TWIRRE 19 natuur in Fryslan jaargang 16, nu miner 1
De roofvogels van Weststellingwerf
Tom Jager & Thijs van Galen
Al jaren worden de roofvogels in Weststellingwerf gevolgd door de WRN-afdeling Weststellingwerf die ook bij de FFF
Voor al de werd door Krol veel aangesloten is. 1993, vanaf tachtiger jaren, er vooral Johan roofvogelonderzoek
de wisselende gedaan in Stellingwerven. Sinds 1993 gebeurt dit door een groep enthousiaste mensen in een
vastomlijnd gebied. Dit onderzoeksgebied is in 1998 uitgebreid. Het onderzoek richt zich vooral op de broedvogels.
worden de De nesten worden opgezocht en de jongen geringd. Hoofddoel is het in gaten houden van de populatie-
voorkomen. In dit artikel wordt de het onderzoeks- ontwikkeling en roofvogelvervolging te broedvogelpopulatie van
gebied, dat bijna de hele gemeente Weststellingwerfomvat, van 1998 tot en met 2004 beschreven. Ook andere
in gegevens, zoals terugmeldingen van geringde vogels, worden het artikel beschreven. Buiten de broedvogels zijn
bovendien verzameld Torenvalken buiten gegevens over volgroeide Buizerds en het broedseizoen.
Inleiding
Weststellingwerf is een rijke en geva- rieerde gemeente wat natuur betreft: open gebied met boomwallen, bos, riet- landen en moerasbossen. Voor verschil- lende roofvogelsoorten is dit een aan- trekkelijk biotoop. Wat de broedvogels betreft is de Buizerd de algemeenste en
de Boomvalk de zeldzaamste roofvogel.
Alle soorten komen in wisselende aantal- len voor. Sommige soorten nemen in aantal toe en andere nemen in aantal af.
Alle gegevens worden op nestkaarten genoteerd en naar SOVON opgestuurd, waar Rob Bijlsma ze in zijn jaarlijkse roofvogel verslag in De Takkeling ver- werkt.
Het onderzoeksgebied
Het gebied dat sinds 1998 wordt onder- zocht heeft een oppervlakte van onge- Jonge Havik, in afwachting om geringd te worden foto: Alexander Rozema veer 13.000 hectare en bestrijkt een groot gedeelte van de gemeente West- in niet bied) en vooral op de zandgronden zijn meegerekend. Bij de Bruine kie- stellingwerf in Zuidoost-Fryslan. Het
het oosten en zuiden diverse bossen en kendief betreft het meestal duidelijke deel, 80%, grootste ongeveer bestaat uit zoals bosjes. Bebouwing in de vorm van dor- aanwijzingen van broeden, nest- agrarisch gebied op veengrond; graslan- e.d. zal 5% van de en/of pen, wegen circa op- bouwende prooiaanvoerende pa- den met hier en daar wat bouwland. De
pervlakte beslaan met Wolvega als groot- ren. Nesten worden doorgaans niet be- graslanden op veen zijn vrij open met kem. Van noord zuid de zocht verband ste naar loopt in met verstoringsgevaar. hier en daar wat bosjes (vooral in het snelweg Leeuwarden-Zwolle (A32) en De Kerkuil is in het onderzoeksgebied westelijke deel van het onderzoeksge- tevens de spoorlijn, en van west naar goed vertegenwoordigd met ongeveer bied). Het agrarische gebied op de zand- in in oost de Stuyvesantweg, oostelijk van 22 paar 2002, maar wordt niet het gronden (meer in het oostelijke deel) Wolvega overgaand in de Stellingenweg. overzicht vermeld omdat de Werkgroep heeft veel meer een wat besloten karak-
Kerkuilen van de BFVW zich daarmee veel ter met vrij boomwallen, bosjes en bezighoudt. bossen. Ongeveer 15% is natuurgebied met de Lendevallei in het zuiden, de Broedvogels
Tjongervallei in het noordoosten, de De aantallen broedvogels in tabel I zijn
Brandemeer in het alle nestvondsten. westen (de Rottige bijna gebaseerd op Geringde nestjongen
Meenthe valt buiten het onderzoeksge- Territoriale paren die geen nest hadden In de periode van 1993 tot en met 2002 20 natuur in TWIRRE Fryslan jaargang 16, nummer 1
is in I. uilensoort in het Weststellingwerf vrij Tabel Aantal nesten per roofvogel- en onderzoeksgebied ontmoeting In Nederland is de Havik Weststellingwerf in 1998-2004. groot. met
1.800 tot 2.000 paar een vrij schaarse 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 broedvogel (SOVON 2002). Bruine kiekendief 4 6 5 5 6 3 4
Havik 12 12 13 10 13 14 12
Aantal 8 Sperwer 6 10 6 7 7 8 8 terugmeldingen: IO (waarvan Buizerd 36 50 49 39 53 46 58 mannetjes).
Torenvalk 12 14 16 13 7 6 9 Maximale afstand van ringplaats: 55 km Boomvalk 2 3 3 3 3 3 2 (Steen, Drenthe). Ransuil 5 7 5 3 3 2 3 Richting: Opvallend veel zijn uit het noor- Steenuil 3 3 3 6 3 3 3 den teruggemeld.
Aantal dagen na ringdatum: De oudste
Tabel 2. Aantal in de 1998-2004, dan geringdenestjongen per roofvogelsoort periode vogel was 1.659 dagen (ouder 4 inclusief het aantal terugmeldingen. jaar).
Geringd Terugmeldingen
Bruine kiekendief 6 0
146 Havik 10 Sperwer Sperwer 1 18 11 Voor de Sperwer was 1999 een topjaar Buizerd 388 36 met tien broedparen (tabel 3). Het feit Torenvalk 257 15
dat dat aantal in 2000 weer minder was. Boomvalk 6 0 heeft waarschijnlijk te maken met hout- totaal 921 71 heil kap, waardoor de Sperwers hun er-
gens anders moesten zoeken. Als broed-
vogel zijn ze in Weststellingwerf vooral zijn door Tom Jager en (vanaf 1996 ook de Stellingwerven. De vogel broedt hier aanwezig in naaldbossen op de zand-
door) Thijs van Galen 921 nu veel in moerasbossen, maar ook in de nestjongen gronden, terwijl ze in de moerasbossen
de verschillende soorten. bossen de geringd van en bosjes op zandgronden. bijna niet worden aangetroffen. De Sper-
Hiervan wordt een overzicht in Van 1998 tot en met 2004 was het aantal gegeven wer komt verspreid over Nederland tabel 2, waarin ook het aantal terugmel- broedparen stabiel met minimaal 10 vrij voor als broedvogel en het aantal broed- dingen is Bij terugmeldingen en maximaal 13 (tabel 3). In bepaalde opgenomen. paren wordt geschat op 4.000 (SOVON het meestal die dood komen Haviken gaat om vogels te- jaren sommige niet tot 2002). enkele keer dan wel het ruggevonden zijn, maar een broeden, maar zijn in terri-
of Aantal zijn ze gevangen gevonden en weer torium aanwezig. Waarschijnlijk hangt dit terugmeldingen: 1 1 losgelaten. samen met een ongunstige voedselsitua- Maximale afstand van ringplaats: De maxi-
tie. Al met al doet de Havik het goed in male afstand is 36 km (Zuidwolde, Dren-
het onderzoeksgebied en de kans op een the). Bruine kiekendief
In de periode van 1998 tot en met 2002 ligt het aantal broedparen tussen de 4 en
6 paar (zie tabel 3). Dit zijn vooral vogels van de Brandemeer, waarvan de popula- tie lijkt terug te lopen. In het verleden was ook de Lendevallei aantrekkelijk, maar dit gebied verbost en verruigt steeds meer en wordt daardoor minder aantrekkelijk voor Bruine kiekendieven.
Zo dan komen hier I of 2 nu en nog paartjes tot broeden. Er is niet veel be- kend over het aantal uitgevlogen jongen, omdat de nesten meestal niet worden opgezocht in verband met predatiege- vaar. Landelijk wordt het aantal broedpa- ren van de Bruine kiekendief geschat op
1.300 tot 1.450 paar (SOVON 2002).
Havik
Waarschijnlijk is de Havik pas sinds eind
70 '80 voedselbron Buizerd Torenvalk Marien jaren begin jaren broedvogel van Veldmuis, belangrijke voor en foto: Zijlstra 21 TWIRRE in natuur Fryslan jaargang 16, nummer 1
Tabel 3. Broedgegevens van roofvogels in Weststellingwerf in de periode 1998-2004. Volledig onderzochte nesten betreffennesten
die eieren Het aantal is op en jongen gecontroleerd zijn. uitgevlogen jongen vastgesteld op basis van succesvolle nesten.
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Bruine kiekendief
totaal aantal territoria 4 6 5 5 6 4 5
zeker mislukte broedgevallen 1 1 1 0 1 0 0
Havik 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
totaal aantal nesten 12 12 13 10 13 14 13
mislukte broedgevallen 2 1 3 2 4 7 2
volledig onderzochte nesten 4 7 8 4 7 5 6
gemiddeld aantal eieren 4,00 3,00 2,75 3,50 3,14 3,80 3,70
gemiddeld aantal uitgevlogen jongen 3.25 2,57 2,62 3,25 2,57 3,20 3,70
Sperwer 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
totaal aantal nesten 6 10 6 7 7 8 8
mislukte broedgevallen 0 2 1 2 1 3 3
volledig onderzochte nesten 3 5 4 4 6 3 4
gemiddeld aantal eieren 4,66 4,60 4.75 4,50 4,83 4,70 5.30
gemiddeld aantal uitgevlogen jongen 4,66 3,20 4,50 4,50 4,66 4,30 4,50
Buizerd 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
totaal aantal nesten 36 50 49 39 53 46 58
mislukte broedgevallen 5 10 15 6 13 10 5
volledig onderzochte nesten 17 32 20 15 16 17 20
gemiddeld aantal eieren 2,30 2,62 2,30 2.13 2,25 2,50 2.45
gemiddeld aantal uitgevlpgen jongen 1,94 2,53 1,60 2.13 1.75 1,80 2.10
Torenvalk 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
totaal aantal nesten 12 14 16 13 7 6 9
mislukte broedgevallen 1 2 7 1 0 0 0
volledig onderzochte nesten 9 6 5 6 5 1 5
gemiddeld aantal eieren 4,66 5,16 5,00 4,22 5,20 5,00 5,80
gemiddeld aantal uitgevlogen jongen 4,33 3,66 3,60 4,22 4,80 5,00 4,80
Boomvalk 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
totaal aantal nesten 2 3 3 3 3 3 2
mislukte broedgevallen 0 1 1 0 1 0 0
3 2 minimaal aantal uitgevlogen jongen 2 2 3 4 1
Richting: Veel zijn uit noordelijke richting Aantal terugmeldingen: 36 weer wat toegenomen. De Torenvalk is teruggemeld. Maximale afstand van ringplaats: 91 km sterk afhankelijk van het aanbod aan
Aantal dagen na ringdatum: De vogel van (De Woude Noord-Holland). Veldmuizen wat met de wisselende aan-
de maximale afstand, was ook het oud- Richting: Divers. Negen maal uit het tallen te maken zal hebben. Landelijk ste; namelijk 2.183 dagen (ouder dan 5 noorden, zeven maal uit het zuidoosten, wordt het aantal broedparen geschat op
uit 7.100 jaar). vijf maal het noordwesten, alle overi- paar (SOVON 2002).
in ge richtingen totaal 15 maal.
2.555 Aantal Aantal dagen na ringdatum: dagen terugmeldingen: 15
Buizerd (Hooghalen). Maximale afstand van ringplaats: Maxima-
le afstand Stettin, Polen 570 km. De Buizerd is de meest algemene roof-
Richting: Vogels zwerven alle kanten vogel in het onderzoeksgebied. Deze op. kom veel als broed- Torenvalk Aantal dagen na ringdatum: De oudste je op plekken tegen oud dan 4 vogel, zoals in de (moeras)bossen, in De Torenvalk is in het verleden jarenlang vogel was 1.763 dagen (ouder boomwallen het land de in de jaar). in open schap en meest talrijke roofvogel geweest zelfs vlakbij huizen. Ondanks de mindere Stellingwerfse contreien. Inmiddels heeft broed resultaten in sommige jaren is de de Buizerd deze positie overgenomen. Boomvalk Buizerd in de periode 1998-2004 in Sinds het begin van de roofvogelmonito-
Weststellingwerf toegenomen (tabel 3). ring in Weststellingwerf is het verloop In het onderzoeksgebied broedden maxi-
Het aantal broedparen wordt landelijk van de aantallen broedende Torenvalken maal slechts drie paartjes (tabel 3), maar
8.000-10.000 is het enkel geschat op paar (SOVON afgenomen (tabel 3). Gelukkig aan- mogelijk is een broedgeval over
hoofd stabiel. 2002). tal in 2004, na het dieptepunt in 2003, het gezien. De soort lijkt 22 TWIRRE natuur in Fryslon jaagang 16. numnw 1
flanken beekdal Vooral de van het van Tabel 4. de vaste telroute in in de op Waargenomenroofvogels op Weststellingwerf
de wordt met wisselend Linde succes winter van 1997/98.
gebroed. Ook in het weidegebied open 8 15 22 6 13 20 27 10 17 26 31 24 rond Oldelamer zijn broedgevallen vast- nov nov nov dec dec dec dec jan jan jan jan feb tendens bos- gesteld. De landelijke is dat Blauwe kiekendief 2 0 i 0 1 0 0 i 0 i i 1 rijke gebieden op zandgronden worden Havik 3 0 2 1 1 0 4 i 1 i i 0
dat de 5 4 2 1 2 1 0 i 0 0 3 1 verlaten en opener gebieden op Sperwer Buizerd 40 32 29 26 39 35 40 26 26 S3 33 25 klei en veen worden ingenomen, dit in Torenvalk 8 3 7 4 9 0 8 3 5 5 6 11 verband met predatie door Haviken. In Slechtvalk 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Weststellingwerf wordt nog voorname- lijk op zandgrond gebroed, maar moge-
verandert dat in de toekomst. Over lijk de telroute in in de Tabel 5. Waargenomenroofvogels op vaste Weststellingwerf het broedsucces valt niet veel te zeggen winter van 1998/99. in verband met het beperkte aantal gege- 21 nov 28 nov 5 dec 22 dec 9 jan 17 jan 3 1 jan 13 feb vens, hoewel de laatste jaren wel steeds Blauwe kiekendief 2 1 0 0 2 0 0 0 wordt het jongen uitvliegen. Landelijk Havik 0 0 1 1 2 1 0 1 aantal 750 broedparen geschat op tot Sperwer 1 1 1 3 3 5 1 0
in 1.000 paar en gaat de soort aantal ach- Buizerd 31 25 35 49 39 36 54 35 teruit (SOVON 2002). Om die reden is Torenvalk 10 5 10 8 7 9 10 4 de Boomvalk in 2004 als kwetsbare soort opgenomen op de herziene Rode lijst van bedreigde en kwetsbare broedvogels (Steggerda, Blesdijke), meestal in of bij zame doortrekker. in Omdat de niet Nederland. een boerderij. gegevens
niet veel In de winter van 1997/98 en 1998/99 goed zijn bijgehouden, kan ge- is
zegd worden over het broedsucces. 20 keer een vaste route gereden. Star-
Ransuil In 2001 vlogen tenminste vijftien jongen tend in Wolvega is de gereden route als
uit. Het is een soort die provinciaal volgt: de Meenthe, Oldetrijne, Kerkhof- De Ransuil is een lastige soort om te in- op niveau goed in de gehouden zal slaan, Oude Maden, Boelstraweg, Nijela- ventariseren, omdat het een nachtactieve gaten
worden. Het heel is is in Fryslan een mer, Kooiweg, Stelweg, Otterweg, soort met een zachte roep. Nesten die schaarse dus iets om zeer Tjonger, Oldeholtpade, Vinkingavaart- worden gevonden zijn vaak gelukstref- soort, zuinig
te De aantallen nemen landelijk Buitenweg, Peperga, Steenwijker- fers. Mogelijk wordt de laatste jaren op zijn. weg,
af en worden geschat 5.500-6.500 Nijksweg, Oosterbroekweg. Daar- steeds vaker gebroed in bosjes bij parti- op weg, (SOVON 2002). Ook de Steenuil bij steeds alle roofvo- culieren achter huis of bij boerderij. De paren zijn waargenomen
staat als kwetsbare soort de herziene gels genoteerd (zie tabellen 4 en 5). grotere bossen zijn minder aantrekkelijk op
Rode lijst van bedreigde en kwetsbare Hoewel de wetenschappelijke waarde in verband met predatie door Haviken
In broedvogels in Nederland. is, omdat de omstandigheden en mogelijk ook door Buizerds. de gering
steeds weer anders zijn. sommige exem- onderzoeksperiode lag het aantal vastge- stelde 2 plaren meer opvallen dan andere soorten broedparen tussen en 7 paar. Roofvogels die zich slecht laten zien etc., deze Over broedsucces kan weinig gezegd geven
tellingen toch een aardige indicatie van worden. Buiten de broed periode kunnen buiten het broedseizoen wat 's winters zoal is in Ransuilen in Buizerd, Havik, Toren- er aanwezig roestbomen worden aange- Naast Sperwer, troffen. Midden in Oldelamer staat zo'n valk, Boomvalk, Bruine kiekendief, Rans-, Weststellingwerf. roestboom verscheidene uilen. Ook Steen- Kerkuil enkele voor en zijn er nog
de bossen al de het Blauwe kiekendief Er werden maxi- in bij Blesdijke is eens een soorten in onderzoeksperiode in maal twee exemplaren roestboom gevonden. Landelijk wordt onderzoeksgebied aangetroffen. Het gaat waargenomen op verschillende data, vooral in de Brande- het aantal broedparen geschat op 5.000 om de Visarend die jaarlijks tijdens de de Meenthe. 6.000 De in zien meer en langs tot paar (SOVON 2002). aan- najaarstrek Weststellingwerf te is Havik 27 december werd een tallen nemen af en in 2004 is de Ransuil en soms ook in de zomer. De Zeearend Op 1997
maximum van vier exemplaren opgenomen als kwetsbare soort op de is een dwaalgast die slechts een enkele waarge- herziene Rode keer wordt Van de Rode nomen. De soort laat zich niet gemakke- lijst van bedreigde en gezien. en
zien, waardoor het aantal kwetsbare broedvogels in Nederland. Zwarte wouw worden soms zwervers lijk aanwezige exemplaren onderschat wordt. waargenomen in Weststellingwerf. Van gauw Sperwer Op 8 november 1997 werden de Wespendief zijn waarnemingen ge- Steenuil maximaal 5 daan van overtrekkende exemplaren. De exemplaren waargenomen
evenals Dit zal een In de onderzoeksperiode waren Steen- Blauwe kiekendief komt in Weststelling- op 17 januari 1999. fractie aantallen, met tot zijn van de werkelijke uilen altijd 3 4 paartjes aanwezig, werfvoor als doortrekker en wintergast.
want net als de Havik laat ook de Sper- met een uitschieter in 2001 met maar Smelleken en Slechtvalk zijn tamelijk
wer zich maar zien. liefst 6 broedgevallen. De vogels broe zeldzame wintergasten in het onder- mondjesmaat Buizerd Er maximaal 54 Buizerds den allemaal ten zuiden van de Linde zoeksgebied en de Velduil is er een zeld- zijn 23 TWIRRE natuur in 16, Fryslan jaargang nummef 1
geteld op 3 I januari 1999. Overal langs Aantal terugmeldingen: 7 zal ons lang heugen. Een ergerlijke vorm
Buizerds de route worden aangetroffen, Mox. afstand van ringplaats: Ringplaats: van verstoring vond plaats bij Blesdijke
meestal de aantallen 2002 steeds maar zitten grootste Steggerda, vindplaats: Broby (Zuid- waar een grondeigenaar in
639 de nestboom rond de Lendevallei en de Brandemeer. Zweden): km. vuurtjes stookte onder van
Een enkele keer werden meerdere Aantal dagen na ringdatum: Een in Schaf- een Boomvalk. Zelfs het vragen om be-
AID exemplaren tegelijk gezien die gezamen- stedt, Schleswig Holstein (D) gevonden grip hielp niet, zodat de politie en
lijk pieren zochten op akkerland. vogel werd na meer dan 4 jaar (1.556 een bekeuring moesten uitschrijven. Ook
is uit Torenvalk Torenvalken laten zich ge- dagen) teruggemeld. vergiftigd aas gevonden, zijn jongen
zien makkelijker en dat leidde op 24 fe- horsten verwijderd en werden nesten
vernield. de bruari 1998 tot een maximum van II Aantal reeds geringde vogels: 13 Maar de ogen en oren van
leden de exemplaren. Mox. afstand van ringplaats: Ringplaats van WRN-afdeling Weststelling-
waardoor Slechtvalk Slechts één waarneming op 8 Borculo, vindplaats Wolvega: 86 km. werf blijven op scherp staan,
De bevindt Aantal Een november 1997. laatste jaren dagen na ringdatum: in Nije- roofvogelvervolging niet ongehinderd
zich rond de Brandemeer / 15 kan Kooiweg een holtpade gevangen vogel was bijna plaatsvinden.
Slechtvalk buurt winterterritorium van de en in jaar (5.364 dagen) geleden in de
de ook noorde- Bakkeveen als winter van 2003/2004 is van nestjong geringd. lijk van de Lendevallei enkele keren een
Slechtvalk Torenvalk waargenomen. Aantal terugmeldingen: 2
Mox. afstand van ringplaats: Ringplaats
Oldelamer, vindplaats Brandemeer: 2
Geringde vogels km. buiten het broedseizoen Aantal dagen na ringdatum: 1.490 dagen.
Naast alle geringde pullen zijn ook enke- Dezelfde vogel als hierboven. le volgroeide Buizerds en Torenvalken
dit Aantal reeds 4 gevangen, geringd en gemeten (als geringde vogels:
niet in de Mox. In Nieuwleu- nog gebeurd was) periode afstand van ringplaats:
1997-2002. Het betreft 68 Buizerds en zen geringd en bij Steggerda gevangen:
36 Torenvalken, in de meeste gevallen 36 km.
jonge vogels. Aantal dagen na ringdatum: Na 2.783 da-
gen werd de in Nieuwleuzen geringde Buizerd foto: Oane Tol Buizerd vogel bij Steggerda gevangen.
Van de Buizerd is tevens het karakter van het verenkleed genoteerd. Vrijwel geheel witte Buizerds werden gekarakte- Roofvogelvervolging Toekomst riseerd als 'zeer licht' (lx), maar wanneer Er is diverse keren roofvogelvervolging Wat de Werkgroep Roofvogels Weststel- de dan de helft Vaak het in de is vogel voor iets meer wit vastgesteld. is bewijslast pro- lingwerf doet, nu en toekomst,
werden als 'licht' bleem de daders kunnen de was, ze genoteerd om te pakken. zo goed mogelijk aantalsontwikkeling
'Intermediaire' Buizerds zitten Een enkele keer is dit wel Zo de te (I8x). qua gelukt. van roofvogels proberen volgen. kleur tussen lichte en donkere Buizerds werden begin jaren '90 enkele jagers ver- Samen met politie, AID en iedereen die in (23x); vaak zijn dit Buizerds met brui- baliseerd die in de omgeving van de Bles- (roof)vogels na aan het hart ligt, probe- ne ruggen en een lichte borst. 'Donkere' sebrug buizerdnesten hadden doorge- ren we vervolging tegen te gaan. Daarbij
wit Buizerds hebben maar weinig op de schoten. De vangst van een gefrustreer- gaat het ons niet alleen om de roofvo-
'zeer donkere' de de eendenkooi de het borst (9x) en bij Buizerds jager in van Nijelamer, gels, maar om natuur in algemeen. is En die heeft vrijwel geen enkel licht plekje te vin- voor het doden van zo’n 50 roofvogels onze bescherming nodig.
kastvallen klemmen den (2x). en reigers met en
Literatuur
SOVON 2002. Atlas van de Nederlandse broedvogels 1998-2000. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Nederlandse & Co, Haarlem. BijlsmaR.G. 1993. Ecologische Atlas van de Roofvogels. Schuyt
JagerT. &T. van Galen 2003. 10 jaar roofvogelonderzoek in Weststellingwerf. FFF-rapport 80. Fryske Feriening foar Fjildbiology, Wolvega.
Tom Jager, Steenwijkerweg 78, 8471 LC Wolvega, tel.: 0561-441561, e-mail: [email protected]
Hobbemastraat 8471 VW Thijs van Galen, 28, Wolvega, 0561-614522, e-mail; [email protected]