Andrzej Szadejko Preludium chorałowe na organy w drugiej połowie XIX wieku na przykładzie utworów Wilhelma Friedricha Markulla i Johannesa Brahmsa Aspekty Muzyki 4, 67-101 2014 ISBN 978-83-64615-07-8 ASPEKTY MUZYKI 2014, ТОМ 4, s. 67-101 ISSN 2082-6044 ANDRZEJ SZADEJKO Katedra Muzyki Kościelnej Wydział Dyrygentury Chóralnej, Muzyki Kościelnej, Edukacji Artystycznej, Rytmiki i Jazzu Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku ul. Łąkowa 1-2, 80-743 Gdańsk, +48 58 300 92 33
[email protected] Preludium chorałowe na organy w drugiej połowie XIX wieku na przykładzie utworów Wilhelma Friedricha Markulla i Johannesa Brahmsa Są trzy fazy ujawniania się prawdy. Najpierw prawda jest ośmieszana, potem spotyka się z gwałtownym oporem, a na koniec traktowana jest jako oczywistość. przypisywane Arturowi Schopenhauerowi 1. Wstęp Druga połowa XDC wieku to czas szybkich przemian w muzyce organowej, szczególnie kojarzony z rozwojem twórczości o charakterze koncertowym — takich form jak fantazja czy sonata. Jednakże nie należy zapominać, iż także niewielka forma preludium chorałowego, utworu powstającego na użytek litur giczny, ulegała przeobrażeniom i sublimacji pod wpływem wielkiej symfo niki tego okresu, a także zmianom stylistyczno-brzmieniowym, wynikającym z możliwości nowego typu organów. Dobrym przykładem zmian na gruncie tej formy jest 24 Choral-Vorspiele und figurierte Choräle zu den schönsten und 68 ANDRZEJ SZADEJKO gebräuchlisten Choral-Melodien op. 123 (1882) skomponowane przez Wilhel ma Friedricha Markulla oraz E lf Choralvorspiele op. posth. 122 (1896 [1902]) Johannesa Brahmsa. Te dwa zbiory preludiów chorałowych wybrałem z kilku zasadniczych przyczyn. Utwory Markulla są mało znane, dają one jednak obiektywnie pełen przegląd typów preludium chorałowego komponowanych w drugiej połowie XIX wieku w środkowej Europie, pokazując jednocześnie subiektywne postrzeganie tej formy przez kompozytora, ukazując jego jak najbardziej osobisty styl.