Liczymy Na Sowy

Numer 3/2005 Nr indeksu 368717 ISSN 0867-6550 Cena 4,50 zł (w tym 0% VAT) Nadmorskie bory bażynowe Zbiorowiska leśne stosunkowo często porastają nadmorskie wybrzeża. Ze względu na ubogi i nieprzyjazny charakter gleb tych terenów, gatunkiem tworzącym zrąb lasu nadmorskiego w naszej szerokości geogra- ficznej, zazwyczaj jest sosna zwyczajna (Pinus silvestris). Lasy te nie są jednak zwyczajnym borem sosnowym, jaki spotkać można w głębi lądu. Podstawową różnicą jest skład gatunków podszytu i runa, bowiem niektóre tylko grupy roślin zaadaptowane są do życia w omawianych siedliskach. Niezwykłą osobliwością dobrze zachowanych ekosystemów Dominującym gatunkiem drzewa w zbiorowisku nadmor- nadmorskich jest występowanie wszystkich możliwych stadiów skiego boru bażynowego jest sosna zwyczajna odmiany nadmor- sukcesyjnych w jednym miejscu. Obserwacja ich w pewnym skiej (Pinus silvestris var. maritima). Jako gatunek towarzyszący i sensie przypomina podróż w czasie, ponieważ normalnie ewo- uzupełniający występuje kosodrzewina (Pinus mugo), a w drze- lucja ekosystemu trwa setki, a nawet tysiące lat. Tymczasem wostanach niektórych obwodów dają się zauważyć dość duże ukształtowanie terenu i ciągła destrukcyjna działalność morza płaty zdominowane w całości przez sosnę czarną (Pinus nigra). odpowiadają za notoryczne odnawianie się biocenoz charakte- Podszyt składa się głównie z odnowień sosny, a runo tworzą rystycznych dla poszczególnych stadiów sukcesji pierwotnej. przede wszystkim przedstawiciele rodziny wrzosowatych (Eri- Nadmorski bór bażynowy jest niezwykłym reprezentantem caceae), jak borówka czarna (Vaccinium myrtillus), czy borówka oligotroficznych zespołów roślinnych, o niebywałej, jak na ów typ brusznica (Vaccinium vitis-idaea), a także mchy i porosty oraz zbiorowisk, różnorodności biologicznej. Bory bażynowe występują bażyna czarna i nieliczne turzyce. najczęściej na terenach zajętych niegdyś i przekształconych przez W prezentowanych biocenozach schronienie znajduje wiele lądolód, takich jak np. obszar Słowińskiego Parku Narodowego, gatunków rzadkich lub wręcz ginących, a także taksonów zasłu- reprezentujący krajobraz polodowcowy ostatniego glacjału plej- gujących na uwagę z innych względów. Wymienić tutaj należy: stoceńskiego, o słabo zatartej topografii. Flora wspomnianego woskownicę europejską (Myrica gale), która należy do elementu regionu rozwinęła się na przestrzeni interglacjału holoceńskiego, flory atlantyckiej, bagno zwyczajne (Ledum palustre), bielistkę trwającego od 11 tysięcy lat do dzisiaj. W związku z powyższym, siną (Leucobryum glaucum), brodaczkę zwyczajną (Usnea vulga- obfituje ona w relikty późnoglacjalne, których przykładem może ris) i rogaczkę kolczystą (Cetraria aculeata). być malina moroszka (Rubus chamaemorus). Na terenach klimaksowego boru bażynowego w Słowińskim Zespół nadmorskiego boru bażynowego występuje w trzech Parku Narodowym utworzono liczne obwody ochrony ścisłej, postaciach – jako podzespół typowy, podzespół chrobotkowy i w celu zachowania owych unikalnych biocenoz w stanie nie- podzespół wrzoścowy. Każdy z nich, w swej całkowicie dojrzałej zmienionym. W takich okręgach znacznie częściej występują formie, stanowi końcowy etap sukcesji na wydmie. Klimaks gatunki rzadkie i wymierające, a wiele z nich przy wskazanej taki charakteryzuje się maksymalną, spośród osiąganych w formie ochrony wcale nie przejawia tendencji do ustępowania. omawianym biotopie, bioróżnorodnością. Wymienione podtypy Płaty środowiska znajdujące się pod ochroną ścisłą pozosta- nadmorskich borów bażynowych wyróżnia się ze względu na wione są same sobie. Nie prowadzi się w nich jakichkolwiek dominację jednego lub kilku gatunków charakterystycznych. działań, nawet mających pomóc przyrodzie. Dostęp turystów W podzespole typowym znamienny jest ogromny udział bażyny do tych fragmentów lasu jest również mocno ograniczony. czarnej (Empetrum nigrum) oraz wrzosa zwyczajnego (Calluna Dzięki temu, organizmy źle znoszące obecność człowieka, jak vulgaris). W podtypie chrobotkowym, który jest najrzadszy, na przykład gniazdujący tam orzeł bielik (Haliaeetus albicilla), uderza dominacja porostów wśród składników runa. Najliczniej mają zapewniony spokój. Rośliny występujące w częściach boru reprezentowanymi rodzajami są chrobotek (Cladonia) i płucni- bażynowego objętych ochroną rezerwatową to między innymi: ca (Cetraria). Podzespół wrzoścowy wyróżnia spora ilość coraz bielistka sina, brzoza omszona (Betula bryoida), wrzosiec bagien- rzadszego, niestety, wrzośca bagiennego (Erica tetralix). Prócz ny, płucnica islandzka (Cetraria islandica), honkenia piaskowa niego, w podtypie tym dość częste są także wrzos zwyczajny, (Honkenya peploides), manna jadalna (Glyceria fluitans), dwa oraz bażyna czarna. gatunki niezwykle rzadkich storczyków: tajęża jednostronna 2 PARKI NARODOWE 3/2005 Łukasz M. Kołodziejczyk Nadmorskie bory bażynowe 2 Dariusz Anderwald, Barbara Draus, Grzegorz Grzywaczewski, Romuald Mikusek, Paweł Szczepaniak Liczymy (na) sowy... 4 Zbigniew Giemza Pochodzenie nazw miejscowości położonych na terenie Poleskiego Parku Narodowego 7 Witold Lenart „NATURA 200” w procedurze oceny oddziaływania na środowisko 10 Łukasz Pęksa Na tropie tatrzańskich niedźwiedzi 16 Nadmorskie bory Bogusław Pawłowski bażynowe z lotu ptaka W masywie Trzech Koron 21 Katarzyna Dzioban, Hanna Bordas-Prószyńska, Antoni K. Gajewski Stali bywalcy – czyli kto odwiedza Kampinoski Park Narodowy 24 Hanna Prószyńska-Bordas, Katarzyna Dzioban, Elżbieta Kęsicka, Nadmorski Barbara Rowicka, Jerzy Stańczak, Antoni K. Gajewski bór bażynowy Wrzosiec – podzespół typowy bagienny Przygotowanie Kampinoskiego Parku Narodowego do turystyki w opinii odwiedzająch 28 Wojciech Roszkowski Reduta obronna Koziołek 31 (Goodyera repens) i listera sercowata (Listera cordata) oraz inne Maria Bednarek – recenzje: gatunki typowe dla strefy o największym progresie sukcesyjnym Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 – CD 32 na nadmorskiej wydmie. Runo i podszyt są zasadniczo o wiele Warszawska przyroda – obszary i obiekty chronione 33 Walory przyrodnicze jako czynnik rozwoju regionów bogatsze niż w rejonach nie objętych na tyle restrykcyjnymi wschodniej Polski 33 przepisami. Magdalena Wojciechowska W partiach drzewostanu położonych w większej odległości Gatunki obce we florze Parku Narodowego „Ujście Warty” 34 od morza wrzosowate i im pokrewne powoli zanikają. Ich miej- sce zajmują inne gatunki, mniej związane z klifem i wydmą. Okładka: I strona – Sóweczka (fot. G. Leśniewski) Bór bażynowy łagodnie przechodzi w zespoły innego typu, jak: IV strona – Wel w okolicy Chełst; od tego miejsca rzeka nabie- olsy, buczyny, torfowiska, czy trawiaste łąki. W wielu takich ra górskiego charakteru (WPK) (fot. W. Lenart) ekotonach znaleźć można stanowiska długosza królewskiego Rada Redakcyjna: (Osmunda regalis) – jednej z naszych najrzadszych paproci. mgr Maria Bednarek (sekretarz redakcji – e-mail: [email protected]), Najważniejsze grupy ekologiczne zwierząt występujące w dr Andrzej Kowalczewski (redaktor naczelny opisywanych biocenozach to ptaki drapieżne oraz wodno- – e-mail: [email protected] – tu proszę kierować propozycje błotne. Prócz tego, obszar ten jest ostoją ptaków siewkowa- artykułów), mgr Anna Matysiak, prof. dr hab. Joanna Pijanowska. tych (Charadriiformes) i najmniejszego ptaka środkowej Eu- Adres w Internecie: ropy – mysikrólika (Regulis regulis). W suchych fragmentach http://www.mos.gov.pl/kzpn/czasopisma boru nadmorskiego występuje lelek kozodój (Caprimulgus Rada Programowa: europeaus). Najbardziej zagrożone gatunki ptaków, jakie prof. dr hab. Roman Andrzejewski (przewodniczący), niekiedy spotykane są w rezerwatach SPN to: orzechówka dr Stanisław Kucharzyk, dr Bogdan Jaroszewicz, dr Edyta Owadowska, dr Andrzej Raj, dr Bogdan Wiśniowski. (Nucifraga caryocactactes), myszołów włochaty (Buteo lago- pus) i związany z lekko wilgotnymi siedliskami bocian czarny Wydawca: Kampinoski Park Narodowy, 05-080 Izabelin, ul. Tetmajera 38 e-mail: [email protected] (tu prosimy kierować wszelką (Ciconia nigra). korespondencję). W nadmorskich borach bażynowych bardzo bogata jest Redakcja, przygotowanie do druku i druk: fauna gadów. Powszechnie występuje żmija zygzakowata (Vi- Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, pera berus), we wszystkich trzech odmianach barwnych, przy 05-082 Stare Babice, ul. Kutrzeby 15, czym najczęstsza jest odmiana miedziana. Bez trudu znaleźć tel. (0-22) 733 18 18, fax: (0-22) 752 94 16, można padalca zwyczajnego (Anguis fragilis) oraz jaszczurkę e-mail: [email protected] Nakład 7000 egz. Wydrukowano na papierze bezchlorowym. żyworodną (Lacerta vivipara). Zjawiskiem charakterystycznym dla Mierzei Łebskiej są Prenumeratę przyjmują: RUCH i Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk ruchome wydmy. Te z nich, które występują w obrębie boru Redakcja prosi Szanownych Czytelników o nadsyłanie pocztą elektroniczną bażynowego zmieniając swe położenie zasypują drzewa i inne ilustrowanych artykułów dotyczących głównie naszych parków narodowych. rośliny, które znajdują się przed czołem wydmy. Dzięki temu Szczególnie chętnie drukujemy artykuły na temat prowadzonych tam za- biegów ochronnych, jak i o działalności naukowej czy też edukacyjnej, oraz krajobraz ulega nieustannym metamorfozom. o innych ważnych wydarzeniach w parkach. Redakcja zastrzega sobie prawo do Łukasz M. KOŁODZIEJCZYK adiustacji tekstów, zmiany tytułów i ilustracji. Pod wydrukowanym artykułem podajemy wyłącznie imię, nazwisko i adres elektroniczny autora. O dane do podatku poprosimy [email protected] po przyjęciu

Load more