PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

The following full text is a publisher's version.

For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/139846

Please be advised that this information was generated on 2021-09-28 and may be subject to change. Rianne van Melik, Irina van Aalst & Jan van Weesep Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht Routekaart West & East Village NY

y 2 km a GramercyGramercy w 5005500000 m 125th S W 14th St d e n 1 a t 4 ParkPark t u o h r S n e t BroadwB E 20th S e 2 Hudso 0 u v t h n W 12th S A UnionUnion S Op het dichtbevolkte Manhattan is grond duur en woonruimte Ave e GGRAMERCYR A M E R C Y t Central Park 1 Park v 2 h SquareSquare y t h A S tht Avenue t 5 E 17th l schaars. De processen van gentrification en tegengestelde belangen h W 10th St 1 7 tht Avenue P t h Broadwa 1 6 0 y StS t h t t S i van bevolkings- en gebruikersgroepen leiden soms tot heftige t s e SStuyvesanttuyvesant W 8th St r 1 s West & e u t 8 versityv Pl E 1 SquareSquare

t n East Village A conflicten. Twee stadsparken, Washington Square en h i 1

S n e e 4th4 S t t v

y u h

UniU v S e a

GGREENWICHR E E N W I C H VVILLAGEI L L A G E p

nuen t

A l WaverlyW P o Tompkins Square Park in de West en East Village, vormden in wayw e o a v E 8 Bron: New York City, e 8 v r tth d h l A h A e wich Village. Al is de bevolkingssamenstelling de laatste Dept. of City Planning B y a t P SStt Ave u t h S het verleden het strijdtoneel. l o 4th4 Avenu E 12th t r d n 4 jaren drastisch veranderd: veel kunstenaars verlieten de WashingtonWashington r 1 2 1 l BroadB e t o 3rd3 v h e o Gebouwen van de t Sq.ParkSq.Park

buurt en maakten plaats voor meer draagkrachtige A St S u S p NY University: D t l St E 10th n a l W 4th St d gag P 1 0 e bewoners die de hoge woningprijzen van nu kunnen W 3r A u a 4 t n t h o i t h v A Wandelroute: d 3 S 2nd2 Avenue B D r r S A St e B betalen. Het Washington Square Park ligt in het oosten c d St S a a t e t u C u S t E 8th t e t t MacDouM t G 8 s nun u van de wijk. Beeldbepalend is de grote witmarmeren t Guardia P e t h A S BleeckB 1st1 Avenue e nun : Washington Mews S a y CoopCooperer SSqq St n l e v e West & East Village a n LLa e a S ffayette S t boog in het verlengde van Fifth Ave. Deze replica van De gebouwen in dit v o W Houston Sc y AveA v i s r ll k a p e eery E 6th St AveA kleine straatje tussen u H r St LaL G de Arc de Triomphe werd in 1895 gebouwd ter gelegen- th SullivanS Stm o u S BondB St w 6 t 5 Avenue en Univer- o s t o o h h t n BowB S sity Place waren vroe- ThompsonT y St o d E 4 t heid van het eeuwfeest van George Washingtons ambts- aay n S TompkinsTompkins C ger in gebruik als stal- PrinceP St S t 4 tht C w r t h e d i NNOHOO H O StS termijn. Het park was in de jaren zestig het domein n t Sq.ParkSq.Park u len voor de statige a c t Stadsparken als e t th S o nun woonhuizen aan 5 S StS EASTE A S T VVILLAGEI L L A G E van hippies en deed dienst als homo-ontmoetingsplaats. r t y t E Hous E 2n e t S H 2 Avenue en Washing- B S a o n v t t u E r y d St S w b t s tton St AveA ton Sq. Park. In de e t h E 1st S Daarna werd het een plek voor drugsdealers, en tegen- W Broadwt s o o sters St e S d t n 1 t ste o y F n r a e S s 20 eeuw zijn ze o e r MottM St r t t o e b e c o CrosbyC St eery StS woordig is het vooral een ontmoetingsplaats van omgebouwd tot wo- r r r a t WooW ssabeth w GreeneG Ste i BroadwayB l o strijdtoneel ningen. De straat MercerM St studenten van de nabijgelegen New York University. EliE BowB wordt in de avond- Ook zijn er veel schakers, straatmuzikanten, skaters, uren afgesloten waardoor het gebied het karakter van een gated community heeft gekregen. B : Washington Square Park. C : : Bleecker Street. Hier heeft Jane Jacobs enige tijd gewoond. De straat staat bekend als het culturele centrum en de winkelstraat van Greenwich Village. toeristen en ouders met kinderen te vinden. D : Astor Place. Vormt een belangrijke verbinding tussen Greenwich en East Village en wordt veel gebruikt door voetgangers. Hier is ook reenwich Village – ook wel bekend als de West De huidige situatie is niet zonder slag of stoot tot Cooper Union gevestigd, een belangrijk academisch instituut. E : Community garden (op hoek East 6th St en Avenue B). F : Avenue C, ook wel bekend als Loisaida Avenue (een Portoricaanse verbastering van Lower East Side). Interessante punten zijn het zwaar bewaakte politie- GVillage – was vanaf de jaren twintig een kunstenaars- stand gekomen. In 1952 begon de strijd om het park. bureau (op hoek East 8th St) en de community gardens (op hoek East 8th en 9th St). G : Tompkins Square Park. enclave en een vrijplaats van de tegencultuur. In de buurt Park commissioner Robert Moses kwam met het plan Washington Square kwamen veel dichters, schrijvers en muzikanten samen. het Washington Square Park te verkleinen en er een Park is tegenwoordig Het was een dorp in de stad. Door het kenmerkende nieuwe weg dwars doorheen te leggen om congestie Bulldozer Bully East Village een ontmoetings- organisch gegroeide stratenpatroon en de relatieve tegen te gaan. Het plan strandde echter op het heftige Robert Moses – de master builder van New York – was Niet ver van Greenwich Village ligt East Village. Het plaats voor studenten, laagbouw vormde deze plek een contrast met de rest protest van de lokale bevolking. Enkele jaren later deed van 1930 tot 1968 actief in de stadsplanning. Weinigen maakt deel uit van de Lower East Side, een van de oud- schakers, straat- van Manhattan. De menging van functies, de veelheid Moses een nieuwe en rigoureuzere poging om Fifth hebben in New York zo veel veranderd als deze Bulldozer ste en dichtstbevolkte buurten van New York. Ooit een muzikanten, skaters, aan voorzieningen, de diversiteit van bewoners, de his- Ave door te trekken. Het park moest veranderen in een Bully. Het stedelijk beleid van Moses was sterk geïnspi- wijk met nauwe straten, troosteloze huurkazernes en toeristen en ouders toriciteit en de kleinschalige bouwblokken verklaren vierbaans snelweg. Het autoverkeer zou zo ongehin- reerd door het werk van Le Corbusier. Functionaliteit veel armoede waar in de 19de eeuw Oost-Europese en met kinderen. ook nu nog de populariteit en levendigheid van Green- derd Downtown Manhattan kunnen bereiken. stond centraal. Moses was verantwoordelijk voor de Joodse immigranten zich vestigden. Het multi-etnische aanleg van nieuwe bruggen en wegen, voor de sloop karakter van deze buurt werd versterkt door de komst van sloppenwijken en de gedwongen verhuizing van van immigranten uit Latijns-Amerika, Oost-Azië en het grote groepen New Yorkers. Maar Moses had ook oog Caribische gebied in de 20ste eeuw. voor groen. Hij veranderde het Central Park in een mooi In de jaren vijftig raakte de buurt in verval door des- stadspark en onder zijn aanvoering werden 700 nieuwe investeringen. In deze periode trokken vooral artiesten, parken aangelegd. Daarnaast steeg het aantal speel- hippies en krakers naar de Lower East Side. Toen de tuinen explosief en werden dierentuinen, sportvelden woningprijzen in Greenwich Village stegen ontdekten en zwembaden gerealiseerd. Moses’ plannen werden echter steeds extremer. Zo ook het plan om een snelweg dwars door Greenwich Village en het Washington Square Park aan te leggen. Hierbij stuitte hij echter op de publiciste en activiste Jane Jacobs. Greenwich Village was voor Jacobs de inspiratiebron en het decor van haar veelgeprezen boek The Death and Life of Great American Cities uit 1961. Jacobs woonde zelf lange tijd op Bleecker Street. Zodra Moses’ plannen bekend werden, besloot zij zich in te zetten voor het behoud van het park. Samen met buurt- bewoners verenigd in de Greenwich Village Association wist Jacobs de vierbaans snelweg tegen te houden. Maar daar hield de strijd niet op: ze wilden het hele park

FOTO’S: RIANNE VAN MELIK RIANNE VAN FOTO’S: autovrij maken. Bij wijze van proef werd het park enige tijd afgesloten voor verkeer. Het stadsbestuur verwachtte veel congestie, maar die bleef uit. Het protest tegen de Moses plande een vierbaans snelweg dwars door plannen van Moses bleek zo succesvol dat het Washing- ton Square Park in 1959 definitief autovrij werd Greenwich Village en Washington Square Park. gemaakt. Tegenwoordig is het een levendig buurtpark.

24 GEOGRAFIE OKTOBER 2007 GEOGRAFIE OKTOBER 2007 25 Tompkins Square Blijkbaar werden honden wel en Links: De community gardens in Park wordt volop zwervers niet als gewenste gasten gezien. East Village vormen een rustpunt gebruikt door de en ontmoetingsplek in de buurt, buurtbewoners. De waar bewoners samen werken, daklozen zijn groten- eten en allerlei activiteiten deels vertrokken – organiseren. ’s avonds gaan de hekken rondom dicht. omliggende panden en andere buurtbewoners. Deze Linksonder: Graffity in the Lower Friends of Tompkins Square Park protesteerden tegen East Side herinnert aan het de komst van de ‘yuppies’ naar de Lower East Side. verzet tegen de gentrification. Het omgekeerde maritiniglas Anti-gentrifiers (links onder) symboliseert dat Het lukte de politie die nacht niet Tompkins Square ‘The party is over’. Park te ontruimen. Integendeel, in de maanden na de rellen groeide het aantal daklozen in het park gestaag tot 200 à 300. Er werden nog diverse – minder geweld- dadige – pogingen ondernomen. Uiteindelijk werd het park in juni 1991 definitief gesloten. Toenmalig burge- meester Dinkins stelde dat Tompkins Square door de daklozen was ‘gestolen’ van de samenleving en dat FOTO: IRINA VAN AALST FOTO: IRINA VAN FOTO: IRINA VAN AALST FOTO: IRINA VAN ‘…the park is a park, it is not a place to live…’ Deze uit- spraak definieert Neil Smith als revanchist, een term die projectontwikkelaars de mogelijkheden van de nabij- verwijst naar een periode uit de Franse Revolutie, en Een aantal community gardens is gelegen buurt. Om af te rekenen met het imago van die hij gebruikt om een verschuiving van het publieke inmiddels volgebouwd, ondanks protesten een krottenwijk werd een deel van de Lower East Side beleid aan te geven. Niet langer stond de bescherming omgedoopt tot East Village. Dat klonk een stuk beter. van kansarmen centraal, maar werd gepoogd de stede- van buurtbewoners. Als het ‘nieuwe’ Greenwich Village zou de buurt aan- lijk economie te stimuleren door bevoordeling van de trekkelijk worden voor midden- en hoge inkomens- middenklasse. groepen. En dat gebeurde sinds eind jaren zestig. Zoals Er kwam een groot hek om het park. Drie ingangen in veel buurten op Manhattan werden de kenmerkende bleven onder strenge bewaking open: twee gaven hoge bakstenen woningen met brandtrappen opgeknapt toegang tot speeltuintjes, de derde tot een honden- economische bron, maar vooral als bijdrage aan de en nieuwe restaurantjes en cafés geopend. Dit gentrifi- uitlaatplaats. Dit laatste leidde opnieuw tot veel protest. kwaliteit van het stedelijk leven en een sterker gemeen- cationproces in de Lower East Side verliep echter niet Blijkbaar werden honden wel als gewenste gasten schapsgevoel. zonder slag of stoot. De strijd speelde zich grotendeels gezien en zwervers niet. Een deel van de daklozen trok Rondom Tompkins Square Park ontstonden onge- af in één roemrucht park. in bij krakers, anderen vertrokken of woonden in tent- veer 75 van zulke buurttuinen. In de jaren tachtig en Het Tompkins Square Park – ontworpen in Engelse cities ten oosten van het park. Deze stonden ook wel negentig veranderden echter de visie en welwillende stijl – kent een woelige historie. In 1874 vond hier de bekend als ‘Dinkinsville’, een nauwelijks verholen houding van de overheid. Door gentrification werd de eerste georganiseerde demonstratie van arbeiders verwijzing naar de roemruchte ‘Hoovervilles’. Tijdens grond van de community gardens steeds meer waard.

plaats. In de jaren zestig was het een verzamelplaats de Depressie in de jaren dertig woonden hier groepen AALST FOTO: IRINA VAN Projectontwikkelaar wilden deze graag bebouwen. Een van hippies en in 1988 waren er rellen toen de politie werklozen, onder andere in het Central Park. De tijde- aantal gardens is inmiddels (gedeeltelijk) volgebouwd, een groep daklozen die het park had gekraakt wilde lijke tentenkampen werden later afgebroken door zien: het omgekeerde martiniglas (een ontwerp van de ondanks protesten van buurtbewoners. Zo is van de verwijderen. Die laatste opstand is uitvoerig beschreven Robert Moses. Pete Missing Foundation). Dit teken symboliseert ‘the tuin op de hoek van Avenue C en East 8th St. slechts door de Amerikaanse geograaf Neil Smith in zijn boek Het verzet tegen de gentrification van Tompkins party is over’. een smalle strook overgebleven. Andere zijn The New Urban Frontier, als voorbeeld van het conflict Square Park bleef. Elke avond verzamelden demon- beschermd door financiële ondersteuning van spon- over gentrification. In de jaren tachtig werd de East stranten zich rondom het park. De politie liep achter Community gardens sors, waaronder Barbara Streisand. Vaak zijn de tuinen Village steeds populairder als woongebied en stegen de hen aan om ze op heterdaad te kunnen betrappen Ook op kleinere schaal wordt nog steeds om schaarse een rustpunt en ontmoetingsplek in de buurt, waar huur- en koopprijzen. De nieuwe bewoners stoorden indien ze zouden proberen het hekwerk open te knip- groene ruimte gevochten. In de jaren zeventig zijn door bewoners samen werken en eten. Zeer belangrijk in zich gruwelijke aan de staat waarin het Tompkins pen. Dit fenomeen, waarbij demonstranten en politie sloopwerkzaamheden op meer dan 25.000 plekken in dichtbevolkte stad als New York. Over het behoud van Square Park verkeerde. Vooral vanwege de vijftig dak- in processie rondom het park liepen, werd smalend ‘walk Manhattan braakliggende percelen ontstaan. De over- deze kleinschalige openbare groene ruimten is het laat- lozen die er permanent bivakkeerden in tenten en zelf- the pig’ (het varken uitlaten) genoemd. Ondertussen heid wilde deze lege plekken in eerste instantie afslui- ste woord dan ook nog niet gezegd. gebouwde hutjes. Op een avond in augustus 1988 trok werd het park voor 2,3 miljoen dollar heringericht en ten uit angst voor drugsgebruik en prostitutie. De bur- het New York Police Department (NYPD) met veel heropend in 1992. gers protesteerden en ‘bezetten’ de grond. Uiteindelijk Bronnen machtsvertoon het park in om de daklozen te verwijde- Tegenwoordig worden de speeltuintjes en dog runs konden buurtbewoners in veel gevallen de grond huren • Ballon, H. & K. Jackson 2007. Robert Moses and the Modern City. ren. Ze ondervond veel weerstand, niet alleen van de druk bezocht door de lokale bevolking. Ook de schaak- voor gemeenschappelijk gebruik. Zo ontstonden vooral The Transformation of New York. W. W. Norton, New York. daklozen, maar ook van de skinheads, krakers van borden worden veel gebruikt. Om middernacht gaat in gebieden met lagere inkomensgroepen community • Caro, R.A. 1974. The Power Broker. Knopf, New York. het park op slot. Overdag is het voor iedereen toeganke- gardens. Deze stammen af van de Victory Gardens, • Jacobs, J. 1961. The Death and Life of Great American Cities. New lijk, maar door de regelmatige patrouilles van de NYPD geïntroduceerd tijdens de Eerste Wereldoorlog om York, Vintage Books. voelen daklozen zich niet meer welkom. mensen te stimuleren eigen groenten te verbouwen. • Schmelzkopf, K. 1995. Urban Community Gardens as Contested Een deel van Lower East Side werd omgedoopt Toch wordt er nog steeds op kleine schaal strijd Dit zou niet alleen de economie ten goede komen, Space. The Geographical Review, 85, 3: 364-381. gevoerd in de Lower East Side. Er wonen nog altijd maar ook een morele overwinning (victory) betekenen. • Smith, N. 1996. The New Urban Frontier: Gentrification and the tot East Village – dat klonk een stuk beter. krakers en her en der is nog anti-gentrification graffiti te Tegenwoordig worden de tuinen niet meer gezien als Revanchist City. Routledge, London.

26 GEOGRAFIE OKTOBER 2007 GEOGRAFIE OKTOBER 2007 27