Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11772 — Poz. 2045, 2046

2. Dodatek wyp³aca siê miesiêcznie z do³u. §8. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie 14 po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielkopolskiego. §6. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy §7. Traci moc Uchwa³a Rady Gminy Nr XLV/276/2004 Przewodnicz¹ca z dnia 30 grudnia 2004 r. Rady Gminy (–) mgr in¿. Ewa Noszyñska-Szkurat

2046

UCHWA£A Nr XXI/85/2008 RADY GMINY BRODNICA

z dnia 27 maja 2008 r.

w sprawie: przyjêcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 28.06.2000 r. w sprawie: studium uwarunkowañ i kierun- 1990 r.o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. ków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brodnica); 1591 ze zm.) oraz art. 87ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2) Programu Ochrony Œrodowiska Gminy Brodnica (Uchwa- 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr ³a Nr XVIII/106/2004 Rady Gminy Brodnica z dnia 21.09.2004 162 poz. 1568 z póŸn. zm.) - po uzyskaniu opinii Wojewódz- r. w sprawie: przyjêcia „Programu ochrony œrodowiska kiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu - Rada Gminy dla Gminy Brodnica” wraz z „Planem gospodarki odpada- Brodnica uchwala, co nastêpuje: mi dla Gminy Brodnica); §1. Przyjmuje siê „Gminny Program Opieki nad Zabytka- - Wójt Gminy Brodnica wraz projektem zamiany uchwa- mi Gminy Brodnica na lata 2008-2011” - zwany dalej „Progra- ³y z pkt 1 lub 2 bêdzie przedstawia³ Radzie Gminy mem”, stanowi¹cy za³¹cznik do uchwa³y. Brodnica dodatkow¹ analizê wp³ywu proponowanych §2. 1. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy zmian na niniejszy Program. Brodnica. §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia 2. W terminie 2 lat od dnia wejœcia w ¿ycie niniejszej og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- uchwa³y Wójt Gminy Brodnica przedstawi Radzie Gminy polskiego. Brodnica sprawozdanie z realizacji niniejszego Programu. 3. W przypadku projektowania zmiany: Przewodnicz¹cy Rady Gminy Brodnica 1) Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania (–) mgr in¿. Roman Purczyñski Przestrzennego Gminy Brodnica (wyra¿onego w Uchwale Nr XXV/l13/2000 Rady Gminy Brodnica z dnia Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11773 — Poz. 2046

Za³¹cznik do Uchwa³y Nr XXI/85/2008 Rady Gminy Brodnica z dnia 27 maja 2008 roku

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BRODNICA NA LATA 2008-2011

1. WSTÊP - podejmowanie i okreœlanie warunków wspó³pracy z w³a- œcicielami obiektów zabytkowych dla zapewnienia im na- 1.1. POSTANOWIENIA OGÓLNE le¿ytej opieki oraz okreœlenia sposobów udostêpnienia 1.1.1.Ilekroæ w niniejszym programie mowa o: dóbr kultury narodowej, bêd¹cych ich w³asnoœci¹, a tak¿e wskazywanie potencjalnych Ÿróde³ finansowania, a) ustawie - rozumie siê przez to ustawê z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - inicjowanie i wspieranie dzia³añ edukacyjnych, informa- (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, cyjnych, turystycznych itp. maj¹cych na celu propagowa- Nr 238, poz. 2390, Nr 50 poz. 362 z 2006 r) nie znajomoœci zabytków i opieki nad zabytkami. b) Gminie - rozumie siê przez to Gminê Brodnica - wspieranie dzia³añ maj¹cych na celu pozyskanie œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami. c) Programie - rozumie siê przez to Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Brodnica na lata 2008- 1.3. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO- 2011 PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. d) Konserwatorze - rozumie siê przez to Wielkopolskiego 1.3.1. Uregulowania formalno prawne ochrony i opieki Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu nad zabytkami. e) Planie - rozumie siê przez to Plan Zagospodarowania Wykonanie „Gminnego programu opieki nad zabytkami Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego z dnia gminy Brodnica” wynika z: 26 listopada 2001 r. - Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym f) Strategii - rozumie siê przez to Strategiê rozwoju (Dz. Z 2001 r. Nr 142 poz. 1591z póŸniejszymi zmianami) Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 z dnia Ustawa ta w³¹cza do zadañ w³asnych gminy ochronê 19 grudnia 2005 r. zabytków i opiekê nad zabytkami (art. 7 ust. l pakt 9), 1.2. CEL OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIE- - Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i KI NADZABYTKAMI. opiece nad zabytkami (Dz. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390) Ustawa o ochronie Celem „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy zabytków okreœla przedmiot, zakres i formy ochrony za- Brodnica” jest: bytków oraz opiek³ nad nimi, zasady tworzenia krajowego - wzmocnienie ochrony i opieki nad materialn¹ czêœci programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i poprzez podejmowania dzia³añ zmierzaj¹cych do zahamo- robót budowlanych przy zabytkach a tak¿e organizacjê wania procesów ich degradacji a w dalszej kolejnoœci organów ochrony zabytków (rozdz. I art. 1) W ustawie polepszenie stanu ich zachowania, okreœlono podzia³ kompetencji w zakresie ochrony zabyt- ków. Zgodnie z art. 87. 1 burmistrz ma obowi¹zek sporz¹- - aktywne zarz¹dzanie zasobem stanowi¹cym materialne dzenia na okres 4 lat odpowiednio gminnego programu dziedzictwo kulturowe poprzez kompleksow¹ rewaloryza- opieki nad zabytkami. Ustawa nak³ada na gminê nastêpu- cjê zabytków i po wykonaniu analizy funkcjonalnej ich j¹ce obowi¹zki i uprawnienia: adaptacjê na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele spo³eczne. Projekty musz¹ posia- - zgodnie z art. 16 ust. 1 rada gminy, po zasiêgniêciu opinii daæ znacz¹cy wp³yw ekonomiczny na rozwój regionalny, wojewódzkiego konserwatora zabytków, ma mo¿liwoœæ w tym przyczyniaæ siê szczególnie do wzrostu dochodów stworzenia parku kulturowego na podstawie podjêtej i zwiêkszania iloœæ miejsc pracy. uchwa³y, celem objêcia ochron¹ krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyró¿niaj¹cych siê krajobrazowe tere- - okreœlenie celów, kierunków dzia³añ oraz zadañ, które nów, na którym znajduj¹ siê zabytki charakterystyczne dla powinny byæ podjête przez organy i jednostki administra- danego regionu (po uprzednim zasiêgniêciu opinie w³aœci- cji publicznej w zakresie ochrony zabytków i opieki nad wego konserwatora zabytków), zabytkami. - art. 18, art. 19, art. 20 wprowadzaj¹ obowi¹zek uwzglêd- - zapoznanie siê z zasobami dziedzictwa kulturowego, histo- niania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy ri¹ i zabytków gminy, z wykazem obiektów wpisanych do sporz¹dzaniu i aktualizacji miejscowych planów zagospo- rejestru zabytków oraz wykaz obiektów typowanych do darowania przestrzennego, studiów uwarunkowañ Gminnej Ewidencji Zabytków, - ocena stanu gminnego i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz uzgod- zasobu zabytków nieruchomych - okreœlenie kategorii nienia ich projektów zmian z wojewódzkim konserwato- i stopnia zagro¿eñ rem zabytków, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11774 — Poz. 2046

- art. 22 ust. 4 nak³ada na w³adze gminy obowi¹zek prowa- jeden z elementów rozwoju gospodarczego regionu jako baza dzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart dla turystyki i us³ug kulturalnych oraz czynnikiem integracji adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, ob- spo³ecznej. Cel ten ma byæ realizowany poprzez: „inwestycje jêtych wojewódzk¹ ewidencj¹ zabytków, w instytucje kultury, ochronê dorobku kulturowego, wsparcie dzia³añ powiêkszaj¹cych dorobek kulturalny regionu, promo- - art. 31 ust. 1 pkt 2, ust 2 oraz art. 33 ust. 1 i ust. 2 cjê aktywnoœci kulturalnej mieszkañców”. Jego miar¹ bêdzie zobowi¹zuje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do m.in. iloœæ odrestaurowanych obiektów dziedzictwa kulturo- przyjêcia zawiadomienia o odkryciu lub znalezieniu przed- wego. miotu co do którego istnieje podejrzenie, ze jest zabytkiem lub zabytkiem archeologicznym oraz natychmiastowego 2.1.2.Planem zagospodarowania przestrzennego Woje- przekazania tej wiadomoœci wojewódzkiemu konserwato- wództwa Wielkopolskiego. rowi zabytków Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa - art. 71 ust. 1 i ust. 2 - sprawowanie opieki w tym Wielkopolskiego zosta³ uchwalony w dniu 26 listopada 2001 finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego (Uchwa³a nr i budowlanych przy zabytku do którego jednostka samo- XLII/628/2001). Jest to dokument planowania strategicznego rz¹du terytorialnego posiada tytu³ prawny. okreœlaj¹cy dzia³ania, za pomoc¹ których samorz¹d woje- wództwa wp³ywa na rozmieszczenie funkcji terenów w. prze- - art. 81 - organ stanowi¹cy gminy lub powiatu mo¿e strzeni i ich wzajemne powi¹zanie. udzielaæ dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru Za cel przewodni przyjêto doprowadzenie do zrównowa- wed³ug zasad okreœlonych w podjêtej prze ten organ ¿onego rozwoju ca³ego terytorium województwa poprzez uchwale, tworzenie m.in. ³adu przestrzennego, ekonomicznego i ekolo- gicznego. £ad przestrzenny wyra¿aj¹cy siê d¹¿eniem do har- - art. 87 - obowi¹zek sporz¹dzania przez wójta (burmistrza) monijnoœci i proporcjonalnoœci wszystkich elementów œrodo- i przyjmowanie przez Radê Gminy na okres 4 lat gminnego wiska cz³owieka, który mo¿na uzyskaæ przez realizowanie programu opieki nad zabytkami, z którego sporz¹dza co 2 nastêpuj¹cych zasad stosowanych w czasie tworzenia miej- lata sporz¹dzane jest sprawozdanie i przedstawiane scowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz stu- Radzie Gminy. diów uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania prze- 2. UWARUNKOWANIA ZEWNÊTRZNE OCHRONY ZASO- strzennego gmin w aspekcie szeroko rozumianej ochrony BÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. zasobów kulturowych: 2.1. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD - ochrona dziedzictwa kulturowego, to¿samoœci i tradycyj- ZABYTKAMI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIO- nych elementów œrodowiska (zabytkowe dzielnice, budyn- MIE WOJEWÓDZTWA. ki, dominanty przestrzenne, panoramy, tereny zielone, tereny otwarte) 2.1.1.Strategi¹ rozwoju województwa wielkopolskiego - respektowanie wytycznych konserwatorskich nie tylko „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku w przypadku obiektów objêtych ochrona ale tak¿e 2020” jest dokumentem, który zosta³ opracowany przez Urz¹d w przypadku zagospodarowania zabytkowych uk³adów Marsza³kowski Województwa Wielkopolskiego i przyjêty przez urbanistycznych i ruralistycznych, Sejmik Województwa Wielkopolskiego w dniu 19 grudnia 2005 r. Dokument ten stanowi podstawê do sporz¹dzenia - Wykorzystanie atutów wynikaj¹cych z ukszta³towania planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz terenu, osi widokowych, panoram, okreœla najwa¿niejsze kierunki rozwoju spo³eczno-gospodar- - w zapisach miejscowych planów zagospodarowania czego regionu. przestrzennego k³adzenie nacisku na harmonijne wkom- Strategia wyznacza kierunki dzia³añ i pozwala zorientowaæ ponowywanie nowej architektury w historyczn¹ zabudo- priorytety na konkurencyjnoœæ regionaln¹, wzrost zatrudnie- wê w obszarach œródmiejskich oraz w pobli¿u terenu nia oraz wzrost wykszta³cenia mieszkañców, Jednym z g³ów- o najwy¿szych walorach kulturowych i przyrodniczych, nych celów kierunkowych strategii jest zwiêkszenie konkuren- - podejmowanie opracowañ dotycz¹cych rewaloryzacji cyjnoœci regionalnej poprzez promocjê dziedzictwa kulturo- zabytkowych dzielnic. wego i kulturowego miast i obszarów miejskich (budowa marki i wizerunku regionu) oraz zwiêkszenie spójnoœci spo- Plan zagospodarowania województwa wielkopolskiego ³ecznej, gospodarczej i przestrzennej dziêki zachowaniu okreœla zasady kszta³towania przestrzeni zarówno miejskiej i wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego jak i wiejskiej, ochronê charakterystycznych uk³adów rur i rozwój turystyki. balistycznych, zespo³ów sakralnych, pa³acowo-parkowych, folwarków, zabytkowych budynków mieszkalnych, gospodar- G³ówny cel strategiczny - dostosowanie przestrzeni do skich, u¿ytecznoœci publicznej oraz pozosta³ych elementów wyzwañ XXI wieku ma zostaæ osi¹gniêty za pomoc¹ zró¿ni- typowych dla architektury wiejskiej (przydro¿ne krzy¿e, cowanych celów operacyjnych. Jednym z nich jest wzrost kapliczki). W przypadku kszta³towania przestrzeni miejskiej znaczenia i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo przyjêto ochronê dziedzictwa kulturowego kulturowe wykorzystane w sposób efektywny mo¿e stanowiæ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11775 — Poz. 2046

3. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTURO- w 1880 roku, obecnie wyremontowany z przeznaczeniem na WEGO GMINY cele mieszkalne oraz hotelowe - konferencyjne. Za parkiem du¿y zespól folwarczny z kolonia czworaków z prze³omu XIX/ Gmina Brodnica po³o¿ona w centralnej czêœci wojewódz- XX wieku z budynkami ozdobionymi figurami œwiêtych twa wielkopolskiego, zajmuje pó³nocno - zachodni¹ czêœæ w naro¿ach. powiatu Œremskiego. Graniczy od zachodu z gmin¹ miejsko - wiejsk¹ Czempiñ, od po³udnia i wschodu z gmin¹ miejsko Na obszar gminy Brodnicy sk³adaj¹ siê tereny 13 wsi - wiejsk¹ Œrem, na niewielkim odcinku od strony pó³nocno so³eckich (Brodnica, Brodniczka, Boreczek, Cha³awy, Górka, - wschodniej z gmin¹ miejsko - wiejsk¹ Kórnik, a od pó³nocy Grabianowo, I³ówiec, I³ówiec Wielki, Ludwikowo, Manieczki, z gmin¹ miejsko - wiejsk¹ Mosina. Powierzchnia gminy Sucharzewo, Sulejewo, Szo³dry, ¯abno), i 11 miejscowoœci wynosi 95, 9 km2 co stanowi 0, 32% województwa i 16, 6% stanowi¹cych jednostki osadnicze ni¿szego rzêdu (Esterpole, powierzchni powiatu Œremskiego. W obszarze gminy przewa- Grzybno, Jaszkowo, Kopyta, Ogieniowo, Piotrowo, Przylepki, ¿aj¹ u¿ytki rolne, stanowi¹ce 68, 7% jej powierzchni, zlokali- Rogaczewo, Sulejewo Folwark, Tworzykowo, ¯urawiec). Wiêk- zowane g³ównie w. zachodniej i po³udniowej jej czêœci. Wœród szoœæ miejscowoœci charakteryzuje siê uk³adami przestrzen- u¿ytków rolnych du¿e po³acie terenu zajmuj¹ pastwiska i ³¹ki. nymi powsta³ymi na bazie rozwoju dróg. Rozleg³e obszary ³¹k rozci¹gaj¹ siê g³ównie wzd³u¿ Kana³u W wiêkszoœci s¹ to uk³ady wsi to ulicówki, a czêœæ to wsie Szymanowo - Grzybno, cieku wodnego pomiêdzy I³ówcem a o uk³adzie wielorzêdowym, z rozbudowan¹ sieci¹ dróg, która Piotrowem oraz na terenach przyleg³ych do Warty. Obszary doprowadzi³a do koncentracji zabudowy wokó³ centrum wsi. leœne, które zajmuj¹ ponad 23% obszaru, w wiêkszoœci skon- centrowane s¹ w pó³nocno -wschodniej czêœci gminy. S¹ to Przyk³adem wsi folwarcznych s¹: Boreczek, Cha³awy, Górka, tereny zielone bardzo atrakcyjne pod wzglêdem krajobrazo- Grzybno, I³ówiec, Jaszkowo, wym oraz istniej¹cego drzewostanu. Na tym terenie znajduje Manieczki, Ogieniowo, Piotrowo, Sulejewo Folwark, siê po³udniowa czêœæ, ustanowionego w 1997 roku terenu Tworzykowo. chronionego, jaki jest Rogaliñski Park Krajobrazowy -jedno z najwiêkszych w Europie skupisk wielowiekowych dêbów Obecna wieœ ¯abno w latach 1465, 1590 i 1642 wzmian- szypu³kowych, rosn¹cych w dolinie Warty, licznych starorze- kowana by³a podobnie jak Brodnica jako miasto. ¯aden czy i powsta³ej w ich wyniku unikatowej rzeŸby terenu Wody z zachowanych historycznych uk³adów ruralistycznych z tere- powierzchniowe stanowi¹ niewielki, bo tylko 1, 8% obszaru nu gminy nie zosta³ wpisany do rejestru zabytków gminy, a zasadnicz¹ ich czêœæ stanowi¹ stawy rybne, po³o¿o- Na terenie gminy znajduje siê kilka cennych obiektów ne w okolicach Grzybna, Sulejewa, Szo³dr i Manieczek G³ów- sakralnych oraz znaczna liczba rezydencji, parków i zespo³ów nymi ciekami wodnymi s¹ wspomniane kana³y Szymanowo folwarcznych zwi¹zanych z tradycj¹ ziemiañsk¹ znamienitych - Grzybno i Piotrowo - I³ówiec oraz rzeka Warta, której rodów szlacheckich. przebieg wyznacza wschodni¹ granicê gminy Gmina wiejska Brodnica ma charakter zdecydowanie rolniczy, a funkcjami Wszystkie zachowane obiekty sakralne (w liczbie 5), wpi- uzupe³niaj¹cymi gminy oprócz rolnictwa jest turystyka i wy- sane do rejestru zabytków, to œwi¹tynie rzymsko- katolickie. poczynek. Lokalizacja obiektów zabytkowych na terenie gmi- Zabytkowe koœcio³y parafialne to obiekty pochodz¹ce z ró¿- ny, ze wzglêdu na stosunkowo niewielk¹ odleg³oœæ od Pozna- nego czasu, ale pierwsze wzmianki dotycz¹ce tych parafii nia (35 km) jest wyj¹tkowo atrakcyjna dla potencjalnych pochodz¹ z tego samego okresu. Obecny neogotycki koœció³ nabywców zabytkowych nieruchomoœci. parafialny p.w. Œw. Katarzyny w Brodnicy wzniesiony jest w miejscu poprzednich koœcio³ów drewnianych. Parafia Wieœ Brodnica - siedziba w³adz gminy zlokalizowana jest wzmiankowana by³a ju¿ w 1387roku. Wzmiankowany w 1409 w centralnej czêœci obszaru gminy. Po raz pierwszy w Ÿró- roku, drewniany koœció³ p.w. œw. Andrzeja w I³ówcu, odbudo- d³ach wzmiankowana w 1230 roku jako w³asnoœæ szlachecka wany po po¿arze ok. 1660 roku, ponownie sp³on¹³ w 1829 Brodnickich herbu £odzia. PóŸniej w latach 1420 - 1580 roku. Na jego miejscu wzniesiono obecny, murowany wznie- wzmiankowana jako miasto. Przywilej lokacyjny nie jest zna- siony w latach 1839 -41 staraniem Jana Kantego Zaborow- ny. Po³o¿ona z dala od g³ównych szlaków handlowych nie skiego. Restaurowany by³ w latach 1869 - 71. Wie¿ê dobudo- mia³a wiêkszych szans rozwoju. Pocz¹wszy od XVIII wieku wano w 1902 roku, a w 1928 roku zakrystiê. nastêpowa³y czêste zmiany w³aœcicieli wsi. W XIX wieku nale¿a³a do Ch³apowskich, a póŸniej a¿ do 1939 roku do Jedyny istniej¹cy na terenie gminy koœció³ drewniany to Mañkowskich. Wieœ o czytelnym uk³adzie przestrzennym, wzniesiony z fundacji Jakuba Biliñskiego, ówczesnego w³aœci- zachowanym do obecnych czasów bez wiêkszych przekszta³- ciela wsi, koœció³ parafialny p.w. Œw. Jakuba Starszego w ceñ, z³o¿onym z zespo³u rezydencjonalno - folwarcznego ¯abnie, wybudowany w 1789 i poœwiêcony w 1792 roku. i zespo³u koœcielnego. Za³o¿enie to jest objête ochron¹ kon- Wzmianka o parafii w ¯abnie pochodzi z 1432 roku. serwatorsk¹. Do rejestru zabytków, wpisany jest koœció³ pa- W 1685 r. istnia³ tu koœció³ drewniany p.w. Trzech Króli.; rafialny oraz zespó³ pa³acowo - parkowy. Parafia wzmianko- Koœció³ parafialny w Jaszkowie oraz kaplica w Maniecz- wana ju¿ w 1387 roku. Obecny koœció³ parafialny p.w. kach to œwi¹tynie zwi¹zane z istniej¹cymi tam majêtnoœciami œw. Katarzyny, neogotycki, zbudowany w latach 1863-70 ziemskimi. Parafia w Jaszkowie wzmiankowana w 1453 roku. wed³ug projektu St. Hebanowskiego, czêœciowo ufundowany Pó¿nogotycki koœció³ p.w. œw. Barbary (niegdyœ tak¿e œw. przez ówczesnego w³aœciciela maj¹tku Kazimierza Ch³apow- Katarzyny, Doroty, Piotrai Paw³a) zbudowany przed po³. skiego (wie¿a koœcielna -w 1890 r.). Zabytkowy zespó³ pa³a- XV wieku z fundacji Borków z Gry¿yny. W l pó³. XVI wieku cowo - parków przejêty zosta³ w ostatnich latach przez spad- œwi¹tynia zosta³a przebudowana przez Ostrorogów Lwow- kobierców ostatnich w³aœcicieli. Pa³ac zbudowany zosta³ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11776 — Poz. 2046

skich. Od koñca w. XVI do 1622 roku koœció³ by³ w posiadaniu w tym trzy przykoœcielne w Jaszkowie, ¯abnie oraz w Brod- luteranów. Odnowiony w XVIII wieku. W po³o¿onym obok nicy, gdzie poœród grobów najbardziej znanych tutejszych koœcio³a XIX wiecznym budynku starej plebani mieœci siê Izba rodzin znajduje siê cenotaf genera³a Józefa Wybickiego, Pamiêci poœwiecona Edmundowi Bojanowskiemu. którego prochy w 1923 roku przeniesiono do Krypty Zas³u¿o- nych Wielkopolan w podziemiach koœcio³a na Wzgórzu Œw. Natomiast barokowa, zbudowana w formie rotundy, Wojciecha w Poznaniu. Jedyny zachowany cmentarz ewange- w pobli¿u ówczesnego dworu, na skraju parku w Manieczkach licki znajduje siê w ¯abnie. ¯aden z zachowanych cmentarzy rodowa kaplica, ufundowana w 1786 roku przez gen. Józefa nie jest wpisany do rejestru zabytków. Wybickiego, w³aœciciela wsi, przez lata u¿ytkowana by³a jako kaplica p.w. Narodzenia NMP. Budynek nadal stanowi w³a- 3.1. OBIEKTY ZABYTKOWE NIERUCHOME WPISANE DO snoœæ parafii rzym. - kat. P.w. Œw. Barbary w Jaszkowie, lecz REJESTRU ZABYTKÓW: po wybudowaniu w jego pobli¿u nowego budynku koœcio³a, Do rejestru zabytków wpisano najcenniejsze obiekty jest nieu¿ytkowana. sakralne i za³o¿enia dworsko-parkowe. Stosunkowo niewielk¹ Na terenie gminy znajduje siê 16 zespo³ów dworskich, liczbê stanowi¹ zespo³y folwarczne i pojedyncze budynki z czego 6 ma wpis do rejestru zabytków. Cenne zespo³y z zabudowy folwarków. rezydencjonalne tworz¹ po³o¿one w parkach krajobrazowych Brodnica pa³ace w: Brodnicy i I³ówcu oraz dwory w: Brodnicy, Cha³a- wach, Grzybnie, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przylep- - koœció³ par, p.w. œw. Katarzyny, 2 po³. XIX, nr rej.: 2162/ kach, Szo³drach. Pozosta³oœæ zespo³u dworskiego stanowi A z 15.06.1988 po³o¿ony w resztkach dawnego parku dwór w ¯abnie, w l po³. - zespó³ pa³acowy, 1880, nr rej.: 1715/A z 23.04.1975: XIX wieku przebudowany na zbór ewangelicki. Zwi¹zane z dworami i pa³acami zespo³y folwarczne w: I³ówcu, Piotro- - pa³ac wiei Przylepkach zosta³y wpisane do rejestru zabytków. - park Zespó³ dworsko - parkowy w Manieczkach zwi¹zany z postaci¹ genera³a Józefa Wybickiego by³ istotn¹ placówk¹ Cha³awy kulturaln¹ gminy. Funkcjonuj¹ce we dworze Muzeum jego imienia obecnie jest nieczynne. Dwór nale¿¹cy do genera³a - zespó³ dworski, 2 po³. XIX - XX: Wybickiego nie istnieje. W maj¹tku Manieczki, który wraz z - dwór, nr rej.: 2117/A z 26.04.1987 Pisarskim wnios³a mu w wianie ¿ona Estera Kowalska, Wy- bicki mieszka³ w latach 1781 - 1791 i potem z przerwami a¿ - park, nr rej.: 2032/A z 18.10.1985 do swojej œmierci w 1822 roku. Dwór sp³on¹³ pod koniec lat - magazyn zbo¿owy (teren folwarku), nr rej.: 2157/A 20 - tych XIX wieku, a nowi w³aœciciele Manieczek Grodziccy z 17.06.1988 wybudowali obecny dwór w 1894 roku. Z czasu gdy Manieczki by³y w³asnoœci¹ Józefa Wybickiego zachowa³a siê jedynie - 2 aleje lipowe przy drogach: Piotrowo - Cha³awy oraz kaplica rodowa, po³o¿ona nieopodal miejsca po dawnym Cha³awy - Rakówka , pocz. XX, nr rej.: 2195/A z 07.08.1990 dworze. Jedn¹ z propozycji maj¹c¹ na celu umo¿liwienie funkcjonowania Muzeumim. Genera³a J.Wybickiego jest prze- Grabianowo niesienie zbiorów, w wiêkszoœci nale¿¹cych do Wielkopolskie- go Oddzia³u Stowarzyszenie Mi³oœników Tradycji Mazurka - zespó³ dworski, l pó³. XIX: D¹browskiego, z dzier¿awionego budynku dworu do kaplicy, - dwór, nr rej.: 1995/A z 13.03.1985 po uprzednim jej wyremontowaniu. - park, nr rej.: 1820/A z 05.02.1981. Zespó³ pa³acowo – parkowy w Jaszkowie, z budynkiem dworu wzniesionym w 1912roku wed³ug projektu Stanis³awa Mieczkowskiego, przekszta³cony zosta³ w du¿y kompleks re- Grzybno kreacyjny. Mieœci siê tu Centrum hippiki Antoniego Ch³apow- - zespó³ dworski, XIX, 1914-20: skiego. - dwór, nr rej.: 2562/A z 25.09.1995 Wa¿nym elementem zabytkowym i krajobrazowym na obszarze gminy s¹ parki podworskie. W gminie zachowa³o siê - park, nr rej.: 2089/A z 16.06.1986 12 parków, w tym jeden w samej Brodnicy. Z 12 istniej¹cych, wpisem do rejestru objêtych jest 10 parków, zachowanych I³ówiec w zespo³ach dworsko- parkowych. Zabytkowe parki krajobra- zowe znajduj¹ siê w: Brodnicy, Cha³awach, Grabianowie, - koœció³ par. p.w. œw. Andrzeja, 1838-41, nr rej.: 843/A Grzybnie, I³ówcu, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przy- z 16.02.1970 lepkach i Szo³drach. Stan parków jest ró¿ny, lecz generalnie - zespó³ pa³acowy i folwarczny, XVIII, k. XIX, XX, nr rej.: na terenie gminy coraz wiêcej parków jest w trakcie dopro- 1437/A 12.04.1973: wadzania ich do dobrego stanu, przez obecnych w³aœcicieli. - pa³ac W gminie Brodnica zachowa³o siê 7 historycznych, cmen- tarzy; po dwa w Brodnicy, Jaszkowie i ¯abnie oraz jeden - park w I³ówcu. Szeœæ z nich to cmentarze rzymsko - katolickie, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11777 — Poz. 2046

- folwark, nr rej.: 2301/A z 11.05.1994: - kuŸnia i stelmacharnia - stajnia koni wyjazdowych - stodo³a - kurnik - park z alejami, nr rej.: 2144/A z 30.01.1988 - spichrz Szo³dry - spichrz z wie¿¹ (rozebrany) - zespó³ dworski, 2 po³. XVIII - XIX:. - czworak nr 19 - dwór, nr rej.: 1023/A z 12.03.1970 - czworak nr 20 - spichrz, nr rej.: j.w. - park, nr rej.: 322/A z 21.10.1968 Jaszkowo - koœció³ par. p.w. œw. Barbary, 2 po³. XV, XVI, nr rej.: ¯abno 2420/A z 22.12.1932 - koœció³ p.w. œw. Jakuba Ap., drewn., 1789, nr rej.: 2430/ - zespó³ dworski, XIX, nr rej.: 2165/A z 28.09.1988: A z 22.12.1932 - dwór - park 3.2. OBIEKTY NIERUCHOME ZNAJDUJ¥CE SIÊ W EWIDENCJI ZABYTKÓW - brama wjazdowa Wykaz obiektów z ewidencji WWKZ stanowi podstawê do - oficyna (czworak), nr rej.: 1020/A z 11.03.1970 opracowania, po uprzedniej weryfikacji, gminnej ewidencji zabytków. Manieczki - zespó³ dworski, XVIII-XX: GMINA BRODNICA - dwór, nr rej.: 2187/A z 17.04.1990 BRODNICA - kaplica, nr rej.: 849/A z 16.02.1970-park, nr rej.: 347/A z 29.10.1968. l. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. KATARZYNY: a) koœció³, mur., 1867 - 1870, wie¿a 1890, arch. Stanis³aw Piotrowo Hebanowski, - zespó³ dworski i folwarczny, pocz. XIX, XX, nr rej.: b) kostnica, mur., ok. 1890, 1543/A z 03.07.1974: c) grobowiec NN, mur., k. XIX, - dwór d) plebania, mur., k. XIX. - park e) organistówka, mur., ok. 1890, - folwark, nr rej.: 1945/A z 28.05.1984: f) brama, mur. ¿el., k. XIX. - dom mieszkalny (rz¹dcówka) 2. POSTERUNEK POLICJI, mur., 1910 - 1920. - stajnia. 3. SZKO£A, mur., 1910 - 1920. - stodo³a 4. ZESPÓ£ DWORSKI: - waga. a) dwór, mur., ok. 1890, remont. i. 80 XX, . - ogrodzenie b) park krajobrazowy, 2 po³. XIX. 5. ZESPÓ£ FOLWARCZNY. Przylepki a) rz¹dcówka, ob. biura, nr 35, mur., 1900-1910, przebud., - zespól pa³acowy i folwarczny, XVIII-XX, nr rej.: 2039/A z 08.01.1986: b) stajnia, wozownia, mur., k. XIX, - pa³ac c) obora, mur., 1898 - folwark, 2 po³. XIX:• d) gorzelnia, mur., 1880. - œwiniania 6. KOLONIA MIESZKALNA: - stajnia a) czworak nr 18, mur., pocz. XX, - magazyn zbo¿owy b) czworak nr 23, mur., pocz. XX, - dom rz¹dcy c) czworak nr 25, mur., pocz. XX, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11778 — Poz. 2046

d) dziesiêciorak, mur., 1905, a) czworak nr 6, mur., 1900-1910, e) czworak nr 29, mur., 1914, b) stajnia, ob. obora, mur., pocz. XX, f) dziesiêciorak, mur., pocz. XX, c) obora, mur., pocz. XX, g) czworak nr 31, mur., ok. 1906, h. czworak nr 32, mur., d) stodo³a, drewn. mur., ok. 1910, 1910, e) pozosta³oœci bramy wjazdowej, mur., pocz. XX. i) czworak nr 33, mur., 1912. 7. ZAGRODA NR 6: GRABIANOWO a) dom, mur., 1912, 17. ZESPÓL DWORCA PKP: b) obora, mur., 1910, a) stacja, mur., k. XIX, c) stodo³a, mur., 1906, b) budynek mieszkalny bez mu, mur. - rygl., k. XIX. d) budynek gospodarczy, mur., 1909. 18. ZESPÓ£ DWORSKI: 8. ZAGRODA NR 9: a) dwór, mur., l. 30 XIX, a) dom, mur., 1910-1920, b) pozosta³oœci bramy wjazdowej, mur. ¿el. ok. po³. XIX, b) obora, mur., 1910-1920. c) park krajobrazowy, l po³. XIX. 9.DOM NR 48, mur., 1. 20 XX. 19. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 10.CHLEW w zagrodzie nr 51, mur., 1911. a) czworak nr 4, mur., ok. 1910, b) czworak nr 7, mur., 1910 - 1920, BORECZEK c) stajnia, ob. magazyn, mur., pocz. XX, 11. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: d) chlew, ob. magazyn, mur., pocz. XX. a) oœmiorak, mur., ok. 1900, e) stodo³a, mur., 1910-1920, b) stajnia i stodo³a, ob. obora, mur., pocz. XX. f) spichlerz, mur., ok. 1910. c) obora, mur., 4 æw. XIX, GRZYBNO d) chlew, ob. obora, mur., ok. 1920, 20. LEŒNICZÓWKA mur., 1905. e) spichlerz, nastêpnie rz¹dcówka, ob. budynek mieszkal- ny, k. XIX, przebud. 21. SZKO£A, ob. dom nr 45, szach., pocz. XX w. 22. ZESPÓ£ DWORSKI:, CHA£AWY a) dwór, ob. Zespó³ Szkó³ Rolniczych, mur., 1914 - 1920, 12. ZESPÓ£ DWORSKI: b) park krajobrazowy, 1 po³. XIX, przekszta³cony w l æw. a) dwór, mur., pocz. XX, XX i 1. 60 XX. b) park krajobrazowy, k. XIX. 23. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 13. POZOSTA£OŒCI ZESPO£U FOLWARCZNEGO: a) rz¹dcówka, ob. mieszkania, mur., 1918, a) szeœciorak, ob. dom nr 5, mur., 1914, b) dwojak, ob. dom nr 1, mur. drewn., pocz. XX, b) spichlerz, mur., 1904. c) trojak I, ob. dom nr 2, mur., pocz. XX, d) trojak II, ob. dom nr 3, mur., 1925, - ESTRPOLE e) trojak III, ob. dom nr 4, mur., 1. 20 XX, . 14. ZAGRODA NR 4; f) trojak IV, ob. dom nr 5, mur., pocz. XX, a) dom, mur., 1900, g) trojak V, ob. dom nr 6, mur., ok. 1915, b) obora, mur., ok. 1900. h) stodo³a i stajnia, ob. stodo³a i owczarnia, mur., 1889.

GÓRKA I£ÓWIEC 15. POZOSTA£OŒCI PARKU DWORSKIEGO, pocz. XX. 24. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. ANDRZEJA APOSTO£A: 16. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: a) koœció³, mur., 1839 - 1841, restaur. 1869-1871 wie¿a z krucht¹ 1901, rozbud. prezbiterium i zakrystia, 1928, b: Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11779 — Poz. 2046

b) plebania, mur., ok. po³. XIX, b) oficyna, ob. budynek mieszkalny, w³. RSP Góra, mur., l po³. XIX, przebud. 1913, c) brama i ogrodzenie, mur., ok. po³. - XIX. c) brama, mur., l æw. XX, 25. SZKO£A, mur., 1913. d) park krajobrazowy, 2 po³. XIX. 26. ZESPÓ£ PA£ACOWY: 33. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: a) pa³ac, mur., XVIII, przebud. 1. 60 XIX, a) czworak, mur., k. XIX, . b) wozownia i stajnia, ob. obora, stajnia i gara¿e, mur., pocz. XX, b) obora, mur., 1882, c) brama i ogrodzenie, mur., 3 æw. XIX, . c) stajnia, ob. magazyn, mur., l. 80 XIX, d) park krajobrazowy, k. XVIII, przekszta³cony XIX/XX. d) stodo³a, drewn. mur., pocz. XX. 27. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: KOPYTA a) rz¹dcówka, mur., 3 æw. XIX, . 34. DOM NR 4, mur., 1900-1910. b) dwojak, ob. dom nr 17, mur., k. XIX, c) czworak I, ob. dom nr 19, mur., pocz. XX, LUDWIKOWO d) czworak II, ob. dom nr 20, mur., pocz. XX, 35. ZAGRODA NR 2: e) szeœciorak I, ob. dom nr 1, mur. l. 30 XX, a) dom, mur., ok. 1900, f) szeœciorak II, ob. dom nr 2, mur., l. 30 XX, b) obora, mur., 1912, g) obora, mur., pocz. XX, c) stodo³a, rygl., 3 æw. XIX, h) chlew, ob. gara¿ i magazyn, mur., pocz. XX, d) brama, mur., pocz. XX. i) owczarnia, mur., pocz. XX, przebud. 36. ZAGRODA NR 5;. j) kurnik, ob. magazyn, mur., pocz. XX, a) dom, mur., 1908, k) stodo³a, ob. spichlerz, mur., pocz. XX, przebud. b) stodo³a, mur., ok. 1910. l) spichlerz I, mur., pocz. XX, 37. ZAGRODA NR 7: ³) spichlerz II, mur, k. XIX, a) dom, mur., 4 æw. XIX, m) magazyn nawozów, mur., pocz. XX, b) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX. n) gorzelnia, ob. nieu¿ytkowana, mur., k. XIX, 38. OBORA w zagrodzie nr 6, mur., 1910. o) m³yn, mur., k. XIX. 28. ZAGRODA NR 9: MANIECZKI a) obora, mur., 1900, 39. ZESPÓ£ DWORCA PKP, ul. Wybickiego: b) stodo³a, mur., 1921. a) dworzec, mur., ok. 1900, 29. STODO£A w zagrodzie nr 13, rygl., 1913 r. b) budynek mieszkalny nr 3, mur., ok. 1900, c) szalety, mur., ok. 1900. JASZKOWO 40. ZESPÓ£ DWORSKI: 30. LEŒNICZÓWKA, mur., ok. 1900. a) dwór, ob. Muzeum Józefa Wybickiego, mur., k. XIX, 31. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. BARBARY: przedsionek po 1912, a) koœció³, mur., przed pó³. XV, przebud. l po³. XVI, b) kaplica, mur., 1789, odnow. XVIII, konserw. 1950, c) stajnia wyjazdowa, ob. biblioteka, mur., pocz. XX, b) kaplica grobowa rodziny Szo³drskich, mur., k. XIX, d) park krajobrazowy, 2 po³. XVIII, powiêkszony k. XIX. c) plebania, mur., k. XIX. 41. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 32. ZESPÓ£ PA£ACOWY: a) stodo³a, mur., k. XIX, a) pa³ac, mur, 1912 - 1918, arch. Stanis³aw Mieczkowski /?/, przebud. wnêtrz po 1945 b) spichlerz, mur., k. XIX, c) pozosta³oœci ogrodzenia, mur., k. XIX. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11780 — Poz. 2046

d) obora, ob. magazyn, mur., k. XIX, OGIENIOWO e) chlew, ob. magazyn, mur., pocz. XX, 42.POZOSTA£OŒCI ZESPO£U FOLWARCZNEGO: f) spichlerz, mur., ok. pó³. XIX, a) dwanaœciorak, mur., 1. 10 XIX, g) wozownia, ob. gara¿, mur., k. XIX, h. kuŸnia, mur., b) czworak nr 3, mur., 1910-1920, . k. XIX, c) obora, ob. owczarnia, mur., 1. 80 XIX. i) stelmacharnia, mur., k. XIX.

PIOTROWO SZO£DRY 43. ZESPÓ£ DWORSKI: 49. ZESPÓ£ DWORCA PKP: a) dwór, ob. biura, biblioteka, mieszkania, mur., pocz.XIX, a) dworzec, mur., 4 æw. XIX, rozbud., 3 æw. XIX i pocz. XX, b) kapliczka, mur., 4 æw. XIX, b) ogrodzenie, mur., pocz. XX, c) szalety, mur., 4 æw. XIX. c) brama, mur.- metal, pocz. XX. 50. ZESPÓ£ DWORSKI: d) park krajobrazowy, 2 po³. XIX. a) dwór, ob. mieszkania, mur., ok. pó³. XIX, rozbud. w l, 44. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 2 po³. XIX, remont. 1925, a) rz¹dcówka, mur., pocz. XX, b) park krajobrazowy, k. XVIII, przekszta³cony XIX. b) stajnia, mur., ok. 1905, 51. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: c) obora, ob. magazyn, mur., 3 æw. XIX, a) rz¹dcówka, mur., k. XIX, d) stodo³a, mur., ok. 1880, b) stajnia - wozownia, mur., 1901, e) powozownia, ob. gara¿, mur., 1905. c) obora, mur., 3 æw. XIX, f) brama i ogrodzenie, mur., pocz. XIX, d) stodo³a, mur., 1881, 45. KOLONIA MIESZKALNA: e) spichlerz, mur., ok. 1880, a) dwojak I, ob. dom nr 2, mur., k. XIX, f) magazyn pasz, mur., 1930, . b) dwojak II, ob. dom nr 3, mur., k. XIX, g) kuŸnia, mur., 1881. c) dwojak III, ob. dom nr 8, mur., k. XIX, 52. KOLONIA MIESZKALNA: d) dwojak IV, ob. dom nr 9, mur., k. XIX, a) czworak nr 8, mur., pocz. XX, e) czworak I, ob. dom nr 4, mur., k. XIX, b) czworak nr 9, mur., 1911, f) czworak II, ob. dom nr 5, mur. k. XIX, c) 2 trojaki, mur., pocz. XX, g) czworak III, ob. dom nr 6, mur. k. XIX, d) 2 dwojaki, mur., pocz. XX, h) czworak IV, ob. dom nr 7, mur. k. XIX, e) szeœciorak, mur., pocz. XX, f) kostnica, mur., 1890. PRZYLEPKI 53. DOM NR 2, mur., pocz. XX. 46. SZKO£A, mur., pocz. XX. 47. ZESPÓ£ DWORSKI: SUCHARZEWO a) dwór ob. oœrodek szkoleniowy, XVIII/XIX, przebudowa 53. DOM NR 3, mur., 1913. ok. 1910 r., SULEJEWO b) brama i ogrodzenie, mur., pocz. XIX, 54. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: c) park krajobrazowy, k. XIX, powiêkszony l æw. XIX, . a) trojak, ob. dom nr 1, mur., pocz. XX, 48. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: b) czworak, ob. dom nr 3, mur., pocz. XX, a) rz¹dcówka, mur., 4 æw. XIX, c) szeœciorak, ob. dom nr 2, mur., pocz. XX. b) stajnia I, mur., k. XIX, d) obora, ob. owczarnia, mur., pocz. XX, c) stajnia II, ob. owczarnia, mur., 3 æw. XIX, e) owczarnia, mur., pocz. XX. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11781 — Poz. 2046

TWORZYKOWO 64. ZAGRODA NR 24: 55. ZESPÓ£ LEŒNICZÓWKI: a) dom, mur., 1907, a) leœniczówka nr 3, mur., k. XIX, b) chlew, mur., pocz. XX, b) obora, mur., k, XIX. c) stodo³a, mur., pocz. XX, 65. ZAGROD A NR 27: ¯ABNO a) dom, mur., 1909, 56. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. JAKUBA W. APOSTO- b) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX. £A: 66. ZAGROD A NR 35: a) koœció³, drewn. 1789 - 1792, zakrystia przed³u¿onana wschód 1958, restaur. 1947, 1955 - 1958, a) budynek gospodarczy I, mur., pocz XX, b) brama i ogrodzenie, mur. ¿el. l po³. XIX, b) budynek gospodarczy II, mur., pocz. XX, c) plebania, ¯abno nr 64, mur., pocz. XX, przebud.: c) stodo³a, drewn., pocz. XX. - budynek gospodarczy, mur., pocz. XX, 67. DOM NR 15, glin. drewn., pocz. XIX. - stodo³a, mur., pocz. XX. 68. DOM NR 20, mur., l æw. XX. 57. ZESPÓ£ POSTERUNKU POLICJI: 69. DOM NR 22, mur., l æw. XX. a) posterunek policji, ob. dom nr 8, mur., ok. 1910, 70. DOM NR 43, mur., ok. po³. XIX b) dom nr 7, mur., ok. 1910, 71. DOM NR 47, mur., ok. po³. XIX 58. SZKO£A POWSZECHNA I, ob. szko³a podstawowa, ¯abno 72. CHLEW w zagrodzie nr 14, mur., pocz. XX. nr 6, mur., ok. 1910. 73. STODO£A w zagrodzie nr 25, szach., 2 po³. XIX. 59. SZKO£A POWSZECHNA II, ob. dom nr 19, mur., k. XIX. 74. OBORA w zagrodzie nr 81, mur., 1908. 60. ZESPÓ£ DWORSKI:. 75. OBORA w zagrodzie nr 82, mur. pocz. XX. a) dwór, ob. przedszkole i mieszkania, mur., l po³. XIX, ok. 1940 przebud. na zbór ewangelicki, remont., ¯ABNO KOLONIA przebud., pozbawiony dekoracji 1989, 76. ZAGRODA NR 4: b) oficyna, ob. dom nr 74, w³. Mieczys³aw Ma³ecki, mur. Szach. ok. po³. XIX, a) dom, mur., 1910- 1920. c) lamus, mur. 2 po³. XIX, b) budynek gospodarczy, mur., 1910 - 1920. 61. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 77. OWCZARNIA w zagrodzie nr 3. mur., 1910-20. a) rz¹dcowka, ob. dom nr 73, mur., k. XIX, 3.3. OBIEKTY RUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW b) stajnia, ob. dom i obora w zagrodzie nr 68, mur., 2 po³. XIX, Na terenie gminy Brodnica nie wpisano dotychczas do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego ¿adnych c) owczarnia, ob. w zagrodzie nr 72 mur., 2 po³. XIX, zabytków ruchomych. Sytuacja ta winna siê zmieniæ. Wpisem d) stodo³a, ob, w zagrodzie nr 73, drewn., k. XIX, do rejestru winny zostaæ objête zarówno du¿e zespo³y wypo- sa¿enia i wystroju koœcio³ów parafialnych w Brodnicy, I³ówcu, e) budynek gospodarczy, ob. w zagrodzie nr 68, mur., k. Jaszkowie oraz ¯abnie jak i znaczna czeœæ licznych na terenie XIX, gminy kapliczek i figur przydro¿nych po dokonaniu wyboru. f) gorzelnia, ob. w zagrodzie nr 67, mur., k. XIX, przebud. 3.4. KRAJOBRAZ KULTUROWY - OBSZAROWE WPISY 62. ZAGRODA PIEKARZA, ob nr 13: DO REJESTRU ZABYTKÓW a) dom, mur., 1936, Na terenie gminy nie ma obszarowych wpisów do rejestru zabytków b) piekarnia, ob. zak³ad cukierniczy, mur., pocz. XX. 3.5. ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE 63. ZAGROD A NR 11: 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do a) dom, mur., 1933, rejestru zabytków z terenu gminy b) bud. inwentarski, mur., pocz. XX, - Cha³awy, stan. 15, AZP 58-27/34 c) stodo³a, drewn., 1929. - nr rejestru 2223/A (1992 r.) Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11782 — Poz. 2046

- osada neolityczna - Grzybno, stan. l, AZP 57-27/37 - grodzisko póŸnoœrednio- wieczne 3.5.2. Wykaz stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej (z terenu gminy) 3.5.3. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych na terenie gminy zewidencjonowanych i wpisanych do reje- stru zabytków, ³¹cznie z ich funkcj¹1

/ Ã Ã Ã 67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(Ã / Ã Ã Ã * Ã Ã Ã 6 Ã Ã Ã Ã & Ã Ã Ã , Ã Ã Ã Ã Ã Ã

Gmina Brodnica po³o¿ona jest na Pojezierzu Leszczyñskim 4. UWARUNKOWANIA WEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- i Równinie Koœciañskiej. Pó³nocno-wschodni¹ jej czêœæ SOBÓWDZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO obejmuje Kotlina Œremska, a po³udniowo-zachodni¹ bez 4.1. STAN ZACHOWANIA I OBSZARY NAJWIÊKSZEGO jeziorna wysoczyzna morenowa poprzecinana dolinami rzek ZAGRO¯ENIA ZABYTKÓW Kana³u Szymanowo-Grzybnooraz Rowu Piotrowskiego. Wschodni¹ granicê gminy wyznacza przebieg rzeki Warty. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW KULTUROWYCH MIA- STA I GMINY BRODNICA Znaczn¹ czêœæ powierzchni gminy zajmuj¹ gleby pseudo bielicowe i gleby brunatne wy³ugowane, charakteryzuj¹ce siê Gmina zajmuje pó³nocno - zachodni¹ czêœæ powiatu, a na zaawansowanym stanem przemycia w wyniku procesów jej terenie znajduje siê miejscowoœæ Brodnica - obecnie wieœ, glebotwórczych. Za gleby o wysokiej przydatnoœci rolniczej siedziba w³adz gminy - w latach 1420 – 1580 wzmiankowana mo¿na uznaæ prawie 60% gruntów ornych gminy. jako miasto. Wieœ o czytelnym uk³adzie przestrzennym, zacho- wanym do obecnych czasów bez wiêkszych przekszta³ceñ, W porównaniu z s¹siednimi, gmina Brodnica charaktery- z³o¿onym z zespo³u rezydencjonalno - folwarcznego i zespo³u zuje siê doœæ wysokim stopniem zalesienia (oko³o 23, 3% koœcielnego. Za³o¿enie to jest objête ochron¹ konserwa- powierzchni). WyraŸna koncentracja kompleksów leœnych torsk¹. wystêpuje w jej pó³nocno-wschodniej czêœci. Grunty rolne obejmuj¹ przesz³o 69% jej powierzchni. Do rejestru zabytków, wpisany jest koœció³ parafialny oraz zespó³ pa³acowo – parkowy Na terenie objêtym ochron¹ Osadnictwo pradziejowe na obszarze gminy Brodnica wystêpuje jedynie kilka elementów dewaloryzuj¹cych (bu- koncentruje siê g³ównie na krawêdziach i stokach dolinek dynki Urzêdu Gminy z lat 70 -tych XX w., wybudowane na cieków wodnych, m.in. w okolicach ¯abna i I³ówca Wielkiego. terenie kompozycyjnie i historycznie nale¿¹cym do parku, a Liczniejsze stanowiska archeologiczne zlokalizowane s¹ tak¿e tak¿e przystanek autobusowy ulokowany na g³ównej osi miêdzy Grzybnem i kana³em Szymanowo-Grzybno - od miej- widokowej pa³acu oraz budynek poczty postawiony na osi scowoœci Brodnica po Górkê. Miejscem intensywnego osad- widokowej koœcio³a). nictwa (zw³aszcza wczesnoœredniowiecznego) by³ tak¿e rejon dzisiejszego I³ówca Wielkiego oraz Jaszkowa. Koœció³ parafialny p.w. œw. Katarzyny, zbudowany zosta³ w latach 1863- 70 wed³ug projektu St. Hebanowskiego, czê- Najstarsze œlady osadnictwa zwi¹zane s¹ z okupowaniem œciowo ufundowany przez ówczesnego w³aœciciela maj¹tku przez krótkotrwa³e obozowiska mezolitycznych spo³ecznoœci Kazimierza Ch³apowskiego (wie¿a koœcielna - w 1890 r.). myœliwsko-³owieckich krawêdzi ma³ych dolin w pobli¿u ¯abna Budynek znajduje siê w dobrym stanie technicznym, po i Jaszkowa. Z okresem neolitu zwi¹zane s¹ pozosta³oœci przeprowadzonym w tym roku pracach remontowych polega- osadnictwa kultury pucharów lejkowatych, szczególnie licznie j¹cych na naprawie wiêŸby i po³o¿eniu nowego pokrycia reprezentowane na obszarach przynale¿¹cych do wsi Esterpo- dachowego z ³upku nad korpusem g³ównym œwi¹tyni. W le, Grzybno i ¯abno. Warta odnotowania jest tak¿e obecnoœæ przysz³oœci konieczna jest wymiana pokrycia he³mu wie¿y licznych stanowisk zwi¹zanych z wczesn¹ epok¹ br¹zu oraz wskazane malowanie wnêtrza. w okolicach ¯abna. Zabytkowy zespó³ pa³acowo - parkowy przejêty w ostat- Wœród punktów osadniczych z okresu br¹zu i ¿elaza szcze- nich latach przez spadkobierców ostatnich w³aœcicieli znajdu- góln¹ wartoœæ reprezentuj¹ skupiska osad ludnoœci kultury je siê w zadowalaj¹cym stanie. Pa³ac zbudowany ³u¿yckiej i pomorskiej w okolicach Jaszkowa, I³ówca Wielkie- w 1880 roku, obecnie zosta³ wyremontowany z przeznacze- go i Górki. Istotn¹ wartoœæ posiadaj¹ tak¿e osady z okresu niem na cele mieszkalne oraz hotelowe -konferencyjne. Bu- wp³ywów rzymskich na obszarach wsi I³ówiec Wielki dynek wymaga przeprowadzenia w przysz³oœci prac zwi¹za- i Cha³awy. nych z remontem i kolorystyk¹ elewacji. Natomiast miejscem szczególnej koncentracji osadnictwa Do cennych zabytków na terenie gminy nale¿y zespó³ wczesnoœredniowiecznego oraz z okresu nowo¿ytnego by³y dworsko - parkowy w Cha³awach Dwór wybudowany na pocz. okolice Brodnicy, Grzybna i ¯abna. XX wieku w typie willi wiejskiej dla ówczesnego w³aœciciela Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11783 — Poz. 2046

maj¹tku Alfreda Iffland. Od koñca lat 90- tych XX wieku jest Barbary w Jaszkowie zbudowany ok. po³. XV wieku z fundacji w³asnoœci¹ prywatn¹ i przeszed³ gruntowy remont i moder- Borków z Gry¿yny. W l po³. XVI wieku œwi¹tynia zosta³a nizacjê. W gorszym stanie technicznym znajduje siê zabytko- przebudowana przez Ostrorogów Lwowskich. Od koñca w. wy budynek magazynu zbo¿owego z 1904 roku i bêdzie XVI do 1622 roku koœció³ by³ w posiadaniu luteranów. Obiekt wymaga³ podjêcia gruntownych prac remontowych. w dobrym stanie technicznym. W 2002 roku wymieniono pokrycie dachu. Wskazane uzupe³nienie cegie³ i fugowanie Na terenie wsi Grabianowo znajduje siê zespó³ dworski elewacji, jak równie¿ przeprowadzenie malowania wnêtrza po z³o¿ony z neoklasycystycznego dworu po³o¿onego w parku uprzednim wykonaniu badañ konserwatorskich na obecnoœæ krajobrazowym. Budynek dworu powsta³y w IV æw. XIX malowide³ oraz ustaleniu kolorystyki. Konieczne jest usuniê- wieku, obecnie jest w³asnoœci¹ prywatn¹ i po przeprowadzo- cie zamontowanych w œcianach nawy promienników •s³u¿¹- nym gruntownym remoncie i adaptacji jest doœæ dobrze cych do ogrzewania wnêtrza. Ogrzewanie zosta³o wykonane utrzymany. Konieczne jest wykonanie prawid³owej izolacji bez uzgodnienia z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwato- przeciw wilgociowej. Zabiegom pielêgnacyjnym i rewaloryza- rem Zabytków a promienniki umieszczone w miejscach nie- cji poddany zosta³ tak¿e park. Wybudowany w latach 1914 - odpowiednich, 1920, a u¿ytkowany przez Zespó³ Szkól Rolniczych dwór w Grzybnie znajduje siê w dobrym stanie technicznym. Obiekt Z zespo³u pa³acowo - parkowego w Jaszkowie do rejestru jest na bie¿¹co naprawiany i remontowany. Po przeprowa- wpisany jest pa³ac, park, brama wjazdowa do parku oraz dzonym audycie cieplnym budynku, dyrekcja postanowi³a dawny budynek gospodarczy pe³ni¹cy rolê oficyny. Za³o¿enie poddaæ generalnemu remontowi oraz czêœciowej wymianie pa³acowe wraz z zabudow¹ folwarku jest w w³asnoœci¹ pry- ca³¹ stolarkê okienn¹. watn¹ i mieœci siê w nim Centrum Hippiki Jaszkowo. Pa³ac wzniesiony w miejsce starszego, wybudowany ok. 1912 - 18 Cennym zabytkiem jest za³o¿enie rezydencjonalne w I³ów- roku prawdopodobnie wg proj. S. Mieczkowskiego. Wnêtrza cu, w sk³ad którego wchodzi pa³ac z parkiem i zespo³em przekszta³cone po 1945 roku. W 2003 roku budynek poddano folwarcznym oraz koœció³ parafialny. PóŸnoklasycystyczny gruntownemu remontowi i adaptacji na cele hotelowe. Przy koœció³ p, w. Œw. Andrzeja zbudowany w latach 1839 - 41, z dworze wzniesiony w l po³. XIX wieku, budynek oficyny, dobudowan¹ w 1902 roku wie¿¹, jest utrzymany w zadowa- obecnie u¿ytkowany jako mieszkalny i hotelowy. Wskazany laj¹cym stanie technicznym, prowadzone s¹ przy nim na remont wiêŸby oraz zmiana pokrycia dachu z p³yty eternito- bie¿¹co potrzebne naprawy i remonty. Docelowo nale¿y przy- wej na dachówkê karpiówkê. gotowaæ siê do remontu elewacji oraz remontu i rewaloryzacji wnêtrza, któremu trzeba przywróciæ pierwotn¹ kolorystykê. Zespó³ dworsko - parkowy w Manieczkach z³o¿ony Pa³ac znajduj¹cy siê na terenie parku jest obiektem powsta- z parku, dworu i kaplicy dworskiej. Dwór wzniesiony w 1894 ³ym z przebudowy w 1866 roku starszego budynku. Obiekt jest roku dla Grodzickich od po³udnia i wschodu otacza park w³asnoœci¹ Agencji Nieruchomoœci Rolnych Oddzia³ Tereno- dworski za³o¿ony ju¿ w 2 po³. XVIII wieku. Od 1781 roku wy w Poznaniu a u¿ytkowany przez dzier¿awcê. Stan technicz- w³aœcicielem maj¹tku by³ Józef Wybicki, który przebywa³ tu ny budynku zadowalaj¹cy, wymaga osuszenia przyziemia i do 1822 roku i mieszka³ we wczeœniejszym budynku dworu, przygotowania remontu oraz rewaloryzacji wnêtrz -szczegól- który sp³on¹³ w latach 20 -tych. XIX wieku. W 1786 roku na nie sali balowej. W sk³ad za³o¿enia rezydencjonalnego wcho- skraju parku, w pobli¿u ówczesnego dworu, wzniesiono ro- dzi tak¿e zabudowa folwarku z wpisanymi do rejestru budyn- dow¹ kaplicê w formie rotundy ufundowan¹ przez gen. kami stajni koni wyjazdowych, kurnika, spichlerza, spichlerza Wybickiego. Budynek ten przez lata u¿ytkowany by³ jako z wie¿¹ oraz dwoma budynkami czworaków nr 19 i 20. S¹ one kaplica p.w. Narodzenia NMP nadal stanowi w³asnoœæ parafii w ró¿nym stanie technicznym. Dobry stan wykazuje neogo- rzym. - kat. P.w. Œw. Barbary w Jaszkowie, lecz jest nieu¿yt- tycki budynek kurnika, wybudowany w latach 1900-10 oraz kowany. Budowla wymaga oceny technicznej stanu zachowa- stajnia koni wyjazdowych po przeprowadzonym w 2002 roku nia i przeprowadzenia prac remontowych. remoncie wiêŸby dachowej oraz zmian¹ pokrycia z ceramicz- Dwór wraz z parkiem i folwarkiem jest w³asnoœci¹ Agencji nej dachówki na blachodachówkê. W znacznie, gorszym sta- Nieruchomoœci Rolnych -obecnie w dzier¿awie. Dzier¿awca nie znajduj¹ siê oba budynki spichlerzy wymagaj¹ce pilnych ma obowi¹zek nale¿ytego utrzymywania budynku dworu, prac remontowych z remontem wiêŸby i prze³o¿eniem pokry- zadeklarowa³ tak¿e opiekê nad zgromadzonymi w nim zbio- cia dachu. Budynki obu czworaków wymagaj¹ przeprowadze- rami bêd¹cymi na wyposa¿eniu tzw. Muzeum Józefa Wybic- nia kompleksowych remontów elewacji, które dotychczas kiego. Muzeum jednak od d³u¿szego czasu jest nieczynne, by³y remontowanej malowane czêœciowo, przez ka¿dego ze a budynek nie ogrzewany, co grozi zniszczeniem zgromadzo- wspó³w³aœcicieli osobno, bez uzgodnienia miêdzy sob¹ i z nych w nim zbiorów. Pokrycie dachu dworu wymaga kilku konserwatorem zabytków. Znaczna czêœæ tynków elewacyj- napraw, konieczne jest tak¿e usuniêcie przyczyny zawilgoce- nych jest zniszczona, przegl¹du i naprawy wymaga równie¿ nia czêœci piwnic. Park w stanie dobrym, na bie¿¹co pielêgno- wiêŸba i pokrycie dachów obu czworaków. Teren za³o¿enia wany. rezydencjonalnego wymaga uporz¹dkowania oraz przywró- cenia pierwotnej kompozycji parku. Konieczne tak¿e by³oby Zabytkowe zespo³y dworsko i pa³acowo - parkowe oraz usuniêcie wybudowanych w pobli¿u pa³acu, w miejscu daw- folwarczne znajduj¹ siê w Piotrowie i Przylepkach. Dwór nych ogrodów warzywnych, budynków gospodarczych wznie- w Piotrowie pochodz¹cy z II pó³. XVIII wieku, kilkukrotnie sionych w latach70-tych XX wieku. przebudowywany w XIX i na pocz. XX wieku. W 4 æw. W. XIX rozbudowano go i nadano neogotycki charakter dekoracji. Po Cennym zabytkiem na terenie gminy jest wpisany do II woj. œwiatowej wnêtrza dworu zaadaptowano na cele rejestru zabytków póŸnogotycki koœció³ parafialny p.w. Œw. hotelowe, mieszkalne i muzealne. Od 1997 roku stanowi Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11784 — Poz. 2046

w³asnoœæ prywatn¹ i jest nieu¿ytkowany. Obiekt wymaga wzniesiony w 1789 roku z fundacji Jakuba Biliñskiego, przeprowadzenia natychmiastowych prac remontowych i w konstrukcji sumikowo - ³¹tkowej, od zewn¹trz oszalowany. zabezpieczaj¹cych. Konieczne wykonanie remontu kapitalne- Konstrukcja budynku wymaga³a wzmocnienia. Wykonany go z czêœciow¹ wymian¹ zu¿ytych elementów konstrukcyj- w ostatnich latach remont generalny budynku koœcio³a, nych. W sk³ad wpisanej do rejestru zabudowy folwarku ze wzmocnieniem konstrukcji, czêœciow¹ wymian¹ wiêŸby wchodzi budynek rz¹dcówki, stajnia, stodo³a, waga. Ca³oœæ i ca³kowit¹ wymian¹ pokrycia oraz szalowania œcian, ogrodzona murem. Remontu w ró¿nym zakresie wymagaj¹ pozwoli³ na powstrzymanie procesu niszczenie wszystkie budynki folwarczne wraz z ogrodzeniem. Zespó³ zabytkowej tkanki budowli. Obiekt obecnie znajduje siê pa³acowo - parkowy w Przylepkach od 1997 roku jest w³asno- w bardzo dobrym stanie technicznym. œci¹ prywatn¹. Park ze œladami wczeœniejszego za³o¿enia. Na terenie gminy znajduje siê 12 parków z czego 10 Budynek pa³acu obecnie nieu¿ytkowany, a remont trwaj¹cy jest wpisanych do rejestru zabytków. Zabytkowe parki krajo- od 1997 roku z d³ugimi przerwami nie zosta³ ukoñczony. W brazowe znajduj¹ siê w: Brodnicy, Cha³awach, Grabianowie, zwi¹zku z prowadzonym remontem bez wymaganych uzgod- Grzybnie, I³ówcu, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przy- nienie i zezwoleñ konserwatorskich, wydane zosta³o wstrzy- lepkach i Szo³drach. Stan parków jest ró¿ny , lecz generalnie manie prac. W chwili obecnej zespól dworsko - parkowy na terenie gminy coraz wiêcej parków jest w trakcie dopro- zosta³ kupiony przez nowego nabywcê. Wpisany do rejestru wadzania ich do dobrego stanu. Dzieje siê tak w wiêkszoœci zabytków jest równie¿ zespó³ folwarczny, w sk³ad którego za³o¿eñ parkowych, które znalaz³y prywatnych nabywców. wchodz¹: dom rz¹dcy, stajnia, winiarnia, magazyn zbo¿owy, Wystêpuje jednak kilka parków które s¹ bardzo zaniedbane. stodo³a oraz kuŸnia i staelmacharnia. Folwark jest w³asnoœci¹ W miejscowoœci Górka mo¿na w³aœciwie mówiæ o pozosta³o- prywatn¹. Budynki pochodz¹ce z ró¿nego czasu od l po³. XIX œciach parku, natomiast parki w I³owcu i Przylepkach z czytel- wieku do lat 30 XX wieku zosta³y w trakcie ró¿nych moder- nym i mo¿liwym do odtworzenia uk³adem, wymagaj¹ podjê- nizacji czêœciowo przekszta³cone, znajduj¹ siê obecnie ogólnie cia prac rewaloryzacyjnych i prowadzenie ich zgodnie z w z³ym stanie. le przeprowadzone prace remontowe w zasadami konserwacji zabytkowych za³o¿eñ ogrodowych. We budynkach obory i magazynu zbo¿owego oraz œwiniarni, wszystkich obiektach zalecane jest prowadzenie bie¿¹cych gdzie dawn¹ stolarkê wymieniono na okna wspó³czesne, bez prac porz¹dkowych, pielêgnacyjnych i sanitarnych, po uprzed- podzia³ów, fatalnie wykonano naprawy elewacji oraz pokrycie nim uzgodnieniu ich zakresu i sposobu z WWKZ. Wiêkszoœæ dachu z blachy falistej. wymaga opracowania inwentaryzacji drzewostanu i projek- W miejscowoœci Szo³dry znajduje siê zabytkowy zespó³ tów rewaloryzacji przed podjêciem szerszych prac. dworsko – parkowy i folwarczny. Dwór wzniesiony dla Zró¿nicowana jest sytuacja istniej¹cych za³o¿eñ fol- Zakrzewskich w II po³. XVIII wieku, nastêpnie wielokrotnie warcznych, z których czêœæ jest w³asnoœci¹ osób prywatnych, przebudowywany i rozbudowywany 1 i 2 po³. XIX wieku lecz wiêkszoœæ znajduje siê we w³adaniu Agencji Nieruchomo- oraz w 1925 roku. Rozbudowy i adaptacje wnêtrz w znacznym œci Rolnych, Oddzia³ Terenowy w Poznaniu. Obiekty te s¹ w stopniu zatar³y pierwotny uk³ad i podzia³y. Obiekt przez wiele wiêkszoœci wydzier¿awione, ale nie wszyscy dzier¿awcy u¿yt- lat by³ nieu¿ytkowany i zosta³ przejêty przez Powiat Œremski, kuj¹ je we w³aœciwy sposób. Istniej¹ jednak na terenie gminy a nastêpnie sprzedany w drodze przetargu prywatnemu w³a- przyk³ady, gdzie w obiektach zabudowy folwarcznej oprócz œcicielowi. Obecny u¿ytkownik zespo³u jest w trakcie przepro- utrzymywania ich w dobrym stanie technicznym i prowadze- wadzania generalnego remontu pa³acu. Wykonano remont nia na bie¿¹co napraw, wykonane zosta³y gruntowne remonty dachu budynku, z wymian¹ mocno uszkodzonej wiêŸby da- lub adaptacje na nowe cele. Sta³o siê tak na przyk³ad w chowej na now¹ oraz nowym pokryciem, na tymczasowe zespole folwarcznym w Jaszkowie, gdzie ca³y zespó³ dworsko wykonane z papy a tak¿e wymianê opierzeñ i monta¿ rynien - folwarczny zosta³ zaadoptowany na centrum hippiki, a w i rur spustowych. Elewacje otrzyma³y nowe tynki, wymienio- budynkach folwarcznych po remoncie i adaptacji znajduj¹ siê no tak¿e zniszczon¹ stolarkê okienn¹ na nowa zachowuj¹ca stajnie i boksy dla koni, kryty mane¿, pokoje hotelowe, sale formê, kszta³t, podzia³y i materia³ zgodny ze stolark¹ histo- konferencyjne, bar itp. Na terenie gminy zachowa³o siê 16 ryczn¹. Przeprowadzana jest konserwacja i rewaloryzacja za³o¿eñ folwarcznych. Folwarki w; Brodnicy, Cha³awach, Gra- parku. bianowie, Grzybnie, I³ówcu, Jaszkowie, Manieczkach, Piotro- W z³ym stanie nadal znajduje siê zabytkowy spichlerz, wie, Przylepkach, Szo³drach i ¯abnie zwi¹zane s¹ zespo³ami jedyny obiekt wpisany do rejestru z istniej¹cej zabudowy rezydencjonalnym oraz zachowanymi dworami i pa³acami. folwarcznej w Szo³drach. Budynek mocno uszkodzony Pozosta³e w: Boreczku, Gorce, Ogieniewie, Sulejewie to po- ulega dalszej szybko postêpuj¹cej degradacji. Wybudowany zosta³oœci zespo³ów. Wiêkszoœæ budynków z zabudowy fol- ok. 1850 roku obecnie, jak ca³y folwark, jest w³asnoœci¹ warków wymaga pilnych prac remontowych, czêœæ nie jest Agencji Nieruchomoœci Rolnych Oddzia³ w Poznaniu. u¿ytkowana i popada systematycznie w ruinê. W 1996 roku wydany zosta³ nakaz przeprowadzenia remontu, Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele, a miêdzy który nie zosta³ wykonany, a w³aœciciel wnioskowa³ o przed- innymi zmiana sposobu produkcji rolnej, co powoduje np. ³u¿enie terminu. Konieczny remont konstrukcji wiêŸby dacho- brak potrzeby powierzchni magazynowej prowadzi do opusz- wej oraz prze³o¿enie lub wymiana pokrycia. Z³y stan tynków czenia budynków spichlerzy i stodó³, a w konsekwencji do ich elewacyjnych. rozbiórki. Powa¿n¹ przyczyn¹ popadania w ruinê zabudowy Na terenie gminy zachowa³ siê jeden koœció³ zespo³ów dworsko - parkowo - folwarcznych jest nieuregulo- drewniany wpisany do rejestru zabytków. Jest to XVIII wiecz- wany stan prawny obiektów, spowodowany brakiem osta- ny koœció³ parafialny p.w. Œw. Jakuba Starszego w ¯abnie, tecznych rozstrzygniêæ dot. ustawy reprywatyzacyjnej. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11785 — Poz. 2046

W gminie Brodnica jest 7 historycznych, zewidencjonowa- nieu¿ytkowany, nieogrzewany, powoli niszczeje. W tej nych cmentarzy. Szeœæ z nich to cmentarze rzymsko - katolic- chwili pokrycie dachu wymaga napraw, konieczne jest kie, w tym trzy przykoœcielne w Brodnicy, Jaszkowie i ¯abnie tak¿e usuniêcie przyczyny zawilgocenia czêœci piwnic oraz oraz jeden cmentarz ewangelicki w ¯abnie. ¯aden z zachowa- wykonanie nowej izolacji tarasu przybudówki. Wskazane nych cmentarzy nie jest wpisany do rejestru zabytków. tak¿e by³oby przeprowadzenie remontu elewacji z poma- lowaniem odpowiednimi farbami po ustaleniu nowej ko- W dobrym stanie s¹ jedynie cmentarze rzymsko lorystyki. - katolickie, w najlepszym oczywiœcie cmentarze czynne. W stanie z³ym, zaniedbany i zdewastowany jest cmentarz - Manieczki — kaplica rodowa - budynek ten przez lata ewangelicki w ¯abnie, gdzie w³aœciwie mo¿na mówiæ o miej- u¿ytkowany by³ jako kaplica p.w. Narodzenia NMP i nadal scu pocmentarnym. stanowi w³asnoœæ parafii rzym. - kat. P.w. Œw. Barbary w Jaszkowie, lecz jest nieu¿ytkowany. Budowla wymaga 4.1.1. STAN ZACHOWANIA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH oceny technicznej stanu zachowania i przeprowadzenia Z „Raportu o stanie zabytków w Powiecie Œremskim” prac remontowych, szczególnie konstrukcji i pokrycia wynika, ¿e najlepiej zachowane s¹ obiekty stanowi¹ce dachu. Wskazane by³oby znalezienie sposobu u¿ytkowa- w³asnoœæ Skarbu Pañstwa oraz bêd¹ce w³asnoœci¹ nia kaplicy (byæ mo¿e jako siedziba Muzeum Genera³a prywatn¹, natomiast z „Raportu o stanie zabytków w Gminie Józefa Wybickiego. Brodnica” najlepszy stan, zarówno pod wzglêdem technicz- - Piotrowo - dwór - konieczne jest zabezpieczenie obiektu nym jak i zachowania substancji zabytkowej, wykazuj¹ obiek- przed postêpuj¹c¹ degradacj¹, polegaj¹ce na naprawie i ty stanowi¹ce w³asnoœæ koœcio³ów oraz w³asnoœæ prywatn¹. czêœciowej wymianie konstrukcji wiêŸby oraz pokrycia Pozostawiaj¹cy wiele do ¿yczenia jest stan obiektów bêd¹- dachowego, osuszeniu murów, naprawie tynków na ele- cych w³asnoœci¹ Agencji Nieruchomoœci Rolnej lub bêd¹cych wacjach, wzmocnieniu lub wymianie zniszczonych ele- w dzier¿awie. mentów stropów miêdzykondygnacyjnych. Naprawy DOBRY STAN i wzmocnienia fundamentów oraz wymiany tynków z cementowych na wapienne wymaga tak¿e mur otaczaj¹cy W dobrym stanie s¹ obiekty: ca³oœæ za³o¿enia dworsko - parkowego i folwarcznego. - Brodnica - dwór - obecnie wraz z parkiem stanowi - Przylepki - zespól zabudowañ folwarcznych - obecnie w³asnoœæ prywatn¹. Wyremontowany i zaadaptowany na w³asnoœæ prywatna, lecz czêœciowo nieu¿ytkowane, ule- cele mieszkalne oraz hotelowo - konferencyjne. Budynek gaj¹ powolnej degradacji. Nale¿y dokoñczyæ rozpoczête wymaga przeprowadzenia w przysz³oœci prac zwi¹zanych przeprowadzanie zabezpieczeñ i gruntownych remontów z remontem i kolorystyk¹ elewacji, niektórych budynków folwarcznych. - Chalawy -dwór - od koñca lat 90- tych XX wieku jest - Szo³dry - pa³ac - obiekt wymaga kontynuacji prac remon- w³asnoœci¹ prywatn¹ i przeszed³ gruntowy remont i mo- towych zwi¹zanych z remontem, rewaloryzacj¹ i adaptacj¹ dernizacjê. wnêtrz pa³acowych. Wskazane by³oby równie¿ zast¹pienie - Grabianowo - dwór - obecnie jest w³asnoœci¹ prywatn¹ i obecnego, tymczasowego pokrycia dachu wykonanego po przeprowadzonym gruntownym remoncie polegaj¹- z papy na pokrycie zgodne z oryginalnym, czyli wykonane cym na wymianie wiêŸby i pokrycia dachu, wykonaniu z ³upku. nowych tynków zewnêtrznych oraz remoncie i adaptacji - Szo³dry - spichlerz - obiekt w stanie katastrofalnym pomieszczeñ, jest doœæ dobrze utrzymany. - I³ówiec - pa³ac - konieczny remont elewacji oraz rewalo- - Grzybno - dwór - u¿ytkowany przez Zespó³ Szkól Rolni- ryzacja wnêtrz z przywróceniem prawid³owej kolorystyki. czych w Grzybnie znajduje siê w dobrym stanie technicz- nym. Obiekt jest na bie¿¹co naprawiany i remontowany. 4.1.2. OBSZARY NAJWIÊKSZEGO ZAGRO¯ENIA DLA Po przeprowadzonym audycie cieplnym budynku, dyrek- ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH I ARCHEOLOGICZNYCH: cja postanowi³a poddaæ generalnemu remontowi oraz W oparciu o plany inwestycyjne gminy mo¿na okreœliæ czêœciowej wymianie ca³¹ stolarkê okienn¹. obszary zagro¿one pod wzglêdem zachowania zabytków: - Jaszkowo - dwór - za³o¿enie pa³acowe wraz z zabudow¹ - Trasy komunikacyjne - skala wspó³czesnej infrastruktury folwarku jest w w³asnoœci¹ prywatn¹ i mieœci siê w nim drogowej w znacznym stopniu przekracza skalê dawno Centrum Hippiki Antoniego Ch³apowskiego w Jaszkowie. ukszta³towanej przestrzeni, a natê¿enie ruchu ko³owego, Po przeprowadzonym remoncie, rozbudowie i adaptacji g³ównie ciê¿arowego - tranzytowego przebiegaj¹cego budynek dworu s³u¿y jako hotel. w terenie zabudowanym stwarza realn¹ groŸbê powstania Z£Y STAN ZACHOWANIA nieodwracalnych zniszczeñ dawnej tkanki mieszkaniowej. Wyp³ywa st¹d pilna potrzeba kontynuowania inwestycji, prezentuj¹ nastêpuj¹ce obiekty wymagaj¹ce pilnego które maj¹ na celu odsuniêcie tras komunikacyjnych wykonania prac remontowych: o szczególnie uci¹¿liwym ruchu. Wœród dróg powiato- - Manieczki - dwór - dzier¿awca utrzymuje budynek dworu wych kluczowe znaczenie dla gminy ma droga nr 32 603 oraz opiekuje siê równie¿ zgromadzonymi w nim zbiorami Mosina pozosta³ymi na wyposa¿eniu tzw. Muzeum Józefa: Wybic- - Brodnica - Grabianowo, która dziêki po³¹czeniu z drog¹ kiego (obecnie nieczynnego). Budynek dworu w zasadzie wojewódzk¹ nr 430 zapewnia najdogodniejsze po³¹czenie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11786 — Poz. 2046

Gminy Brodnica z Poznaniem. Droga ta stanowi dawny czêsto doprowadzaj¹ do tego, ¿e czêœæ za³o¿enia utrzyma- trakt przebiegaj¹cy przez tereny zabudowy historycznego na bywa w dobrym stanie, b¹dŸ prowadzone s¹ prace uk³adu wsi, przez œrodek zespo³u koœcielnego oraz obok rewaloryzacyjne, natomiast pozosta³a czeœæ jest zaniedba- zespo³u dworsko - parkowego i zabudowy kolonii miesz- na, lub ¿e z terenu parku zosta³a je wydzielona czeœæ kalnej. Planowane jest wykonanie obwodnicy wsi Brodni- powierzchni i zamieniona na dzia³ki budowlane. W zwi¹z- ca od strony pó³nocnej, konieczna jest równie¿ budowa ku z tym nale¿y zapobiegaæ podzia³om dzia³ek na terenach obwodnicy drogowej w ci¹gu drogi wojewódzkiej nr 310 wpisanych do rejestru i d¹¿yæ do scalania powierzchni po zachodniej stronie wsi Manieczki. parków w rêku jednego w³aœciciela. -Kolejnym proble- mem dla za³o¿eñ parkowych jest brak stref ochronnych - brak nowych funkcji dla obiektów architektonicznych istniej¹cych w starych planach zagospodarowania prze- zwi¹zanych z kolej¹, takie jak dworce kolejowe, magazyny, strzennego. St¹d czêsto pojawiaj¹ siê zamiary lokalizowa- lokomotywownie, elementy infrastruktury technicznej. nia tu¿ przy granicy parku lub w najbli¿szym s¹siedztwie Wi¹¿e siê to z przekszta³ceniami strukturalnymi i w³asno- b¹dŸ to zak³adów lub urz¹dzeñ przemys³owych albo du- œciowymi w obrêbie spó³ek PKP oraz ci¹g³ym zmniejsza- ¿ych ferm zwierzêcych jak to mia³o miejsce w Piotrowie. niem ruchy kolejowego i zamykaniem nierentownych linii Nale¿y wiec d¹¿yæ w planach zagospodarowania do tego, kolejowych. Od kiedy na linii kolejowej Czempiñ - Œrem - aby w najbli¿szym s¹siedztwie parków nie lokalizowaæ Jarocin przebiegaj¹cej przez obszar gminy, zawieszono od inwestycji mog¹cych niekorzystnie wp³ywaæ na warunki 1996 roku przewozy pasa¿erskie - linia ta wg. Uchwa³y panuj¹ce w parkach. Zarz¹du PKP nr 56 Z 02.03. 1999 roku, zosta³a przeznaczo- na do likwidacji. Na terenie gminy Brodnica znajduj¹ dwa - obszarami zagro¿onymi s¹ tereny dawnych cmentarzy - zespo³y dworców kolejowych w Grabianowie i Maniecz- praktycznie wszystkie cmentarze ewangelickie podlegaj¹ kach. dewastacji. W wielu wypadkach zachowa³y siê w zasadzie tylko miejsca pocmentarne gdzie jedynym zachowanym - generalnym problemem nie tylko w skali gminy lecz elementem cmentarza jest jego drzewostan b¹dŸ grupa i powiatu jest lokalizacja wie¿ telefonii komórkowej oraz krzewów i zaroœli rosn¹ca w miejscu cmentarza - jak pojawiaj¹ce siê potencjalne nowe zagro¿enie w postaci cmentarz ewangelicki w: ¯abnie podlegaj¹cy dalszej de- lokalizacji elektrowni wiatrowych - wp³ywaj¹ce deprecjo- wastacji. G³ównym problemem jest tu brak œrodków fi- nuj¹ce na panoramê miejscowoœci i zespo³ów zabytko- nansowych na rewaloryzacjê i utrzymanie oraz brak ozna- wych, stanowi¹ca konkurencjê dla –zabytkowej architek- czeñ i tablic informacyjnych. Cmentarze katolickie utrzy- tury - wie¿ koœcio³ów, bêd¹cych historycznymi dominan- mywane s¹ na ogó³ w doœæ dobrym stanie, a dewastacje tami obszarów wiejskich i staromiejskich. Tego typu inwe- czy brak opieki dotyczy tylko pojedynczych nagrobków. stycje maj¹ niekorzystny wp³yw na ukszta³towanie zabyt- kowej przestrzeni jako element nie harmonizuj¹cy z krajo- - niedostatek œrodków publicznych na rewitalizacje. brazem kulturowym. Zniszczeniu ulegaj¹ wartoœci wido- - brak powszechnej œwiadomoœci realnej i potencjalnej kowe zabytku – przestrzennego za³o¿enia miejscowoœci wartoœci zasobów kulturowych, oraz otaczaj¹cych zabytkowych-obiekt ów o wartoœci lokalnej- tak jest w przypadku lokalizacji wie¿y telefonii - degradacja spowodowana wymogami wspó³czesnoœci komórkowej w samej Brodnicy, nieopodal koœcio³a para- i w zwi¹zku z tym prowadzonymi adaptacjami i remontami fialnego i na obrze¿u zabytkowego parku. obiektów zabytkowych. Likwidacja oryginalnych elemen- tów dekoracji architektonicznej, zdobionej stolarki okien- - kolejnym du¿ym o z³o¿onym problemem wymagaj¹cym nej, drzwiowej, klatek schodowych, wprowadzanie wspó³- szerszych dzia³añ, tak¿e w skali ponad powiatowej, jest czesnych materia³ów budowlanych typu blacha dachów- budownictwo drewniane zarówno sakralne jaki pozosta³o- kopodobna, w miejsce ceramicznych pokryæ dachowych, œci drewnianej zabudowy wsi. S¹ to obiekty w najgorszym okien z PVC oraz ocieplanie p³ytami styropianowymi stanie technicznym wynikaj¹cym z racji u¿ycia nietrwa³e- - prowadzi do degradacji pojedynczych obiektów a tak¿e go materia³u, jakim jest drewno, braku prowadzenia ca³ych obszarów starej zabudowy, pozbawiaj¹c je charak- bie¿¹cych napraw i remontów, wtórnych przebudów terystycznego klimatu a co za tym idzie wartoœci turystycz- i przekszta³ceñ z u¿yciem niew³aœciwych materia³ów, nych. Zagro¿enie to dotyczy szczególnie obiektów zabyt- a tak¿e nieprzystosowaniem do obecnych wymogów cy- kowych z terenu gminy posiadaj¹cych walory historyczne, wilizacyjnych. Jedyny zachowany na terenie gminy zaby- a nie chronionych indywidualnym wpisem do rejestru. tek drewniany to koœció³ parafialny p.w. Œw. Jakuba Dzieje siê tak np. bardzo czêsto z budynkami dawnych Starszego w ¯abnie, który po przeprowadzonym general- kolonii mieszkalnych, sprzedanymi dotychczasowym loka- nym remoncie, znajduje siê obecnie w dobrym stanie. torom, którzy przeprowadzaj¹ remonty i adaptacje czê- - zagro¿one s¹ parki- jednym z wielu zagro¿eñ dla parków œciowe budynków nie licz¹c siê czêsto zarówno z ich oprócz innych czynników s¹ podzia³y dzia³ek prowadzone historyczn¹ form¹ jaki z tym, ¿e stanowi¹ stylistyczn¹ na ich terenie. Dalsz¹ konsekwencj¹ podzia³ów jest zmia- ca³oœæ wiêkszego zespo³u. Tak jest np. z czworakami na w³asnoœci czêœci za³o¿enia, jak sta³o siê to np. z zabudowy folwarcznej w I³ówcu, gdzie podzia³y w³asno- w Przylepkach, gdzie zespó³ dworsko - parkowo - folwarcz- œciowe znalaz³y odbicie na elewacjach dawnych czwora- ny zosta³ podzielony i jest w posiadaniu ró¿nych w³aœci- ków. cieli, a czeœæ kompozycyjna parku z hydroforni¹ zosta³a - znaczenie nowej zabudowy lokalizowanej w obrêbie ze- w³¹czona do za³o¿enia folwarcznego. Podzia³y parków spo³ów zabudowy wiejskiej -wprowadzanie nowej, cza- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11787 — Poz. 2046

sem wielko kubaturowej zabudowy w obrêbie historycznej - Istotnym, potencjalnym zagro¿eniem dla substancji zabyt- zabudowy wsi i koloni mieszkalnej dawnych folwarków, kowej stanowisk archeologicznych mo¿e byæ tak¿e przewi- problemy z respektowaniem sta³ych zasad kszta³towania dywana budowa zbiornika retencyjnego w Brodnicy. W architektury w odniesieniu do zabytkowej zabudowy wiej- ramach planowanych zadañ i projektów gminy Brodnica skiej oraz harmonijnym wprowadzeniem nowego budow- wyszczególnionych w „Planie rozwoju lokalnego gminy nictwa – wymogiem koniecznym przy projektowaniu jest Brodnica” z 2004 roku znajduj¹ siê tak¿e wskazania doty- dopasowanie nowych budynków gabarytami do istniej¹- cz¹ce budowy nowych dróg gminnych oraz sieci gazowej. cej historycznej zabudowy, zachowanie tradycyjnych kszta³- - Natomiast sta³ym zagro¿eniem dla stanowisk ulokowa- tów dachów, ceramicznych pokryæ, stonowanej kolorysty- nych w obrêbie pól uprawnych jest intensywne u¿ytkowa- ki itp. nie rolnicze (g³êboka orka) - wprowadzanie wolnostoj¹cych elementów kubaturowych 4.2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE ZE STUDIUM nowej zabudowy (typu kioski, przystanki autobusowe itp.) UWARUNKOWAÑ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA oraz zauwa¿alne problemy z jednorodn¹ stylistyk¹ tzw. PRZESTRZENNEGO GMINY BRODNICA ma³ej architektury (ogrodzenia, nawierzchnia chodników, tablice informacyjne itd.). W dniu 18 maju 1999 r. Rada Gminy Brodnica podjê³a uchwa³ê nr X/44/99 o przyst¹pieniu do sporz¹dzenia Studium - wprowadzanie elementów obcych stylowi - wp³yw na taki uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzenne- stan rzeczy maj¹ adaptacje przeprowadzane przez nowych go gminy Brodnica. w³aœcicieli prywatnych, którzy po przekszta³ceniu w³asno- œciowym obiektów, czêsto przystêpuj¹ do wykonywania Studium zosta³o uchwalone przez podjêcie Uchwa³y Nr prac przy zabytku bez wymaganego pozwolenia konser- XXV/113/2000 Rady Gminy z dnia 28 czerwca 2000 roku. watorskiego w sposób niezgodny z zasadami sztuki i Integraln¹ czêœci¹ uchwa³y s¹: techniki konserwatorskiej co czasem prowadzi do utraty czêœci cech stylowych stanowi¹cych o jego wartoœci za- 1. Rysunek Studium zatytu³owany „Studium uwarunko- bytkowej - przyk³adem z terenu gminy Brodnica mo¿e byæ wañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego dwór w Przylepkach, który po przeprowadzonym remon- Gminy Brodnica”, opracowany w skali 1:10 000. cie otrzyma³ nieodpowiednie tynki zewnêtrzne. 2. Elaborat opisowy stanowi¹cy wyniki analiz badaj¹cych - brak nowych funkcji dla obiektów architektonicznych uwarunkowania rozwoju, zatytu³owany „Diagnoza sta- zwi¹zanych z dawn¹ zabudow¹ folwarczn¹ i niewielka nu istniej¹cego i funkcjonowania gminy” oraz zawie- mo¿liwoœæ wykorzystania starych budynków folwarcznych raj¹cy wyjaœnienie i uzasadnienie przyjêtych rozwi¹- do nowoczesnej produkcji, niszczenie kompozycji podwó- zañ, zatytu³owany „Kierunki rozwoju przestrzennego rza folwarcznego oraz charakteru zachowanej zabudowy. gminy Brodnica” stanowi¹ce za³¹cznik nr 2. Budynki te wymagaj¹ licznych przeróbek i adaptacji, a w W czêœci II studium p.t.„ Diagnoza stanu funkcjonowania wielu przypadkach równie¿ znalezienia nowej funkcji. i zagospodarowania przestrzennego gminy” w rozdziale l Z tych powodów w z³ym stanie jest wiele obiektów p.t.„ Zarys historyczny gminy Brodnica oraz najwa¿niejsze folwarcznych na terenie gminy. S¹ to miêdzy innymi zabytki architektury i budownictwa” - przytoczono histo- zabudowania folwarczne w: Górce, I³ówcu, Sulejewie, ryczny zarys dziejów gminy oraz scharakteryzowano stan - brak regulacji prawnych odnoœnie praw w³asnoœci (usta- zasobów kulturowych i zamieszczono wykaz wszystkich wa reprywatyzacyjna), co w przypadku sk³adanych rosz- obiektów kultury materialnej na terenie gminy Brodnica czeñ przez spadkobierców ostatnich w³aœcicieli, powoduje wg nastêpuj¹cej systematyki: wstrzymanie przygotowywanych przez ANR przekszta³ceñ - wykaz obiektów zabytków nieruchomych figuruj¹cych w³asnoœciowych i skutkuje brakiem mo¿liwoœci zbycia w ewidencji konserwatorskiej, nieruchomoœci, a w konsekwencji znalezienia nowego w³aœciciela, który doprowadzi obiekt do dobrego stanu - wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków, technicznego i zapewni jego w³aœciwe u¿ytkowanie. Do - wykaz zabytkowych parków, . rzadkoœci nale¿y sytuacja taka. Jak w przypadku pa³acu w Brodnicy, gdzie byli w³aœciciele decyduj¹ siê na kupno - wykaz zabytkowych cmentarzy, obiektu nie czekaj¹c na rozstrzygniêcia prawne odnoœnie W rozdziale 2 p.t. „ Charakterystyka œrodowiska przyrod- reprywatyzacji. niczego gminy Brodnica „ - w p.2.3 p.t., Œrodowisko przyrod- - Wœród potencjalnych zagro¿eñ dziedzictwa archeologicz- nicze” wyszczególniono wystêpuj¹ce na obszarze gminy for- nego, wymieniæ nale¿y planowan¹ realizacjê sieci kanali- my ochrony przyrody, wœród których wymieniono pomniki zacyjnej ¯abno-Brodniczka-Esteropole. Zamierzonym re- przyrody, do których zaliczono aleje drzew w Brodnicy, Przy- zultatem bêdzie zwiêkszenie powierzchni inwestycyjnych lepkach, Piotrowie i Cha³awach oraz grupowe okazy drzew na na terenie gminy. terenie parków podworskich a tak¿e zamieszczono tabelê z ewidencj¹ tych¿e parków w uk³adzie ale wg miejscowoœci. W - Planowane jest wykonanie obwodnicy wsi Brodnica od rozdziale 3.4. p.t.„ Funkcje gospodarcze gminy Brodnica „ w strony pó³nocnej, konieczna jest równie¿ budowa obwod- p.3.5.3. p.t. „ Oœwiata, kultura, turystyka” -wyszczególniono nicy drogowej w ci¹gu drogi wojewódzkiej nr 310 po istniej¹ce na terenie gminy instytucje oœwiatowe - kulturalne zachodniej stronie wsi Manieczki. jak: biblioteki, muzeum, izbê pamiêci oraz bazê turystyczn¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11788 — Poz. 2046

powsta³¹ w obiektach zabytkowych. W rozdziale p.t.„ Ocena na obszarze czêœci dzia³ki o nr ewid. 57/2 w miejscowoœci stanu, œrodowiska przyrodniczego oraz sytuacji spo³eczno - Szo³dry, gospodarczej gminy Brodnica w kontekœcie jej s³abych i 3. Uchwa³a Nr L/240/2002 Rady Gminy Brodnica mocnych stron” podjêto próbê oceny istniej¹cej sytuacji w gminie do mocnych stron zaliczaj¹c bogaty dorobek histo- Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania prze- ryczny gminy i liczne wystêpuj¹ce na tym obszarze zabytki strzennego wynikaj¹ z treœci zawartej w studium uwarunko- oraz tereny o sporych walorach krajobrazowych, które w wañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego i ka¿do- po³¹czeniu z mog¹ staæ siê sporym potencja³em do wzmo¿e- razowo s¹ uzgadniane z Wielkopolskim Wojewódzkim Kon- nia ruchu turystycznego. serwatorem Zabytków. W czêœci III Studium p.t. Uwarunkowania rozwojowe oraz 4.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE Z OCHRONY PRZY- kierunki zagospodarowania przestrzennego” w rozdziale 3 RODY I RÓWNOWAGI EKOLOGICZNEJ: p.t., Generalna koncepcja rozwoju gminy” wœród celów roz- Na obszarze gminy Brodnica wystêpuj¹ nastêpuj¹ce for- woju przestrzennego przyjêto ochronê i umacnianie œrodowi- my ochrony przyrody: ska przyrodniczego i kulturowego w tym parków i cmentarzy. W rozdziale 3.8. p.t., Kszta³towanie przestrzeni jednostek - Rogaliñski Park Krajobrazowy - którego po³udniowa czêœæ osadniczych” przyjêto zapis dot. prowadzenia zdyscyplinowa- znajduje siê na pó³nocno -wschodnim obszarze gminy. nej polityki przestrzennej dla zachowania atrakcyjnego krajo- - Pomniki przyrody - jest to aleja ze starodrzewem (kaszta- brazu wsi polegaj¹cej m. innymi na: nowiec zwyczajny, lipa drobnolistna w Brodnicy, aleje lipy - utrzymaniu charakterystycznych uk³adów przestrzennych drobnolistnej i kasztanowca w Przylepkach, aleja lipy wsi, drobnolistnej i klonu jaworowego miêdzy miejscowoœcia- mi Piotrowo - Cha³awy, pojedynczei grupowe okazy drzew - lokalizacji nowej zabudowy na zasadach utrzymania skali na terenie parków podworskich, Wœród 26 zarejestrowa- i charakteru zabudowy istniej¹cej (wysokoœæ, skala budyn- nych pomników przyrody jest 8 okazów dêbów szypu³ko- ków i za³o¿eñ urbanistycznych, szerokoœæ traktów, wych, 3 wi¹zów szypu³kowych, 4 platany klonolistne, l powierzchnia zabudowy itp.), kasztanowiec zwyczajny, 6 lip drobnolistnych, 3 jesiony - lokalizacji wiêkszych zespo³ów zabudowy na zasadach wynios³e, 1 mi³orz¹b trójkapowy i inne pojedyncze okazy. kompozycji stosowanej przy lokalizacji folwarków, Postulowane s¹: - wytwarzanie reprezentacyjnych, wspólnych przestrzeni - Zgodnie z Dyrektywami Unijnymi, na europejskim teryto- publicznych poprzez atrakcyjne urz¹dzanie posadzek, rium pañstw cz³onkowskich jest wyznaczana Europejska placów, ulic i ma³ej architektury, modernizacjê, renowacjê Sieæ Ekologiczna NATURA 2000 w celu ochrony poszcze- i rehabilitacjê zabudowy istniej¹cej. gólnych cennych i zagro¿onych sk³adników ró¿norodnoœci Obecnie przeprowadzano ocenê aktualnoœci studium, biologicznej. Minister Œrodowiska zgodnie z art. 27, ust. 3 w wyniku której powsta³ projekt uchwa³y o przyst¹pieniu o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880) z dnia 16 gminy do opracowania zmiany istniej¹cego Studium Zago- kwietnia 2004 r., przekaza³ do Komisji Europejskiej projekt spodarowania Przestrzennego Gminy Brodnica. listy specjalnych obszarów ochrony siedlisk, na której znalaz³y siê obszary z terenu województwa wielkopolskie- Szczegó³owe rozwi¹zania z zakresu kszta³towania go miêdzy innymi Rogaliñska Dolina Warty (kod obszaru przestrzeni publicznych zawarte byæ musz¹ w miejscowych PLH300012), po³o¿ona na terenie gmin: Puszczykowo, planach zagospodarowania przestrzennego, które uwzglêd- Kornik, Mosina, Zaniemyœl, Brodnica, Ksi¹¿ Wlkp i Œrem. niaæ powinny wszystkie aspekty ochrony walorów kulturo- wych i kszta³towania estetycznej przestrzeni przyjaznej œrodo- 4.5. UWARUNKOWANIA WEWNÊTRZNE OCHRONY ZA- wisku. BYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH 4.3. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ¥CE Z MIEJSCOWYCH 4.5.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych, rucho- PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. mych i dziedzictwa archeologicznego Gmina Brodnica nie posiada aktualnego Gminnego Planu Stanowisko wpisane do rejestru zabytków - Chalawy, Zagospodarowania Przestrzennego. Obowi¹zuj¹ natomiast stan. 15 (osada neolityczna) wymaga weryfikacyjnych badañ miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w któ- sonda¿owych, w celu ustalenia stanu zachowania substancji rych zawarte s¹ uzgodnienia dotycz¹ce strefy ochrony kon- zabytkowej. Zadecyduje to o koniecznoœci zmiany sposobu serwatorskiej: u¿ytkowania gruntu lub przeprowadzenia ratowniczych badañ wykopaliskowych na stanowisku. 1. Uchwa³a Nr L/238/2002 Rady Gminy Brodnica, z dnia 24 wrzeœnia 2002 roku w sprawie miejscowego planu zago- 4.5.2. Wynikajace ze studium uwarunkowañ i kierunków spodarowania przestrzennego terenu zabudowy mieszkanio- zagospodarowania przestrzennego gminy wej jednorodzinnej we wsi Szo³dry, obejmuj¹cy obszar czêœci W czêœci III Studium pt. „Uwarunkowania rozwojowe oraz dzia³ki o nr ewid: 57/2, kierunki zagospodarowania przestrzennego” w punkcie 5 - „ 2. Uchwa³a Nr L/239/2002 Rady Gminy Brodnica z dnia Dzia³ania na rzecz ochrony zabytków archeologicznych” - 24 wrzeœnia 2002 w spr. miejscowego planu zagospodarowa- wskazano zasoby zabytków archeologicznych z terenu gminy nia przestrzennego terenu us³ug kultury i us³ug pomocniczych zaznaczaj¹c, ¿e wszystkie stanowiska archeologiczne, wpisa- ne do rejestru zabytków oraz ujête w ewidencji, podlegaj¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11789 — Poz. 2046

ochronie konserwatorskiej na zasadach okreœlonych w usta- Poni¿sze cele wynikaj¹ z art. 87 ustawy z dnia 23 Iipca wie o ochronie dóbr kultury. Okreœlono zasady i metody 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz ujê- - w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu tych w ewidencji, w tym równie¿ stanowisk archeologicznych, zadañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji prze- a tak¿e okreœlono zakres dzia³añ w ich obrêbie, w tym - strzennego zagospodarowania kraju i gminy koniecznoœæ uzgadniania z WUOZ wszelkich prac inwestycyj- nych i budowlanych. - uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeolo- 4.5.3. Wynikaj¹ce z miejscowych planów zagospodaro- gicznego, ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyro- wania przestrzennego dy i równowagi ekologicznej Gmina Brodnica nie posiada aktualnego Gminnego Planu - zahamowanie procesów degradacji zabytków i dopro- Zagospodarowania Przestrzennego Obowi¹zuj¹ natomiast wadzenie do poprawy stanu ich zachowania, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w któ- rych zawarte s¹ uzgodnienia dotycz¹ce strefy ochrony kon- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz serwatorskiej: walorów krajobrazu kulturowego, 1. Uchwa³a Nr L/238/2002 Rady Gminy Brodnica, z dnia - podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ 24 wrzeœnia 2002 roku w sprawie miejscowego planu zabytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych mieszkaniowej jednorodzinnej we wsi Szo³dry, obejmuj¹- wzrostowi œrodków finansowych na opiekê nad zabyt- cy obszar czêœci dzia³ki o nr ewid: 57/2, kami, 2. Uchwa³a Nr L/239/2002 Rady Gminy Brodnica z dnia - okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami 24 wrzeœnia 2002 w spr. miejscowego planu zagospoda- zabytków, eliminuj¹c sytuacje konfliktowe zwi¹zane rowania przestrzennego terenu us³ug kultury i us³ug po- z wykorzystaniem zabytków, mocniczych na obszarze czêœci dzia³ki o nr ewid. 57/2 w - podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych miejscowoœci Szo³dry, tworzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabyt- 3. Uchwa³a Nr L /240/ 2002 Rady Gminy Brodnica kami Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania prze- 6. KIERUNKI DZIA£AÑ DLA REALIZACJI GMINNEGO strzennego wynikaj¹ z treœci zawartej w „Studium uwa- PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. runkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzenne- Podstawowe kierunki dzia³añ, które planuj¹ w³adze gminy to: go” i ka¿dorazowo s¹ uzgadniane z Wielkopolskim Woje- wódzkim Konserwatorem Zabytków. Integraln¹ czêœæ ni- 6.1.1. Gminna ewidencja zabytków. niejszego Programu stanowi za³¹cznik graficzny z oznacze- - Wykonanie (zgodnie z opracowanym wzorem) aktual- niem stref ochrony stanowisk archeologicznych. Aby za- nej gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart pewniæ prawid³ow¹ ochronê archeologicznego dziedzic- zabytków nieruchomych, twa kulturowego w stosunku do stref wystêpowania sta- nowisk archeologicznych oraz obszarów chronionych, - Systematyczna weryfikacja gminnej ewidencji zabyt- nale¿y: ków – przeprowadzanie przegl¹dów w terenie oraz uzupe³nianie kart obiektów o uzyskane dane i doku- - respektowanie wyznaczonych stref ochrony stanowisk mentacjê fotograficzn¹, wprowadzanie zmian dot. roz- archeologicznych na za³¹cznikach graficznych przy sporz¹- biórek, modernizacji, remontów oraz zmian dotycz¹- dzaniu dokumentów planistycznych cych stosunków w³asnoœciowych, - wprowadzenie zapisu zapewniaj¹cego prawid³ow¹ ochro- - Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków archeolo- nê archeologicznego dziedzictwa kulturowego w stosunku gicznych w formie kart zespo³u stanowisk archeolo- do stref wystêpowania stanowisk archeologicznych oraz gicznych; obszarów chronionych tj. historycznej zabudowy miasta Brodnica, uk³adów ruralistycznych, za³o¿eñ pa³acowo-par- - Uzupe³nienie i weryfikowanie istniej¹cej ewidencji kowych, zabytkowych cmentarzy, obiektów wpisanych do zabytków archeologicznych poprzez w³¹czenie infor- rejestru zabytków i ujêtych w ewidencji zabytków: macji o wszystkich reliktach przesz³oœci, niezale¿nie od charakteru badañ. „Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwi¹zane z budownic- twem i zagospodarowaniem terenu, w obrêbie obszarów - Przekazanie radnym i so³tysom w ka¿dym so³ectwie 1 chronionych i stref wystêpowania stanowisk archeologicz- egzemplarza kart obiektów z terenów im podleg³ych, nych, wymagaj¹ uzgodnienia z WUOZ, który okreœli warunki - Sporz¹dzenie mapy dziedzictwa kulturowego gminy realizacji inwestycji.” z naniesion¹ lokalizacj¹ obiektów i obszarów chronio- 5. CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI nych, stref ochrony stanowisk archeologicznych, Opracowanie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami 6.1.2. Inwentaryzacja zabytków tzw. ma³ej architektury gminy Brodnica ma na celu poprawê stanu zachowania sakralnej (krzy¿e przydro¿ne, kapliczki): lokalnego dziedzictwa kulturowego w oparciu o istniej¹ce - wykonanie inwentaryzacji fotograficznej obiektów, instrumenty prawne i dzia³ania ochronne Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11790 — Poz. 2046

- ustalenie szczegó³owej lokalizacji obiektów (okreœlenie ny dziedzictwa kulturowego, wspieranie inicjatyw zmie- dzia³ek gruntowych oraz ich w³aœcicieli), rzaj¹cych do upowszechnienia wiedzy na temat regio- nalnych zabytków i dziedzictwa - opracowanie kart ewidencyjnych, - popularyzacja tematyki poprzez publikacjê materia³ów - przygotowanie wniosków o wpisanie najcenniejszych dotycz¹cych ochrony zabytków i opieki nad zabytkami obiektów do rejestru zabytków, w prasie lokalnej i na stronie internatowej gminy, - utworzenie szlaku kapliczek i krzy¿y przydro¿nych (we w³¹czanie poprzez media œrodowiska lokalnego do wspó³pracy z s¹siednimi gminami) ró¿norodnych inicjatyw w zakresie ochrony dziedzic- twa kulturowego, informowanie mediów o sprawach 6.1.3. Rewaloryzacja i rewitalizacja obiektów zabytkowych: zwi¹zanych z ochron¹ zabytków oraz o inicjatywach - kontynuacja podjêtych dzia³añ na rzecz remontów i podejmowanych w tym zakresie, wspó³praca z lokaln¹ rewaloryzacji obiektów zabytkowych z terenu gminy, pras¹ oraz radiem i ukazywanie obiektów po przepro- wadzeniu prac konserwatorskich - okreœlenie zadañ w zakresie rewaloryzacji i rewitaliza- cji przestrzeni za³o¿eñ ruralistycznych, - upowszechnianie wyników badañ naukowych za poœrednictwem multimediów, wydawnictw naukowych 6.1.4. Udostêpnianie i promocja zabytków: itp. - popularyzacja poszczególnych zabytków oraz krajobra- - tworzenie stron internetowych na temat zabytków zu kulturowego poprzez ich wyeksponowanie - rozwój i tradycji turystyki kulturowej obejmuj¹cej szlaki i œcie¿ki przy- rodniczo-kulturowe, - wspieranie dzia³añ sprzyjaj¹cych szerszemu zaanga¿o- waniu siê sektora prywatnego w ochronê dziedzictwa - w³¹czenie siê do ju¿ istniej¹cych oraz tworzenie tema- kulturowego, tycznych sieci rowerowych, pieszych, konnych, samo- chodowych szlaków turystycznych, co ma na celu - wspieranie dzia³alnoœci organizacji spo³ecznych, poza- zwiêkszenie atrakcyjnoœci turystycznej regionu, rz¹dowych i œrodowisk zajmuj¹cych siê ochron¹ poprzez renowacje i udostêpnianie zabytków i opiek¹ nad zabytkami - wspó³praca z w³aœcicielami zabytków dla zapewnienia - ustalenie stanu zasobów zabytkowych oraz ich znacze- im nale¿ytej opieki, wskazywanie potencjalnych Ÿróde³ nia dla kultury regionu i kraju - zebraniu informacji finansowania, o aktualnym stanie zachowania zabytków, w tym obiek- tów chronionych, inwentaryzacji terenowej obiektów o - ustalenie z w³aœcicielami obiektów zabytkowych zasad cechach zabytkowych, waloryzacji zabytków i okreœle- udostêpniania obiektów w celach turystycznych i edu- niu ich znaczenia dla dziedzictwa regionu kacyjnych, 6.1.6. W³¹czenie zabytków w procesy gospodarcze - oznakowanie obiektów, udostêpnianych w celach tury- stycznych, stanowi¹cych w³asnoœæ gminn¹, prywatn¹, - wykorzystanie obiektów zabytkowych do celów min. diecezjaln¹ lub Skarbu Pañstwa, turystycznych, w procesach gospodarczych nale¿y uwzglêdniæ kszta³towanie przestrzeni kulturowej, - opracowanie tablic informacyjnych zawieraj¹cych pod- w celu zwiêkszenia atrakcyjnoœci przestrzeni nale¿y stawowe dane o obiekcie, prowadziæ dzia³ania zmierzaj¹ce do odtworzenia histo- - opracowanie elektronicznej mapy turystycznej z nanie- rycznych uk³adów i obszarów wa¿nych dla kultury sionymi i opracowanymi regionu i wzmocnienia lokalnej konkurencyjnoœci - obiektami zabytkowymi, - wpisanie obiektów i obszarów chronionych w dzia³a- nia gospodarcze gminy podnosz¹ce atrakcyjnoœæ jego - wydanie mapki z zaznaczonymi obiektami zabytkowy- wizerunku oraz rozwój przedsiêbiorczoœci mi na terenie gminy - podjêcie dzia³añ promocyjnych w celu znalezienia - sporz¹dzenie aktualnej dokumentacji i oznakowanie u¿ytkowników dla zdegradowanych obiektów u¿ytko- Miejsc Pamiêci Narodowej i miejsc upamiêtniaj¹cych wych w gminie, prowadzenie na oficjalnej stronie wydarzenia historyczne. internetowej oferty inwestycyjnej, uwzglêdniaj¹cej 6.1.5. Popularyzacja i edukacja kompleksowe i wariantowe okreœlenia proponowa- nych funkcji u¿ytkowych obiektów zabytkowych - edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego - w³¹czenie w programy kszta³cenia szkó³ prowadzo- 6.1.7. Aktywizacja spo³ecznoœci lokalnych na rzecz opieki nych przez gminê (szko³y podstawowe i gimnazja) nad zabytkami elementów wiedzy na ten temat, w³¹czenie tematyki - w celu poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego ochrony dóbr kultury do zajêæ szkolnych - opracowanie regionu nale¿y podj¹æ dzia³ania w zakresie sta³ego podno- z nauczycielami planów zajêæ z m³odzie¿¹ i dzieæmi szenia œwiadomoœci spo³ecznej poprzez zwiêkszanie atrak- uwzglêdniaj¹cych problemy ochrony dziedzictwa kul- cyjnoœci zabytków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych turowego, przygotowanie konspektów oraz pomoc i edukacyjnych, merytoryczna w prowadzeniu lekcji dotycz¹cych ochro- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11791 — Poz. 2046

- rozwój to¿samoœci regionalnej poprzez inwentaryzacjê - Górka, stan. 5, AZP 58-27/155 - osada z okresu wp³ywów zabytków regionu, infrastruktury zapewniaj¹cej jego bez- rzymskich pieczeñstwo, propagowanie go wœród mieszkañców, - Jaszkowo, stan. l, AZP 58-28/1 - osada wielokulturowa - zachowanie i wyeksponowanie unikalnych wartoœci histo- - Jaszkowo, stan. 19, AZP 58-28/3 - osada wczesnoœrednio- rycznych i artystycznych zabytków o du¿ym znaczeniu dla wieczna spo³ecznoœci lokalnej, - Jaszkowo, stan. 2, AZP 58-28/10 - osada wielokulturowa - aktywizacja gospodarcza regionu poprzez podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie miejsc pracy W przypadku ka¿dego z wymienionych stanowisk koniecz- zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami, ne jest przeprowadzenie szczegó³owej inwentaryzacji ma- teria³u archeologicznego na powierzchni oraz wykonanie - przygotowanie kompleksowej i ³atwo dostêpnej informacji badañ weryfikacyjno-sonda¿owych w celu sprecyzowania o ofercie turystyczno-kulturowej regionu, w tym bazy ich zasiêgu. danych ofert. Ostateczne decyzje zwi¹zane z wyborem stanowisk arche- 6.2. Sporz¹dzenie wykazu obszarów urbanistycznych, ru- ologicznych przeznaczonych do wpisu do rejestru zabyt- ralistycznych, obszarów krajobrazu kulturowego, otoczenia ków z terenu gminy, bêd¹-mog³y byæ podjête po drugim (ekspozycji) uk³adów, zespo³ów i obiektów, zespo³ów i obiek- etapie rozpoznania powierzchniowego w ramach Arche- tów nieruchomych, stanowisk archeologicznych do rejestru ologicznego Zdjêcia Polski. zabytków z terenu gminy 6.2.2. Stanowiska archeologiczne wytypowane do badañ 6.2.1. Stanowiska archeologiczne wytypowane do wpisu weryfikacyjno-sonda¿owych: do rejestru zabytków2: - Grzybno, stan. l, AZP 57-27/37 - grodzisko sto¿kowate - Jaszkowo, stan. 17, AZP 57-28/14 - osada wielokulturowa - Grzybno, stan. 7, AZP 57-27/43 - osada wczesnoœrednio- - Manieczki, stan. 5, AZP 59-27/43 - osada wielokulturowa wieczna - Manieczki, stan. 7, AZP 59-27/45 - osada wielokulturowa - Grzybno, stan. 10, AZP 57-27/46 - osada wczesnoœrednio- - Brodnica, stan. 4, AZP 57-27/18 - osada wielokulturowa wieczna ¯abno, stan. 12, AZP 57-27/90 - osada ludnoœci kultury ³u¿yckiej - Brodnica, stan. 5, AZP 57-27/19 - osada wczesnoœrednio- wieczna - I³ówiec Wielki, stan. 20, AZP 58-26/47 - osada wielokultu- rowa - Esterpole, stan. 7, AZP 57-27/36 - osada wielokulturowa - I³ówiec Wielki, stan. 21, AZP 58-26/48 - osada wielokultu- - Grzybno, stan. 19, AZP 57-27/55 - osada wielokulturowa rowa - Grzybno, stan. 20, AZP 57-27/56-osada wczesnoœrednio- - I³ówiec Wielki, stan. 23, AZP 58-26/50 - osada wielokultu- wieczna rowa - Grzybno, stan. 21, AZP 57-27/57 - osada wczesnoœrednio- - Szo³dry, stan. 5, AZP 58-27/11 - osada wielokulturowa wieczna : - Cha³awy, stan. 8, AZP 58-27/27 - osada wielokulturowa - ¯abno, stan. 31, AZP 57-27/109 - osada wielokulturowa - Brodnica, stan. 27, AZP 58-27/50 - osada wielokulturowa - ¯abno, stan. 62, AZP 57-27/140 - osada neolityczna - Brodnica, stan. 72, AZP 58-27/95 - osada wielokulturowa - I³ówiec Wielki, stan. 12, AZP 58-26/39 - osada wielokultu- rowa - Brodnica, stan. 73, AZP 58-27/96 - osada wielokulturowa - I³ówiec Wielki, stan. 31, AZP 58-26/58 - osada wielokultu- - Górka, stan. 5 58-27/111, AZP-osada wielokulturowa rowa - Górka, stan. 13 58-27/119, AZP-osada wielokulturowa - I³ówiec Wielki, stan. 3, AZP 58-27/3 - osada wielokulturowa - Górka, stan. 29 58-27/135, AZP- osada wielokulturowa - Ilowiec Wielki, stan. 5, AZP 58-27/5 - osada z okresu - Grabianowo, stan. l, AZP 58-27/151 - osada wielokulturowa wp³ywów rzymskich - Jaszkowo, stan. 3, AZP 58-28/12 - osada wielokulturowa - Cha³awy, stan. 9, AZP 58-27/28 - osada wielokulturowa - Jaszkowo, stan. 27, AZP 58-28/13 - osada wielokulturowa - Cha³awy, stan. 11, AZP 58-27/30 - osada wielokulturowa - I³ówiec Wielki, stan. 55, AZP 57-26/120 - osada wielokul- - Brodnica, stan. 21, AZP 58-27/44 - osada neolityczna turowa - Brodnica, stan. 39, AZP 58-27/62 - osada wielokulturowa Badania weryfikacyjno-sonda¿owe na wyszczególnionych - Brodnica, stan. 41, AZP 58-27/64 - osada wielokulturowa powy¿ej stanowiskach nale¿y przeprowadziæ w celu rozpozna- nia ich zawartoœci kulturowej oraz okreœlenia ich jednoznacz- - Brodnica, stan. 59, AZP 58-27/82 - osada wielokulturowa nej funkcji. Rozpoznanie pozwoli na zaklasyfikowanie stano- - Górka, stan. 24, AZP 58-27/130 - osada wielokulturowa wisk do wpisu do rejestru zabytków lub wytypowanie obiek- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11792 — Poz. 2046

tów do badañ ratowniczych. Natomiast dla wyszczególnione- obiektów zgodnie z Uchwa³¹. Nr V/l8/2007 Rada Gminy Brod- go stanowiska o w³asnej formie terenowej (grodzisko w nica, uchwalon¹ w dniu 20.02.2007 roku. Grzybnie) nale¿y wykonaæ plan warstwicowy. 2. Planuje siê równie¿ nawi¹zanie wspó³pracy z innymi 6.2.3. Stanowiska wytypowane do ratowniczych badañ gminami posiadaj¹cymi cmentarze ewangelickie w celu wy- wykopaliskowych: pracowania wspólnych metod dzia³ania przy ich rewaloryza- cji, wprowadzenia systemu monitoringu zapewniaj¹cego - I³ówiec Wielki, stan. 27, AZP 58-26/54-osada wielokul- bezpieczeñstwo i ochronê przed dewastacj¹ oraz ewentualne- turowa go utworzenia wspólnych szlaków dydaktycznych, - I³ówiec Wielki, stan. 28, AZP 58-26/55 - osada wielo- 7.4. Udostêpnienie i promocja zabytków; kulturowa 1. Gmina planuje wspó³pracê z instytucjami wprowadza- - I³ówiec Wielki, stan. 27, AZP 58-26/54 - osada ludnoœci j¹cymi dodatkowe oznakowania na drogach gminnych, po- kultury ³u¿yckiej wiatowych i wojewódzkich w celu u³atwienia dojazdu do - Cha³awy, stan. 10, AZP 58-27/29 - osada wielokulturo- obiektów zabytkowych z terenu gminy Brodnica wa 2. Planuje siê dalsz¹ wspó³pracê z innymi gminami Przeznaczone do badañ ratowniczych stanowiska arche- regionu w celu w³¹czenia zabytków z gminy Brodnica do ju¿ ologiczne po³o¿one s¹ na polach uprawnych, niszczonych istniej¹cych szlaków jak: szlak pa³aców i dworów ziemi œrem- g³êbok¹ ork¹. O stopniu ich destrukcji œwiadczy miêdzy skiej, czy szlak architektury drewnianej, stanowi¹cych trasy innymi du¿a iloœæ materia³u archeologicznego na powierzchni wycieczek krajoznawczych, w celu promocji obiektów i regio- oraz niszczone obiekty archeologiczne. nu, Szczególnie zagro¿one jest, stanowisko 27 w I³ówcu Wiel- 3. Wykorzystanie istniej¹cej sieci szlaków rowerowych, kim - po³o¿one na wydmie, ulegaj¹cej zniszczeniu w wyniku opracowanych w ramach realizacji Strategii Rozwoju Turysty- g³êbokiej orki i wywiewaniem ki dla Unii Gospodarczej Miast Regionu Œremskiego, do promocji zabytków z terenu gminy, miêdzy innymi: 6.3. Okreœlenie zasobów zabytków obszarów, nierucho- mych, ruchomych i dziedzictwa archeologicznego, które mo¿na a) Konwaliowy wykorzystaæ dla tworzenia np. tras turystycznych, œcie¿ek b) Kasztanowy dydaktycznych, organizacji festynów (g³ównie dotyczy to prze- strzeni zabytkowych zespo³ów budowlanych, parków i stano- c) Œladami genera³a Józefa Wybickiego wisk archeologicznych o w³asnej formie krajobrazowej). 4. Podobnie wykorzystane do promocji zabytków gminy Grodzisko w Grzybnie, jako obiekt o cennych walorach bêd¹ istniej¹ce szlaki turystyki pieszej. historyczno-kulturowych, nale¿y obj¹æ ochron¹ i uwzglêdniæ 5. Ustalenie z w³aœcicielami niektórych obiektów zabyt- w dzia³aniach planistycznych, dotycz¹cych koncepcji szlaków kowych mo¿liwoœci i zasad ich udostêpniania. i tras turystyki pieszej i konnej oraz œcie¿ek rowerowych. 6. Systematyczne zbieranie materia³ów archiwalnych 7. OKREŒLENIE SPOSOBU REALIZACJI POSZCZEGÓL- (zdjêcia, mapy, pocztówki i inne teksty znaczeniu historycz- NYCH CELÓW GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYT- nym) dotycz¹cych zabytków gminy Brodnica - (zadanie to KAMI powierzone zostanie bibliotece gminnej w Brodnicy lub Ma- 7.1. Gmina ewidencja zabytków: nieczkach) 1. Wykonanie Gminnej Ewidencji zabytków zosta³o prze- 7. Wspieranie dzia³añ sprzyjaj¹cych szerszemu zaanga- widziane na lata 2008 - 2009. ¿owaniu siê sektora prywatnego w ochronê dziedzictwa kul- turowego, 2. W nastêpnym etapie planuje siê: 7.5. Popularyzacja i edukacja; a) systematyczne uzupe³nianie kart adresowych w opar- ciu o uzyskane dane i dokumentacje fotograficzn¹ 1. W ramach dzia³alnoœci Unii Gospodarczej Regionu Œremskiego, planowane jest opracowanie elektronicznej mapy b) sporz¹dzenie kopii kart adresowych obiektów (po 1 turystycznej regionu i gminy, egzemplarzu) i przekazanie so³tysom oraz radnym w ka¿dym so³ectwie 1 egz. kart adresowych z terenów im podleg³ych, w 2. Planowana jest publikacja folderu z informacjami o celu systematycznego monitorowania obiektów zabytkowych. najwa¿niejszych zabytkach gminy Brodnica oraz za³o¿enie odpowiedniej strony internetowej zwi¹zanej z t¹ problema- 7.2. Inwentaryzacja obiektów tzw. ma³ej architektury sa- tyk¹. kralnej (krzy¿e przydro¿ne, kapliczki): 3. Wprowadzenie tematyki opieki nad zabytkami i histo- 1. Opracowanie kart ewidencyjnych obiektów ma³ej ar- rii regionu do zajêæ szkolnych (lekcje historii i wychowawcze) chitektury sakralnej. 7.3. Rewitalizacja obiektów zabytkowych 4. Wykorzystanie istniej¹cych i utworzenie nowych œcie- 1. Kontynuacja w kolejnych latach dofinansowali z fun- ¿ek turystyczno- edukacyjnych³¹cz¹cej najwa¿niejsze obiekty duszy gminy przeznaczonych na renowacjê i modernizacjê zabytkowe na terenie gminy (zespo³y dworsko- parkowe, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11793 — Poz. 2046

zespo³y obiektów sakralnych) do promocji znajduj¹cych siê sanych do rejestru zabytków, znajduj¹cych siê na terenie na nich obiektów zabytkowych wraz z odpowiednim oznako- gminy. waniem i tablicami informacyjnymi. Przewiduje siê wykona- d) Koordynacje prac zwi¹zanych z realizacj¹ poszczegól- nie tablic informacyjnych, które zostan¹ umieszczone przy nych zadañ wynikaj¹cych z ustaleñ„Gminnego Programu poszczególnych obiektach. opieki nad zabytkami” w ramach organizacyjnych Urzêdu 7.6. W³¹czenie zabytków w procesy gospodarcze: Gminy Brodnica zamierza siê powierzyæ wyznaczonej do tego celu osobie, lub utworzenie Zespo³u koordynuj¹cego pracami 1. Przy planowaniu kierunków rozwoju sieci dróg, w celu realizuj¹cymi poszczególne zadania, wynikaj¹ce z ustaleñ dostosowania ich parametrów do wzrastaj¹cego ruchu ko³o- Programu, z wyznaczeniem g³ównego koordynatora Zespo³u. wego, gmina przewiduje zabezpieczenie terenów dla utworze- Powo³anie Zespo³u nast¹pi do koñca 2007 r. nia obwodnicy wsi Brodnicy i Manieczek, co pozwoli na wy³¹czenie ruchu tranzytowego i ciê¿arowego z centrum 9. MONITORING DZIA£ANIA GMINNEGO PROGRAMU miejscowoœci. OPIEKI NAD ZABYTKAMI - FORMA ORGANIZACYJNO-IN- STYTUCJONALNA OKREŒLONA PRZEZ GMINÊ. 2. Planuje siê opracowanie i prowadzenie oficjalnej stro- ny internetowej z ofertami inwestycyjnymi, uwzglêdniaj¹cymi Proces osi¹gania celów bêdzie monitorowany przez wy- kompleksowe i wariantowe okreœlenia proponowanych funk- znaczon¹ osobê odpowiedzialn¹ za koordynacje prac. Moni- cji u¿ytkowych obiektów zabytkowych oraz podjêcie dzia³añ toring prowadzony bêdzie poprzez analizê stopnia ich realiza- promocyjnych w celu znalezienia u¿ytkowników dla zdegra- cji, która bêdzie obejmowa³a: dowanych obiektów u¿ytkowych w gminie. a) bie¿¹cy monitoring gminnej ewidencji zabytków, 3. Wypracowanie zasad wprowadzenia ulg podatkowych uwzglêdniaj¹cy informacje o stanie zachowania obiektów oraz zmianach w³asnoœciowych, 7.7. Aktywizacja spo³ecznoœci lokalnych na rzecz opieki nad zabytkami: b) ocenê zawansowania prac zwi¹zanych z rewitalizacj¹ obiektów zabytkowych bêd¹cych w³asnoœci¹ gminy, 1. Planuje siê przygotowanie kompleksowej i ³atwo do- stêpnej informacji multimedialnego ofercie turystyczno-kultu- c) ocenê realizacji programu edukacji i promocji zabyt- rowej regionu, i bazy danych ofert ków 2. Wspieranie poczynañ w³aœcicieli obiektów zabytko- d) ocenê kontaktów z w³aœcicielami obiektów, w zakresie wych przy dzia³aniach zwi¹zanych z w³aœciwym utrzymaniem dzia³añ zmierzaj¹cych do rewitalizacji obiektów zabytkowych i u¿ytkowaniem obiektów poprzez: Analiza ta bêdzie dokonywana ka¿dorazowo po up³ywie 2 a) informowanie w³aœcicieli obiektów zabytkowych o lat funkcjonowania i zakoñczona raportem przedk³adanym mo¿liwoœciach pozyskania œrodków na odnowê zabytków, przez Zespó³ koordynuj¹cy Radzie Gminy. W miarê rozwoju poprzez organizacje spotkañ lub szkoleñ systemu monitorowania przewiduje siê weryfikacjê sposobu tej¿e oceny. b) merytoryczna pomoc w³aœcicielom zabytków w two- rzeniu wniosków aplikacyjnych o œrodki na odnowê zabytków 10. NIEKTÓRE ZEWNÊTRZNE RÓD£A FINANSOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI OKRE- 8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PRO- ŒLONE PRZEZ GMINÊ. GRAMUOPIEKI NAD ZABYTKAMI OKREŒLONE PRZEZ GMI- NÊ Projekt bud¿etu gminy na rok 2008 jest dopiero opracowy- wany. a) Gmina w przypadku obiektów wpisanych do rejestru korzysta z Ustawy o podatkach i op³atach lokalnych (Dz.U. z Œrodków na lata 2010-2011 równie¿ jeszcze nie zaplano- 12 stycznia 1991 r) zwalniaj¹cej z opodatkowania obiekty wano. Œrodki te zostan¹ przewidziane i zatwierdzone u¿ytkowane i remontowane w sposób w³aœciwy, zgodnie ze w stosownym czasie uchwa³¹ Rady Gminy. wskazaniami konserwatorskimi, Gmina planuje nastêpuj¹ce dzia³ania pomocne w pozyski- b) Wprowadzenie ulg podatkowych dla w³aœcicieli obiek- waniu œrodków zewnêtrznych na prowadzenie prac kon- tów znajduj¹cych siê w gminnej ewidencji zabytków, warun- serwatorskich, restauratorskich i rewitalizuj¹cych zabyt- kowane jest podjêciem dzia³añ zmierzaj¹cych do zabezpiecze- ków: nia lub rewitalizacji tych obiektów. - monitorowanie programów pomocowych, wyszukiwa- c) Uchwa³¹ Nr Y/18/2007 Rada Gminy Brodnica, uchwa- nie mo¿liwoœci finansowania ochrony, i opieki nad lon¹ w dniu 20.02.2007 roku na podstawie art. 18 ust. 2 pkt zabytkami z funduszy rz¹dowych i pozarz¹dowych, 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r., o samorz¹dzie gminnym - pomoc w³aœcicielom zabytków w pozyskiwaniu œrod- (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r, Nr 142, poz. 1591 ze zm.) i ków zewnêtrznych (strukturalnych z bud¿etu pañstwa, art. 81 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków z fundacji) na odnowê zabytków, i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162 poz. 1568 ze zm.), ustali³a zasady udzielania dotacji na prace konserwatorskie, - pozyskiwanie œrodków pozabud¿etowych na odnowê restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach i wpi- zabytków, których w³aœcicielem jest gmina, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11794 — Poz. 2046

- kontynuacja mo¿liwoœci dofinansowania z bud¿etu - pomoc i przygotowanie w³aœcicieli i dysponentów gminy (zgodnie remontowych przyjêt¹ uchwa³¹) prac obiektów zabytkowych do absorpcji programowych remontowych prowadzonych przez w³aœcicieli obiek- funduszy Wspólnoty Europejskiej. tów zabytkowych zlokalizowanych na terenie uk³adu - dysponowanie aktualnymi informacjami o mo¿liwo- urbanistycznego miasta lub posiadaj¹cych indywidu- œciach starania siê o œrodki pozabud¿etowe na dofi- alny wpis do rejestru zabytków nansowanie prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych.

Przewodnicz¹cy Rady Gminy Brodnica (-) mgr in¿ Roman Purczyñski Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 111 — 11795 — Poz. 2046