Niezależne pismo Polaków na Ukrainie Owocne spotkanie W dniach 14–15 marca br. gościła we Lwowie i Iwano-Frankiwsku wspólna delegacja polskich parlamentarzystów i społeczników działających na rzecz współpracy z Polonią i Polakami za granicą. Delegacji przewodniczył sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jan Dziedziczak. W Iwano-Fran- kiwsku goście zapoznali się z działalnością Centrum Kultury Polskiej i Integra- cji Europejskiej, we Lwowie natomiast wizytowali plac budowy Domu Polskie- go, zrealizowali kilka wizyt do przedstawicieli władz miejskich i obwodowych i spotkali się z przedstawicielami polskiej społeczności Ziemi Lwowskiej.

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI tekst MARIA BASZA zdjęcia

W wizycie do Lwowa udział wzię-

alicyjski li senator Janina Sagatowska, prze- wodnicząca Komisji ds. Łączności z Polonią i Polakami za Granicą, Jacek Junosza Kisielewski, dyr. Departa-

G mentu MSZ ds. współpracy z Po- K urier lonią i Polakami za granicą, Michał www.kuriergalicyjski.com Dworczyk, przewodniczący Komisji Łączności z Polonią i Polakami za 18–30 marca 2016 Granicą Sejmu RP, Henryk Litwin, nr 5 (249) ambasador RP na Ukrainie i Longin Komołowski, prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Honory gospo- darza podczas spotkania w Konsula- cie Generalnym RP we Lwowie pełnił konsul generalny Wiesław Mazur. Konsul generalny RP we Lwowie Wiesław Mazur (od lewej), Michał Dworczyk, przewod- Na spotkanie zostali zaproszeni niczący Komisji Łączności z Polonią i Polakami za Granicą Sejmu RP, Jacek Junosza prezesi organizacji polskich Ziemi Kisielewski, dyr. Departamentu MSZ ds. współpracy z Polonią i Polakami za granicą, Lwowskiej, przedstawiciele środowisk sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jan Dziedziczak, Henryk Litwin, polskich i mediów. Celem spotkania ambasador RP na Ukrainie, senator Janina Sagatowska, przewodnicząca Komisji ds. była otwarta rozmowa o problemach, Łączności z Polonią i Polakami za Granicą i Longin Komołowski, prezes Stowarzyszenia które nurtują Polaków. Rozmowa „Wspólnota Polska” (Pół)okrągły stół koncentrowała się wokół dwóch polsko-litewski tematów: budowa i dalsze istnienie Ziemi Lwowskiej. Najważniejsze jest powinna również sprzyjać pomyśl- menadżera, który by tą instytucją Wojciech Jankowski Domu Polskiego we Lwowie oraz jak najszybsze ukończenie budowy i nemu rozwojowi dobrosąsiedzkich kierował tak, aby nie była ona w ca- s. 8–9 rozstrzygnięty niedawno konkurs udostępnienie budynku społeczności stosunków pomiędzy Polską i Ukra- łości dotowana ze środków polskich. wsparcia organizacji polskich na na- polskiej. Ale tym dopiero rozpocznie iną i być ośrodkiem informacji o Pol- Kolejni mówcy podkreślali, że byłoby szych terenach. się jego działalność i już dziś trzeba sce i Europie dla wszystkich, kto jej wspaniale, gdyby Dom Polski został Gości przedstawił konsul gene- myśleć jak ma ona wyglądać. Mini- potrzebuje. Prezes Stowarzyszenia otwarty podczas obecnej kadencji ralny Wiesław Mazur i podkreślił, że ster Dziedziczak zaznaczył, że Dom „Wspólnota Polska” Longin Komo- Sejmu i Senatu RP. budowa Domu Polskiego jest zada- Polski jest instytucją bardzo waż- łowski zaznaczył, że wiele będzie Senator Janina Sagatowska za- niem priorytetowym dla wszystkich ną, bowiem pełni rolę ambasadora zależało od zarządzania Domem znaczyła kolejny temat spotkania – podmiotów rządowych powołanych polskiej kultury, tradycji i wiedzy o Polskim i że już na dzisiejszym eta- wspieranie polskich organizacji. do wspierania Polaków na terenach Polsce. Ta instytucja we Lwowie pie należy przygotować dobrego (cd. na s. 2)

Przemyśl – stolicą „Europy karpat” Z okazji Świąt Wielkanocnych Konstanty Czawaga naszym Czytelnikom, Współpra- s. 12 cownikom, Sympatykom skła- damy najserdeczniejsze życze- nia – pogody ducha, radosnych spotkań przy świątecznym stole i odrodzenia do nowego życia. tarnopolskie peregrynacje katolickich zakonów Ciepłych i udanych Świąt Dmytro Antoniuk s. 28 oraz wszelkiej pomyślności w życiu zawodowym i prywatnym. redakcja

Resurrection by Deiric Bouts, The Norton Simon Museum, Pasadena Resurrection by Deiric Bouts, Kuriera Galicyjskiego

www.kuriergalicyjski.com – internetowa gazeta codzienna Kupując nasze pismo, wspomagasz słowo polskie na Wschodzie 2 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

szkoły, bo zarobki są na tyle niskie, najbardziej aktualnych spraw dzia- że nie sposób utrzymać z nich rodzi- łalności polskiej społeczności na Owocne spotkanie ny. Walery Tracz, prezes Oddziału naszych terenach. Było też wiele TKPZL w Łanowicach, podziękował słów wdzięczności pod adresem (dokończenie ze s. 1) konstrukcji sali widowiskowej, sceny stronie polskiej za możliwość rozpo- władz polskich i Konsulatu Gene- i zaplecza wyraził dyrektor Polskie- częcia budowy szkoły i przedszkola ralnego za wsparcie i różnoraką Na najbliższe dwa lata sprawa go Teatru Ludowego we Lwowie w tej miejscowości i prosił o kontynu- pomoc. wsparcia finansowego powróciła do Zbigniew Chrzanowski). Natomiast ację wsparcia, żeby ta budowa nie Po zakończeniu części oficjal- Senatu RP. Niestety przygotowanie Prezes zespołu tanecznego Stani- stanęła w miejscu. nej spotkania, już w nieformalnej do rozstrzygnięcia konkursu i kon- sław Durys chciał się upewnić, czy Niestety niemiłą wiadomość dla atmosferze można było porozma- kurs projektów odbywały się jeszcze będzie tam miejsce na stroje zespo- zebranych miał prezes Oddziału wiać z gośćmi i przedstawić im w ramach poprzedniego dysponenta łu, które do tej pory z braku innego – MSZ i Senat przejął przeznaczone miejsca są magazynowane u niego na ten cel 60,5 mln złotych według w domu. Swoje obawy co do regu- decyzji, które zapadły w Minister- larnego finansowania budowy Domu stwie. Senator wyraziła zadowo- Polskiego wyraził też Mieczysław lenie z tego powodu, że wsparcie Grzegocki, bo jak podkreślił, jedy- Polaków za granicą powróciło do nie regularnie przekazywane środki Mieczysław Grzegocki Senatu – Izby, statutowym zadaniem umożliwią utrzymanie ciągłości robót której jest wspieranie rodaków na w pamięci okres, gdy dysponentem i szybkie wykonanie wszystkich prac całym świecie. Podkreśliła też, że zostało MSZ i przez dłuższy czas budowlanych. kolejne konkursy będą odbywały się towarzystwa musiały ograniczać, Powracając do wsparcia finan- już w ramach nowych zasad, które bądź zawieszać swoją działalność z sowego polskich szkół – apelowała uwzględnią wszystko to co było do- powodu braku wsparcia finansowe- o to dyrektor szkoły nr 10 we Lwo- bre i zmienią te punkty, które zmian go. W wypowiedziach podkreślano wie Marta Markunina – konieczny wymagają. też sprawę funkcjonalności Domu jest program długofalowy, ponieważ W wielu wypowiedziach obec- Polskiego już na etapie projektu, większość kadry nauczycielskiej w Zbigniew Chrzanowski nych przewijała się obawa, czy m.in. to, że był on projektowany obu szkołach polskich we Lwowie środki na działalność będą przeka- bez konsultacji z zainteresowanymi jest już w wieku emerytalnym. Nie- TKPZL w Drohobyczu Adam Aurzec- swoje sprawy, projekty i potrzeby, zywane sprawnie, bo wszyscy mieli organizacjami (takie obawy co do stety młodzi nauczyciele nie idą do ki. Po drodze do Lwowa otrzymał z czego obecni skrzętnie korzysta- wiadomość o zdewastowaniu w Dro- li. Tego rodzaju spotkania są bar- hobyczu pomnika św. Jana Pawła II dzo potrzebne, bo dają możliwość przez nieznanych sprawców. Podob- bezpośrednich kontaktów tych, kto ne wypadki dewastacji polskich tablic dysponuje pomocą z jej odbiorcami. czy symboli, które miały miejsce Daje to urzędnikom państwowym ostatnio, przedstawili również preze- nieraz zupełnie inny obraz sytuacji, si oddziałów z Żółkwi i Mostów Wiel- niż można przedstawić w suchych kich. Ostatnim przypadkiem zaintere- opisach i cyfrach w projektach po- sował się ambasador Henryk Litwin dawanych na konkursy. Dobrze i konsul generalny Wiesław Mazur i byłoby, gdyby takie spotkania odby- obiecali interweniować u władz lokal- wały się cyklicznie podczas całego nych i centralnych. okresu dwuletniego wsparcia pol- Podczas spotkania padało wie- skich organizacji. le wypowiedzi dotyczących tych KG Przedstawiciele Rządu RP z wizytą w Stanisławowie Poznać szczegóły duchowości 15 marca br. delegacja polskich parlamentarzystów działających na rzecz lwowskich Polaków współpracy z Polonią i Polakami za granicą spotkała się z Polakami w Iwa- 15 marca polscy parlamentarzyści i przedstawiciele MSZ, pre- no-Frankiwsku (d. Stanisławowie). zes Wspólnoty Polskiej Longin Komołowski, ambasador RP w Kijowie Henryk Litwin i konsul generalny RP we Lwowie Wie- sław Mazur odwiedzili kościół św. Marii Magdaleny we Lwowie oraz kurię metropolitalną.

KONSTANTY CZAWAGA przyjęcia, które zobaczyła reprezen- tekst i zdjęcie tacyjna delegacja z RP. Potwierdze- niem nieprzychylnego stanowiska Proboszcz parafii św. Marii Mag- władz miasta Lwowa wobec parafii daleny o. Paweł Tomys OMI opowie- św. Marii Magdaleny była rozmowa dział o historii kościoła św. Marii Mag- z Julianem Wynnyćkym, dyrektorem daleny. Proboszcz oraz parafianka Sali Muzyki Kameralnej i Organowej, Halina Makowska z bólem mówili o która mieści się w kościele. wieloletniej walce z władzami miasta W drugiej połowie dnia członko- w sprawie odzyskania tej świątyni, o wie polskiej delegacji odwiedzili kurię

EUGENIUSZ SAŁO łającej instytucji Domu Polskiego skąd do lotów wysokich i do Boga tekst w Stanisławowie – powiedział Jan blisko” – powiedziała Janina Saga- LEON TYSZCZENO Dziedziczak, sekretarz stanu w Mini- towska, przewodnicząca Komisji ds. zdjęcie sterstwie Spraw Zagranicznych RP. Łączności z Polonią i Polakami za – Cieszymy się, zwłaszcza z nauki Granicą Senatu RP. Spotkanie odbyło się w Centrum języka polskiego. Zależy nam, żeby Dyrektor Centrum Maria Osi- Kultury Polskiej i Dialogu Europej- środowisko polskie tutaj istniało, cały dacz podsumowując powiedziała, skiego. Dyrektor Maria Osidacz opro- czas się rozwijało, żeby kolejne po- że to ważne spotkanie, podczas któ- wadziła delegatów po pomieszcze- kolenia miały kontakt z polskością. rego „delegaci rządu polskiego zo- niach Centrum oraz opowiedziała o - Jesteśmy jedną wielką wspa- baczyli, że Polacy w Stanisławowie licznych rozprawach sądowych we metropolitalną. Arcybiskup Mieczy- działalności i planach na rok 2016. niałą polską rodziną. Nasz najwięk- są. Również są Ukraińcy przychylni Lwowie i Kijowie, na które zbierano sław Mokrzycki przybliżył wysokim Na spotkanie w sali głównej zo- szy Święty z rodu Polaków mówił, Polsce, którzy ze sobą współpracują składki przez niezamożnych wier- gościom sytuację w archidiecezji stali zaproszeni przedstawiciele pol- że Polska jest wszędzie tam gdzie i działają”. nych. lwowskiej oraz zwrócił uwagę na po- skich organizacji ze Stanisławowa, biją polskie serca. A tutaj biją polskie Delegacja spotkała się również Zaryglowane wejście główne, trzebę pomocy materialnej w sprawie młodzież i wolontariusze CKPiDE. serca i niech one biją jak najpiękniej z nowym merem Iwano-Frankiwska przepiękny ołtarz za kurtyną i ubi- renowacji obiektów sakralnych, które - Dla nas to wielka przyjemność dla Polski, Ukrainy i świata. Życzę Rusłanem Marcinkiwym oraz przed- kacja w kaplicy pod freskami Jana są dziedzictwem polskiego narodu oglądania młodej, ale prężnie dzia- aby ten dom służył „orlim siedliskiem, stawicielami Rady Miejskiej. Henryka Rosena – to są realia nie do na tych ziemiach. Wolna trybuna 3 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) Walczmy z wirusem! UE: W kwietniu KE zaproponuje zniesienie To chyba naturalne, że to co się w Polsce dzieje, nie jest mi obojętne. Słucham, czytam, obserwu- wiz dla Ukraińców ję. Niestety to, co widzę i słyszę, radości mi nie W kwietniu Komisja Europej- sprawia. I wcale nie w gospodarce czy polityce ska zaproponuje formalnie tkwią mego smutku korzenie. Mam nieodparte zniesienie przez UE wiz dla wrażenie, że praktycznie wszystkich Polaków in- fekował niezwykle podstępny wirus, wywołujący Ukraińców – zapowiedział w u zarażonego całkowitą utratę zdrowego rozsąd- Brukseli szef Komisji Euro- ku, kultury i przyzwoitości. pejskiej Jean-Claude Juncker.

ARTUR DESKA mych przyjaciół ten wirus „złapało”. pretacje, manipulacje i cała reszta Według niego drogę do tej de- Epidemia bezsprzecznie! propagandzie „jedynie słusznej” wła- Tak, tak! Wcale nie żartuję! Taki Zainfekowane rozumy, zainfe- ściwa. cyzji otworzyły ostatnie refor- wirus istnieje, bo czymże innym, jak kowane oczy, zainfekowane uszy, I tak wszędzie, zawsze i ze nie niezwykle groźną i zakaźną cho- zainfekowane serca. Widzą, słyszą, wszystkim. Włączam komputer, prze- my przyjęte przez Ukrainę. robą umysłową tłumaczyć to, że już czują, rozumieją „inaczej”. Przede glądam wiadomości i... moi przyjacie- nie politycy nawet, ale zwykli ludzie wszystkim są one wyczulone na tych le jawne głupoty piszą, rozpowszech- odrzucają resztki rozsądku, życzliwo- „onych” – czyli „nie naszych”. Cho- niają, głoszą i jeszcze wierzyć mi w ści i kultury i wszystko, co się dooko- rzy, z maniakalnym wręcz uporem nie każą! Przy czym (znowu zabaw- ła nich dzieje, komentują chamsko, zajmują się ocenianiem, krytykowa- ne), większości informacji, rysunków, złośliwie, tendencyjnie i w słowach niem, wykpiwaniem, zohydzaniem grafik – nie oni są autorami. Ktoś oraz obrazach nienawiści pełnych. tych, których wirus im za „obcych” tam wymyślił, napisał, narysował, a W niesamowicie krótkim czasie (stąd każe uznawać. Przy czym wirus jest oni tym bezkrytycznie sieją. Treść ma teza o wirusie niebywale agre- podstępny! Eliminuje on wszelki kry- wszystkich tych „produktów”, oprócz sywnym) Polską polityczną (i nie tycyzm, serwując jednocześnie go- tego, że najczęściej jest merytorycz- tylko) rzeczywistość wypełniły obe- towe schematy myślenia i działania. nie wątpliwa, to do tego jest złośliwa, lgi, obrazy, kpiny i insynuacje wsze- Uniemożliwia ocenianie spraw i ludzi obraźliwa, nienawistna najczęściej. lakie. I co przerażające, tymi, którzy w kategoriach prawdy czy kłamstwa, Znam moich przyjaciół i wiem (wierzę to błoto (chciałem inaczej napisać, dobra czy zła. Nadrzędna kategoria w to przynajmniej), że gdyby sobie ale niech tam...) w innych miotają, to „nasz ci on jest czy nie?”. trud zadali i chociaż przez chwilę za- stanowili się nad istotą, sensem, logi- ką, kulturalnym poziomem i – w końcu president.gov.ua – dla czego to, co rozpowszechniają, - W ostatnich dniach i godzinach wypełnianie umowy stowarzysze- stworzone było, to nigdy, powtarzam Ukraina przyjęła ważne reformy, niowej z UE – oświadczył ukraiński NIGDY, pod podobnym by się nie przede wszystkim dotyczące usta- prezydent. podpisali. Epidemia! wy o elektronicznych deklaracjach Tusk poinformował, że UE pod- W pełni świadomie o konkret- i mianowaniu członków agencji trzymuje apel do Rosji o natychmia- nych przypadkach nie piszę. Przy- antykorupcyjnej. Te kroki (...), pod- stowe uwolnienie ukraińskiej lotnicz- jaciół nie opisuję, w polemiki się nie jęte przez Ukrainę, pozwolą Komisji ki Nadii Sawczenko. wdaję. Tak, wiem – zdawać by się - Rozmawialiśmy o sprawie Nadii mogło, że to mało konkretne rozwa- Europejskiej na zaproponowanie w Sawczenko, która ciągle jest niele- żania. Ja jednak uważam, że tak nie kwietniu liberalizacji wizowej – powie- jest. Są konkretne, chociaż bez przy- dział Juncker na konferencji prasowej galnie więziona w Rosji. Chciałbym kładów. Zastanówcie się bowiem pro- po spotkaniu z prezydentem Ukrainy powtórzyć apel UE o jej natychmia- szę, na ile logiczny, prawdziwy, kultu- Petrem Poroszenką i szefem Rady stowe uwolnienie, a także o uwolnie- ralny jest potok wszelkiej propagan- Europejskiej Donaldem Tuskiem. nie Ołeha Sencowa oraz wszystkich dy i informacji (nie śmiem napisać, że Poroszenko powiedział, że Ukra- pozostałych nielegalnie zatrzyma- dyskusji – to dyskusją nie jest), który ina bardzo cieszy się z tej zapowiedzi nych ukraińskich obywateli – powie- nas dzisiaj zewsząd zalewa i do włą- KE. – To bardzo ważne wydarzenie dział Tusk. czenia zachęca. Pomyślcie proszę, dla Ukrainy – podkreślił Poroszen- Poroszenko poinformował, że jak wiele słów i obrazów do naszych ko. We wtorek parlament Ukrainy przekazał szefom instytucji UE tzw. emocji (nie najpiękniejszych najczę- uchwalił ostatnią ustawę z tzw. pa- listę Sawczenko, obejmującą osoby są nie tylko politycy, propagandyści, Kłamie? No tak, ale to „nasz”! ściej) się odwołuje, każąc nam o kietu bezwizowego, niezbędną do odpowiedzialne za porwanie, prze- polittechnologowie, ale zwyczajni lu- Jedni więc „łykają” każdą bzdurę (bo logice i przyzwoitości zapomnieć. likwidacji ruchu wizowego między trzymywanie i proces ukraińskiej dzie – w tym i przyjaciele moi. Ten to „nasz” jest jej autorem). A inni – z Zauważcie jak wiele cynizmu, głu- Ukrainą i Unią Europejską. Doku- lotniczki oraz innych obywateli Ukra- ostatni fakt właśnie popycha mnie ku wirusem w okresie inkubacji jeszcze poty i złej woli można by obnażyć, ment ten dotyczył elektronicznego iny, nielegalnie więzionych w Rosji. twierdzeniu, że to musi być choroba, – potrafiący odczuć przynajmniej najzwyczajniejsze myślenie urucho- deklarowania dochodów urzędników Ukraina liczy, że UE rozważy sankcje a nie stan umysłu świadomy. Znam niezręczność ogłoszenia łgarstwa miając. No i, tak na koniec, rozważ- państwowych. wobec osób z „listy Sawczenko”. bowiem mych przyjaciół i wiem, że prawdą najprawdziwszą – zaczyna- cie proszę, czy raczej rzeczowy, lo- Tematem rozmów Poroszenki z Sawczenko oczekuje na wyrok w normalnym stanie umysłu są to ją działać. I oczywistym kłamstwem giczny, życzliwy i kulturalny sposób Tuskiem i Junckerem był też konflikt rosyjskiego sądu w sprawie o współ- wspaniali, dobrzy, rozsądni i życzliwi takie się zaczyna żonglowanie, takie eksponowania naszych przekonań w Donbasie i wdrażanie porozumień udział w zabójstwie dwóch dziennika- ludzie. Teraz jednak coś się z nimi rozmywanie, taka interpretacja – że nie służył by Polsce lepiej od tego, mińskich. Tusk zapewnił, że unijne rzy z Rosji w czasie walk w Donbasie stało. Zaczęli patrzeć na świat wro- w końcu oczywistość kłamstwa traci którego świadkami jesteśmy. sankcje gospodarcze wobec Ro- w 2014 roku. Prokurator zażądał dla gimi oczyma, szukać jakiegokolwiek swoją ostrość i oczywistą być prze- Dlatego też błagam, proszę, sji pozostają powiązane z pełnym niej kary 23 lat pozbawienia wolności. pretekstu by jakąś nienawiść i fru- staje. apeluję, przekonuję! Walczmy z wi- wdrożeniem porozumień z Mińska Oskarżona nie przyznaje się do winy. strację wylać, zohydzić, zniechęcić, A co, gdy „nie nasz” prawdę po- rusem! Inaczej z czasem zaczniemy w sprawie zakończenia konfliktu na 4 marca Sawczenko rozpoczęła pro- wyszydzić, pomówić... I czyniąc to wie? Tu zabawna sytuacja zazwyczaj się tak bardzo nienawidzić, tak bar- wschodzie Ukrainy. Rozmawiano test głodowy, ale w zeszły czwartek wszystko uważają oni, że właśnie ma miejsce! W rozumach zawiruso- dzo zaczniemy pragnąć by ktoś ból także o wewnętrznym kryzysie poli- zaczęła pić wodę. Jej obrońcy twier- w ten sposób oni dobru i prawdzie wanych taki proces następuje: „jeśli odczuwał, że takie pojęcia jak dobro, tycznym na Ukrainie, który zagraża dzą, że jej stan jest ciężki. Reżyser służą, starają się mnie przekonać, że to „nie nasz”, to on prawdy POWIE- prawda, przyjaźń, uczciwość stracą reformom w tym kraju. Poroszenko Ołeh Sencow został skazany w tak jest właśnie, wymyślając skompli- DZIEĆ NIE MOŻE (albowiem mono- swój sens. Bezpowrotnie! Utoną w zapewnił, że nie dojdzie do wcze- sierpniu 2015 r. przez rosyjski sąd kowane, karkołomne i demagogicz- pol na prawdę to „nasi” mają!), tak nienawiści, manipulacji, cynizmie, śniejszych wyborów parlamentar- na 20 lat kolonii karnej za rzekome ne usprawiedliwienia, bazujące na więc – chociaż to najprawdziwsza obłudzie. I koniec końców – wirus nych, a przed końcem marca możli- przygotowywanie zamachów terrory- mniemaniach i emocjach, a rozsy- prawda, to to ona kłamstwem być wygra! Kończę. Wasz, nieco naiw- we jest rozwiązanie kryzysu. – Nowa stycznych na Krymie. pujące się przy pierwszym zetknięciu musi!”. I zaraz zaczyna się przeina- ny, acz jak zawsze pełen nadziei na koalicja będzie zorientowana na źródło: z logiką. Zatrważa mnie to, jak wielu czanie, wykpiwanie, bzdurne inter- lepsze – idealista. reformy i integrację europejską oraz Rzeczpospolita, 17.03.2016 4 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Zdewastowano pomnik Dzieci na rzecz pokoju na świecie W sobotę 12 marca 300 dzieci ze Lwowa i okolic przykleiły 300 papierowych gołębi na mapę św. Jana Pawła II Polski. Dzieci na każdym gołębiu napisały swoje imiona i życzenia dla rówieśników z Polski. Były to życzenia pokoju na świecie i zakończenia wojen. Dzieci były nieprzypadkowe, pocho- w Drohobyczu dzą z rodzin żołnierzy walczących w strefie ATO i z rodzin przesiedleńców ze Wschodu Ukrainy w wyniku działań zbrojnych. Gołębie pokoju na mapę przykleili również dorośli goście oraz żoł- W nocy z 13 na 14 marca niezna- nierz ATO na wózku inwalidzkim. ni sprawcy zniszczyli pomnik św. ALEKSANDER KUŚNIERZ Jana Pawła II przy kościele pw. św. tekst i zdjęcie

Bartłomieja w Drohobyczu. Wanda- Akcja „Dzieci na rzecz pokoju le odcięli lewą rękę, w której papież na świecie” ma na celu przekazanie przesłania pokoju od najmłodszych, trzymał ferulę (krzyż papieski). cierpiących na skutek wojen. Na Ukrainie się mówi: bohaterowie nie umierają, lecz ich rodziny zostają. Najbardziej tę utratę odczuwają dzie- ci. Już szereg ukraińskich miast do- łączyło do przesłania pokoju, Mapa Polski ze Lwowa z nieliczną delegacją dzieci powędruje do Warszawy, gdzie będzie zaprezentowana w Sejmie. Akcja we Lwowie odbyła się z Ukrainy o wymiarach 2 na 1,5 metra - Dziecięce przesłanie pokoju dużym rozmachem, wśród gości przykleiły 250 papierowych gołębi. jest szczególne, tym bardziej, kiedy znaleźli się konsul generalny Węgier Wkrótce też w innych miastach na- na Ukrainie trwa wojna. Ale pokój jest w Użhorodzie Jozef Bugajla, konsul klejano gołębie na mapach państw potrzebny na całym świecie. Te siero- RP we Lwowie Włodzimierz Sulgo- Europy. We Lwowie został ustano- ty, które straciły rodziców na wojnie, stowski, honorowi konsulowie Węgier wiony rekord Ukrainy w kategorii dziś poczuły siłę posłańców pokoju – Łarysa Małech i Wasyl Wyszywaniuk, „Największa mapa Polski sporzą- powiedziała konsul honorowa Węgier biskup Ukraińskiego Kościoła Grec- dzona przez dzieci na rzecz pokoju we Lwowie Łarysa Małech. kokatolickiego Benedykt Aleksijczuk, na świecie”, na tej mapie znalazło Konsul RP we Lwowie Włodzi- przewodniczący lwowskich władz ob- się 300 gołębi pokoju. mierz Sulgostowski wyraził ogromną wodowych Oleg Syniutka i Ołeksandr - Dziś chcemy naszym politykom satysfakcję z udziału Polski w szczyt- Hanuszczyn, przedstawiciele ukraiń- powiedzieć, aby zwrócili uwagę na nym celu przesłania pokoju na świe- skiego MSZ i władz miasta Lwowa. to, że każda agresja zbrojna najbar- cie przez ukraińskie dzieci. Dodał, że Przedsięwzięcie we Lwowie zorga- dziej dotyka dzieci – nasze najcen- mocą tego przekazu jest wykonanie nizowali Łarysa Małech oraz rektor niejsze dobro. Niestety wszystkie gołębi pokoju przez dzieci bezpo- Lwowskiego Państwowego Uniwersy- wojny nie wynikają same z siebie, średnio dotkniętych wojną. tetu Spraw Wewnętrznych i przewod- wynikają z powodu ludzi, którzy za- Ukraińska piosenkarka Oksana EUGENIUSZ SAŁO - Moim zdaniem, to zrobili al- niczący Asocjacji uczestników ATO pominają o wszystkich skutkach, Biłozir powiedziała, że ten dzień jest tekst koholicy. Potrzebowali kolorowego obwodu lwowskiego Wałerij Sereda które niesie wojna. Ukraińcy są szczególny dla dzieci, które najbar- LEONID GOLBERG metalu na złom. A okazało się, że to przy wsparciu Fundacji Odrodzenia pokojowi, lecz nieszczęście wojny dziej przeżywają okrucieństwa woj- zdjęcie plastyk. Zostawili więc odpiłowaną Przykarpacia. Wydarzenie uświetniły zapanowało na naszych terenach. ny. Dziś mają nadzieję coś zmienić rękę i część pastorału, ale pocze- znane ukraińskie piosenkarki – Oksa- Dziś są tu dzieci, które najbardziej na leprze i że ich głos zostanie Sprawa od razu wywołała kajmy na orzeczenie policji – sko- na Biłozir i Sofija Fedyna. poczuły to nieszczęście – powiedział usłyszany. Te dzieci przedwcze- wstrząs i ogromne oburzenie miesz- mentował dla Kuriera Galicyjskiego Projekt został zainicjowany przez Wałerij Sereda, rektor Lwowskiego śnie wydoroślały i bez względu na kańców Drohobycza, którzy aktywnie o. Jerzy Raszkowski z kościoła pw. Ambasadę Węgier na Ukrainie i Kon- Państwowego Uniwersytetu Spraw wiek doskonalę wiedzą, czym jest zaczęli ją komentować na portalach św. Bartłomieja. sulat Węgierski w Iwano-Frankiw- Wewnętrznych oraz przewodniczący wojna, co to znaczy stracić rodzinę społecznościowych, wzywając do Natomiast Artur Deska, założy- sku, gdy 19 grudnia dzieci na mapie Asocjacji uczestników ATO. i dom. znalezienia i ukarania sprawców. ciel Drohobyckiego Centrum Wolon- 15 marca w Miejskiej Radzie tariatu CARITAS, doradca zarządu Prezentacja książki „Polska – Zarys dziejów” w Stanisławowie Drohobycza odbyła się konferencja Fundacji „Otwarty Dialog” na swo- prasowa dotycząca dewastacji po- jej stronie facebook skomentował: 14 marca br. w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku (d. Sta- mnika św. Jana Pawła II. W spotka- „Uszkodzenie pomnika aktywizowało niu wzięli udział mer miasta Taras antyukraińską narrację tak w Polsce nisławowie) odbyła się prezentacja książki „Polska – Zarys dziejów” w języku ukraińskim, przy- Kuczma, władze lokalne, policja, pa- jak i w Europie. Bez analizy wyda- gotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej. rafianie kościoła św. Bartłomieja oraz rzenia, bez oczekiwania na wyniki ukraińskich historyków. To sprzyja mieszkańcy Drohobycza. śledztwa – krzyk o „złych banderow- rozwojowi naszych kultur, umożliwia Uczestnicy spotkania wezwali, cach” niszczących „polski” pomnik. współistnienie naszych narodów, a aby ten przykry wypadek nie prze- Skłócenie Polaków i Ukraińców nie ponadto rzeczywiście stwarza part- rastał w płaszczyznę polityczną oraz od dzisiaj jest celem rosyjskiej pro- nerskie stosunki – powiedział Jurij aby nie dopuścił do kłótni dwóch pagandy. <...> W Drohobyczu znisz- Tkaczuk z Instytutu Politologii Uni- narodów i wyznań. Niektórzy zazna- czono pomnik i niemal natychmiast wersytetu Przykarpackiego. czali, że jest to dobrze splanowana akcja antyukraińskiej prasy polskiej, - Autorzy książki nie pominęli prowokacja rosyjska. rosyjskiej, trolli itd. Dlatego jedno- dość skomplikowanych stron ukraiń- W oficjalnym oświadczeniu mera znacznie – to, co się stało, jest na sko-polskiej historii, przede wszyst- Drohobycza Tarasa Kuczmy czy- rękę przeciwnikom Ukrainy. No, a kim temat Wołynia czy wojny ukraiń- tamy m.in.: „Apeluje nie nadawać jeśli tak – nie sposób wykluczyć, że sko-polskiej o Galicję Wschodnią w politycznego znaczenia tej strasznej ci przeciwnicy nie tylko o tym piszą, latach 1918-1919. Oczywiście te te- tragedii, która wstrząsnęła całą na- ale może i z samym incydentem maty są kontrowersyjne i trudne, ale szą wspólnotą, wywołała potępienie mają coś wspólnego. Zaplanować, EUGENIUSZ SAŁO mi historykami trwa. Jest rezultatem przynajmniej książka została wydana przez każdego obywatela. Jednakże zorganizować, przeprowadzić, opi- tekst współpracy, bo była pisana przez w języku ukraińskim. To daje nam możliwość zapoznania się z polskim ten przypadek zjednoczy mieszkań- sać „złych Ukraińców”, wywołać do Leon Tyszczenko polskich historyków, a recenzowana przez ukraińskich – powiedziała Ma- stanowiskiem tych kwestii – zazna- ców Drohobycza w zrozumieniu, że Ukrainy niechęć i wszystko to, co z zdjęcie ria Osidacz, dyrektor Centrum Kultu- czył Petro Hawryłyszyn z Instytutu celowe chuligaństwo nie ma wymia- tego wynika – osłabienie wsparcia Gościem specjalnym spotka- ry Polskiej i Dialogu Europejskiego. Stosunków Międzynarodowych Uni- ru ani religijnego, ani narodowego. politycznego, ograniczenie pomocy, nia był Jacek Pawłowicz, kierownik - Historia Ukrainy i Polski jest wersytetu Przykarpackiego. Zatrzymać falę wandalizmu, który w stymulowanie agresji”. Referatu Biura Edukacji Publicznej bardzo połączona ze sobą. Mieliśmy Zainteresowanie książką było tak ostatnim czasie pojawił się w Dro- Podczas spotkania uzgodniono, warszawskiego oddziału Instytutu różne stosunki, te trochę lepsze i tro- ogromne, że przywiezionych stu eg- hobyczu, powinni wspólnie policja, że nowy pomnik powstanie na koszt Pamięci Narodowej. Na prezentację chę gorszę. Ale takie książki jak ta, zemplarzy nie dla wszystkich jednak władze i mieszkańcy miasta”. mieszkańców Drohobycza prawdo- licznie przybyli przedstawiciele spo- opierają się na faktach i obiektywno- starczyło. IPN obiecał, że dostarczy Przedstawiciele policji zaznaczy- podobnie do 2 kwietnia (11. rocznicy łeczności polskiej i ukraińskiej, stu- ści – zaznaczyła Salomea Pletenicka kolejną partię książek. li, że potrzebują kilku dni na opraco- śmierci papieża Jana Pawła II). denci i wykładowcy Przykarpackiego z Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Przypomnijmy, że prezentacje wanie wideo z kamer monitoringu, Przypomnijmy, że pomnik św. Uniwersytetu, wolontariusze Centrum Europejskiego. książki „Polska – Zarys dziejów” które są zainstalowane przy siedzi- Jana Pawła II w Drohobyczu był uro- oraz dziennikarze. - Te sporne pytania, jakie są w tej odbyły się już także w Kijowie, Lwo- bach miejskiej poczty oraz „Raiffe- czyście odsłonięty 24 sierpnia 2007 - Jest to książka pokazująca, że książce, ich sposób podania są pew- wie, Łucku, Ostrogu, Żytomierzu i isen Banku”. roku. dialog pomiędzy polskimi i ukraiński- ną ewolucją w poglądach polskich i Winnicy. 5 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) Kaziuki nielubiane, Kaziuki uwielbiane Raz w roku przychodzi taki moment, kiedy Wilno zmie- nia się nie do poznania. Tak jest od czterystu lat. Przy- chodzi dzień świętego Kazimierza, 4 marca – i w Wil- nie rozpoczyna się szaleństwo. Kiedyś przyjeżdżano tu bryczkami. Dziś zjeżdżają się samochody z całej Litwy i z sąsiednich państw. Ulice są zablokowane. Panuje tłum. Wilnianie, którzy nie lubią Kaziuków, pod żadnym pozorem starają się nie jechać do centrum. WOJCIECH JANKOWSKI od razu napić się piwa, ale chyba na tekst i zdjęcie Litwie nie jest to w dobrym tonie. Nie widzę nikogo pijącego piwo z butel- Jarmark już dawno zatracił cha- ki, chociaż stragany z piwem są na rakter ludowy. Można jeszcze kupić każdym kroku. Wreszcie zobaczyłem kosze wiklinowe i sławne palmy wi- kogoś popijającego cudowny trunek z leńskie, ale coraz więcej tu współ- flaszki… Mówił po rosyjsku. czesnych produktów, również takich, Na jednym ze straganów rozpo- których nie spodziewalibyśmy się na znaję konopie. Należy zadać pytanie, Kaziukach. czy indyjskie, czy lokalne. Można na- Tak mówi o Kaziukach Edyta być olejek z konopi, suszone konopie Maksymowicz z portalu Wilnoteka: na wywar… wyglądają raczej, jak by „Kaziuki to jest coś, na co się czeka były do palenia. Nawet jeśli to nie

cały rok i nawet jak człowiek mówi: są indyjskie konopie, to sprzedawcy „nie, mam już dość”, to i tak wszyscy wyglądają na takich, co od czasu do się tam wybiorą, bo wiadomo, że czasu lubią zapalić nielegalne indyj- zawsze się coś kupi. Z jednej stro- skie konopie. Na kolejnych straga- ny, dużo chińszczyzny, dużo rzeczy, nach znów pojawiają się produkty z które nie są w tej tradycji kaziukowej, podejrzanej rośliny: napar z herbaty ale z drugiej strony, pamiętajmy, że – smaczny, olejek – gęsty, mielone to ostanie chwile, kiedy można kupić konopie – fantastyczne. Wszyscy prawdziwe palmy. Coraz mniej mło- zachęcają do próbowania ich towa- dych ludzi zajmuje się wyplataniem rów z pewnym natręctwem. Bywają Z okazji zbliżających się świąt palm, więc jak są te plamy, to bierz- natarczywi, a gdy odpowie się ačiu i my, kupujmy!” idzie się dalej, w ich oczach jest wi- pragnę złożyć Państwu najser- Prospekt Giedymina jest kom- doczne rozczarowanie. Gdzieś litew- deczniejsze życzenia zdrowych, pletnie zapchany. Ludzie idą powoli, ska oschłość i małomówność ginie. trudno przyspieszyć kroku w tłumie Są gadatliwi i kontaktowi. Mają tylko pogodnych Świąt Wielkanoc- Trzeba wytężyć wzrok, żeby odnaleźć trzy dni na sprzedanie towaru. Druga nych, pełnych wiary, nadziei palmy wileńskie na tym gigantycznym taka okazja będzie za rok. jarmarku. Produkty spożywcze za to Na jednej z bocznych „uliczek” i miłości. Radosnego, wiosen- są wszystkie, które możemy sobie wy- bazarowych jest wyspa polsko-ukra- nego nastroju, serdecznych marzyć, albo takie, o których nigdy nie ińska. Obok siebie stoją stragany z spotkań w gronie rodziny słyszeliśmy. Cudowny litewski chleb: ukraińskimi wyszywankami, rękodzie- wersja kobieca z owocami i męska z łem z Ukrainy, słodyczami. Nieopodal i wśród przyjaciół. czosnkiem i słoniną. Produkty z mio- polskie wyroby z drewna z Białowie- du. Grzane piwo, grzana gyra, czyli ży, polskie słodycze – nad straganem kwas chlebowy. Sosy i pasty z czosn- widnieje napis „krówki” i… baklawa Konsul Generalny RP ku. Kawa z palonych żołędzi. Nie spo- z Polski. Polsko-turecka piekarnia z we Lwowie sób oprzeć się wszystkiemu, ale nie Warszawy sprzedaje baklawę z po- Wiesław Mazur da się kupić wszystkiego. Następna wodzeniem. Kontaktują się z klienta- okazja będzie za rok… jest tylko je- mi po angielsku i są zadowoleni. Li- den czynnik powstrzymujący przez twini kupują tureckie słodycze. Kupują zakupami. Królestwo euro dotarło i do również wyroby z drewna, ale Polacy Wielkiego Księstwa. Niewinne z po- musieli zaniżyć cenę w porównaniu zoru ceny, po przeliczeniu na złotów- do Polski. Pomimo to, są zadowoleni. ki, nie mówiąc o hrywnach, przybysza Warszawiacy sprzedający słodycze z daleka potrafią przerazić. z Polski narzekają – Litwini nie chcą Kuszą prywatne, małe, rodzinne kupować polskich produktów, gdy browary. Piwa żywe, niepasteryzowa- usłyszą, że towar jest z Polski, potra- ne o smaku tak przednim, że wszyst- fią zostawić zakupy i sobie pójść. Nie kie korporacyjne produkty chmielowe wiedzą, czy przyjadą za rok. nie mają szans na konkurencję. Pol- W niedzielę po południu tłum skie oko gubi się w nazwach litew- rzednie. Wystawcy powoli zaczynają skich. Już wiem, że moje ulubione na- zwijać stragany. Jeszcze kilka godzin zywa się kvietinis – piwo pszeniczne. korków w Wilnie i wszystko wróci do Odczuwam ogromną pokusę, żeby równowagi. 6 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Prasa polska o Ukrainie opracował myśleć nawet o rozpoczęciu nego- Leszek Balcerowicz duszy inwestycyjnych działających nie poparło 20 deputowanych z BPP KRZYSZTOF SZYMAŃSKI cjacji akcesyjnych. Ponadto działania może zostać premierem na terenie byłego ZSRR, zwłaszcza – zapewnia Serhij Łeszczenko. rządu ukraińskiego w zakresie walki Ukrainy – donosi „Ukraińska Praw- na Ukrainie. Zdaniem Łeszczenki Zachód myli Ministerstwo Spraw Za- z korupcją i reformy sądownictwa da”. Według źródeł cytowanych przez Kijów: rząd niezależny od się w ocenie Poroszenki i Jaceniu- granicznych w Kijowie Unia ocenia jako niewystarczające. gazetę „Balcerowicz ma poparcie Za- oligarchów. ka. – Na Ukrainie nie są oponenta- opublikowało dane dotyczące strat Szef KE wyklucza chodu i ukraińskiej klasy średniej”. Pe- Rusłan Szoszyn, 08.03.2016 mi. Faktycznie reprezentują jedną armii w czasie działań wojennych: członkostwo Ukrainy w UE tro Poroszenko ma również nadzieję, partię – starych polityków, których zginęło ponad 2,6 tys. żołnierzy, a w najbliższych dekadach. że polski ekonomista jest wolny od Stany Zjednoczone po- proces formowania przypadł na lata ponad 9 tys. zostało rannych. – To nie mm, 03.03.2016 wpływów ukraińskich oligarchów. Na nownie wezwały Rosję 1990-2000 – napisał kilka dni temu jest propaganda, niewiele się to różni razie nie ma oficjalnych informacji, do uwolnienia ukraińskiej lotniczki Łeszczenko. od tego, co my wiemy – powiedział Zakończone w nocy z które potwierdziły te doniesienia. UP Nadii Sawczenko. – Przetrzymują ją Poroszenko pikuje. „Rzeczpospolitej” ukraiński ekspert czwartku na piątek roz- pisze, że Petro Poroszenko wysłał do bezprawnie, jak najszybciej powin- Piotr Andrusieczko, wojskowy, podpułkownik Konstantin mowy w Paryżu mini- Balcerowicza deputowanego, który na wrócić na Ukrainę – słowa sekre- 11.03.2016 Maszoweć z grupy niezależnych ob- strów spraw zagranicznych Francji, ma przekonać byłego polskiego wi- tarza USA John’a Kerry’ego cytuje serwatorów Informacyjny Opór. Niemiec, Ukrainy i Rosji w sprawie cepremiera do objęcia funkcji. Prof. ukraińska agencja Interfax. - Premier Ukrainy Ar- - Dokładniej rzecz biorąc: w cza- uregulowania sytuacji na Ukrainie nie Leszek Balcerowicz doradza Ukraiń- - Jestem poważnie zaniepo- senij Jaceniuk zaape- sie rosyjskich interwencji latem 2014 przyniosły – w ocenie szefów dyplo- com już od kilkunastu miesięcy. Kijów kojony stanem zdrowia członkini lował do prezydenta r. na tereny opanowane przez sepa- macji Niemiec i Ukrainy – przełomu. jest bardzo zainteresowany polskimi Rady Najwyższej Ukrainy Nadii Petra Poroszenki, by go poparł lub ratystów wjechało 15–16 batalionów Według ministra spraw zagra- doświadczeniami w modernizacji eko- Sawczenko. Kobieta od piątku nie zwolnił, gdyż jedynie zdecydowane regularnej armii rosyjskiej, by ich nicznych Francji Jeana-Marca Ay- nomiki. dość, że odmawia przyjmowania działanie pozwoli wyjść z trwającego wesprzeć. Wtedy doszło do wielkich raulta, uzgodniono konieczność prze- Balcerowicz byłby już drugim żywności, nie spożywa również od miesiąca kryzysu politycznego – bitew z nimi pod Iłowajskiem, ale też prowadzenia wyborów na wschodzie zagranicznym politykiem, który wody protestując przeciwko dal- pisze dziennik „Financial Times”. wokół Ługańska. Podobnie było zimą Ukrainy przed końcem czerwca br. pracowałby na Ukrainie. Wcześniej szemu przetrzymywaniu jej przez W wywiadzie dla „FT” Jaceniuk 2014 r., w czasie walk o Debalcewo i – Podkreśliliśmy wagę przyjęcia pra- gubernatorem Odessy został Mi- Federację Rosyjską. Stany Zjed- uskarża się na stałe ataki ze stro- donieckie lotnisko, tylko wtedy mniej wa wyborczego, które umożliwiłoby cheil Saakaszwili, były prezydent noczone po raz kolejny wzywają ny koalicji rządzącej, w skład której rosyjskich żołnierzy interweniowało przeprowadzenie wyborów lokalnych Gruzji. Rosję do natychmiastowego uwol- wchodzi 136 deputowanych prezy- na Ukrainie. Miesięcznie do służby przed końcem pierwszego półrocza „Ukraińska Prawda”: nienia Sawczenko i odesłania ją na denckiej partii; podkreślił, że „można kontraktowej przyjmuje się 600–700 2016 – powiedział Ayrault. Leszek Balcerowicz może Ukrainę – napisał Kerry w oświad- się czuć nieswojo będąc atakowa- ludzi spośród 4–4,5 tys. chętnych. Szef dyplomacji Niemiec Frank- zostać premierem Ukrainy. czeniu zamieszczonym na stronie nym od tyłu”. Krwawy bilans wojny. Walter Steinmeier ocenił również, że 07.03.2016 internetowej Departamentu Stanu - Jeśli prezydent nie chce ze Andrzej Łomanowski, podczas spotkania „nie osiągnięto Stanów Zjednoczonych. mną pracować i jeśli jego frakcja 01.03.2016 postępu w kwestii procesu polityczne- Instytuty Polskie nie John Kerry do rosyjskich jest zdecydowanie przeciwna temu go”, który umożliwiłby uregulowanie będą już, jak dotąd, pro- liderów: natychmiast rządowi i temu premierowi, z całym Według badań Insty- konfliktu na wschodzie Ukrainy. – Nie mowały polskiej kultury za granicą. uwolnijcie Nadię Sawczenko szacunkiem proszę o wzięcie odpo- tutu Gorszenina, nie- jestem zadowolony ze sposobu pro- Teraz priorytetem są potrzeby Polonii 08.03.2016 wiedzialności za sformowanie rządu, co ponad jedną trzecią Ukraińców wadzenia rozmów przez Kijów i Mo- oraz dyplomacja historyczna. za przedstawienie programu nowe- opowiada się za tym, by odzyskać skwę – powiedział niemiecki minister. - Dla obecnego kierownictwa Leszek Balcerowicz go rządu narodowi ukraińskiemu i o kontrolę nad Donbasem poprzez Minister spraw zagranicznych MSZ ważne jest jak największe oświadczył, że nie sformowanie nowej koalicji – powie- ofensywę sił ukraińskich. Jednocze- Ukrainy Pawło Klimkin podkreślił, że angażowanie Polaków mieszkają- przymierza się do zastąpienia pre- dział Jaceniuk. – Mój rząd przetrwał śnie ponad 40 proc. opowiada się za przed zorganizowaniem wyborów cych za granicą w swoje działania. miera Arsenija Jaceniuka, ale chce wotum nieufności. Jestem całkowicie rozwiązaniami dyplomatycznymi. należałoby „zapewnić bezpieczeń- Chcemy, by Polacy i Polonia byli pomóc w reformowaniu Ukrainy. Nie otwarty na wszelkie rodzaje dyskusji, Na pytanie o to, która możliwość stwo w terenie” oraz ścisłe przestrze- ambasadorami polskich spraw, tak- zaprzeczył, że otrzymał z Kijowa lecz każdy rząd musi mieć poparcie rozwiązania konfliktu na wschodzie ganie porozumienia o przerwaniu że w wymiarze dyplomacji publicz- konkretną propozycję. parlamentu – zaznaczył Jaceniuk. Ukrainy byłaby najlepsza: 34,1 proc. ognia. W ocenie Klimkina spotkanie nej i kulturalnej. Szczególny akcent - Premierem Ukrainy powinien Jaceniuk do Poroszenki: respondentów wybrało ofensywę ar- paryskie nie przyniosło przełomu w zostanie położony na dyplomację być ktoś, kto jest z Ukrainy. To musi Proszę mnie poprzeć mii ukraińskiej, która miałaby odzy- tych sprawach. Natomiast szef dy- historyczną – potwierdza nam zapo- być ktoś, kto mówi po ukraińsku, z lub zdymisjonować. skać część Donbasu kontrolowaną plomacji Rosji Siergiej Ławrow odpo- wiedź reformy Instytutów Polskich kim utożsamiają się ludzie – zazna- adm, 11.03.2016 przez separatystów. To największy wiedzialnością za brak porozumienia (IP) Ministerstwo Spraw Zagranicz- czył Leszek Balcerowicz. odsetek wśród badanych. Z kolei obarczył Ukrainę. nych RP. Podczas rozmowy stwierdził Zdjęcia były częścią 24,2 proc. Ukraińców opowiada się Paryskie rozmowy Nowa dyplomacja kulturalna. również, że problemem Ukrainy jest wystawy „Zwycięzcy” za nadaniem pewnej części Donba- „normandzkiej czwórki” Milena Rachid Chehab, praca parlamentu, który „blokuje zaprezentowanej podczas „tygo- su specjalnego statusu w ramach w sprawie Ukrainy bez 07.03.2016 większość ustaw”. dnia ukraińskiego” w Parlamencie porozumień mińskich. 11,5 proc. re- przełomu. 04.03.2016 Balcerowicz: Nie będę Europejskim. Miał on przypominać spondentów uważa, że najlepszym Od tygodni w kijowskich premierem Ukrainy. politykom europejskim, dlaczego rozwiązaniem byłoby doprowadzenie Zdaniem Evelyn Far- kuluarach trwają dys- 09.03.2016. Ukraina nadal potrzebuje ich wspar- do sytuacji „zamrożonego konfliktu”, kas, byłej doradczyni kusje na temat ewentualnego na- cia. Do Brukseli udała się również zaś 9,2 proc. jest zdania, że zajęta szefa Pentagonu ds. Rosji, Ukrainy stępcy Arsenija Jaceniuka. Padało Reformy niemal stoją w oficjalna delegacja ukraińskiego przez separatystów część Donbasu i Eurazji, gdyby Ukraina dwa lata nazwisko przewodniczącego ukra- miejscu, oligarchowie parlamentu na czele z przewodni- powinna zostać przekazana Rosji. temu otrzymała od USA rakiety prze- ińskiego parlamentu Wołodymyra trzymają się mocno, Ukrainie grożą czących Rady Najwyższej, Wołody- 21.proc. osób nie potrafiły udzielić ciwczołgowe Javelin, obecnie na Hrojsmana, gubernatora obwodu przedterminowe wybory parlamen- myrem Hrojsmanem. Organizatorzy odpowiedzi na to pytanie. wschodzie tego kraju nie toczyłby się odeskiego i jednego z głównych kry- tarne. Petro Poroszenko znalazł się wystawy „Zwycięzcy”, pokazującej Co trzeci Ukrainiec chciałby konflikt zbrojny. tyków obecnego premiera Micheila w najtrudniejszym punkcie prezyden- okaleczonych żołnierzy walczących ukraińskiej ofensywy Zdaniem Farkas USA powinny Saakaszwilego, sekretarza Rady tury. Poparcie dla Poroszenki spadło na wschodzie Ukrainy, twierdzą, w Donbasie. 02.03.2016 jak najszybciej dostarczyć Ukrainie Bezpieczeństwa Narodowego Ołek- o połowę. 25 maja 2014 r. zwyciężył że wytatuowana swastyka i godło rakiety przeciwczołgowe, co pomo- sandra Turczynowa, a nawet byłego w pierwszej turze wyborów, zdo- Trzeciej Rzeszy to nie promowanie Przewodniczący Ko- głoby zmienić układ sił w rejonie polskiego wicepremiera Leszka Bal- bywając 54,7 proc. głosów. Gdyby nazistowskich symboli, ale „trolling” misji Europejskiej Je- konfliktu na wschodzie Ukrainy. cerowicza. głosowano dziś, to według badań rosyjskiej propagandy. W europar- an-Claude Juncker zdecydowanie Byłby to też – jak przekonuje była Jednak za faworyta wśród kan- Kijowskiego Międzynarodowego In- lamencie musieli jednak fotografie wykluczył w czwartek perspektywę doradczyni szefa Pentagonu – jasny dydatów na ewentualnego następcę stytutu Socjologii, zdobyłby jedynie schować. rychłego członkostwa Ukrainy w UE. sygnał dla Moskwy, że w przypadku Jaceniuka uchodzi Natalia Jareśko. 22,8 proc. Wystawa fotograficzna „Zwy- – Ukraina z pewnością nie zostanie eskalacji konfliktu na Ukrainie USA Według lokalnych mediów dostała Deputowany z Bloku Petra Po- cięstwo” to wspólny projekt telewizji członkiem Unii w ciągu najbliższych nie pozostaną obojętne. Farkas ona już taką propozycję i wstępnie roszenki (BPP), znany dziennikarz TSN i magazynu „Viva”. Bohaterami 20-25 lat – oświadczył, przemawia- podkreśliła jednocześnie, że USA wyraziła zgodę pod warunkiem, że Serhij Łeszczenko uważa, że głoso- są ludzie, którzy podczas działań bo- jąc w Hadze. Wyraził też przekona- przekazały już Ukrainie pomoc woj- samodzielnie dobierze członków wanie „armii prezydenta” nad wotum jowych na wschodzie Ukrainy stracili nie, że to samo dotyczy członkostwa skową o wartości 267 milionów do- swojego gabinetu „bez żadnej presji nieufności dla rządu premiera Jace- kończyny. Na fotografiach żołnierz Ukrainy w NATO. larów, a tylko w 2016 roku pomoc ta politycznej”. niuka pokazuje, że albo Poroszenko bez jednej nogi wykonuje skompliko- Przystąpienie do Unii Europej- ma osiągnąć wartość 300 milionów Urodzona w USA w rodzinie ukra- utracił wpływ na swoje skrzydło biz- waną figurę na rurze do tańca, inny skiej i NATO jest deklarowanym dolarów. ińskich imigrantów Jareśko otrzymała nesowe, co jest mało prawdopodob- w protezie zastępującej dłoń trzyma celem prozachodniego rządu w Kijo- Była doradczyni szefa ukraiński paszport dopiero w grudniu ne, albo... chodziło o spisek. – Po- kwiaty. Pokazują, że są zwycięzcami wie. Jednak obecnie – jak podkreśla Pentagonu: Ukraińców 2014 roku, gdy stanęła na czele re- roszenko był jego uczestnikiem lub nie tylko na polu walki, ale przede agencja DPA – z powodu wojny do- trzeba uzbroić. sortu finansów. Przedtem ponad 20 zakulisowo nim sterował. To tłuma- wszystkim w codziennych zmaga- mowej na wschodzie kraju nie ma co arb, 06.03.2016 lat pracowała dla amerykańskich fun- czyłoby, dlaczego dymisji premiera niach ze skutkami wojny. 7 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249)

Wśród nich znajduje się zdjęcie z Mińska próbuje się teraz zrzucić 21-letniego Wołodymyra Wasiano- winę na jego kraj – powiedział nie- wycza, który jako ochotnik od same- mieckiej agencji prasowej DPA. Na go początku brał udział w operacji pytanie, czy rząd w Berlinie zabiega „Most kultury” antyterrorystycznej. Nogę stracił na o względy Moskwy, odpowiedział: minie. Na fotografi ach pokazany jest „zdecydowanie tak”. jako zawodnik sztuk walki. Pozuje Niemieckie ministerstwo spraw bez koszuli, na klatce piersiowej zagranicznych odpiera tę krytykę. łączy ludzi i narody ma wytatuowana swastykę i czasz- – Nie może być mowy o tym, że kę ponad nią. Widnieje też napis: Berlin nadskakuje Moskwie – powie- Prawie rok czekaliśmy na kolejną wystawę z cyklu „Wierny do śmierci”. dział rzecznik MSZ Martin Schäfer. Ukraińska wystawa Podczas ostatnich rozmów prowa- „Most Kultury”, który już znalazł swoje miejsce w ży- z neonazistą jako bohaterem dzonych w sprawie uregulowania jeździ po świecie. konfl iktu na wschodzie Ukrainy szef ciu kulturalnym Lwowa i który jest niezwykle symbo- Anna Pawłowska, niemieckiej dyplomacji Frank-Walter liczny w określeniu stosunków polsko-ukraińskich, 11.03.2016 Steinmeier „trzeźwo ocenił” brak postępów we wcielaniu w życie miń- zwłaszcza na pograniczu kulturalnym, jakim było i jest Zastępca dowódcy bia- skich porozumień. – Nie robił żadnej nasze miasto z jego wielowiekową historią. łoruskich sił zbrojnych różnicy między tymi w Moskwie i powiedział, że integracja Ukrainy z tymi w Kijowie, którzy najwyraźniej JURIJ SMIRNOW NATO nie zagraża Białorusi. Taką w obecnej chwili nie są gotowi do tekst i zdjęcie opinię zastępca dowódcy sztabu podjęcia koniecznych kroków poli- generalnego białoruskiej armii gen. tycznych i pójścia na kompromis – Tym razem polska strona „Mostu Paweł Murawejko wygłosił w rozmo- zaznaczył Schäfer. Kultury” przedstawiła wystawę foto- wie z białoruską telewizją państwo- Andriej Mielnik zarzucił Berli- grafi czną pod tytułem „Nowy Świat” wą ONT. Jest to odmienna opinia od nowi, że wysyła Moskwie fałszywe Krzysztofa Zająca, członka Związku tej, którą ciągle wygłasza Moskwa, sygnały. – Te pojednawcze sygnały Polskich Artystów Fotografi ków i Fo- odnosząc się do tematu ewentual- z Berlina odbierane są jako oznaka toklubu RP. Jego prace eksponowa- nej integracji Ukrainy z NATO. słabości – stwierdził ukraiński am- ne były na ponad 80 międzynaro- - Współpraca Ukrainy z NATO basador. Mielnik ostrzegł zwłaszcza dowych salonach fotografi cznych w nie ma podtekstu prowokacji wobec przed ponownym przyjęciem Rosji 29 krajach. Artysta zorganizował też Białorusi. Trzeba podchodzić do tych do grona najbardziej wpływowych cztery wystawy indywidualne i dzie- procesów ze zrozumieniem. Natural- państw świata G7. – Dla Putina by- więtnaście problemowych wystaw nie państwa NATO są zainteresowa- łoby to może nawet ważniejsze niż zbiorowych. W 2015 roku w elimina- ne poszerzeniem koalicji. Jednak w zakończenie sankcji – zaznaczył. cjach krajowych został reprezentan- najbliższej perspektywie nie widzimy Ambasador Ukrainy w tem Polski na World Fhotographic poważnego wojskowego zagrożenia, Niemczech: Berlin nadska- CUP 2016 w czterech kategoriach. które mogłoby nadejść z terytorium kuje Moskwie. 12.03.2016 We Lwowie jego wystawę „Nowy Ukrainy – powiedział Murawejko. Świat” otwarto w Galerii Garyego Generał poruszył także kwestię Barack Obama we- Bowmana, który od lat aktywnie sąsiadujących z Białorusią krajów zwał strony konfl iktu współpracuje z Konsulatem Gene- NATO (Polska, Litwa, Łotwa). – Pań- na wschodzie Ukrainy do przestrze- ralnym RP i polskimi artystami. stwa te nie mają wobec Białorusi gania porozumień z Mińska – poin- Na otwarciu wystawy Stanisła- Konsul RP we Lwowie Sylwia Andujar-Piechowska i Krzysz- pretensji terytorialnych – mówił Mu- formowały służby prasowe Białego wa Zacharko-Łagowska wyraziła tof Zając rawejko. Domu i Kremla. wielką radość z nowego spotkania z Dowódca białoruskiej armii: Według Kremla Obama ponow- publicznością i artystami lwowskimi, rzystwie narodów europejskich. To nami jest bardzo dla nas ważne. Ukraina nie jest nie oświadczył, że strony konfl iktu którzy tłumnie wypełnili sale galerii. przekłada się nie tylko na politykę, „Most Kultury” to element budowania zagrożeniem. na wschodzie Ukrainy powinny prze- Krzysztof Zając przedstawił serię bezpieczeństwo, poziom życia, ale i właśnie tego porozumienia między Rusłan Szoszyn, strzegać porozumień rozejmowych. czarno-białych fotografi i artystycz- na kulturę, na porządek w przestrze- naszymi narodami. Kultura i sztuka 12.03.2016 Podkreślił też konieczność zapew- nych zrobionych w Kielcach, jego ni publicznej. W tym kontekście czło- łączy ludzi i narody”. nienia swobodnego dostępu obser- rodzinnym mieście. Przedstawione wiek czuje się bezpieczny, chociaż Profesor Orest Hołubeć podkre- Starania o pokojowe watorom OBWE do kontrolowanych są na fotografi ach Kielce współcze- tamte barierki i ekrany akustyczne ślił, że ten most porozumienia mamy rozwiązanie konfl iktu przez separatystów rejonów, w tym sne, nowe budownictwo i nowe roz- zabierają trochę naszej wolności. Ale budować z dwóch stron: „Kultura – to na wschodniej Ukrainie utknęły w granicy ukraińsko-rosyjskiej. Putin wiązania przestrzeni miejskiej, które warto ją oddać dla poczucia harmonii bardzo ważny element, który łączy martwym punkcie. Winą za to Berlin zaakcentował natomiast konieczność powstały w ostatnich 10-12 latach. i bezpieczeństwa wokół nas. Prawdą nasze narody. Robimy ten wspólny obarcza Kijów. Ambasador Ukrainy pełnego przestrzegania porozumień Z jednej strony, symbolizują postęp jest też to, że nowoczesność wcho- projekt już kilka lat i widzimy bardzo w Niemczech Andriej Mielnik zarzucił z Mińska przez stronę ukraińską. i nowoczesność, tempo zmian, któ- dzi bardzo agresywnie w prywatne pozytywny rezultat. Wystawa foto- rządowi Niemiec prowadzenie prze- Barack Obama rozmawiał z re nastąpiło w Polsce po wstąpieniu stanowisko człowieka, zasłania stare, grafi i Krzysztofa Zająca przedstawia sadnie przyjaznej Moskwie polityki. Władimirem Putinem do Unii Europejskiej. Przedstawiają zabytkowe, eliminuje zieleń, natural- jego jako bardzo interesującego, głę- – W rozmowach prowadzonych na o Ukrainie. nowe możliwości, które zaistniały ne stanowisko. Człowiek, zwłaszcza bokiego artystę. Niektóre zdjęcia są temat wcielenia w życie porozumień arb, 15.03.2016 przed Polską i jej obywatelami w no- starszego wieku, czuje się wyobco- po prostu fenomenalne. To nie insce- wej zjednoczonej Europie. Ale z innej wanym, zagubionym. Autor Krzysztof nizacja, ale sceny z realnego życia. strony, artysta wyraźnie podkreślił Zając wyraźnie podkreśla konfronta- Artysta wciąga widza w pokazaną dominację tej nowoczesności, tego cję samotnego człowieka z odhuma- przez siebie przestrzeń. Ma Krzysz- Firma w krakowie szkła i betonu, tych barierek i ekranów nizowaną urbanistyczną przestrzenią. tof Zając niezwykłe poczucie kom- ochronnych nad człowiekiem, który Dlatego treściowe przesłanie fotogra- pozycji. Przedstawione przez niego czuje się w tym wszystkim zagubiony, fi cznej opowieści Krzysztofa Zająca fotografi e artystyczne to prawdziwe, zatrudni samotny, wyrwany ze swojego świa- staje się precyzyjne i czytelne. Ale gustowne, wytworne dzieła sztuki”. ta. W tej nowej rzeczywistości nie ma wystawa jest również dokumentem, Obecni bardzo ciepło przywitali kucharza, osoby na zmywak i do sprzątania oraz po- miejsca na zieleń, przyrodę, ptaki… który tworzy efektowny wizerunek artystę i z wielkim zainteresowaniem kojowe. Wymagana komunikatywna znajomość języ- Artysta nie robił zdjęć inscenizacyj- prężnie rozwijającego się miasta, wysłuchali jego objaśnień do każdej nych, nie zapraszał specjalnie ludzi pokazuje jak wiele się zmieniło i jak fotografi i. ka polskiego; do pozowania. On chodził z aparatem wielki wysiłek został wykonany aby Projekt „Most Kultury” powstał z dwóch kelnerów, kelnerki i recepcjonistkę. Wymaga- fotografi cznym po nowych osiedlach przekształcić to zaniedbane kiedyś inicjatywy Jarosława Drozda, donie- Kielc i wybierał odpowiednie scenki, miejsce w nowoczesny miejski orga- dawna konsula generalnego RP we na bardzo dobra znajomość języka polskiego i an- momenty i zwykłych pojedynczych nizm. Nowy kielecki świat – nie tylko Lwowie, i dzięki zaangażowaniu Sta- gielskiego w mowie i piśmie. przechodniów na tle nowoczesnej funkcjonalny i bezpieczny – lecz tak- nisławy Zacharko-Łagowskiej, dyrek- architektury. W rezultacie powstał że bardzo piękny, co w fotografi ach tora Biura Wystaw Artystycznych w Oferta skierowana do osób uczących się lub studiu- dokument naszej epoki wypełniony Krzysztofa Zająca zostało bardzo Kielcach, oraz Oresta Hołubcia, pro- jących, najchętniej z Kartą Polaka. Nie zapewniamy głębokim sensem fi lozofi cznym. mocno zaakcentowane. We Lwowie fesora Akademii Sztuk Pięknych we Stanisława Zacharko-Łagowska na „Moście Kultury” zawsze czuje się Lwowie. Wiele serca i czasu poświę- mieszkania. podkreśliła, że razem z autorem jak w domu. Poznałam na tych wy- cił temu projektowi konsul Andrzej Zainteresowanych prosimy o CV ze zdjęciem na ma- tych zdjęć chcieli pokazać ukraiń- stawach dużo miłych ludzi. Bardzo Słomski, który od niedawna pracuje ila: [email protected] skiemu odbiorcy „nowe nasze osie- chcemy z nimi się porozumieć. Język już na innej placówce dyplomatycz- dla zbudowane w ciągu ostatnich 12 nie stanowi żadnego problemu, kiedy nej, więc nowym koordynatorem pro- W treści maila proszę podać wybrane stanowisko, lat dzięki wsparciu Unii Europejskiej wyczuwamy wzajemne pozytywne jektu z ramienia Konsulatu General- odpowiemy na wybrane zgłoszenia. i Ukraińcom też warto walczyć o to, emocje, mamy podobną mentalność, nego RP we Lwowie wystąpiła konsul żeby znaleźć się w szerokim towa- charaktery. Porozumienie między Sylwia Andujar-Piechowska. 8 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Polacy i Litwini coraz (Pół)okrągły stół mniej wiedzą o sobie Polska telewizja była do niedawna oknem na świat. Mamy intelektualistów litewskich, którzy przyznają, że polsko-litewski wiedzę o świecie czerpali z telewizji polskiej. A obecnie tu jest 40-50 kanałów rosyjskich, polskich w ogóle nie W Wilnie na zaproszenie strony litewskiej ma. Nie ma żadnej obecności polskiej na Litwie, a Pola- cy na Litwie są przedstawiani jako problem, jako balast. odbyło się forum dziennikarzy z Polski z Edytą Maksymowicz, nieistotna, że sprawa liter pol- i Litwy. Po uroczystym rozpoczęciu miał redaktor naczelną portalu skich, tabliczek jest wykorzy- Wilnoteka rozmawiał Woj- stywana przez polityków… się odbyć polsko-litewski okrągły stół. ciech Jankowski. Totalnie się z tym nie zgadzam! Nie jest ważne? Część społeczeń- Lecz to co nastąpiło, raczej trzeba na- Jak Pani ocenia okrągły stwa czuje się wykluczona. Ma stół polsko-litewski? ogromny żal. Ma pretensje do Litwy. zwać stołem (pół)okrągłym polsko-litew- Dobrze, że takie spotkanie się I wtedy mówimy, że Polacy Litwy są odbyło. Dobrze, że to strona litewska podatni na rosyjską propagandę, że skim albo nawet stołem polsko-polskim. zainicjowała – to trzeba im oddać. są zrusyfikowani. Przepraszam, ale Są na Litwie środowiska zaintereso- Litwie nic się nie stanie, nie zubożeje, wane w lepszych relacjach: telewizja nie będzie wojny na Litwie, Litwa nie litewska czy Pan Rimvydas Valatka, zginie, jeżeli moje nazwisko będzie redaktor naczelny tygodnika Veidas wpisane „Maksymowicz” a nie, jak – on jest znany w środowisku polsko- teraz, „Maksimovič”. litewskim, on zawsze optował za ści- To jest takie ważne, żeby ślejszymi kontaktami między Polską w paszporcie nazwisko było a Litwą. Był obecny jeszcze prezes napisane po polsku? radia i telewizji i minister Linas Linke- Dla mnie to jest ważne! W tej vičius. Tylko że mi brakowało przed- chwili Litwa rozważa, czy wprowadzić stawicieli tych najbardziej „mainstre- do litewskiego alfabetu trzy litery. Li- amowych” mediów – tych, które naj- twa się zastanawia i jest możliwe, że bardziej zaogniają tę sytuację. Z nimi w czasie wiosennej sesji zaakceptuje należało by porozmawiać, dlaczego te trzy litery. Będziemy pisali „w”, „x” i tak jest, dlaczego oni zachowują się „y”, więc zyskam dwie litery, ale dalej tak, a nie inaczej! Brakowało mi Delfi, będę miała „č” a nie „cz”. Ja jestem Lietuvos Rytas. Może nie chciejmy za pełną akceptacją. Mi nie będzie wszystkiego naraz, może to będzie przeszkadzało, jeśli będzie litewska się odbywało małymi krokami i cos z wersja i na drugiej stronie polska. tego wyniknie. Ja chcę mieć możliwość korzystania Druga konkluzja jest taka, że obie z polskiej wersji. Powiedzmy sobie strony mówią o zagrożeniu rosyjskim. szczerze, nie wszyscy to przyjmą. Ono istnieje. Czy to jest kwestia bez- Ludzie już się pogodzili, minęło 25 pośredniego ataku, zajęcia teryto- lat. Nie wszystkich będzie stać, żeby Czesław Okińczyc – prezes Radia Znad Wilii (od lewej), Katarzyna Gójska-Hejke – Gaze- rium, jak na Ukrainie – tu może nie zmieniać wszystkie dokumenty – wła- ta Polska, Rafał Dzięciołowski – Narodowa Rada Rozwoju, Mirosław Juchniewicz – dyr. wszyscy się z tym zgadzają, ale na snościowe na mieszkania, domy, sa- gen. Radia Znad Wilii pewno istnieje niebezpieczeństwo mochody, prawo jazdy. To będą duże „zajęcia kulturowego”. Ono właści- koszty. Nie wierzę, że Litwa zrobi to Wojciech Jankowski twy Linas Linkevičius, który między współczesnych zapisach litewskich wie już zaistniało. Już ta część Litwy nieodpłatnie. Nie wszystkich będzie tekst i zdjęcie innymi zauważył, że Polacy z Litwy nie posiada litery „ö” w nazwisku, została przejęta, już Polacy na Litwie stać. Nie wszyscy skorzystają z takiej są odbiorcami rosyjskich mediów jako niezgodnej z litewskim alfabe- w jakiejś części zostali przejęci przez możliwości. Ale ona powinna być! Lu- Forum odbyło się 10 marca z i propagandy. W spotkaniu brali tem. mass media rosyjskie. Cały czas ta dzie będą mogli sobie wybrać: będę inicjatywy litewskich mediów. Po- udział dziennikarze z Gazety Pol- Agnieszka Filipiak, korespon- ekspansja się odbywa. Tego nie da chciała – to zmienię, nie będę chcia- śród nich były najważniejsze tytuły skiej, Rzeczypospolitej, Gazety Wy- dentka Gazety Wyborczej wyraziła się zanegować. Nareszcie obie stro- ła – nie zmienię. To byłby duży gest, internetowe: Delfi i Lietuvos Rytas borczej, Nowej Europy Wschodniej, zdziwienie przebiegiem spotkania: ny to przyznają i zaczynają mówić o gdyby wszystkie litery można było- oraz Litewskie Narodowe Radio i Te- Polskiego Radia i Polskiej Telewizji. „Bardzo dziękuję za zaproszenie. tym, jak z tego wyjść. Ważne jest to, by zapisywać. Ale nie nazwiska są lewizja. Na uroczystym otwarciu był W czasie spotkania padło wiele Bałam się, że ze strony polskiej nas że Polaków litewskich nie można spy- najważniejsze – akceptacja polskiej obecny prezydent Valdas Adamkus, ważnych słów. Dominowała w niej będzie za mało, ale dziwię się, że chać na margines, bo to jest ogromna społeczności jako normalnej części który w 2008 roku poleciał z Lechem strona polska, odwołując się do strona litewska wysyła list, zaprasza część litewskiego społeczeństwa. litewskiego społeczeństwa, żeby nie Kaczyńskim do Gruzji. Redaktor konkretnych problemów i zagad- i nie ma tu tych, którzy się pod tym Polacy na Litwie stanowią 7% spo- było lituanizacji. Procesy asymilacyj- naczelny Gazety Polskiej Tomasz nień w relacjach polsko-litewskich. listem podpisali”. Korespondentka łeczeństwa. Jeżeli nie zajmiemy się ne będą trwały i polska społeczność Sakiewicz wręczył Adamkusowi Renata Widtman z Radia znad Wilii oczekiwała obecności dziennikarzy z tym, nie pochylimy – a to powinna będzie zawsze się kurczyła, ale zo- książkę „Testament I Rzeczypospo- zauważyła, że: „Bardzo często w wiodących portali Delfi i Lietuvos Ry- Litwa uczynić – jeżeli Litwa nie wy- stawmy to naturalnemu biegowi, a litej”. Były prezydent Litwy powie- Polsce Litwa jest postrzegana po- tas, którzy nie pojawili się na panelu. ciągnie tej dłoni, to będzie spychać nie wprowadzanym na siłę mechani- dział, że widzi na okładce książki przez pryzmat problemów litewskich Zaangażowanie strony litewskiej top- w wiadomym kierunku. Oni nigdy nie zmom. To tylko powoduje zniechęce- człowieka, który zrobił najwięcej dla Polaków. Uważam, że za mało jest niało coraz bardziej. W czasie dru- będą Litwinami. Oni już nie są do koń- nie, żal i frustrację Polaków na Litwie. odbudowania dobrych stosunków w informacji szerszej o Litwie”. giego panelu trwała bardzo ciekawa ca Polakami. Już się nie do końca nimi To nie jest potrzebne ani Litwie, ani regionie. Tą osobą jest śp. Lech Ka- Wypowiedzi litewskie były ogól- dyskusja… polsko-polska. czują, bo tę tożsamość już zatracili. Polsce. Dziś bardzo mi się podobała czyński. Unosił się nad zebranymi niejsze, stroniące od konkretów. Oprawa wydarzenia była nad- To jest ta część najbardziej podatna jedna z wypowiedzi, że na tym traci zmartwychwstały duch współpracy Brakowało w przeważającej części zwyczajna. Forum odbyło się w naj- na rosyjskie wpływy. Bardzo ważne, i Polska, i Litwa, a korzysta na tym państw Międzymorza, współpracy wypowiedzi szerszej perspektywy droższym hotelu Wilna Nauritis, co że Polacy na Litwie powiedzieli: Litwi- tylko Rosja. Litwy, Białorusi i Ukrainy oraz idei i faktycznej troski o relacje Polski i świadczyłoby o jego randze. Trudno ni, kochani bracia! Pójdźmy wszyscy Dziś redaktor Gójska-Hej- mesjanizmu. To co nastąpiło dalej, Litwy. Rzadko pojawiały się w nich zrozumieć, czemu byli nieobecni razem po rozum do głowy i pochylmy ke powiedziała, że gdyby nie należy określić kolokwializmem „do- takie określenia jak „rosyjska pro- przedstawiciele polskich mediów się nad tymi problemami. Naprawdę zmieniła się wewnętrzna poli- brze żarło i zdechło”. paganda”, „rosyjskie zagrożenie”. z Litwy, takich jak Kurier Wileński nie stać ani Polski, ani Litwy, by zaj- tyka Litwy, to w chwili, gdy Li- Kolejnym punktem forum były Stronę litewską ratowało zaanga- czy portal L24. To wydarzenie bę- mować się trzema literkami. Piszmy twa potrzebowała by pomocy panele „Status quo współpracy me- żowanie uważanego za polonofila dzie miało swoją wagę w relacjach z polskimi znakami, zawieśmy tabli- Polski, w Polsce rozgorzała diów Litwy i Polski oraz wspólne Rimvydasa Valatka, który poruszył polsko-litewskich, o ile pociągnie za ce i naprawdę wyrwijmy z rąk broń by się dyskusja, czy w ogóle działania na rzecz realizacji hasła sprawę pisowni polskich nazwisk. sobą kolejne spotkania, które staną wszystkim nacjonalistom. Zabierzmy Litwinom pomagać. Więcej Polski na Litwie i Litwy w Pol- Zwrócił uwagę na to, że polityka ję- się prawdziwymi debatami, a nie im to pole, w którym bardzo dobrze Sporo racji w tym jest. Myślę, że sce” i „Współpraca polsko-litewskich zykowa Litwy doprowadza do takich punktami w kalendarzu dyploma- orzą. I zabierzmy też argumenty ro- pożądana jest sytuacja, kiedy nie bę- mediów w kontekście informacyjnej absurdów, że jeden z ważniejszych tycznym. Polskie głosy świadczą o syjskiej propagandzie. dzie pytania „czy pomagamy Litwie?”, agresji Rosji”. Pierwszy panel otwo- działaczy litewskich z 20-lecia mię- tym, że tematów do przedyskutowa- Niektórzy komentują tę tylko od razu, bez pytania Polska zaj- rzył minister spraw zagranicznych Li- dzywojennego Michał Römer we nia jest bardzo dużo. kwestię, że jest ona zupełnie mie konkretną pozycję, ale nad tym 9 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) trzeba dokładnie pracować. To nie są niedźwiedzie, albo że czołgi tu stoją – Litwie, a Polacy na Litwie są przed- zmuszony do tego. Jego Litwa sama skie szkoły mają taką tradycję. Od problemy tylko na Litwie. W Polsce czasem ktoś pomyli Wilno z Lwowem, stawiani jako problem, jako balast. wpycha w taką sytuację, że Toma- bardzo dawna prowadzą takie rozbu- wiedzy o Litwie, o Polakach na Litwie Litwę z Ukrainą. Ja nie chcę, żeby to Polacy są, prawdę mówiąc, najmniej szewski musi zabiegać o rosyjską dowane studniówki. To są też spotka- jest mało, jest przekłamana, nikt się była „wiedza rewizjonistyczna”, to nie wykształconą społecznością na Li- społeczność, bo to są jego wyborcy. nia absolwentów, a klasy maturalne tym nie interesuje. I to nie jest tak, byłoby dobre, ale brakuje pozytywnej twie, ale takie są zaszłości historycz- Jak każdy polityk, on chce wygrywać i przedmaturalne muszą przygoto- że jedynym problemem są Polacy na informacji o Litwie. I odwrotnie – dziś ne. Tylko się mówi „Polacy to są ci wybory… wać kabarety, które śmieszą, bawią Litwie. Problemów jest bardzo dużo i zresztą pan z litewskiej telewizji ko- od roli”, chłopi, piąta kolumna, która Z tego wynika, że gdy- wszystkich. Przychodzą ludzie, któ- nad nimi trzeba pracować. Żeby jeśli mercyjnej przyznał, że jego nie inte- stoi murem za posłem Waldemarem by na Litwie był inny próg rzy ukończyli szkołę 20, 30 lat temu. zaistnieje taka sytuacja, gdzie po- resuje informacja o Polsce. I myślę, Tomaszewskim. Litwini mają dużo wyborczy, tego polsko-ro- Przychodzi 300-400 osób. I myśmy trzebna będzie pomoc Polski, Polska że komercyjne media nie interesuje zastrzeżeń do Akcji Wyborczej Pola- syjskiego romansu by nie uznali, że nie można tego zamykać w nie będzie się zastanawiała. Żeby informacja o Polsce. było? szkołach jedynie, a zrobić na szerszą było tak, że Litwa od razu stanie po Zgadza się Pani z taką Mam taką nadzieję, że ta współ- skalę. W zeszłym roku publiczność stronie Polski, a Polska po stronie Li- tezą, która padła dziś, że te praca wynika z dość ograniczonego dobrze to przyjęła. W tym roku peł- twy. I to jest dla nas ważne zadanie, dwa narody coraz bardziej pola widzenia i z położenia, w jakie ny sukces. Było 600 osób na sali. żebyśmy to wypracowali. się oddalają? Litewski jest został wepchnięty. Ja chcę w to wie- Zaprezentowało się sześć zespołów Czego w Polsce nie wie- trudny, rzadko kiedy Polacy rzyć, bo to byłoby tragiczne, gdyby szkolnych. Wszyscy się świetnie ba- my o Litwie, a powinniśmy mówią po litewsku i coraz jeden z najwyrazistszych polskich wili i błagali „róbcie to dalej!”. Trze- wiedzieć? mniej Litwinów zna polski. polityków na Litwie był pod wpływem ba szukać takich fajnych inicjatyw Coraz częściej spotykam się z Tu w Wilnie językiem numer Rosji. Zatem zabierzmy mu z rąk skierowanych do młodzieży. Wtedy totalną niewiedzą na temat Litwy 2 i 3 są rosyjski i angielski. broń! nie będą siedzieli przy komputerach i Polaków na Litwie. Jest jeszcze Polszczyzna jest coraz bar- Pozwólmy funkcjonować tym i przeglądali rosyjskie strony, a będą gorzej, niż było, bo w latach 90. było dziej spychana. trzem szkołom w Wilnie. Co to za promowali polską kulturę. Mam na to zainteresowanie wszystkim nowym, Tak. Doniedawna, ja to pamię- problem? Niech te szkoły będą o dowód. W zeszłym roku portal Wilno- a rozpad Związku Radzieckiego, po- tam, 20 lat temu w Wilnie częściej 30% mniej wypełnione, niż litewskie. teka zorganizował Kabareton i wtedy wstanie państw bałtyckich był czymś mówiło się po polsku, nie po rosyjsku. Dajmy funkcjonować polskim szko- zaprezentowano wiele rzeczy z tele- Archiwum prywatne Edyty Maksymowicz ciekawym, ludzie się tym interesowa- Teraz jest sytuacja odwrotna. Poza Edyta Maksymowicz łom na Litwie i zawieszać polskie ta- wizji rosyjskiej. Powiedzieliśmy w tym li. Wówczas jeszcze były silne więzi tym wielu Litwinów znało język pol- bliczki. Dajmy zapisać polskie nazwi- roku, że nie przyznamy za to punk- rodzinne. Pokolenie repatriantów ski. Spotykałam takich ludzi. Teraz to ków na Litwie, ale jeżeli mamy coś do sko. Obniżmy próg wyborczy i okaże tów, i nie było praktycznie żadnych z lat 50. jeszcze żyło. Dziadkowie, pokolenie wymarło. Obecnie nie zna- udowodnienia, to udowodnijmy. Pań- się, że Tomaszewski nie ma o czym zapożyczeń z rosyjskiej telewizji. babcie, wujkowie, ciocie znowu się ją, nie mają ani potrzeby, ani ochoty. stwo litewskie stać chyba na to, żeby mówić! To Litwini przez zacietrzewie- Było bardzo dużo własnej twórczo- spotkali… Teraz to pokolenie wymar- Dlaczego Litwini znali? Nie tylko dla- pokazać konkrety, a nie „wydaje nam nie powodują taką właśnie sytuację. ści, nie zawsze doskonałej, ale wła- ło i te więzi osłabły. Już nie ma tych tego, że pożenili się z Polkami. Była się”. Jeżeli mówimy, że Akcja Wybor- Łatwo jest mówić, że to agent rosyj- snej! I były zapożyczenia z polskich ciągot, że „moja babcia mieszka na telewizja polska, która była oknem na cza Polaków na Litwie dogaduje się ski, ale niczego mu nie udowodniono kabaretów. I to jest sukces! Młodzież Wileńszczyźnie, pojadę do niej, moja świat. Teraz mamy redaktora Valatkę, z Rosjanami, to jest proste rozwiąza- ani niczego nie zrobiono, by zmienić bawiła się kapitalnie. To była jedna z w Warszawie, pojadę do niej”. To już czy profesora Bumblauskasa, którzy nie: obniżmy próg procentowy. Jeżeli sytuację. nielicznych imprez w Domu Polskim się skończyło. Polska nic nie wie ani przyznają, że oni wiedzę o świecie, będą 2% lub nie będzie w ogóle, a Polacy na Litwie żyją nie w Wilnie, gdzie zabrakło biletów. Lu- o teatrze, ani o tym, co się je na Li- o Zachodzie, czerpali z telewizji pol- Tomaszewski będzie się nadal bratał tylko polityką. Dziś odbył się dzie stali i błagali: „wpuście nas na twie. W Polsce się myśli, że tu cho- skiej. A obecnie tu jest 40-50 kanałów z Rosjanami, to faktycznie będzie kabareton! salę, chcemy to obejrzeć!”. dzą niedźwiedzie. Naprawdę spotka- rosyjskich, polskich w ogóle nie ma. to znaczyło, że jest piątą kolumną i Kabareton to festiwal humoru Gratuluję inicjatywy i dzię- łam się z wypowiedzią, że tu są białe Nie ma żadnej obecności polskiej na agentem moskiewskim. Dziś on jest studniówkowego. W Wilnie tylko pol- kuję za rozmowę!

ten kraj jest dla nich przyjazny i że jak rozwijają się samorządy w Pol- Polska zawsze przyjdzie Litwie z pomocą oni tu mogą czuć się, jak u siebie w sce. W każdym razie za mało jest w O forum polsko-litewskim i grożenia z zewnątrz Polska będzie sytuacja, którą Polacy na Li- domu, bo są u siebie w domu. Byli Polsce wiedzy o Litwie i za mało jest o Radiu znad Wilii opowia- pierwszym krajem, który przyjdzie twie określają jako złą, to w przez wieki, przez wiele pokoleń. wiedzy na Litwie o Polsce. dał prezes radia CZESŁAW Litwie z pomocą. My tu na Litwie mu- razie sytuacji zagrożenia dla Tylko trzeba mieć dobrą wolę. Co słychać w Radiu znad OKIŃCZYC. Rozmawiał WOJ- simy stworzyć taką sytuację komfor- Litwy, w Polsce może paść Dziś padły takie słowa, że Wilii? CIECH JANKOWSKI. tową dla Polaków, żeby Polska bez pytanie, czy warto Litwie w Polska i Litwa w ciągu tych W przyszłym roku radio będzie żadnych wahań przyszła z pomocą. ogóle pomagać? ponad 20 lat oddaliły się od obchodzić 25. urodziny. Jesteśmy Jak ocenia Pan forum Żeby ona nie analizowała, pomagać Wypowiedź Pani Gójskiej-Hejke siebie, że coraz mniej wiemy dumni z tego projektu, bo słucha nas polsko-litewskie? Litwie czy nie. A stworzyć to można była bardzo mocna i sprawiedliwa. o sobie. Czy zgadza się Pan ponad 50 tysięcy osób. Stworzyliśmy Przede wszystkim ważne jest, że tylko wówczas, gdy na Litwie będzie Na pewno to trwa zbyt długo po z tą opinią? też portal internetowy, który w ciągu litewscy dziennikarze usłyszeli po- stworzony komfort dla polskiej mniej- stronie litewskiej, ta analiza – czy Politycznie faktycznie się odda- roku odwiedza ponad półtora miliona gląd polskich dziennikarzy, pogląd na szości narodowej. Rządy wszystkich coś trzeba zrobić dla Polaków. Taka lamy. Ważnym też jest poznawanie osób. Ostatnio uruchomiliśmy radio sytuację w regionie. Koledzy mówili państw muszą dla mniejszości naro- sytuacja może nastąpić, ja jednak się nawzajem, bo Litwa to nie tylko internetowe dla młodzieży Radio do kolegów. Tłumaczyli, jak ważną dowych stwarzać takie warunki, że do końca nie wierzę w nią. Sądzę, Wilno i Ostra Brama, to większy Fun i to jest prawdziwy „fun”, robiony sprawą są zawirowania wokół spraw jeżeli one o coś proszą, to trzeba im że Polska zawsze przyjdzie Litwie obszar niż Wileńszczyzna. Obszar przez harcerzy tu na Wileńszczyź- polskiej mniejszości narodowej na Li- dać 10 proc. więcej, bo to dla każ- z pomocą, gdy będzie zagrożona. turystycznie bardzo ciekawy i eko- nie. To jest radio dla młodych ludzi, twie, że tematy, które ciągle staramy dego kraju jest wartość ponadnaro- I to niezależnie od tego, jaką jest nomicznie. W każdym razie Litwę robione przez młodych ludzi, które się podejmować na Litwie i które od dowa. Wielokulturowość państwa to obecnie sytuacja polskiej mniejszo- trzeba poznawać aktywniej. Dla Li- pomoże nabrać im więcej odwagi lat nie są realizowane, będą rzutować jest siła tego państwa. ści. Ale to nie jest problem Polski, to twinów Polska to też jest kraj, który przy mikrofonie i w publicznym prze- na stosunki dwustronne. Na pewno Czy zgadza się Pan z wy- jest problem Litwy. Litwa musi wyko- trzeba zwiedzić, poznać. To już nie mawianiu. To jest tworzenie obywa- strona litewska zdaje sobie sprawę, powiedzią redaktor Gójskiej- nać swoją pracę domową i pokazać jest tylko Warszawa i Kraków. Wi- telskiego społeczeństwa… że w sytuacji bezpośredniego za- Hejke, że jeżeli nie zmieni się państwu polskiemu i Polakom, że dzimy jak rozwijają się inne miasta, Dziękuję za rozmowę. Polska ma swoje fantastyczne momenty w sporcie, w polityce i w innych dziedzinach życia z RIMVYDASEM VALATKą, I tak, i nie. Mój kolega z Telewizji tylko o Polsce. Ale następuje rutyna czynie i w innych miejscach wybrali redaktorem naczelnym ty- Litewskiej mówił, że dla Litwinów wy- i stagnacja w naszym myśleniu o by Europę, nie Rosję. Nasi politycy, i godnika Veidas, rozmawiał darzenia w Polsce nie są ciekawe. To sobie i to spotkanie ma zniweczyć tę z lewicy, i z prawicy, myślą, że ludzie WOJCIECH JANKOWSKI. nieprawda. To jest ciekawe, i w moim stagnację w naszych głowach. w Solecznikach są w strefi e wpływów tygodniku wszyscy komentatorzy Dziś pojawiła się diagno- Rosji. I my tu dziś tak mówiliśmy. Może Jak ocenia Pan forum to Polacy: Aleksander Radczenko, za strony polskiej, że niebez- tak jest, ale gdyby armia rosyjska we- polsko-litewskie? Zygmunt Kolonowski, Jacek Komar, piecznym czynnikiem w na- szła na Litwę, to myślę, że byłoby tak Jedni mogą powiedzieć, że nie Andrzej Pukszto i inni. Moi czytelnicy szych relacjach jest rosyjska jak w powieściach Józefa Mackiewi- było żadnych zmian. Z drugiej strony czytają komentarze polskich dzienni- propaganda i rosyjski wpływ. cza, który mieszkał niedaleko Wilna i myślę, że to jest bardzo dobre spotka- karzy. Wydaje mi się, że następuje Czy to jest słuszna diagno- w jego powieściach jest dużo prawdy. nie. Spotkaliśmy się po 20 czy nawet Jankowski Wojciech tu stagnacja w myśleniu, niestety. za? Czy może Polacy przesa- Myślenie schematyczne, rutyna po 25 latach. To nowe pokolenie dzien- Rimvydas Valatka Gdy byłem dzieckiem, to na Litwie dzają? nie są dobre, gdy mówimy o miesz- nikarzy z Polski i Litwy tu się spotkało. Byłoby źle, gdyby to spotkanie mówili tak: „kurica nie ptica, Polska Formalnie tak! Nieformalnie – kających tu ludziach. Jutro odbędzie Wymieniliśmy się kontaktami i w przy- było pierwszym i ostatnim, a jeśli nie zagranica”. To nieprawda. Pol- uważam, że wszyscy ludzie na Litwie się tu święto narodowe. Polacy, Ro- szłości będziemy jeszcze rozmawiać. będziemy to kontynuować, to będzie ska ma swoje fantastyczne momen- i w Polsce to są ludzie Europy, nie sjanie i Litwini to obywatele Litwy. I Będziemy konsultować się odnośnie wspaniale. ty w sporcie, w polityce i w innych Wschodu. To są ludzie Zachodu. For- Polacy wyjdą na ulice z fl agami Litwy. naszej wiedzy o tym, co dzieje się Czy zgadza się Pan z opi- dziedzinach życia. Tomas Pačėsas malnie tak – ludzie włączają rosyjską To wspaniałe – 26 lat temu to było nie w Polsce i na Litwie. Myślę, że to co nią, że Polska i Litwa się od- był trenerem koszykówki w Gdyni. telewizję, ale gdyby musieli decydo- do pomyślenia. Jest dużo Polaków, mówię, jest utopią, ale w naszej pracy dalają i coraz mniej wiedzą Mieszkał w Polsce dwanaście lat. To wać: Europa albo Rosja, myślę, że którzy mówią o Litwie jak o ojczyźnie utopia jest metodą pracy [śmiech]. o sobie? jest teraz wielki fan Polski. On mówi wszyscy w Solecznikach, Niemen- – i to jest dobre. 10 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Przegląd prasy polskiej na Ukrainie opracował przyjacielem Władem po raz kolejny języka polskiego, kultury polskiej. Ma nadał bengalskiemu status języka ortograficzny, sprawdzający umiejęt- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI odnaleźli pamiątki po zniszczonym on być miejscem aktywnego dialogu urzędowego. ność czytania ze zrozumieniem, wy- przez komunistów starym polskim europejskiego. Każdego roku Międzynarodowy powiedź pisemną na wybrany temat W dawnym Płoskirowie cmentarzu w Winnicy. Dawna polska Słowo Polskie Dzień Języka Ojczystego przypomi- oraz rozmowę z komisją, w oparciu o i Żytomierzu uczczono nekropolia znajduje się w centrum na o tym, jak ważne jest zachowa- przeczytane lektury. Żołnierzy Wyklętych miasta przy skrzyżowaniu łączą- Mieli zostać bezimienni, nie językowej różnorodności świata Najlepsze wyniki uzyskały: Ilona 27 lutego Klub Inteligencji Polskiej cym ulicy Soborna, Szosa Chmiel- zostali nieśmiertelni oraz zwrócenie uwagi na chronienie Poselużna z Czortkowa, Anna My- „Serwus” z Chmielnickiego zorgani- nicka i Pirogowa. Jeszcze w 1936 Nie dajmy zginąć poległym... różnorodności językowej, bezpo- roniuk i Julia Kudłaj z Kowla. Wyżej zował spotkanie, poświęcone pamię- roku znajdowały się na niej kwatery Zbigniew Herbert średnio związanej z problemem wymienione osoby wezmą udział w ci Żołnierzy Wyklętych – uczestników zmarłych Podolan, w większości 1 marca Polacy obchodzą Naro- wymierania języków i kultur. Warto ogólnoukraińskim etapie olimpiady, antykomunistycznego ruchu zbrojne- Polaków. W tymże roku po decyzji dowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wy- pamiętać, że to jednak język ojczy- który odbędzie się w dniach 13–14 go po II wojnie światowej. władz miejskich cmentarz zrównano klętych”. Data 1 marca nie jest przy- sty ma na nas największy wpływ. To marca w Chmielnickim. Dziękujemy Przemówienie powitalne wygło- z ziemią i dołączono go do terenu padkowa. Tego dnia w 1951 roku w w nim przez całe życie myślimy, a wszystkim uczestnikom, gratuluje- sił Sergiusz Tołstichin, jeden z za- parku miejskiego. mokotowskim więzieniu komuniści nawet... śnimy. my zwycięzcom i życzymy dalszych łożycieli nowej organizacji polskiej Rok później w pobliżu zachodniej strzałem w tył głowy zamordowali Dziś najwięcej ludzi – ponad sukcesów. Szczególne słowa uzna- na Podolu. Nie obyło się też bez części cmentarza NKWD zaczęło przywódców IV Zarządu Zrzesze- 1,7 miliarda – posługuje się języ- nia kierujemy do jury, w którego krótkiego programu artystycznego. grzebać w masowych mogiłach ofia- nia Wolność i Niezawisłość – Łuka- kiem angielskim. Drugie miejsce skład weszli nauczyciele języka Zespół Rozmaryn wykonał pieśni ry represji politycznych. Łącznie w sza Cieplińskiego („Pług”, „Ludwik”) zajmuje chiński, którego obecnie polskiego: Julia Wasejko, Natalia wojenne: „Rozkwitały pąki białych Winnicy po rozstrzelaniu na podwór- i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni używa około 1,4 miliarda ludzi. W Ciołyk, Dorota Prążyńska, Marianna róż” i „Wojenko, wojenko”. ku NKWD (dzisiaj ten teren zajmuje ostatnie kierownictwo ostatniej ogól- pierwszej dziesiątce znalazły się Seroka, Mieczysław Łazuk i Wie- Szczegółowo o Żołnierzach SBU) w pobliżu miejskiego parku nopolskiej konspiracji kontynuującej również: hindi, arabski, hiszpań- sław Pisarski. Wyklętych opowiedzieli zaproszeni pogrzebano ponad 10 tys. ludzi, nie- od 1945 roku dzieło Armii Krajowej. ski, francuski, rosyjski, portugalski, monitor-press.com goście z Winnicy – Jerzy Wójcicki, których nawet żywcem. Na terenie Żołnierze podziemia niepodległo- bengalski i japoński. Szacuje się, że redaktor naczelny gazety „Słowo parku w „dołach śmierci” pogrzebano ściowego i antykomunistycznego, polski jest językiem ojczystym około Formalizowano Polskie”, prezes Stowarzyszenia ponad 2 tys. osób, w tym ponad 150 stawiający opór sowietyzacji Polski 45 milionów ludzi. W różnym stop- „stosunki partnerskie” „Kresowiacy” oraz Krzysztof Berg, kobiet. Resztę w tajemnicy chowano i podporządkowaniu jej ZSRR w niu zna go niemal 50 milionów ludzi pomiędzy Żmerynką wolontariusz z Poznania. Pierwszy w dwóch innych miejscach – kilometr latach 1944-1963 walczyli o wol- na świecie. a Sędziszowem Małopolskim przy pomocy ciekawej prezentacji dalej w kierunku Litynia i na starym ną Polskę, a byli mordowani przez Dbanie o mowę ojczystą jest W dniach 27–28 lutego delega- multimedialnej przedstawił informa- cmentarzu prawosławnym, naprze- sowietów i komunistów polskich. W szczególnie ważne obecnie, kiedy cja miasta Żmerynki (obw. winnicki) cję o Polakach, którzy z bronią w ciwko katolickiego. PRL-u „wyklętych” skazano na nie- coraz więcej dzieci jest wychowy- po raz kolejny odwiedziła Sędziszów ręku stanęli przeciwko sowieckiej - Podczas naszej sobotniej „kwe- pamięć. wanych na obywateli świata, którzy Małopolski (woj. podkarpackie) w okupacji ich ojczyzny i marionetko- rendy” znaleźliśmy ślady po świeżo Dzięki Polskiemu Instytuto- płynnie posługują się kilkoma ję- celu sfinalizowania podpisania umo- wemu PKWN, działania którego były rozkopanej mogile. Wywnioskowa- wi Pamięci Narodowej uczniowie zykami. W naszym przypadku jak wy partnerskiej. starannie reżyserowane w Moskwie. liśmy to po dużej ilości starej cegły, szkoły średniej w Uładówce dowie- najbardziej dotyczy to miłośników Podczas sesji Rady Miejskiej od- Wielu Niezłomnych zostało areszto- rozrzuconej niedaleko jeziora. Zna- dzieli się więcej o walce żołnierzy języka polskiego na Ukrainie, którzy było ważne wydarzenie – podpisanie wanych, część z nich trafiła na Sy- leźliśmy także fragment kamiennego polskiego podziemia antykomuni- na co dzień często używają trzech umowy międzynarodowej miedzy bir i do więzień NKWD i UB, gdzie krzyża z literą P oraz część postu- stycznego i antysowieckiego. W języków – ukraińskiego, rosyjskiego miastami partnerskimi Żmerynka – wskutek wyroków sądów PRL stracili mentu od nagrobka – opowiedział ramach lekcji historii najnowszej i polskiego. Sędziszów Małopolski. W trakcie życie. W ciągu dziesięcioleci pamięć Bogdan Wengluk. odbyło się zajęcie z uczniami, po- Tak dzieje się na przykład w spotkania burmistrz Sędziszowa Bo- o Wyklętych była zakazana i wytarta Zorganizowana wcześniej ekspe- święcone Żołnierzom Wyklętym. rejonie borodiańskim obwodu kijow- gusław Kmieć oraz prezydent miasta z oficjalnej polskiej historii. dycja winnickich historyków potwier- Temat ten jest trudny pod wzglę- skiego, będącym miejscem stałe- Żmerynka Anatolij Kusznir poruszyli Uczestnicy sobotniego spotkania dziła, że na terenie byłego cmentarza dem emocjonalnym i moralnym. go zamieszkania Polaków od XVII wiele ważnych tematów dotyczących obejrzeli film „Śmierć rotmistrza Pi- znajduje się ponad 70 pozostałości Ale jak mówi współautorka książki wieku. Na tych terenach Polacy wspólnych inicjatyw. Obydwie strony leckiego”, zapoznali się z metodami po polskim cmentarzu, nie licząc „Rycerze lasu” Weronika Zaguła: zakładali swoje wsie, tu były kościo- mają nadzieję, że współpraca będzie UB-NKWD, sądowym procesem i tra- podziemnych murowanych grobow- „Dzieci, które czytają o Żołnierzach ły, szkoły, rozwijała się przedsię- prowadzona w dziedzinie kultury, tu- gicznym losem bohatera narodowego ców, dokładnej ilości których nie zna Wyklętych, nie tylko będą wiedziały biorczość i, co niezwykle ważne, rystyki, gospodarki i kontaktów bizne- Witolda Pileckiego. nikt. jakich bohaterów mają, ale wyro- pozostawali wierni tradycjom, które sowych. Spotkanie miało wielkie powo- Słowo Polskie sną też na takich obywateli, których wraz z językiem z dziada pradziada Miasta Żmerynkę i Sędziszów dzenie wśród mieszkańców Chmiel- chcielibyśmy mieć za sąsiada czy przekazywali kolejnym pokoleniom. Małopolski łączy bardzo wiele. Jed- nickiego, którzy interesują się Pol- Delegacja Sejmu, Senatu kolegę z pracy”. Opowiadamy dzie- Obecnie mieszka tu wiele rodzin, w nym z nich jest to, iż wybitny polski ską, uczą się języka polskiego bądź i MSZ wizytowała budowę ciom o Żołnierzach Wyklętych nie których z pokolenia na pokolenie poeta Jan Brzechwa urodził się na mają pochodzenie polskie. Przybyło Domu Polskiego we Lwowie tylko po to, by znały historię. W tym przekazywane są tradycje, mowa i Podolu w mieście partnerskim Sę- ponad 60 osób. W przedostatnim dniu lutego pol- wszystkim najważniejsze jest to, że kultura polska. dziszowa. Polacy na Ukrainie poznają naj- ska delegacja na czele z marszałkiem to postacie te w dużej mierze są Rolę gospodarza i prowadzące- Wyjazd ukraińskiej delegacji do nowszą historię Polski, jedną z naj- Senatu Stanisławem Karczewskim nieskazitelne, jak rotmistrz Pilecki, go spotkania skrupulatnie pełnił pre- Polski pozwolił gościom głębiej po- tragiczniejszych i najbardziej bohater- odwiedziła Lwów w celu spotkania i na ich przykładzie możemy uczyć zes Związku Polaków w Borodiance znać system funkcjonowania władz skich stron której są Żołnierze Wyklę- się z przedstawicielami środowiska dzieci, jak należy postępować. Arseniusz Milewski, który na wstępie samorządowych w sąsiednim kraju. ci – członkowie antykomunistycznego polskiego i wizytacji miejsca budowy Podolska młodzież zapozna- tradycyjnym chlebem i solą powitał Na zakończenie uroczystej sesji za- i niepodległościowego podziemia w Domu Polskiego. ła się z lekturami poświęconymi kierownika Wydziału Konsularnego prezentowano historię Sędziszowa Polsce. Po tematycznych lekcjach Stanisław Karczewski intereso- członkom powojennego podziemia przy Ambasadzie RP w Kijowie To- Małopolskiego od rycerza Sędzisza i przeglądach filmu o rotmistrze Wi- wał się postępami w budowie Domu w Polsce i usłyszała o osobach masza Dederkę. Na program spo- po współczesność, ilustrowaną ma- toldzie Pileckim w Winnicy i Chmiel- Polskiego. Zapewnił, że również w najbardziej znanych. 1 marca dla tkania złożyły się słowno-muzyczne lowaniem na piasku. nickim, 28 lutego w Żytomierzu i przyszłym roku, kiedy to Senat w młodych uładowczan nie będzie już występy artystyczne. Recytowano Licealny Teatr Muzyczny, dzia- Zdołbunowie odbył się bieg „Tropem pełni przejmie dysponowanie fun- tylko pierwszym dniem wiosny, ale wiersze A. Mickiewicza, C. Norwi- łający przy sędziszowskim liceum Wilczym. Pamięci Żołnierzy Wyklę- duszami, z pewnością w polskim również Dniem Pamięci Żołnierzy da, A. Słonimskiego, T. Różewicza, ogólnokształcącym na scenie Domu tych”, w którym udział wzięło blisko budżecie będą pieniądze na bu- Wyklętych. J. Brzechwy, W. Szymborskiej, jak Kultury zaprezentował musical „Ali- 200 uczestników. dowę Centrum Kultury Polskiej we Tetiana Masłowa, też oryginały i tłumaczenia poezji cja w Krainie Czarów”. Ta sztuka 1 marca w szkole sobotnio-nie- Lwowie. Marszałek Senatu wyraził wizyt.net Szewczenki. Obecni wykazali się bardzo spodobała się gościom z dzielnej im. Paderewskiego w Ży- nadzieję, że wsparcia finansowe- doskonałą znajomością polskiej i Ukrainy, ponieważ młodzi aktorzy tomierskim Obwodowym Związku go na tworzenie Domu Polskiego „Z językami ukraińskiej muzyki ludowej. Wygło- grali na bardzo wysokim poziomie. Polaków polonistka Wiktoria Suba- udzielą także środowiska polonijne wszędzie jesteś w domu” szono krótkie prelekcje o historii i A jeszcze jedną niespodzianką była riewa wygłosiła lekcję, poświęconą z innych krajów. Międzynarodowy Dzień Języka znaczeniu języka, o polskich po- „zaczarowana” bombonierka (przez Żołnierzom Wyklętym i ich losom po Obecnie prace budowlane pro- Ojczystego obchodzimy 21 lutego. etach i pisarzach. jej ogromny rozmiar) od burmistrza II wojnie światowej. wadzi Stowarzyszenie Wspólnota Data została wybrana nieprzypad- Andżelika Płaksina, Bogusława Kmiecia dla wszystkich Sergiusz Tolstichin, Polska w oparciu o środki przezna- kowo. W 1952 roku w Dhaka, obec- dk.com.ua artystów. wizyt.net czone na wspieranie Polonii i Pola- nej stolicy Bangladeszu, doszło Julia Kułyk, Żmerynka, ków za granicą. Obiekt ma być odda- do demonstracji, uczestnicy której Wyniki olimpiady wizyt.net Weekendowe odwiedziny ny do użytku za 2–3 lata. Dom Polski domagali się uznania bengalskiego W sobotę, 13 lutego, siedemna- zniszczonego w 1936 roku we Lwowie ma być nowoczesną za jeden z języków urzędowych. stu młodych humanistów zmierzy- Rok 2017 w Sławucie polskiego cmentarza instytucją łączącą wiele zadań i ce- Demonstracje były krwawo tłumio- ło się z testem z języka i literatury zostanie ogłoszony w Winnicy lów. Najważniejszymi z nich będzie ne przez wojsko i policję, wskutek polskiej. Kilkugodzinny sprawdzian Rokiem Sanguszków W sobotę, 27 lutego, krajoznaw- wspieranie i rozwój środowiska pol- czego doszło do zamordowania wiedzy obejmował zakres rozumie- W 2017 roku wypada setna ca Bogdan Wengluk razem ze swoim skiego we Lwowie, a także promocja pięciu studentów. W 1956 rząd nia tekstu ze słuchu, gramatyczny, rocznica morderstwa księcia Roma- 11 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249)

na Sanguszki przez zrewoltowanych rosyjskich żołnierzy w Sławucie. Ukraińscy historycy o nieporozumieniu Dzięki zaangażowaniu członków i zarządu Sławuckiego Związku Po- ws. cichociemnych w Starokonstantynowie laków oraz znanego miejscowego krajoznawcy Stanisława Kowalczu- ka udało się odświeżyć „ścieżki 13 marca br. w Warszawie odbyło się nadzwyczaj ważne dla sanguszkowskie” w tym mieście. Do dziś w Sławucie zachowało sprawy polsko-ukraińskiego porozumienia spotkanie. W ra- się kilka budynków sprzed przewrotu bolszewickiego. W byłych domach mach wznowienia dialogu o pojmowaniu wydarzeń II wojny mieszkalnych pracowników folwar- ków książęcych dzisiaj mieszkają światowej i prac polsko-ukraińskiego forum historyków do zwykli sławutczanie, w banku san- warszawy zawitała robocza grupa ukraińskich naukowców guszkowskim dzisiaj mieści się ukra- iński „Oszczadbank”, a w pięknym z prezesem Ukraińskiego IPN (UIPN) Wiaczesławem Wiatro- posanguszkowskim budynku admi- nistracyjnym urzęduje ministerstwo wyczem na czele. obrony. Natomiast po okazałym pa- łacu Romana Sanguszki nie pozostał DMYTRO ANTONIUK roku i na Galicji Wschodniej w roku kamień na kamieniu. Po spaleniu go tekst i zdjęcie 1944. przez bolszewików w 1917 roku i ro- Interesujący był również pogląd zebraniu ruin na cele budowy fabryki W delegacji przybyli również dr niektórych historyków ukraińskich, porcelany w 1923 roku, o zabytku nauk historycznych Ihor Iliuszyn, że prace Polsko-Ukraińskiego Forum przypomina tylko wzniesienie pomię- laureat nagrody Kapituły Pojednania nie będą owocne. Np. prof. Iliuszyn dzy krzakami i drzewami w centrum Polsko-Ukraińskiego w roku 2009, zauważył, że jest sceptykiem i że miasta. prof. Jurij Szapował, autor pracy o „Ukraińcy gotowi są przeprosić, ale - Pałac Romana Sanguszki miał ukraińskich kartach w Katyniu, Alek- na swoich warunkach”. Jednak więk- trzy kondygnacje, stał równolegle do sander Zinczenko, zastępca prze- szość obecnych, w tym i pośród pol- kościoła. Niestety dzisiaj w miejscu wodniczącego UIPN i inni. skich gości audytorium (obecny był rezydencji Sanguszków znajduje Obecnych na spotkaniu intereso- również znany reportażysta Paweł się śmietnik zarośnięty krzakami. wały bardziej kontrowersyjne tematy Smoleński), mieli bardziej pozytywne Obowiązkiem mieszkańców Sławuty – gloryfi kacja UPA na Ukrainie, Tra- odczucia. jest aby nie czekać 2017 roku, ale gedia Wołyńska i niedawny skandal prywatnej rozmowie z dziennikarzem przeproszą za nie. Na to Wołodymyr W prywatnej rozmowie Aleksan- już teraz posprzątać to miejsce, za- związany z ostrym sprzeciwem UIPN Kuriera Galicyjskiego pan Zinczen- Wiatrowycz odpowiedział, że strona der Zinczenko podkreślił, że w Pol- cząć zbierać pieniądze na pomnik, przeciwko otwarciu tablicy upamięt- ko dodał, że archiwalne dokumenty ukraińska już uznała niektóre działa- sce o wiele mniej uwagi udziela się bowiem historią rodu Sanguszków niającej dwóch cichociemnych w Kopisto mają ponad 5 tys. stron, a nia za przestępcze, jak na przykład tragedii Polaków, którzy pozostali interesuje się wielu turystów, w tym Starokonstantynowie. Jak podkreślił Instytut prowadzi wiele innych spraw w sprawie dotyczącej winnych znisz- po tamtej stronie Zbrucza, w latach Europejczyków, którzy tu przyjeż- w wypowiedzi Aleksander Zinczenko, i dlatego opinię w sprawie upamięt- czenia Huty Pieniackiej. Są na ten 1930., niż ofi arom Tragedii Wołyń- dżają – powiedział w wywiadzie dla UIPN nie ma prawa zabraniać upa- nienia cichociemnych UIPN będzie temat nawet publikacje. „Tylko mało skiej. – Dokumenty świadczą, że telewizji „Kontakt-Sławuta” Stanisław miętnienia wydarzeń, może jedynie mógł przedstawić nie wcześniej kto zwraca na to uwagę” – podkreślił ofi ar represji stalinowskich pośród Kowalczuk. wydawać opinię w tych sprawach. września br. prezes UIPN. ludności polskiej na terenie współ- Rok 2017 będzie ważny dla Ponieważ jednak zawiadomienie do Pośród obecnych rozważano Prof. Jurij Szapował dodał, że dla czesnej Ukrainy było około 150 tys. Sławuty także z innego powodu. UIPN przyszło na cztery dni przed opinię, którą wypowiedział były am- Ukraińców, w odróżnieniu od strony To o wiele więcej niż zabrały wyda- Dokładnie 400 lat temu ta miejsco- uroczystościami, w Instytucie zdecy- basador RP na Ukrainie Jacek Klucz- polskiej, temat Tragedii Wołyńskiej rzenia podczas wojny na Wołyniu. wość pojawiła się na mapie I Rze- dowano, że jest za mało czasu, aby kowski o tym, że pośród polskiego znajduje się w tle ogólnych wydarzeń Oprócz tego, zwracam uwagę, że czypospolitej. Historia Sławuty jest wydać swoją opinię w tej sprawie. społeczeństwa i kół rządowych wojennych. Według niego, społe- jestem autorem strony internetowej dobrze znana i opisana. W Sławucie Według niektórych danych, urodze- wzrasta zniecierpliwienie, kiedy czeństwo jest podzielone na proza- „Historyczna prawda”, gdzie jest od- znajduje się ulica im. Sanguszków. ni w tym mieście Wacław Kopisto i wreszcie historycy ukraińscy lub inne chodnie i „słowiańsko-sowieckie” i dzielny rozdział „Wołyń 1943” – do- Ale stanowczo brakuje zabytków Leonard Zub-Zdanowicz mogli brać czynniki ofi cjalne uznają winy Ukra- dlatego nie ma jednolitego poglądu dał Aleksander Zinczenko. architektonicznych z dawnych cza- udział w akcjach antyukraińskich. W ińców z czasów II wojny światowej i na wydarzenia na Wołyniu w 1943 KG sów. Oprócz kościoła św. Doroty do dziś zachowały się tylko nieliczne zniekształcone w czasach komuny sanguszkowskie zabudowania go- Między Starokonstantynowem a Wołyniem spodarcze. Nie wszyscy sławutcza- nie wiedzą nawet gdzie rosyjscy żoł- Kolejny etap polsko-ukraińskiego sporu o pamięć. Wszyscy zwolennicy nierze zamordowali księcia Romana Sanguszkę. dialogu życzyliby sobie, aby zatarg o upamiętnienie cichociemnych w Sta- - Bandyci nie zważali na 80- rokonstantynowie miał jedynie pozytywne skutki: budował zaufanie, rozwi- letni wiek wołyńskiego dziedzica. Po zdewastowaniu pałacu złapali jał narzędzia dyskusji, wygaszał negatywne emocje i likwidował miazmaty. Romana Sanguszkę, rozebrali go, zdjęli ze staruszka pierścienie i na- FRANCISZEK RAPACKI cisków na samorządowców – to spór ogólnoukraińskiego imaginarium ma dzić na zebranie historyczne związa- wet krzyżyk z szyi i poprowadzili w z gatunku tych, gdzie słowo świadczy być rzeczą naturalną, a zbrodniarzy ne z treścią scenariusza. Podobno. kierunku mostka przy ogrodzeniu No to zacznijmy od pozytywów. przeciw słowu, a rzeczywistym pro- uznaje się za kwestię zaledwie mar- W Starokonstantynowie też wiele pałacowym. Sędziwego księcia Dobrze jest usłyszeć, że szefowie bierzem dobrej lub złej woli będzie ginalną i lokalną. Nie do rozwiązania rzeczy podobno się zdarzyło. popychano kolbami karabinów, Ukraińskiego IPN chwalą sobie kon- dopiero tempo prac i zawartość osta- wydaje się ponadto wykluczająca Ołeksandr Zinczenko, wiceszef wskutek czego zatoczył się i upadł. takt z przedstawicielami polskiej spo- tecznego komunikatu po zakończe- dyskusję ocena działań dowódców UIPN twierdzi z rozbrajającą szcze- Podbiegło trzech rosyjskich żołnie- łeczności na Ukrainie. Istotne, że po niu prac historycznych. – Prowodu OUN czy osobiście Ro- rością, że zbliżenie stanowisk obu rzy i zasztyletowali Sanguszkę ba- obradach polsko-ukraińskiego forum Negatywy? Te ujawniły się na mana Szuchewycza. I choć historyk stron zajmie co najmniej 10-15 lat. gnetami – tak ostatnie chwile życia historyków Wołodymyr Wiatrowycz seminarium ukraińskich historyków Ihor Iljuszyn może dopatrywać się Może ma rację: polscy radykałowie Romana Sanguszki opisał pan Ko- nie ma oporów, by przyznać, iż w i wykroczyły poza kwestię tablic ze zewnętrznego wpływu na powstanie wzywają do budowy granicznego walczuk. ukraińskich archiwach znajdują się Starokonstantynowa. Z polskiej per- wszystkich powyższych nieporozu- płotu w Bieszczadach, narodowcy Sławucki Związek Polaków ak- nazwiska „wielu osób” odpowiedzial- spektywy były to przede wszystkim mień, to nie będzie to cała prawda. biją w Kutnie ukraińskich robotników, tywnie dołączył się do procesu or- nych za zbrodnie na Polakach. Inter- powtarzane jak stara płyta, niemożli- Na horyzoncie kolejne spory. w szemranym Internecie wypływają ganizacji upamiętnienia rodu San- pretacja starokonstantynowskiego we do przyjęcia historyczne interpre- Podczas seminarium ukraińskich fi lmiki przedstawiające demolowa- guszków w 2017 roku. Z prośbą konfl iktu też zrobiła się jakby mniej tacje: że 100 tys. ofi ar na Wołyniu i w badaczy, którzy w Warszawie zasia- nie ukraińskich pamiątek. Władze o wsparcie prezes tej organizacji jednoznaczna. W końcu wyobraź- Galicji to epizod szerzej rozumianej dali do okrągłego stołu z polskimi centralne odpowiadają milczeniem. Maria Kowalczuk oraz członek za- my sobie, że w Polsce ze spokojem tragedii, że skala brutalności mordu partnerami, powtarzały się obawy Oby się jeszcze nie okazało, że rządu Katarzyna Siewicz zwróciły przyjmowane jest wystawianie po- nie jest niczym nadzwyczajnym, że przed premierą wołyńskiego fi lmu na fali patriotycznego wzmożenia i się do Konsulatu Generalnego RP mnika Ukraińcom, którzy brali udział z niewiadomych przyczyn Polacy Wojciecha Smarzowskiego. Gło- powszechnego sławienia Żołnierzy w Winnicy. Do realizacji tej inicja- w walkach na terenie południowo- mocniej pamiętają Wołyń niż Rzeź śno przewidywano kolejne, nazbyt Wyklętych uniewinniliśmy, a potem tywy prawdopodobnie dołączy się wschodnich województw. Ukraiński Woli czy Operację polską NKWD. emocjonalne wyrazy polskiego żalu upamiętniliśmy w kamieniu spraw- także polskie miasto Lubartów. IPN miał prawo negować decyzję o Polakom trudno też będzie zrozu- i poczucia krzywdy, a nieco ciszej za- ców masakr w Piskorowicach czy Słowo Polskie udostępnieniu tablic, a czy docho- mieć, dlaczego włączanie bohaterów stanawiano się już nad odpowiedzią. Pawłokomie. dziło przy tym do nieformalnych na- Ukraińskiej Powstańczej Armii do Podobno reżyser nie chciał się zgo- KG 12 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Przemyśl – stolicą „Europy Karpat” - To kolejna konferencja z cyklu, jaki rozpoczęliśmy oficjalnie w 2010 roku. Ale dużo wcześniej, bo od lat 90. istniało zainteresowanie Karpatami oraz chęć i potrzeba wsparcia działań władz państwowych, władz samorządowych i organizacji poza- rządowych, w tym różnych instytucji środowiskowych, gospodarczych i innych. Dzisiaj można powiedzieć, że przynosi to całkiem wymierne efekty – powiedział marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński przy otwarciu Międzynarodowej Konferencji „Europa Karpat”, która 27 lutego br. odbyła się na Zamku Kazimierzowskim w Prze- myślu. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele parlamentów narodowych i admi- nistracji rządowych, przedstawiciele samorządów i organizacji pozarządowych oraz eksperci z Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Litwy i Ukrainy.

KONSTANTY CZAWAGA tekst KONSTANTY CZAWAGA, EUGENIUSZ SAŁO zdjęcia

Zdaniem deputowanej Rady Naj- wyższej Ukrainy Oksany Jury- neć, która uczestniczyła w pierwszym panelu „Bezpieczeństwo w Europie Środkowo-Wschodniej: współpraca wielostronna i dwustronna: strefa Schengen-Grupa Wyszehradzka-Są- siedzi”, Grupa Wyszehradzka przez lata nie wykorzystywała możliwości współpracy z Ukrainą, która potrze- buje wsparcia i chce korzystać z do- świadczenia tych państw, żeby unik- nąć błędów przy reformie gospodarki. Solidarność państw Grupy Wyszeh- radzkich w tej materii jest niezbędna. W panelu tym uczestniczył poseł na Sejm RP, lider ruchu Kukiz’15 – Paweł Kukiz, który w wywiadzie dla Kuriera Galicyjskiego powiedział: - Chcę podkreślić jedną z rzeczy zasadniczych. Rozmawialiśmy dzisiaj cje, które tutaj padły – to są przede wej Gennadij Moskal przyjechał czę: jaką szkodę może wyrządzić Wołosate, jednak później to zamarło. o konieczności zachowania solidar- wszystkim pytania do partii rządzącej, z Użhorodu do Przemyśla przez Sło- piechur czy rowerzysta, lub jeździec Na początek, chciałbym odnowić te ności między państwami Grupy Wy- bo to ona ma głos decydujący. Ja na wację, ponieważ tam droga przez na koniu (po polskiej stronie w Wo- Dni Dobrosąsiedztwa. Otwarcie tam szehradzkiej po to, aby każde z nich przykład rzuciłem pomysł, zresztą już Karpaty jest lepsza. Od razu zapytał łosatem jest największa w Europie stałego przejścia granicznego znacz- mogło utrzymać swoją podmiotowość. od dawna dotyczący tak zwanych nas, czy jest na sali wojewoda pod- stadnina koni huculskich)? Jakie nie rozwinęłoby turystykę w wielkobe- Ta solidarność jest niezbędna, ponie- uchodźców, a mianowicie zorganizo- karpacki. Wyjaśnił, że sprawa doty- straty może zadać przyrodzie? reżańskim i pereczyńskim rejonach waż każde z osobna niewiele znaczy wania referendum w sprawie przyj- czy przejścia granicznego do Polski: Przez granicę chodzą dziki, jelenie, Zakarpacia, które dziś są depresyjne. przy tak potężnych pieniądzach, przy mowania bądź nie tych imigrantów. - Mamy przejścia z Rumunią, niedźwiedzie – i co? A człowiek nie Nie ma tam przemysłu, a wyrąb lasu tak potężnych wpływach, przy tak Dzisiaj pan Marszałek Terlecki poddał Węgrami, Słowacją, a z Polską nie może? – twierdzi Gennadij Moskal. w parkach narodowych jest zabro- potężnym nacisku sił lewicowo-libe- to w wątpliwość. Ja natomiast uwa- ma. W zeszłym roku w Dniu Nie- Jednak zwierzęta nie zaj- niony. Turyści znaleźliby kwatery w ralnych, a w cudzysłowie powiem żam, że byłoby to również bardzo podległości, 24 sierpnia, poszliśmy mują się przemytem wódki i hotelach i gospodarstwach prywat- bardzo delikatnie „sił biurokratycz- papierosów. nych. Turystom potrzebny jest chleb nych” w Unii Europejskiej. I taka soli- - Ale to nie jest aż takim proble- i widowiska, a my mamy co pokazać. darność, taka współpraca jest bezwa- mem – przekonany jest Gennadij We wsi Użok jest stara drewniana runkowo, bezwzględnie konieczna. A Moskal. – Najpierw uzgodnilibyśmy cerkiew, wpisana na listę UNESCO, już forma tej współpracy... Ja mam w próbne przejście piesze, rowerowe w dolinie Użańskiej można wykąpać Sejmie raptem 40 posłów. Być może i konne, a potem rozpatrywalibyśmy się i wygrzać w kadziach z termalną przyjdzie taki czas, że ta grupa bę- jakie powinno być. Trzeba to uzgod- wodą mineralną. Mamy sieć restaura- dzie takim języczkiem uwagi, z całą nić z woj. Podkarpackim. Powinna cji z daniami regionalnymi, gospodar- pewnością będzie dbała o tożsamość być dobra wola z ich strony. Z naszej stwa hodowli pstrągów. Właśnie po to polską, o polską podmiotowość i o strony taka jest. Musimy podpisać zawitałem na forum „Europa Karpat” interes Rzeczypospolitej. I o obywa- odpowiednią umowę na szczeblu do Przemyśla. Gennadij Moskal, Wasyl Pawluk, Ewa Leniart teli Rzeczypospolitej i Polaków za- międzypaństwowym i odnowić ten hi- Przewodniczący zakarpackiej mieszkających czy to w Polsce, czy ważnym argumentem przy rozmo- do słupa granicznego na styku Pol- storyczny szlak przez Karpaty Łubna- państwowej administracji obwodo- poza granicami Polski. Mam ten rys wach z urzędnikami, z biurokracją ski, Słowacji i Ukrainy, tam, gdzie Wołosate. Powiem szczerze: ludzie wej Gennadij Moskal ma też zdanie patriotyczny bardzo mocno wpojony Unii Europejskiej, która zarzuca Pol- zbiegają się granice trzech państw. i tak chodzą przez granicę, bo nie na rozwój Zakarpacia położonego w przez mojego śp. ojca, który niedaw- sce brak demokracji. Jeżeli w formie Spotkały się tam tysiące ludzi. Gdy ma tam żadnych drutów. Chodzą do centrum regionu Karpackiego: no niestety zmarł. Był Kresowiakiem, biurokracji bezpośredniej, czyli w szliśmy z ukraińskim sztandarem i krewnych, do znajomych. Zakarpacie - Jesteśmy za rozwojem współ- pochodził z terenów pogranicza woje- drodze referendum obywatele, naród rozmawiali po ukraińsku, to powie- graniczy z czterema państwami: Pol- pracy transgranicznej, ale, prawdę wództw tarnopolskiego i lwowskiego. wypowiedział by się w tej kwestii, to dzieli nam, że chętnie odwiedzili by ską, Słowacją, Węgrami i Rumunią. powiedziawszy, od rządu ukraiń- Sprawy kresowe ja mam po prostu nikt już nie może nam zarzucić braku Zakarpacie, Połoniny Borżawskie, Wszystkie te granice, powiedział- skiego dziś nie możemy oczekiwać wbite w głowę i cały czas mieszka- demokracji. poszli do historycznego dębu w bym, dziś są warunkowe, bo zostały pieniędzy, bo ich nie ma. Budżet ją w mym sercu, tak że nie traktuję wiosce Stużnica. Później to pytanie wyznaczone po II wojnie światowej. tegoroczny jest taki, że starczy chy- dbania o Polaków na Kresach jako Nie ma przejścia poruszyłem na konferencji kierow- Matka pozostała w Polsce, a syn ba na chleb i wodę. Poszukujemy i obowiązek parlamentarzysty, tylko po z Zakarpacia do Polski ników Parków Narodowych Polski, znalazł się na terenie ZSRR. Jedyny oczekujemy na partnerów do projek- prostu zwykłą rodzinną solidarność. A Przewodniczący zakarpackiej Słowacji i Ukrainy. Przedstawiciele raz mieliśmy Dni dobrosąsiedztwa z tów transgranicznych. Polska, Wę- jak zrealizować te wszystkie deklara- państwowej administracji obwodo- z Polski spierali się, więc im tłuma- Polską, właśnie na granicy Łubna- gry, Słowacja i Rumunia są w UE i 13 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) większość projektów trafi a od nich, a i myślę, że to jest najbliższa rzecz, Narodowego Forum „Transformacja Czy uwzględnia te pro- roparlament będzie miał możliwość wspólne projekty otrzymują wsparcie którą należy zrealizować. Chcieli- Ukrainy” Mychajła Charija. pozycje rząd Ukrainy i kie- poznać nasz region. Nie wiem jak to od KE. byśmy, aby następowała też współ- - Zmieniły się priorytety polskiej rujący państwem? będzie wyglądało, ale pewne jest, że Gennadij Moskal wcześniej był praca między przedsiębiorcami. Oni polityki – i rozwojowej, i polityki za- Jak na razie – nie bardzo. Ale to Iwano-Frankiwsk zabrzmi w Brukse- przewodniczącym państwowego robią wspólne projekty, wspólne granicznej – powiedział nam Jerzy nas nie bardzo martwi, bo budujemy li. Przed pół rokiem spotykałem się departamentu do spraw wyznań, działania. To wszystko jest ważne z Kwieciński. – Współpraca krajów projekt długoterminowy, głównym z prezydentem Poroszenką i na tym mniejszości narodowych i migrantów. punktu widzenia rozwoju gospodar- Wyszehradzkich, naszych sąsiadów, elementem którego będzie społe- spotkaniu zdecydowano, że obwody Przez obwód zakarpacki przechodzą czego i rozwoju społecznego, który staje się w tej chwili kwestią bardzo czeństwo obywatelskie i jego struktu- iwanofrankiwski i winnicki będą tymi potoki nielegalnych emigrantów z Azji ma dawać efekty rozwojowe dla na- ważną. I w ramach Unii Europejskiej, ry. Już zebraliśmy wiele osób. Wśród lokomotywami, które będą wprowa- i Afryki do Europy Zachodniej. szych krajów. i poza Unią Europejską. I chcieliby- ich przedstawicieli są osoby duchow- dzały Ukrainę do Europy. Czy aż tak poważne, jak Nie możemy ominąć też śmy żeby strategia karpacka, ale nie ne – przewodniczący UPC KP Filaret Czyli takie europejskie uważają niektórzy politycy problemu 28 kilometrów na już jako strategia lokalna, jako stra- i przewodniczący UGKC Światosław, wyspy na mapie Ukrainy? w Polsce, jest zagrożenie granicy z obwodem zakar- tegia unijna, strategia makroregional- jest bohater z Majdanu Jewhen Nisz- Tak. To właśnie na nich będzie nowej fali emigrantów z kra- packim, gdzie nie ma przej- na była taką platformą, która będzie czuk, są biznesmeni Jewhen Utkin opierał się nasz prezydent w europej- jów arabskich przez granicę ścia z Ukrainą. spajała wszystkie wysiłki, wszystkie i Anatolij Kinach. Przedstawiciel UE skich inicjatywach ekonomicznych. z Ukrainą, zwłaszcza na tym Oczywiście rozmawiamy i chce- działania naszych krajów, naszych Jerzy Kwieciński, który opracowywał W czym udało się osią- jej małym odcinku z Zakar- my, aby to przejście powstało. Trze- regionów i ludzi właśnie z Karpat i na projekt będąc jeszcze na stanowisku gnąć standardy europej- paciem? ba rozpocząć od jakiegoś prostego rzecz rozwoju Karpat. Więc przecho- rządowym, jest głównym ideologiem skie? Nie jest to nowy problem. Gdy turystycznego, pieszego. Potem dzimy już w tej chwili od planów do tego projektu. Pan Kwieciński prezen- Gdy rozpoczynaliśmy budowę pierwszy raz przyjechałem na Zakar- kurortu Bukowel, to dojechać do pacie w 1995 roku, to już wtedy cho- niego było praktycznie niemożli- dzili i tak jest do dziś. Jest to normalne wie. Dlatego skoncentrowaliśmy się dążenie człowieka do lepszego losu, przede wszystkim na rozwoju infra- lepszych zarobków. Na pierwszym struktury. W 2015 roku wyremonto- miejscu wtedy była Mołdawia, ale od waliśmy drogę ze Lwowa do Iwano- czasu, gdy otrzymali ruch bezwizowy, Frankiwska, czyli łącznik z trasą to nie mamy żadnego „nielegała”. Kijów-Czop. Gabinet Ministrów Obecnie, w związku z wydarzeniami potwierdził przydzielenie nam 425 w Syrii i Iraku, stamtąd jest ich najwię- mln hrywien na remont drogi Iwano- cej. Ludzie uciekają od wojny i głodu. Frankiwsk – przełęcz Jabłoniecka. Kiedyś mieliśmy wielu nielegalnych Teraz bezpośrednio ze Lwowa kom- migrantów ze Sri Lanki. Obecnie sy- fortowo można będzie dojechać na tuacja tam się poprawiła i dziś nie ma Zakarpacie nie tylko przez Lwów, stamtąd nikogo. Dlaczego teraz nikt ale i przez Iwano-Frankiwsk. nie ucieka z Wietnamu, Kambodży, Miałem też spotkania z mini- Indii? Dlaczego inwestorzy z Węgier, strem spraw zagranicznych Ukrainy Rumunii czy Słowacji nie rozwijają Pawłem Klimkinem, który potwier- swoich przedsiębiorstw na Ukrainie, dził umowę pomocy strony rumuń- tylko jadą do Wietnamu, Kambodży skiej w remoncie drogi od granicy czy Indii? Pytałem ich o to. Odpo- państwowej. Tu jeszcze dodam, że wiedzieli, że tam są normalne pod- kolejna konferencja „Europa Karpat” stawy ekonomiczno-prawne, nie- przebiegać będzie na naszym tere- zawisłe sądownictwo, czyli zawsze nie – w Jaremczu. można znaleźć prawdę i obronę. A W ich rękach przyszłość Karpat, mapa drogi Via Carpatia co u was – pytają mnie. Co mam im O mediach karpackich odpowiedzieć? Że u nas, niestety, te zastanawiać się co zrobić dalej. Ale czynów. Ta nasza strategia będzie tował go w Domu Ukraińskim, gdzie Przyszedł też czas na szerszą instytucje nie istnieją? pierwsze kroki powinniśmy wykonać. istnieć w rodzaju takiego biznes- było obecnych ponad sto osób. Na współpracę medialną – powiedział Czy Gennadij Moskal jest Niżankowice-Małkowice to też planu dla nas, w ramach którego bę- drugim spotkaniu rozpatrywano źró- w swoim przemówieniu obecny na optymistą? jest przejście dla nas ważne. W tej dziemy realizować wspólne projekty, dła sukcesu polskiej transformacji. 23 konferencji prezes Telewizji Polskiej A co bym robił, gdybym nie wi- chwili będą trwały prace projektowe. wspólnie przedsięwzięcia. Dzisiaj marca przedstawimy rekomendacje Jacek Kurski, który przedstawił dział światła w końcu tunelu? Jak- Tam chcemy budować drogę, bo bardzo dużo mówiliśmy o Via Carpa- władzom Ukrainy – w Parlamencie, propozycję stworzenia wspólnego bym wiedział, że jest na końcu za- to jest droga wojewódzka, która by tia, bo kluczową kwestią jest dostęp- społeczeństwu i naszym partnerom ośrodka telewizyjnego (między- walony, to bym się tam nie pchał. prowadziła do tego przejścia. Myślę, ność naszych regionów. Ten korytarz międzynarodowym. narodowej agencji informacyjnej) W przerwie między obradami że jest to przejście, które najszybciej transportowy Północ-Południe, który dla Europy Środkowo-Wschodniej. konferencji Gennadij Moskal spotkał ma szansę na powstanie. nawet będzie łączył Skandynawię z Skrawek Europy na Ukrainie Nowy kanał telewizyjny nadawałby się w nowym wojewodą podkar- A czy będzie ponow- Grecją, a nawet jeszcze dalej, jest Z wielkim zainteresowaniem całodobowo w języku angielskim i packim Ewą Leniart. W rozmowie nie uruchomiony pociąg z kluczowy nie tylko dla nas. Jest klu- uczestnicy konferencji wysłuchali koncentrowałby się na wspólnych uczestniczyli również ambasador Ustrzyk Dolnych do Chyro- czowy w ogóle dla Unii Europejskiej. przewodniczącego iwanofrankow- tematach interesujących mieszkań- Ukrainy w RP Andrij Deszczy- wa? Są inne pomysły, na przykład: przejść skiej państwowej administracji ob- ców tej części naszego kontynentu. cia i konsul generalny RP w Lublinie Myślimy o tym. Jest to też ważna granicznych, projekty kolejowe, pro- wodowej Olega Gonczaruka, Podsumowując obrady mię- Wasyl Pawluk. sprawa. Rozmawiam w naszym Mi- jekty w obszarze kultury, współpraca który uczestniczył w panelu „Karpaty dzynarodowej konferencji „Europa nisterstwie o uruchomieniu tego po- uniwersytetów, współpraca biznesu. – płaszczyzna współpracy”. W wywia- Karpat” w Przemyślu marszałek Czas przejść do realizacji łączenia. Ministerstwo na to patrzy Wreszcie przejdziemy od planów do dzie dla Kuriera Galicyjskiego powie- Sejmu Marek Kuchciński zazna- projektów pozytywnie. Też oczywiście musimy czynów i będziemy chcieli, żeby na- dział: czył, że nad wszystkimi poruszony- - Oczywiście panele, dyskusje, dogadać się w tej sprawie ze stroną sze instytucje, nasi obywatele, ale - Stworzyliśmy Eurokarpacką mi problemami warto pracować, o strategie ważne są dla założenia pro- ukraińską. Zastanawiam się też nad tak naprawdę mieszkańcy i wszyscy inicjatywę – platformę fi lozofi i życia nich warto mówić i warto działać na gramu rozwoju Karpat – zaznaczył w relacjami połączeń osobowych ze sympatycy Karpat wreszcie mieli Ukraińców, dążących do wejścia do poziomie parlamentów, na pozio- rozmowie z Kurierem Galicyjskim Słowacją, tak że wychodzimy poza platformę do działania. Nazywamy UE. Każdy człowiek styka się z ta- mie rządów i samorządów. Zachę- marszałek województwa podkar- granice naszego kraju i poza grani- ją Carpatia, dlatego że jest to termin, kimi trudnościami jak służba fi skal- cał by dołączać się do tej wielkiej packiego Władysław Ortyl. – ce naszego województwa. który tutaj powstał, tylko teraz on bę- na, brak dróg. Zaproponowaliśmy: Środkowo-Europejskiej inicjatywy. Myślę, że czas przejść do realizacji Przeszkody są prozaiczne. Po dzie miał inny wymiar. Będzie miał chcesz żyć komfortowo, mieszkać „Wszystkie propozycje przyjmujemy inwestycji, czas przejść do realizacji prostu trzeba poprawić infrastruk- wymiar europejski, wymiar unijny. w ekologicznie czystej okolicy – – zapewnił. – Analizujemy, i potem projektów. Takim ważnym projektem turę. Brakuje na to środków. Trzeba - Zainicjowaliśmy ten projekt, ce- przyjeżdżaj do Iwano-Frankiwska. konsultując z sąsiadami z całego jest droga S19, która łączy dwa kraje uzyskiwać naprawdę bardzo skom- lem którego jest koordynacja działań Chcesz normalnie zajmować się obszaru Międzymorza będziemy karpackie, co najmniej Polską i Sło- plikowane zgody. W tym zakresie społeczeństw obywatelskich i władz biznesem – przyjeżdżaj do Iwano- chcieli rekomendować je na wyso- wację. Ale ważne też są przejścia działa międzynarodowe prawo ko- państw zachodnich w opracowaniu Frankiwska. Chcesz poznać spuści- kim poziomie w Unii Europejskiej, w graniczne między Polską a Ukrainą. lejowe, które jest bardzo złożone i i realizacji programu transformacyj- znę kulturową i historyczną Karpat Radzie Europy i w instytucjach mię- One spowodują, że przez wymianę i skomplikowane, ale chcemy podej- nego dla Ukrainy – dodaje Mychajło – przyjeżdżaj do Iwano-Frankiwska. dzynarodowych”. Marek Kuchciński lepszy ruch osobowy wpłyną na roz- mować bezpośrednie porozumienia Charij. – Pragniemy przejść od fi lo- Biorąc za podstawę „Inicjatywę eu- wspomniał także, że 6-7 lat temu w wój gospodarczy, a także poprawią z państwami w tym zakresie i myślę, zofi i reform do fi lozofi i transformacji rokarpacką”, wprowadzamy współ- Krasiczynie padła m.in. propozycja turystykę. To jest ważna sprawa. że tak będzie z Ukrainą i Słowacją”. państwa na podstawie najlepszych pracę z naszymi polskimi partnera- wydawania środkowoeuropejskiej Wiemy, że nasze Bieszczady łączą doświadczeń. Mamy szczęście, że mi, bo to właśnie oni robią wiele, aby „Encyklopedii Karpackiej”. Były się z Karpatami Ukraińskimi. Tam Od planów do czynów mamy partnerów, którzy już przeszli lobbować nasze interesy na pozio- ambasador Ukrainy w Polsce prof. są też piękne tereny. Wiele osób Już nie po raz pierwszy spotykamy tą drogą i są fachowcami. Jednym z mie europejskim. Dzisiaj w swoim Markijan Malski zaproponował, by tam wyjeżdża, ale muszą nadrabiać podczas rozmowy Sekretarza Stanu w nich jest pan Jerzy Kwieciński, naj- występie nie wspomniałem, że w uruchomić jakąś formę Uniwersyte- drogi. Chcielibyśmy, żeby to było Ministerstwie Rozwoju RP Jerzego lepszy ekspert w dziedzinie transfor- tym miesiącu planujemy Dni Iwano- tu Karpackiego, na wzór Uniwersy- prostsze, żeby to było bezpośrednie Kwiecińskiego i koordynatora macji typu europejskiego. Frankiwska w Brukseli, czyli, że Eu- tetu Bałtyckiego. 14 Przegląd wydarzeń 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Jubileusz święceń ks. biskupa Przedstawiciel Związku Polaków Ukrainy spotkał się Jana Purwińskiego z Wołodymyrem Wiatrowyczem 4 marca br., z okazji jubileuszu 25-lecia święceń 1 marca w Kijowie odbyły się rozmowy pomiędzy biskupich, w parafii katedralnej pw. św. Zofii prezesem ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodo- w Żytomierzu, odbyły się uroczystości dzięk- wej Wołodymyrem Wiatrowyczem, jego zastępcą czynne. Odprawiona została msza św. w intencji Ołeksandrem Zinczenką, przewodniczącym mię- biskupa-jubilata Jana Purwińskiego. W uroczy- dzyresortowej komisji do spraw upamiętnień Swia- stościach udział wzięli biskupi i kapłani nie tylko tosławem Szeremetem i upoważnionym z ramienia diecezji kijowsko-żytomierskiej. Związku Polaków Ukrainy do prowadzenia rozmów wielodzietnej. W domu było czterech Jerzym Wójcickim w sprawie upamiętnienia dwóch braci i pięć sióstr. Lata szkolne, przy- „cichociemnych” w Starokonstantynowie. padające na czas najpierw hitlerow- skiej, a później sowieckiej okupacji, JERZY WÓJCICKI nienia chociażby jednego z nich, były dla niego trudnym wyzwaniem. ale sprawą oczywistą jest dojście do Podjęcie normalnej nauki uniemoż- Po półtorej godzinnej rozmowie kompromisu i wyciągnięcie wniosków liwiało mu polskie pochodzenie. Po- uczestnicy dyskusji doszli do wspól- podczas podobnych przedsięwzięć w mimo trudności, w 1955 r. ukończył nego wniosku polegającego na prze- przyszłości – relacjonował przebieg szkołę średnią. Później rozpoczął kazaniu sprawy zbadania życiorysów spotkania Jerzy Wójcicki. pracę w kołchozie, aby ułatwić sobie Leonarda Zub-Zdanowicza i Wacława Oprócz „cichociemnych”, repre- dostanie się do seminarium duchow- Kopisto historykom z polskiego i zentanci UINP, komisji Szeremeta i nego. ukraińskiego Instytutów Pamięci Na- Związku Polaków na Ukrainie omówili W 1956 r. Jan Purwiński wstąpił rodowej, na podstawie opinii których także szereg innych ważnych kwestii do Wyższego Seminarium Duchow- zostanie podjęta ostateczna decyzja o w stosunkach polsko-ukraińskich – nego Metropolii Ryskiej. umieszczeniu tablicy upamiętniającej stworzenie przy międzyresortowej - Niezapomnianym przeżyciem „cichociemnych” z Wołynia na Memo- komisji do spraw upamiętnień Rady, było wypędzenie z seminarium (przez riale Sławy w Starokonstantynowie. zajmującej się polskimi upamiętnienia- władze sowieckie – przyp. autora) Historycy z ukraińskiego Insty- mi na terenie Ukrainy, do składu której jesienią 1959 r. trzynastu kleryków, tutu Pamięci Narodowej uważają, weszliby przedstawiciele polskiej w tym trzech diakonów. Było nas na że Zub-Zdanowicz i Kopisto brali mniejszości na Ukrainie (podobnie początku 36 kleryków, zostało 21 – udział w akcjach przeciwko cywilnej do Komisji, która powstała przy pol- wspomina Jan Purwiński. ludności ukraińskiej na Wołyniu i skiej Radzie Ochrony Pamięci Walk i To była epoka Chruszczowa, po Zamojszczyźnie. Niektóre polskie Męczeństwa w 1996 roku), problemy czasach represji stalinowskich, Ko- źródła też wskazują na to, że oddział z pomnikiem Ignacego Jana Pade- ściół wówczas przeżywał najwięk- NSZ Zub-Zdanowicza przeprowadzał rewskiego w Żytomierzu, ukraińskich

kyiv-zhytomyr.com.ua sze prześladowania. Zabroniono akcje pacyfikacyjne w wioskach cmentarzy wojskowych w okolicach bp Jan Purwiński wtedy m.in. na Łotwie służenia do zamieszkałych przez Ukraińców na Przemyśla i Hrubieszowa, lwów „tuła- mszy św. ministrantom poniżej 18 Lubelszczyźnie. Trudno określić, ile czy” na Cmentarzu Orląt we Lwowie, ks. Władysław Derunow Wraz z biskupem z Rygi nomina- roku życia – tym samym zmniejszyła czasu zajmie zbadanie życiorysów upamiętnień polskich żołnierzy na cję kardynalską otrzymało wówczas się liczba powołań kapłańskich. Polaków przez polskich oraz ukraiń- Ukrainie poległych w 1939 roku, brak 2 lutego 1983 r., św. Jan Paweł wielu wybitnych hierarchów, m.in.: Święcenia kapłańskie Jan Pur- skich historyków i czy w ogóle dojdzie zgody władz Charkowa na umiesz- II mianował kardynałem biskupa Rygi arcybiskup warszawsko-gnieźnień- wiński otrzymał 13 kwietnia 1961 r. z do upamiętnienia „cichociemnych” w czenie tablicy Józefa Piłsudskiego Julijansa Vajvodsa, po raz pierwszy ski prymas Polski Józef Glemp, rąk bpa Petrasa Mażelisa w kaplicy Starokonstantynowie, ale przez zbyt- na gmachu uniwersytetu, w którym kardynałem został wówczas obywa- arcybiskup Paryża Jean-Marie Lu- Arcybiskupów Ryskich. Przez kolejne nie emocjonalne podejście wszystkich studiował i inne. tel ZSRR. Z pewnością była to forma stiger, arcybiskup Berlina Joachim lata, aż do 1977 r. pełnił posługę jako stron do tej sprawy, postanowiono Dzień wcześniej odbyły się docenienia Kościoła katolickiego na Meisner, Kolumbijczyk Alfonso Lo- wikary w różnych miastach na Łotwie. odłożyć ostateczną decyzję na czas konsultacje pomiędzy władzami terenach pozbawionych pasterzy pez, późniejszy przewodniczący Z czasem oficjalnie i nieoficjalnie za- nieokreślony. Związku Ukraińców w Polsce (Piotr na Białorusi, Ukrainie, Kazachsta- Papieskiej Rady ds. Rodziny, metro- czął odwiedzać skupiska Polaków - „Cichociemni” to bez wątpliwości Tyma) i Związku Polaków na Ukra- nie, Rosji. Biskupem, który kierował polita Mediolanu Carlo Maria Martini rozsiane po całej Żytomierszczyźnie ciekawa strona historii Polski. Szkoda, inie, podczas których postanowiono kapłanów wyświeconych na Łotwie SJ, wielki teolog i myśliciel katolicki i poza jej granicami. że w wypadku ze Starokonstantyno- wystosować wspólny list do władz do pracy duszpasterskiej do miejsc o. Henri de Lubac. Biskupem żytomierskim (a póź- wem wybrano postacie, które mogły centralnych, w którym liderzy mniej- pozbawionych kapłanów, był wła- 16 stycznia 1991 roku Jan Pa- niej kijowsko-żytomierskim) ks. Jan być zamieszane w zbrodnie przeciwko szości polskiej na Ukrainie i mniej- śnie biskup Julijans Vajvods. Był to weł II mianował hierarchów dla Purwiński został mianowany przez ludności ukraińskiej. Nie odrzucamy szości ukraińskiej w Polsce zaapelują wyraz wspólnoty i pamięci o tych Kościoła rzymskokatolickiego na Ojca Świętego Jana Pawła II 16 możliwości dalszego dialogu w tej do Prezydentów obydwu państw o wszystkich, którzy nie mieli wolności Ukrainie, pośród nominatów byli: stycznia 1991 r. Zaraz po objęciu sprawie, lecz dopiero po szczegó- szersze zaangażowanie ich w sprawę wyznania i pokoju w wierze na tych abp lwowski Marian Jaworski, obec- diecezji rozpoczął starania o zwrot łowym zbadaniu ich działalności w polsko-ukraińskiego dialogu, także w rozległych terenach ziemi nieludz- nie senior, bp kamieniecko-podolski budynku kurii biskupiej, w którym latach 1943-44. Nie chcieliśmy prowo- sprawach trudnych. kiej, walczącej z Bogiem. Ta kardy- Jan Olszański (†23.02.2003), bp ży- obecnie mieści się muzeum krajo- kacji w Starokonstantynowie, dlatego nalska nominacja była pociechą dla tomierski ks. Jan Purwiński i dwóch znawcze. Starania te, rozpoczęte poradziliśmy lokalnym władzom, by List do dyrektora Kościoła na Łotwie. W owym czasie sufraganów bp o. Rafał Władysław w 1991 r., pomimo wielu wysiłków wstrzymali się z upamiętnieniem pol- ukraińskiego Instytutu Kościół na Łotwie spełnił wielką mi- Kiernicki (†23.11.1995) i bp Marcjan i istnienia ustawy o zwrocie majątku skich żołnierzy – mówił Wiatrowycz. Pamięci Narodowej sję ewangelizacyjną, kierując naj- Trofimiak. kościelnego dotąd nie dały żadnych - Proponując upamiętnić Zub- pierw kapłanów, a potem przyjmując Dumą kościoła rzymskokatolic- rezultatów. Kolejnymi krokami było Zdanowicza i Kopisto, zwracaliśmy Szanowny Panie Prezesie Ukra- kandydatów do kapłaństwa i wycho- kiego na Ukrainie jest to, że obcho- odnowienie sieci parafii i utworzenie uwagę wyłącznie na ich zasługi w ińskiego Instytutu Narodowej Pamię- wując ich w Wyższym Seminarium dy jubileuszu odbywają się właśnie Wyższego Seminarium Duchowne- walkach z Niemcami na zachod- ci Wołodymyr Wiatrowycz! Duchownym w Rydze dla przyszłych w Roku Miłosierdzia. W Żytomierzu go w Worzelu k. Kijowa. nim i z komunistami na wschodnim Biorąc do uwagi powierzchowne pokoleń, jak się okazało, przyszłych pracy duszpasterskiej poświecił do- Przez ponad 30 lat pracy dusz- frontach. Leonard Zub-Zdanowicz i niedostateczne zbadanie życiory- biskupów na trudniejsze i niespokoj- stojny jubilat 39 lat służąc kościoło- pasterskiej biskup Jan stał się ostoją jest kawalerem licznych francuskich, sów „cichociemnych” Leonarda Zub- ne czasy dla Kościoła w Ukrainie. wi na Ukrainie w trudnych czasach. katolicyzmu i obrońcą kultury pol- angielskich i polskich odznaczeń Zdanowicza i Wacława Kopisto, które Przybyli z Łotwy do pracy na teren Eucharystia zgromadziła wiernych skiej. Dzięki jego zabiegom i stara- państwowych. Kopisto, z kolei, został stało się przyczyną nieporozumień Ukrainy śp. ks. Kazimierz Mączyń- by modlić się za księdza biskupa niom nie został zlikwidowany polski nagrodzony orderem Virtuti Militari, pomiędzy inicjatorami ich upamiętnie- ski (†11.08.1996 r.), śp. ks. Augustyn seniora i odrodzony Kościół na cmentarz w Żytomierzu, na którym Krzyżem Walecznych oraz spę- nia w Starokonstantynowie na Woły- Mednis (†10.03.2007), śp. ks. Włady- Ukrainie. spoczywają m.in. rodzice Ignacego dził wiele lat w lagrach GUŁAGu niu i historykami z UINP, uważamy za sław Vanags (†10.11.2001), śp. ks. Ksiądz biskup Jan Purwiński Paderewskiego, rodzina Stanisława na Kołymie i więzieniach NKWD, konieczne zasięgnąć opinii o ich moż- Bernard Mickiewicz (†21.05.2006) przyszedł na świat 19 listopada 1934 Moniuszki i wielu wybitnych Polaków. gdzie był zmuszany do donosów na liwym udziale w akcjach pacyfikacyj- i brat ks. Bernarda Mickiewi- r. we wsi Dolnaja, należącej do pa- Jest symbolem Opatrznościowej tro- Ukraińców. Według relacji historyka nych przeciwko cywilnym Ukraińcom cza śp. ks. Ambroży Mickiewicz rafii Niepokalanego Poczęcia Naj- ski Kościoła z Łotwy i znakiem Boże- z rzeszowskiego IPN Tochmana od- u historyków z polskiego i ukraińskie- (†5.07.2015), ks. Jan Krapan, ks. świętszej Maryi Panny w Iłukszcie na go Miłosierdzia nad tymi wszystkimi mówił współpracy z urzędem bezpieki. go Instytutów Pamięci Narodowej. Jan Purwiński, proboszcz parafii Łotwie, jako syn Polaków Marianny ludźmi, którzy dali tyle dowodów ży- Trudno przewidzieć, czy uda się nam Inicjując upamiętnienie dwóch katedralnej w Żytomierzu. i Donata. Wychował się w rodzinie wej wiary. zrealizować nasze plany z upamięt- polskich oficerów z elitarnej jed- 15 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) nostki „cichociemnych” i uzgodniwszy mniejszości narodowych do polsko- swoje działania z lokalnymi władzami ukraińskiego dialogu, szczególnie w Starokonstantynowa nie dokonali- pytaniach trudnych. Zaproponowali- 57. Spotkanie Ossolińskie śmy dokładnej kwerendy dostępnych śmy także stworzyć przy Ukraińskiej materiałów. Po tym, jak UIPN reko- Państwowej Międzyresortowej Ko- Gościem kolejnego 57. Spotkania Ossolińskiego był Mat- mendował przenieść uroczystości w misji z Upamiętnień Radę do spraw thew James Bryza, amerykański dyplomata, który od 1989 Starokonstantynowie z 16 lutego na upamiętnień polskich, do składu inny termin, lokalne władze i my do- której weszliby także przedstawicie- roku pracował w ambasadach USA w Polsce i Rosji, a w stosowaliśmy się do rekomendacji, le polskiej mniejszości. latach 2011-2012 pełnił funkcję ambasadora Stanów Zjed- nie zważając na to, że w uroczystości Prosimy w przyszłości aktywnie powinien był wziąć udział wiceminister dołączać przedstawicieli Związku noczonych w Azerbejdżanie. Z inicjatywy strony polskiej, obrony narodowej Polski, przedsta- Polaków Ukrainy do dialogu z pol- wystąpił on przed audytorium ukraińskim z referatem na wiciele Sejmu i MSZ. Polskie media skimi partnerami. My, jako strona przyjęły taki rozwój wydarzeń bardzo zainteresowana, możemy wpływać temat: „Polityka USA wobec Rosji i Europy Wschodniej”. negatywnie i nie zasięgnęli opinii i ko- na szybsze rozwiązanie konfl iktów na JURIJ SMIRNOW mentarzy po stronie ukraińskiej. tle historycznym, a na prawach mniej- tekst i zdjęcie Na tle upamiętnienia „cicho- szości etnicznej na terenie Ukrainy – ciemnych” w Starokonstantynowie także na przebieg dialogu z władzami W zawodowej karierze Matthewa powstał nieprzyjemny incydent, który polskimi. Bryzy były lata pracy w Departamen- można załagodzić wyłącznie w dro- cie Stanu w Waszyngtonie. Pełnił on dze dialogu i poszukiwania wspól- Z uszanowaniem, też funkcje specjalnego doradcy pre- nych rozwiązań. prezes Związku Polaków Ukrainy zydenta USA i sekretarza stanu ds. W celu zapobiegania dalszym pro- Antoni Stefanowicz dyplomacji energetycznej w rejonie wokacjom zwróciliśmy się do naszych członek Zarządu ZPU morza Kaspijskiego. Od 2012 roku kolegów ze Związku Ukraińców w Jerzy Wójcicki Matthew James Bryza pracuje jako Polsce z propozycjami konsolidowa- prezes Starokonstantynowskiego konsultant ds. biznesu i rozwoju de- nia wspólnych wysiłków na drodze do Związku Polaków mokracji i jest członkiem zarządu kil- aktywniejszego dołączenia naszych Irena Nikołajczuk ku prywatnych fi rm w Turcji. 1 marca 2012 roku został mianowany dyrek- Matthew James Bryza (od lewej), Wiktoria Malicka, Myro- torem Międzynarodowego Centrum sław Romaniuk Studiów Obronnych z siedzibą w Tal- Poszukuję korzeni linie. Otóż, po raz pierwszy w historii połączyć idealizm z ochroną swego Ukrainie teraz byłaby inna. Ale USA Spotkań Ossolińskich referat wygłosił bezpieczeństwa narodowego. Dla tego nie zrobiły – nie otwarły drzwi Nazywam się Krzysztof Ogo- poznali się już po wojnie w Namysło- przedstawiciel USA. Jego życiorys prezydentów i rządów amerykań- przed Ukrainą. I to był kolejny błąd. nowski. Moja rodzina (od strony taty) wie i pobrali się w 1950. Pamiętam przybliżyła obecnym Wiktoria Malicka, skich bardzo ważną była zawsze Amerykanów straszyła niestabilność pochodzi z Kresów Wschodnich. Od jak z zapartym tchem w dzieciństwie pełnomocnik wrocławskiego Zakładu polityka wewnętrzna. Na wyborach w Ukrainie, a Rosja myślała, że dawna czytam kuriergalicyjski.com. słuchałem opowieści babci i dziadka Narodowego im. Ossolińskich we znaczny procent wyborców wymaga Stany Zjednoczone działają w taki To dla mnie osobiście bardzo ważne dotyczących ucieczki z ich rodzinne- Lwowie. Ona również przypomniała, skrócić programy i inicjatywy mię- sposób, bo boją się Rosji. Dlatego w w budowaniu mojej świadomości ro- go domu. Pamiętam historie: mor- że Spotkania zostały zorganizowa- dzynarodowe i skupić się na pro- Bukareszcie stało się najgorsze, co dzinnej. Do tej pory jednak wielu rze- dowania Polaków przez banderow- ne wspólnym wysiłkiem Zakładu im. blemach wewnątrz kraju. Jest to tak mogło być. Na to Putin powiedział: czy nie wiem. Wiele dokumentów jest ców i nazistów, heroiczną ucieczkę Ossolińskich i Lwowskiej Narodowej zwana polityka izolacjonizmu, i jest „Amerykański eksperyment w Gruzji zniszczonych, a dziadkowie już nie dziadka w 1940 do Rumunii, potem Biblioteki im. Wasyla Stefanyka przy ona popularną po dzień dzisiejszy. i Ukrainie może być zatrzymany” i żyją. Dlatego postanowiłem napisać decyzja o powrocie do Polski (po- sprzyjaniu i pod patronatem kon- Dlatego USA udzielają polityce mię- cztery miesiące później zaatakował do redakcji ten list, tak dobry i udzielił czątkowo do Gdańska w 1946). sula generalnego RP we Lwowie. dzynarodowej znacznie mniej uwa- Gruzję. Jakby USA powiedziały kon- mi jakiś informacji za które z całego Wiem również, że część rodziny Zastępca dyrektora biblioteki lwow- gi, niż o tym myślą w Rosji czy na kretnie „tak” Gruzji i Ukrainie i rozpo- serca z góry dziękuję. mojego pradziadka – dwóch braci skiej podkreślił, że wspólne spotka- Ukrainie. Prezydent Obama wiele częły proces integracji tych państw Moi pradziadkowie od strony Stefana Ogonowskiego wyjechało nia charakteryzuje wysoki poziom razy podkreślał, że wola jego wybor- w NATO, Putin nie zrobił by tego. dziadka (Stefan Ogonowski i Maria przed pierwszą wojną światową do intelektualny. W spotkaniach udział ców to skupienie się na problemach Inną też byłaby obecna sytuacja z domu Chrzanowska) przesiedlili Kanady. Mam kontakt z tą rodziną, biorą znani lwowscy naukowcy i wewnętrznych, a nie na międzyna- na Ukrainie. Moskwa nie rozumie się na tereny Ziemi Namysłowskiej ponieważ oni przyjeżdżali do nas do działacze społeczni. Obecni byli rodowych. też, że USA popierają demokrację (województwo opolskie) w 1946. Zaś Polski. Jeden (nazwisko jego uległo również przedstawiciele Konsulatu Niestety w ostatnich latach nawet w Ukrainie czy Gruzji dla dobrego dziadek – ich syn Władysław – w zmianie z Ogonowski na Ogonoski) Generalnego RP we Lwowie i pol- prezydenci, otwarci na politykę mię- partnerstwa z tymi państwami, a nie 1947. Babcia Kasia wraz z rodziną: osiedlił się w centrum Edmonton, tam skich organizacji społecznych dzia- dzynarodową, popełnili dużo błędów przeciw Rosji. Stefanią (siostra), Szczepanem i mieszkają do dziś. Drugi brat pra- łających w naszym mieście. odnośnie Rosji. Prawie każdy prezy- - Wspieramy Ukrainę dla bez- Karoliną Trojan (rodzice babci) po- dziadka osiedlił się w gospodarstwie Prelegent oświadczył, że dobrze dent USA personifi kował swoje kon- pieczeństwa międzynarodowego czątkowo przesiedlili się do Wilkowa pod Edmonton i tam również rodzina mówi po polsku i po rosyjsku, ale dla takty z przewódcami Rosji, uważając i naszych amerykańskich ideałów (1946), potem przenieśli się do Na- mieszka do dziś. Jeden z jego synów precyzyjności wykładu będzie mówił że dobrze ich rozumie i może ufać ich Często politycy w USA romanty- mysłowa (1947 – ?). Wszyscy przy- przeniósł się następnie do USA i za- po angielsku. Tłumaczyła obecnym słowom. To był błąd, to była roman- zowali Putina i szukali stabilności wędrowali z Kresów Wschodnich, mieszkał w pod Bostonem w Lowell. całe wystąpienie amerykańskiego tyzacja Rosji. To była pewność, że w stosunkach z Moskwą za każdą tzn. rodzina Trojan ze Lwowa i okolic Na ślad tej rodziny trafi łem w 2001 dyplomaty prowadząca spotkanie Rosja się zmieniła, że jest państwem cenę. Niestety we współczesnym (Busk), zaś rodzina Ogonowskich z roku po atakach na WTC, ponieważ Wiktoria Malicka. Matthew Bryza na demokratycznym i dla niej wartości świecie nie działa równowaga mię- Michałówki nad Dniestrem, ale wiem, John Ogonowski, który był pilotem wstępie przyznał się obecnym, że demokratyczne są bardzo ważne. To dzy wartościami demokratycznymi że mieszkali w rożnych okolicach Po- i rolnikiem, jak jego ojciec, pilotował jego babcia pochodzi z małej wioski był drugi podstawowy błąd polityki a bezpieczeństwem. Rosja i dalej dola. Dziadek kiedyś powiedział mi, pierwszy samolot, który uderzył 11 pod Mościskami i dlatego dla niego amerykańskiej. Moskwa odbiera te będzie zachowywać się jak teraz. że pochodzimy z bardzo starej pol- września w WTC. jest wielkim zaszczytem wystąpić relacje jak słabość USA, jak wynik Rosja nie zmieni się i nie stanie skiej rodziny, której korzenie sięgają Kiedyś na Cmentarzu Łycza- we Lwowie, w dawnym pałacu hr. strachu przed militarną mocą Rosji. państwem demokratycznym, euro- prawdopodobnie właśnie Opolszczy- kowskim natrafi łem na grób Emila Baworowskich. W analizie sytuacji w Prezydenci USA wierzyli, że Rosja pejskim – mówi Matthew Bryza. zny (nie wiem, co to znaczy?). Do tej (Omelana) Ogonowskiego, profeso- Europie Wschodniej i sytuacji Ukrainy może grać według zasad między- Wśród obywateli USA jest wielkie pory nie wiem, co dokładnie miał na ra literatury ruskiej na Uniwersytecie we współczesnych układach mię- narodowych. Z tego wnioskowano rozczarowanie polityką zagraniczną myśli i czy tym właśnie faktem kiero- Lwowskim. To podobno również ja- dzynarodowych wykazał głębokie politykę strategicznego partnerstwa. kraju. Oni chcą, żeby nowy prezy- wał się dokonując decyzji o przesie- kaś moja rodzina (tak twierdził dzia- rozumienie obecnego momentu po- Okazało się to kolejnym mitem. dent skupił się na problemach we- dleniu się w te strony. dek), ale nie znam szczegółów. litycznego, objaśnił również korzenie Trzeci błąd polityki amerykańskiej: wnętrznych. USA i Europa Zachod- Bardzo żałuję, że nie zadałem Gdyby ktoś z Państwa miał jaką- dzisiejszych wydarzeń, rolę w nich USA bały się rozpadu Związku Ra- nia były przez pewien czas pewne, mu tego pytania jak żył. Ta świado- kolwiek wiedzę na temat mojej rodzi- Stanów Zjednoczonych i określił naj- dzieckiego i nie chciały do tego do- że Rosja się zmieniała, że jest już mość niezadanych pytań jest czymś ny, to bardzo proszę o informacje. To bliższe perspektywy rozwoju sytuacji puścić. Prezydent Putin nie rozumie innym, demokratycznym krajem. W strasznym dla mnie. To jakby mieć osobiście dla mnie jest bardzo waż- politycznej. Prelegent powiedział, mentalności amerykańskich prezy- ostatnich latach zachowanie Rosji największą bibliotekę świata za ro- ne. Proszę o kontakt, e-mail: że najważniejsze wytyczne dyplo- dentów i w całkiem inny, niewłaści- jest tak obrzydliwe, jej kłamstwa tak giem i nigdy do niej nie wejść. Dzia- [email protected] macji amerykańskiej to dobrobyt wy sposób interpretuje dla siebie absurdalne, ale Zachód zrozumiał dek z babcią (Władysław i Katarzyna) Krzysztof Ogonowski ekonomiczny, wolność i demokracja. ich działania. To dotyczy i Ukrainy, i to dopiero po zestrzeleniu samolotu Bezpieczeństwo narodowe USA za- Gruzji. W Moskwie uważają, że USA malezyjskiego. Polski Zespół Pieśni i tańca „Weseli Lwowiacy” leży od bezpieczeństwa wszystkich chcą cały czas wpływać na politykę - Niestety w Europie są ludzie, narodów świata. Rosjanie często i sytuację wewnętrzną w tych kra- którzy chcą spowolnić proces aso- Zaprasza młodzież od 12 lat i wzwyż do nauki polskich tańców narodo- uważają taką postawę za naiwną. jach, a tak naprawdę nie było. USA cjacji Ukrainy z Unią, i dużo takich wych, regionalnych i lwowskich. Próby zespołu odbywają się w szkole nr 10 Oni widzą Amerykanów jako takich, nie były pewne, czy trzeba dopuścić ludzi jest na Ukrainie. Część elit poli- w środy i piątki od godz. 19:30 do 21:00. którzy chcą przeszkadzać interesom Ukrainę do członkostwa w NATO. tycznych Ukrainy jest tak skorumpo- Zgłoszenia przyjmujemy podczas prób lub pod nr tel.: 261 54 87 lub Rosji. Główną odmiennością w po- Gdyby podczas szczytu NATO w wana, że Putin może grać na nich jak 0505087433. Serdecznie zapraszamy! dejściach amerykańskim i rosyjskim Bukareszcie w 2008 roku została na harfi e – powiedział Matthew Bryza kierownik zespołu Edward Sosulski jest to, że amerykańska strona chce przyjęta taka opcja – sytuacja w na zakończenie spotkania. 16 kurier kulturalny 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com W tłumaczeniach nie wolno wycinać czarnej strony Myślę, że należy mieć cały, prawdziwy obraz. Takie było życie – i czarne, i białe. Nie można wycinać tej czarnej strony. Trzeba po prostu to przyjąć jako historię, jako prze- szłość. Trzeba to wyznać, nie krzyczeć, że niczego takiego nie było i – jak się mówi po polsku – pod dywan zamiatać. Prace nad tłumaczeniem na ję- jest łatwe, bo nie każdy historyk zna zyk ukraiński książek Tadeusza Ol- język polski. Doszłam do wniosku, że szańskiego o Stanisławowie „Kresy muszę to przetłumaczyć tak, jak jest. kresów. Stanisławów” i „Stanisławów Przyczyny jeszcze będą opisane w jednak żyje” zostały zakończone. W słowie wstępnym. Myślę, że należy oczekiwaniu na publikację, z NATA- mieć cały, prawdziwy obraz. Tam są LIą TKACZYK, polonistką, tłu- opisane bardzo miłe strony współ- maczką, dziennikarką z Iwano-Fran- życia, więc jeżeli my zostawiamy te kiwska rozmawiał WOJCIECH bardzo przyjemne strony towarzy- JANKOWSKI. skie, współżycia, tolerancji – czego w książce też jest dużo – to dlaczego Czy praca nad tłumacze- nie możemy pokazać innej strony? niem książek Tadeusza Ol- Takie było życie – i czarne, i białe. szańskiego była trudna? Ja- Nie można wycinać tej czarnej stro- kie przeszkody warsztatowe ny. Trzeba po prostu to przyjąć jako napotkałaś w trakcie swej historię, jako przeszłość. Tu też jest pracy? ważny moment – trzeba to wyznać, Ja bym powiedziała, że to nie nie krzyczeć, że niczego takiego nie jest odpowiednie kryterium – łatwa, było i – jak się mówi po polsku – za- trudna… Przede wszystkim, ta praca miatać pod dywan. Po prostu „wyjąć” była interesująca i w pewnym sensie to, poznać to, przyjąć i żyć dalej, wy- rodzinna. Przede wszystkim, chodzi- ciągając z tego jakieś wnioski z obu ło o emocje. Tłumaczyłam emocje stron. historyczne starszego pokolenia dla Jakie wydawnictwo wyda czytelnika współczesnego. Chodzi książkę? o emocje właśnie mojego rodzinne- Wydawnictwo Dyskursus Wa- z archiwum prywatnego Natalii Tkaczyk z archiwum prywatnego Natalii go miasta. Kiedy okazało się, że ta Natalia Tkaczyk syla Karpiuka, ale fi nansuje to pol- książka nie jest przetłumaczona na ska strona, Konsulat Generalny RP język ukraiński, byłam bardzo zdzi- niezrozumiałego. Ukraiński czytel- Pierwsza część „Kres kresów” fajny, bardzo przyjemny wizerunek we Lwowie i sprzyja temu również wiona. Gdy ją czytałam, zrozumia- nik będzie na pewno zaintereso- jest przełożona od „a” do „z”, od de- z tych czasów. Centrum Kultury Polskiej i Dialogu łam, czym ta książka różni się od in- wany tym Stanisławowem, żywym ski do deski. Druga część jest tłuma- To jednak znaczy, że Europejskiego w osobie Pani Marii nych. O dawnym Stanisławowie jest obrazem miasta, którego już nie czona wybiórczo, ale nie z powodu ukraiński czytelnik domyśla Osidacz. Warto dodać, że w książce dużo książek historycznych, ale nie ma. I będzie chyba zainteresowany rzeczy niewygodnych historycznie. się, że coś tam było? ukażą się zdjęcia rodzinne Olszań- ma takich, gdzie zawarty jest żywy polskim środowiskiem, którego życie Tu chciałam podkreślić, że chodziło o Tak, ale nie zawsze wie, czy wy- skich. Będą tam również unikatowe duch tego miasta. Nawet zapachy, nie jest odtwarzane na ogół, bo nikt konkretne historie pewnych postaci, rzucono coś ważnego, czy na przy- fotografi e, które nie są znane history- dźwięki Stanisławowa – Pan Olszań- go nie opisywał, nikt nie tłumaczył na które tu się urodziły, ale potem nie kład, jakiś pejzaż albo jakiś konkretny kom, od różnych rodzin, które pisały ski potrafi ł to wszystko przekazać na ukraiński. Znamy ukraiński kontekst, miały żadnego związku ze Stanisła- konfl ikt. Czytelnik czyta, co mu się do Tadeusza Olszańskiego. Wysyłali poziomie intuicyjnym. To jest najcen- kontekst życia ukraińskiej inteligencji. wowem. Są wartościowi jako stani- daje. Nie bardzo zastanawia się na mu zdjęcia, dokumenty. Wydaje mi niejsze. Poza tym, że są tu obecne Ale niestety ukraińska część miasta, sławowianie, ale nie będą intereso- tymi trzema kropkami. Natomiast gdy się, że te ilustracje wnoszą dodatko- ważne wydarzenia, rzeczy, postaci, polska część, żydowska część są wać masowego czytelnika… to czytają historycy – rozmawiałam z wą wartość. Nie były te zdjęcia jesz- gmachy nam znane. Moim zdaniem, opisane jak wyspy, które nie mają Zatem to są konkretne takimi – oni wszyscy mówią, że nie cze publikowane. Prawa do publika- to jest najważniejsze – te emocje, żadnego połączenia. Olszański opi- postaci? ma sensu taka książka, ponieważ cji zdjęć, które już były umieszczone ten duch. suje raczej polską wyspę tego mia- Bardzo konkretne, gdzie opisane ona pokazuje „jak było pięknie”. Ale w oryginalnej książce nakładem wy- Na innym poziomie, co też jest sta, choć bardzo się stara pokazać są historie z życia, a mniej jest tego to nie jest pełny obraz. To jest takie dawnictwa Iskry, zostały nam przez ważne, jest bardzo ciepło opowie- jak ta wyspa leży w stosunku do prawdziwego Stanisławowa. Te ustę- wyświetlenie, jakby tylko jedna lampa wydawnictwo przekazane. dziana czuła historia. Autor przeży- żydowskiej, ukraińskiej, ormiańskiej. py były skonsultowane z autorem. z jednej strony rzucała światło na ob- Dziękuję za rozmowę. wa ją do krwi. Tu nie ma dystansu. Jak między sobą korelują, jak to się Staraliśmy się nie usuwać niczego raz. W takiej sytuacji historycy muszą Czekamy na publikację prze- Stanisławów nie jest dla niego zmienia, jak się oddalają, przybliżają. ważnego. sięgać do oryginału, a nie zawsze to kładu. obiektem naukowym, jakim jest to Ukraiński czytelnik może tam znaleźć Wszystkie zmiany Tade- miasto dla większości historyków ulice, po których chodzi. usz Olszański zaakcepto- ówczesnych i teraźniejszych. Jest Osobne fragmenty zostały już wał? telewizja kuriera galicyjskiego zebranych dużo rodzinnych historii opublikowane w gazecie Hałyćkyj Tak. Zwracałam się do niego z Polaków, którzy tu się urodzili, któ- Korespondent i czasami czytelnicy każdym pytaniem o to, żeby czegoś zaprasza! rzy tu spędzili dzieciństwo. Nie ma zwracają się z pytaniem, czy można ważnego nie opuścić. czegoś takiego zebranego w jed- kupić oryginały książek, czy można A zatem nic z fragmentów nej książce i przetłumaczonego na jeszcze coś poczytać. I na podstawie niewygodnych nie zostało ukraiński. statystyk portalu, wiem że to jest inte- opuszczone? Trzecia rzecz, to kontekst histo- resujące dla ukraińskiego czytelnika. Celowo nic! Te fragmenty, któ- rii Galicji, Rzeczypospolitej. Te książki już trudno w re nazywamy „niewygodnymi” czy Mówiłaś, że Tadeusz Ol- Polsce kupić. Są wyprzeda- „nie bardzo przyjemnymi”, zostały. szański oddaje bardzo do- ne. Tu dotykamy takiej kwestii: część brze atmosferę tamtych lat. Tak. O ile się nie mylę, obydwa książek polskich autorów, przetłu- Moim zdaniem to są bardzo tomy były sprzedane w nakładzie 25 maczone na język ukraiński, zostały polskie książki. Na ile one tysięcy egzemplarzy. Dla mnie to jest opublikowane w wersji… nie po- mogą być zrozumiałe? Na szokująca liczba! Nawet dla stanisła- wiedziała bym ocenzurowanej, ale Codziennie nowe materiały fi lmowe ze Lwowa, Ukrainy Zachodniej i nie tyl- ile wzbudzą zainteresowa- wowian z całego świata – Stanisła- nieco okrojonej, „wykrojonej”. Nie- ko! Zawsze obiektywne, zawsze prawdziwe, zawsze na czasie! wów nie jest taki duży. Po ukraińsku którzy wydawcy uważali, że to może nie współczesnych miesz- Subskrybujcie kanał Kurier Galicyjski TV na YouTube: kańców miasta? chyba nie ukaże się w takim nakła- irytować ukraińskiego czytelnika, www.youtube.com/user/KurierGalicyjski W książce będzie słowo wstęp- dzie. nie podobać się. Aby uniknąć takich i pierwsi dowiadujcie się o nowych fi lmach. ne i wywiad z autorem, więc ogólny Czy cały tekst został dyskusji historycznych, usuwano Bądźcie z nami i nie przegapcie żadnych materiałów „Kurier Galicyjski TV”. kontekst będzie zawarty. Nie będzie przełożony? Czy są jakieś fragmenty, a w tym miejscu są trzy tam niczego aż tak polskiego, że skróty? kropki. W rezultacie mamy bardzo Zapraszamy: www.kuriergalicyjski.com 17 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) Historia Polski Świat oczyma dzieci W niedzielne popołudnie 6 marca br. atmosfera w Galerii „Własna Strzecha” po ukraińsku daleka była od tradycyjnych, towarzyszących pokazom prac artystów, członków „Nic dziwnego, że interpretacja przeszłości jest Lwowskiego Towarzystwa Miłośników Sztuk Pięknych (LTMSP) czy Szkoły pla- często polem dla sporów między różnymi śro- stycznej „Wrzos”. Zazwyczaj panuje tu atmosfera skupienia, goście przechodzą dowiskami społecznymi i politycznymi, zarówno się wzdłuż ścian, w milczeniu podziwiają obrazy, z cicha wymieniają uwagi. wewnątrz poszczególnych krajów, jak również W ten dzień poddasze pełne było dziecięcego śmiechu, dźwięcznych dziecię- między państwami i narodami” – czytamy we cych głosów, ruchu i bardzo swobodnego sposobu bycia – otwierano bowiem wstępie do książki „Polska – zarys dziejów” pierwszą wystawę prac dzieci ze szkoły plastycznej „KoRa”, co rozszyfrowuje („Польща – нарис історії”), wydanej w języku się jako „Kolory Radości”. I faktycznie rysunki rozwieszone na ścianach tryskały ukraińskim w październiku ubiegłego roku przez różnymi kolorami, były pełne dziecięcego spojrzenia na świat, pełne optymizmu Instytut Pamięci Narodowej, pod redakcją Wło- – tak jak potrafi oglądać świat dziecko w wieku 5–13 lat. dzimierza Mędrzeckiego i Jerzego Bracisiewi- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI tekst cza, w tłumaczeniu Iwana Swarnyka. KRZYSZTOF SZYMAŃSKI, MARIA BASZA zdjęcia

„Każde dziecko jest artystą, ale naj- ważniejsze jest to, aby dorosły arty- sta oglądał świat oczyma dziecka…” Pablo Picasso

Otwierając wystawę prezes LTMSP Mieczysław Maławski pod- kreślił, że jest ona generalną próbą Jacek Pawłowicz (od lewej) i Leonid Zaszkilniak przed przyszłorocznych jubileuszem Konsul RP we Lwowie Marian Orlikowski (od lewej), Mie- 15-lecia „KoRy”. Już od 15 lat na pod- czysław Maławski, Olga Sklarska EUGENIUSZ SAŁO sowaniem. Przywieźliśmy 200 eg- dasze uczęszczają dzieci, aby po na- tekst i zdjęcie zemplarzy i w sekundzie te książki uce w szkole bawić się rysowaniem. poznają tu różne techniki malarstwa, Obecny na otwarciu konsul Ma- się rozeszły. To też pokazuje, jak Właśnie bawić się, bo w taki sposób grafiki, rysunku. Ze swoimi kierowni- rian Orlikowski podkreślił ważność Lwowska prezentacja książki ciekawa dla Ukraińców jest historia mogą wyrazić swoje wrażenia, ota- kami wyjeżdżają na plenery do Bory- tego, że dzięki działalności LTMSP miała miejsce 9 marca br. w Centrum Polski – zaznaczył Jacek Pawłowicz czający ich świat, namalować swoich sławia, Schodnicy czy Brzuchowic. trzy pokolenia lwowskich artystów Historii Miejskiej Europy Środkowo- z polskiego IPN. – Przyszło bardzo przyjaciół. Niech nawet te pierwsze Powstałe na warsztatach prace wy- mają możliwość tworzenia, wysta- Wschodniej. Prezentowali ją Jacek dużo młodzieży i studentów. To rów- rysunki będą nieudolne, postacie stawiane są na licznych konkursach wiania swoich prac i wspólnego Pawłowicz, kierownik Referatu Biura nież pokazuje, jak wiele mamy chęci zniekształcone, kolory nierealne, ale plastycznych na Ukrainie i w Polsce. spędzania czasu. I ważnym jest to, Edukacji Publicznej warszawskiego poznawania wspólnej historii. w taki tylko sposób – podczas zaba- Działalność szkoły możliwa jest że najmłodsi adepci sztuki garną się oddziału Instytutu Pamięci Narodo- Po prezentacji książki „Polska wy – uczą się sztuki przedstawienia dzięki wsparciu Konsulatu Gene- do tej działalności, „bo to oni są na- wej oraz prof. Leonid Zaszkilniak z – zarys dziejów” rozpoczęła się dys- swego spojrzenia na świat. Tu po- ralnego RP we Lwowie, Stowarzy- szą przyszłością”. Konsul pochwalił Lwowskiego Uniwersytetu Narodo- kusja. Ukraińscy historycy prof. My- znają różne techniki, każdy maluje szenia Wspólnota Polska i Fundacji poziom i różnorodność prac, zapo- wego im. Iwana Franki, który jest koła Łytwyn i prof. Bohdan Hud wy- co chce i w dowolnej technice, ale ich Pomoc Polakom na Wschodzie. znał się z każdym artystą – prosił również recenzentem książki. Orga- powiedzieli się krytycznie na temat obecna nauczycielka Olga Sklarska Jak podkreślił Mieczysław Ma- każdego o przedstawienie własnej nizatorem spotkania wystąpił Konsu- rozdziałów o Tragedii Wołyńskiej w (przed kilkoma tygodniami obroniła ławski, jest to pierwsza tak pełna pracy. lat Generalny RP we Lwowie. latach 1943-1944, poszło m.in. o pracę magisterską, co zostało przy- ekspozycja dzieł młodych artystów z Na zakończenie uroczystości Pomysł wydania książki w języ- liczbę zamordowanych przez UPA jęte hucznymi brawami jej uczniów i „KoRa” i jej celem jest przedstawianie otwarcia wystawy każdy młody ar- ku ukraińskim pojawił się jeszcze w Polaków. W książce na stronie 281 wszystkich obecnych na wystawie) dorobku wszystkich jej uczestników. tysta został obdarowany widokówką listopadzie 2009 roku, gdy były pre- podano liczbę ponad 100 tys. osób, zes IPN Janusz Kurtyka (który zginął z czym profesorowie się nie do koń- w katastrofie samolotu w Smoleń- ca zgadzają. sku w 2010 roku) był na spotkaniu Natomiast prof. Leonid Zaszkil- z ukraińskimi historykami w Kijowie. niak odpowiedział, że „dzisiejsza pol- Po siedmiu redakcjach książki uda- ska myśl społeczna jest zgodna z tym ło się ją wydać dopiero pod koniec punktem widzenia. To Ukraińcom nie 2015 roku. do końca się podoba, ale większość - Książka „Polska – zarys dzie- Polaków tak myśli i to znajduje od- jów” napisana w języku ukraińskim zwierciedlenie w decyzjach polskiego przez dobrych polskich fachowców, Sejmu i Senatu. Sformujmy najpierw którzy otrzymali „nieludzkie” zadanie, inną myśl społeczną u nas na Ukra- by w krótkim zarysie podać całą histo- inie, a później będziemy dyskutować rię Polski. Ta książka nie poprzestaje z Polakami”. umiejętnie podpowiada, sugeruje, po- Prezes podkreślił też indywidualność – reprodukcją własnej pracy i upo- na jakichś pojedynczych faktach. Podczas dyskusji również za- kazuje nowe techniki, porywa te dzie- prac, podkreślił świeżość dziecięce- minkiem. Ale najbardziej – jak na Jej głównym celem jest zapoznać znaczano, że większy akcent trzeba ci w świat indywidualnej twórczości. go rysunku, nieskażonego jeszcze każdej „dorosłej” prezentacji – dzieci czytelnika ukraińskiego z ideą Pol- stawiać na sojusz polsko-ukraiński Przez te prawie 15 lat wyrosło „akademickim” podejściem do sztuki. interesował przygotowany dla nich ski, jej filozofią i historią, o Polakach marszałka Józefa Piłsudskiego i ata- już niejedno pokolenie artystów. Ktoś Można było tu zobaczyć różne tech- stół ze słodyczami, owocami i so- jako narodzie europejskim, który cały mana Symona Petlury w 1920 roku. ze sztuką związał się na całe życie, niki: akwarele i gwasz, obrazy two- kami. Nie mogli się doczekać, kie- czas pragnie wywalczyć i utwierdzić Jacek Pawłowicz z IPN-u ma a ktoś maluje po prostu dla siebie, rzone flamastrem i kolaże, drapane dy będą wreszcie mogli spróbować swoje korzenie na kontynencie – po- nadzieję, że niebawem doczeka się ale początki zdobywał właśnie tu. w wosku pokrywającym papier. Taka tych pyszności. A obecni na wysta- wiedział prof. Leonid Zaszkilniak, hi- wydania historii Ukrainy napisanej w Pierwszą kierowniczką szkoły była różnorodność jest główną atrakcją wie rodzice i dziadkowie dumni byli storyk z lwowskiego uniwersytetu. języku polskim przez Ukraińców dla Krystyna Adamska, absolwentka dla dzieci, nie jest to monotonia lekcji ze swych pociech i podziwiali ich Na spotkanie licznie przybyła Polaków. „Żebyśmy mogli nawzajem Lwowskiej ASP. Następnie przez dłu- rysunku w szkole, ale jednocześnie prace. Trzeba przyznać otwarcie, że młodzież i studenci lwowskich uczel- się poznawać i zacierać te wszyst- gie lata dziećmi opiekował się Wła- nie podaje się tu podstaw kompozycji w niektórych drzemie ukryty talent – ni, przedstawiciele polskiego konsu- kie różnice, które historia w pewien dysław Maławski, również absolwent czy rysunku w jego klasycznym poję- widać to już teraz. Niektóre portrety latu Marian Orlikowski i Sylwia Andu- sposób stworzyła w naszym życiu” lwowskiej akademii, a od dwóch lat ciu. Opiekunowie uważają, że przyj- były bardzo zbliżone do „oryginału”, jar-Piechowska, ukraińscy historycy, – podsumował. dzieci prowadzi Olga Sklarska. Pod- dzie na to czas, gdy ktoś postanowi uchwycony gest, postać czy charak- publicyści oraz dziennikarze. Każdy Książka „Polska – zarys dziejów” czas zajęć w „KoRa” dzieci kształ- zająć się sztuką na poważnie, ale te- terystyczna fryzura, a widoki Lwowa bezpłatnie otrzymał egzemplarz będzie rozprowadzana w różnorod- tują swoją wrażliwość artystyczną, raz najważniejsze jest zaszczepienie w ich wykonaniu zadziwiały zauwa- książki „Polska – zarys dziejów”. nych instytucjach na Ukrainie, ale rozwijają indywidualne zdolności, dzieciom miłości do tworzenia tego żonymi detalami, na które na co - Cieszę się, że ta książka spo- także wśród ukraińskich studentów, przez co odczuwają przyjemność z na co ma się ochotę, malowanie tym dzień nie zwracamy uwagi. I to jest tkała się z tak olbrzymim zaintere- którzy uczą się w Polsce. tworzenia swoich obrazów. Dzieci co trafi pod rękę. piękne w swojej prostocie. 18 Kurier kulturalny 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Werter w konfederatce (cz. II) W XIX wieku czytano Wincentego Pola w salonach i pod strzechami. Choć był jednym z najpoczytniejszych poetów epoki, o jego „miłosnej udręce” wiedziało niewielu. SŁAWOMIR GOWIN sze pokazał najpierw Mickiewiczowi rymy ze wszech miar ulotne i dlatego i Ignacemu Domejce, mówiąc, że to zapewne w jego dobrze zachowanej, Romantyk w boju poezje wymyślonego przyjaciela, Ja- nadzwyczaj obfitej twórczości trudno Niedługo po zaręczynach matka nusza Nowiny. Kiedy ci przyjęli je z znaleźć wiersze dyktowane uczuciem Kornelii zmarła, Wincenty umieścił uznaniem, Pol zaczął rozdawać nie- do żony. Niejako na usprawiedliwienie więc narzeczoną u Ziętkiewiczów i w zliczone odpisy, a kiedy już zdobyły można powiedzieć, że choć w poezji sierpniu 1830, zwiedzając po drodze ogromny rozgłos, wydał utwory pod Pola zdarzają się apetyczne panny, Podole, Wołyń i Polesie, pojechał do własnym nazwiskiem zatytułowane to spełniają one zazwyczaj narodowy Wilna gdzie zastało go powstanie. W „Pieśni Janusza”. W 1835 roku zbiór obowiązek, darząc dość konwencjo- kwietniu 1831 roku opuścił miasto w ukazał się w Paryżu. Do Polski był nalnym afektem żołnierza, rzecz ja- szeregach akademickiego legionu przemycany, przekazywany z rąk sna odważnego, który tylko heroiczną powstańczego. Walczył później pod do rąk, przepisywany, uczono się postawą lub bohaterską śmiercią za- komendą generała Chłapowskiego go na pamięć, śpiewano. Wincenty pracować może na ich przychylność. w barwach 10 pułku ułanów. Stał się był słynny nie mniej niż Mickiewicz, W twórczości, nazwijmy to, oficjalnej doświadczonym powstańczym wia- a jak twierdzą niektórzy, czytany Pol ze swoich osobistych poglądów rusem – dzielnie dosłużył się stopnia powszechniej niż wieszcz, „bo pisał się nie zwierza, jeśli zaś odnosi się do porucznika, był ranny, odznaczono czule dla księcia i kowala”. kwestii małżeństwa, to z zaiste oficer- go orderem Virtuti Militari. Po upad- skim poczuciem humoru, zapewnia- ku powstania znalazł się w Prusach. Strzeż się żenić jąc na przykład, że: Później wraz ze słynnym polskim po- Rodzina, jak to często bywa, nie chodem przez Niemcy trafił do Dre- widziała w życiu poety powodów do Kiedy jeździć – to już sanną, zna. Tam poznał Mickiewicza, które- optymizmu. Siostra Pola Agnieszka Kiedy szaleć – to za panną, mu pokazał swoje pierwsze wiersze. pisała do krewnych: „Wicuś bez żad- Kiedy ładna – romansować, „Puszczaj bezimiennie w świat swoje nej nadziei polepszenia w losie. Wy- Gdy zalotna – to figlować, piosenki i nie drukuj, a jeżeli wrócą trwałość Kornelii w jej smutnym po- Gdy uczciwa – to polubić, do ciebie, wtenczas poznasz, że się łożeniu cnotą nazwać można”. Kor- Gdy wzajemna – to poślubić, przyjęły” – miał usłyszeć od niego nelia zaś, w 1834 roku, a więc sześć Gdy rozsądna – to ją cenić, podczas przejażdżki łódką po Łabie. lat po zaręczynach, wspominając w A gdy mądra – strzeż się żenić. Czas spędzony w Dreźnie zawa- Wincenty Pol liście o czyimś ślubie, napomknęła: żył na jego dalszym życiu. Saksońska „Ja mogę powiedzieć bez nadziei. Ktoś uparty brałby, być może, te stolica, między innymi dzięki obecno- jak gdyby „się serce nie chciało wysyłały za granicę, a wszystko – Wincenty tylko w przyszłości żyje, a wersy za motto poety, zwłaszcza, że ści Mickiewicza, była swoistym pol- postarzeć, Jak gdyby miało wrócić nie myśląc o jutrze, a wczoraj za- byłoby może niedorzeczeństwem łą- pisał je pewnie w pierwszych latach skim salonem, roznamiętnionym nie- co nie wróci, Jak gdybym wiecznie pomnieć chcąc – szalało, by się za- czyć się teraz z nim”. małżeństwa, jednak trafniej będzie dawną chwałą i rozpolitykowanym po miał o szczęściu marzyć, które mej tumanić; w zajazdach, kawiarniach, W końcu jednak, po dziewięciu wziąć je za dowód, iż była to dlań dotkliwej porażce. Pol, opromieniony duszy nigdy nie ozłoci”. cukierniach huczało jak w ulu, latach narzeczeństwa, w kwietniu tematyka godna co najwyżej lekkich bitewnym poświęceniem, nadto pa- Podróżując po Niemczech, Fran- gdy rój ma wychodzić, a wszędzie 1837 roku wzięli ślub. Zdaniem Ja- bon motów. sowany na pieśniarza przez samego cji, północnych Włoszech i Szwajca- czapka była na uchu i górą polski błonowskiego, Wincenty wcześniej wieszcza, należał do patriotycznej rii nie pisał do Mostków przez wiele animusz, jakbyśmy dopiero wrócili nie palił się do małżeństwa, wciąż Damy i wieszcze elity. Jej muzą była Klaudyna Potoc- miesięcy. Podejrzewano tam, że z zdobytego Kremlina.” Powstanie będąc we władaniu niegdysiejszego Polowie po ślubie mieszkali jakiś ka, kobieta słynąca z urody i wdzięku, – jeśli żyje – to być może, jak setki poniosło klęskę militarną i politycz- afektu do Eugenii, który zaspokajał czas we Lwowie i w Mostkach. Póź- przede wszystkim jednak z inteligen- innych powstańców, zdecydował się ną, lecz „w duszy” Polska zdawała jego idealistyczną naturę. „Lat kilka niej często zmieniali adresy w nadziei cji. Miała duży wpływ na sfery inte- osiąść w Paryżu. Zrozpaczona Kor- się zwycięska, „tęga słowem”. trwała tęsknota, tak rzewnie z niego na lepsze perspektywy. Życiorys lektualne i polityczne. Tej charyzmie nelia pisała do rodziny: „Po cóż on Pol napisał w życiorysie zagad- przemawiająca, nim w ulubionej cer- głośnego bojownika o wolność i po- uległ również Pol. W spisanym póź- pojechał do Francji, ażeby walczyć kowe zdanie: „od roku 1830 straci- kiewce u stóp ołtarza zdobył – roz- pularnego poety zapewniał doniosłą niej życiorysie rok 1832 podsumuje za niewdzięczników? Mój los jakby łem zbytnią czułość”. Trudno dociec czarowanie” – pisał Jabłonowski w pozycję, by tak rzec, honorową, co jednym zdaniem: „Począłem pisać zaklęty nie do przebaczenia; możesz co miał na myśli, na pewno jednak do pamiętnikach. „Domowe jego życie nie zawsze wpływało na wysokość pieśni z powodu Adama Mickiewicza, być co okropniejszego jak utracić na- Lwowa nie powrócił ów rozgorączko- zostało na wieki zatrute, gwałt oko- honorariów. Zaczął pisać dużo, po- a z natchnienia Klaudii Potockiej”. dzieję?”. wany młodzieniec, który wyruszał na liczności żelazną pięścią zaprowa- śpiesznie, nierzadko imitując samego W fascynacji Potocką nie ma se- Litwę. Nie szukał bynajmniej statecz- dził go na bezdroża i manowce, za- siebie, nie potrafił przy tym nawiązać kretów. Choć starsza od Pola zaled- Bez czułości nego zajęcia. Pędził życie na poły gadkowe dla ludzi pod szczęśliwszą dawnej relacji z publicznością. Jako wie sześć lat arystokratka z wybitne- Jesienią 1832 roku Pol wrócił spiskowca, na poły lekkoducha. Jego gwiazdą urodzonych; zresztą czyż poeta czuł się narodową pamiątką go rodu Działyńskich nie należała do jednak do Lwowa. Zygmunt Kacz- matka, siostra i Kornelia wciąż miesz- i słońce plam nie ma?”. z powstania, coraz bardziej bezuży- alkowianych heroin, budziła respekt kowski wspomina, jak niespodziewa- kały w Mostkach. On, związawszy Próżno śledzić fakty, które mo- teczną w latach zaborczej smuty, w nawet w środowisku o stricte ułań- nie pojawił się na koniu, w krymskiej się z tajnym Związkiem Dwudziestu gły wywołać tę zagadkową uwagę jego przekonaniu nieuleczalnej. Nie skich fantazjach i obyczajach. Ra- burce i czerwonej konfederatce. „Miał Jeden, jeździł z miejsca na miejsce przyjaciela. Prawdą jest, że Pol nie wierzył ani w „rewolucyjną robotę”, czej nie do niej kierowano by słowa lat dwadzieścia sześć, był smukły, zbierając fundusze dla popowsta- zostawił wielu pisanych dowodów ani w najwytrawniejszy choćby spi- z „Pieśni Janusza”: miał maniery szlachecko-żołnier- niowej emigracji, albo znikał na całe małżeńskiej namiętności. „Żona dała sek. Jego poglądy, zakorzenione skie, cerę twarzy białą i świeżą, wąs tygodnie w Lubieniu, gdzie zaszył mi spokój i szczęście! Od czasu oże- wcześniej w romantycznej afirmacji My ułani, moja pani, ciemny bardzo ozdobny, oczy piwne się inny poeta-spiskowiec Seweryn nienia ukołysały się losy moje nieco” energii ludowych mas, zbliżały się Walczym za kraj nasz: łagodnego ale bardzo świetnego Goszczyński. – taki, powiedzmy, umiarkowany ton do lojalistycznych koncepcji konser- Ach, nie zgrzeszysz, gdy pocieszysz blasku, był już wtedy nadzwyczajnie To, co dla utrapionej tęsknotą przeważa wśród nielicznych zapi- watystów. Przyszłość Polski wiązał I całusa dasz! wymowny, ale bez żadnej przesa- Kornelii było „błąkaniem się po życiu”, sków na marginesie życia z Kornelią. z przetrwaniem szlachetczyzny jako dy, miał głos niezmiernie dźwięcz- dla Pola było jego esencją. Wchodził Czyżby jednak jego postwerteryczna skarbnicy narodowych wartości. Oso- O żołnierskim życiu Pola niewie- ny i sympatyczny, idący prosto do w najlepsze lata. Cieszył się zasłu- skłonność do uczuciowej egzaltacji bistą przyszłość zamierzał związać z le wiemy. Nie był wylewny, we wspo- serca, litery r nie domawiał z fran- żonym uznaniem jako spiskowiec, w tym wypadku zamilkła? Wydaje „poważnym pisarstwem”, chciał „spi- mnieniach łatwo popadał w patos cuska: w jego wymowie dodawało to żołnierz, wkrótce miał zasłynąć jako się, że warto dać wiarę Estreiche- sywać dzieje”, „ocalić w słowie ziemię i bigoterię, natomiast śledząc jego pewnego uroku i nadzwyczajnie się poeta. W pierwszej połowie lat 30. rowi, który twierdził, że Pol układał ojczystą”, zaczął podróże i badania rymy można trafić co najwyżej na podobało kobietom”. stawał się „tym Polem”, jednym z naj- dla Kornelii erotyki, które zaginęły. geograficzne, które składał w sążni- wciąż pielęgnowane ślady Eugenii. Lwów był wówczas „huczny poczytniejszych pisarzy XIX wieku. Maurycy Mann, drobiazgowy biograf ste dzieła. To jej poświęcił pisany już w okre- i wesoły jak śmiech w malignie”. Niewątpliwie pomógł mu tyleż talent poety, wspomniał nawet o sonetach, Poetycki kryzys i związki z sie narzeczeństwa z Kornelią nieco „Wielu panów z zabranego kraju co zdobyty na emigracji autorytet de- które ten pisywał „na cześć Kornelii w konserwatystami sprowadziły nań pompatyczny wiersz „Elegia dla E.”. jeszcze pełne miało szkatuły – pi- mokraty i legenda „śpiewaka powsta- lasku Węglińskiego (na Pohulance) bolesne ataki. Bywało, że czuł się Zwierza się w nim, że nieustannie sał Kaczkowski – uboższym hojne nia”. Talentu zresztą nie był pewien, w grocie nad źródłem ukryty!”. Zdaje odrzucony i osamotniony, nie stracił czuje „władzę pierwszego wrażenia, płynęły zasiłki, bo jeszcze z mienia aby się utwierdzić w jego wartości się, że Pol po prostu nie przywiązy- jednak pozycji w życiu publicznym i tę tęsknotę nieznanego chcenia”, nie wyzute rodziny ostatnie grosze posłużył się fortelem. Własne wier- wał się do tych utworów. Uważał je za – również dzięki wsparciu arysto- 19 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) kracji. Nie porzuciwszy niepodle- mu w życiu coś, czego próżno szu- Lwów po polsku – tom trzeci, lecz nie ostatni głościowych przekonań dla wielu kać w rymach jakie „wieszcz dzieli z pozostawał strażnikiem polskości. damą”. Doczekaliśmy już trzeciego tomu „Lwów po polsku”, autorkami którego są dwie młode, ale już Jego poglądy dla spierających się elit zawzięte badaczki przeszłości naszego miasta. Są to Ksenia Borodin i Iwanna Honak, Ukrainki mogły być dyskusyjne, ale „naród” – Lekarz dla duszy zafascynowane starym przedwojennym Lwowem i jego zabytkami. Dla obydwu krajoznawstwo czyli przede wszystkim patriotyczne Dwa lata, które spędził po wyj- i historia są tylko pasją, na co dzień zajmują się pracą naukową, wykładają na lwowskich uczel- mieszczaństwo i zaścianek – uważał ściu z celi we Lwowie były dla Pola, go za wieszcza swojej pamięci. o ironio, okresem intensywnego niach wyższych, obie mają tytuł doktorski. Przełom w życiu Pola nastąpił w dojrzewania. Pracował dla Ossoli- JURIJ SMIRNOW 1846 roku. Zimą nie tylko był świad- neum, wykładał, podróżował, pisał tekst i zdjęcie kiem okrucieństw chłopskiej rewolty, i wydawał, stając się szanowanym ale też sam ich doświadczył. Potur- geografem. W czasie Wiosny Ludów Dwa pierwsze tomy nie są już do- bowany, raniony kosą, ograbiony z należał jeszcze do sztabu lwowskiej stępne nie tylko w Polsce, ale też w rękopisów, które spalono rabując, Gwardii Narodowej, ale gdy nadzieje księgarniach lwowskich. Wielbiciele został oskarżony przez buntowników 1848 roku ostygły, nie wracał już do tematyki lwowskiej polują na te książ- o udział w wyimaginowanym spisku. polityki. Odtąd zaprzątała go niemal ki i z niecierpliwością oczekiwali wy- Rozwiały się jego niegdysiejsze złu- wyłącznie praca naukowa i podróże. dania tomu trzeciego, czekają tez na dzenia o uzdrawiającej sile ludu. Jak zwykle, wiele czasu spędzał następne, bo autorki ogłosiły, że tych poza domem, teraz jednak pisywał tomów będzie siedem. Jak napisał często i z niespotykaną dawniej w swojej recenzji dr Andrij Kozyćkyj, czułością. „Moja najdroższa Kor- znany historyk lwowski, „Lwowowi są nelciu – czytamy w jednym z listów już poświęcone ponad dwa i pół tysią- – potrzeba, żebyś mi choć na parę ca przewodników, ale nic podobnego dni przybyła, bo potrzebuję lekarza (jak książki z serii „Lwów po polsku”) dla duszy, pociechy dla serca...”. dotychczas nie pojawiło się w dru- Ale „lekarza duszy” wkrótce zabra- ku”. Pomysł autorek jest zupełnie kło, Kornelia Polowa umarła w 1855 oryginalny, a poszukiwanie śladów roku mając zaledwie 44 lata. Pol był polskości naszego miasta jest spra- wstrząśnięty, wydawał się, jak stwier- wą bardzo skomplikowaną, pełną dził jeden z przyjaciół, „nieuleczalnie przygód, odkryć i poznawania nieraz zbolały”. W apostrofi cznych „Tre- niesamowitych losów ludzkich. Autor- nach”, pierwszym i jedynym wierszu ki postanowiły uwiecznić na stronach Ksenia Borodin (od lewej) i Iwanna Honak poświęconym Kornelii, nazwał ją swych książek nie tylko zachowane opiekuńczym duchem „natchnienia i na murach i ulicach lwowskich sta- wują w płytkach ceramicznych i odbi- la, Henryka Ebera, Leona i Edmun- lutni”, leczącym świat samym swoim re napisy, reklamy, tablice i szyldy jają się w marmurze. To podpisy zna- da Zieleniewskich i wielu innych. istnieniem. I gorzko pytał: fi rmowe, ale tez opisać życiorysy nych i zapomnianych mistrzów ukła- Autorki dowiedziały się o każdym z odpowiednich osób, historię powsta- dają refreny do lwowskich motywów, nich znacznie więcej, niż udało się Kto weźmie troskę tych domowych nia, rozwoju, nieraz upadku różnych które tworzyły harmonię i dbały o roz- umieścić na stronach książki. Bar- leków? lwowskich (i nie tylko) fi rm, spółek i wój gospodarczy… Melodie miasta w dzo często obok mężczyzn wystę- Drobnego grosza i małych przedsiębiorstw. Przecież żadne z każdym okresie są niepowtarzalne, pują ich małżonki, dzielne kobiety, Kornelia Olszewska kluczyków? nich nie przeżyło II wojny światowej, różnorodne w wizerunkach, zastygłe które potrafi ły prowadzić interes nie Kto się to nami tak czule zatroska? a ich właściciele często zakończyli w metalu. Spuścizna lwowskich mi- gorzej od swoich mężów. Trafi ł na wiele miesięcy do wię- Przy kim się tacy uczujem życie tragicznie. strzów polskiego, ukraińskiego, ży- Krzysztof Wojciechowski z Lu- zienia. Znosił je bardzo źle, ale prze- bezpieczni? Tom trzeci „Lwowa po polsku” dowskiego, czeskiego, węgierskiego, blina wykonał tłumaczenie książki wrotność losu sprawiła, że zbliżył się Komuż to będziem tak wdzięczni jest poświęcony reklamom fi rmo- na język polski. Lecz niestety, są w z Kornelią, która okazała się dzielną i grzeczni? wym, które autorki nazwały „znakiem nim błędy gramatyczne i ukrainizmy. żoną więźnia politycznego. Dbała o jakości” przemysłu lwowskiego. Naj- Dziwi na przykład wielokrotnie uży- niego w celi, bywając regularnie na Minęło wiele miesięcy nim wrócił większą uwagę skupiono na fi rmach wany wyraz Pierwsza (Druga) Wojna widzeniach. Dbała poza celą, zabie- do dawnych zajęć. Choć „dopiero budowlanych i branżach z nimi ściśle Switowa (a nie światowa). Są też nie- gając o uwolnienie męża i pielęgnu- co dojrzał”, teraz, skończywszy lat związanych. Dlatego książkę podzie- ścisłości w nazwach i datach. Słyn- jąc jego publiczny wizerunek. Można pięćdziesiąt, począł starzeć się gwał- lono na dwa duże rozdziały – „Ka- ne dzieło architekta Alfreda Zacha- by sądzić, że oto w życiu ziściło się townie, chętnie przyjmując pozę no- lejdoskop budowlany, albo materiały riewicza przy dawnej Akademickiej przekonanie, które wyraził ongiś w bliwego starca. Pisywał sporo, jak za- zdobnicze” i „Kolorowe wrażenia. 17–19 określono jako dawną Izbę wierszu: wsze unikając głębszych lirycznych Metalowe historie”. Wśród kilkaset Gospodarczą, wtenczas, gdy jest to wyznań, z jednym wyjątkiem. Napisał nazwisk i fi rm są imiona znane i dawna Izba Handlowo-Przemysłowa. Damy i wieszcze – dawne to długi, wspomnieniowy poemat pod zupełnie zapomniane, ale nie mniej Nazwisko malarza Jana Henryka Ro- przymierze, tytułem „Przebolało”. Ożyło w nim cenne i potrzebne dla prawdziwej sena podawane jest w wersji J. Ro- Bo go przed wieki świat zawarł za lato w Podliskach, a wraz z tamtym historii Lwowa. zen, co jest nie tylko nieprawidłowo, młodu; słońcem powróciło uczucie do Euge- Autorki prawdziwie są zafascy- ale też myli go ze znanym batalistą Damy i wieszcze, w uroku i wierze, nii, jako jedyna wielka miłość w życiu nowane nie tylko konkretnym odnale- Janem Rosenem. Ludwik i Gustaw Plotą przepaskę dokoła narodu. Wincentego Pola. Jeśli wierzyć tym zionym napisem czy designem zapo- włoskiego, austriackiego pochodze- Kadenowie założyli swoją fi rmę nie w rymom, dla romantyzującego starca mnianej fi rmy, ale przede wszystkim nia unikalnie współbrzmi z minionymi latach 80. XX wieku – jak u autorek, Teraz szło jednak o coś więcej. liczyła się tylko... historią ludzi, którzy tę fi rmę tworzyli. stuleciami i ze współczesnością” – ale w wieku XIX. Więzienne spotkania stworzyły spo- Razem to składa się na całą warstwę czytamy w książce. Wartości omawianego dzieła i sobność do długich rozmów z Korne- Ta ostatnia chwila złota przedsiębiorców, którzy zbudowali, Autorki odszukały napisy ponad ogromu pracy badawczej autorek lią, których Pol bynajmniej nie szukał W owej nocy, w owym dworze... stworzyli Lwów XIX – początku XX w. 35 lwowskich fi rm, wyroby których błędy wcale nie zmniejszają. Książkę od czasów, gdy wieczorami zasiadali A na resztę dni żywota Na stronach książki spotykamy na- zachował dla nas nieubłagalny czas. wydano starannie. Wszystkie strony obok siebie – a i to w większym gronie Spuść zasłonę Wielki Boże! zwiska Polaków, Żydów, Ukraińców, Do tego dodać należy jeszcze ponad są bogato ilustrowane. Znaczna – na ganku w Mostkach. Jakkolwiek Czechów, Austriaków, Niemców. dziesięć wytwórców spoza Lwowa. liczba unikalnych zdjęć wykonanych gorzko to zabrzmi, właśnie wtedy, Któż dziś odgadnie, czy przema- Przed nami powstaje niezwykła, ale Język polski nie był jedyną mową przez autorki dodaje wydaniu wy- w lwowskim więzieniu, poznał bliżej wiają w tych słowach „czucie i wiara”, już na zawsze utracona, zniszczo- metalowych znaków fi rmowych: we miaru historycznego i wprowadza w swoją żonę. Dobiegł czterdziestki, a czy też niezłomny werterysta czci w na wielonarodowa, wielokulturowa, Lwowie są dekle, latarnie czy żaluzje atmosferę przedwojennego Lwowa. na wolności wciąż, paradoksalnie, nie ten sposób romantyczną fi gurę, z wieloobrządkowa przestrzeń miej- produkcji wiedeńskiej z napisami po Prezentacja tej bardzo interesującej potrafi ł się uwolnić z młodzieńczego której jego wyobraźnia nie umie, lub ska, wraz z jej mieszkańcami, bu- niemiecku, które uzupełniają histo- książki odbyła się w Centrum Historii egotyzmu, który rozbudziły w nim nie chce wyzwalać się wtedy, gdy dynkami, świątyniami… Dla autorek rię nowymi stronami i kontekstami. Miejskiej i we lwowskiej księgarni „Є”. romantyczne stereotypy. Upokorzony przyszłość to już tylko stygnąca doj- książki jednakowo ciekawymi i godny- Przedstawiono w książce prawdziwy Seria książek Ksenii Borodin i Iwan- więzieniem poczuł, że Kornelia daje rzałość. mi uwagi są polski architekt, ukraiński „alfabet lwowski” branży budowlanej, ny Honak powstaje dzięki wsparciu rzemieślnik, żydowski przedsiębiorca. „skorowidz lwowskich przedsiębior- Konsulatu Generalnego RP we Lwo- Autorki z jednakowym zachwytem pi- ców i fi rm”. Obok Jana Lewińskiego, wie i polskiego biura turystycznego Poszukujemy świadków szą o budowie gmachów Politechniki Juliana Zachariewicza, Jana Da- „Quand”. Autorki wyraziły szczere Lwowskiej, o wspaniałych witrażach scheka, nazwiska Abrahama Hirscha podziękowania dla wszystkich, kto Poszukujemy świadków, którzy latach 1935-1939 znali właścicieli Dru- karni KS Jakubowski, pracowali w tej drukarni przy ul. Piekarskiej 11 we zakładu S. G. Żeleńskiego i o fi rmie Bratteli, Józefa De Ceuta, Giovanie- sprzyjał ich pracy, swoim rodzinom Lwowie albo mieszkali pod tym adresem. Jeśli jesteś dzieckiem, bądź wnu- Henryka Bogdanowicza, która produ- go Zulianiego, Bernarda Królika, Lej- i kolegom, pracownikom Konsulatu kiem takich osób i z opowiadań rodzinnych masz informacje, dokumenty kowała klozety. „Lwów jest miastem, ba Fortera, Józefa Staubera, Leona Generalnego RP i osobiście konsu- dotyczące działalności Adama i Zygmunta Jakubowskich we Lwowie, skon- w którym do dziś dźwięczą niedopo- (Lejba) Appela, Gustawa Pomme- lowi Marianowi Orlikowskiemu, który taktuj się z nami. wiedziane słowa i niedośpiewane me- ra, Józefa Góreckiego, Antoniego od pierwszego tomu wydawanej se- Kontakt: Bernadeta Niedzielska lodie minionych wieków. One brzęczą Pączka, braci Maurycego, Jakuba rii pomaga radą i życzliwym wspar- e-mail: [email protected]; tel.: 48 798372906 w metalu, dźwięczą w szkle, podśpie- i Ignacego Mundów, Adolfa Kampe- ciem. 20 Kościoły lwowskie 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Witraże bazyliki łacińskiej (część II) Pierwszą i przez wieki jedyną wzmianką o witrażach jeszcze gotyckiej kate- dry lwowskiej spotykamy u znanego badacza dziejów naszej świątyni Sta- nisława Zajączkowskiego podającego, że w okna katedry „około roku 1480 zostały wprawione barwne witraże”. Zapewne nie przetrwały one jednak wielkiego pożaru 1527 roku, który strawił prawie całe miasto.

JURIJ SMIRNOW dniowych kaplic zostały częściowo takież same obramienia scen cen- tekst i zdjęcia uszkodzone. Dopiero w latach 1975- tralnych. Bordiurę tworzą stylizowane 1988 dzięki staraniom ówczesnego kwiaty i liście oraz arkada ozdobiona Na przełomie XIX-XX wieków bra- proboszcza katedralnego o. Rafała kartuszem i uskrzydlonymi główkami kowało nadal witraża w małym oknie Kiernickiego poddano je uzupełnie- aniołków w narożnikach. Witraż w le- nad głównym ołtarzem. Wreszcie kar- niu i renowacji. Tę odpowiedzialną wym oknie przedstawia Matkę Boską ton zamówiono u Jana Styki. Kiedy pracę wykonał doświadczony lwow- i Dzieciątko Jezus, którzy błogosła- karton był już w fabryce, Arcybractwo ski konserwator Anatol Czobitko. wią św. Genowefę. Świętą ukazano w postanowiło zmienić temat witraża. W trakcie prowadzonej konser- pozycji klęczącej, która wpatrując się Nowy karton zatytułowany „Marya wacji z powodu braku funduszy nie w małego Jezusa trzyma w rękach Panna jako Królowa Korony Polskiej” udało się zamówić witraż do górnego liść palmowy (w prawej) i świecę (w wykonał Edward Lepszy. Witraż w okna kaplicy pw. Chrystusa Ukrzyżo- lewej). Witraż w prawym oknie przed- szkle w 1902 roku wykonano w kra- wanego. Stary pochodzący z końca stawia Jezusa błogosławiącego św. kowskim zakładzie Witraży, Oszkleń i XIX wieku i przedstawiający motyw Mozaik W. Ekielskiego i A. Tucha. W stylizowanych elementów geome- polu witraża znajduje się tylko sygna- trycznych został całkowicie zniszczo- tura projektanta: „proj. Edward Lep- ny w wyniku wybuchu pocisku. Kapli- szy. 1902”. Centralną część witraża ca otrzymała witraż dopiero w 1998 zajmuje siedząca postać Najświętszej roku. Wtedy to lwowski artysta-malarz Maryi Panny z Dzieciątkiem Jezus. U i scenograf Aleksander Owerczuk wy- góry napis na wstędze „Królowo Koro- konał nowy witraż charakteryzujący ny Polskiej módl się za nami”. U stóp się połączeniem elementów architek- Matki Bożej złożone są miecz, berło i tonicznych w postaci stylizowanych korona królewska, jako symbole od- łuków i kolumn z elementami geome- dania państwa i narodu polskiego pod trycznymi. Niestety artyście nie udało opiekę Matki Bożej. Niżej przedsta- się dopasować witraż tak do całości wiono postać kobiecą symbolizującą wystroju barokowego kaplicy, jak i do Matkę Ojczyznę, która przygarnia do ocalałych witraży końca XIX wieku w siebie dwóch młodzieńców trzymają- dolnych oknach kaplicy. Na tle baro- cych wstęgę z napisem „Przyjm śluby kowej sztukaterii i polichromii kaplicy nasze”. Po obu stronach Matki Bożej oraz nasyconych barwami starych ukazano wstęgi z imionami polskich witraży nowy wykonany w barwach świętych. wyblakłego błękitu i jasnoliliowych Antoniego z Padwy. Uzupełnieniem Rezultat dziesięcioletnich prac wydaje się być elementem obcym. sceny są: umieszczony przed klęczą- nad witrażami do okien w prezbite- Ocalałe witraże w dolnych oknach cym zakonnikiem klęcznik, na którym rium był imponujący. Powstał zespół w kaplicy są najstarszymi w katedrze. leży otwarta księga, oraz kwitnąca w witraży wysokiej klasy artystycznej. Ufundowane przez Antoniego i Geno- wazonie lilia. Nasyconą gamę kolo- Kolejność witraży w oknach jest wefę Sieberów przedstawiają „Wizję rystyczną obydwu witraży uzyskano następująca: po prawej stronie pre- św. Genowefy” po lewej stronie ołta- przede wszystkim poprzez barwę zbiterium w małym oknie nad wej- rza i „Wizję św. Antoniego” po prawej. szat świętych. W lewym oknie prze- ściem do kaplicy św. Józefa znajduje Tematyka witraży jest najwyraźniej ważają kolory czerwony i niebieski się witraż „Święci Konstanty i Hele- związana jedynie z imionami funda- szat Matki Bożej oraz złocisty płasz- na”, w następnych, również małych torów. Można nawet przypuścić, iż cza św. Genowefy, w prawym zaś oknach „Matka Boska Podkamieniec- została przez nich wręcz narzucona, czerwony kolor szat Jezusa i brązo- ka” i „Święta Rodzina”. Dwa kolejne ponieważ nie znajdziemy tutaj żad- wy habitu św. Antoniego. duże okna zdobią witraże „Święci nego powiązania ani z wezwaniem W roku 1897 w pracowni Fran- Patronowie Polski” i „Cudowna obro- kaplicy, ani z obrazem św. Judy Ta- ca Mayera w Monachium wykonane na Lwowa za przyczyną św. Jana z nisław Wyspiański napisał: „Witraże do dawnych epok stylowych, ponow- deusza umieszczonym w ołtarzu, ani zostały dwa witraże do niewielkich Dukli”. W małym centralnym oknie kolorami i barwą na tle szaro-brązo- nie wzrosło zainteresowanie sztuką z relikwiami błogosławionego Jakuba kolistych okien w kaplicach pw. Matki nad głównym ołtarzem znajduję się wym występują żywo i mile. Ślicznie witrażową, wskutek czego w latach Strzemię, arcybiskupa halickiego, Boskiej Częstochowskiej i św. Anto- witraż „Najświętsza Maryja Panna prezentuje się witraż Mehoffera, 1880-1914 zamontowano witraże do które znajdowały się w owej kaplicy niego. Tym razem witraże nawiązu- jako Królowa Korony Polskiej”. Obok, zwłaszcza w dolnej swej połowie bo- okien prawie wszystkich kaplic. do roku 1946. Witraże zostały wyko- ją tematycznie do patronów kaplic. już po lewej stronie prezbiterium, w gaty barwami i układem farb”. Witraże w oknach kaplic nie sta- nane przez znaną wiedeńską firmę Cena wykonania witraża w kaplicy dwóch wielkich oknach umieszczone Katedra lwowska posiada osiem nowią jednolitego zespołu ani wzglę- Carla Geylinga. W dolnej części każ- pw. Matki Boskiej Częstochowskiej są witraże „Śluby Jana Kazimierza” i kaplic bocznych. Obecny kształt zy- dem siebie, ani w stosunku do witraży dego z witraży umieszczono napisy w wyniosła 1058,5 koron. „Kazimierz Wielki jako fundator kate- skały w połowie XVIII wieku, kiedy umieszczonych w prezbiterium. Tema- języku niemieckim, w których podano Artystyczne zdobienie kaplicy pw. dry”. Ostatni witraż po lewej stronie to w latach 1761-1776 arcybiskup tycznie większość nawiązuje do patro- imiona fundatorów i rok wykonania: Matki Boskiej Częstochowskiej, znaj- prezbiterium znajduję się w małym Wacław Hieronim Sierakowski grun- natu kaplicy. Zdarzają się jednak i ta- „Gewidment von Anton Sieber im dującej się po południowej stronie oknie nad lożą „cesarską” i przedsta- townie przebudował i na nowo ozdobił kie, których tematyka została uzależ- Jarhe 1880” i „Gewidment von Geno- katedry, nawiązuje do tematyki maryj- wia „Konsekrację Grzegorza z Sano- całą świątynię w dominującym wtedy niona od życzenia fundatora. Kartony euva Sieber im Jarhe 1880”. Nazwi- nej. W ołtarzu kaplicy mieści się XVI- ka na arcybiskupa lwowskiego”. stylu barokowym. Do korpusu świątyni do poszczególnych witraży zamawia- sko autora kartonów, według których wieczny cechowy obraz Matki Bożej w Oceniając wyniki i osiągnięcia dobudowane zostały po trzy kaplicy od no u różnych artystów, a wykonanie wykonano witraże, nie jest znane. srebrnej sukience, który jest zasłania- prac nad ozdobieniem katedry witra- południowej i północnej stron oraz po zlecano różnym pracowniom. Zatem Należy przypuszczać, iż był to jeden ny przez XVIII-wieczny obraz zatytuło- żami, warto przypomnieć opinię Sta- jednej po każdej stronie prezbiterium. nic dziwnego, iż takie podejście nie z malarzy na stałe zatrudnionych w wany „Matka Boska Anielska” pędzla nisława Wyspiańskiego. Przebywając W XVIII wieku, gdy budowano sprzyjało jednolitości stylu. Pomimo pracowni Carla Geylinga. Przema- Józefa Chojnickiego. W roku 1870 w we Lwowie w 1897 roku, wstąpił arty- kaplice, witrażownictwo nie było to, brak powiązania stylowego między wiałby za tym choćby ten fakt, że w ołtarzu umieszczono kopię cudowne- sta do katedry, następnie opisał swoje popularne, dlatego też ani abp Sie- witrażami nie jest zbyt wyczuwalny, ówczesnym Lwowie witrażownictwo go obrazu Matki Boskiej Częstochow- refleksje w artykule umieszczonym w rakowski, ani główny architekt prze- gdyż większość okien znajduje się w nie było jeszcze rozpowszechnione. skiej, wtedy też kaplicę poświęcono krakowskim „Życiu”. Bez uprzedzenia budowy katedry Piotr Polejowski nie głębi małych skąpo oświetlonych ka- Co więcej, nie było też i miejscowych Czarnej Madonnie. Tradycyjnie tą i obrazy po spotkanym go zawodzie myśleli o ozdabianiu okien witrażami. plic (niekiedy nawet za ołtarzami). artystów uprawiających ten rodzaj kaplicą opiekowało się Bractwo zrze- podczas pracy nad kartonem do wi- Jednak w drugiej połowie XIX wieku, Podczas II wojny światowej wi- sztuki. Dzięki jednakowym wymiarom szające kupców i młodzież kupiecką. traża „Śluby Jana Kazimierza” Sta- gdy w sztuce polskiej nawiązywano traże znajdujące się w oknach połu- obydwu okien, artysta mógł wykonać Właśnie ono ufundowało do okna 21 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) kaplicy witraż przedstawiający Matkę ka fi rma „Tiroler Glasmalerei und Tak jak i w poprzednim witrażu rozja- Okna w dwóch pozostałych ka- że jest on najważniejszym i czołowym Boską Loretańską z koroną nad gło- Mosaik Anstalt” z Innsbrucka. Nie- śniającą funkcję pełni złocista postać plicach pw. św. Kazimierza Królewi- dziełem wśród wszystkich innych wą w otoczeniu adorujących aniołów. stety, nazwisko artysty – wykonawcy Dzieciątka Jezus i złociste nimby nad cza i rodziny Kampianów nigdy nie witraży lwowskich. Autorzy „Katedry Witraż ten został mocno uszkodzony kartonów nie jest znane. Dokonując głowami Matki Boskiej i św. Józefa. zostały ozdobione witrażami. Łacińskiej we Lwowie” tak reasumu- podczas II wojny światowej. Według porównania szczegółów postaci z Tło kompozycji stanowią niebo z Na początku XX wieku istniał tak- ją jego znaczenie w historii polskiej przekazów naocznych świadków, witraży i z obrazów o podobnej tema- bladoniebieskimi chmurami, zielone że projekt „regotycyzowania” okien w sztuki sakralnej: „Mimo przewagi wybitą część witraża z głową Matki tyce, które znajdowały się uprzednio krzewy, trawa i wysoka palma. nawach i zamontowania w nich witra- dzieł o charakterze zachowawczym, Boskiej podniósł z chodnika lwowski we lwowskim kościele Matki Boskiej W roku 1890 zamontowano wi- ży. Jednak zamiar ten nie został nigdy lwowski zespół witraży jest jednym z kompozytor Andrzej Nikodemowicz, Śnieżnej, a które zostały namalowa- traże we wszystkich pięciu oknach zrealizowany, ponieważ Centralna najcenniejszych, jakie wykonano w który zwrócił ją proboszczowi o. Ra- ne przez Edwarda Lepszego, można kaplicy Najświętszego Sakramentu. Komisja Konserwatorska w Wiedniu polskich kościołach pod koniec wie- fałowi Kiernickiemu dopiero po rozpo- przypuścić autorstwo właśnie tego ar- Fakt ten potwierdza sprawozdanie z negatywnie oceniła propozycję kapi- ku XIX. Bardzo istotny jest przy tym częciu prac nad konserwacją witraża. tysty. Za tą proweniencją przemawia działalności fi rmy „Tiroler Glasmalerei tuły metropolitalnej, stwierdzając w dobór tematów kompozycji po „ma- Konserwator Anatol Czobitko w 1982 również fakt, iż artysta w czasie gdy und Mosaik Anstalt” z Innsbrucka, w liście do lwowskiego arcybiskupa Jó- tejkowsku” łączących elementy histo- roku fachowo zrekonstruował witraż, powstały witraże do kaplicy św. Józe- którym czytamy: „Jahre 1890 endlich zefa Bilczewskiego, że „…tak ulubio- ryczne z religijnymi, dając całość o wprawiając starą część i uzupełniając fa pracował nad kartonami do okien fünf des Sakramentes Kapelle der ne dążenie do gotyzowania pozba- wyraźnym wydźwięku patriotycznym. ubytki. Niektóre fragmenty witraża zo- witrażowych w prezbiterium katedry. Katedrale zu Lemberg”. Na montaż wiło nas licznych cennych zabytków To ostatnie stwierdzenie stanowi do- stały jednak bezpowrotnie utracone. Okna kaplicy pw. św. Józefa są witraży zdecydowano się w trakcie z innych epok stylowych, niszcząc je datkowy klucz interpretacyjny w od- Dlatego też artysta nadał twarzom prawie prostokątne i swoim kształ- przeprowadzonej w latach 1890-1891 i zbezkształcając”. niesieniu do wyboru kostiumu gotyc- aniołków, które otaczają postać Mat- tem przypominają okna w kaplicy pw. renowacji kaplicy. Dzięki staraniom i Prastara lwowska katedra ła- kiego przy przekształceniu katedry. W ki Bożej, rysy swego małego synka i Chrystusa Ukrzyżowanego. Jednak- za pieniądze kapituły metropolitalnej cińska posiada unikatowy zespół specyfi cznych warunkach lwowskich jego przyjaciół. W gamie barw witraża że wykonane osiemnaście lat póź- odnowiono i częściowo wzbogacono witraży autorstwa polskich i zagra- końca wieku XIX neogotyk był bo- o nowe elementy wielki bogato zdo- biony ołtarz barokowy, który prawie całkowicie zasłania witraże z dwóch dolnych okien o motywach stylizowa- nych kwiatów i elementów geome- trycznych. Koszt remontów wynosił 8106 złr. W dwóch górnych bocznych oknach również zostały umieszczone geometryczne witraże. Kolorystyka witraży jest utrzymana w gamie sub- telnych odcieni niebieskiego, zielone- go i żółtego. Jedynie witraż umiesz- czony w górnym centralnym oknie jest dobrze widoczny. Zwieńczenie ołtarza w formie fantazyjnie wykrojo- nego szczytu otacza okno, a przez to wyraźnie go akcentuje. Przedstawie- nie witraża nawiązuje do patronatu nicznych mistrzów. Burzliwa histo- wiem nie tylko stylem dominującym w kaplicy. W jego centrum na błękitnym ria XX wieku oszczędziła go przed architekturze epoki, ale i synonimem tle umieszczono kielich mszalny oraz zniszczeniem. „Barwne szkła” i dziś szlachetnej dawności, łacińskości, a Hostię otoczoną promieniami, a nad potęgują modlitewny nastrój, kierują więc i polskości”. Właśnie o tym miały nią koronę ze spływającymi ku doło- umysły wiernych ku skupieniu, budzą świadczyć nie tylko poprzez treść, ale wi girlandami z kwiatów i liści. Na wy- podziw turystów, którzy tylko na chwi- i poprzez formę nowe witraże katedry sokości stopy kielicha przedstawiono lę wstąpili do świątyni. lwowskiej. Swoją funkcję one wyko- dwie uskrzydlone główki adorujących Wśród opisów witraży katedry nują do dziś, będąc nie tylko dziełem aniołków. Pozostałą dolną część lwowskiej bardzo cenną i aktualną po sztuki, ale i świadkiem historii. witraża wypełniają symetrycznie dzień dzisiejszy jest opinia Stanisła- Na początku XXI wieku przez ułożone lilie i gwiazdki. Witraż wypeł- wa Wyspiańskiego wyrażona jeszcze nienajlepszy stan techniczny witraży niający niewielkie okno promieniuje w 1897 roku. Otóż Wyspiański wy- i ze względu na ich znaczenie histo- barwami, przyciąga wzrok, rozłado- mienił jedynie pracę Józefa Mehoffera ryczne oraz poziom artystyczny wpi- wuje napięcie dużego, błyszczącego – witraż „Kazimierz Wielki jako funda- sano ich na listę obiektów w katedrze złotem barokowego ołtarza. tor katedry”. Według opiniodawczych potrzebujących pilnej konserwacji. Tę Na szczególną uwagę zasługuje krakowskich historyków sztuki, powo- pracę powierzono Ewelinie i Roberto- jedyny w katedrze witraż secesyjny. dem opinii Stanisława Wyspiańskiego wi Kędzielewskim, doświadczonym dominują kolory jaskrawe: niebieski niej witraże w kaplicy pw. św. Józefa Został on zamontowany w oknie nie była jedynie przyjaźń z Mehoffe- konserwatorom z Warszawy. Prace płaszcza Matki Bożej, czerwony tła prezentują już inny styl o wyraźnych kaplicy pw. Chrystusa Miłosiernego rem, „...lecz rzeczywisty, wyjątkowy konserwatorskie fi nansowano ze dookoła jej postaci, żółto-złocisty fi gu- wpływach neogotyku. Centralne podczas przebudowy przeprowa- poziom dzieła, wyróżniającego się na środków Senatu RP i Ministerstwa rek aniołków. sceny ujęto dodatkową witrażową dzonej w latach 1904-1907 pod kie- tle pozostałych realizacji witrażowych. Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Po przeciwległej, północnej stro- ramą w postaci bordiury zamkniętej rownictwem prof. Politechniki Lwow- Praca ta w spuściźnie artystycznej W 2006 roku renowacji poddano wi- nie znajduje się kaplica pw. św. Anto- łukiem w „ośli grzbiet” i dodatkowo u skiej Władysława Sadłowskiego. Mehoffera odznacza się szczegól- traże „Matka Boska Królowa Korony niego. W małym okrągłym oknie nad góry ozdobiono stylizowanymi frędz- Wystrój kaplicy łącznie z malowidła- nym, niemal kubizującym sposobem Polskiej” i „Konsekracja Grzegorza ołtarzem zamontowano witraż przed- lami i liśćmi akantu. W dolnej części mi, rzeźbami i witrażem tworzy jed- potraktowania elementów kompozy- z Sanoka na arcybiskupa lwowskie- stawiający św. Antoniego jako opata każdego witraża znajdują się iden- nolitą stylowo całość, dzięki współ- cji, której została podporządkowana go”, w 2007 roku „Kazimierz Wielki i pustelnika. Świętego z długą siwą tyczne napisy: „Staraniem Bractwa pracy takich wybitnych rzeźbiarzy i ornamentyka, służąca jedynie jako jako fundator katedry”. W 2009 roku brodą i wąsami wyobrażono w jasno- św. Trójcy 1898 r.”. Kompozycje wi- malarzy jak Tomasz Dykas, Alojzy element dopełniający. Należy przyjąć, odrestaurowano witraż „Śluby Jana brązowym habicie z pastorałem w traży wykonano według tradycyjnych Bunsch, Stanisław Dębicki, Wale- że artysta (Wyspiański) nie chciał się Kazimierza” w prezbiterium, a w 2010 lewej ręce i książką w prawej. Rozbu- schematów. W „Bożym Narodzeniu” rian Kryciński, Tadeusz Rybkowski, wypowiadać na temat pozostałych roku kolisty witraż „Św. Antoni pustel- dowaną kompozycję witraża tworzą Świętą Rodzinę wyobrażono na tle Miron Pietsch i Luna Drexlerówna. kompozycji jako nieodpowiadających nik” w kaplicy pw. św. Antoniego. W fi oletowe góry, ciemnozielone drze- niebieskiego nieba i antycznej archi- Nazwiska autora witraża niestety zasadom nowej sztuki, a tym samym 2012 roku odrestaurowano witraż w wa, jasnozielone krzewy, żółte kwiaty, tektury. Najważniejszym akcentem nie znamy. Mógł nim być każdy z niewartych jego uwagi”. Rzeczywi- dużym oknie po południowej stronie czerwono-brązowa ziemia, niebieskie kolorystycznym całej kompozycji są wymienionych artystów. Tradycja ście, wśród witraży katedry lwowskiej prezbiterium „Cudowna obrona Lwo- chmury, złociste tło nad głową świę- szaty przedstawionych postaci: nie- jednak przypisuje autorstwo Lunie przeważają dzieła nawiązujące do wa za przyczyną św. Jana z Dukli” tego oraz kolista bordiura ze stylizo- bieski płaszcz Matki Bożej i czerwony Drexlerównie. Wielki jaskrawy wi- doświadczeń malarstwa historyczne- („Leopolis opressa 1648”). W trakcie wanych złocistych liści i niebieskich św. Józefa. Znaczącą rolę odgrywa traż „Zaćmienie słońca” wykonany go drugiej połowy wieku XIX. Jest to kompleksowej konserwacji kaplicy kwiatów na ciemnoczerwonym tle. żółto-złocisty kolor postaci Dzieciąt- w różnych odcieniach pomarańczo- charakterystyczne tak dla twórczości Najświętszego Sakramentu (kaplicy W 1898 roku katedralne Bractwo ka Jezus, jak również barwa nimbów, wego, niebieskiego, liliowego, zielo- lwowskich, jak i krakowskich malarzy Wiśniowieckich), która trwała siedem św. Trójcy ufundowało witraże do liści akantu i bordiury. Jednakże kolo- nego koloru stanowi dominantę w tej zaangażowanych w ten projekt. Żywą lat, odrestaurowano też pięć witraży w dwóch okien kaplicy pw. św. Józe- rystyczna i kompozycyjna harmonia słabo oświetlonej i niewielkiej (7,2 x i bogatą kolorystyką wyróżnia się wi- jej oknach (2012-2014). W 2015 roku fa. Okna są rozmieszczone po obu witraża została naruszona poprzez 5,4 m) kaplicy. Równocześnie witraż traż zaprojektowany przez Teodora prowadzono konserwację witraża stronach renesansowego ołtarza, przedstawienie po prawej stronie jest na tyle misternie wkompono- Axentowicza „Matka Boska Królowa „Święci patronowie Polski” w oknie w którego centrum znajduje się XI- zbyt masywnej i ciemnej stajenki. wany w architekturę ołtarza, że bez aniołów” w oknie chóru muzycznego po południowej stronie prezbiterium. X-wieczny olejny obraz „św. Józef z W centrum witraża „Ucieczka do niego nie jest możliwe wyobrażenie i Edwarda Lepszego „Matka Boska W najbliższych latach w planach Dzieciątkiem Jezus”. Okno po lewej Egiptu” przedstawiono Matkę Boską sobie ołtarza jako całości. Witraż Królowa Korony Polskiej” w central- Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa stronie ołtarza ozdobiono witrażem z w szatach niebiesko-czerwonych z wykonał „Krakowski Zakład Witra- nym oknie nad ołtarzem głównym. Narodowego RP i konserwatorów przedstawieniem „Bożego Narodze- Dzieciątkiem na osiołku, zwierzę pro- żów” prof. Władysława Ekielskiego i Współcześni historycy sztuki wy- Eweliny i Roberta Kędzielewskich nia”, a po prawej „Ucieczką do Egip- wadzone jest przez św. Józefa ubra- Antoniego Tucha. Cena wykonania soko oceniają zespół witraży katedry jest odnowienie wszystkich witraży tu”. Witraże wykonała znana austriac- nego w płaszcz brązowo-czerwony. wyniosła 800 złr. lwowskiej, sprawiedliwie uważając, w katedrze. 22 Okruchy historii 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Potworne tragedie na morzu TITANIC, WILHELM GUSTLOFF, STEUBEN, GOYA Nigdy nie było tak dużo ofiar, jak na statkach „Wilhelm Gustloff”, „Steuben” i „Goya”. To one, nie „Titanic”, są absolutnymi, światowymi rekordzistami.

SZYMON KAZIMIERSKI Ludzie szturmowali wejścia. Tłumy pchały się na zabój, na siłę, przez Czy statek jest statkiem małym, wierzch… czy może dużym, zorientujemy się Wreszcie statek wykonał pró- nawet na niego nie patrząc, pod wa- bę odbicia od nabrzeża, ale daleko runkiem, że znamy jego BRT, czyli odejść nie mógł. Przeciążony ponad Brutto Register Tonnage. BRT jest wszelkie wyobrażenia „Gustloff” oparł określeniem angielskim, przyjętym się o dno basenu portowego i musia- na całym świecie do oznaczania no posłać po pogłębiarkę, aby umoż- pojemności statków. Jednostką ob- liwić mu pływanie. Ta przerwa spowo- liczeniową BRT jest Tona Rejestro- dowała następny szturm uchodźców. wa, która odpowiada polskiemu 2,83 Podpływano do statku łodziami, metra sześciennego. BRT, oblicza- kutrami, statkami wycieczkowymi. ne w tonach, jest dla Polaka bardzo Wzięto wtedy jeszcze około 2000 lu- mylące. W naszej świadomości tona dzi. Już nigdzie nie rejestrowanych, oznacza przecież jednostkę wagi, dla których już nie było miejsca pod nie objętości. Jednak my będziemy pokładem i rozmieszczano ich na pamiętali, że BRT oznacza obję- oszklonych pokładach spacerowych.

tość, lub inaczej, pojemność. Jak by nto.pl Tłum ludzi kompletnie zatkał statek. nie było, określenie statku w BRT Statek „Wilhelm Gustloff” Nawet w pustym basenie kąpielo- bardzo dobrze charakteryzuje jego wym, 3 metry poniżej linii wodnej, wielkość. Oznacza bowiem jego po- ratunkowych przeznaczonych dla wielokroć bardziej okropnego, niż tra- ników III Rzeszy. „Gustloff” był stat- rozmieszczono dziewczyny z po- jemność nie tylko w kadłubie, ale i w jaśniepaństwa. gedia „Titanica” i nikt nad tym, poza kiem wycieczkowym. Po wybuchu mocniczej służby marynarki. nadbudówkach. BRT zawsze ozna- Mówi się (Anglicy za Boga nie rodzinami zabitych, nie zapłakał. wojny przerobiony został na statek Tymczasem na zewnątrz nastą- cza się bardzo szczegółowo, ale dla chcą się do tego przyznać), że na naj- Jeżeli poukłada się nieboszczy- szpitalny, a następnie na statek-bazę piła komplikacja. „Hansa”, mająca iść ludzi związanych z morzem wystar- niższej belce konstrukcyjnej statku, ków jednego obok drugiego, to na okrętów podwodnych. Przez cztery z „Gustloffem”, zameldowała awarię czające jest określenie tylko tysię- tak zwanej stępce, budowniczowie każdego z nich trzeba będzie za- lata stał u nabrzeża w Gdyni. Miał steru. Zaczęła kręcić się w kółko. Mu- cy ton rejestrowych danego statku. statku umieścili bluźnierczy napis: rezerwować jakieś siedemdziesiąt wyłączone instalacje, zasilany był siała zostać. Ludzie zaokrętowani na Już tylko po tej informacji „widzi” się „Nikt, nawet sam Jezus Chrystus, nie centymetrów szerokości. Na dwóch kablem z lądu, zapasy paliwa miał „Hansie” płakali z rozpaczy, patrząc statek, a następujące po tysiącach zatopi tego statku”. nieboszczyków trzeba będzie metra wypompowane. Był stojącymi na wo- na odpływającego „Gustloffa”. Za setki, dziesiątki i jednostki ton nie są Napis miał jakoby dawać tylko czterdzieści. A 1 500 nieboszczyków dzie koszarami, dla maskowania po- parę dni to oni bezpiecznie dopłyną już takie istotne. świadectwo pewności siebie bu- tak ułożonych? – 1 500 nieboszczy- mazany jakimiś okropnymi farbami. do Kilonii. Największy przedwojenny polski downiczych co do absolutnej nieza- ków da jeden kilometr i 50 metrów. 21 stycznia 1945 roku, niemiec- „Gustloff” ruszył w samotny statek pasażerski „Piłsudski” miał tapialności statku i możliwe, że taka Przejście spacerkiem wzdłuż takiego ki admirał Dönitz wydał rozkaz do rejs. Koło Helu doszły do niego dwa 14 294 BRT. Lokujący się tuż za właśnie była intencja powstania owej szeregu zajmie nam jakieś 20 minut. rozpoczęcia akcji „Hannibal”, czyli okręty osłony: torpedowiec „Löwe” i nim „Batory” 14 287 BRT. Miały więc inskrypcji. Dla wielu jednak tego typu Piszę to, bo chcę byście Państwo wywiezienia morzem zamkniętych w poławiacz torped „TF-19”. Nie były niewielką różnicę w pojemności, ale napis jest bezczelnym wypięciem mogli zrozumieć co to tak napraw- rosyjskim okrążeniu wokół Gdańska to duże okręty, ale innych już wtedy praktycznie nie była ona widoczna tyłka w stronę Pana Boga. I chyba dę znaczy – półtora tysiąca trupów. i Królewca rannych, żołnierzy nie nie było. Do „Gustloffa” w okolicach i oba statki uchodziły za bliźniacze. tam u góry tak właśnie napis ode- A trzy i pół tysiąca? A sześć tysięcy? pełniących służby liniowej i ludności Helu podchodzi też parowiec „Re- Oba nazywane były – czternastoty- brano, bo „absolutnie niezatapialny A jedenaście tysięcy? Byłoby to więc cywilnej, którzy mieli być odtranspor- val”. Wiezie uchodźców z Pilawy. sięcznikami, bo ten pomiar decydo- „Titanic” pływał w swoim życiu tylko towani do Szczecina, Świnoujścia Ludzie nie mieszczą się wewnątrz wał o ich wielkości. Jeśli ktoś z Pań- przez cztery dni! Czwartego dnia Podczas katastrofy i Kilonii. Do przewiezienia około niewielkiego statku. Stoją na pokła- stwa pamięta naszego „Batorego”, rejsu, około północy, z szybkością „Titanica” stalo- dwóch milionów uciekinierów prze- dzie zalewanym wodą. Temperatura który pływał jeszcze dobrych parę lat 11,5 metra na sekundę owo morskie wymi kratami za- znaczono wiele statków w tym naj- -20, więc niektórzy już zamarznięci po wojnie, od razu powinien sobie wy- cudo przywaliło w górę lodową, wy- większe: „Wilhelm Gustloff”, „Hansa” i pokryci lodem. „Gustloff” zabiera obrazić angielskiego „Titanica”, który bijając sobie w burcie dziurę, przez mknięto pasażerów 23 130 BRT, „Hamburg” 22 117 BRT tych, którzy jeszcze żyją. Ma dla miał 46 329 BRT! Był więc „Titanic” którą wdarła się woda. Po latach, klasy trzeciej w ich i „Deutschland” 21 046 BRT. nich już tylko miejsca na schodach. 3,3 razy większym statkiem niż naj- podczas badania wraku „Titanica” na pomieszczeniach, Stojący od lat na cumach „Gu- Podobno podjęto wtedy dodatko- większe statki polskie. dnie oceanu, znaleziono ową dziurę. stloff” nie nadawał się do podróży. we 600 osób. Po niedługim czasie Wcale nie taką dużą, jak początkowo świadomie skazu- Były straszne problemy ze skomple- „TF-19” zameldował, że nie może „Titanic” myślano. jąc ich na śmierć towaniem załogi rozpuszczonej od kontynuować podróży. Wzburzone „Titanic” został zwodowany 31 „Titanic” tonął bardzo długo. Da- przez utopienie. lat po rozmaitych służbach. Trzeba morze groziło przewróceniem tego maja 1911 roku. Jeszcze prawie wał czas na opuszczenie statku dla było nasmarować prawie zardzewia- maleńkiego okrętu. Na morzu został rok trwały prace wykończeniowe. wszystkich znajdujących się na jego odpowiednio: dwa kilometry 450 łą maszynę i uszczelnić układy pali- tylko „Gustloff” i „Löwe”. Pogłębiarka „Titanic”, czyli po polsku tytan, miał pokładach, tyle, że jak się okazało, metrów, co by potrzebowało 45 mi- wowe, przerdzewiałe i dziurawe. Po- pracująca tuż koło statku musiała oszałamiać wielkością i siłą. I co tu na statku nie było odpowiedniej ilości nut spaceru, następnie mielibyśmy twornym wysiłkiem „Gustloff” został uszkodzić śrubę napędową, bo jej dużo mówić – oszałamiał! Nawet łodzi ratunkowych. Zostawiono je w cztery kilometry 200 metrów, a więc doprowadzony do stanu pływalności. wał słabo ciągnął, dygotał i strasznie dzisiaj robiłby wrażenie czterdziesto- Anglii, by nie psuły widoku przestron- spacer wydłużyłby się do godziny i Pośpiesznie ściągano z różnych hałasował. Zmniejszono prędkość, sześciotysięcznik. Moc 46 000 koni nych pokładów. Te łodzie, które na dwudziestu minut oraz siedem ki- stron jakieś łodzie i tratwy ratunko- ale hałas śruby nadal wręcz zapra- mechanicznych. Trzy śruby napędo- statku były, musiały przede wszyst- lometrów 700 metrów, czyli spacer we. Nie można było zrezygnować szał okręty podwodne do ataku na we. Długość 269 metrów. Wysokość kim wystarczyć dla pasażerów pierw- trwałby dwie godziny i czterdzieści z tak wielkiego statku. Rosjanie już statek. Nie to jednak okazało się 53 metry (około siedemnastu pięter!). szej klasy. Bogaczy i milionerów. Po pięć minut. Trzeba pokonać prawie się dobierali do Gdańska i Gdyni, a najgorsze. Najgorszym było, że „Gu- Wnętrza wspaniałego liniowca przy- katastrofie okazało się, że łodzie osiem kilometrów, żeby przejść okropności, jakie popełniali na Niem- stloff” w tym rejsie miał aż trzech ka- pominały wnętrza pałaców sułtanów spuszczano na wodę bynajmniej nie obok rozłożonych obok siebie ofiar cach powodowały nieustającą pa- pitanów. Naprawdę! i milionerów razem wzięte. zapełnione w całości. Miały jeszcze zabitych na jednym tylko niemiec- nikę wśród setek tysięcy mieszkań- To tylko nam się wydaje, że w Tak wspaniale było jednak tylko około trzystu wolnych miejsc! Dodat- kim statku pasażerskim o nazwie ców Wybrzeża i uchodźców z Prus Niemczech panował taki wspaniały w pierwszej klasie. Klasa druga była kowo odebrano więc życie jeszcze „Wilhelm Gustloff”. Wschodnich. ład, porządek i działanie przemyśla- już dużo skromniejsza, a najliczniej- trzystu ludziom. Jaśniepaństwo nie Zaczęto wpuszczać na pokład ne w najdrobniejszym szczególe. W sza klasa trzecia, całkiem już skrom- mogło się tłoczyć razem z hołotą! Statek „Wilhelm Gustloff” najpierw ewakuowanych niemiec- rzeczywistości było całkiem inaczej, niutka. Podczas katastrofy (nikt nie W katastrofie zginęło 1 500 osób. Statek ten o pojemności 25 484 kich marynarzy, a później cywilnych o czym najlepiej świadczy fakt, że chce do dzisiaj o tym mówić) stalo- Katastrofę „Titanica” określano jako BRT, a więc 1,8 razy większy od na- uchodźców. I wtedy zaczął się cyrk! nawet niemiecki Wehrmacht nie miał wymi kratami zamknięto pasażerów największą w historii świata. Powsta- szego „Batorego”, został zbudowany Ludzie, ogarnięci szałem strachu jednego dowództwa, a poszczegól- klasy trzeciej w ich pomieszcze- wały o tym filmy, książki i opery. Nad dla organizacji Kraft durch Freude pchali się na statek. Załoga i do- ne rodzaje wojsk, czyli wojska lądo- niach, całkiem świadomie skazując tak wielką tragedią płakał cały świat, (siła poprzez przyjemność), organi- wództwo „Gustloffa” panowało nad we, lotnictwo i marynarka wojenna ich tym samym na śmierć przez uto- bo czy może być coś większego od zacji zajmującej się wypoczynkiem, przyjmowaniem pasażerów do cza- rządziło się samodzielnie i wszelkie pienie. Dlaczego tak zrobiono? By tej tragedii? Odpowiem Państwu, organizacją urlopów i sanatoriami dla su, gdy przyjęto ich 10 500. Później akcje wspólne wymagały uprzednich nie zajmowali miejsca w szalupach że nie tylko może być, ale było coś pracowników umysłowych i robot- pomieszały się wszelkie rachuby. uzgodnień. 23 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249)

Jak już pisałem, kapitanów było wyrzucony z wojska. Jeszcze trochę dzieci. Na statku zakładano im kami- „General von Steuben” miast po tym przechyle eksplodowa- trzech. Pierwszy to Harry Weller. Po- pływa w marynarce cywilnej, ale pije zelki ratunkowe dla dorosłych, tak dla 9 lutego 1945 z portu w Pilawie ły kolejno dwa kotły. Tonący statek czątkowo, jeszcze za czasów przed- tak okropnie, że zewsząd go wyrzu- nich duże, że wręcz okrywające całe wyszedł statek szpitalny „General stanął dodatkowo w płomieniach. Po wojennych, jeden z ofi cerów na „Gu- cają. Stacza się coraz niżej i coraz ciało. Teraz dzieci pływały nogami do von Steuben”, nazywany skrótowo: siedmiu minutach statku już nie było. stloffi e”. Teraz ktoś wyznaczył go na szybciej. Za kradzież dostaje wyrok góry. W wodzie ich głowy jako cięż- „Steuben”. Dwukominowy, piękny, Zginęło 3 600 ludzi. Uratowano tylko stanowisko kapitana statku. Skądś 3 lat karnej kolonii pracy. Umiera w sze ustawiały się do dołu, obracając czteropokładowy pasażer, zbudo- 300 osób. Trup statku leży 6 mil mor- pojawił się kapitan Petersen. Kapitan nędzy i zapomnieniu w roku 1963. ciało do góry nogami. wany w roku w 1923 w szczecińskiej skich na północ od Ustki. Zahn na pewno pojawił się z mary- 30 stycznia 1945 roku okręt S-13 Niedawno znaleziono spisy pa- stoczni Vulcan. 14 660 BRT, a więc Jeśli komu mało opowieści o narki wojennej. Piszę tak niejasno, pod dowództwem komandora Mari- sażerów „Gustloffa”. Wynika z nich, prawie równo tyle samo, co nasz „Ba- tragediach morskich, mam dla niego bo sprawa tych trzech kapitanów na- nesko podchodzi w pobliże niemiec- że na „Gustloffi e” zostały zabite, lub tory”. Na „Steubena” można patrzeć opowieść o jeszcze jednym statku. prawdę do dziś nie jest wyjaśniona. kiego brzegu Bałtyku na wysokości utonęły 9 343 osoby, w tym 4 000 dwojako. Albo jak na transportowiec Nie był statkiem pasażerskim i nie Znając stosunki panujące w III Rze- Łeby. Jest noc, mróz i straszliwy wiatr. dzieci. Wyłowiono z wody 1 239 wojska, albo jak na statek szpitalny. miał, jak statki, o których mówiliśmy szy, doskonale rozumiem sytuację, Tymczasem, na tych samych wodach osób. Są to liczby wzięte podob- Był on bowiem jednocześnie i tym, do tej pory, świetnej przedwojennej choć szczegóły są nadal niejasne. pojawiają się płynące z Gdyni „Gu- no ze spisów pasażerów i załogi, i tamtym. Do Pilawy co prawda przy- przeszłości. Pamiętał tylko wojnę, bo Proszę więc sobie wyobrazić statek stloff” i „Löwe”. Jako pierwszy płynie przedstawione kuchni „Gustloffa” w wiózł żołnierzy i zaopatrzenie woj- zbudowano go w roku 1942 w Oslo, uwiązany cumami do nabrzeża i sto- torpedowiec „Löwe”, osłaniając jed- celu przygotowania dla nich odpo- skowe, ale wracając zabrał rannych jako statek handlowy. Przerobiono jący tak cztery lata. Tak stojący statek nocześnie od strony pełnego morza wiedniej ilości porcji pożywienia. Ale i uchodźców cywilnych. Rannych go wkrótce na statek transportowy może podlegać: marynarce wojennej, prawą burtę pasażera. Przekleństwo wiadomo, że od pewnego momentu było 2 000, a cywilów grubo ponad dla wojska. kapitanatowi portu, a choćby jeszcze „Wilhelma Gustloffa” kapitan Peter- załadunku nikt już nie spisywał na- 1 000 osób. Personel medyczny to Gauleiterowi (odpowiednik polskiego sen zgłupiał już chyba doszczętnie, stępnych ludzi wchodzących na sta- 230 pielęgniarek i 30 lekarzy. Czy Nazywał się „Goya” wojewody w NSDAP), bo Gauleite- bo każe włączyć światła, więc statek tek. Nikt nie spisywał tych podejmo- taki statek można nazwać statkiem Nie był wielki. Tylko 5 230 BRT. rowi, namiestnikowi Adolfa Hitlera, idzie oświetlony, a przez to widoczny wanych w ostatniej chwili w porcie i transportującym wojsko? A niektó- 16 kwietnia 1945 roku na redzie por- podlegało na jego terenie wszystko. z daleka. Prawie w tej samej sekun- tych podjętych z „Revala”. Ci z „Re- rzy tak go właśnie nazywają. Trzeba tu helskiego stały statki, do których Naraz przychodzi rozkaz żeby ten dzie, jak diabeł z pudełka, pokazuje vala” na tak ogromnym statku jak więc zamiast „ranni” napisać „żołnie- podpływały łodzie, barki, statki wy- statek uruchomić. Marynarka wysyła się spod wody Marinesko na swoim „Gustloff” musieli siadać na scho- rze” i wyjdzie nam od razu, że statek cieczkowe, podwożąc tłumy ludzi, swojego kapitana, komandora Za- S-13. Marinesko patrzy i nie wierzy dach. Nie było już dla nich innego zabrał z Pilawy 2 000 żołnierzy, czyli, cywilów, kobiety, dzieci, rannych. hna. Kapitanat starego kapitana Frie- własnym oczom. Na morzu widać ja- miejsca. Wszystkie inne były zajęte. że te torpedy, które „Steuben” zarobił Szykowano konwój uchodźców z dricha Petersena, a partia Harrego kiś ogromny statek oświetlony jak na Prus Wschodnich. Portem docelo- Wellera. Takie sztuczki zdarzały się defi ladę. Po jego prawej stronie idzie wym miało być Świnoujście. „Goya” w Niemczech i traktowane były jako torpedowiec. Marinesko jest dość załadował na siebie około 7 000 coś codziennego. daleko od obu tych jednostek, ale uchodźców. „Mercator” 4661 BRT Tak naprawdę to nie wiem postanawia za wszelką cenę dogonić załadował 5000. Stary, ledwo dyszą- skąd pojawił się choćby taki pajac, wielkiego pasażera. By zwiększyć cy parowiec „Kronenfels” 2834 BRT jak Petersen. Zignorował zalecenia swoją szybkość musi płynąć wynu- wziął 2 500. Mały tankowiec „Ägier” komandora Zahna, nie dopuścił do rzony. 676 BRT mógł wziąć tylko kilkuset, manewrowania zygzakami (sposób Żeby go w takiej pozycji nie do- ale i to się liczyło. Na ładujące się na utrudnienie okrętom podwodnym strzeżono z torpedowca, Marinesko statki raz po raz wychodziły naloty celowania przy wysyłaniu torpedy), postanawia gonić konwój, płynąc od radzieckich samolotów. Wreszcie, a w końcu, już zupełnie nie wiado- strony brzegu, po lewej stronie pasa- późnym wieczorem, kiedy doszły mo dlaczego kazał na statku zapa- żera. Ukryty za jego kadłubem będzie dodane do ochrony dwa trałowce lić światła. Ale po storpedowaniu wtedy niewidoczny dla torpedowca. Krigsmarine, konwój ruszył.

„Gustloffa”, ten dureń jako pierwszy Na „Gustloffi e” komandor Wilhelm historia.trojmiasto.pl Koło Rozewia nie było już strasz- zajmie miejsce w łodzi ratunkowej. Zahn robi Petersenowi awanturę i sta- Tablica upamiętniająca ofi ary zatopienia statków „Wilhelm nego Marineski. Tym razem czaił się Niektórzy przedstawiają Petersena ry idiota wyłącza nareszcie światła Gustloff”, „Steuben” i „Goya”, wisi w kościele oo. redemp- tam komandor podporucznik Władi- jako „doświadczonego kapitana”. okrętowe. Jest już jednak za późno. torystów przy ul. Portowej w Gdyni mir Konowałow. Moje najniższe uszanowanie. S-13, katując silniki, powoli zaczyna O godzinie 23:52 okręt podwod- Radziecki okręt podwodny, zbliżać się do „Gustloffa”. Po dwóch Nawet korytarze. Nie uwzględnia się w nocy 10 lutego o godzinie 12:50 ny Konowałowa oznaczony jako L-3, oznaczony symbolami S-13 powstał godzinach takiej jazdy S-13 docho- w tych liczbach i tego, że spośród należały mu się jak najbardziej. Moż- odpala salwę czterech torped w kie- w stoczni rzecznej Krasnoje Sormowo dzi na 700 metrów do „Gustloffa” wyłowionych, prawie natychmiast po na się spytać – co na statku pełnym runku „Goyi”. Dwie torpedy trafi ają. w mieście Gorki. Wodowanie kadłu- i odpala cztery torpedy. Trzy poszły, wyłowieniu, zmarło około 500 osób. żołnierzy robiło 230 pielęgniarek i 30 Pierwsza zaraz za dziobem, druga ba odbyło się 25 kwietnia 1939, a już a czwarta okazała się niewypałem Dlatego oblicza się, że prawdzi- lekarzy? Nie wiadomo. Może bawili w maszynownię. Dziury wybite przez gotowy okręt odesłano do Kronsztad- i ugrzęzła w wyrzutni, skąd z naraże- wa liczba poległych na „Gustloffi e” się w doktora? torpedy są tak wielkie, że „Goya” to- tu 24 lipca 1941. 14 sierpnia 1941 na niem życia usunie się ją dopiero po wynosi 11 000 ludzi. Na „Titanicu” Faktem jest, że „Steuben” nie nie w przeciągu zaledwie czterech okręcie podniesiono fl agę i zaliczono miał oznakowań wymaganych dla minut, nie dając swoim pasażerom go do Floty Bałtyckiej. S-13 należał Na „Gustloffi e” zostały zabite lub utonęły statków szpitalnych, choć de facto szansy na ucieczkę. W kilka chwil gi- do okrętów typu IX-bis, groźnej bro- 9 343 osoby, w tym 4 000 dzieci. Wyło- akurat w tym rejsie przewoził 2 000 nie 6 800 ludzi. Wyłowiono zaledwie ni o bardzo dalekim zasięgu. Załoga rannych. W czasie rejsu „Steube- 170 osób. Wrak „Goyi” znaleziono na składała się z 45 marynarzy, którzy wiono z wody 1 239 osób. Nikt nie spisy- na” miał osłaniać stary, pamiętają- północ od Rozewia na głębokości 73 mieli do dyspozycji sześć wyrzutni wał podejmowanych w ostatniej chwili w cy I wojnę światową torpedowiec metrów. torped i armatę pokładową. W kwiet- porcie i podjętych z „Revala”. Ci z „Re- „T-196”. Droga, jaką należało prze- Było jeszcze wiele takich nie- niu 1943 roku dowódcą S-13 został być, była bardzo niebezpieczna, bezpiecznych i tragicznych rejsów. kapitan 3. ragi, czyli po polsku – ko- vala” na tak ogromnym statku jak „Gu- dlatego pływało się nocami, by Zatonęło i zostało zabitych jeszcze mandor podporucznik, Aleksander stloff” musieli siadać na schodach. Nie zmniejszyć ryzyko spotkania się z bardzo wielu ludzi. Nigdy jednak Iwanowicz Marinesko. Jak można o uwzględnia się w tych liczbach i tego, że radziecką marynarką i lotnictwem. ofi ar nie było tak dużo, jak na stat- nim przeczytać, był alkoholikiem, któ- Na „Steubena”, oprócz rannych żoł- kach „Wilhelm Gustloff”, „Steuben” ry nawet na tle nie wylewających za spośród wyłowionych, prawie natych- nierzy, zaokrętowano jeszcze ponad i „Goya”. To one, nie „Titanic”, są kołnierz ofi cerów radzieckich wyda- miast po wyłowieniu, zmarło około 500 1000 uciekinierów z Prus Wschod- absolutnymi, światowymi rekordzi- wał się jakimś pijackim kuriozum. osób. Dlatego oblicza się, że prawdziwa nich. Nawet torpedowiec zabrał ze stami. „Titanic” z tym swoim półtora Od niedawna zaczęto tworzyć sobą 200 uchodźców. Na wysokości tysiącem, to używając popularnego wokół Marinesko legendę dzielnego liczba poległych na „Gustloffi e” wynosi Rozewia czekał na „Steubena”… teraz w Polsce kolokwializmu, „małe wilka morskiego i zapomnianego su- 11 000 ludzi. Na „Titanicu” zginęło 1 500 radziecki S-13 z kapitanem 3. rangi, piwo”. Podsumowując akcję „Hanni- per dowódcę natchnionego niezwy- osób i wydawało się to katastrofą niewy- Aleksandrem Marineską! Tego Mari- bal” dowództwo niemieckie podało, kłym talentem podwodniackim. Tak nesko zaczyna być w naszej opowie- że akcja spowodowała przewiezie- jest teraz, bo w czasie, kiedy Marine- obrażalną. ści denerwująco za wiele. Rozumiem nie dwóch milionów pięćset tysięcy sko żył i „działał”, oceny jego działal- wielu wysiłkach. Torpedy nastawione zginęło 1 500 osób i wydawało się to, ale niewiele mogę na to poradzić. Niemców z rejonu Gdańska i Prus ności były krańcowo odmienne. Był na głębokość trzech metrów trafi ły to katastrofą niewyobrażalną. Mój Jest faktem, że „Steubena” zatopił Wschodnich, przy stratach w żoł- pijakiem, chamem, awanturnikiem i „Gustloffa”: pierwsza tuż za dziobem Boże! Marinesko. nierzach, marynarzach i przewożo- amatorem portowych prostytutek. W statku, druga prosto w pływalnie peł- Wrak „Gustloffa” znaleziono 19 nej ludności cywilnej w wysokości październiku 1941 r. wyrzucono go ną dziewczyn, trzecia trafi ła w ma- mil morskich od Łeby. „Gustloff” leży Znowu Marinesko! 29 000 osób. Akcję uznano za uda- z partii, co wtedy było nie tylko karą, szynownię. Stało się to o godzinie na boku, rozłamany po uderzeniu o Marinesko strzelił do „Steubena” ną. ale i okazaniem pogardy. W kwietniu 21:16. Statek szybko nabierał wody dno. Głębokość, na której leży wrak, z rufowych wyrzutni dwie torpedy, To, co na ucho można usłyszeć od i maju 1945 r. zdarzają mu się rażące i kładł się na burtę. Tonął około godzi- waha się od 43 do 47 metrów. Mi- sam rzucając się do ucieczki przed nurków, budzi grozę i może się śnić po błędy w nawigacji i manewrowaniu. ny. Mniej niż godzinę. Kto z rozbitków nimalna głębokość nad wrakiem to torpedowcem. Pierwsza torpeda nocach: „Panie. Każdy z tych statków 13 września 1945 r. za lekceważenie nie znalazł się w łodzi ratunkowej, w 31 metrów. Znaczy to, że leżący na trafi ła statek na wysokości mostka to cmentarz. Oni tam ciągle leżą. We- obowiązków, notoryczne pijaństwo i lodowatej wodzie mógł żyć tylko kilka burcie „Gustloff” wznosi się ponad kapitańskiego. Druga poszła prosto wnątrz i wokół tych zatopionych stat- rozwiązłość obyczajową zostaje zde- minut. Wszędzie na morzu, wokół płaszczyznę dna na 16 metrów. Na w maszynownię. Statek przekręcił ków. Niektórzy maja jeszcze na sobie gradowany, a 20 listopada 1945 r. tonącego statku, było pełno małych wysokość pięciu pięter! się na prawą burtę i prawie natych- resztki ubrań i mundurów….”. 24 Kurier sportowy 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Władysław Ponurski – pionier ruchu olimpijskiego FC Skała Mościska Władysław Ponurski, 22.04.1891 – 13.10.1978, pierwszy zwycięzcą Zimowego THPLA polski olimpijczyk, uczestnik zawodów w lekkiej atletyce na Igrzyskach Olimpijskich 1912 roku w Sztokholmie. Amatorski klub piłki nożnej z Mościsk zwyciężył w meczu JAN JAREMKO pewne przywileje. Prezes Komitetu z sekcją sportowo-rekreacyjną Pogoni Lwów, tym samym Olimpijskiego Austro-Węgier książę zwyciężając w Zimowym Turnieju Halowym Polskiej Ligi Pierwszy lwowski olimpijczyk uro- Ludwik Vindischgratz napisał list do dził się we Lwowie, tu uczęszczał do namiestnictwa, gdzie byłem urzędni- Amatorskiej. Mecz finałowy budził wiele emocji, pierw- szkoły i ukończył wydział prawny Uni- kiem, aby został nadany mi opłacany szą bramkę dla drużyny gości z Mościsk strzelił Andrzej wersytetu Lwowskiego. Jego przygo- urlop na przygotowanie do zawodów. da z bieganiem rozpoczęła się w piątej Od tej chwili mogłem nie chodzić do Matusz. Bramkę wyrównującą strzelił Paweł Winiarski. O klasie gimnazjalnej, gdy koledzy, zna- pracy, ale całe namiestnictwo raptem zwycięstwie w turnieju zadecydowały rzuty karne, po któ- jąc jego naturalną zwinność, zaprosili bardzo zainteresowało się sportem. go na stadion cyklistów (tak wówczas (…) Nareszcie nadszedł dzień wyjaz- rych zwyciężyła Skała Mościska 0:2. zwano kolarzy), który leży na terenie du, ale byłem na tyle zdenerwowany, ALEKSANDER KUŚNIERZ obecnego Parku Stryjskiego. Był to że przyjechałem we Wiedniu nie na tekst i zdjęcia rok 1909 i lekka atletyka zaczynała ten dworzec. Musiałem doganiać dopiero kiełkować na Galicji. Chło- drużynę następnego dnia, dlatego Zimowy Turniej Halowy Polskiej pak nie miał pojęcia o niskim starcie, nie zdążyłem na otwarcie Igrzysk. Ligi Amatorskiej obwodu lwowskiego butach z kolcami, nie orientował się Wtedy nie wiedziano ile czasu trze- odbył się 5 marca, po prawie dwulet- jak rozłożyć siły. Przebiegł 100 m za ba na adaptację do warunków startu niej przerwie. Turniej został zorgani- 12,2 sekundy i usłyszał od instruktora: i pożywienia w nieznanym mieście. zowany przez Lwowski Klub Spor- „Nadajesz się”. Tak zaczęły się stałe (…) Gdy wyszedłem na bieżnię towy Pogoń Lwów. W hali sportowej SKA o zwycięstwo walczyło sześć polskich drużyn – FC Don Bosko Bóbrka, FC „Skała” Mościska, FC Strzelczyska, FC Białe Orły Łanowi- ce, reprezentacja katedry lwowskiej FC Katedra Lwów i sekcja sportowo- reprezentują swoje miejscowości – Pogoni Lwów, która zagrała mecz rekreacyjna Pogoń Lwów. Patronat powiedział Marek Horbań. pokazowy z FC Hałyczyna Lwów. honorowy nad rozgrywkami objął Z kolei Andrzej Leusz uważa, że Pomimo że mecz był pokazowy, nie konsul generalny RP we Lwowie jest to wspaniała inicjatywa, którą brakowało mu emocji i zaciętej ry- Wiesław Mazur. trzeba kontynuować i takie zawody walizacji. Dzieci Pogoni zwyciężyły z Jednodniowy turniej był bardzo nie powinny być jednorazowe. Przy- wynikiem 2:1. wyczerpujący fizycznie, zawody od- znaje również, że wiele zależy od do- W przerwie przed nagrodzeniem bywały się w dwa etapy – najpierw finansowania przedsięwzięcia. Orga- drużyn wszyscy zawodnicy turnieju drużyny konkurowały w dwóch gru- nizatorzy mają w planach organizo- zostali zaproszeni na posiłek przy- pach, po czym odbyły się mecze wanie w ciągu roku kolejnych trzech gotowany przez rodziny gospodarzy

upload.wikimedia.org finałowe. turniejów Polskiej Ligi Amatorskiej. imprezy: sekcji sportowo-rekreacyj- Rok 1912, Władysław Ponurski (Pogoń Lwów) finiszuje Organizatorzy turnieju Marek Wiceprezes klubu nie kryję marzenia nej Pogoni Lwów. przed Edwardem Jakubowiczem (Czarni Lwów) Horbań, prezes LKS Pogoń Lwów, o rozszerzeniu turnieju poza obwód W imieniu konsula generalnego i Andrzej Leusz, wiceprezes klubu, lwowski, gdyż i za jego granicami tre- RP we Lwowie Wiesława Mazura zajęcia, chociaż nawet starsi członko- stadionu, było dość upalnie. Na akcentują na polskiej tożsamości nują polskie drużyny amatorskie. przemówiła konsul Sylwia Andujar- wie sekcji lekkiej atletyki Towarzystwa trybunach siedziało prawie 25 tys. Piechowska. Podziękowała wszyst- „Pogoń” nie mieli pojęcia jak prowa- widzów, czego wcześniej nigdy nie kim drużynom za piękną grę i wysi- dzić treningi. Ale jakoś poszło, i to nie widziałem. Naprzód były zawody łek, a najmłodszym również za wielki tylko na 100, ale i na 400 m, który to na 200 m, gdzie przyszedłem jako entuzjazm do sportu. Uczestnicy bieg stał się z czasem ulubionym dla trzeci. Zwyciężył Niemiec Hermann zmagań sportowych otrzymali drob- Władysława. W następnym roku po- z czasem 22 s. Trzeciemu czasu ne upominki i koszulki z logo turnieju, jechał z kilkoma kolegami do Pragi, nie mierzono – byłem o 10 m w a zwycięzcy otrzymali puchary z rąk aby wziąć udział w biegu na 400 m. tyle. Czterysta metrów poszły dla pani konsul. Pierwszego dnia zwyciężył go cze- mnie lepiej – dobrze przebiegłem ski biegacz Klim, ale już następnego pierwsze 200, ale potem siły mnie Ostatecznie tabela finałowa Zi- zwyciężył wszystkich Ponurski i to z opuściły i znów byłem trzeci. Na mowego Turnieju Polskiej Ligi Ama- niezłym czasem 53,0 sekundy. tym moja rola olimpijczyka zakoń- torskiej wygląda następująco: Dowiedziawszy się, że w 1912 czyła się i resztę czasu (byliśmy w 1 miejsce: FC Skała Mościska roku w Sztokholmie odbędą się Igrzy- Sztokholmie kilka tygodni) mogłem 2 miejsce: LKS Pogoń Lwów (sekcja ska Olimpijskie, zapragnął uczestni- obserwować występy innych spor- zawodników i integracji młodego Wśród zawodników na boisku sportowo-rekreacyjna) czyć w nich. Ale trzeba było zwyciężyć towców, zapamiętywać to, co mogło polskiego środowiska Zachodniej znalazł się również dziennikarz Ku- 3 miejsce: FC Strzelczyska Austriaków, bo Czesi i Węgrzy, choć mi się później przydać. Chodziłem Ukrainy. Prezes Pogoni podkreślił riera Galicyjskiego Eugeniusz Sało, 4 miejsce: FC Don Bosko Bóbrka byli w składzie imperium, mieli prawo na pływanie i inne dyscypliny. Po wysoki poziom sportowy i przygoto- który uczęszcza do sekcji sportowo- 5 miejsce: FC Białe Orły Łanowice wystawiać swoje drużyny oddzielnie. powrocie do domu, w październiku wanie drużyn do turnieju. rekreacyjnej Pogoni. 6 miejsce: FC Katedra Lwów Zaczęły się poważne treningi i na po- ustanowiłem nowy rekord Galicji na - Ten turniej jest sposobem in- - Zazwyczaj trenujemy w ponie- czątku kwietnia pojechał do Wiednia 200 m – 22,8 s. Po tym co zobaczy- tegracji i wzajemnego zapoznania działki wieczorem, siedzę do późna w Mecze Polskiej Ligi Amatorskiej na zawody kwalifikacyjne. Pokonał łem marzyłem o wyjeździe na kolej- się młodzieży z lwowskiego obwo- redakcji, a potem idę sobie pobiegać, będą odbywać się 4 razy w roku, ko- 400 m za 54,0 s i zajął pierwsze miej- ne Igrzyska, ale I wojna światowa du, chociaż również propagujemy mogę się wyszumieć. Kiedy wracam lejne zawody odbędą się na wiosnę, sce. Po trzech tygodniach kolejne rozwiała te marzenia. zdrowy i aktywny sposób spędzania do pracy, jestem bardziej wypoczęty latem oraz jesienią bieżącego roku. biegi kwalifikacyjne i znów Ponurski Na tych igrzyskach mógł być wolnego czasu. Dziś wszystkim bra- i przychodzą mi nowe pomysły do Śledzić na bieżąco za wiadomościa- na czele. Po ogłoszeniu oficjalnych jeszcze jeden Lwowiak, najstarszy kuje ruchu, w taki sposób staramy się głowy – stwierdził Eugeniusz Sało. mi z życia polskiej piłki nożnej ob- wyników okazało się, że Austria wy- z braci Kucharów – Tadeusz, który uaktywnić młodzież. Drużyny na tur- Po zakończeniu meczów turnie- wodu lwowskiego i klubu sportowe- stawiła 12 biegaczy. W tych czasach był najlepszym sprinterem na 5 000 nieju pokazują nie tylko umiejętności jowych swoje umiejętności na boisku go Pogoń Lwów można na stronie: nie biegano po odrębnych bieżniach. i 10 000 m. Odmówił on propozycji sportowe, przy okazji w inny sposób pokazała drużyna Szkółki Piłkarskiej http://pogon.lwow.net. Dlatego Władysław zrozumiał, że startu, motywując to tym, że nie chce mogą zrobić mu „pudełko” i nie prze- ubierać koszulki z herbem innego puścić do przodu. Odmówił biegu w państwa… grupie i zaproponował indywidualny Władysław Ponurski przez wiele bieg na czas. Pokazał 53,4 s. Lep- lat aktywnie działał w klubie „Pogoń”, szych nie było. a po II wojnie światowej wyjechał z O swoich przygotowaniach i wy- żoną i córkami do Krakowa, gdzie stępie na Olimpiadzie Władysław Po- działał jako sekretarz miejscowej nurski tak wspomina: Federacji lekkiej atletyki. Zmarł w - Gdy włączono mnie do repre- Krakowie, a pochowany został na zentacji olimpijskiej, otrzymałem cmentarzu w Myślenicach. 25 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) III kiermasz Edukacyjny Pogoń Lwów Polska Wielkanoc w finale turnieju na kresach Ernesta Justa Pogoń Lwów po wygranych z Karpatami Lviv U19, Ruchem Winniki oraz FC Mikołajów zagra w fi nale turnieju piłki nożnej pamięci Ernesta Justa. Udział w fi nale to ogromny sukces dla Pogoni Lwów i polskiej piłki nożnej na Ukrainie. O sen- sacyjnych wygranych polskiego klubu piszą już ukraińskie media sportowe.

Pomóżmy Agnieszce Baczyńskiej Agnieszka Baczyńska, uczenni- ca szkoły średniej nr 10 im. św. Marii Magdaleny we Lwowie w maju 2015 roku uległa wypadkowi, w wyniku którego uszkodziła sobie kręgosłup, EUGENIUSZ SAŁO prezes LKS Pogoń Lwów. Po loso- entuzjazm i zapał do gry wśród na- serce i płuca. Przebyła ciężką opera- tekst waniu ćwierćfi nałowych par okazało szych zawodników, więc nie mogę cję w Szpitalu Ortopedyczno-Reha- archiwum Pogoni Lwów się, że Pogoń zmierzy się z mistrzem wyróżnić specjalnie żadnego z pił- bilitacyjnym w Zakopanem. Operacja zdjęcie III ligi obwodu lwowskiego FC Ruch karzy. Dzisiejszy rywal Pogoni FC Winniki, który awansował do II ligi. Mikołajów był godnym przeciwni- się powiodła, jednak nie odzyskała - Jest to niezwykłe osiągnięcie 12 marca na stadionie im. Myro- kiem, ale to my byliśmy mocniejsi i czucia od pasa w dół. polskiego klubu. Udało się nam wejść na Markewycza w Winnikach Pogoń nie daliśmy mu szans na wygraną. Była na rehabilitacji w Centrum do fi nału najbardziej prestiżowego Lwów sensacyjnie wygrała 2:0 wy- Jestem dumny ze świetnej gry na- Zdrowia Dziecka w Warszawie, w turnieju obwodu lwowskiego. Nasze chodząc do półfi nału turnieju. W 15 szych chłopaków i pewny, że jeste- Ośrodku Intensywnej Rehabilitacji osiągnięcia w tym turnieju są już sze- minucie pierwszą bramkę dla Pogoni śmy przygotowani na sto procent do Centrum Fiszer w Szklarskiej Porę- roko omawiane w środowisku sporto- zdobył Oleg Czunis, a podwoił wynik startu sezonu ligowego – podsumo- bie, obecnie znajduje się w Ośrodku wym zachodniej Ukrainy. Zdołaliśmy w 59 minucie napastnik Pogoni Ro- wał Witalij Łabasiuk, główny trener Rehabilitacji Biały Dom w Konstan- ograć m.in. młodą ekstraklasę lwow- man Bojko. „Pogończycy w 1/2 fi nału Pogoni Lwów. cinie-Jeziorna. Po miesiącach inten- skich Karpat, drugoligowy Ruch Win- Turnieju Ernesta Justa. Zwycięstwo Trener Pogoni również podzięko- sywnej rehabilitacji stan Agnieszki niki oraz trzecioligowy FC Mikołajów, nad drugoligowym Ruchem Winniki wał władzom klubu, że mimo ciężkiej się polepszył. Według opinii lekarzy którzy byli głównymi pretendentami 2:0 jest przyjemną niespodzianką. sytuacji fi nansowej, jednak udało się jest szansa, że Agnieszka wróci do Wspiera nas od początku Fundacja na zwycięstwo w turnieju – ale to my To pierwsze w historii reaktywowanej przeprowadzić fachowe przygotowa- pełnej sprawności. Miała stosowa- Charytatywna im. ks. dr. Henryka jesteśmy w fi nale – podsumował Ma- Pogoni zwycięstwo nad Ruchem” nia zawodników do sezonu, zapew- ne różne metody rehabilitacyjne: Mosinga oraz Fundacja Dziedzictwo rek Horbań, prezes Pogoni Lwów. – napisał tuż po meczu na stronie niając sprzęt oraz bazę treningową. tradycyjne ćwiczenia, ćwiczenia w Kresowe. Jesteśmy wdzięczni za Ogólnie w turnieju pamięci Er- facebook szczęśliwy prezes Pogoni W sobotę 19 marca o godz. tzw. kombinezonie kosmicznym (wg każdą okazaną pomoc Agnieszce. nesta Justa wzięło udział 48 drużyn Marek Horbań. 14:00 na stadionie im. Myrona Mar- metody amerykańskiej), ćwiczenia Prosimy nadal o możliwe wsparcie odwodu lwowskiego. Bardzo łatwo 16 marca również na stadionie kewycza w Winnikach odbędzie się pionizujące w egzoszkielecie itd. i pomoc. Dziękujemy i Bóg zapłać z Pogoń przeszła fazę grupową prze- im. Myrona Markewycza w Winni- mecz fi nałowy, gdzie Pogoń Lwów Agnieszce potrzebna jest nie- całego serca. chodząc do playoffu turnieju. Dalej kach Pogoń sensacyjnie zwyciężyła zmierzy się z drugoligową FC Skała przerwana dalsza rehabilitacja, która przeciwnicy byli coraz trudniejsi. FC Mikołajów 4:1. Bramki dla Pogoni Morszyn o puchar Ernesta Justa. niestety, bardzo często jest płatna. Barbara Baczyńska 6 marca w 1/8 fi nału pogoniarze zdobyli: Oleg Czunis, Iwan Dynia, Marek Horbań zwraca się do pol- po ostrej walce zwyciężyli z młodzie- Iwan Juśkiewicz, Roman Bojko. War- skiego środowiska Lwowa i obwodu żówką Karpat z wynikiem 3:2. Bramki to zaznaczyć, że trenerem drużyny lwowskiego o liczne przybycie i kibi- Numery kont: dla Pogoni zdobyli: Paweł Iwanyszyn, z Mikołajowa jest Rusłan Mostowyj, cowanie w meczu fi nałowym Pogoni Fundacja im. Mosinga Bank BGŻ SA 23 2030 0045 1110 Oleg Matuszewski oraz Iwan Juśkie- znany ukraiński piłkarz, który grał w Lwów – jednemu z największych pol- 0000 0222 0700 wicz. „Ograliśmy Karpaty Lwów Mło- klubach ukraińskiej i rosyjskiej eks- skich klubów sportowych, który pozo- Fundacja Dziedzictwo Kresowe Bank PKO SA 83 1240 1037 da Ekstraklasa 3:2 w Turnieju Justa. traklasy. staje kontynuatorem tradycji polskich 1111 0010 4648 1167 z dopiskiem „pomoc dla Agnieszki Pogoń w 1/4 fi nału. Pogoń rządzi we - Jestem bardzo zadowolony, że we Lwowie. Baczyńskiej” Lwowie” – napisał po meczu na swo- drużyna stała się naprawdę jednym 42 1090 1753 0000 0001 3122 6757 Swift Banku WBKPPLPP jej stronie facebook Marek Horbań, organizmem, widoczny jest wielki KG Bank Zachodni WBK 26 Z przedwojennej prasy 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Wielkanoc 27 marca w XX wieku Święta Wielkanocne na dzień 27 marca przypadają trzy razy na stulecie (wyjątkiem jest wiek XXI – bo tylko dwa razy). W XX wieku w ten dzień święta obchodzono w latach 1910, 1921 i 1932 – co 11 lat. Proponuję Czytelnikom zapoznać się z tym, co pisano w prasie codziennej o świętach Wielkiej Nocy w poszczególnych latach. opracował gromadą u wrót, śpiewały o słonku, średnich wiekach świeżo nawróceni KRZYSZTOF SZYMAŃSKI które „stopiwszy śniegi i lody, popę- chrześcijanie obchodzili na Wielka- dziło wody do morza”. Z wodą poszły noc rocznicę chrztu (Pascha annoti- Jako pierwszą przejrzyjmy Ga- wszystkie troski i biedy! Radowały się num), gromadząc się po kościołach zetę Lwowską z 1910. W „Części oczy młodą wiosenną zielenią gaju, dla utwierdzenia w wierze. A gdyby- nieurzędowej”, która mieści się uśmiechały się wszystkim obietnice śmy jeszcze dalej sięgnąć chcieli, to zaraz po „Urzędowej”, gdzie bogatych plonów i lepszej doli. Ba- ujrzymy, że w kwietniu, na zakończe- mieściły się wiadomości rządowe z wiono się też raźnie i wesoło. nie starego roku, ludność schodziła Wiednia i Lwowa, mamy artykuł re- W innych okolicach nie dziew- się nad rzeki, dla oblania się wzajem dakcyjny o świętach. Niestety bez ty- częta lecz parobcy i chłopaki szli wodą i omycia się z grzechów. tułu (wszystkie artykuły umieszczano z pieśnią od chaty do chaty. Nie (Podpisane) R. Ch. wtedy w zatytułowanych rubrykach mieli oni jednak gaju. lecz kogutka bez własnych tytułów). Był to okres wielkiego, zrobionego sztucznie, W 1921 roku Gazeta Wieczorna względnie spokojnego rozwoju Ga- przybranego w pióra kogucie. Tego już inaczej podchodziła do tematu. licji w ramach monarchii Austro-Wę- olbrzymiego kogutka toczyli przed Był to zresztą trzeci rok Niepodle- gierskiej. Oto jego fragmenty: sobą na kółkach, a gdy zatrzymali głości Polski i kraj dopiero zaczynał Z grobu ocienionego palmami się gdzie przed dworem, plebanią, odradzać się, wiec pisano tak: powstał, śmierć pokonawszy i ruszył leśniczówką lub chatą, kogutek piał Trzeci raz już wita święto w pochód zwycięzki, by cały świat różnymi głosami na przemianę złej wiosny odrodzona Rzeczy- ujarzmić słodkimi więzami miłości. doli w pomyślną. Drużyna kogutka pospolita. Po raz trzeci zakwita W chwili, gdy kamień zamykający była mile witana i obdarowywana pierwiosnek, fiołek i łamie się ze cieśń mogilną runął, otworzyły się porówni z dziewczętami chodzą- śniegiem krokus. I z każdym rokiem nowe drogi, ukazały się nowe prze- cemi „z gajem”, a uzbierane tym zabliźniają się rany, osycha krew i łzy, stworza – już granicami żadnemi nie sposobem składkowe święcone, a wschodzą na niebie naszym gwiaz- obwiedzione, bo wiekuistość nie zna spożywano wesoło wieczorem przy dy szczęśliwsze, zwiastunki przyszłej granicy. Śmierć ofiarna Chrystusa wspólnej zabawie. potęgi, promienisty znak chwały. oraz Jego zmartwychwstanie – to W uczcie wielkanocnej, czy to u U progu wiosny spotykają nas w dwa podstawowe węzły całego ży- ludu, czy li szlachty, prym trzymały tym roku zdarzenia równie szczęśli- cia, które odtąd rozpoczęło się dla Ilustrowany Kuryer Codzienny pisanki, zwane także kraszankami. we, jak doniosłe, któreby oby stały ludzkości. dów przeszłość. Wszystkie symbole W niektórych okolicach nasze- Odwieczny to bowiem, już w ko- się pomyślną wróżbą spełnienia się W imię tego dokonywa się od- i żywioły znajdują oddźwięk w te dni go kraju młode dziewczęta we wsi smogonii indyjskiej i mitach egip- innych naszych postulatów narodo- tąd cały rozwój. Pesymizm wpraw- zwycięstwa słońca nad ciemnością, wiły w drugie święto Wielkiejnocy tak skich spotykany symbol siły tworzą- wych. Iżbyśmy stali się dla Europy dzie wytacza rozmaite argumenty życia nad śmiercią. zwany „gaik”. Gaik ów, na podobień- cej i niszczącej, dnia i nocy, żywota wzorem mocnego państwa i szczę- dla wykazania, że ono pozostało w Po poświęceniu ognia i wody w stwo rzeczywistego gaju, składał się i śmierci, tego przebytego życia, śliwego społeczeństwa. dziedzinie pragnień, że ani my nie Wielką Sobotę następuje z kolei po- z gałązek drzew i krzewów, okrytych które zagasło i tego nowego, które Ograniczenie w handlu wyni- dożyliśmy ziszczenia Chrystusowych święcenie ścian domostwa i strawy. drobniutkimi listkami lub srebrzystemi zaczęło się ze śmiercią. kające wówczas z trudnej sytuacji przepowiedni, ani tym, co po nas Obrządku tego dopełniano u nas nie- baziami, które już porozwijała młoda Także zwyczaj śmigusu lub dyn- gospodarczej dotknęły i okres przy- przyjdą, nie błysną one w kształtach chybnie od niepamiętnych czasów, wiosna. Potem z tym swoim pstrym gusu albo „śmigórztu” jak pisze ks. gotowań do Wielkanocy: dotykalnej rzeczywistości. jawne zaś dowody jego istnienia a wonnym gajem szły od dworu do Stanisław Grochowski w XVI stuleciu Ruch przedświąteczny w Rozpoczął się pod Chrystuso- posiadamy z zarania XVI stulecia. W dworu, od chaty od chaty, stawały miał niegdyś głębsze znaczenie. W Wielkim Tygodniu nie przybrał spo- wym przewodem pochód, którego „Agendzie” krakowskiej wytłoczonej dziewanych rozmiarów. Czy przy- nawet przeczuć nie mogli starożytni; w 1514 roku, umieszczono już for- czyniły się do tego horrendalne ceny rozpadły się zmurszałe kształty daw- mułę poświęcenia uczty wielkanoc- wszelkich specyałów spożywczych, nego ustroju; w proch skruszył dawne nej, a w pochodzącym z tegoż czasu a zwłaszcza trunków czy też rozpo- potęgi duch dziejów; hasła, dla któ- wspaniałym rękopisie pergamino- rządzenie o ograniczeniu konsump- rych setkami i tysiącami padały ofiary wym „Pontyfikale” biskupa płockiego cji – nie wiadomo. Przypuszczać na- z życia ludzkiego, podeptane znikły Erazma Ciołka, znajduje się miniatu- leży raczej druga przyczynę. Kupcy z widowni, a pozostała tylko jedna ra, wyobrażająca właśnie jak kapłan obawiając się, że nie będą mogli potęga, pozostało jedno hasło, jako kropi wodą święconą zastawioną na sprzedać towarów przed dniem przewodnie: przykazanie miłości. stole misę z prosięciem i kołacze. wyznaczonym (dziś upływa termin Wracająca dziś z biegiem czasu Bo też pierwotne „święcone” handlu wędlin), nie magazynowali uroczystość ku uczczeniu pamię- składało się ze zwykłego posiłku ich w wielu działach niemal wcale. ci Chrystusa Zmartwychwstałego, naszych przodków, przygotowanego Rezultatem tego jest, że we Lwowie powinna wszystkim zabłąkanym na zawczasu i przechowanego w ko- od kilku dni nie można dostać wie- manowcach myśli nowoczesnej, morze, albowiem podczas Wielkiego lu rzeczy, w których miasto tonie w przywieść żywo przed oczy owe, Tygodnia nie godziło się warzyć po- zwykłym okresie. Szczególnie szyn- bodaj czy nie największe misteryum traw mięsnych. Te pospolite dania: ki wędzone stały się rzadkością nie- chrześcijańskie: tajemnicę życia wie- wieprzowina wędzona, kiełbasy, zwykle poszukiwaną. kuistego. Jest ono jakby wielkiem ko- ser i jaja stały się nieodzowne na łem rozpędowem w machinie dziejów ucztach późniejszych, kiedy już za- A już zupełnie inaczej wygląda od czasu pojawienia się, umęczenia gęściły się zbytki. Później dopiero Ilustrowany Kuryer Codzienny z i zmartwychwstania Zbawiciela. nastały wspaniałe zastawy stołowe 1932 roku. Państwo już stanęło na i wymyślne dania, o których opowia- nogi, Polska rozwija się pomyślnie. Gazeta przedstawia również dają dziwy nasi powieściopisarze. Gazeta już jest bogata w stosowne dawne – obecnie już zapomniane – Co do wieśniaków, to oni za- świąteczne ilustracje, a i ton głów- niektóre zwyczaje wielkanocne. wsze obchodzili Wielki Tydzień z nego artykułu jest inny: Dawne zwyczaje wielka- wielką pobożnością, a mieli swoje Przywalili grób Jego kamieniem, nocne. Uroczystość Zmartwych- właściwe uroczystości. Gdy w Wiel- a na straży postawili żołdaków. Lecz wstania Pańskiego, jako przypadająca ki Czwartek gospodarz i gospodyni powiedziane było od wieków, że trze- w porze wyzwolenia się ziemi z oków powrócili z kościoła, obmywali nogi ciego dnia zmartwychwstanie... Niech lodowych, zespoliła w sobie szereg swojej czeladzi, poczem gosposia zagrzmią radośnie dzwony z wieżyc obrzędów kościelnych i obchodów krzątała się raźno, aby dla swej cze- świątyń naszych. Znikła czerń żałoby prastarych, sięgających w bardzo ladzi ugotować postną, ale smaczną Członkowie rodziny podczas dzielenia się jajkiem, Brono- z ołtarzy, a przez kraj idzie wieść: odległą, wspólną dla wszystkich lu- i sutą wieczerzę. wice k/Krakowa, 1932. 03 CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁ! 27 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249)

Wielkanoc jest świętem rodzin- nem – a wszak wszyscy jedną wielką Humor rodziną jesteśmy. Niech w tym dniu głośne bunty i ucieczki uroczystym, gdy serca nasze wznio- są się ku niebu – przyjdzie wzajemne żydowski zbliżenie. Wszak nic nas dzielić nie szlachty polskiej na Syberii Żyd w carskiej Rosji radzi się ra- powinno, a wszystko łączyć! Wie- bina prowadzącego księgi metrykal- rzymy głęboko, że Polska po latach Polaków nawet po zesłaniu za swą działalność przeciwko Imperium ne, jak zarejestrować swego nowo niewoli do życia powołana – dobrze narodzonego syna: spełnia swą rolę strażnika pokoju. Rosyjskiemu na Syberię nie opuszczał duch dążenia do wolności. - Jeśli zarejestruję datę urodzenia Triumf pokoju na ziemi jest jej trium- Nie straszyły ich trudne warunki, nieznane okolice czy ludność miej- fem. o rok później, to mój zyska wpraw- scowa, z którą nie zawsze można było znaleźć wspólny język. Rwali dzie na czasie, ale kiedy stanie przed Na dalszych stronach gazeta komisją poborową, będzie fi zycznie nawiązuje jednak do konieczności się na wolność za wszelką cenę i to im się niejednokrotnie udawało. lepiej rozwinięty. Jeśli natomiast za- budowy nowej mentalności narodu rejestruję o rok wcześniej, to syn mój odrodzonego państwa: JAN MATKOWSKI będzie wprawdzie słabszy fi zycznie, Zmartwychwstania cud – ale stanie poborowej już w dziewięt- dźwigania się trud. Wcześnie, Maurycy Beniowski nie był jedy- nastym roku życia. Co robić? niezwykle wcześnie obchodzimy nym, kto dokonał tego bohaterskiego - A może byś go jednak zare- tego roku święto Zmartwychwstania czynu i wyzwolił się z Syberii – wię- jestrował zgodnie z faktyczną datą Pańskiego. „Jeszcze północ mrozem zienia ludów. Fantastyczna ucieczka urodzenia? – wtrąca rabin. dmucha” w te marcowe dni, jeszcze z Kamczatki w 1771 roku uczestnika - Co wy mówicie, rebe? Świetny śniegi pokrywają nasze pola, zasie- konfederacji barskiej swego czasu pomysł! Że też ja sam na taki po- wy przyszłych zbiorów przykryte są uzyskała taki rozgłos, że nawet do mysł nie wpadłem! jeszcze białym płaszczem zimowym. dziś zaćmiewa inne podobne przy- *** W chwili, kiedy słowa te się drukują, padki. W armii carskiej kapral egzami- zima zda się jeszcze wszechwładnie Jedną z pierwszych historii o nuje żołnierza Żyda. Powiedz mi, do panować, a choćby w dzień świątecz- buntach polskich niewolników po- czego potrzebny jest karabin? Kara- ny słońce przedarło siwe chmury, nie chodzi z 1619 roku. W odpowiedzi Wikipedia common bin? Do strzelania, broń Boże! będzie to jeszcze wiosna — Na nią na rozkaz cara Michała I Romano- Szkic fortu Ałbazin *** czekać nam trzeba jeszcze, może wa, wojewoda w Omsku pisze, że Szeregowiec Morduch odznaczył nawet dość długo. „19 jeńców napadło na konwój woj- rokiem doszło do konfl iktu między wa Kotkowskiego i Jakuba Reinera się na froncie. Pułkownik wzywa go To jakby symbol tegorocznych skowy i zrabowawszy jego, uciekli Czernichowskimi a miejscowym wo- skazano na śmierć. Wyrok wykona- do siebie i każe mu wybrać między świąt wielkanocnych, symbol nastro- za Ural”. W 1620 roku 30 Polaków jewodą ilimskim Ławrientijem Obu- no 27 listopada 1866 roku. Miejsce Krzyżem Świętego Jerzego a nagro- jów społeczeństw, obchodzących wymknęło się wojskom carskim. chowym. Moskal ni to porwał siostrę bitwy w Miszysze jest upamiętnione dą pieniężną w wysokości stu rubli. je, nastrojów, które nie dadzą się Pieszo dostali się do powiatu dźwiń- szlachcica, ni to zgwałcił jego żonę. dziś krzyżem i tablicą. Wiadomości Żyd waha się długo. żadnemi pięknemi słowami usunąć skiego pod Witebskim. Stąd dotarli Skończyło się to zabójstwem woje- o tzw. „zabajkalskim powstaniu” od- - A ile jest wart ten Krzyż Świę- w zupełności, chyba tylko wyjaśnić i do domów rodzinnych. Rok później wody na rzece Lena. Obawiając się biły się echem i w kraju. Wrażenie, tego Jerzego? wytłumaczyć, że są jedynie przemija- w Tobolsku szlachta przygotowała zemsty cara, wraz z 84 Kozakami jakie to wydarzenie wywarło w świa- - Tak stawiać sprawę to wstyd jące. Cały świat, jak daleki i szeroki, plan zajęcia miasta. Kolejnym eta- uciekli do opuszczonego przez od- domości, opisane zostało przez Kor- – strofuje go dowódca. – Krzyż co czeka z utęsknieniem wiosny, pogody pem przywidywała przygotowania działy moskiewskie fortu Ałbazin. Po nela Ujejskiego w wierszu „Na zgon prawda wart jest co najwyżej rubla, i szczęścia, smagany niejednokrotnie do długiej wędrówki i ucieczki do szybkiej odbudowie, Czernichowski rozstrzelanych w Irkucku”. ale to wielki honor i wyróżnienie! zimowemi śnieżycami, przygnębiony kraju przez Chiny. Niestety, plan ogłosił powstanie państwa i nawiązał Ja rozumiem – kiwa głową Mor- ołowianemi chmurami. został zdradzony, a spiskowcy po- stosunki dyplomatyczne z Chinami. Na zgon rozstrzelanych duch. – W takim razie ja proszę o Nie bądźmy niesprawiedliwi wo- wieszeni. Podobna historia miała Cara w Moskwie udało się uspo- w Irkucku Krzyż i dziewięćdziesiąt dziewięć bec pokolenia, do innych czasów miejsce w 1634 roku w Tomsku. Tu koić wysławszy mu bogatą daninę. rubli... przyzwyczajonego, gdy nazywa je administracja skazała na śmierć 12 W 1672 roku uciekinierzy otrzymali „Lepsza nam kula niźli takie życie!” *** „lepszemi“, nie oskarżajmy go nade- Polaków. ułaskawienie z Moskwy, a rok póź- Rzekli, powstali, rozbroili zbirów; Chaim stoi przed komisją pobo- wszystko o brak patrjotyzmu i rado- Nieznane tereny na wschód od niej Czernichowski stanął na czele A gdy broń mieli, to w pierwszym rową i co chwila przeciera oczy. ści, którą serce każdego Polaka po- Moskwy, bez wątpienia w większości wyprawy przeciwko Mandżurom. zachwycie - Panie doktorze, ja jestem bardzo winno przepełnić zmartwychwstanie wypadków stawały się pułapką dla W 1776 roku spod Azowa zbiegł Błysnęła ku nim ziemia łez i kirów. krótkowidzący, prawie niewidomy. Polski. Nawet, gdy usta ich najgwał- Europejczyków. Pierwsze opisy tej Karol Lubicz Chojecki, uczestnik Potem pustynia, skąd nie ma - Niewidomy? towniej skarżą się na teraźniejszość, krainy pojawiły się dopiero w 1672 konfederacji barskiej i długoletni je- wychodu, - Tak jest. Czy pan doktor widzi wierzajcie, serca ich ani rozumy nie roku. „Dyaryusz więzienia moskiew- niec wojenny. Pojmany na Ukrainie, Bój, gdzie szczęśliwsi giną, męki ten hak na sufi cie, bo ja go wcale nie skiego, miast i miejsc” wyszedł spod Chojecki odbywał zesłanie w Omsku. pragną powrotu do przeszłości. głodu widzę... pióra Adama Kamieńskiego-Dłużyka Jako dragon, brał udział w tłumieniu I znowu dawne pęta. Sąd otwarty... Tylko oni w zbyt łatwych czasach *** herbu Ślepowron. W 1660 roku trafi ł powstania Pugaczowa. W 1790 roku Dla katów spisy żeru... swego duchowego kształcenia się Przed tą samą komisją staje inny do niewoli moskiewskiej jako żołnierz zostało wydane jego wspomnienie z Czy słyszycie? przeżyli, by mogli dać sobie radę z Żyd. Twarz ma zalaną łzami. Prze- biorący udział w polsko-rosyjskiej okresu syberyjskiego pt. „Polak kon- Padł strzał – i drugi – i trzeci – trudnościami teraźniejszości – tylko wodniczący komisji zaintrygowany wojnie. Ostatecznie trafi ł do Jakucka, federat przez Moskwę na Syberię i czwarty! oni zbyt przywykli do dawnego spo- pyta: koju bez wysiłku, by dzisiaj mogli znajdującego się około 8400 km na zaprowadzony”. Salwo męczeńska! Bądź dla tych - Co wam dolega? zdobyć się sami na takie wysiłki, a wschód od Moskwy. Sybir opuścił w Powstania lokalne i ucieczki z zbudzeniem, - Co mi dolega? To, że ja jestem choćby innym dać się do tych wysił- 1668 roku. Do tego momentu jeniec syberyjskich miejscowości trwały Których sumienia głos syren utula, wariat... ków porwać. Wszak to tak ludzkie, dużo wędrował i robił w tym czasie dość długo. Ostatni głośny wypa- A tym, co naród chcą zbawiać - Na czym polega wasz obłęd? – tak bardzo ludzkie... notatki. Wydany opis nosił charakter dek jest zanotowany w roku 1866 w spodleniem, zainteresował się lekarz. Bo minie kiedyś ono ostatecznie etnografi czny i przyrodniczy. W tam- okolicach jeziora Bajkał. Tu na bu- Powiedz: Niż takie życie – lepsza - Panie doktorze! Ja osiem lat i niepodzielnie na widowni polskiej tych czasach, kiedy temat syberyjski dowie drogi reżim carski zgromadził kula! mieszkałem w Ameryce i akurat w teraźniejszości działać będzie Polak nie był prawie poruszany, diariusz był uczestników powstania stycznio- Powiedz: Na sprzedaż nie wolno roku tysiąc dziewięćset czterna- wolny od naleciałości tej mentalno- bezcennym świadectwem. wego. Po krótkim czasie, zesłańcy nikomu stym zachciało mi się powrócić do ści. Nie dokona się to bez zmagania W XVII stuleciu na Syberii już zorganizowali się w „Syberyjski Le- Wynosić słupów ze wspólnego Galicji!... się przeciwnych nastrojów, bez trudu było pełno obywateli Rzeczypospo- gion Wolnych Polaków”. Plan zakła- domu, i wysiłku. Chrystus, jako Bóg, cudem litej. Często integrowali się w róż- dał wzniecenie powstania w wielu By w ciasnym szczęściu na chwilę *** w jednej chwili, wszechwładzą Swą ne akcje. Z Adamem Kamieńskim miejscowościach i przedostanie się utonąć. Kapitan wykłada kompanii o obo- zmartwychwstał. Narody dźwigają do niewoli trafi ło ponad czterystu przez Mongolię i Chiny do portów Niźli obcego ciała stać się cieniem, wiązkach żołnierza, a następnie pyta się też trudem własnym, mozołem żołnierzy i w czasie jego pobytu morskich. Ilość uczestników liczyła Lepiej jak gwiazda w własnym wyrywkowo: powolnym i ciężkim. w Jakucji doszło do jednego z ta- około 700 osób. 24 czerwca tegoż ogniu spłonąć! - Szeregowiec Perlmutter! Dla- Jeżeli nasi ojcowie wierzyli w cud kich czynów. Na granicy z Chinami roku zostały zaatakowane oddziały czego wzorowy żołnierz, gdy zacho- zmartwychwstania Polski, chociaż Polacy utworzyli państwo Jaxa. rosyjskie. Brak broni oraz działania Kornel Ujejski, 1867 dzi potrzeba, ma umrzeć za cesarza cała okrutna rzeczywistość wierze Przewodniczył temu Nicefor Czer- w niewielkich grupach doprowadziły i ojczyznę? tej przeczyła, czy my, którym dokonał nichowski herbu Jaxa (Gryf), który do porażki. Między niektórymi od- W 1990 roku na Grobie Nie- Szeregowiec Perlmutter wylew- się już ten błogosławiony cud zmar- wraz z ojcem i rodzeństwem trafi ł działami powstańców odległość była znanego Żołnierza w Warszawie nie i z ożywieniem: twychwstania, możemy nie wierzyć do moskiewskiej niewoli jeszcze w nawet do 200 kilometrów. Szcze- odsłonięto napis „POWSTANIE ZA- - Racja, panie kapitanie! Ja także w owocność trudów już zmartwych- 1632 roku, prawdopodobnie wsku- gólnym miejscem tego wydarzenia BAJKALSKIE CZERWIEC 1866”. się pytam: dlaczego ten żołnierz ma wstałego życia... tek porwania. Rodzina mieszkała jest miejscowość Miszycha, gdzie Symbolizuje on nie tylko wspomnia- umrzeć za cesarza i ojczyznę?!... w Czerniachowie, obecnie obwód Polacy ponieśli klęskę. Czterech ne wydarzenie, ale i każde inne na Oryginalna pisownia została Żytomierski, a wówczas wojewódz- przywódców: Narcyza Celińskiego, tych ziemiach od XVI stulecia do Horacy Safrin, zachowana two kijowskie. Między 1660 a 1665 Gustawa Szaramowicza, Władysła- wieku XX. Przy sabasowych świecach 28 Z pamiętnika podróżnika 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Tarnopolskie peregrynacje katolickich zakonów Podczas wędrówek po różnych miasteczkach Podola zupełnie zapo- mniałem o metropoliach. Jedną z takich jest Tarnopol, stolica obwodu.

DMYTRO ANTONIUK Pawła II. Budynek konwiktu został tekst i zdjęcia silnie przebudowany w czasach so- wieckich i stoi przy podominikańskiej W centrum miasta, nad olbrzy- katedrze. W 1883 roku gimnazjum mim stawem, utworzonym przez przeniesiono do Chyrowa, wcześniej przegrodzenie groblą rzeki Seret, za oo. jezuici proponowali dominikanom hotelem „Tarnopol”, o standardzie z wykupienie ich kościoła i klasztoru. czasów sowieckich, stoją pozostało- Ale bez rezultatu. W latach 1899- ści zamku z 1540 roku. Obecnie po 1901 zgromadzenie wybudowało licznych przebudowach trudno w tym nowe pomieszczenia w centrum budynku rozpoznać średniowieczną miasta (przy ob. ul. Opilskiego), ale budowlę, ale taką jest. Od tego zam- jezuici prowadzili tu już jedynie dzia- ku właściwie rozpoczął swą historię łalność duszpasterską. Tarnopol, nazwany tak na cześć fun- Kościół Niepokalanego Poczęcia datora twierdzy, kasztelana krakow- NMP został wybudowany według skiego Jana Amora Tarnowskiego. projektu Dionizego Krzyczkowskiego, Jeszcze podczas budowy umocnień podobnego do budowanego wów- Tatarzy spróbowali je zdobyć, ale czas kościoła w Kołomyi. Miał bogato najazd został odbity. Okoliczna lud- wyposażone wnętrze: 6 ołtarzy, am- ność w murach zamkowych znajdo- bonę, organy, ławki, feretrony i freski. wała schronienie podczas kolejnych Relikwią klasztoru była figura NMP najazdów w latach 1575 i 1789. W w ołtarzu głównym, koronowana zło- pierwszym przypadku, gdy Tatarzy tym wieńcem w 1902 roku. Znaczna spalili miasto i stanęli w nim obozem, Nowe wyposażenia kościoła podominikańskiego część wystroju pochodziła z fundacji niewielkimi siłami pobił ich szlachcic hrabiego Wacława Baworowskie- Niezabitowski, który z posiłkami ze dolskich, w 1675 roku. Zdobyli Turcy już w stanie skrajnej ruiny. Kolejny Zbaraża dał radę najeźdźcom. Tarnopol, będąc rozgoryczeni nie na dziedzic miasta, hrabia Franciszek Legenda twierdzi, że to właśnie żarty nieudanym kilkutygodniowym Korytowski, przebudował resztki na w tym zamku wzięli ślub bohatero- oblężeniem Trembowli. Opuszczając klasycystyczny pałac, który do dziś wie sienkiewiczowskiego „Ogniem Tarnopol janczarzy spalili umocnienia stoi na podmurówkach średniowiecz- i mieczem” Skrzetuski i Helena i wysadzili kilka wież. Następnie za- nego zamku Tarnowskiego. Kurcewiczówna. Wieść głosi też, że mek odbudowała kolejna jego właści- W okresie wojen napoleońskich przez pewien czas był tu więziony cielka królowa Maria Kazimiera – Ma- Tarnopol przez 6 lat był w Imperium inny bohater trylogii – Iwan Bohun. rysieńka, żona Jana III Sobieskiego. Rosyjskim. Nowe władze otworzyły Jednak faktem historycznym po- Zamek jednak nie miał szczęścia na zamku kasyno. Po powrocie do zostaje to, że kozacy Krzywonosa – nie omijała go żadna wojna, pusto- Austrii zamek został zamieniony na zdobyli zamek w 1648 roku. sząca te tereny. Został zrujnowany koszary. Podczas I wojny światowej Po odbudowie po kozakach, za- podczas wojny północnej i podczas odstępujące wojska rosyjskie spa- mek skutecznie oparł się najazdowi tzw. wojny domowej, gdy to o polski liły go, a podczas II wojny, gdy 90% tatarskiemu w 1667 roku, ale padł tron walczyły dwa stronnictwa. Nie miasta legło w gruzach, dopiero co podczas szturmu wojsk Ibrahima ominęli zamku i konfederaci barscy. odnowioną w okresie międzywojen- Szyszmana, jak wiele twierdz po- Na początku XIX wieku twierdza była nym budowlę znów zniszczono. Po wojnie nastąpiła kolejna odbudowa, lecz niestety nie odnowiono już orygi- nalnej pseudoegipskiej bramy, zwień- czonej dwoma skrzydlatymi kulami. Do niedawna w murach zamkowych mieściła się dziecięca szkoła sporto- wa, ale po kolejnej modernizacji ma tu być siedziba dyrekcji rezerwatu „Zamki Tarnopolszczyzny”. Może wtedy otworzą obiekt do zwiedzania. Na prywatnym podwórku pomiędzy ulicami Szaszkiewicza i Paraszczu- ka zachowały się całe fragmenty murów miejskich, które czekają na przebadanie. Korytarz klasztoru podominikańskiego, obecnie archiwum Zabytków sakralnych w Tarnopo- lu było więcej. Towarzystwo Jezuso- W czasie Wiosny Ludów cesarz go, którego uczczono w kościele we – popularnie jezuici – miało w tym Ferdynand zlikwidował zakon w gra- marmurową tablicą i portretem w mieście dawną ale bardzo poplątaną nicach imperium Habsburgów, ale po zakrystii. Dwupiętrowy klasztor stał historię. Pierwsi zakonnicy przybyli czterech latach jezuici powrócili do za świątynią. do miasta na początku XVII wieku. Tarnopola. Kolegium było 6-klasowe W grudniu 1915 roku żandarme- Jednak ich klasztor przestał działać i oprócz przedmiotów obowiązko- ria polowa aresztowała tarnopolskich podczas wojen kozackich. Dopiero w wych uczono tu muzyki i śpiewu, jezuitów, część z których zmarli póź- 1820 roku, po kasacie tarnopolskich fechtunku i rysunków. Edukacja była niej w kijowskich więzieniach. Wojsko dominikanów, jezuici przejęli opie- tu nadzwyczaj nowoczesna, ale skonfiskowało bibliotekę klasztorną, kę nad swoją świątynią, przy której dyscyplina była bardzo surowa. W ale oddano ją po podpisaniu pokoju stworzyli gimnazjum, konwikt (inter- latach 1877-79 i 1881-87 wykładał ryskiego. Zakon powrócił do swego nat przy katolickich uczelniach) i ko- tu o. Jan Beyzym, późniejszy opie- klasztoru dopiero w 1923 roku, ale legium. Tu studiował, między innymi, kun trędowatych na Madagaskarze, jezuici zostali zmuszeni do opusz- Przebudowany kościół oo. jezuitów poeta i geograf Wincenty Pol. beatyfikowany przez papieża Jana czenia go na zawsze w 1945. 29 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249)

Komuniści zdemontowali wie- Czerwonoarmiści ustawili przed W takim stanie straszliwej ruiny Rozpoczyna się rekrutacja że i sygnaturkę kościoła, zniszczyli świątynią armaty i zaczęli wykurzać kościół przestał do 1957 roku, gdy jego wyposażenie i w 1960 roku polskich żołnierzy, którzy rzekomo zaczęto go odbudowywać. Przywró- na konferencję X Polonijne umieszczono tu szwalnię, pod którą strzelali do nich z kopuły kościoła. cono, wprawdzie trochę zmienio- przebudowano zabytek całkowicie. Nie było nikogo, ale otworzyli ogień ną, centralna kopułę i obie wieże, Spotkania z Historią Najnowszą Z dawnego dekoru pozostał jedynie po kopule. Przed tym aresztowali oo. podobne do choinek. Jest to dość rzeźbiony portal i sklepienia w jednej Fabiana Madurę, Bronisława Pittne- dziwne, że zabytek został odnowio- W tym roku konferencja odbędzie się w dniach z hal. Figurę NMP po wojnie zakon- ra i Antoniego Gurniesiewicza, a też ny prawie w pierwotnym wyglądzie, nicy przewieźli do swego klasztoru br. Jacka Matowę, który usiłował wy- bo w tym samym czasie rozbierano 3–15 lipca 2016 r. w okolicach Warszawy. Spo- w Czechowicach-Dziedzicach. Oca- nieść cudowny obraz MB Różańco- ruiny sąsiedniego kościoła parafi al- tkanie organizowane jest przez Biuro Edukacji lała jedynie ona. wej (później jednak wynieśli go sami nego. Początkowo zabytek prze- Najpotężniejszym zabytkiem sa- wierni). W wyniku ostrzału zapaliła znaczono na banalny magazyn, Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w ra- kralnym miasta, po zniszczeniu z się kopuła, a gdy przyjechali polscy tarnopolscy historycy twierdzą, że rozkazu Chruszczowa wspaniałego strażacy to i ich ostrzelano. Ciężko resztki fresków i ołtarzy ostatecznie mach Programu Polonijnego BEP IPN. kościoła farnego, pozostaje dawna zraniono komendanta Galanta. Pod zniszczono, gdy w kościele umiesz- świątynia oo. dominikanów. Pier- karą śmierci zabronili zbliżać się do czono galerię obrazów (1978-89). Źródła polskie twierdzą, że nastąpiło to dopiero po przekazaniu świątyni grekokatolikom, pomimo protestów dość licznej społeczności katolickiej Tarnopola. Dziś mieści się tu cerkiew kate- dralna diecezji tarnopolsko-zborow- skiej UGKC. Z okresu dominikań- skiego pozostały tu jedynie ściany. Zdobią je obecnie artystyczne freski Do udziału w Polonijnych Spotka- Szczególnie zapraszamy mło- autorstwa Georgija Żurawskiego. niach zapraszane są wyłącznie na- dych nauczycieli, zdobywających Są tu sztukaterie, złocenia, witraże uczyciele-praktycy oraz animatorzy dopiero doświadczenie w nauczaniu i rzeźbione ławki. Jednym słowem edukacyjni – osoby uczące historii i historii najnowszej. Przy rekrutacji – świątynia poraża obecnym wystro- Gmach pojezuickiego konwiktu języka polskiego w polskich szkołach, weźmiemy również pod uwagę opis jem, który, na szczęście, pozbawiony polskich klasach, szkołach parafi al- scenariusza zajęć związanych z pra- wotnie była ona pod wezwaniem płonącego kościoła. W wyniku poża- jest tego kiczu, który widzimy w in- nych lub innych polskich placówkach cą w miejscu pamięci. św. Wincentego, Jacka i Dominika, ru zapadła się kopuła i obie wieże na nych nowych cerkwiach. edukacyjnych poza granicami kraju. Kurs jest bezpłatny, organizato- i wraz z klasztorem budowano ją fasadzie, odpadła większość tynku z Od strony prezbiterium mieści Celem kursu jest przede wszyst- rzy zapewniają wyżywienie oraz za- przez 30 lat. Założycielem konwen- freskami Stroińskiego, zniszczyły się się piętrowy klasztor z wewnętrz- kim wspieranie merytoryczne i me- kwaterowanie w pokojach wielooso- tu był hetman wieki koronny Józef ołtarze i wystrój. W 1942 roku domi- nym dziedzińcem – krużgankiem. todyczne nauczania historii najnow- bowych o standardzie turystycznym. Potocki, mecenas wiary katolickiej, nikanie od administracji niemieckiej Prowadzi nań ozdobny rokokowy szej poza granicami kraju. Podczas Liczba miejsc ograniczona. który złożył akt fundacyjny w 1749 otrzymali materiały budowlane do portal. Obecnie w tych zabudowa- konferencji uczestnicy wysłuchają Wypełnione i ręcznie podpisa- roku. Przypuszcza się, że autorem naprawy świątyni. Wystawiono tym- niach mieści się archiwum obwo- nie tylko wykładów, ale także we- ne zgłoszenia wraz z opisem pro- projektu był architekt-amator i mąż zmą udział w warsztatach. Tematyka wadzonej działalności edukacyjnej wnuczki fundatora Teofi li, August wykładów skoncentrowana będzie (poświadczonym przez zwierzchni- Moszyński. Wprawdzie na chwilę wokół historii Polski lat 1918–1989, ka) należy przesyłać do 15 kwietnia rozpoczęcia budowy miał zaledwie ze szczególnym uwzględnieniem II 2016 r. pocztą elektroniczną na ad- 18 lat. wojny światowej i fenomenu Polskie- res: [email protected]. Lista Władze austriackie, aczkolwiek go Państwa Podziemnego, represji osób zakwalifi kowanych na konfe- nie skasowały zakonu, to w pomiesz- niemieckich i sowieckich wobec rencję zostanie ułożona do końca czeniach klasztoru rozmieściły różne obywateli polskich, a także Zbrodni kwietnia 2016 r. urzędy, a nawet mieszkania prywat- Wołyńskiej. Będziemy także mówić Formularz zgłoszeniowy można ne. W tym czasie trwało jednak ozda- o podziemiu niepodległościowym po pobrać na stronie: www.pamiec.pl. bianie wnętrz świątyni. Nadzwyczaj 1944 r., o walce Kościoła z systemem Informacji na temat X Polonijnych cenne były freski Stanisława Stro- komunistycznym oraz o cenzurze w Spotkań z Historią Najnowszą udzie- ińskiego i jego ucznia Józefa Cho- Zamek tarnopolski PRL. Zajęciom teoretycznym będą to- la ich kierowniczka Olga Tumińska, ińskiego, wykonane w 1777 roku. czasowe zadaszenie. Jednak pod dowe. Zachowały się sklepienia warzyszyć warsztaty uwzględniające tel.: +48 22 5818818; e-mail: olga. Przedstawiały one historię zakonu koniec marca 1944 roku 7-dniowa korytarzy, cele, klatki schodowe, omawiane podczas wykładów tematy [email protected]. i wybitne wydarzenia z życia święte- obrona Niemców bezpośrednio w ale brak fresków przedstawiających dotyczące m.in. debat oksfordzkich go Wincentego z Ferrary. Wewnątrz kościele przyniosła dalsze straty Matkę Bożą i świętych dominikań- oraz historycznych gier planszowych. oczy przyciągało też olbrzymie, świątyni. Wojsko sowieckie, wzorem skich zdobiących jedną ze ścian. źródło: pamiec.pl bogato rzeźbione epitafi um Józefa 1939 roku, ustawiło przed świątynią Dobudowany do klasztoru w okre- Potockiego (został pochowany w 152 mm haubice i zaczęło ostrzał. sie jezuitów konwikt został znacznie kolegiacie stanisławowskiej) i rzeź- Następnie wlano do środka benzy- przebudowany w okresie sowieckim Wycieczki do Czarnobyla ba tańczącej Madonny z błyskawi- nę o podpalono. Wszyscy, kto był i obecnie mieszczą się tu mieszka- cami w dłoniach. Przeniesiono ją tu wewnątrz, spłonęli. nia i biura. z klasztoru w Podkamieniu (ob. jest w kościele św. Jacka w Warszawie). Roczniki kuriera galicyjskiego Wielkim kultem otaczano obraz MB Różańcowej, obecnie przechowywa- i Polaka Małego są do nabycia w naszej redakcji ny u poznańskich dominikanów. W 1820 roku Austriacy zdecy- dowali przenieść tarnopolskich oo. kaznodziei do ich klasztoru w Żółkwi, a świątynię i klasztor przekazać je- Realny świat po apokalipsie – Wycieczki po Ukrainie z autorem zuitom. Ci wstawili tu nowe ołtarze opuszczone wioski, dzika zwierzyna książek „Polskie zamki i rezydencje i częściowo zmienili malowidłą, co wałęsająca się wśród opuszczonych na Ukrainie” i „Klasztory rzymskoka- zostało uznane za nieudane. Jezu- domostw, pochłaniająca budynki tolickie na Ukrainie”, podróżnikiem, ici rozbudowali klasztor o budynki mieszkalne przyroda, gigantyczna dziennikarzem, polonistą Dmytrem konwiktu i gimnazjum. W 1903 roku antena radarowa z epoki zimnej woj- Antoniukiem. W propozycji są zna- dominikanie powrócili do swego ko- ny, zabytkowy Czarnobyl i miasto- ne i nieznane posiadłości polskich ścioła. Rozpoczęli wielki remont, pod- duch Prypeć. rodów, cuda natury i miejsca walk z czas którego Karol Polityński odnowił Z okazji 30. rocznicy katastrofy I i II wojen światowych, obiekty prze- polichromie Stroińskiego i oczyścił je Zawiadamiamy, że w redakcji są do nabycia kompletne opra- elektrowni jądrowej w Czarnobylu mysłowe, prowincjonalne ciche mia- od fresków z okresu jezuickiego. wione roczniki Kuriera Galicyjskiego z lat 2007-2014, a również fi rma turystyczna „Czarnobyl Tur” steczka i życie wielkich miast. Pierwsza światowa nie przynio- roczniki Polaka Małego z lat 2012-2014. Cena roczników na Ukra- proponuje 5% upustu na wszystkie sła większych strat świątyni, cho- inie po 300 UAH za jeden, a z wysyłką do Polski – 100 PLN za wycieczki od 1 po 7-dniowe z nocle- Zgłoszenia: ciaż rosyjscy, a później ukraińscy jeden. giem w Czarnobylu. Dmytro Antoniuk żołnierze ostrzelali z karabinów Aby otrzymać upust, należy po Tel.: +48 518 851 062 Osoby zainteresowane prosimy o kontakt: fasadę i ołtarz Niepokalanej Marii wypełnieniu zgłoszenia na stronie: E-mail: Panny. O wiele gorzej było w okre- Natalia Kostyk, tel.: +38 /0342/ 54 34 61 www.chornobyl-tour.ua wskazać kod [email protected] sie „złotego września” w 1939 roku. e-mail: [email protected] rabatu PTAL705D12E. 30 Informacje 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com REPERtUAR OPERY LWOWSkIEJ Msze św. niedzielne marzec 2016 18 marca, piątek, balet „JEZIORO ŁABęDZIE”, P. Czajkow- w języku polskim na Ukrainie ski, początek o godz. 18:00 19 marca, sobota, opera „RIGOLETTO”, G. Verdi, początek o Zamieszczamy niniejszy wykaz z chęcią przekazania godz. 18:00 naszym czytelnikom rzetelnej informacji na temat moż- 20 marca, niedziela, opera „KOPCIUSZEK” (PREMIERA), A. Spadavecchia, początek o godz. 12:00 liwości uczestnictwa w niedzielnych mszach św. balet „JEZIORO ŁABęDZIE”, P. Czajkowski, po- w języku polskim. Jesteśmy świadomi, że jest to wykaz czątek o godz. 18:00 niepełny, dlatego prosimy o powiadomienie nas w celu 24 marca, czwartek, opera „TRAVIATA”, G. Verdi, początek o godz. 18:00 sprostowań lub uzupełnień (red.) 26 marca, sobota, opera „NATAŁKA POŁTAWKA”, M. Ły- , początek o godz. 18:00 Archidiecezja lwowska I niedzieli miesiąca) Kosów, kościół pw. Matki Bożej senko Lwów, katedra pw. Wniebowzię- Kamionka Strumiłowa, kościół Różańcowej – godz. 9:00 27 marca, niedziela, opera „NATAŁKA POŁTAWKA”, M. Ły- cia NMP – godz. 7:00; 8:00; 10:15 pw. Wniebowzięcia NMP – godz. truskawiec, kościół pw. Wniebo- senko, początek o godz. 12:00 (dzieci); 11:30 (suma); 13:00; 18:00 10:00 wzięcia NMP – godz. 9:00 balet „KORSARZ”, A. Adam, początek o godz. 18:00 (młodzież) Przemyślany, kościół pw. Piotra Borysław, kościół pw. Matki Bo- 31 marca, czwartek, opera „CZARODZIEJSKI FLET”, W. A. Lwów, kościół pw. św. Antoniego i Pawła – godz. 10:00 żej Nieustającej Pomocy (w parafi i Mozart, początek o godz. 18:00 Padewskiego – godz. 9:00; 11:00 Strzałkowice, kościół pw. Wszyst- św. Barbary) – godz. 12:00 Informacje: (dzieci); 12:30; 18:30 (oprócz lata) kich Świętych – godz. 11:00 tel.: 0-0380 (32) 235-65-86, 0-0380 (32) 260-13-60 Lwów, kościół pw. św. Marii Mag- Dąbrówka, kościół pw. św. Barbary Diecezja łucka daleny – godz. 9:00; 10:30 – godz. 09:00 Łuck, katedra Świętych Apostołów e-mail: [email protected], www.opera.lviv.ua Lwów, kościół pw. Matki Boskiej Nowe Miasto, kościół pw. św. Piotra i Pawła – godz. 8:30 Gromnicznej – godz. 16:00; 20:30 Marcina – godz. 12:00 Ostróg, kościół pw. Wniebowzię- Lwów – Rzęsna, kościół pw. Mi- Sąsiadowice, kościół pw. św. cia Najświętszej Maryi Panny – Poszukujemy łosierdzia Bożego – 9: 00 Anny – godz. 10:00, 12:00 godz. 8:00 Lwów – Sichów, kościół pw. św. Krysowice, kościół pw. Matki Bo- Michała Archanioła – godz. 13:00 skiej Fatimskiej – godz. 10:30 (lato) Diecezja kamieniecko-podol. pamiątek sportowych Lwów – Zboiska, kościół pw. lub 11:00 (zima) Kamieniec Podolski, katedra W związku z zaawansowanymi Sokal, Żółkiew, Bóbrka, Żydaczów, Matki Bożej Nieustającej Pomocy – trzcieniec, kościół pw. św. Józe- pw. św. Apostołów Piotra i Pawła – pracami nad książką „Piłka nożna Janowa Dolina, Kamionka Strumiło- godz. 12:00; 19:00 fa – godz. 9:00, 13:00 godz. 12:00 we Lwowie i okolicach do roku 1939” wa, Przemyślany, Rohatyn, Kałusz, Lwów – Brzuchowice, kaplica Sambor, kościół pw. Ścięcia św. Winnica, kościół pw. Matki Bożej (planowane wydanie zawierać się Brody, Złoczów, Brzeżany, Stani- pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus Jana Chrzciciela – godz. 9:00 (dzie- Anielskiej – godz. 9:30 będzie w 2-3 tomach) zwracamy sławów, Bohorodczany, Tarnopol, – godz. 11:00 ci); 11:30 (suma); 19:00 (w VII i VIII) się z gorącą prośbą do wszystkich Podhajce, Buczacz, Tłumacz, Nad- Gródek Jagielloński, kościół Stary Sambor, kościół pw. św. Diecezja kijowsko- naszych rodaków na Kresach i nie wórna, Zbaraż, Skałat, Trembowla, Podwyższenia Krzyża Świętego – Mikołaja – godz. 13:00 żytomierska tylko. Poszukujemy: zdjęć piłkarzy, Husiatyn, Czortków, Borszczów, godz. 12:00 Dobromil, kościół pw. Przemienie- Kijów, kościół pw. św. Aleksandra działaczy i zespołów piłkarskich, Zaleszczyki, Horodenka, Kołomyja, Szczerzec, kościół pw. św. Sta- nia Pańskiego – godz. 11:00, 15:30 – godz. 13:00 odznak, proporczyków, pism (wi- Śniatyn, Kosów Huculski) od po- nisława bpa – godz. 11:00 Iwano-Frankiwsk (d. Stani- Kijów, kościół pw. św. Mikołaja – niet) klubowych, wszelakich doku- czątku XX wieku aż do wybuchu II Siemianówka, kościół pw. św. sławów), kościół pw. Chrystusa godz. 11:45 mentów klubowych, programów, wojny światowej. Marcina – godz. 12:00 Króla – godz. 12:00 Żytomierz, katedra pw. św. Zofi i – legitymacji, gazet i innych pamiątek Prosimy o przesyłanie skanów Glina Nawaria, kościół pw. Wnie- Czerniowce, kościół pw. Podwyż- godz. 8:00; 12:00 związanych z lwowskim sportem i (minimum 300 dpi) na adres e-mail: bowzięcia Najświętszej Maryi Panny szenia Krzyża św. – godz. 9:00 jego okolicami (Cieszanów, Jawo- [email protected] lub prosimy o – godz. 10:00 Piotrowce Dolne, kościół pw. Diecezja odessko-symfero- rów, Mościska, Sambor, Stary Sam- kontakt poprzez Facebook: Dybianka, kaplica pw. Podwyższe- Przem. Pańskiego – godz. 9:00 polska bor, Turka, Dobromil, Rawa Ruska, Leszek Śledziona nia Krzyża Świętego – godz. 9:30 Drohobycz, kościół pw. św. Bar- Jałta, kościół Niepokalanego Po- Gródek, Rudki, Drohobycz, Stryj, lub telefonicznie: +48 501642754. Mościska, kościół pw. Narodze- tłomieja – godz. 11:00 częcia NMP – godz. 9:00 nia św. Jana Chrzciciela – godz. Złoczów, kościół pw. Wniebowzię- Kercz, kościół Wniebowzięcia NMP 9:00; 11:00 cia NMP – godz. 9:00; 11:00; 16:00 – godz. 9:00 Mościska, sanktuarium MBNP Żółkiew, kolegiata pw. św. Waw- Donieck, – kościół pw. św. Józefa „Pogoń” Lwów zaprasza dzieci godz. 17:00 rzyńca – godz. 11:00 Rzemieślnika – godz. 9:00 Mościska-Zakościele, kościół Krzemieniec, kościół pw. św. Mikołajów – kościół pw. św. Jó- z rocznika 2008-2009 pw. św. Michała – godz. 9:00 (oprócz Stanisława biskupa – godz. 10:00 zefa – godz. 18:00 Ciekawe strony internetowe o kresach www.kresy.pl www.wizyt.net Pełne wydanie www.kresy24.pl www.kresy.co.uk stanislawow.pl Kuriera Galicyjskiego www.wspolnota-polska.org.pl www.kresy2000.pl Szanowni Rodzice! www.kresy.najlepsze.net www.hanaczow.pl w PDF na: www.stanislawow.net www.fotojonny.republika. pl www.kuriergalicyjski.com Zarząd Lwowskiego Klubu Sportowego „Pogoń” www.kresy.webpark.pl www.poznajukraine.com www.lwow.com.pl ogłasza nabór chłopców i dziewczyn www.kresy-krakow.com.pl www.wycieczki.pl.ua www.duszki.pl z rocznika 2008-2009 do szkółki piłki nożnej. www.kresy-wschodnie www.lwowiacy.pl. www.pogranicze.eu Zgłoszenia zawodników Chór „ECHO” zaprasza POLSkI ZESPÓł PIEŚNI I tAŃCA oraz szczegółowe informacje Próby oraz spotkania towarzy- pod telefonem: +38 093 610 23 19. skie – w poniedziałki i środy o godz. „LWOWIACY” 18:30, pod kierownictwem profesjo- nalnych animatorów i pedagogów ZAPRASZA do Studium Tańców Polskich, muzyki. Jeśli masz lat 30+, 40+, 50+ założonego przy PZPiT „LWOWIACY”, itd. i możesz poświęcic czas dwa dzieci i młodzież w grupach wiekowych Praca w Polsce razy w tygodniu na próby (2 godz.), to nauczysz się pięknego repertuaru 5–8 lat, 8–12 lat, 12–15 lat z chóralistyki polskiej (i nie tylko). Jeśli oraz do starszej grupy zespołu Zatrudnię lekarza pediatrę lub jesteś młody i dysponujesz zapałem Próby zespołu odbywają się w szkole nr 10 we wtorki i czwartki, w go- do nauki, to skuteczne nowoczesne dzinach od 18:00 do 21:00. Zgłoszenia przyjmujemy podczas prób zespołu pielęgniarkę z Ukrainy. Wyna- pliki dzwiękowe pomogą szybko przy- lub na telefon: 0-677-982-315 bądź: 233-05-70, a także udzielamy facho- grodzenie 1500 dolarów. swoić tobie partie głosowe. Skorzy- wych rad w dziedzinie polskiego tańca i strojów ludowych. staj z zaproszenia! prezes LMDMSO Stanisław Durys, Tel. kontaktowy: +48782888888 Edward Kuc, tel.: 0665306908 kierownik artystyczny PZPiT „Lwowiacy” 31 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 marca 2016 nr 5 (249) Jak słuchać polskich Adresy placówek dyplomatycznych audycji RADIOWYCH na Ukrainie (czas audycji ukraiński) Rzeczypospolitej Polskiej Z eteru Radio Polonia (godz. 18:30) - Lwów – Radio Niezałeżnist - 106,7 FM na Ukrainie - Winnica – Radio TAK – 103,7 FM Ambasada Rzeczypospoli- e-mail: - Chmielnicki – Radio Podilla Center - 104,6 FM tej Polskiej na Ukrainie [email protected] - Równe - Radio Kraj – 68,2 FM 01034 Kijów, ul. Jarosławiw Wał 12 http://www.luck. msz.gov.pl - Żytomierz – Radio Żytomyrśka Chwyla – 71,1 FM i 103,4 FM tel.:+38 044 230 07 00 Polskie Radio Lwów – w każdą sobotę od godz. 9:00 do godz. 12:00 oraz w niedzielę od godz. 19:15 do 20:15 na fali 106,7 FM (Radio Nezałeżnist) fax:+38 044 230 07 43 Konsulat Generalny RP Radio Lublin na 103,2 i 99,6 MHz słychać bardzo dobrze aż po Lwów +38 044 270 63 36 w Odessie (we Lwowie już nie wszędzie). e-mail: 65014 Odessa, ul. Uspienska 2/1 Polskie Radio Warszawa I – na falach długich 225 kHz [email protected] tel.: +38 048 718 24 84 http://kijow.msz.gov.pl/pl +38 048 718 24 80 Radio przez Internet fax:+38 048 718 24 80 Polskie Radio – www.polskieradio.pl Wydział Konsularny e-mail: Lwowska Fala – autorska audycja Danuty Skalskiej jest nadawana w Ambasady RP w Kijowie [email protected] każdą niedzielę od godz. 9:10 na antenie Polskiego Radia Katowice – 01034 Kijów, tel.: +38 057 75-78-801 http://www.odessa.msz.gov.pl www.radio.katowice.pl. Powtórka audycji – w niedzielę o 00:00 w nocy ul. B. Chmielnickiego 60 faks: +38 057 75-78-804 RMF FM – www.rmf.fm tel.: +38 044 284 00 40 e-mail: Konsulat Generalny RP Radio Zet – www.radiozet.pl faks: +38 044 234 99 89 [email protected] w Winnicy Radio Maryja – www.radiomaryja.pl e-mail: [email protected] Radio Opole – audycje o Polakach na Ukrainie – www.radio.opole.pl http://www.charkow.msz.gov.pl 21050 Winnica, ul. Kozickiego 51 Radio Wnet – www.radiownet.pl http://www.kijow.msz.gov.pl – VI p. Polskie Radio Lwów – www.radio-n.com Konsulat Generalny RP tel.: +38 0432 507-413, Polskie Radio Rzeszów – www.radio.rzeszow.pl i w eterze (103,7FM Wydział Promocji Handlu we Lwowie inform.wizowa +38 0432 507-411, 102,00FM 102,9FM 90,05 FM). i Inwestycji przy 79011 Lwów, ul. Iwana Franki 108 ws. Karty Polaka +380432 507-412 Ambasadzie tel.: +38 032 295 79 90 fax: +38 0432 507-414 RADIO PRZEZ SATELITę 01034 Kijów, ul. Wołodymyrśka 45 faks: +38 032 295 79 80 e-mail: Programy Polskiego Radia emitowane są w systemie DVB przez sate- tel.: +38 044 279 12 98, 279 18 31 e-mail: [email protected] litę HOT BIRD, a także przez platformę cyfrową Cyfra+ +38 044 279 45 37, 279 33 40 [email protected] http://www.winnica.msz.gov.pl fax.:+38 044 278 11 40 http://www.lwow.msz.gov.pl e-mail: [email protected] Instytut Polski w Kijowie http://www.kijow.msz.gov.pl Konsulat Generalny RP ul. B. Chmielnickiego 29/2, lok.17, ReklamUj Się w Łucku 01-030 Kijów, Ukraina Konsulat Generalny RP 43016 Łuck, ul. Dubniwska 22 b tel.: +380 44 288 03 04 w Charkowie tel.: +38 0332 280 640 fax: +380 44 288 02 86 w Kurierze 61002 Charków, ul. Artioma 16 faks: +38 0332 280 659 www.polinst.kiev.ua

ПАТ «КРЕДОБАНК», Stale współpracują: galicyjskim! kurier м. Івано-Франківськ МФО 325365 Dmytro Antoniuk, Elżbieta Zielińska, Katarzyna Łoza, Dariusz Materniak, Zamówienia na REKLAMĘ galicyjski Świadectwo rejestracji Elżbieta Lewak, Włodzimierz Bartko- Seria KW nr 126391523 R wiak, Magda Arsenicz, Leonid Golberg, I OGŁOSZENIA PROSIMY KIEROWAĆ wydane 14.05.2007 Andrzej Pietruszka, Sabina Różycka, na mail: [email protected] Свідоцтво про державну реєстра- Artur Deska, Jacek Borzęcki, Tadeusz цію Серія КВ № 126391523 Р Kurlus, Renata Klęczańska, Dmytro Na zlecenie naszych klientów umiesz- від 14.05.2007 р. Wesołowski, Włodzimierz Osadczy, czamy ogłoszenia w prasie ukraińskiej. Wojciech Grzelak, Leon Tyszczenko, założyciel i wydawca: Irena Kulesza, Witold Dzięciołowski, Pełna obsługa z tłumaczeniem ogłoszeń Mirosław Rowicki Zbigniew Kulesza i inni. włącznie. Засновник і видавець Prenumerata Ogłoszenia niekomercyjne, po uzgodnieniu z redakcją, М. М. Ровіцкі Natalia Kostyk e-mail: [email protected] mogą być drukowane nieodpłatnie. Skład redakcji: Marcin Romer: Drukujemy również teksty autorów, КУР’ЄР ҐАЛІЦИЙСЬКИЙ redaktor naczelny z którymi się nie zgadzamy! Kantorowe kursy walut na Ukrainie e-mail: [email protected] Za treść ogłoszeń, oświadczeń i rek- 17.03.2016, Lwów Redakcja: Maria Basza: lam redakcja nie ponosi odpowiedzial- Skrytka pocztowa (a/c) nr 537 zastępca red. naczelnego, ności, nie zamówionych rękopisów KUPNO UAH SPRZEDAż UAH Lwów 79005, e-mail: [email protected] nie zwraca i pozostawia sobie prawo абонентська скринька № 537 Beata Kost do skrótów. 26,40 1 USD 26,90 skrytka pocztowa (a/c) nr 80 zastępca red. naczelnego за доставку газети в пренумера- 29,30 1 EUR 30,00 Iwano-Frankiwsk 76018 [email protected] ті відповідає Львівська дирекція абонентська скринька № 80 УДППЗ «Укрпошта», 6,90 1 PLN 7,10 Konstanty Czawaga e-mail: [email protected] тел.: 032 238 82 73. 37,00 1 GBR 38,50 siedziba gazety: Krzysztof Szymański Projekt współfinansowany ze środ- 3,65 10 RUR 3,90 IwanoFrankiwsk 76002 e-mail: [email protected] ków Ministerstwa Spraw Zagranicz- ul. Iwasiuka 60, Eugeniusz Sało nych RP w ramach konkursu na ІваноФранківськ, вул. Івасюка 60 [email protected] realizację zadania „Współpraca z tel. redakcji w Stanisławowie: Alina Wozijan Polonią i Polakami za granicą” za Korzystaj z usług +38 (0342) 54-34-61 e-mail: [email protected] pośrednictwem fundacji „Wolność tel. redakcji we Lwowie: Jurij Smirnow i Demokracja”. polskich przewodników +38 (032) 2610054 e-mail: [email protected] +38 (032) 253-15-20 Iwona Boruszkowska ze Lwowa! email: [email protected] Agnieszka Sawicz Anna Gordijewska Fachowe oprowadzanie po Lwowie, pilotowanie konto bankowe na Ukrainie: Szymon Kazimierski ТзОВ Видавничий Дім «Молода grup turystycznych po Kresach w języku polskim ПП Ровіцкі М.М. Michał Piekarski Галичина». tel.: 00380679447843, 0380677477329, 0380676750662, Код ЄДРПОУ 1965816635 Wojciech Jankowski Indeks na prenumeratę 98780 0380504304511, 0380504307007, 0380509494445, р/р 2600001244414 в Івано- Aleksander Kuśnierz Індекс передплати 98780 0380987175971 Франківськівському відділенні Aleksy Kokorew Газета виходить 2 рази на місяць 32 O tym i owym 18–30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Przekaż 1 % swojego podatku Kurier rodakom na kresach Galicyjski Można zaprenumerować na poczcie!!! KOD PRENUMERATY УКРПОШТА 98780 Cena prenumeraty pocztowej 1 miesiąc – 11,05 hrywien 3 miesiące – 33,15 hrywny 6 miesięcy – 66,30 hrywien 12 miesięcy – 132,60 hrywny

PRENUMERATA W POLSCE Możliwa jest prenumerata redakcyjna do Polski i innych krajów. W sprawie prenumeraty gazety do Polski, prosimy o kontakt pod naszym adresem e-mail: [email protected] lub listownie, telefo- nicznie, faxem na numery i adresy podane w stopce redakcyjnej.

Ponadto „Kurier Galicyjski” można kupić: w Przemyślu – w Południowo-Wschodnim Insty- tucie Naukowym, przy ul. Grodzkiej 3 (kod pocztowy 37- 700), tel.: +48 (016) 678 73 33; w Warszawie, w Biurze Turystyki KALINKA, ul. Marszałkowska 115 (wejście od ul. Przechodniej), 00-102 Warszawa. Biuro jest czynne pn-pt w godz. 10:00-17:00 oraz w w Księgarni WNET na V piętrze gmachu PAST-y, ul. Zielna 39 b. Kurier Galicyjski można kupić Na terenie całej Ukrainy można kupić nasze pismo w kioskach „Ukrpocz- ty”. Ponadto: - w kioskach „Wysoki Zamek” w Drohobyczu, Truskawcu, Borysławiu, Sam- borze, Starym Samborze, Turce i Stebnyku; - w kioskach „Interpres” oraz kioskach „Presa”; - w polskiej restauracji „Premiera Lwowska” ul. Ruska16 we Lwowie; - w polskiej restauracji „Kupoł”, ul. Czajkowskiego 37 we Lwowie; - w restauracji Mons Pius, ul. Łesi Ukrainki 14 we Lwowie; - w hotelu ”Leopolis” – najlepszym hotelu na Ukrainie; - w kościele św. Antoniego we Lwowie, przy kościele Marii Magdaleny we Lwo- DYREkCJA SZkOłY, RADA PEDAgOgICZNA, wie (w niedzielę po nabożeństwie), a także przy kościele w Krzemieńcu; kOMItEt RODZICIELSkI, UCZNIOWIE, - pismo jest też dostępne w Instytucie Polskim w Kijowie. kOMItEt ORgANIZACYJNY JUBILEUSZU Miesięcznik Polak Mały zapraszają na obchody 200-lecia można zaprenumerować szkoły nr 10 im. św. Marii Magdaleny na poczcie na Ukrainie!!! w dniach 15-17 kwietnia 2016 r. KOD 15 kwietnia 17 kwietnia Koleżanko szkolna i kolego, 18:00 „Z domu niewoli” – mono- 10:00 Spotkanie absolwentów róż- pragnę spotkać się z wami PRENUMERATY dram wg Beaty Obertyńskiej, Dom nych roczników w klasach szkoły i dnia pewnego, Nauczyciela, ul. Kopernika 42 kiermasz, ul. Czuprynki 1 porozmawiać, poplotkować, УКРПОШТА 16 kwietnia 17:00 Wieczór autorski poetów- powspominać i żartować. 68416 10:00 Uroczysta msza św. w ko- absolwentów „Szkoła pod trójką- Czas szybko leci, ściele pw. św. Marii Magdaleny tem”, ul. Czuprynki 1 mamy już siwe włosy, dorosłe dzieci. 12:00 Wystawa prac artystycznych Może w tym chaosie wokoło Cena prenumeraty absolwentów szkoły i kiermasz, ul. Rejestracja uczestników komuś potrzebna jest pomoc, pocztowej: Czuprynki 1 przez e-mail: dobre słowo. 15:00 Uroczystości Jubileuszowe [email protected], Znajdźmy tę chwilę dla siebie, 1 miesiąc – 5,05 hrywien, w Teatrze Dramatycznym im. Marii listownie na adres szkoły: bo potem spotkamy się... 3 miesiące – 15,15 hrywien, Zańkowieckiej, dawn. Skarbka, ul. tylko w niebie 79013 Lwów, ul. Czuprynki 1 6 miesięcy – 30,30 hrywien, Łesi Ukrainki 1 lub osobiście. Alicja Romaniuk 12 miesięcy – 60,60 hrywien.

Partnerzy medialni