P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY

OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A

OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000

Arkusz ST Ęś YCA (52)

Warszawa 2009 Autorzy: Leszek Kruk*, Halina Kapera*, Jerzy Król**, Izabela Bojakowska***, Paweł Kwecko***, Anna Pasieczna***, Hanna Tomassi-Morawiec***

Główny koordynator MG śP – Małgorzata Sikorska-Maykowska*** Redaktor regionalny (plansza A) – Bogusław B ąk*** Redaktor regionalny (plansza B) – Anna Gabry ś-Godlewska*** Redaktor tekstu – Joanna Szyborska-Kaszycka***

* – Krakowskie Przedsi ębiorstwo Geologiczne „ProGeo” Sp. z o.o., ul. Szlak 10/5, 31-161 Kraków ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

ISBN…

Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009

Spis tre ści

I. Wst ęp – L. Kruk ...... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – L. Kruk ...... 4 III. Budowa geologiczna – L. Kruk ...... 6 IV. Zło Ŝa kopalin – H. Kapera ...... 8 1. Piaski i Ŝwiry...... 8 2. Kreda jeziorna...... 12 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – H. Kapera ...... 15 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin – H. Kapera ...... 19 1. Kopaliny okruchowe...... 19 2. Kreda jeziorna...... 21 3. Torfy ...... 22 VII. Warunki wodne – L. Kruk ...... 22 1. Wody powierzchniowe ...... 22 2. Wody podziemne ...... 23 VIII. Geochemia środowiska...... 25 1. Gleby – A. Pasieczna, P.Kwecko ...... 25 2. Osady wodne – I. Bojakowska ...... 28 3. Pierwiastki promieniotwórcze – H. Tomassi-Morawiec ...... 30 IX. Składowanie odpadów – J. Król ...... 33 X. Warunki podło Ŝa budowlanego – L. Kruk ...... 39 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – L. Kruk ...... 41 XII. Zabytki kultury – L. Kruk ...... 45 XIII. Podsumowanie – L. Kruk ...... 45 XIV. Literatura...... 47

I. Wst ęp

Mapa geo środowiskowa Polski w skali 1:50 000 arkusz St ęŜ yca została opracowana w Krakowskim Przedsi ębiorstwie Geologicznym „ProGeo” Sp. z o.o. w Krakowie (plansza A), Przedsi ębiorstwie Geologicznym PROXIMA SA we Wrocławiu i Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie (plansza B). Przy jej opracowywaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arkuszu St ęŜ yca Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanym w 2003 roku w Katowickim Przedsi ębiorstwie Geolo- gicznym w Katowicach (Olszewska, 2003). Map ę wykonano zgodnie z „Instrukcj ą ...” (2005), wydan ą przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny. Opracowanie sporz ądzono na podkładzie topograficznym w skali 1:50 000 w układzie 1942. Mapa geo środowiskowa Polski jest kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: hydrogeologii, geologii in Ŝy- nierskiej oraz ochrony przyrody, krajobrazu i zabytków kultury. Składa si ę ona z dwóch plansz – plansza A zawiera zaktualizowan ą tre ść Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, a plansza B now ą warstw ę informacyjn ą „Zagro Ŝenia powierzchni Ziemi” (warstwy tema- tyczne geochemia środowiska i składowanie odpadów). Przeznaczona jest ona głównie do praktycznego wspomagania regionalnych i lokalnych działa ń gospodarczych. Słu Ŝyć ma in- stytucjom, samorz ądom terytorialnym i administracji pa ństwowej w podejmowaniu decyzji dotycz ących gospodarki zasobami środowiska przyrodniczego oraz planowania przestrzenne- go. Mo Ŝe by ć przydatna w kształtowaniu proekologicznych postaw lokalnych społeczno ści oraz edukacji na wszystkich szczeblach nauczania. W opracowaniu wykorzystano materiały archiwalne pochodz ące z: Centralnego Archi- wum Geologicznego Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Regionalnego Banku Danych Hydrogeologicznych „Hydro” w Warszawie, Pomorskiego Urz ędu Woje- wódzkiego w Gda ńsku, Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w Gda ńsku, Pa ństwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, Starostw Powiatowych w Kartuzach, Bytowie i Ko ścierzynie oraz urz ędów gminnych. Dane archiwalne zostały zweryfikowane w trakcie prac terenowych. Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach.

3

II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza

Obszar obj ęty arkuszem St ęŜ yca określaj ą współrz ędne geograficzne od 17°45’ do 18°00’ długo ści geograficznej wschodniej i od 54°10’ do 54°20’ szeroko ści geograficznej północnej. Pod wzgl ędem administracyjnym obszar arkusza nale Ŝy do województwa pomorskiego. W jego granicach znajduj ą si ę fragmenty trzech powiatów: kartuskiego (gminy: Chmielno, St ęŜ yca, Sierakowice i Sul ęczyno), ko ścierskiego (gminy Ko ścierzyna i Lipusz) i bytowskie- go (gmina Parchowo). Według podziału fizycznogeograficznego (Kondracki, 2002) północna i wschodnia część obszaru arkusza nale Ŝy do mezoregionu Pojezierze Kaszubskie w makroregionie Poje- zierze Wschodniopomorskie, a południowa do mezoregionu Bory Tucholskie w makroregio- nie Pojezierze Południowopomorskie (fig.1). Pojezierze Kaszubskie jest wysoczyzn ą morenową, o bardzo zró Ŝnicowanej powierzch- ni. Wyró Ŝnia si ę tu zwłaszcza linia wzniesie ń moren czołowych, przebiegaj ąca z północnego wschodu od Mojuszewskiej Huty do Bukowej Góry na południowym zachodzie. Na północ od moren czołowych rozpo ściera si ę falisty i pagórkowaty obszar wysoczyzny z przewag ą glin zwałowych. Południow ą cz ęść arkusza zajmuj ą Bory Tucholskie. Obszar ten cechuje wyrównana powierzchnia terenu zbudowana z utworów sandrowych i opadaj ąca w kierunku południowym. W tej cz ęś ci omawianego arkusza zupełnie brak jest lasów, a jedynym urozmaiceniem krajobrazu s ą niewielkie jeziora, torfowiska i zagajniki. Wyró Ŝniaj ącymi si ę formami krajo- brazowymi s ą tu rynny glacjalne – radu ńska i gowidli ńska. Szeroko ść rynny radu ńskiej waha si ę od 3 do 5 km. Wi ększo ść rynny radu ńskiej wypełnia Jezioro Radu ńskie Górne i Jezioro St ęŜ yckie. Na wschód od tego ostatniego rynna radu ńska ł ączy si ę z rynną Jeziora Lubowisko i przechodzi systemem rynien na obszar arkusza Ko ścierzyna. Rynna gowidli ńska jest gł ębiej wci ęta ni Ŝ radu ńska i w ęŜ sza – osi ąga 2,5 km. Jej najgł ębsze miejsca wypełniaj ą jeziora Go- widli ńskie i W ęgorzyno. Przedłu Ŝa si ę ona w kierunku południowo-zachodnim przechodz ąc w rynn ę Jeziora Mausz. Obszar arkusza le Ŝy w obr ębie regionu klimatycznego pojezierza pomorskiego. Średnia temperatura roczna wynosi około 7°C, średnia temperatura półrocza zimowego wynosi około 1°C, za ś półrocza letniego około 13,5°C. Pokrywa śnie Ŝna zalega od 70 do 80 dni. Średni opad roczny wynosi około 700 mm (Stachý, 1987; Starkel, 1991). Przewa Ŝa zachodnia cyrku-

4

lacja powietrza. Klimat na obszarze arkusza cechuje zmienno ść , co zwi ązane jest z du Ŝymi deniwelacjami oraz blisko ści ą morza.

Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza St ęŜ yca na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002)

1 – granica podprowincji, 2 – granica makroregionu, 3 – granica mezoregionu

Podprowincja: Pobrze Ŝa Południowobałtyckie Mezoregiony Pobrze Ŝa Koszali ńskiego: 313.44 – Wysoczyzna Damnicka, 313.46 – Pradolina Redy i Łeby Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego: 314.46 – Wysoczyzna Polanowska, 314.47 – Poje- zierze Bytowskie Mezoregiony Pojezierza Wschodniopomorskiego: 314.51 – Pojezierze Kaszubskie Mezoregiony Pojezierza Południowopomorskiego: 314.67 – Równina Charzykowska, 314.71 – Bory Tucholskie

Omawiany obszar jest regionem rolniczym. Wi ększe kompleksy le śne wyst ępuj ą w po- łudniowo-zachodniej i wschodniej cz ęś ci obszaru arkusza. Rolnictwo oparte jest na indywi- dualnych gospodarstwach rodzinnych. Dominuje produkcja ro ślinna. Słabo rozwini ęty jest przemysł rolno-spo Ŝywczy. Przemysł wydobywczo-przetwórczy skoncentrowany jest we wschodniej i południowo-wschodniej cz ęś ci obszaru arkusza. Sie ć osiedle ńcza jest rozło Ŝona

5

równomiernie. Intensywnie rozwija si ę turystyka, zwłaszcza w otoczeniu jezior. Cały obszar posiada dobrze rozwini ętą sie ć drogow ą. W Klukowej Hucie przecinaj ą si ę dwie drogi o znaczeniu krajowym: Kartuzy – Bytów i Ko ścierzyna – L ębork. Pozostałe drogi maj ą charakter lokalny. Przez południowo-wschodni brzeg arkusza przebiega linia kolejowa z Ko ścierzyny do Kartuz i dalej do L ęborka.

III. Budowa geologiczna

Budow ę geologiczn ą obszaru arkusza St ęŜ yca omówiono na podstawie Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz St ęŜ yca (Jurys, 1996) oraz obja śnienia mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000, arkusz Słupsk (Mojski, 1978). Obszar arkusza St ęŜ yca znajduje si ę w północnej cz ęś ci synklinorium brze Ŝnego. Pod- ło Ŝe krystaliczne, zbudowane z ró Ŝnych odmian granitoidów, wyst ępuje na gł ęboko ści poni- Ŝej 5000 m. Profil osadów przedkenozoicznych zamykają osady kredy o mi ąŜszo ści około 700 m. Kreda górna wykształcona jest jako piaski średnioziarniste i osady w ęglanowe, głów- nie margle. Utwory kredowe przykryte s ą utworami trzecio- i czwartorz ędowymi. Na powierzchni odsłaniaj ą si ę tylko osady czwartorz ędowe (fig. 2), utwory starsze znane s ą wył ącznie z wierce ń badawczych. Osady trzeciorz ędowe zalegaj ą na utworach kredowych. Profil osadów trzeciorz ędo- wych rozpoczynaj ą utwory oligocenu, wykształcone jako utwory ilaste lub piaski ilaste. Po- wy Ŝej zalegaj ą mułki miocenu. Ich mi ąŜ szo ść jest zmienna. W rejonach obni Ŝeń powierzchni podczwartorz ędowej nie przekracza 20 – 30 m, a w rejonach kulminacji osadów miocenu, mo Ŝe przekracza ć nawet 100 m. Na utworach miocenu zalegaj ą utwory czwartorz ędowe o znacznej mi ąŜ szo ści od 110– 180 m na obszarze elewacji trzeciorz ędu do ponad 250 m w rejonie rynny radu ńskiej. Najstarszymi osadami czwartorz ędowymi na obszarze arkusza s ą osady zlodowace ń po- łudniowopolskich. S ą to na ogół gliny zwałowe o mi ąŜ szo ści kilkunastu metrów oraz kilku- metrowej mi ąŜ szo ści osady rzeczne i zastoiskowe. Utwory zlodowace ń środkowopolskich wyst ępuj ą powszechnie na obszarze arkusza. Reprezentowane s ą przez osady zlodowace ń odry i warty. W profilu osadów tych zlodowace ń mo Ŝna wyró Ŝni ć dwa lub trzy pokłady glin zwałowych rozdzielonych utworami fluwiogla- cjalnymi. Na obszarze arkusza St ęŜ yca dominuj ą utwory zlodowacenia odry.

6

Fig. 2. Poło Ŝenie arkusza St ęŜ yca na tle Mapy geologicznej Polski w skali 1:500 000 (Marks, Ber, Gogołek, Piotrowska, 2006)

Czwartorz ęd Holocen:

Plejstocen (zlodowacenie wisły):

Uwaga: przy opisie wydziele ń stratygraficznych zachowano oryginaln ą numerację z Mapy geologicznej Polski w skali 1:500 000. Na powierzchni arkusza wyst ępuj ą utwory zlodowacenia wisły. Ich mi ąŜ szo ść jest bar- dzo zró Ŝnicowana i waha si ę od 20 do 70 m. W okresie stadiału środkowego tego zlodowace-

7

nia osadziły si ę kolejno: piaski wodnolodowcowe dolne, mułki zastoiskowe, gliny zwałowe i piaski wodnolodowcowe górne. Okres ten ko ńczy akumulacja mułków zastoiskowych, po- wstałych w niewielkich zbiornikach. Stadiał górny zlodowacenia wisły reprezentuj ą piaski wodnolodowcowe dolne i górne oraz gliny zwałowe. W tym czasie powstaj ą piaski i Ŝwiry moren czołowych, miejscami z glinami zwałowymi, a tak Ŝe piaski kemów. Gliny zwałowe fazy pomorskiej buduj ą powierzchni ę wysoczyzny morenowej w północnej cz ęś ci obszaru arkusza. Utwory te wyst ępuj ą te Ŝ pojedynczymi płatami w cz ęś ci południowej. Utwory moren czołowych wyst ępuj ą na wysoczy źnie morenowej w cz ęś ci północnej obszaru arkusza. Pa- górki kemowe zwi ązane s ą z rynn ą Jeziora Gowidli ńskiego. W zbiornikach powstawały w tym czasie iły i mułki zastoiskowe. W południowej cz ęś ci obszaru arkusza utwory zlodo- wacenia wisły to osady fluwioglacjalne wyst ępuj ące a Ŝ do powierzchni tworz ąc rozległy sandr Borów Tucholskich. Najmłodszy okres czwartorz ędu – holocen reprezentuj ą przede wszystkim torfy. Po- wszechnie wyst ępuj ą one w otoczeniu jezior, zwłaszcza Gowidli ńskiego i W ęgorzyno. Znaczne powierzchnie zajmuj ą na obszarze wysoczyzny w północnej cz ęś ci obszaru arkusza.

IV. Zło Ŝa kopalin

Na obszarze arkusza St ęŜ yca wyst ępuj ą jedynie kopaliny pospolite. Aktualnie udoku- mentowanych jest tu 28 złó Ŝ kopalin okruchowych i 1 zło Ŝe kredy jeziornej. Ich charaktery- styk ę gospodarcz ą i klasyfikacj ę sozologiczn ą przedstawiono w tabeli 1 (Gientka i in., 2008). Zło Ŝe piasków i Ŝwirów „Kamienica Szlachecka” zostało wyeksploatowane i skre ślone z bilansu zasobów.

1. Piaski i Ŝwiry

Surowce okruchowe w granicach arkusza wi ąŜą si ę głównie z osadami wodnolodowco- wymi fazy pomorskiej zlodowacenia wisły, które tworz ą rozległ ą powierzchni ę sandrow ą, ci ągn ącą si ę wzdłu Ŝ rynnowych jezior Radu ńskiego i St ęŜ yckiego. Sandr buduj ą piaski o ró Ŝnej granulacji i osady piaszczysto-Ŝwirowe lub Ŝwirowe, spo- radycznie zawieraj ące skupienia otoczaków. Zarówno mi ąŜ szo ść , jak i rozprzestrzenienie warstw jest zmienne. Mi ąŜ szo ść osadów wodnolodowcowych zmienia si ę od kilku do kilku- dziesi ęciu metrów, np. w zło Ŝu „Ł ączyno III” do gł ęboko ści 29,3 m seria okruchowa nie zo- stały przewiercona.

8

Tabela 1 Zło Ŝa kopalin i ich charakterystyka gospodarcza oraz klasyfikacja Zasoby geologiczne Stan Wiek Kategoria Wydobycie Zastosowanie Klasyfikacja Numer bilansowe zagospodarowania Przyczyny Rodzaj kompleksu rozpoznania (tys.t) kopaliny złó Ŝ zło Ŝa Nazwa zło Ŝa (tys.t) zło Ŝa konfliktowości kopaliny litologiczno- na mapie Klasy Klasy zło Ŝa surowcowego wg stanu na rok 2007 (Gientka i in., 2008) 1–4 A–C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2 Łączyno II pŜ Q 99 C1 G 27 Sb, Sd 4 A – 3 Borucino II pŜ Q 656 C1 N – Sb, Sd 4 A – 4 Łączyno pŜ Q 3 310* C1 G 76 Sd 4 A – 5 Gapowo śuromin pŜ Q 2 506* C2 N – Sb 4 A – 6 Borucino pŜ, p Q 1 149* C1(B) N – Sb, Sd 4 A – 7 śuromino II pŜ Q 5 140 C1 G – Sb 4 A – K, Natura 8 Sul ęczyno kj Q 760 C Z – Sr 4 B 2 2000 9 Przymuszewo pŜ Q 473 C Z* – Sb 4 B K 9 1 10 Gostomie II pŜ Q 1 361 C1 G 253 Sb, Sd 4 A – Kamienica Szlachecka 11 pŜ Q 395 C G – Sb 4 A – II 1

12 Łączyno III pŜ Q 617* C1 N – Sb, Sd 4 A – 13 Mściszewice p Q 202 C1 G – Sb, Sd 4 A – 14 Mściszewice I pŜ + gł Q 129** C1 N – Sb, Sd 4 A – 15 Mściszewice II p Q 195** C1 N* – Sb, Sd 4 A – 16 Bukowa Góra gł+ pŜ Q 0 C1 Z* 3 Sb, Sd 4 A – 17 Bukowa Góra I p Q 104 C1 G 3 Sb, Sd 4 A – 18 Sul ęczyno I p Q 980** C1 N – Sb, Sd 4 A – 19 Bukowa Góra II p Q 108** C1 G – Sb, Sd 4 A – 20 Węsiory p Q 1 117** C1 N* – Sb, Sd 4 A – 21 śuromino III pŜ Q 554** C1 N – Sb 4 A – 22 Sul ęczyno* pŜ,p Q 1 052 C1* Z – Sb, Sd 4 B K, L 23 Gapowo pŜ Q 261 C1 G 34 Sb, Sd 4 A – 24 Niesiołowice I p Q 1 639** C1 N – Sb, Sd 4 A – 25 Niesiołowice II pŜ Q 208** C1 N – Sb, Sd 4 A – 26 Niesiołowice pŜ Q 185 C1 G – Sb, Sd 4 A – 27 Szczukowo p Q 475 C1 G 36 Sb, Sd 4 A –

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

28 Szczukowo I p Q 500** C1 N – Sb, Sd 4 A – 29 Gostomie IV p Q 1 141** C1 N – Sb, Sd 4 A – 30 Gostomie III pŜ, p Q 2 649** C1 N – Sb, Sd 4 A – Kamienica Szlachecka pŜ Q – C1 ZWB – – – – –

Rubryka 2 – * – na arkuszu St ęŜ yca znajduje si ę niewielki fragment zło Ŝa, zło Ŝe zlokalizowane jest głównie na arkuszu Pomysk Wielki pod numerem 3 Rubryka 3 – p – piaski, pŜ – piaski i Ŝwiry, gł – głazy narzutowe, kj – kreda jeziorna Rubryka 4 – Q – czwartorz ęd Rubryka 5 – * – zasoby według dodatku, ** – zło Ŝe nie figuruje w bilansie, zasoby wg dokumentacji Rubryka 6 – kategoria rozpoznania zasobów udokumentowanych: kopalin stałych – C 1,C 2, (B) – kategoria rozpoznania jako ści zło Ŝa Rubryka 7 – zło Ŝa: G – zagospodarowane, N – niezagospodarowane, N* – zło Ŝa maj ą koncesj ę oraz utworzone obszary i tereny górniczy, Z – zaniechane, Z* – wyeksplo- atowane, ZWB – wykre ślone z bilansu zasobów (zlokalizowane na mapie dokumentacyjnej zamieszczonej w materiałach archiwalnych) Rubryka 9 – kopaliny: Sb – budowlane, Sd – drogowe, Sr – rolnicze Rubryka 10 – zło Ŝa: 4 – powszechne; licznie wyst ępuj ące, łatwo dost ępne Rubryka 11 – zło Ŝa: A – małokonfliktowe , B – konfliktowe Rubryka 12 – Gl – ochrona gleb, K – ochrona krajobrazu, L – ochrona lasów, Natura 2000 – specjalny obszar ochrony siedlisk PLH220017 Mechowiska Sul ęczy ńskie

10

W wi ększo ści złó Ŝ na omawianym obszarze przewa Ŝaj ą osady piaszczyste z rozproszo- ną domieszk ą frakcji grubszej. Tylko w zło Ŝach „Borucino” i „Gostomie III” wyst ępuj ą wy- odr ębnione warstwy piaszczyste i piaszczysto-Ŝwirowe. Seri ę piaszczysto-Ŝwirow ą, któr ą dla udokumentowanych złó Ŝ charakteryzuje średnia warto ść punktu piaskowego (zawarto ść ziaren poni Ŝej 2 mm) w granicach 41,8–74,8%, stwierdzono w zło Ŝach: „Ł ączyno II”, „Borucino II”, „Ł ączyno”, „Gapowo śuromin”, śuro- mino II”, „ śuromino III”, „Przymuszewo”, „Gostomie II”, „Kamienica Szlachecka II”, „Ł ą- czyno III”, „Gapowo”, „Niesiołowice II” i „Niesiołowice”. Kopalin ę piaszczyst ą udokumento- wano w zło Ŝach: „Gostomie IV”, „Niesiołowice I”, „Szczukowo”, „Szczukowo I” i „W ęsiory”.

Zło Ŝe „Gapowo śuromin” rozpoznano w kat. C2 w 1978 roku. W latach 2002 i 2005 ze zło Ŝa wył ączono dwa obszary, udokumentowane w kat. C1 pod nazw ą „ śuromino II”. W efekcie tych wył ącze ń zło Ŝe „Gapowo śuromin” stanowi ą teraz cztery odosobnione pola, a zło Ŝe „ śuromino II” tworz ą dwa pola. Aktualizacj ę zasobów zło Ŝa „Gapowo śuromin” za- wieraj ą dodatki nr 1 i 2. Równie Ŝ, z niezagospodarowanego zło Ŝa „Borucino” wył ączono ob- szar udokumentowany jako zło Ŝe „ śuromino III”, dziel ąc pierwotne zło Ŝe na dwa pola. Utwory wodnolodowcowe charakteryzuj ą si ę dobr ą jako ści ą – niska jest zawarto ść py- łów (warto ści średnie dla poszczególnych złó Ŝ zamykaj ą si ę w granicach 1,1–6,0%), brak jest zanieczyszcze ń obcych i organicznych, siarczany wyst ępuj ą w ilo ściach śladowych. Drugim obszarem koncentracji udokumentowanych złó Ŝ okruchowych jest teren wyso- czyzny morenowej (centralno-zachodnia cz ęść arkusza). Dominuj ą tu utwory lodowcowe fazy pomorskiej zlodowacenia wisły. Osady piaszczysto-Ŝwirowe tworz ą nieci ągłe pokłady, so- czewki lub gniazda w śród glin zwałowych. Charakteryzuj ą si ę one zróŜnicowan ą i nieupo- rz ądkowan ą granulacj ą, lokalnie zawieraj ą skupienia otoczaków lub rozmytego bruku more- nowego. W utworach piaszczysto-Ŝwirowych udokumentowano dwa zło Ŝa głazów narzuto- wych – „Bukowa Góra” i „M ściszewice I”, zło Ŝe piaszczysto-Ŝwirowe „Sul ęczyno” oraz zło- Ŝa piaszczyste z otoczakami i głazikami: „Bukowa Góra I”, „Bukowa Góra II”, „M ściszewi- ce”, „M ściszewice II” i „Sul ęczyno I”. Udokumentowane na tym obszarze zło Ŝa maj ą niewielk ą powierzchni ą (1,2–2,0 ha) i charakteryzuj ą si ę skomplikowan ą budow ą geologiczn ą (zmienna mi ąŜ szo ść kopaliny, prze- rosty gliniaste). Kopalina w stanie naturalnym ma ograniczone zastosowanie w budownictwie i drogownictwie i cz ęsto wymaga uszlachetniania. Zestawienie podstawowych parametrów górniczo-geologicznych i jako ściowych oraz informacje o opracowaniach źródłowych przedstawiono w tabeli 2.

11

Tabela 2 Zestawienie opracowa ń, parametrów górniczo-geologicznych i jako ściowych złó Ŝ udokumentowanych na arkuszu St ęŜ yca Parametry górniczo-geologiczne Parametry jako ściowe gęsto ść nasypo- zawarto ść zawarto ść ziarn Nr grubo ść mi ąŜszo ść wa Nazwa zło Ŝa po- pyłów < 2 mm zło Ŝa Rodzaj nadkładu serii zło Ŝowej Warunki w stanie Wykonawca, rok, opraco- wierzchnia mineralnych <2,5 mm* Uwagi na kopaliny od – do od – do hydroge- zag ęszczonym wanie zło Ŝa mapie śr. śr. ologiczne od – do śr. [ha] [m] [%] [kg/m 3] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Łączyno II 0,4–3,4 4,0–14,5 2,5–4,8 60,2–77,9 1850–2000 2 pŜ 1,01 suche JANICKI T., 2000 1,2 10,5 3,5 68,2 1930 Borucino II 0,3–3,3 3,2–12,4 0,4–4,0 38,0–90,9 1700–2100 3 pŜ 4,10 suche MEDY ŃSKA K., 2001 1,4 7,9 2,2 66,0 1920 Łączyno dodatek nr 1 – wył ączenie obszaru TOMASZEWSKA K., wyeksploatowanego 1980 0,0–2,5 2,4–19,7 1,4–7,5 22,5–83,8 1750–2105 4 pŜ 15,96 suche dodatek nr 2 – kolejne wył ączenie HELWAK L., 1988 0,5 10,1 4,7 61,9 1894 obszaru wyeksploatowanego i udo-

12 HELWAK L., DZI ĘGIE- kumentowanie nowego obszaru LEWSKA A., 2007a Gapowo śuromin dodatki –wył ączenie 2 kolejnych SOLCZAK E., 1978 0,2–3,7 2,5–10,8 0,4–4,3 27,4–69,8 1710–2160 5 pŜ 25,04 suche obszarów które przeszły do zło Ŝa MEDY ŃSKA K., 2002a 1,4 4,9 1,6 49,5 2020 „śuromino II“ MEDY ŃSKA K., 2005b 0,2–5,5 1,4–9,7 0,5–3,0 34,5–69,5* 1500–1880 pŜ 1,8 6,4 1,4 54,2 1700 dodatek nr 1 wył ącza obszar doku- Borucino mentacji „ śuromino III” 6 MIKOŁAJCZYK D., 1975 9,86 pole I 0,8–4,0 suche 0,2–5,5 2,1 śr 2,7 pole I śr 83,6* pole I Kopalina towarzysz ąca wyst ępuje TOPOLSKA G., 2007a p nie badano 1,8 pole II 1,0–2,6 śr 1,8 pole II śr 94,0* pole II w 2 polach 1,3 śuromino II dodatek nr 1 – udokumentowano 0,2–3,7 2,0–10,8 0,7–3,5 27,4–73,5 1920–2190 7 MEDY ŃSKA K., 2002b pŜ 60,96 suche nowy obszar ł ącz ący pole A/1 i A/2 – 1,3 4,4 1,6 45,6 2070 MEDY ŃSKA K., 2005a obecnie pole A (północne) Przymuszewo dodatek nr 1 – aktualizuje zasoby do MEDY ŃSKA K., 1974 cz ęś ciowo 0,3–3,3 2,3–8,9 0,3–3,2 39,1–71,0 1700–2400 koncesji 9 PROFIC A., 1988 pŜ 3,70 zawodnio- 2,1 5,7 1,8 57,3 2100 dodatek nr 2 – rozliczenie zasobów MEDY ŃSKA K., 1994 ne po zako ńczeniu eksploatacji MEDY ŃSKA K., 2006

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Gostomie II dodatek nr 1 – aktualizacja zasobów cz ęś ciowo PROFIC A., 1978 0,1–3,6 1,9–22,7 0,0–3,6 27,1–61,6 1870–2014 w zwi ązku ze zmian ą u Ŝytkownika 10 pŜ 13,17 zawodnio- MEDY ŃSKA K., 1995 0,7 9,0 1,2 41,8 2000 dodatek nr 2 – wył ączenie obszaru ne MEDY ŃSKA K., 2003 pod wysypisko śmieci Kamienica Szlachecka II HELWAK L., DZI ĘGIE- 0,0–1,9 3,1–10,5 1,1–8,9 60,6–83,4 1856–2025 dodatek w zwi ązku z powi ększeniem 11 LEWSKA A., 2003 pŜ 4,49 suche 1,4 5,9 3,2 71,3 1930 powierzchni zło Ŝa HELWAK L., DZI ĘGIE- LEWSKA A., 2006 cz ęś ciowo Łączyno III 0,2–1,8 6,7–29,8 1,4–2,6 71,1–81,0 1783–1817 12 pŜ 1,87 zawodnio- GURZ ĘDA E., 2007c 1,2 18,3 1,8 74,8 1806 ne cz ęś ciowo Mściszewice 0,0–0,1 5,0–10,0 1,2–2,9 63,8–82,3 1685–1919 13 p 1,61 zawodnio- GURZ ĘDA E., 2007d 0,1 7,0 2,2 75,3 1799 ne Mściszewice I 0,0–1,7 2,3–4,0 1760–1880 14 pŜ + gn 2,05 suche nie badano nie badano JANICKI T., 2008 0,6 3,4 1820 Mściszewice II 0,2–0,2 5,8–9,8 1,2–2,6 78,6–80,2 1760–1790 15 p 1,45 suche GURZ ĘDA E., 2007e 0,2 7,6 1,9 79,3 1770 Bukowa Góra nie wyst ę- 0,7–2,3 bada ń jako ściowych nie wykonywano zło Ŝe wyeksploatowane i zrekulty- 16 gn+p Ŝ 1,18 suche

13 TOPOLSKA G., 2006b puje 1,6 ci ęŜ ar wła ściwy przyj ęto na podstawie literatury wowane Bukowa Góra I 0,3–0,8 2,4–5,7 2,0–2,1 73,5–79,2 1794–1810 17 p 1,78 suche GURZ ĘDA E., 2007a 0,3 3,3 2,1 77,4 1799 Sul ęczyno I 0,2–2,9 2,1–15,8 1,5–12,5 56,3–85,5 1480–1890 18 JANICKI T., KLARA G., p 6,27 suche 0,7 7,9 4,4 75,1 1690 2007 Bukowa Góra II 0,3–1,0 2,2–5,0 4,8–6,0 80,0–81,1 1760–1788 19 p 1,69 suche GURZ ĘDA E., 2008a 0,7 3,6 5,3 80,4 1771 Węsiory 0,2–1,6 13,2–14,8 0,1–1,4 82,2–91,1 1850–1900 20 p 4,24 suche STEPOWICZ E., 2008 0,4 14,1 0,8 87,9 1870 śuromino III 0,2–0,2 5,8–10,0 1,2–1,8 46,4–86,5 1820–2090 21 pŜ 3,32 suche TOPOLSKA G., 2008b 0,2 8,5 1,4 59,2 1960 0,2–3,0 2,0–12,7 0,7–5,6 47,4–67,0 1940–2600 pŜ na arkuszu St ęŜ yca niewielki frag- Sul ęczyno 1,1 6,6 2,8 57,8 2000 22 8,84* suche ment zło Ŝa, zło Ŝe zlokalizowane na MIKOŁAJCZYK D., 1979 0,0–1,0 5,0–8,2 72,0–82,0 1880–2000 p brak arkuszu Pomysk Wielki 0,2 6,6 77,7 1920

cz ęś ciowo Gapowo 0,3–0,4 7,2–10,7 1,4–2,8 56,0–80,7 1784–1885 23 pŜ 1,69 zawodnio- GURZ ĘDA E., 2007b 0,3 9,5 2,1 71,0 1823 ne

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Niesiołowice I 0,2–3,6 3,0–8,2 3,0–9,4 61,8–93,0 1630–1933 24 HELWAK L., DZI ĘGIE- p 17,47 suche 1,1 5,7 6,0 81,8 1672 LEWSKA A., 2007b Niesiołowice II 0,2–1,5 4,5–8,5 0,8–1,8 58,1–80,0 1780–1973 25 pŜ 1,86 suche HELWAK L., 2008 0,7 6,0 1,2 70,4 1873 Niesiołowice 0,2–0,7 4,3–8,5 0,8–1,8 58,1–81,8 brak danych 26 pŜ 1,64 suche TOPOLSKA G., 2006a 0,5 5,7 1,2 67,8 1973 Szczukowo 0,3–0,4 12,2–14,7 2,5–6,1 83,0–95,0 1785–1910 27 p 1,99 suche TOPOLSKA G., 2007b 0,3 14,2 4,2 89,1 1843 Szczukowo I 0,3–1,3 11,9–17,1 2,1–3,3 83,0–93,6 1636–1910 28 p 1,92 suche TOPOLSKA G., 2008a śr. brak 14,5 2,6 87,0 1797 cz ęś ciowo Gostomie IV 0,3–1,6 4,6–23,2 4,7–9,9 73,2–93,3 1673–1833 29 p 4,30 zawodnio- GURZ ĘDA E., 2008c 0,6 14,1 6,0 81,7 1776 ne 0,2–2,0 2,7–21,0 0,4–2,1 18,6–74,0 1739–1809 pŜ cz ęś ciowo Gostomie III 0,6 13,3 1,1 46,3 1774 30 9,60 zawodnio- GURZ ĘDA E., 2008b 0,2–2,0 2,0–12,3 1,6–2,4 89,0–96,4 1706–1745 p ne 0,6 6,7 1,9 94,5 1716

Rubryka 3 – p – piaski, pŜ – piaski i Ŝwiry, gn – głazy narzutowe 14 Rubryka 4 * – powierzchnia i parametry dla całego zło Ŝa

2. Kreda jeziorna

W rejonie miejscowo ści Sul ęczyno rozpoznano w kat.C 2 zło Ŝe kredy jeziornej „Sul ę- czyno” (Chruszcz, Chru ścicka, 1972) na powierzchni 15,16 ha. Kopalina powstała w holoce- nie. Mi ąŜ szo ść osadu jest zró Ŝnicowana, co jest wynikiem zmiennej morfologii dna zbiornika wodnego, w którym nast ępowała sedymentacja. W centralnej cz ęś ci pokład kredy do gł ębo- ko ści rozpoznania (8,0 m) nie został przewiercony. Średnia mi ąŜ szo ść rozpoznanej serii zło- Ŝowej wynosi 3,9 m. W nadkładzie wyst ępuje muł bagienny z domieszk ą torfu o grubo ści 0,5 – 2,8 m, śr. 1,4 m. Pod wzgl ędem składu chemicznego kopalina jest silnie zró Ŝnicowana. Zasadowo ść ogólna suchej masy w przeliczeniu na CaCO 3 waha si ę od 70,43 do 94,81%, średnio wynosi 78,5%. Zawarto ść siarczków w przeliczeniu na siark ę całkowit ą wynosi maksymalnie 0,1%, a chlorków w przeliczeniu na chlor – średnio 0,21%. Zło Ŝe jest zawodnione. Wilgotno ść naturalna waha si ę od 46,2 do 54,1%, średnio wyno- si 50,4%. Klasyfikacji sozologicznej złó Ŝ dokonano zgodnie z obowi ązuj ącymi wytycznymi do- kumentowania złó Ŝ kopalin (Wytyczne..., 1999) i na podstawie analizy przyrodniczo- krajobrazowej. Z punktu widzenia ochrony warto ści złó Ŝ wszystkie zło Ŝa zaliczono do klasy 4, tj. powszechnie wyst ępuj ących i łatwo dost ępnych, mo Ŝliwych do eksploatacji bez specjal- nych ogranicze ń. Pod wzgl ędem konfliktowo ści ze środowiskiem wi ększo ść złó Ŝ zaliczono do klasy A, tj. złó Ŝ małokonfliktowych. Zło Ŝa okruchowe Sul ęczyno” i „Przymuszewo” oraz zło Ŝe kredy jeziornej „Sul ęczyno” uznano za konfliktowe, ze wzgl ędu na poło Ŝenie w grani- cach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego oraz obszaru Natura 2000.

V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin

Na obszarze arkusza St ęŜ yca eksploatowanych jest 11 złó Ŝ surowców okruchowych: „Bukowa Góra I”, „Bukowa Góra II”, „Gapowo”, „Gostomie II”, „Kamienica Szlachecka II”, „Mściszewice”, „Niesiołowice”, „Szczukowo”, „Ł ączyno II”, „Ł ączyno” i „ śuromino II”. Wszystkie zło Ŝa eksploatowane s ą zgodnie z udzielonymi koncesjami w granicach utworzonych obszarów i terenów górniczych. Wydobycie prowadzone jest systemem od- krywkowym ścianowym, przy u Ŝyciu typowego sprz ętu mechanicznego, zgodnie z opraco- wanymi projektami zagospodarowania złó Ŝ. Wi ększo ść złó Ŝ eksploatowana jest na niewielk ą skal ę, głównie na potrzeby lokalne. Kopalina zbywana jest w stanie naturalnym lub w zale Ŝ- no ści od zapotrzebowania stosuje si ę wst ępn ą klasyfikacj ę ziarnow ą.

15

Podstawowe informacje dotycz ące koncesji i aktualnego stanu zagospodarowania złóŜ zestawiono w tabeli 3. Na wi ększ ą skal ę eksploatowane s ą zło Ŝa „Gostomie II”, „Ł ączyno” i „ śuromino II”. Zło Ŝe „Gostomie II” jest eksploatowane od 1972 roku. Od 1995 roku u Ŝytkownikiem zło Ŝa jest Przedsi ębiorstwo Robót Drogowych SKANSKA SA. Wydobycie w 2007 roku wynosiło 253 tys. t. Przy zło Ŝu znajduje si ę zakład przeróbczy, w którym wykonuje si ę kruszenie i sor- towanie. Uszlachetniona kopalina wykorzystywana jest w budownictwie drogowym do pro- dukcji mieszanek mineralno-bitumicznych oraz na podbudowy stabilizowane. Zło Ŝe „Ł ączyno” jest eksploatowane przez Przedsi ębiorstwo Drogowo-Mostowe „DROMOS” SA z Kartuz. Wydobycie prowadzone jest dwoma poziomami w wyrobisku sto- kowo-wgł ębnym. Na północ od wyrobiska znajduje si ę zakład przeróbczy, w którym odbywa si ę kruszenie nadziarna i klasyfikacj ę ziarnow ą kopaliny. Odsiewki wykorzystuje si ę do re- kultywacji. Na częś ci wyrobiska (około 1 ha) prowadzona jest rekultywacja w kierunku le- śnym. UŜytkownikiem zło Ŝa „ śuromino II” jest WAKOZ–BETON sp. z o.o. Wydobycie pro- wadzone jest w bloku A (północnym), systemem ścianowo–zabierkowym. Wydobyta kopali- na po wst ępnej segregacji na terenie kopalni odbierana jest przez Zakład Eksploatacji i Produkcji Kruszywa „DELEWO”, gdzie produkowane s ą frakcjonowane mieszanki piasz- czysto-Ŝwirowe i grysy dla budownictwa ogólnego. Rekultywacja wyrobiska prowadzona jest na bie Ŝą co. W ostatnich latach zako ńczono wydobycie ze zło Ŝa „Przymuszewo”, które eksploato- wane było w latach 1994 – 2004 r. przez Zakład Eksploatacji i Produkcji Kruszywa sp. z o.o. w Delewie. Kopalnia została zlikwidowana. Zasoby rozliczono w dodatku nr 2 do dokumen- tacji. Pozostałe w zło Ŝu zasoby nie mog ą by ć wydobyte z uwagi na obaw ę naruszenia natu- ralnych warunków wodnych w poło Ŝonym w s ąsiedztwie zło Ŝa torfowisku. Zako ńczono równie Ŝ eksploatacj ę głazów narzutowych w zło Ŝu „Bukowa Góra”. Wyro- bisko zostało zrekultywowane.

16

Tabela 3 Wybrane informacje o stanie zagospodarowania złó Ŝ Nr Powierzchnia Warunki zło Ŝa Rodzaj Koncesja, obszaru górniczego Stan zagospodarowa- Nazwa zło Ŝa hydroge- Rodzaj wyrobiska Uwagi na kopaliny okres wa Ŝności terenu górniczego nia ologiczne mapie [ha] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 jest, wa Ŝna do 1,01 eksploatacja ci ągła 2 Łączyno II pŜ suche stokowe wst ępna klasyfikacja ziarnowa kopaliny 31.12.2037 r. 1,87 od 01.03.2001 r. 3 Borucino II pŜ suche nie wydano – – niezagospodarowane jest, wa Ŝna do 10,02 eksploatacja ci ągła 4 Łączyno pŜ suche stokowo-wgł ębne zrekultywowano powierzchni ę około 1 ha 31.12.2016 r. 10,02 od 1981 r. 5 Gapowo śuromin pŜ suche nie wydano – – niezagospodarowane

6 Borucino pŜ, p suche nie wydano – – niezagospodarowane pole A (północne) pole A 52,51 eksploatacja ci ągła jest, wa Ŝna do 59,71

17 7 śuromino II pŜ suche stokowo-wgł ębne od 01.2004 r. wykonano rekultywacj ę na cz ęś ci obszaru 31.12.2018 r. pole B 15,26 pole B (południowe) 19,57 niezagospodarowane nie obowi ązy- eksploatacja zanie- eksploatacja zako ńczona w 1976 r., planuje 8 Sul ęczyno kj zawodnione – wgł ębne wała chana si ę utworzenie rezerwatu florystycznego cz ęś ciowo straciła wa Ŝno ść wgł ębne, eksploatacja zako ń- 9 Przymuszewo pŜ – zawodnione 10.06.2006 r. zrekultywowane czona cz ęś ciowo jest, wa Ŝna do 18,82 stokowo-wgł ębne eksploatacja ci ągła 10 Gostomie II pŜ zawodnione 17.11.2016 r. 18,82 (2 poziomy eksploatacji) od 1972 r. Kamienica jest, wa Ŝna do 4,65 eksploatacja ci ągła 11 pŜ suche stokowo-wgł ębne Szlachecka II 15.12.2009 r. 6,89 od II kw.2004 r. cz ęś ciowo 12 Łączyno III pŜ nie wydano – – niezagospodarowane zawodnione cz ęś ciowo jest, wa Ŝna do 1,99 eksploatacja ci ągła 13 Mściszewice p wgł ębne klasyfikacja ziarnowa na mokro zawodnione 31.12.2018 r. 1,99 od 01.2008 r. 14 Mściszewice I pŜ + gn suche nie wydano – – niezagospodarowane jest, wa Ŝna do 1,50 15 Mściszewice II p suche – niezagospodarowane eksploatacji nie rozpocz ęto 31.12.2018 r. 1,67 eksploatacja głazów i otoczaków z po- wygaszona eksploatacja zako ń- 16 Bukowa Góra gn+pŜ suche OG i TG zniesione zrekultywowane wierzchni, miejscami do gł ęboko ści maksy- 29.04.2008 r. czona 12.2007 r. malnej 2,3 m

1 2 3 4 5 6 7 8 9 jest, wa Ŝna do 1,99 eksploatacja ci ągła 17 Bukowa Góra I p suche wgł ębne wst ępna klasyfikacja ziarnowa kopaliny 31.12.2017 r. 2,85 od 15.10.2007 r. 18 Sul ęczyno I p suche nie wydano – – niezagospodarowane jest, wa Ŝna do 1,81 eksploatacja ci ągła 19 Bukowa Góra II p suche wgł ębne 31.12.2018 r. 2,05 od 01.2009 r. jest, wa Ŝna do 4,72 20 Węsiory p suche – niezagospodarowane 30.10.2014 r. 5,58 21 śuromino III pŜ suche nie wydano – – niezagospodarowane eksploatacja zanie- 22 Sul ęczyno* pŜ, p suche nie wydano – wgł ębne wyrobisko cz ęś ciowo zrekultywowane chana cz ęś ciowo jest, wa Ŝna do 1,69 eksploatacja ci ągła 23 Gapowo pŜ wgł ębne zawodnione 31.12.2015 r. 1,99 II kw.2008 r. 24 Niesiołowice I p suche nie wydano – – niezagospodarowane

25 Niesiołowice II pŜ suche nie wydano – – niezagospodarowane jest, wa Ŝna do 1,79 eksploatacja ci ągła 26 Niesiołowice pŜ suche wgł ębne 31.11.2014 r. 2,01 od 01.2007 r. 18 jest, wa Ŝna do 1,99 eksploatacja ci ągła 27 Szczukowo p suche wgł ębne 31.12.2021 r. 2,59 od 11.2007 r. 28 Szczukowo I p suche nie wydano – – niezagospodarowane cz ęś ciowo 29 Gostomie IV p nie wydano – – niezagospodarowane zawodnione cz ęś ciowo 30 Gostomie III pŜ, p nie wydano – – niezagospodarowane zawodnione

Rubryka 2 – * – na arkuszu St ęŜ yca znajduje si ę niewielki fragment zło Ŝa. Zło Ŝe na arkuszu Pomysk Wielki oznaczone jest numerem 3 Rubryka 3 – p – piaski, pŜ – piaski i Ŝwiry, gn – głazy narzutowe, kj – kreda jeziorna

UŜytkownicy złó Ŝ „M ściszewice II” i „W ęsiory” uzyskali koncesje, ale dotychczas nie rozpocz ęli wydobycia. W latach 70. XX wieku eksploatowane było zło Ŝe kredy jeziornej „Sul ęczyno”. Eksplo- atacja została zaniechana ze względu na trudne warunki wydobycia oraz słab ą jako ść kopali- ny. Kreda jeziorna wykorzystywana była do wapnowania gleb. W wyrobisku powstał zbior- nik wodny. Obecnie planuje si ę utworzenie tu rezerwatu florystycznego. Na obszarze arkusza St ęŜ yca surowce okruchowe eksploatowano w przeszło ści w wielu miejscach, o czym świadcz ą liczne ślady wyrobisk, w zdecydowanej wi ększo ści poro śni ęte obecnie krzewami lub ró Ŝnogatunkowym młodnikiem. Niektóre z wyrobisk, lepiej zachowa- ne, zaznaczono na mapie jako punkty wyst ępowania kopaliny. Dla punktu w miejscowo ści Tuchlinek, gdzie stwierdzono intensywn ą niekoncesjonowan ą eksploatacj ę, sporz ądzono kar- tę informacyjn ą.

VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin

Obszar obj ęty arkuszem St ęŜ yca jest zasobny w surowce okruchowe. Lokalne znaczenie maj ą nagromadzenia kredy jeziornej.

1. Kopaliny okruchowe

Potencjaln ą jednostk ą surowcow ą s ą osady akumulacji wodnolodowcowej, w niewiel- kim stopniu osady lodowcowe. Rozległ ą równin ę sandrow ą obejmuj ącą wschodni ą i połu- dniow ą cz ęść arkusza pomi ędzy miejscowościami Ł ączyno na wschodzie i Gostomie na po- łudniu buduj ą piaski o ró Ŝnej granulacji i utwory piaszczysto-Ŝwirowe. Lokalnie wyst ępuj ą w nich głazy skał magmowych i przeobra Ŝonych. Na obszarze arkusza wyznaczono cztery obszary prognostyczne dla utworów piaszczy- sto-Ŝwirowych – dwa w obr ębie utworów wodnolodowcowych w rejonie miejscowo ści Ł ą- czyno i Gapowo i dwa na obszarze wysoczyzny morenowej w rejonie miejscowo ści Czarlino i Węsiory. Obszar prognostyczny w rejonie Łączyna wyznaczono na podstawie wykonanych wier- ce ń (Bartnik, 1969). W pó źniejszych latach we wschodniej cz ęś ci tego obszaru udokumento- wano zło Ŝe „Ł ączyno” (Tomaszewska, 1980), a w centralnej cz ęś ci małe zło Ŝe „Borucino II” (Medy ńska, 2001). Wyniki bada ń za surowcami okruchowymi (Wojtkiewicz, Lipi ński, 1973) pozwoliły na wyznaczenie obszaru prognostycznego w rejonie Gapowa.

19

Badania poszukiwawcze dla udokumentowania złó Ŝ głazów narzutowych (Medy ńska, Uścinowicz, 1979) s ą podstaw ą do wyznaczenia prognoz piaszczysto-Ŝwirowych w rejonie Czarlina i W ęsiorów. Podstawowe parametry obszarów prognostycznych zestawiono w tabeli 4. Tabela 4 Wykaz obszarów prognostycznych Wiek Numer Średnia Średnia grubo ść Zasoby Po- kompleksu Parametry Zastoso- obszaru Rodzaj grubo ść kompleksu w katego- wierzchnia litologiczno jakościowe wanie na kopaliny nadkładu surowcowego rii D (ha) surowco- (%) 1 kopaliny mapie (m) (m) (tys. m 3) wego 1 2 3 4 5 6 7 8 9 pp 40,0–83,0 2,7–9,6 I 62,0 pŜ, p Q 0,2 3720 Sb Sd zaw. pyłów nie badano 6,0 7,0–10,0 na cz ęś ci obsza- pp 41,0–71,7 0,2–4,1 II 76,0 pŜ, p Q ru kompleksu 6080 Sb Sd zaw. pyłów–2,2–11,8 0,9 nie przewierco- no pp 42,0–87,0 0,2–3,8 3,5–11,0 III 28,0 pŜ, p Q 1820 Sb Sd zaw. pyłów nie badano 1,4 6,5 pp 28,0–87,0 0,2–1,0 6,8–9,7 IV 16,0 pŜ, p Q 1344 Sb Sd zaw. pyłów nie badano 0,5 8,4 Rubryka 3: pŜ – piaski i Ŝwiry, p – piaski Rubryka 4: Q – czwartorz ęd Rubryka 5: pp – punkt piaskowy (% zawarto ść ziarn poni Ŝej 2,0 mm) Rubryka 9: Sb, Sd – budownictwo i drogownictwo

Na obszarze arkusza wyznaczono kilka obszarów perspektywicznych. W ramach bada ń (Profic, Medy ńska, 1970) rozpoznano obszary Sul ęczyno i śakowo. Odwiercono tu łącznie 21 otworów do gł ęboko ści 5 – 10 m. Seria zło Ŝowa, któr ą tworz ą piaski ró Ŝnoziarniste z wkładkami piaszczysto-Ŝwirowymi nie została przewiercona. Nadkład stanowi gleba lub piaski zaglinione o grubo ści 0,2–3,0 m. Obszaru Sul ęczyno nie przedstawiono na mapie jako perspektywicznego z uwagi na istniej ącą zabudow ę jednorodzinn ą. W rejonie śakowo w obszarze perspektywicznym dla piasków wyodrębniono niewielki obszar utworów piaszczysto-Ŝwirowych, na którym warstwa Ŝwirowa ma mi ąŜ szo ść od 2 do 5,7 m. Punkt piaskowy określony metod ą polow ą ma warto ść od 42 do 63%. Obszar perspektywiczny dla piasków ze Ŝwirem „Zdunowie-Kłodno” w południowo- zachodniej cz ęś ci arkusza wyznaczona na podstawie bada ń za kruszywem (Bartnik, 1969) i za piaskami kwarcowymi dla ceramiki budowlanej (Bajorek, 1976). Wyst ępuj ą tu bezpo średnio pod gleb ą piaski ró Ŝnoziarniste z niewielk ą domieszk ą frakcji grubszej, o mi ąŜ szo ści od 3,5 do ponad 10 m. Bada ń jakościowych nie wykonano. Badaniami za piaskami kwarcowymi i surowcami ilastymi dla ceramiki budowlanej (Bajorek, 1976) obj ęto kilka obszarów. W wyniku rozpoznania nie stwierdzono wyst ępowa-

20

nia surowców ilastych. Wiercenia pozwoliły na wyznaczenie dwóch obszarów perspekty- wicznych dla utworów okruchowych w rejonie miejscowo ści Gapowo i na północny wschód od miejscowo ści Sul ęczyno. W rejonach tych wyst ępuj ą piaski ró Ŝnoziarniste z domieszk ą frakcji Ŝwirowej, zalegaj ące pod nadkładem gleby. Seria zło Ŝowa do głęboko ści rozpoznania (4 m) nie została przewiercona. Obszar na wschód od miejscowo ści Gostomie został rozpo- znany w ramach bada ń za kruszywem naturalnym (Wojtkiewicz, Lipi ński, 1973). W rejonie tym wyst ępuj ą utwory piaszczysto-Ŝwirowe o mi ąŜ szo ści od 5,6 do 12 m pod nadkładem glin lub piasków zaglinionych o grubo ści 0,2 – 3,4 m. Obszary negatywne wyznaczono na podstawie bada ń: • za zło Ŝami głazów narzutowych (Medy ńska, U ścinowicz, 1979) w rejonie Kamienicy Szlacheckiej, M ściszewic – Augustowa i w rejonie Klukowej Huty • za zło Ŝami piaszczysto-Ŝwirowymi: – na południe od Gostomia (Profic, 1965); w rejo- nie miejscowo ści Gapowo, St ęŜ yca, Gostomie (Wojtkiewicz, Lipi ński 1973); w rejonie miejscowo ści D ąbrowa Puzdrowska (Adamska, J ędrzejewska, 1976) oraz w rejonie Skorzewa (Kociszewska, Jórczak, 1964). • za zło Ŝami piasków kwarcowych dla ceramiki budowlanej na południe i północny wschód od Sulęczyna (Bajorek, 1976).

2. Kreda jeziorna

Badania wykonane w ramach zwiadu generalnego za złoŜami kredy jeziornej (Olszew- ski, 1987) w granicach arkusza obj ęły osiem rejonów. Stwierdzono tylko niewielkie (gniaz- dowe) wyst ąpienia lub całkowity brak węglanowych osadów jeziornych. Wyznaczono cztery niewielkie obszary perspektywiczne. W rejonie Kamienicy Szlacheckiej w dwóch obszarach pod nadkładem torfu do 3,0 m zalega kreda jeziorna i gytia o mi ąŜ szo ść od 2,0 do 6,5 m oraz 7,2 m i zasadowo ści ogólnej od 33,0 do 46,6% CaO oraz 45,0% CaO. Przy południowo-wschodnim brzegu jeziora Gowidlino dwa odosobnione płaty o mi ąŜ- szo ściach 5,0 i 6,5 m i zasadowo ści ogólnej od 35,8 do 54,5% CaO, zalegaj ą pod nadkładem torfu do 3,0 m. Pozostałe cztery obszary bada ń w rejonie jeziora Gowidlino: „Borek”, „Podjazy”, „Amalka” i „Przyrowie” w rejonie Kamienica Szlachecka s ą negatywne.

21

3. Torfy

Na omawianym obszarze, głównie w jego północnej cz ęś ci oraz na obrze Ŝach rynnowe- go jeziora Radu ńskiego, znajduj ą si ę liczne torfowiska, zazwyczaj niewielkich rozmiarów (poni Ŝej 10 ha). Du Ŝe torfowisko niskie znajduje si ę w dolinie Słupi koło Tuchlina i jest u Ŝyt- kowane rolniczo jako ł ąki i pastwiska. Inne du Ŝe torfowisko koło Łosienicy było w przeszło- ści eksploatowane na du Ŝą skal ę, a obecnie znajduj ą si ę tu liczne, zarastaj ące wyrobiska base- nowe. W pobli Ŝu, w rejonie Sroczych Gór znajduj ą si ę dwa inne torfowiska o powierzchni około 10 – 20 ha, które tak Ŝe były w przeszło ści eksploatowane. Torfowiska obszaru arkusza St ęŜ yca nie zostały zaliczone do potencjalnej bazy zasobo- wej torfów, mimo Ŝe w znacznym stopniu spełniaj ą kryteria bilansowo ści (Ostrzy Ŝek, Dem- bek, 1996). Powodem jest priorytet ochrony wód (kryterium hydrologiczne, obszar źródłowy Słupi), poło Ŝenie na obszarach ochrony przyrody, oraz intensywne u Ŝytkowanie rolnicze. Zaliczone do potencjalnej bazy zasobowej (Ostrzy Ŝek, Dembek, 1996), małe torfowisko we wsi Skorzewo, z uwagi na blisko ść zabudowy i prawdopodobne jego zdegradowanie ście- kami komunalnymi wykluczono z rozwaŜań surowcowych.

VII. Warunki wodne

1. Wody powierzchniowe

Omawiany teren arkusza St ęŜ yca poło Ŝony jest w obszarze zlewni I rz ędu pi ęciu rzek. Cz ęść północno-zachodnia obejmuje obszary źródłowe Słupi, cz ęść północna obszary źró- dłowe Łeby i Łupawy. Zlewnia Raduni zajmuje cz ęść wschodni ą obszaru arkusza, cz ęść po- łudniowa nale Ŝy do zlewni Wdy. Przez obszar arkusza przebiega wododział pomi ędzy rzeka- mi Przymorza i zlewni ą Wisły. Wododział wyznacza ci ąg moren czołowych przecinaj ących obszar arkusza z północnego wschodu na południowy zachód. Sie ć rzeczna jest słabo rozwini ęta. Znaczn ą cz ęść obszaru arkusza zajmuj ą obszary bez- odpływowe. Liczne s ą jeziora i oczka wodne. Jeziora: Gowidli ńskie (401 ha), Radu ńskie Górne (388 ha), W ęgorzyno (162,4 ha) i Sumino (152,5 ha) nale Ŝą do najwi ększych na Poje- zierzu Kaszubskim. W granicach arkusza monitorowona jest jedynie rzeka Słupia. Punkt monitoringowy znajduje si ę w miejscowo ści Tuchlino. Badania kontrolne wykonane w 2003 roku wykazuj ą, Ŝe Słupia prowadziła wody II klasy czysto ści (Raport..., 2004).

22

Na obszarze arkusza w latach 1997 – 2002 były badane jeziora: Gowidli ńskie, W ęgo- rzyno, Mausz i Radu ńskie Górne. Wszystkie charakteryzowały si ę II klas ą czysto ści (Ra- port..., 2007).

2. Wody podziemne

Według Atlasu hydrogeologicznego Polski (Paczy ński, 1993; 1995) wschodnia cz ęść omawianego obszaru nale Ŝy do regionu gda ńskiego (IV), a cz ęść zachodnia do regionu po- morskiego (V), subregionu przymorskiego (V 1). Charakterystyk ę stopnia zawodnienia i jako ści wody opracowano wykorzystuj ąc Map ę hydrogeologiczn ą Polski w skali 1:50 000 arkusz St ęŜ yca (Lidzbarski, 2000) oraz dane z Ban- ku Hydro. Na obszarze arkusza St ęŜ yca uŜytkowe poziomy wodono śne wyst ępują tylko w obr ębie pi ętra czwartorz ędowego. Zwi ązane s ą one z utworami akumulacji wodnolodowcowej zlodo- wacenia wisły, buduj ącymi poziom sandrowy oraz z utworami mi ędzymorenowymi tego zlo- dowacenia i zlodowace ń środkowopolskich, tworz ącymi I i II poziom mi ędzymorenowy. Poziom sandrowy wyst ępuje tylko w południowej cz ęś ci obszaru arkusza, w rejonie je- zior Sumino i Lubowisko. Poziom ten zasilany jest głównie przez infiltracj ę bezpo średni ą, a drenowany przez jeziora i niewielkie cieki. Strop poziomu sandrowego znajduje si ę na gł ę- boko ści 10 – 25 m p.p.t., a w obni Ŝeniach terenu nawet mniej ni Ŝ 5 m p.p.t. Mi ąŜ szo ść strefy zawodnionej zamyka si ę w granicach od 10 do 20 m, a średnia warto ść współczynnika filtra- cji wynosi 43 m/24h. Zwierciadło wody ma najcz ęś ciej charakter swobodny. W południowej cz ęś ci obszaru arkusza poziom sandrowy pełni funkcje głównego po- ziomu wodono śnego. Ujmowany jest na uj ęciu wiejskim w Skorzewie oraz na potrzeby ośrodków wczasowych i zespołów domków letniskowych. Wydajno ść potencjalna pojedyn- czej studni zamyka si ę w przedziale 30–70 m 3/h. Pierwszy mi ędzymorenowy poziom wodono śny (I) wyst ępuje w rejonie rynien glacjal- nych radu ńskiej i gowidli ńskiej. Zwi ązany jest on z utworami wodnolodowcowymi zlodowa- ce ń środkowopolskich i zlodowacenia wisły. W bezpo średnim s ąsiedztwie jezior poziom ten jest słabo izolowany, natomiast w dalszym otoczeniu przykryty jest kompleksem glin zwało- wych o mi ąŜ szo ści na ogół nieprzekraczaj ącej 15 m mi ąŜ szo ści. Gł ęboko ść jego wyst ępowa- nia jest zmienna: na obszarze rynien glacjalnych nie przekracza 10–15 m, natomiast w cz ęś ci wysoczyzny morenowej zalega gł ębiej – do 50 m. Mi ąŜ szo ść warstwy wodono śnej waha si ę od 13 do 16 m. Współczynnik filtracji na ogół zamyka si ę w graniach od 20 do 40 m/24h. Wydajno ść potencjalna pojedynczej studni najcz ęś ciej mieści si ę w przedziale 30–50 m 3/h.

23

Zasilanie omawianego poziomu wodono śnego zachodzi drog ą infiltracji opadów atmos- ferycznych oraz poprzez dopływ boczny w rejonie rynien glacjalnych. Zwierciadło wody ma charakter subartezyjski. W obrębie rynny radu ńskiej, gowidli ńskiej oraz Jeziora Mausz po- ziom mi ędzymorenowy spełnia rol ę głównego poziomu u Ŝytkowego i ujmowany jest na po- trzeby ośrodków wczasowych, wodoci ągów komunalnych i zakładów przemysłowych. Drugi poziom mi ędzymorenowy (II) wyst ępuje na całym obszarze arkusza i jest zwi ą- zany z piaszczystymi utworami zlodowacenia warty i odry. Gł ęboko ść jego wyst ępowania uzale Ŝniona jest od morfologii terenu. Na obszarach kulminacji wysoczyzny morenowej przekracza 100 m, na pozostałym obszarze mie ści si ę w przedziale 50–100 m. MiąŜ szo ść warstwy wodono śnej na ogół nie przekracza 20 m, tylko miejscami dochodzi do 40 m, Współczynnik filtracji mie ści si ę w granicach od 5 do 25 m/24h. Wydajno ść potencjalna po- jedynczej studni zamyka si ę w granicach od 10 do 70 m 3/h. Główny obszar zasilania tego poziomu obejmuje centraln ą i północn ą cz ęść terenu arku- sza. Zwierciadło wody, ma charakter subartezyjski. Poziom ten stanowi główny poziom uŜyt- kowy i pełni podstawow ą rol ę w zaopatrzeniu w wod ę na obszarze arkusza. Najwi ększe uj ę- cia ujmuj ące wody tego poziomu znajduj ą si ę w: Kamienicy Szlacheckiej, Sul ęczynie i Węsiorach. Skład chemiczny wód czwartorz ędowego pi ętra wodono śnego jest kształtowany przez zasilanie poziomów przez infiltracj ę bezpo średni ą i krótki czas obiegu wód w warstwie wo- dono śnej. S ą to wody wodorow ęglanowo-wapniowe, średnio twarde, słabozmineralizowane. Zawarto ść chlorków i siarczanów jest nieco wy Ŝsza w pierwszym poziomie mi ędzymoreno- wym ni Ŝ w drugim. Zwi ązki Ŝelaza i manganu tylko sporadycznie i nieznacznie wyst ępuj ą w ilo ściach ponadnormatywnych. Według Kleczkowskiego (1990) zachodnia cz ęść obszaru arkusza znajduje si ę w granicach głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 117 – Zbiornik Bytów, a wschod- nia cz ęść terenu arkusza znajduje si ę w zasi ęgu kredowego głównego zbiornika wód pod- ziemnych GZWP 111 – Subniecka Gda ńska (fig. 3). Oba zbiorniki zostały udokumentowane. Zweryfikowane w dokumentacjach (Kreczko, 1996; Biniak i in., 2002) granice zbiorników przebiegaj ą poza omawianym arkuszem.

24

Fig. 3. Poło Ŝenie arkusza St ęŜ yca na tle obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Pol- sce wymagaj ących szczególnej ochrony wg A.S. Kleczkowskiego (1990)

1 – obszar wysokiej ochrony (OWO), 2 – obszar najwy Ŝszej ochrony (ONO), 3 – granica GZWP w o środku porowym Numer i nazwa GZWP, wiek utworów wodono śnych: 111 – Subniecka Gda ńska, kreda (K); 114 – Zbiornik mi ędzymorenowy Maszewo, czwartorz ęd (Q); 115 – Zbiornik mi ędzymorenowy Łupa- wa, czwartorz ęd (Q); 116 – Zbiornik mi ędzymorenowy Goł ębiewo, czwartorz ęd (Q); 117 – Zbior- nik Bytów

VIII. Geochemia środowiska

1. Gleby

Kryteria klasyfikacji gleb Dla oceny zanieczyszczenia gleb zastosowano warto ści dopuszczalne st ęŜ eń metali okre ślone w Zał ączniku do Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów gleby oraz standardów jako ści ziemi (DzU nr 165 z dnia 4 pa ździerni- ka 2002 r., poz. 1359). Dopuszczalne warto ści pierwiastków dla poszczególnych grup u Ŝyt-

25

kowania, ich zakresy oraz przeci ętne zawarto ści w glebach z terenu arkusza 52 – St ęŜ yca, umieszczono w tabeli 5. W celu porównania tabel ę uzupełniono danymi o zawarto ści prze- ci ętnych (median) pierwiastków w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej za- nieczyszczonych w kraju).

Materiał i metody bada ń laboratoryjnych Dla oceny zanieczyszczenia gleb wykorzystano wyniki ze zbioru analiz chemicznych wykonanych do „Atlasu geochemicznego Polski 1:2 500 000” (Lis, Pasieczna, 1995) − opró- bowanie w siatce 5 x 5 km. Próbki gleb pobierano za pomoc ą sondy r ęcznej z wierzchniej warstwy (0,0–0,2 m) w regularnej siatce 5 x 5 km. Pobierana gleba o masie około 1000 g była suszona w temp. pokojowej, kwartowana i przesiewana przez sita nylonowe. Przedmiotem zainteresowania była grupa metali, której źródłem s ą zanieczyszczenia an- tropogeniczne, a wi ęc pierwiastki słabo zwi ązane i łatwo ługowane z gleb. Gleby mineralizo- wano w kwasie solnym (HCl 1:4), w temp. 90 oC, w ci ągu 1 godziny. Oznaczenia As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn wykonano za pomoc ą atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudze- niem plazmowym (ICP–AES Inductively Coupled Plasma Atomic Emission Spectrometry ) z zastosowaniem spektrometrów: PV 8060 firmy Philips i JY 70 Plus Geoplasma firmy Jo- bin–Yvon. Analizy Hg przeprowadzono metod ą absorpcyjnej spektrometrii atomowej techni- ką zimnych par (CV–AAS Cold Vapour Atomic Absorption Spectrometry ) z u Ŝyciem spek- trometru Perkin–Elmer 4100 ZL z systemem przepływowym FIAS–100. Wszystkie oznacze- nia wykonano w laboratorium Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Kontrol ę jako ści gwarantowały analizy wielokrotne tych samych próbek umieszczanych losowo w se- riach analitycznych oraz stosowanie materiałów referencyjnych (wzorce Montana Soil, SRM 2710, SRM 2711, IAEA/Soil 7).

Prezentacja wyników Zastosowana g ęsto ść pobierania próbek (1 próbka na około 25 km 2) nie jest dostateczna do wykre ślenia izoliniowej mapy zawarto ści pierwiastków zgodnie z zasadami przyj ętymi w kartografii (dla skali 1:50 000 konieczne jest opróbowanie w siatce 0,5 x 0,5 km, czyli jed- na próbka – jedna informacja na 1 cm 2 mapy dla całego arkusza). Wyniki bada ń geochemicz- nych zostały wi ęc przedstawione na mapie w postaci punktów. Lokalizacj ę miejsc pobierania próbek (wraz z numeracj ą zgodn ą z baz ą danych) przed- stawiono na mapie w postaci kwadratów wypełnionych kolorem przyj ętym dla gleb zaklasy- fikowanych do grup A i B (zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 wrze-

26

śnia 2002 roku). Przy klasyfikacji stosowano zasad ę zaliczenia gleb do grupy B, gdy zawar- to ść co najmniej jednego pierwiastka przewy Ŝszała górn ą granic ę warto ści dopuszczalnej w grupie A. Tabela 5 Zawarto ść metali w glebach (w mg/kg)

Zakresy Warto ść prze- Warto ść przeci ęt- zawarto ści w ci ętnych (me- nych (median) w glebach na dian) w glebach glebach obszarów Warto ści dopuszczalne st ęŜ eń w glebie arkuszu 52 – na arkuszu niezabudowanych lub ziemi (Rozporz ądzenie Ministra St ęŜ yca 52 – St ęŜ yca Polski 4) Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r.)

Metale N=6 N=6 N=6522 Frakcja ziarnowa <1 mm Grupa B 2) Grupa C 3) 1) Mineralizacja Grupa A HCl (1:4) Gł ęboko ść (m p.p.t.) Gł ęboko ść (m p.p.t.) 0,0–0,3 0–2 0,0–0,2 As Arsen 20 20 60 <5 – 7 <5 <5 Ba Bar 200 200 1000 11 – 96 17 27 Cr Chrom 50 150 500 2 – 7 3 4 Zn Cynk 100 300 1000 17 – 120 28 29 Cd Kadm 1 4 15 <0,5 – 0,8 <0,5 <0,5 Co Kobalt 20 20 200 1,5 – 4 1 2 Cu Mied ź 30 150 600 <1 – 15 2 4 Ni Nikiel 35 100 300 2 – 9 3 3 Pb Ołów 50 100 600 7 – 41 10 12 Hg Rt ęć 0,5 2 30 <0,05 – 0,06 <0,05 <0,05 Ilo ść badanych próbek gleb z arkusza 52 – St ęŜ yca 1) grupa A w poszczególnych grupach u Ŝytkowania a) nieruchomo ści gruntowe wchodz ące w skład obszaru As Arsen 6 poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy Ba Bar 6 Prawo wodne, Cr Chrom 6 b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów Zn Cynk 5 1 o ochronie przyrody; je Ŝeli utrzymanie aktualnego Cd Kadm 6 poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza za- Co Kobalt 6 gro Ŝenia dla zdrowia ludzi lub środowiska – dla ob- Cu Mied ź 6 szarów tych st ęŜ enia zachowuj ą standardy wynikaj ące Ni Nikiel 6 ze stanu faktycznego, Pb Ołów 6 2) grupa B – grunty zaliczone do u Ŝytków rolnych Hg Rt ęć 6 z wył ączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod Sumaryczna klasyfikacja badanych gleb z obszaru rowami, grunty le śne oraz zadrzewione i zakrzewione, arkusza 52 – St ęŜ yca do poszczególnych grup u Ŝytko- nieu Ŝytki, a tak Ŝe grunty zabudowane i zurbanizowa- wania (ilo ść próbek) ne z wył ączeniem terenów przemysłowych, u Ŝytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych, 3) grupa C – tereny przemysłowe, u Ŝytki kopalne, tereny komunikacyjne, 5 1 4) Lis, Pasieczna, 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1: 2 500 000 N – ilo ść próbek

27

Zanieczyszczenie gleb metalami Wyniki bada ń geochemicznych gleb odniesiono zarówno do warto ści st ęŜ eń dopusz- czalnych metali okre ślonych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r., jak i do warto ści przeci ętnych okre ślonych dla gleb obszarów niezabudowanych ca- łego kraju (tabela 5). Przeci ętne zawarto ści: arsenu, baru, chromu, cynku, kadmu, kobaltu, miedzi, ołowiu i rt ęci w badanych glebach arkusza s ą mniejsze lub równe w stosunku do warto ści przeci ęt- nych (median) w glebach obszarów niezabudowanych Polski. Pod wzgl ędem zawarto ści metali 5 spo śród badanych próbek spełnia warunki klasyfika- cji do grupy A (standard obszaru poddanego ochronie), co pozwala na ich wielofunkcyjne uŜytkowanie. Do grupy B (standard u Ŝytków rolnych, gruntów le śnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych nieu Ŝytków, a tak Ŝe gruntów zabudowanych i zurbanizowanych) zaklasyfi- kowano próbk ę gleby z punktu 6, ze wzgl ędu na wzbogacenie w cynk (120 ppm). Pochodze- nie wi ększej warto ści ma prawdopodobnie charakter antropogeniczny. Z uwagi na zbyt nisk ą g ęsto ść opróbowania dane prezentowane na mapie uniemo Ŝliwia- ją ocen ę zanieczyszczenia gleb na obszarze całego arkusza. Pozwalaj ą tylko na oszacowanie ich stanu w miejscach pobrania i w niezbyt odległym otoczeniu.

2. Osady wodne

W osadach, powstaj ących na dnie jezior, rzek i zbiorników zaporowych, w wyniku se- dymentacji zawiesin mineralnych i organicznych pochodz ących z erozji, a tak Ŝe składników wytr ącaj ących si ę z wody oraz osadzania si ę materiału docieraj ącego ze ściekami przemysło- wymi i komunalnymi, jest zatrzymywana wi ększo ść potencjalnie szkodliwych metali i zwi ąz- ków organicznych trafiaj ących do wód powierzchniowych. Zanieczyszczone osady wodne mog ą szkodliwe oddziaływa ć na zasoby biologiczne wód powierzchniowych i cz ęsto po śred- nio na zdrowia człowieka. Osady o wysokiej zawarto ści szkodliwych składników s ą poten- cjalnym ogniskiem zanieczyszczenia środowiska. Cz ęść szkodliwych składników zawartych w osadach mo Ŝe ulega ć ponownemu uruchomieniu do wody w nast ępstwie procesów che- micznych i biochemicznych przebiegaj ących w osadach, jak równie Ŝ mechanicznego poru- szenia wcześniej odło Ŝonych zanieczyszczonych osadów na skutek naturalnych procesów albo podczas transportu b ądź bagrowania. Tak Ŝe podczas powodzi zanieczyszczone osady mog ą by ć przemieszczane na gleby tarasów zalewowych albo transportowane w dół rzek.

28

Kryteria oceny osadów Jako ść osadów dennych, w aspekcie ich zanieczyszczenia metalami ci ęŜ kimi oceniono na podstawie kryteriów zawartych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz st ęŜ eń substancji, które powoduj ą, Ŝe urobek jest zanie- czyszczony (Dz.U. Nr 55 poz. 498 z 14. 05.2002 r.). Dla oceny jako ści osadów wodnych ze wzgl ędów ekotoksykologicznych zastosowano warto ści PEL (ang. Probable Effects Levels) – okre ślaj ące zawarto ść pierwiastka, powy Ŝej której prawdopodobny jest szkodliwy wpływ zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne. W tabeli 6 zamieszczono obowi ązuj ące w Polsce dopuszczalne zawartości pierwiastków w osadach wydobywanych podczas regulacji rzek, kanałów portowych i melioracyjnych oraz wartości ich tła geochemicznego dla osadów wodnych Polski i ich warto ści PEL . Tabela 6 Zawarto ść pierwiastków i trwałych zanieczyszcze ń organicznych w osadach wodnych (mg/kg) Pierwiastek Rozporz ądzenie MŚ* PEL ** Tło geochemiczne Arsen (As) 30 17 <5 Chrom (Cr) 200 90 6 Cynk (Zn) 1000 315 73 Kadm (Cd) 7,5 3,5 <0,5 Mied ź (Cu) 150 197 7 Nikiel (Ni) 75 42 6 Ołów (Pb) 200 91 11 Rt ęć (Hg) 1 0,49 <0,05 * – ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. we sprawie rodzajów oraz st ęŜ eń substancji, które powoduj ą, Ŝe urobek jest zanieczyszczony. Dziennik Ustaw nr 55 poz. 498 z dnia 14 maja 2002 r. ** – MACDONALD D., 1994 – Approach to the Assessment of sediment quality in Florida Coastal Waters. Vol. 1 – Development and evaluation of sediment quality assessment guidelines.

Materiał i metody bada ń laboratoryjnych W opracowaniu wykorzystane zostały dane z bazy GEMONOS, zawieraj ącej wyniki bada ń geochemicznych osadów wodnych Polski wykonywanych na zlecenie Głównego In- spektora Ochrony Środowiska w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (PM Ś). Próbki osadów jeziornych pobrano z gł ęboczków jeziora. W badaniach analitycznych wykorzystano frakcj ę ziarnowa drobniejsza ni Ŝ 0,2 mm. Zawarto ści arsenu, chromu, ołowiu, miedzi, niklu i cynku oznaczono metod ą atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem plazmowym (ICP–OES), z roztworów uzyskanych po roztworzeniu próbek osadów wod ą królewsk ą, oznaczenia kadmu wykonano metod ą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w wersji płomieniowej (FAAS) tak Ŝe z roztworów uzyskanych po roztworzeniu próbek osa- dów wod ą królewsk ą, a oznaczenia zawarto ści rt ęci wykonano z próbki stałej metod ą spek-

29

trometrii absorpcyjnej przy zastosowaniu techniki zimnych par (CV–AAS). Wszystkie ozna- czenia wykonano w Centralnym Laboratorium Chemicznym Pa ństwowego Instytutu Geolo- gicznego w Warszawie.

Prezentacja wyników Lokalizacj ę miejsc opróbowania osadów przedstawiono na mapie w postaci trójk ąta o odmiennych kolorach dla osadów zaklasyfikowanych do zanieczyszczonych (czerwony) lub niezanieczyszczonych (fioletowy) i o nieprzekroczonych warto ściach PEL (niebieski). Przy klasyfikacji stosowano zasad ę zaliczania osadów do danej grupy, gdy zawarto ść, Ŝadnego pierwiastka nie przewy Ŝszała górnej granicy warto ści dopuszczalnej w tej grupie. W przypad- ku zakwalifikowania osadu do zanieczyszczonego ka Ŝdy punkt opisano na mapie symbolami pierwiastków decyduj ących o zanieczyszczeniu.

Zanieczyszczenie osadów Spo śród jezior znajduj ących si ę na arkuszu zbadane zostały osady jezior: Gowidli ńskie- go, Radu ńskie Górnego, St ęŜ yckiego, Humina i W ęgorzyna. Osady jeziora St ęŜ yckiego cha- rakteryzuj ą si ę bardzo niskimi zawarto ściami potencjalnie szkodliwych pierwiastków ślado- wych równymi lub nawet ni Ŝszymi ni Ŝ warto ści tła geochemicznego. Osady jeziora Radu ń- skiego Górnego wyró Ŝniaj ą si ę podwy Ŝszon ą zawarto ści ą ołowiu, jeziora Humino – cynku i ołowiu, jeziora W ęgorzyno – chromu, cynku i ołowiu, a osady jeziora Gowidli ńskiego – wszystkich oznaczanych pierwiastków. Jednak Ŝe s ą to zawarto ści ni Ŝsze od ich dopuszczal- nych st ęŜ eń według Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 roku, s ą one tak Ŝe ni Ŝsze od ich warto ści PEL , powy Ŝej której obserwuje si ę szkodliwe oddziaływanie na organizmy wodne. Tabela 7 Zawarto ść pierwiastków w osadach jeziornych (mg/kg) Gowidli ńskie Radu ńskie Górne St ęŜ yckie Humino Węgorzyno Pierwiastek (1997 r.) (2002 r.) (1993 r.) (1993 r.) (1993 r.) Arsen (As) 11 <5 <5 7 15 Chrom (Cr) 33 5 10 10 27 Cynk (Zn) 133 65 36 127 150 Kadm (Cd) 2 0,6 0,5 0,5 0,5 Mied ź (Cu) 14 7 2 8 14 Nikiel (Ni) 18 4 2 4 10 Ołów (Pb) 57 34 10 40 53 Rt ęć (Hg) 0,13 0,066 0,02 0,06 0,02

Dane prezentowane na mapie umo Ŝliwiaj ą jedynie ocen ę zanieczyszczenia osadów w miejscach pobrania i w niezbyt odległym otoczeniu. Powinny by ć jednak sygnałem dla

30

odpowiednich urz ędów i władz wskazuj ącym na konieczno ść podj ęcia bada ń szczegółowych i wskazania źródeł zanieczyszcze ń, nawet w przypadku, gdy przekroczenia zawarto ści do- puszczalnych zaobserwowano tylko dla jednego pierwiastka.

3. Pierwiastki promieniotwórcze

Materiał i metody bada ń Do okre ślenia dawki promieniowania gamma i st ęŜ enia radionuklidów poczarnobyl- skiego cezu wykorzystano wyniki bada ń gamma-spektrometrycznych wykonanych dla Atlasu Radioekologicznego Polski 1:750 000 (Strzelecki i in., 1993, 1994). Pomiary gamma-spektometryczne wykonywano wzdłu Ŝ profili o przebiegu N-S, przeci- naj ących Polsk ę co 15”. Na profilach pomiary wykonywano co 1 kilometr, a w przypadku stwierdzenia stref o podwy Ŝszonej promieniotwórczo ści pomiary zag ęszczano do 0,5 km. Sonda pomiarowa była umieszczona na wysoko ści 1,5 metra nad powierzchni ą terenu, a czas pomiaru wynosił 2 minuty. Pomiary wykonywano spektrometrem GS–256 produkowanym przez „Geofizyk ę” Brno (Czechy).

Prezentacja wyników Z uwagi na to, Ŝe g ęsto ść opróbowania nie pozwala na opracowanie map izoliniowych w skali 1:50 000, wyniki przedstawiono w formie słupkowej (fig. 4) dla dwóch kraw ędzi ar- kusza mapy (zachodniej i wschodniej). Zabieg taki jest mo Ŝliwy, gdy Ŝ te dwie kraw ędzie s ą zbie Ŝne z generalnym przebiegiem profili pomiarowych. Wykresy słupkowe sporz ądzono jedynie dla punktów zlokalizowanych na opisywanym arkuszu, natomiast do interpretacji wykorzystano informacje zawarte w profilach na arkuszu s ąsiaduj ącym wzdłu Ŝ zachodniej lub wschodniej granicy opisywanego arkusza. Prezentowane wyniki dawki promieniowania gamma obejmuj ą sum ę promieniowania pochodz ącego od radionuklidów naturalnych (uran, potas, tor) i sztucznych (cez).

Wyniki Warto ści dawki promieniowania gamma wzdłu Ŝ profilu zachodniego wahaj ą si ę w prze- dziale od około 22 do około 42 nGy/h. Przeci ętnie warto ść ta wynosi około 30 nGy/h i jest nieco ni Ŝsza od średniej dla obszaru Polski wynosz ącej 34,2 nGy/h. Wzdłu Ŝ profilu wschod- niego warto ści promieniowania gamma zmieniaj ą si ę od około 20 do około 38 nGy/h i prze- ci ętnie wynosz ą tak Ŝe około 30 nGy/h.

31

52W PROFIL ZACHODNI 52E PROFIL WSCHODNI

Dawka promieniowania gamma Dawka promieniowania gamma

6023750 6023798 6020957 6020773 m m 6017644 6016753

6014729 6012727

6011888 6010012 0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50 nGy/h nGy/h

32 St ęŜ enie radionuklidów cezu poczarnobylskiego St ęŜ enie radionuklidów cezu poczarnobylskiego

6023750 6023798 6020957 6020773 m m 6017644 6016753

6014729 6012727

6011888 6010012 0 1 2 3 4 5 6 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 kBq/m 2 kBq/m 2

Fig. 4. Zanieczyszczenia gleb pierwiastkami promieniotwórczymi na obszarze arkusza St ęŜ yca (na osi rz ędnych – opis siatki kilometrowej arkusza)

Wzdłu Ŝ profilu zachodniego gliny zwałowe cechuj ą si ę wy Ŝszymi warto ściami promie- niowania gamma (25–42 nGy/h) w porównaniu z piaszczysto-Ŝwirowymi utworami wodno- lodowcowymi (<25 nGy/h). Wzdłu Ŝ profilu wschodniego pomierzone dawki promieniowania są bardziej wyrównane (przewa Ŝaj ą warto ści 25–35 nGy/h) i s ą one zwi ązane głównie z utwo- rami wodnolodowcowymi. St ęŜ enia radionuklidów poczarnobylskiego cezu zmierzone wzdłu Ŝ obu profili s ą bardzo niskie, charakterystyczne dla obszarów bardzo słabo zanieczyszczonych. Wzdłu Ŝ profilu za- chodniego wynosz ą od 1,3 do około 5,7 kBq/m 2, a wzdłu Ŝ profilu wschodniego wahaj ą si ę od 0 do 3,2 kBq/m 2.

IX. Składowanie odpadów

Zasady wydzielania potencjalnych obszarów lokalizacji składowisk odpadów Przy okre ślaniu obszarów predysponowanych do lokalizowania składowisk uwzgl ęd- niono zasady i wskazania zawarte w „Ustawie o odpadach” (Ustawa…, 2001) oraz w Rozpo- rz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć po- szczególne typy składowisk odpadów (Rozporz ądzenie…, 2003). W nielicznych przypadkach przyj ęto zmodyfikowane rozwi ązania w stosunku do wymienionych aktów prawnych, co wy- nika ze skali oraz charakteru opracowania kartograficznego i nie stoi w sprzeczno ści z mo Ŝli- wo ści ą pó źniejszych weryfikacji i uszczegółowie ń na etapie projektowania składowisk. Na mapie, w nawi ązaniu do powy Ŝszych kryteriów, wyznaczono: 1) tereny wył ączone całkowicie z mo Ŝliwo ści lokalizacji wszystkich typów składowisk ze wzgl ędu na wymagania ochrony hydrosfery, przyrody, infrastruktury oraz warunki in Ŝy- niersko-geologiczne; 2) tereny preferowane do lokalizowania w ich obr ębie składowisk odpadów, ze wzgl ędu na istnienie naturalnej, gruntowej warstwy izolacyjnej, s ą one traktowane jako potencjalne obszary lokalizowania składowisk (POLS); 3) tereny nieposiadaj ące naturalnej warstwy izolacyjnej, na których mo Ŝliwa jest jednak loka- lizacja składowisk odpadów pod warunkiem wykonania sztucznej bariery izolacyjnej dla dna i skarp obiektu. Wymagania dotycz ące naturalnych cech izolacyjnych podło Ŝa, a tak Ŝe ścian bocznych potencjalnych składowisk s ą uzale Ŝnione od typu składowanych odpadów (tabela 8).

33

Ocena wykształcenia naturalnej bariery geologicznej pozwala na wyró Ŝnienie w obr ębie POLS: - warunków izolacyjno ści podło Ŝa zgodnych z wymaganiami przyj ętymi w tabeli 8; - zmiennych wła ściwo ści izolacyjnych podło Ŝa (warstwa izolacyjna znajduje si ę pod przykryciem osadami piaszczystymi o mi ąŜ szo ści do 2,5 m; mi ąŜ szo ść lub jednorod- no ść warstwy izolacyjnej jest zmienna). Tabela 8 Kryteria izolacyjnych wła ściwo ści gruntów

Wymagania dotycz ące naturalnej bariery geologicznej Rodzaj składowanych opadów Współczynnik Mi ąŜ szo ść [m] filtracji k Rodzaj gruntów [m/s] N – odpady niebezpieczne ≥ 5 ≤ 1 x 10 –9 Iły, iłołupki K – odpady inne ni Ŝ niebezpieczne i obojętne 1–5 ≤ 1 x 10 –9

O – odpady oboj ętne ≥ 1 ≤ 1 x 10 –7 Gliny

Omawiane wy Ŝej wydzielenia przestrzenne zostały przedstawione na Planszy B Mapy geo środowiskowej Polski. Jednocze śnie na doł ączonej do materiałów archiwalnych mapie dokumentacyjnej, wskazano lokalizacj ę wybranych wierce ń, których profile geologiczne do- kumentuj ą obecno ść warstwy izolacyjnej do gł ęboko ści 10 m. Tło dla przedstawianych na Planszy B informacji stanowi stopie ń zagro Ŝenia głównego uŜytkowego poziomu wodono śnego, przeniesiony z arkusza St ęŜ yca Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 (Lidzbarski, 2000). Stopie ń zagro Ŝenia wód podziemnych wyznaczo- no w pi ęciostopniowej skali (bardzo wysoki, wysoki, średni, niski, bardzo niski) i jest on funkcj ą nie tylko warto ści parametrów filtracyjnych warstwy izoluj ącej (odporno ści poziomu wodono śnego na zanieczyszczenia), ale tak Ŝe czynników zewn ętrznych, takich jak istnienie na powierzchni ognisk zanieczyszcze ń czy obszarów prawnie chronionych. Stopie ń ten jest parametrem zmiennym i syntetyzuj ącym ró Ŝne naturalne i antropogeniczne uwarunkowania. Dlatego te Ŝ obszarów o ró Ŝnym stopniu zagro Ŝenia nie nale Ŝy wprost porównywa ć z wyzna- czonymi na Planszy B terenami pod składowiska odpadów. Wydzielone tereny o dobrej izo- lacyjno ści (POLS) mog ą współwyst ępowa ć z obszarami o ró Ŝnym zagro Ŝeniu jako ści wód podziemnych.

Obszary o bezwzgl ędnym zakazie lokalizacji składowisk odpadów W granicach arkusza St ęŜ yca około 65% powierzchni obj ęte jest bezwzgl ędnym zaka- zem lokalizowania składowisk wszystkich typów odpadów. Wył ączeniom podlegaj ą:

34

- obszar obj ęty programem Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 – specjalnej ochro- ny siedlisk PLH220017 Mechowiska Sul ęczy ńskie; - otoczenie mis jeziornych wraz z ich strefami kraw ędziowymi (jeziora: Gowidli ńskie, Ra- du ńskie Górne, W ęgorzyno, Sumino, Mausz oraz szereg mniejszych), a tak Ŝe innych zbiorników wodnych, wraz z otaczaj ącym je pasem o szerokości 250 m; - powierzchnie erozyjnych i akumulacyjnych tarasów holoce ńskich w obr ębie wci ętych do- lin rzek: Słupi, Ow śniczki, Suchej oraz Rakownicy, miejscami wraz ze stref ą o szeroko ści 250 m. S ą to obszary wypełnione piaszczystymi, zawodnionymi osadami rzecznymi oraz torfami i namułami; - obszary poło Ŝone w obr ębie zagł ębie ń bezodpływowych o genezie wytopiskowej, wypeł- nionych w znacznym stopniu osadami organicznymi (torfy, namuły) i zawodnionymi pia- skami, Ŝwirami i mułkami; - tereny bagienne i podmokłe (w tym ł ąki na glebach pochodzenia organicznego), zajmuj ące ni Ŝej poło Ŝone obszary w s ąsiedztwie dolin rzecznych i rynien jeziornych, cz ęsto poci ęte rowami melioracyjnymi (rejon doliny Słupi, Gowidlina oraz Cz ąstkowa), wraz ze stref ą 250 m; - obszar obj ęty stref ą ochronn ą głównego zbiornika wód podziemnych nr 117 Bytów, ogra- niczony izochron ą 25 lat dopływu wód do zbiornika (obszar na południe od Sul ęczyna); - obszary zwartej zabudowy w obr ębie miejscowo ści gminnych: Sul ęczyna i St ęŜ ycy oraz du Ŝych wsi: Kamienicy Szlacheckiej, M ściszewic i Skorzewa; - kompleksy le śne o powierzchni powy Ŝej 100 ha, wyst ępuj ące głównie w południowej cz ę- ści arkusza; - tereny o nachyleniu powy Ŝej 12% zlokalizowane wzdłu Ŝ kraw ędzi wysoczyzny i rynien erozyjnych, głównie na obszarach zalesionych, wyst ępuj ące na wi ększych powierzchniach w północno-zachodniej cz ęś ci obszaru arkusza. S ą to równocze śnie miejsca predyspono- wane do powstawania ruchów masowych (Grabowski (red.), 2007);

Charakterystyka i ograniczenia warunkowe obszarów spełniaj ących wymagania dla składo- wania odpadów oboj ętnych Rejony, w których lokalizacja składowisk odpadów jest dopuszczalna wyst ępuj ą rów- nomiernie na całym analizowanym obszarze i zajmuj ą około 35% jego powierzchni. Wyzna- czone zostały na podstawie Mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000 – arkusz Słupsk (Mojski, Sylwestrzak, 1975).

35

Preferowane do tego celu s ą obszary posiadaj ące naturaln ą warstw ę izolacyjn ą, zgodną z wymaganiami dotycz ącymi naturalnej bariery geologicznej (tabela 8). W obr ębie omawia- nego obszaru rol ę tak ą spełniaj ą plejstoce ńskie gliny zwałowe fazy pomorskiej zlodowacenia wisły (zlodowacenia północnopolskie), buduj ące płask ą lub lekko falist ą powierzchni ę wyso- czyzny Pojezierza Kaszubskiego. Charakteryzuje je mi ąŜ szo ść od 1–2 do kilkunastu metrów. Jest to osad silnie piaszczysty, w stropowych partiach na ogół zwietrzały. Gliny zwałowe zlo- dowacenia wisły buduj ą zwarte obszary POLS w rejonie Gowidlina (północno-zachodnia cz ęść obszaru arkusza) oraz miejscowo ści M ściszewice, Klukowa Huta i na zachód od Bo- rzestowa (cz ęść północno-wschodnia). Gliny zwałowe mog ą stanowi ć bezpo średni ą warstw ę izolacyjn ą wył ącznie pod składowiska odpadów oboj ętnych. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe z uwagi na wykształcenie i zwykle niewielk ą mi ąŜ szo ść , gliny zwałowe najmłodszej fazy zlodowacenia wisły wykazuj ą słabe wła ściwo ści izolacyjne. Jak wynika z analizy arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski s ąsiednich arku- szy oraz archiwalnych otworów wiertniczych znajduj ących si ę w rejonach wydzielonych POLS i ich najbli Ŝszym s ąsiedztwie, w środkowej cz ęś ci omawianego terenu wyst ępuje ró Ŝ- nowiekowy kompleks glin zwałowych o mi ąŜ szo ściach znacznie przekraczaj ących warto ści okre ślone dla glin fazy pomorskiej na tym obszarze. Świadczy ć o tym mog ą warstwy zagli- nionego bruku morenowego w profilach otworów zlokalizowanych w rejonie Sierakowskiej Huty czy Kujat. Ł ączna mi ąŜ szo ść pakietu glin zwałowych w północnej cz ęś ci analizowanego obszaru dochodzi do 80 – 105 m. W środkowej cz ęś ci obszaru, w okolicy Bukowej Góry mi ąŜ szo ść kompleksu gliniastego wynosi 22 metry, a w rejonie W ęsior – Klukowej Huty wzrasta do 93 m. Osady tego typu o znacznych mi ąŜ szo ściach wst ępuj ą na s ąsiednich arku- szach, gdzie w sp ągu najmłodszych glin zwałowych fazy pomorskiej le Ŝą gliny starszych faz, wzgl ędnie gliny zlodowacenia warty. Przypuszczalna du Ŝa mi ąŜ szo ść naturalnej bariery izolacyjnej w tym rejonie mo Ŝe sta- nowi ć bardzo dobre zabezpieczenie przed migracj ą zanieczyszcze ń z powierzchni terenu, po- niewa Ŝ starsze gliny zwałowe wykazuj ą wi ększy stopie ń skonsolidowania, wyra Ŝaj ący si ę zwykle wzrostem zawarto ści frakcji ilastej w osadach. Nale Ŝy jednak zaznaczy ć, Ŝe charakte- rystyka litologiczna utworów stanowi ących naturaln ą barier ę geologiczn ą, przedstawiona w obja śnieniach do map geologicznych i w profilach otworów archiwalnych BDH jest bardzo ogólna i nie opisuje w pełni cech izolacyjnych warstwy. Dlatego te Ŝ przed realizacj ą inwesty- cji w postaci składowiska odpadów nale Ŝy przeprowadzi ć odpowiednie badania geologiczne i hydrogeologiczne w celu okre ślenia parametrów izolacyjnych.

36

Na analizowanym obszarze wyznaczono niewielkie rejony o zmiennych warunkach wy- st ępowania bariery izolacyjnej. Na wysoczy źnie, głównie w północno-wschodniej cz ęś ci ob- szaru arkusza, wyst ępuj ą osady akumulacji czołowomorenowej, przewa Ŝnie piaszczysto- Ŝwirowe, w których znaczny udział maj ą gliny zwałowe. W przypadku gdy warstwa izolacyj- na wyst ępuje pod nadkładem osadów przepuszczalnych, budowa składowiska wymaga ć bę- dzie usuni ęcia nadkładu. Obszary zbudowane z utworów wodnolodowcowych – piasków i Ŝwirów, a tak Ŝe formy czołowomorenowe (z przewag ą osadów piaszczystych), o mi ąŜ szo ściach przekraczaj ących 2,5 m, wskazano jako tereny pozbawione wła ściwo ści izolacyjnych. Osady tego typu wyst ę- puj ą powszechnie po obu stronach Jeziora Radu ńskiego i w okolicy W ęsiorów, gdzie tworz ą powierzchni ę równiny sandrowej. Lokalnie wyst ępuj ą płatami na wysoczy źnie w północnej cz ęś ci obszaru arkusza. Lokalizacja składowisk odpadów w tych rejonach b ędzie mo Ŝliwa po wykonaniu sztucznych przesłon izolacyjnych. Główny u Ŝytkowy poziom wodono śny wód w zasi ęgu obszarów preferowanych pod składowiska odpadów, wyst ępuje w piaszczysto-Ŝwirowych utworach wodnolodowcowych czwartorz ędu zalegaj ących na powierzchni wysoczyzny (poziom sandrowy) lub pod ścielaj ą- cych gliny zwałowe, a miejscami równie Ŝ w piaszczystych przewarstwieniach w śród glin zwałowych (pierwszy i drugi poziom mi ędzymorenowy) (Lidzbarski, 2000). Pierwszy po- ziom mi ędzymorenowy wyst ępuje w rejonie rynien glacjalnych radu ńskiej i gowidli ńskiej, natomiast drugi na całym obszarze omawianego arkusza. Stopie ń zagro Ŝenia czwartorz ędowego u Ŝytkowego poziomu wodono śnego okre ślono, na wi ększo ści wskazanych na mapie obszarów POLS, jako niski (o słabej odporno ści, bez stwierdzonych ognisk zanieczyszcze ń) lub bardzo niski (o dobrej izolacji i wysokiej odporno- ści na zanieczyszczenia). Obszary o obni Ŝonej odporno ści ( średni stopie ń zagro Ŝenia bez stwierdzonych ognisk zanieczyszcze ń) wyst ępuj ą lokalnie na zachód od Sul ęczyna, na północ od Gostomia oraz w rejonie Skorzewa (południowo-wschodnie naro Ŝe arkusza) (Lidzbarski, 2000). W obr ębie wyznaczonych POLS wydzielono rejony wyspecyfikowanych uwarunkowa ń (RWU). Wyró Ŝniono je na podstawie ogranicze ń lokalizowania składowisk, wynikaj ących z walorów przyrodniczych („p”), blisko ści zabudowy („b”) oraz z konieczno ści ochrony za- sobów złó Ŝ kopalin („z”). Ograniczenia te nie maj ą charakteru bezwzgl ędnych zakazów. Po- winny by ć jednak rozpatrywane indywidualnie w ocenie oddziaływania na środowisko poten- cjalnego składowiska, a w dalszej procedurze w ustaleniach z odpowiednimi słu Ŝbami: nadzo-

37

ru budowlanego, gospodarki wodnej, ochrony przyrody, konserwatorem zabytków oraz admi- nistracji geologicznej. Ograniczenia warunkowe dotycz ące ochrony przyrody („p”) wyznaczono z uwagi na poło Ŝenie cz ęś ci wyznaczonych rejonów w granicach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny (we wschodniej cz ęś ci arkusza), natomiast w jego cz ęś ci zachodniej dla obsza- rów POLS poło Ŝonych w zasi ęgu Gowidli ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ze wzgl ędu na blisko ść zabudowy Sul ęczyna ograniczenia typu „b” wyst ępuj ą na zachód od tej miejscowo ści. W rejonie miejscowo ści Niesiołowice (przysiółek Rzepiska) niewielki frag- ment POLS obj ęty jest ograniczeniem warunkowym „z” zwi ązanym z obszarem zło Ŝa kru- szywa naturalnego.

Problem składowania odpadów komunalnych Na terenie arkusza nie wyznaczono rejonów spełniaj ących wymagania pod lokalizacj ę składowisk odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne (komunalne), dla których wymaga- na jest przypowierzchniowa warstwa gruntów spoistych o współczynniku wodoprzepuszczal- no ści <1x10 –9m/s i mi ąŜ szo ści od 1 do 5 m. Posadowienie inwestycji mog ącej zagra Ŝać śro- dowisku naturalnemu na obszarach predysponowanych dla lokalizowania składowisk odpa- dów oboj ętnych wymaga ć b ędzie stworzenia sztucznych przesłon izolacyjnych. Dwa eksploatowane gminne składowiska odpadów komunalnych zlokalizowane s ą na obszarach pozbawionych przypowierzchniowej warstwy izolacyjnej na zachód od Sulęczyna, w rejonie Kłodna (1,8 ha) oraz na południowy wschód od Gostomia (5,82 ha).

Ocena najkorzystniejszych warunków geologiczno-hydrogeologicznych dla lokalizowania składowisk odpadów Spo śród wydzielonych na mapie obszarów predysponowanych do składowania odpa- dów najlepsze warunki naturalne dla składowisk odpadów oboj ętnych stwierdzono si ę w cen- tralnej cz ęś ci arkusza rejon W ęsiorów i Klukowej Huty, gdzie warstw ę izolacyjn ą stanowi dwu- lub trójdzielny kompleks glin zwałowych zlodowacenia wisły i warty, którego mi ąŜ- szo ść dochodzi do 60–90 metrów. W rejonie Bukowej Góry – M ściszewic gliny zwałowe osi ągaj ą mniejsze mi ąŜ szo ści (22 m), jednak znacznie przekraczaj ące średnie warto ści dla całego obszaru arkusza. Czwartorz ędowy poziom wodono śny, wyst ępuj ący w rejonach wy- ró Ŝnionych jako najkorzystniejsze dla lokalizowania składowisk odpadów, charakteryzuje si ę przewa Ŝnie bardzo niskim, cz ęś ciowo niskim stopniem zagro Ŝenia. Na wskazanych obszarach nie wyst ępuj ą ograniczenia warunkowe.

38

Charakterystyka wyrobisk poeksploatacyjnych Na terenach nieobj ętych bezwzgl ędnym zakazem lokalizowania składowisk wskazano odpowiednimi symbolami wyrobiska zwi ązane z aktualn ą b ądź zaniechan ą eksploatacj ą kopa- lin (kruszywo naturalne). Z uwagi na pozostawienie niezagospodarowanych nisz i zagł ębie ń w morfologii terenu, mog ą one by ć rozpatrywane jako potencjalne miejsca składowania od- padów, pod warunkiem stworzenia sztucznych barier izolacyjnych dna i skarp. Przestrzenny zasi ęg tych wyrobisk mo Ŝe ulega ć zmianom, st ąd zaznaczono je na Planszy B wył ącznie w formie punktowych znaków graficznych. Zlokalizowane s ą one zarówno na obszarach po- siadaj ących warstw ę izolacyjn ą w sp ągu wyrobiska (zło Ŝa rejonu Bukowej Góry i M ścisze- wic) jak i jej pozbawionych (zło Ŝa „Ł ączyno” i „Niesiołowice”). Wszystkie wyrobiska posia- daj ą punktowe ograniczenia warunkowe „(z)” zwi ązane z poło Ŝeniem na obszarze udokumen- towanych złó Ŝ, cz ęś ciowo równie Ŝ wynikaj ące z blisko ści elementów zabudowy „(b)” i poło Ŝenia w granicach obszarów chronionego krajobrazu „p” (wyrobisko zło Ŝa „Gapowo”).

X. Warunki podło Ŝa budowlanego

Zgodnie z zasadami sporz ądzania MG śP na obszarze arkusza St ęŜ yca dokonano uprosz- czonej oceny warunków podło Ŝa budowlanego. Dla powy Ŝszej oceny wykorzystano Szczegó- łow ą map ę geologiczn ą Polski w skali 1:50 000 (Jurys, 1996) oraz mapy topograficzne w ska- li 1:50 000 i 1:25 000. Waloryzacj ą geologiczno-in Ŝyniersk ą nie obj ęto: lasów, gleb chronio- nych w klasach I – IVa, ł ąk na glebach pochodzenia organicznego, przyrodniczych obszarów chronionych (Kaszubski Park Krajobrazowy), a tak Ŝe udokumentowanych złó Ŝ kopalin. W wyniku waloryzacji wydzielono obszary o warunkach korzystnych dla budownictwa i o warunkach niekorzystnych, utrudniaj ących budownictwo. Za obszary o warunkach korzystnych dla budownictwa uznano rejony, na których wy- st ępuj ą grunty niespoiste (sypkie) średniozag ęszczone i zag ęszczone, w których gł ęboko ść wyst ępowania zwierciadła wody gruntowej przekracza 2 m p.p.t. oraz grunty spoiste: w stanie zwartym, półzwartym i twardoplastycznym. Obszar arkusza St ęŜ yca generalnie cechuj ą korzystne warunki podło Ŝa budowlanego. Wysoczyzna morenowa w północnej i centralnej cz ęś ci obszaru arkusza zbudowana jest z glin zwałowych zlodowacenia wisły. S ą to gliny małoskonsolidowane i wykazuj ą parametry geo- techniczne obni Ŝone w stosunku do glin starszych. W południowej cz ęś ci obszaru arkusza pola sandrowe zbudowane z piasków i Ŝwirów wodnolodowcowych równie Ŝ stwarzaj ą korzystne warunki dla rozwoju budownictwa. Zwier- ciadło wód podziemnych na całym obszarze arkusza znajduje si ę na do ść du Ŝych gł ęboko-

39

ściach i poza obszarami den dolinnych gł ęboko ść jego wyst ępowania zawsze przekracza 2 m p.p.t. Utrudnienia budowlane mog ą wyst ąpi ć na obszarach nara Ŝonych na erozj ę ze wzgl ędu na nachylenie zboczy powy Ŝej 12% i urozmaicon ą rze źbę terenu. S ą to doliny rzeczne oraz brzegi jezior. Tereny te predysponowane s ą do wyst ępowania ruchów masowych (Grabow- ski i in., 2007). W terenach takich wymagane jest sporz ądzenie dokumentacji geologiczno- in Ŝynierskiej przy projektowaniu obiektów budowlanych. Piaski, mułki i Ŝwiry rzeczne, wyst ępuj ące w dolinach rzek odznaczaj ą si ę gorszymi pa- rametrami geologiczno-in Ŝynierskimi, wynikaj ącymi z obecno ści wkładek mułków (frakcji pylastej). Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe wyst ępuj ące w dolinach osady piaszczyste mog ą charaktery- zowa ć si ę zró Ŝnicowanymi warunkami geologiczno-in Ŝynierskimi. W warunkach zmiennej akumulacji dolinnej utwory piaszczyste mog ą by ć przewarstwione utworami organicznymi, co stanowi ć mo Ŝe zagro Ŝenie nawet dla lekkich obiektów budowlanych ze względu na pogor- szenie no śno ści oraz nierównomierne osiadanie. Jako utrudniaj ące lub niekorzystne dla budownictwa przyjmuje si ę wszystkie obszary, na których zwierciadło wody gruntowej znajduje si ę na gł ęboko ści mniejszej ni Ŝ 2 m. Przy wyst ępowaniu omawianych warunków geologiczno-in Ŝynierskich istotnym elementem nieko- rzystnym dla budownictwa mo Ŝe by ć agresywno ść wód gruntowych. Na obszarze arkusza nie udokumentowano zaburze ń glacitektonicznych (Ber, 2006). Do obszarów o warunkach niekorzystnych, utrudniaj ących budownictwo, zaliczono te- reny, na których wyst ępuj ą grunty słabono śne. S ą to przede wszystkim grunty organiczne oraz grunty spoiste w stanie mi ękkoplastycznym i plastycznym. Grunty organiczne reprezen- towane s ą przez: torfy, namuły i mułki organiczne. S ą to jednocze śnie obszary płytkiego za- legania wód gruntowych (0 – 2 m). Obszary te wyst ępuj ą głównie przy brzegach jezior (Go- widli ńskiego, W ęgorzyno i Tuchli ńskiego), a tak Ŝe w zagł ębieniach bezodpływowych w ob- rębie wysoczyzny morenowej. Ze wzgl ędu na rolniczo-le śny charakter regionu obj ętego arkuszem, nie wyst ępuj ą tu te- reny o znacz ąco zmienionej rze źbie w wyniku działalno ści człowieka (składowiska, hałdy, du Ŝe wyrobiska poeksploatacyjne). Na obszarze arkusza nie stwierdzono czynnych osuwisk (Grabowski i in., 2007), ale zaburzenie naturalnych warunków przez działalno ść budowlan ą w rejonie zboczy i skarp mo Ŝe uruchomi ć takie procesy i doprowadzi ć do zniszczenia obiektu.

40

XI. Ochrona przyrody i krajobrazu

Formami ochrony przyrody i krajobrazu na obszarze arkusza St ęŜ yca s ą: obszary Natura 2000, przyrodnicze obszary prawnie chronione, lasy, gleby chronione klas I–IVa, ł ąki na gruntach organicznych oraz pomniki przyrody. Na obszarze arkusza St ęŜ yca dominuje krajobraz kulturowy wiejski z zabudow ą i bez zabudowy. Ł ącznie zajmuje on około 70% powierzchni arkusza. Na pozostałej cz ęś ci wyst ę- puje krajobraz naturalny. Krajobraz naturalny to lasy oraz jeziora i ich otoczenie. Lasy, cho ć nie tworz ą du Ŝych kompleksów (około 25% powierzchni arkusza), mają urozmaicony skład gatunkowy drzew. Wyst ępuj ą tu ró Ŝne typy siedliskowe: las mieszany świe Ŝy, bór mieszany świe Ŝy i bór mieszany bagienny. Wśród drzewostanu dominuje: sosna, buk, d ąb i grab. Wi ęk- sze kompleksy le śne wyst ępuj ą w południowej cz ęś ci obszaru arkusza, w rynnie radu ńskiej i rynnie Jeziora Mausz. Według Instytutu Upraw, Nawo Ŝenia i Gleboznawstwa w Puławach chronione grunty rolne klasy I–IVa stanowią jedynie około 20% powierzchni gruntów rolnych i wyst ępuj ą głównie na wysoczy źnie morenowej w centralnej i północnej cz ęś ci obszaru arkusza. Ł ąki na glebach pochodzenia organicznego maj ą ograniczone rozprzestrzenienie na obszarze arkusza i wyst ępuj ą głównie w dolinie Słupi i na wschód od Kamienicy Szlacheckiej. Wschodni ą cz ęść obszaru arkusza, obejmuj ącą fragment rynny jezior radu ńskich, zaj- muje utworzony w 1983 roku Kaszubski Park Krajobrazowy wraz z otulin ą. Całkowita po- wierzchnia parku wynosi 34 544 ha. Wysoko ści wzgl ędne w sąsiedztwie rynien jeziornych osi ągaj ą nawet 100 m. Na obszarze parku przewa Ŝaj ą lasy mieszane i li ściaste. W śród ro ślin naczyniowych jest wiele gatunków rzadkich i chronionych. Nale Ŝą do nich: Ŝywiec cebulko- wy, marzanka wonna, przetacznik górski i storczyk. Swoje stanowiska maj ą ro śliny górskie, takie jak podrze ń Ŝebrowiec i narecznica klapowana, widłaki wroniec goździsty i jałowcowa- ty, a tak Ŝe kokoryczka okołówkowa oraz toje ść gajowa. W zachodniej cz ęś ci obszaru arkusza znajduje si ę niewielki fragment otuliny Parku Kra- jobrazowego Dolina Słupi. Zachodni ą cz ęść terenu arkusza zajmuje fragment Gowidli ńskiego Obszaru Chronione- go Krajobrazu. Został on utworzony w 1994 roku, a jego całkowita powierzchnia wynosi 14 736 ha. Podstawowym walorem krajobrazowym tego obszaru jest silnie rozbudowana sie ć hydrograficzna z licznymi jeziorami, z których najwi ększe jest Jezioro Gowidli ńskie. Charak- terystycznym elementem omawianych terenów jest bardzo du Ŝy udział powierzchniowy la- sów rozrzuconych w licznych kompleksach śródpolnych. Od południa Gowidli ński Obszar

41

Chronionego Krajobrazu graniczy z Lipuskim Obszarem Chronionego Krajobrazu, utworzo- nym w 1994 roku, o powierzchni całkowitej 17 148 ha. Obszar ten obejmuje zalesione równi- ny sandrowe z licznymi jeziorami rynnowymi. Na obszarze arkusza St ęŜ yca znajduj ą si ę pomniki przyrody oraz 3 zespoły przyrodni- czo-krajobrazowe (tabela 9). Pomnikami przyrody Ŝywej są pojedyncze drzewa oraz grupy drzew, rosn ące w zabytkowych parkach, lasach. Za pomniki przyrody nieo Ŝywionej uznano głazy narzutowe w miejscowo ściach Mojuszewska Huta i Stare Łosienice. Tabela 9 Wykaz pomników przyrody, u Ŝytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych Numer Forma Gmina Rok Rodzaj obiektu obiektu Miejscowo ść ochrony Powiat zatwierdzenia (powierzchnia w ha) na mapie 1 2 3 4 5 6 Mojuszewska Sierakowice 1 P 1996 Pn – G Huta kartuski Mojuszewska Sierakowice 2 P 1996 PŜ – lipa drobnolistna Huta kartuski St ęŜ yca 5 P Stare Łosienice 1993 PŜ – grupa klonów pospolitych kartuski St ęŜ yca 6 P Stare Łosienice 1993 PŜ – grupa lip drobnolistnych kartuski Sierakowice 3 P Gowidlinko 1996 PŜ – jałowiec pospolity kartuski St ęŜ yca 4 P Stare Łosienice 1995 Pn – G kartuski St ęŜ yca 7 P Przyrowie 1993 PŜ – klon zwyczajny kartuski Sul ęczyno 8 P Mściszewice 1955 Pn – G (3 głazy narzutowe) kartuski St ęŜ yca 9 P Klukowa Huta 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 10 P Klukowa Huta 1993 PŜ – lipa drobnolistna kartuski St ęŜ yca 11 P Klukowa Huta 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 12 P Nowa Huta 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 13 P Zgorzałe 1989 PŜ – lipa drobnolistna kartuski Sul ęczyno 14 P Sul ęczyno 1989 PŜ – klon pospolity kartuski Sul ęczyno 15 P Sul ęczyno 1989 PŜ – buk pospolity kartuski Sul ęczyno 16 P Sul ęczyno 1989 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 17 P Niesiołowice 1973 PŜ – lipa drobnolistna kartuski

42

1 2 3 4 5 6 St ęŜ yca 18 P Rzepiska 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 19 P Czysta Woda 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 20 P Czysta Woda 1993 PŜ – klon pospolity kartuski St ęŜ yca 21 P Kucborowo 1993 PŜ – grupa lip drobnolistnych kartuski Sul ęczyno torfowisko śurawie Krzyki 22 U Bukowa Góra 2006 kartuski (5,90) St ęŜ yca torfowisko Jezioro Lubowisko 23 U Skorzewo 2006 kartuski (1,06) Dolina Łeby w Kaszubskim Parku St ęŜ yca, Chmielno 24 Z Miechucino 1998 Krajobrazowym* kartuski (3 412) St ęŜ yca, Chmielno Rynna Radu ńska* 25 Z St ęŜ yca 1998 kartuski (3 137) St ęŜ yca, Chmielno Rynna D ąbrowska–Ostrzycka* 26 Z Gołubie 1998 kartuski (1 756) Rubryka 2 – P – pomnik przyrody, U – u Ŝytek ekologiczny, Z – zespół przyrodniczo-krajobrazowy Rubryka 6 – rodzaj pomnika przyrody: PŜ – Ŝywej, Pn – nieo Ŝywionej – rodzaj obiektu: G – głaz narzutowy – * – cz ęś ciowo poza obszarem arkusza

Cały obszar arkusza le Ŝy w obrębie obszaru w ęzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym 9M – Pojezierze Kaszubskie, nale Ŝą cym do Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET (Liro, 1998) (fig. 5). Jest to obszar o du Ŝym nagromadzeniu niewielkich torfowisk wysokich, jezior lobeliowych oraz rzadkich zbiorowisk ro ślin wodnych i bagiennych. Na terenie arkusza wyst ępuje specjalny obszar ochrony siedlisk PLH220017 Mechowi- ska Sul ęczy ńskie, wł ączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”, wyznaczony na podstawie tzw. Dyrektywy „Siedliskowej” (tabela 10). Informacje na temat sieci „Natura 2000” s ą zamieszczone na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (http://natura2000.mos.gov.pl/). Mechowiska Sul ęczy ńskie obejmuj ą kompleks źródliskowych oraz przej ściowych tor- fowisk alkalotroficznych. Obszar charakteryzuje si ę dobrze zachowanymi zbiorowiskami tor- fowiskowymi, m. in. najlepiej zachowanym w regionie torfowiskiem nawapiennym. Znajduj ą si ę tu stanowiska kilku gatunków storczykowatych i innych rzadkich gatunków ro ślin naczy- niowych.

43

Fig. 5. Poło Ŝenie arkusza St ęŜ yca na tle systemu ECONET (Liro, 1998) 1 – obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ędzynarodowym, jego numer i nazwa: 9M – Pojezierza Kaszubskiego, 11M – Bo- rów Tucholskich; 2 – korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym, jego numer i nazwa: 9k – Łupawy, 10k – Redy- Łeby

Tabela 10 Wykaz obszarów chronionych Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Nazwa obszaru Poło Ŝenie centralnego Poło Ŝenie administracyjne obszaru Typ Po- Kod (symbol ozna- punktu obszaru w obr ębie arkusza Lp. obsza- wierzchnia obszaru czenia na ma- Długo ść Szeroko ść Kod Woje- ru obszaru Powiat Gmina pie) geogr. geogr. NUTS wództwo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Mechowiska PLH E N pomor- 1 B Sul ęczy ńskie 45,58 ha PL0B2 kartuski Sul ęczyno 220017 17°47’10” 54°13’30” skie (S) Rubryka 2 – B – specjalny obszar ochrony bez Ŝadnych poł ącze ń z innymi obszarami Natura 2000 Rubryka 4 – S – specjalny obszar ochrony siedlisk

44

XII. Zabytki kultury

Spo śród obiektów sakralnych, architektonicznych, technicznych i archeologicznych wy- st ępuj ących na obszarze arkusza St ęŜ yca, na mapie zaznaczono te, które uj ęte s ą w rejestrze Konserwatora Zabytków w Gda ńsku. Do najcenniejszych stanowisk archeologicznych nale Ŝy cmentarzysko Gotów w W ęsio- rach, pochodz ące z okresu rzymskiego (I–II wiek n.e.). Składa si ę ono z dwudziestu kurha- nów, czterech kamiennych kr ęgów i 140 grobów le Ŝą cych w pobli Ŝu Jeziora Długiego. W Mściszewicach znajduje si ę cmentarzysko kurhanowe pochodz ące z epoki br ązu. W miej- scowo ści Gostomie, około 1 km na południe od wsi, na wzgórzu zachowały si ę zało Ŝenia grodziska wczesno średniowiecznego. Ślady grodziska z VII–IV w. znajduj ą si ę w miejscowo- ści Borzestowo. Zabytkowymi obiektami sakralnymi s ą: ko ściół z 1706 roku pw. św. Katarzyny Alek- sandryjskiej, poewangelicki ko ściół z XIX/XX w. w St ęŜ ycy, kamienny ko ściół o konstrukcji ryglowej z 1868 roku w Gowidlinie oraz neogotycki ko ściół z 1874 roku w Sul ęczynie. W ko- ściele tym znajduj ą si ę barokowe ołtarze z XVII/XVIII w. oraz płyty nagrobne rodziny He- idensteinów, z której pochodził Reinhold Heidenstein, historyk i sekretarz Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. W Sul ęczynie ochronie konserwatorskiej podlega ponadto trzystuletni dworek szlachec- ki, dawna siedziba rodowa Heidensteinów. Dwór otacza zabytkowy park. W Borz ęstowie, Skorzewie oraz w Gowidlinie znajduj ą si ę zabytkowe chaty kaszubskie.

XIII. Podsumowanie

Teren arkusza St ęŜ yca znajduje si ę w województwie pomorskim. Jest to region rolniczy, atrakcyjny turystycznie. Wi ększe kompleksy le śne wyst ępuj ą w południowej cz ęś ci obszaru arkusza. Na obszarze obj ętym arkuszem aktualnie udokumentowanych jest 29 złóŜ. Eksploato- wane jest 11 złóŜ, z czego trzy na du Ŝą skal ę. Dla surowców okruchowych piaszczysto- Ŝwirowych wyznaczono 4 obszary prognostyczne i 7 obszarów perspektywicznych dla udo- kumentowania nowych złó Ŝ. Wyznaczono teŜ 4 obszary perspektywiczne dla kredy jeziornej. W granicach arkusza St ęŜ yca wyznaczono obszary predysponowane do lokalizowania składowisk odpadów oboj ętnych. Na powierzchni wyst ępuj ą tu gliny zwałowe zlodowace ń północnopolskich, lokalnie pod ścielone glinami starszymi (zlodowacenie warty), tworz ąc

45

pakiet osadów nieprzepuszczalnych stanowi ący naturaln ą barier ę izolacyjn ą dla tego typu składowisk. Najkorzystniejsze warunki dla składowania odpadów wyst ępuj ą w północnej cz ęś ci ar- kusza, w rejonie W ęsiorów i Klukowej Huty, a tak Ŝe M ściszewic i Bukowej Góry. Obszary te charakteryzuje istnienie mi ąŜ szej (lokalnie ponad 90-metrowej warstwy izolacyjnej zbudowa- nej z ró Ŝnowiekowego kompleksu glin zwałowych, ogólnie niskim stopniem zagro Ŝenia wód podziemnych i brakiem ogranicze ń warunkowych. Warunkowe ograniczenia lokalizacji składowisk wyst ępuj ą natomiast we wschodniej i zachodniej cz ęś ci arkusza, i wynikaj ą przede wszystkim z konieczno ści ochrony obszarów cennych przyrodniczo. Lokalizacja składowisk odpadów na preferowanych obszarach powinna by ć poprzedzo- na szczegółowymi badaniami geologiczno-in Ŝynierskimi i hydrogeologicznymi, które pozwo- lą na dokładne rozpoznanie parametrów okre ślaj ących wła ściwo ści izolacyjne glin zwało- wych, ich mi ąŜ szo ści, rozprzestrzenia, jak i potencjaln ą mo Ŝliwo ść ska Ŝenia wód poziomu uŜytkowego przez składowisko. Na obszarze arkusza St ęŜ yca uŜytkowe poziomy wodono śne wyst ępuj ą tylko w obr ębie czwartorz ędowego pi ętra wodono śnego. Pi ętro czwartorz ędowe charakteryzuje si ę ci ągłym rozprzestrzenieniem i ma podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludno ści w wod ę. Wody podziemne charakteryzuj ą si ę na ogół dobr ą jako ści ą. Korzystne na ogół warunki geologiczno-in Ŝynierskie umo Ŝliwiaj ą rozwój sieci osie- dle ńczej. Na obszarze omawianego arkusza dominuje krajobraz kulturowy wiejski z zabudow ą i bez zabudowy. Do najcenniejszych stanowisk archeologicznych nale Ŝy cmentarzysko Go- tów w W ęsiorach (I–II w n.e.). Wschodni ą cz ęść obszaru arkusza zajmuje Kaszubski Park Krajobrazowy. W pobli Ŝu Sul ęczyna, w południowo-zachodniej cz ęś ci obszaru arkusza wy- st ępuje specjalny obszar ochrony siedlisk PLH220017 Mechowiska Sul ęczy ńskie, wł ączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”. Urozmaicony krajobraz z du Ŝą ilo ści ą malowniczych i czystych jezior oraz obecno ść obszarów le śnych stwarzaj ą mo Ŝliwo ści uprawiania turystyki pieszej, w ędkarstwa i kajakar- stwa. Baz ę dla turystyki pobytowej stanowi ą liczne o środki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne, cz ęsto usytuowane nad jeziorami.

46

XIV. Literatura

ADAMSKA M., J ĘDRZEJEWSKA W., 1976 – Sprawozdanie z wykonanych robót geolo- giczno-poszukiwawczych za zło Ŝem kruszyw naturalnych w byłym powiecie Kartu- zy, województwo gda ńskie. Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geolo- gicznych „Kruszgeo”, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. BAJOREK J., 1976 – Sprawozdanie z prac geologiczno-zwiadowczych za iłami do produkcji ceramiki budowlanej cienko ściennej oraz piaskami do produkcji cegły wapienno- piaskowej wykonanych na terenie byłego województwa gda ńskiego. Kombinat Geo- logiczny „Południe”. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. BARTNIK E., 1969 – Sprawozdanie z robót geologicznych do poszukiwa ń złó Ŝ kruszywa naturalnego w rejonie miejscowo ści Ł ączyno, Górna Brodnica i Zdunowice, pow. kartuski, woj. gda ńskie. Przedsi ębiorstwo Geologiczno-Badawcze Przemysłu Kru- szyw i Surowców Mineralnych. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. BER A., 2006 – Mapa glacitektoniczna Polski 1:1 000 000. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. BINIAK G., CHUDY K., MARSZAŁEK H., W ĄSIK M., 2002 – Dokumentacja hydrogeolo- giczna zbiornika wód podziemnych Bytów (GZWP 117). ARCADIS Ekokonrem, Wrocław. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. CHRUSZCZ M., CHRU ŚCICKA W., 1972 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kredy jezior-

nej „Sul ęczyno” w kat. C 2. Przedsi ębiorstwo Geologiczne, Wrocław. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. GIENTKA M., MALON A., DYL ĄG J., 2008 – Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2007 r. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. GRABOWSKI D. (red.), JURYS L., NEUMANN M., WO ŹNIAK T., 2007 – System Osłony Przeciwosuwiskowej Etap I: Mapa osuwisk i obszarów predysponowanych do wy- st ępowania ruchów masowych w województwie pomorskim. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2007 a – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Bukowa

Góra I” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Ge- ol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2007 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gapowo”

w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., War- szawa.

47

GURZ ĘDA E., 2007 c – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Ł ączyno

III” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2007 d – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „M ścisze-

wice” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2007 e – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „M ścisze-

wice II” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Archiwum Starostwa Powiatowego w Kartuzach. GURZ ĘDA E., 2008 a – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Bukowa

Góra II” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Ge- ol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2008 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gostomie

III” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa. GURZ ĘDA E., 2008 c – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gostomie

IV” w kat.C 1. Usługi Geologiczne, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.

HELWAK L., 1988 – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej w kategorii C 1 z rozpozna- niem jako ści w kategorii B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Ł ączyno”. Geodezyjno- geologiczna Spółdzielnia Pracy TECHNOGEO, Gdynia. Archiwum Pomorskiego Urz ędu Marszałkowskiego. HELWAK L., 2008 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa piasku ze Ŝwirem „Niesiołowice II”

w kat.C 1. GEOLEH, Pracownia Projektów i Realizacji Inwestycji Geologicznych, Ekologicznych, Górniczych, Leon Helwak, Gdynia. Archiwum Starostwa Powiato- wego w Kartuzach. HELWAK L., DZI ĘGIELEWSKA A., 2003 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa

naturalnego „Kamienica Szlachecka II” w kat.C 1. GEOLEH, Pracownia Projektów i Realizacji Inwestycji Geologicznych, Ekologicznych, Górniczych, Leon Helwak, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. HELWAK L., DZI ĘGIELEWSKA A., 2006 – Dodatek do dokumentacji geologicznej zło Ŝa

kruszywa naturalnego „Kamienica Szlachecka II” w kat.C 1. GEOLEH, Pracownia Projektów i Realizacji Inwestycji Geologicznych, Ekologicznych, Górniczych, Leon Helwak, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

48

HELWAK L., DZI ĘGIELEWSKA A., 2007 a – Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej

w kat. C 1 z rozpoznaniem jako ści w kat. B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Ł ączyno”. GEOLEH, Pracownia Projektów i Realizacji Inwestycji Geologicznych, Ekologicz- nych, Górniczych, Leon Helwak, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. HELWAK L., DZI ĘGIELEWSKA A., 2007 b – Dokumentacja geologiczna złoŜa piasku

„Niesiołowice I” w kat.C 1. GEOLEH, Pracownia Projektów i Realizacji Inwestycji Geologicznych, Ekologicznych, Górniczych, Leon Helwak, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php – Europejska Sie ć Ekologiczna „Natura 2000”. INSTRUKCJA opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000, 2005 – Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

JANICKI T., 2000 – Uproszczona dokumentacja geologiczna w kat. C 1 zło Ŝa kruszywa natu- ralnego (piasku ze Ŝwirem) „Ł ączyno II”. GEO Protect Sp. z o.o., ul. Kraszewskiego 3/9, Sopot. Archiwum Starostwa Powiatowego w Kartuzach. JANICKI T., 2008 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego – głazów narzu-

towych „M ściszewice I” w kat.C 1. Zakład Usług Geologicznych i Ochrony Środowi- ska Janicki Tomasz, Sochaczew. Archiwum Starostwa Powiatowego w Kartuzach. JANICKI T., KLARA G., 2007 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego

„Sulęczyno I” w kat.C 1 w miejscowo ści Sul ęczyno. Zakład Usług Geologicznych i Ochrony Środowiska Janicki Tomasz, Sochaczew. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. JURYS L., 1996 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz St ęŜ yca. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. KLECZKOWSKI A. S. (red.), 1990 – Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziem- nych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony 1:500 000. Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków. KOCISZEWSKA H., JÓRCZAK W., 1964 – Sprawozdanie z prac poszukiwawczych za zło- Ŝami kruszywa mineralnego (pospółki) w rejonie Ko ścierzyny, miejscowo ść St ęŜyca Królewska, gromada St ęŜ yca Królewska, powiat Kartuzy, miejscowo ść Skorzewo, gromada Skorzewo powiat Ko ścierzyna, miejscowo ść Nowa Karczma, gromada Nowa Karczma, powiat Ko ścierzyna. Przedsi ębiorstwo Geologiczne. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

49

KONDRACKI J., 2002 – Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa. KRECZKO M., 1996 – Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Pod- ziemnych nr 111 Subniecka Gda ńska. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., War- szawa. LIDZBARSKI M., 2000 – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz St ęŜ yca wraz z obja śnieniami. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. LIRO A. (red.), 1998 – Strategia wdra Ŝania krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska. Wyd. Fundacja IUCN Poland, Warszawa. LIS J., PASIECZNA A., 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. MACDONALD D., 1994 – Approach to the Assessment of sediment quality in Florida Coastal Waters. Vol. 1 – Development and evaluation of sediment quality assessment guidelines. MARKS L., BER A., GOGOŁEK W., PIOTROWSKA K. (red.), 2006 – Mapa geologiczna Polski w skali 1:500 000. Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. MEDY ŃSKA K., 1974 – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Przymu-

szewo” w kat. C 2. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geolo- gicznych „Kruszgeo”, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

MEDY ŃSKA K., 1994 – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej w kat. C 2 i C 1 z rozpo- znaniem jako ści w kat. B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Przymuszewo”. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Archi- wum Pomorskiego Urz ędu Marszałkowskiego.

MEDY ŃSKA K., 1995 – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologiczna w kat.C 1 zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gostomie II”. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ę- dzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., War- szawa.

MEDY ŃSKA K., 2001 – Dokumentacja geologiczna w kategorii C 1 zło Ŝa kruszywa natural- nego (piaskowo-Ŝwirowego i piaskowego) „Borucino II”. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

MEDY ŃSKA K., 2002 a – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej w kat. C 2 zło Ŝa kru- szywa naturalnego „Gapowo śuromin”. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Ge- ol., Warszawa.

50

MEDY ŃSKA K., 2002 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „ śuromi-

no II” Pole A/1, A/2 i B w kat C 1. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. Kędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., War- szawa.

MEDY ŃSKA K., 2003 – Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej w kat.C 1 zło Ŝa kruszy- wa naturalnego „Gostomie II”. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. Kędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., War- szawa. MEDY ŃSKA K., 2005 a – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej zło Ŝa kruszywa natu-

ralnego Ŝwirowo-piaskowego „ śuromino II” w kat. C 1. Biuro Usług Górniczo- Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Ge- ol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. MEDY ŃSKA K., 2005 b – Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej zło Ŝa kruszywa natu-

ralnego Ŝwirowo-piaskowego „Gapowo śuromin” w kat. C 2. Biuro Usług Górniczo- Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ędzia, ul. Mazowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Ge- ol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

MEDY ŃSKA K., 2006 – Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej w kat. C 2 i C 1 zło Ŝa kruszywa naturalnego „Przymuszewo” cz ęść północno zachodnia i południowo wschodnia rozliczaj ący zasoby geologiczne zlikwidowanej kopalni w obr ębie przy- dzielonej koncesji w cz ęś ci północno zachodniej oraz pozostałe zasoby w zło Ŝu „Przymuszewo”. Biuro Usług Górniczo-Geologicznych mgr in Ŝ. B. K ędzia, ul. Ma- zowiecka 30a/17, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. MEDY ŃSKA K., U ŚCINOWICZ J., 1979 – Sprawozdanie z prac geologiczno- poszukiwawczych złó Ŝ głazów narzutowych w wybranych rejonach województwa gda ńskiego. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych „Kruszgeo”, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. MIKOŁAJCZYK D., 1975 – Dokumentacja geologiczna złoŜa kruszywa naturalnego w kat.

C1 z rozpoznaniem jako ści w kat. B „Borucino”. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Produk- cji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

51

MIKOŁAJCZYK D., 1979 – Karta rejestracyjna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Sul ęczyno”. Geologiczno–Górnicza Spółdzielnia Pracy „Hydrowiert” w Grudzi ądzu, Oddział w Gdyni, ul. Wyspia ńskiego 10, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., War- szawa. MOJSKI J.E., PAZDRO Z., SYLWESTRZAK J., 1978 – Objaśnienia do mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000, arkusz Słupsk. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa. MOJSKI J.E., SYLWESTRZAK J., 1975 – Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000, ar- kusz Słupsk. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. OLSZEWSKA K., 2003 – Mapa geologiczno-gospodarcza Polski w skali 1:50 000, arkuszu St ęŜ yca (52). Katowickie Przedsi ębiorstwo Geologiczne, Katowice. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. OLSZEWSKI J. 1987 – Sprawozdanie ze zwiadu generalnego w poszukiwaniu kredy jezior- nej na terenie byłego powiatu kartuskiego, woj. gdańskie. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. OSTRZY śEK W., DEMBEK K., 1996 – Zlokalizowanie i charakterystyka złó Ŝ torfowych w Polsce, spełniaj ących kryteria potencjalnej bazy surowcowej z ustaleniem i uwzgl ędnieniem wymogów zwi ązanych z ochron ą i kształtowaniem środowiska. IMiUZ, Falenty. PACZY ŃSKI B. (red.), 1993 – Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000, cz ęść I. Systemy zwykłych wód podziemnych. Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. PACZY ŃSKI B. (red.), 1995 – Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000, cz ęść II. Zasoby, jako ść , ochrona zwykłych wód podziemnych. Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. PROFIC A., 1965 – Sprawozdanie z prac geologiczno-poszukiwawczych zło Ŝa kruszywa naturalnego w rejonie Puzdrowa. Archiwum Pomorskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Gda ńsku.

PROFIC A., 1978 – Dokumentacja geologiczna w kat.C 1 z rozpoznaniem jako ści kruszywa w kat.B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gostomie II”. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Pro- dukcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO, ul. Chłopska 3, Gda ńsk- Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

PROFIC A., 1988 – Dokumentacja geologiczna w kat. C1 z rozpoznaniem jako ści w kat. B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Przymuszewo”. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

52

PROFIC A., MEDY ŃSKA K., 1970 – Sprawozdanie z prac geologiczno-poszukiwawczych za zło Ŝem kruszywa naturalnego w rejonie miejscowo ści Sul ęczyno-śakowo, powiat Kartuzy, woj. Gda ńsk. Przedsi ębiorstwo Geologiczno-Badawcze Przemysłu Kru- szyw i Surowców Mineralnych. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. RAPORT o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2003 roku, 2004 – Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gda ńsk. RAPORT o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2006 roku, 2007 – Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gda ńsk. ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. we sprawie rodzajów oraz st ęŜ eń substancji, które powoduj ą, Ŝe urobek jest zanieczyszczony. DzU nr 55, poz. 498 z dnia 14 maja 2002 r. ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi. DzU nr 165 z dnia 4 pa ździernika 2002 r., poz. 1359. ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegóło- wych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy składowisk odpadów. DzU 2003 r.; nr 61, poz. 549.

SOLCZAK E., 1978 – Dokumentacja geologiczna w kat. C 2 zło Ŝa kruszywa naturalnego „Gapowo śuromin”. Gda ńskie Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geolo- gicznych KRUSZGEO, ul. Chłopska 3, Gda ńsk-Oliwa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. STACHÝ J., 1987 – Atlas hydrologiczny Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. STARKEL L. (red.), 1991 – Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.

STEPOWICZ E., 2008 – Dokumentacja geologiczna w kat.C 1 zło Ŝa piasku „W ęsiory”. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. STRZELECKI R., WOŁKOWICZ S., SZEWCZYK J., LEWANDOWSKI P., 1993 – Mapy radioekologiczne Polski. Cz ęść I. Pa ństw. Inst. Geol. Warszawa. STRZELECKI R., WOŁKOWICZ S., SZEWCZYK J., LEWANDOWSKI P., 1994 – Mapy radioekologiczne Polski. Cz ęść II. Pa ństw. Inst. Geol. Warszawa.

TOMASZEWSKA K., 1980 – Dokumentacja geologiczna w kat C 1 z rozpoznaniem jako ści kopaliny w kategorii B zło Ŝa kruszywa naturalnego „Ł ączyno”. Przedsi ębiorstwo Technologiczno-Geologiczne Ceramiki Budowlanej CERGEO, Warszawa. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa.

53

TOPOLSKA G., 2006 a – Dokumentacja geologiczna w kat.C 1 zło Ŝa kruszywa naturalnego – piasku ze Ŝwirem „Niesiołowice”. EKO-GEO Gra Ŝyna Topolska Usługi Geologicz- ne, Ochrona Środowiska, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. TOPOLSKA G., 2006 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa otoczaków i głazów „Bukowa

Góra” w kat.C 1. Usługi Geologiczne Ewa Gurz ęda, ul. Szefki 9L/4, Gdynia. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. TOPOLSKA G., 2007 a – Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej zło Ŝa kruszywa natu-

ralnego w kat. C 1 z rozpoznaniem jako ści w kat. B „Borucino”. ul. Cieszy ńskiego 18/68, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. TOPOLSKA G., 2007 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Szczu-

kowo” w kat.C 1. ul. Cieszy ńskiego 18/68, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. TOPOLSKA G., 2008 a – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „Szczuko-

wo I” w kat.C 1. ul. Cieszy ńskiego 18/68, Sopot. Archiwum Starostwa Powiatowego w Kartuzach. TOPOLSKA G., 2008 b – Dokumentacja geologiczna zło Ŝa kruszywa naturalnego „ śuromino

III” w kat.C1. ul. Cieszy ńskiego 18/68, Sopot. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. USTAWA o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity). DzU z 2007 r. nr 39, poz. 251. WOJTKIEWICZ J., LIPI ŃSKI K., 1973 – Sprawozdanie z bada ń geologiczno- poszukiwawczych złó Ŝ kruszywa naturalnego w rejonach miejscowo ści: Wiele, Ko- narzyny-Stara Kiszewa, Lipy, Korne, Ow śnica-Gostomie-St ęŜ yca, Szemkowo, St ę- Ŝyca-Gapowo, St ęŜ yca-Przymuszewo, powiat Chojnice, Ko ścierzyna, Kartuzy, woj. bydgoskie, gda ńskie. Przedsi ębiorstwo Geologiczno-Badawcze Przemysłu Kruszyw i Surowców Mineralnych. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol., Warszawa. WYTYCZNE dokumentowania złó Ŝ kopalin, 1999 – MO ŚZNiL, Warszawa.

54