcyjnych w placówkach edukacyjnych;  Liczba osób korzystająca z oferty zajęć pozalekcyjnych;  Liczba szkół z w nowoczesnym wyposażeniem dydaktycznym  Liczba świetlic środowiskowych i terapeutycznych;  Liczba wybudowanych siłowni wewnętrznych;  Liczba zorganizowanych wydarzeń kulturalnych;  Liczba działających placówek kultury;  Wysokość środków przeznaczonych na wspieranie działalności klubów sportowych;  Liczba organizowanych warsztatów i kół zainteresowań. 1.3. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego; wsparcie grup społecznych zagrożonych marginalizacją  Wysokość środków przeznaczonych na aktywizację osób niepełnosprawnych;  Liczba wyeliminowanych barier architektonicznych w przestrzeni

1. Świadome1. i usatysfakcjonowane z po publicznej;

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 Wysokość środków skierowanych na aktywizację osób bezrobotnych oraz biernych zawodowo;  Liczba przygotowanych i realizowanych programów przeciwdziałania powstawaniu zjawisk patologicznych;  Liczba osób starszych, którym zapewniono opiekę;  Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym uczestnicząca we wszystkich formach terapii zajęciowej skierowanych do nich. 1.4. Aktywizacja i integracja społeczna oraz umacnianie poczucia przynależności regionalnej  Liczba zorganizowanych imprez związanych z tematyką historii lokalnej oraz dziedzictwa kulturowego;  Liczba działań edukacyjnych (dodatkowych lekcji w szkołach) skierowanych na budowanie uczuć patriotycznych wśród młodzieży;  Liczba podjętych działań na rzecz lokalnej integracji w szczególności włączenia społecznego seniorów ;  Liczba stworzonych miejsc spotkań mieszkańców;  Rozpoznawalność produktów regionalnych;  Liczba organizacji pozarządowych promujących lokalne tradycje. 1.5. Rozwój elektronicznych usług publicznych  Liczba wdrożonych systemów obsługi obywateli oraz systemów wspomagających funkcjonowanie administracji publicznej;  Liczba podjętych działań zmierzających do rozwoju cyfryzacji;  Liczba utworzonych baz danych. 2.1. Aktywizacja osób bezrobotnych oraz rozwój lokalnej

przedsiębiorczości  Wysokość środków skierowanych na wsparcie kobiet oraz osób niepełnosprawnych na rynku pracy;  Liczba zorganizowanych szkoleń, których celem jest podnoszenie kwalifikacji, umiejętności i wiedzy społeczności lokalnej;  Spadek udziału kobiet wśród osób bezrobotnych;  Liczba osób niepełnosprawnych na rynku pracy;  Liczba podjętych działań na rzecz integracji lokalnych przedsiębiorców;  Liczba akcji promujących zakładanie własnej działalności gospodarczej;  Liczba zorganizowanych szkoleń z zakresu doradztwa zawodowego. 2.2. Promocja oferty inwestycyjnej oraz turystycznej  Liczba pozyskanych inwestorów;  Liczba akcji promocyjnych gminy, przy wykorzystaniu mediów;  Powierzchnia wyznaczonych terenów inwestycyjnych;  Liczba turystów odwiedzających gminę Pniewy;  Zasięg promocji gospodarczej gminy;  Liczba targów i imprez w których uczestniczyła gmina promując swoje

2. Aktywni2. przedsiębiorcy efektywnie walory;  Wysokość środków przeznaczonych na promocję gminy;  Liczba wydanych materiałów promocyjnych.

wykorzystujący endogeniczny potencjał gminy 2.3. Rozwój turystyki w oparciu o walory przyrodniczo-krajobrazowe

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

oraz zasoby dziedzictwa kulturowego  Długość rozbudowanych szlaków turystycznych: pieszych, rowerowych, konnych i wodnych;  Liczba oznakowanych zabytków przyrodniczych i kulturowych;  Liczba stworzonych miejsc odpoczynku przy jeziorach;  Liczba przeprowadzonych szkoleń z zakresu rozwoju agroturystyki  Liczba podmiotów zajmujących się turystyką;  Powierzchnia terenów przeznaczonych na rozwój funkcji turystycznych i rekreacyjnych. 2.4. Rozwój rekreacji  Liczba wybudowanych i zmodernizowanych placów zabaw;  Liczba wybudowanych i rozbudowanych wiat integracyjnych;  Powierzchnia zagospodarowanych terenów przy 2.5. Wspieranie oraz promocja nowoczesnych metod rolnictwa oraz rolnictwa ekologicznego  Liczba akcji promujących rolnictwo ekologiczne;  Liczba zorganizowanych szkoleń z zakresu pozyskiwania funduszy zewnętrznych;  Liczba organizacji zrzeszających rolników;  Liczba rolników, którzy dokonali zmiany charakteru produkcji rolnej  Liczba zorganizowanych szkoleń z zakresu podnoszenia kwalifikacji rolników;  Liczba przeprowadzonych akcji promujących zdrową żywność. 3.1. Zagospodarowanie obszaru gminy w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz ładu społecznego  Liczba ustawionych pojemników na odpady;  Powierzchnia terenu przeznaczona pod tereny zieleni;  Liczba wprowadzonych rozwiązań ułatwiających przemieszczenie się osobom niepełnosprawnym;

 Liczba budynków dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych;  Liczba nowych mieszkań socjalnych oraz komunalnych;  Liczba opracowanych Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego;  Liczba wybudowanych targowisk miejskich. 3.2. Modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej  Długość wybudowanych lub zmodernizowanych (bądź utwardzonych) dróg;  Długość wybudowanych lub zmodernizowanych chodników;  Długość wybudowanych ścieżek rowerowych;

przestrzeń publiczna  Spadek liczby zdarzeń w ruchu drogowym;  Liczba wybudowanych urządzeń bezpieczeństwa ruchu i infrastruktury transportu drogowego;  Liczba i częstotliwość kursowania pojazdów komunikacji publicznej;  Liczba zadań zaplanowanych w ramach planu mobilności miejskiej.

Nowoczesnafunkcjonalna i infrastruktura i 3.3. Poprawa stanu i dostępności infrastruktury technicznej  Długość wybudowanej lub zmodernizowanej sieci wodociągowej;

3.  Długość wybudowanej lub zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej;

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

 Liczba osób korzystających z sieci wodno-kanalizacyjnej;  Długość wybudowanej sieci gazowej;  Wysokość środków finansowych przeznaczonych na poprawę stanu infrastruktury technicznej;  Długość zmodernizowanych odcinków sieci energetycznej oraz ciepłowniczej;  Liczba wybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków;  Długość zmodernizowanej sieci oświetlenia ulicznego;  Liczba wybudowanych punktów oświetleniowych;  Długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej. 3.4. Rewitalizacja obiektów o wysokich walorach kulturowych oraz obszarów zdegradowanych  Liczba zabytków oraz innych obiektów o dużym znaczeniu historycznym objętych rewitalizacją;  Liczba zmodernizowanych budynków mieszkalnych;  Wysokość środków zewnętrznych pozyskanych na rewitalizację;  Liczba zinwentaryzowanych obiektów zabytkowych na terenie gminy;  Powierzchnia parków oraz terenów zieleni objętych rewitalizacją. 3.5. Modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury użyteczności publicznej  Liczba wyremontowanych oraz zmodernizowanych obiektów infrastruktury sportowej;  Liczba rozbudowanych oraz zmodernizowanych placówek oświatowych;  Liczba doposażonych oraz zmodernizowanych placówek kulturalnych;  Liczba wyremontowanych budynków użyteczności publicznej;  Liczba odnowionych i wybudowanych obiektów pełniących funkcje kulturalne; 4.1. Wdrożenie gospodarki niskoemisyjnej, w tym wspieranie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii

 Liczba akcji promujących wykorzystanie alternatywnych źródeł energii;  Liczba zamontowanych urządzeń wykorzystujących OZE w budynkach użyteczności publicznej;  Udział wykorzystania odnawialnych źródeł energii w całkowitym pozyskiwaniu energii;  Liczba obiektów użyteczności publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych poddanych termomodernizacji;  Długość wybudowanych i zmodernizowanych ścieżek rowerowych;  Liczba utworzonych parkingów rowerowych;  Liczba zakupionych niskoemisyjnych środków transportu publicznego. 4.2. Zapobieganie następstwom niekorzystnych zjawisk pogodowych oraz likwidacja skutków klęsk żywiołowych  Liczba zrealizowanych projektów z zakresu małej retencji;  Liczb przeprowadzonych działań mających na celu zabezpieczenie 4. Czyste4. środowisko naturalne obszaru gminy przed niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi i ich następstwami;  Liczba przeprowadzonych działań wspierających służby ratownicze,

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

OSP oraz straż miejską. 4.3. Edukacja ekologiczna oraz promocja proekologicznych zachowań wśród mieszkańców  Liczba zorganizowanych kampanii edukacyjnych promujących postawy proekologiczne;  Liczba zorganizowanych zajęć dla uczniów z zakresu ekologii;  Liczba wdrożonych systemów monitorowania porządku;  Liczba zorganizowanych działań w kierunku zwiększenia świadomości w zakresie oszczędnego gospodarowania energią oraz wodą  Liczba zorganizowanych akcji sprzątania świata;  Liczba działań informacyjnych i promujących ekologiczny i niskoemisyjny transport. 4.4. Zachowanie walorów środowiska naturalnego, zapobieganie emisji zanieczyszczeń  Liczba zlikwidowanych nielegalnych wysypisk śmieci;  Powierzchnia obszaru o szczególnych walorach przyrodniczych, podlegającego ochronie;  Długość zmodernizowanego systemu melioracyjnego;  Liczba realizowanych programów środowiskowych;  Liczba zidentyfikowanych źródeł emisji zanieczyszczeń;  Powierzchnia systemu zieleni ochronnej;  Powierzchnia nieużytków poddanych zalesieniu. Źródło: opracowanie własne

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Spis rysunków Rysunek 1. Położenie gminy Pniewy ...... 4 Rysunek 2 Podział gminy Pniewy na sołectwa ...... 5

Spis tabel Tabela 1. Jeziora na terenie gminy Pniewy ...... 14 Tabela 2. Zestawienie pomników przyrody położonych na terenie Gminy Pniewy ...... 21 Tabela 3. Zasoby mieszkaniowe w gminie Pniewy w latach 2008 - 2013 ...... 24 Tabela 4. Poziom wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne w gminie Pniewy ...... 25 Tabela 5 Masa selektywnie zebranych odpadów komunalnych w gminie Pniewy w okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2014 r...... 31 Tabela 6. Podmioty gospodarcze według sekcji i działów PKD 2007 w gminie Pniewy w latach 2009- 2013 ...... 34 Tabela 7. Liczba bezrobotnych według płci w gminie w latach 2008 - 2014 ...... 37 Tabela 8. Budżet gminy Pniewy w latach 2008-2014 ...... 41 Tabela 9. Wielkość środków gminnych przeznaczonych na pomoc społeczną, inwestycje oraz oświatę ...... 42 Tabela 10 Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Pniewy na lata 2014 - 2022 ...... 43 Tabela 11. Inwestycje współfinansowane ze środków unijnych w gminie Pniewy, ...... 45 Tabela 12. Liczba ludności w Gminie Pniewy z podziałem na miejscowości ...... 48 Tabela 13. Liczba ludności wg płci w gminie Pniewy w latach 2008-2014 ...... 49 Tabela 14. Gęstość zaludnienia wybranych jednostek terytorialnych ...... 50 Tabela 15. Ruch naturalny na terenie gminy Pniewy na przestrzeni lat 2008-2014 ...... 51 Tabela 16. Ruch migracyjny na terenie gminy Pniewy ...... 51 Tabela 17. Liczba ludności według grup wiekowych ...... 53 Tabela 18. Dane dotyczące placówek oświatowych na terenie gminy ...... 56 Tabela 19. Liczba komputerów w szkołach w gminie ...... 58 Tabela 20. Dane o placówkach bibliotecznych w gminie Pniewy ...... 59 Tabela 21. Kalendarz najważniejszych wydarzeń w gminie Pniewy ...... 59 Tabela 22. Zabytki na terenie gminy Pniewy, wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Wielkopolskiego ...... 60 Tabela 23. Kalendarz najważniejszych wydarzeń sportowych w gminie Pniewy organizowanych i współorganizowanych przez OSIR Pniewy ...... 63 Tabela 24. Liczba rodzin i osób w rodzinach objętych pomocą społeczną z powodu trudnej sytuacji życiowej ...... 66 Tabela 25. Wsparcie udzielone przez Ośrodek Pomocy Społecznej ...... 67 Tabela 26. Wykaz organizacji pozarządowych współpracujących z gminą Pniewy ...... 69 Tabela 27 Wskaźniki realizacji celów strategicznych i operacyjnych zawartych w Strategii Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023 ...... 88

Spis wykresów Wykres 1. Sieć wodociągowa ...... 26 Wykres 2. Sieć kanalizacyjna ...... 27 Wykres 3. Sieć gazowa ...... 28 Wykres 4. Zebrane odpady zmieszane w gminie Pniewy ...... 31

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 5 Selektywnie zebrane odpady wg udziału ...... 32 Wykres 6. Podmioty gospodarcze według sektorów własnościowych w gminie Pniewy w latach 2008 - 2014 ...... 33 Wykres 7. Struktura podmiotów gospodarczych wg sekcji w 2013 roku ...... 35 Wykres 8. Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym ...... 36 Wykres 9. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym według płci ...... 37 Wykres 10. Użytkowanie gruntów w gminie Pniewy w 2014 roku ...... 38 Wykres 11. Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych użytków rolnych na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego w 2010 roku ...... 39 Wykres 12. Struktura własności gruntów w gminie Pniewy według stanu na dzień 1 stycznia 2014 roku...... 39 Wykres 13. Liczba ludności w gminie Pniewy ...... 48 Wykres 14. Liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności ...... 52 Wykres 15. Struktura według ekonomicznych grup ludności ...... 53 Wykres 16. Wskaźnik obciążenia demograficznego – ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ...... 54 Wykres 17. Współczynnik skolaryzacji brutto ...... 57 Wykres 18. Środki gminne przeznaczone na pomoc społeczną ...... 68 Wykres 19 Ocena stanu infrastruktury na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież...... 95 Wykres 20 Ocena stanu infrastruktury na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych ...... 96 Wykres 21 Ocena sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież ...... 96 Wykres 22 Ocena sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych ...... 97 Wykres 23 Ocena aktywności mieszkańców i współpracy społecznej na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież ...... 97 Wykres 24 Ocena aktywności mieszkańców i współpracy społecznej na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych ...... 98 Wykres 25 Ocena dostępności dokonana przez młodzież ...... 99 Wykres 26 Ocena dostępności dokonana przez dorosłych ...... 99 Wykres 27 Ocena środowiska naturalnego na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież ...... 100 Wykres 28 Ocena środowiska naturalnego na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych ...... 100 Wykres 29 Ocena sfery turystycznej gminy Pniewy dokonana przez młodzież ...... 101 Wykres 30 Ocena sfery turystycznej gminy Pniewy dokonana przez dorosłych ...... 101 Wykres 31 Częstotliwość uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych ...... 102 Wykres 32 Ocena istotności działań dokonana przez młodzież ...... 103 Wykres 33 Ocena istotności działań dokonana przez dorosłych ...... 104

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Załącznik nr 1: Raport z konsultacji społecznych

W ramach I konsultacji społecznych zostały przeprowadzone badania ankietowe. Respondentami były dwie grupy osób:  młodzież w wieku 16-17 lat (37 osób)  dorośli (19 osób)

Wykres 19 Ocena stanu infrastruktury na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Wśród młodzieży najlepiej została oceniona infrastruktura wodociągowa, sportowo- rekreacyjna oraz edukacyjna. Według ankietowanych w średnim stanie znajdują się: infrastruktura ochrony zdrowia, kulturalna oraz drogowa. Natomiast elementem infrastruktury, który został oceniony przez młodzież najgorzej były chodniki.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 20 Ocena stanu infrastruktury na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Dorośli mieszkańcy gminy Pniewy z kolei za elementy infrastruktury, znajdujące się w najlepszym stanie technicznym uznali: sieć oświetlenia ulicznego oraz infrastrukturę sportowo-rekreacyjną. Według danych z ankiet stan infrastruktury drogowej, parkingów oraz infrastruktury edukacyjnej był najczęściej oceniany jako średni. Infrastruktura ochrony zdrowia oraz ścieżki drogowe według respondentów znajdują się w najgorszym stanie technicznym

Wykres 21 Ocena sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Według młodzieży w kategorii sytuacja gospodarcza i lokalny rynek pracy najlepiej została oceniona współpraca samorządu i przedsiębiorców. Ankietowani uznali, iż na średnim poziomie znajdują się instrumenty wsparcia dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Najgorzej oceniona została natomiast możliwość zatrudnienia.

Wykres 22 Ocena sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Dorośli ankietowani uznali, że w zakresie oceny sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy najlepiej przedstawia się atrakcyjność inwestycyjna gminy. Instrumenty wsparcia dla osób bezrobotnych oraz współpraca samorządu i przedsiębiorców zostały ocenione na średnim poziomie. Oceny słabe i bardzo słabe dominowały w przypadku możliwości zatrudnienia oraz instrumentów wsparcia dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Wykres 23 Ocena aktywności mieszkańców i współpracy społecznej na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

W zakresie oceny aktywności mieszkańców i współpracy społecznej dominują oceny dobre, młodzież najlepiej oceniła ofertę zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży oraz ofertę spędzania czasu wolnego. Najwięcej średnich ocen zebrała oddolna aktywność mieszkańców. Żaden z wymienionych elementów nie uzyskał oceny bardzo słabej, natomiast działalność organizacji pozarządowych na rzecz rozwoju lokalnego w opinii ankietowanych jest najsłabsza.

Wykres 24 Ocena aktywności mieszkańców i współpracy społecznej na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Dorośli mieszkańcy gminy Pniewy w odmienny sposób ocenili aktywność mieszkańców i współpracę społeczną na terenie gminy, najlepiej postrzegana jest otwartość władz na inicjatywy społeczne oraz działalność organizacji pozarządowych na rzecz rozwoju lokalnego. Oddolna aktywność mieszkańców zebrała najwięcej średnich odpowiedzi. Według ankietowanych najgorzej została oceniona oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży oraz oferta spędzania wolnego czasu.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 25 Ocena dostępności dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Według ankietowanej młodzieży najlepszą dostępnością charakteryzuje się sport i rekreacja. Oceny dobre dominują w przypadku oceny dostępności do przedszkoli i żłobków. Na średnim poziomie została oceniona dostępność do infrastruktury ochrony zdrowia. Najwięcej odpowiedzi słabych zebrała dostępność do kultury i rozrywki.

Wykres 26 Ocena dostępności dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Zdaniem dorosłych ankietowanych, podobnie jak w przypadku młodzieży, największa jest dostępność do sportu i rekreacji. Duża liczba odpowiedzi dobrych dotyczy także dostępności do kultury i rozrywki oraz infrastruktury teleinformatycznej. Odpowiedzi średnie dominują w zakresie dostępności do przedszkoli i żłobków. Natomiast w opinii dorosłych najgorszą dostępnością cechuje się infrastruktura ochrony zdrowia.

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 27 Ocena środowiska naturalnego na terenie gminy Pniewy dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Grupa młodzieży w zakresie środowiska naturalnego najlepiej oceniła czystość i porządek na terenie gminy. Duży udział ocen bardzo dobrych i dobrych ma odpowiedź dotycząca systemu segregacji odpadów na terenie gminy. Świadomość ekologiczna mieszkańców zebrała najwięcej średnich ocen. Młodzież uznała że na najniższym poziomie znajduje się wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

Wykres 28 Ocena środowiska naturalnego na terenie gminy Pniewy dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Według 71% dorosłych system segregacji odpadów na terenie gminy jest na bardzo dobrym lub dobrym poziomie. Jakość środowiska naturalnego jest drugą pod względem liczebności odpowiedzią, która zebrała najwięcej ocen bardzo dobrych i dobrych. Świadomość ekologiczna mieszkańców została oceniona średnio. Natomiast najwięcej odpowiedzi słabych

100

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

i bardzo słabych, podobnie jak w przypadku młodzieży, zebrała odpowiedź wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

Wykres 29 Ocena sfery turystycznej gminy Pniewy dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Ankietowana młodzież uznała że najlepszą oceną wyróżnia się baza gastronomiczna. Promocję i wizerunek gminy w średni sposób oceniło 84% odpowiadających. Najwięcej ocen słabych zebrała oferta turystyczna gminy. Natomiast 26% ankietowanych uznało bazę noclegową jako bardzo słabą.

Wykres 30 Ocena sfery turystycznej gminy Pniewy dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Podobnie jak młodzież, dorośli mieszkańcy najlepiej ocenili bazę gastronomiczną. Promocja i wizerunek gminy oraz atrakcyjność turystyczna gminy przez 40% respondentów oceniana jest bardzo dobrze lub dobrze. Najwięcej ocen średnich zebrała oferta turystyczna gminy. Ankietowani najgorzej ocenili bazę noclegową.

101

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 31 Częstotliwość uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Z wyników przeprowadzonego badania ankietowego wynika, iż dorośli mieszkańcy gminy Pniewy częściej uczestniczą w wydarzeniach kulturalnych niż młodzież. Spośród osób dorosłych 59% deklaruje częste lub bardzo częste uczestnictwo, natomiast w grupie młodzieży takich odpowiedzi udzieliło 33% ankietowanych. Większość osób młodych (53%) rzadko bierze udział w wydarzeniach kulturalnych. Najmniej osób wskazało, że nigdy w nich nie uczestniczy, dla dorosłych odsetek takich odpowiedzi wynosi 3%, natomiast dla młodzieży 16%.

102

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 32 Ocena istotności działań dokonana przez młodzież

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

W opinii ankietowanej młodzieży najistotniejsza jest budowa infrastruktury przy drogach (parkingi, chodniki, oświetlenie, zatoki i wiaty przystankowe) oraz aktywizacja osób biernych zawodowo i bezrobotnych. Modernizacja budynków użyteczności publicznej, rozbudowa usług gastronomiczno-hotelarskich oraz rozbudowa sieci kanalizacyjnej są według młodzieży kolejnymi, co do istotności działaniami. Ankietowani uznali, iż mniej ważnym działaniem jest zwiększenie nakładów na inwestycje z zakresu infrastruktury sportowej.

103

Strategia Rozwoju Gminy Pniewy na lata 2016-2023

Wykres 33 Ocena istotności działań dokonana przez dorosłych

Źródło: Wyniki badania ankietowego, opracowanie własne

Według dorosłej części mieszkańców gminy Pniewy najistotniejszym działaniem jest aktywne wspieranie lokalnych przedsiębiorców i poszukiwanie inwestorów. Nieco mniej ważne jest budowa infrastruktury przy drogach (parkingi, chodniki, oświetlenie, zatoki i wiaty przystankowe) oraz zwiększenie estetyki miasta. Natomiast ankietowani za najmniej istotne działania, które mogą przyczynić się do rozwoju gminy, uznali zwiększenie nakładów na inwestycje z zakresu infrastruktury sportowej oraz rozbudowę usług gastronomiczno- hotelarskich.

104