RADA GMINY SOMONINO 83-314 SOMONINO ul. Ceynowy 21 UCHWALA NR XXIl185/17 RADY GMINY SOMONINO
z dnia 28 czerwca 2017 r.
w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Somonino na lata 2017-2020
Na podstawie alt. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, z późno zm.), oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446, z późno zm.), Rada Gminy w Somoninie uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Somonino na lata 2017-2020, w brzmieniu załącznika do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Somonino. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.
Przewodniczący Rady Gminy
Andrzej Sołtysek
Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6F A. Podpisany Strona l Załącznik do uchwały Nr XXI/I8S/17 Rady Gminy Somonino
z czerwca 2017 1".
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI G SO O I O NA LATA 2017-2020
Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-Al C5DA4DF6FA. Podpisany Strona l SPIS TREŚCI
1. WSTĘP 3
2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 6
3. PRZEDMIOT OCHRONY PRAWNEJ 17
4. FORMY OCHRONY PRAWNEJ ZABYTKÓW 19
5. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE OCHRONY ZASOBÓW
DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 21
6. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY 44
7. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY -ANALIZA SWOT 72
8. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 74
9. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU
OPIEKI NAD ZABYTKAMI 78
10. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 79
11. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 79
12. MISJA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 89
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMIGMINY SOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 2 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AlC5DA4DF6FA. Podpisany Strona 2 1. WSTĘP
CEL OPRACOWANIA GMINNEGO NAD ZABYTKAMIDLA GMINYSOMONINO
Podstawowym, nad zabytkami polityki Samorządu, służącej finansowania, inicjowania, urc~",,,:,,,,,,,,,,,,, zabytków i krajobrazu kulturowego oraz kulturowego. Jest to uzupełniający dokument w stosunku do aktów planowania gminnego. Zadaniem i
niezbędna jest realizacjaszczegółowychcelów V1'<..u;;;u'l.Vl. wart. 87 ust, 2 Z dnia 231ipca2003r. o i
> włączenie problemów wynikającychz koncepcjiprzestrzennezo zazosoooarowan
kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, z ochrony przyrody i równowagi ekologicznej;
> zahamowanie procesów degradacji zabytków i stanu ich
wyeksponowanie poszczególnych zabytków krajobrazu kulturowego;
podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjającychwzrostowi środków finansowychna opiekę nad zabytkami;
GMINNY PROGRAM str. 3 Id: 3 );> określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje z
);> podejmowanie umożliwiających tworzenie miejsc związanych z opieką nad zabytkami
kulturowego, historią i Gminy, w tym obiektów wpisanych do rejestru województwa i w Wojewódzkiego Zabytków
do pozyskania środków finansowych na nad
uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków sporządzaniu i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Gminy.
Konieczność opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami jest art, 87 z dnia 2003 r. zabytków i opiece który iż:
1. Zarząd województwa, powiatu łub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.
2. Programy, o których mowa w ust. 1, mają na celu, w szczególności:
1) włączenie problemów ochrony zabytków do zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;
2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu i z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej;
str. 4 Id: CF70 184C-DDF340B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany 3) zahamowanie 1
poprawy stanu ich LU\._HU
4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków kulturowego;
5) podejmowanie działań potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz inicjatywsprzyjających zabytkami;
6) warunków z eliminujących sytuacje.konfliktowe z zabytków;
7) podejmowanie związanychz opiekąnad
3. Wojewódzki,powiatowy i gminny program nad odpowiednio sejmik województwa,rada powiatu i rada gmmv uzyskaniu
4. Programy, o których mowa w urzędowym.
Z realizacji programów zarząd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) co lata, sprawozdanie, odpowiednio sejmikowiwojewództwa,radzie powiatu lub radzie gminy.
6. Sprawozdanie z realizacjiwojewódzkiego nad przekazywane Generalnemu Konserwatorowi Zabytków i właściwemu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w przy opracowywaniu, aktualizacji i realizacji krajowego programu ochrony zabytkówi opiekinad zabytkami.
GMINNY str. 5 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany PODSTAWA
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
i konstytucyjnym Państwa, w myśl 5 KonstytucjiRP "Rzeczpospolita
"n,ch1T1U'11 wskazuje,
z kolei art, 6 Konstytucji stanowi, rr ••• Rzeczpospolita Polska, stwarza upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury (...)".
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2014,poz. 1446ze
Obowiązująca Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i omeee wprowadziła pojęcia z w określenia
1) zabytek - nieruchomość lub ruchomą, ich lub 7C>C .••••",tu dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki których społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, lub naukową;
2) zabytek nieruchomy - nieruchomość, lub zespół o których mowa w pkt. 1;
3) zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt. 1;
4) zabytek archeologiczny zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością z i
ich śladów albo zabytek ruchomyf będący
str. 6 Id: CF70 ł 84C-DDF3-40B3-B004-A ł C5DA4DF6FA. Podpisany 6 5) instytucja kultury wyspecjalizowana nad
6) konserwatorskie - działania mające na celu L.."LJ"''',J,J.l''''-L..'C;,t iutrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów destrukcji oraz dokumentowanietych działań;
7) prace restauratorskie - na artystycznych i estetycznych zabytku, w tymi jeżeli istnieje potrzeba, uzupełnienielub odtworzeniejego oraz aoxumenrot
8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego,podejmowane lub w
9) badania konserwatorskie - działania mające na celu historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do materiałów i zastosowanych oraz opracowanie diagnozy,
istnieje potrzeba, rrHuru
10) badania architektoniczne- działania ingerującew substancjęzabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego
l1)badania archeologiczne - działania rozpoznanie, udokumentowanie i zaoezmeczeru
12)historycznyukład miejskie lub zawierające zesoorv i formy zaprojektowanej podziałówwłasnościowychi funkcjonalnych,w tym
13)historycznyzespół budowlany - powiązaną nrsrp<::i'7'7f:>nn wyodrębnioną ze względu na formę styl, zastosowane
materiałyI funkcję, powstanialub związekz wydarzeniamihistorycznymi;
14)krajobraz kulturowy - wyniku działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze;
15)otoczenie- teren wokół lub przy zabytku wyznaczonyw decyzjio wpisie tego
terenu do 'l'"P1PCt"l"l oraz jego ochrony zewnętrznych.
str. 7 Id: 7 Zgodnie z art, 89 organami
1) w którego Konserwator Zabytków;
2) wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewódzki
Wart. 4 zapisano, ochrona na podejmowaniu organy administracji
1) zapewnienie warunków umożliwiających trwałe i utrzymanie;
2) zapobieganie
3) udaremnianie i z zabytków;
4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;
zabytków;
6) uwzględnianie w przestrzennym oraz przy środowiska.
Art. 5 wskazuje, iż opieka nad zabytkiem lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich irobót budowlanych przy zabytku;
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
4)
popularyzowania i o jego historii i kultury.
str. 8 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6F A. Podpisany 8 Ponadto, w art.6, ustawa
1) zabytki nieruchome będące w szczególności:
a) krajobrazami kulturowymi;
b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi;
c) dziełami architektury i budownictwa;
d) budownictwa obronnego;
obiektami techniki, a zwraszcza kopalniami, i innymi zakładami przemysłowymi;
f) cmentarzami;
parkami, ogrodami i
h) wybitnych osobistościlub instytucji.
2) zabytki ruchome będące w szczególności:
a) dziełami sztuk plastycznych,rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej;
b) kolekcjami zbiory przedmiotów i uporządkowanych.według koncepcjiosób,które
c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami,odznakami, medalami i orderami;
d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymipoziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego;
e) materiałami bibliotecznymi; o których mowa W art. 5 ustawy z dnia 27
"7<>r'ATr'A 1997 r~ o bibliotekach jednolity U~ r. poz« 642 ze zmianami);
f) instrumentami muzycznymi;
etnograficznymi;
str. 9 Podpisany h) przedmiotami bądź
3) zabytki
a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa;
b) cmentarzyskami;
c) kurhanami;
religijnej i
Ponadto "ochronie nazwy lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej" (art, 6.2.).
Ustawa w 7 i sposób
Ustawa definiuje oraz kompetencje samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Szczegółowo określone obowiązki samorządu w stosunku do obiektów zabytkowych objętych ochroną, samorząd jest właścicielem lub posiadaczem zawarte w następujących art, 26,28,30,31.,36, 71, 72.
mocy art, zabytków podstawą do sporządzania opieki województwa, 4 stwierdza, iż "Wójt (burmistrz, prezydent miasta) gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy.". w ust. 5 tego artykułu zapisano, w gminnej ewidencji powinny być ujęte:
1.) zabytki nieruchome wpisane do rejestru;
2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;
3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Jak wspomniano art. 87 Ustawy określa obowiązek samorządu, dotyczący sporządzania i uchwalania gminnego programu opieki nad zabytkami:
4
- program służy celom określonym w Ustawie,
GMINNY str. 10 Id: Podpisany - program przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu wojewódzkiego
w wojewódzkim dzienniku
- z realizacji programu władze gminy sporządzają co 2 lata sprawozdanie, przedstawiane jest radzie gminy.
Artykuły i 19 nakazują samorządom ochrony i nad zabytkami i aktualizacji planów przestrzennego województwa.
Szczegółowo określone obowiązki samorządu w do obiektów
zabytkowych objętych ochroną, których samorząd Jest lub VVv' ••••••..• zawarte są w następujących artykułach: art, 26,28,30,31,36,71,72.
Dodatkowo wskazać do aktach prawnych:
Ustawa .z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U.2016.446)
• art. 1 pkt. 9
"Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty gminy. w własne obejmują 9) kultury bibliotek gminnych ochrony 11
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. z 2016r. poz. 778 z późni.ejszymizmianami).
Na ustawy i zagospodarowanie uwzględnić m.in.: wymagania ochrony dziedzictwa kultury współczesnej (art. 1. ust. 2, pkt. 4).. Ustawa określa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego powinno w swej treści zawierać następujące elementy:
- uwzględnianie stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art, lO, ust. l, pkt. 4)
str. ii Id: CF70 I 84C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany i oraz
vV aktem prawa miejscowego elementów:
- obowiązkowe i krajobrazu kulturowego - obowiązkowe kulturowego i zabytków oraz oraz ich stref ochronnych,
działalności rrr"' ••••".r< ...,'•.••••7,.U 1999r, o ochronie 6)
wojewódzkimi krajowymplanowania 2, pkt. 2). Projekt z konserwatorem zabytków.
Ustawa z dnia 7 lipca f. - Prawo budowlane
W myśl tej ustawy jej przepisy nie naruszają przepisów o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami do obiektów i "U?V,'"l1 zabytków oraz obiektów i obszarów objętych ochroną miejscowegoplanu zagospodarowania przestrzennego(art, :2 pkt.
Wart ust. 1 pkt. 7 oraz ust. :2 ustawa obiekt budowlany użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i ochrony środowiska oraz nakazuje projektowanie i budowanie obiektów budowlanych i związanych z nim urządzeń zapewniające ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektówobjętychochroną konserwatorską.
W opmu konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanychdo rejestru zabytków oraz innych
str. 12 Id: Podpisany budowlanych
(art, 9, ust 4).
Wg art, 30 ust. 2 w stosunku do prac budowlanych przy obiektach oraz obszarach niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji
do organu. w ,,",>,,"'-'0,<.\.. .• ,""''-< rodzaj, wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa wart. 32 ust. 4 oraz, od odpowiednie lub a i opinie wymagane odrębnymi w konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada, w drodze postanowienia, na obowiązek uzupełnienia, w
w drodze Zgodnie z art.
1. Pozwolenie na budowę lub r02:01{)r po uprzednim:
1) na
albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na vvO""",,J. jest ona wymagana przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na środowisko; 2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień. lub opinii innych organów; 3) wyrażeniu zgody przez ministra właściwego do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w przypadku budowy gazociągów o zasięgu krajowym lub jeżeli budowa ta wynika z umów międzynarodowych.
budowlanych obiekcie budowlanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed
str. 13 Id: Podpisany Strona 13 wydaniem decyzji o pozwoleniu na na tych 39, ust. 2).
Pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków może być wydane po
Zabytków działającego w imieniu właściwego do "''''T'<:>ur kultury i dziedzictwa narodowego o skreśleniu obiektu z (art.
W stosunku do obiektów budowlanych oraz rejestru zabytków/ a ujętych w gminnej ewidencji lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje z wojewódzkimkonserwatorem zabytków (art, 39/ust 3).
Katalog działań budowlanych, w "1-•••••:>11n pozwolenie budowlane, a które podlegajązgłoszeniu
kolejno art, 29, 29a, 3D, 31 ustawy Prawo Budowlane.w stosunku do L>~"un"L"-""L które wymagają jedynie zgłoszenia zgodnie z art, 30 ust. 7 ustawy właściwy organ może nałożyć w drodze decyzjiobowiązek na obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgi:OSi(';en może naruszać ustalenia nuerscov spowodowaćm.in, pogorszeniestanu środowiska lub stanu zachowania
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i wolonłariade (Dz.U.2016.239)
Określa ona, wśród zadań publicznych w kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwanarodowego (art.4, ust. l, pkt 16).
Regulacjez tym związane zawarte są wart. 19/ który określaprawai obowiązki mieszkańców w zakresie realizacjiwybranych przez nich działań, zarówno w ramach inicjatyw lokalnych, jak i za pośrednictwem organizacji pozarządowych lub innych wart. 3 ust. 3
samorządu terytorialnego zawiera na czas 'VL",'.'-W''''''''L o wykonanie lokalnejz wnioskodawcą.
str. 14 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-A1C5DA4DF6FA. Podpisany 14 Ustawa z dnia 27 2001 r. - Prawo ochrony z r. z
Zgodnie z zapisami art. 71 ust. 3 tej ustawy i sposób zagospodarowania terenu powinny w jak największym stopniu zapewniać zachowanie jego walorów krajobrazowych, to także
Art. 101 1 określa, ochrona m. na zachowaniu wartości kulturowych, z uwzględnieniem zabytków archeologicznych.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.
Jednym z celów ochrony przyrody jest ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w i oraz (art, ust. Jako jedną z form krajobraz ustawa ta przyjmuje wart. 3 Zgodnie z art, 16, ust. l,: krajobrazowy obejmuje chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, ",i"","'~T,~?"',a i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji w warunkach rozwoju. i mu do prerogatyw sejmiku wojewódzkiego (art, 16, ust. ust. 5).
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nier.uchQmośc:iami.(Dz.
W świetle art, 6 pkt. jednym z celów publicznych tej ustawy jest opieka nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów o zabytków i opiece nad zabytkami. Art. .13, ust. 4 jasno określa, sprzedaż, darowizna lub oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a także wnoszenie tych nieruchomości, jako wkładów niepieniężnych (aportów) do spółek, wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Cenę o 50% (zgodnie z art. 67).Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio wojewody albo
str. 15 Id: Podpisany 15 rady lub sejmiku, lub 3). stosuje w
nieruchomość gruntowa Lv,nUJlU (art, ust 4) oraz
W przypadku opłaty z tytułu trwałego ust 4).
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i poz. 716ze zm.).
Na podstawie art. 7, ust. 1, 6 zwalnia od podatku od
nieruchomości: grunty i budynki wpisane do zabytkówI pod warunkiem ich i z wyjątkiemczęścizajętychna prowadzenie działalnościgospodarczej.
Ustawa dnia 25 października 1991 r. o kulturalnej (Dz.U. z 2012 r. 406ze zm.)
Według zapisów ustawy zarówno państwo 1 ust. 2) jak. i jednostek samorządu terytorialnego 1 ust. 4) mecenat nad działalnością kulturalną polegającym.in. na wspieraniu i promocjiopieki nad zabytkami.
Do powyższych ustaw należy \.AV>'U"-L. w całejswojejtreści
odnoszą do ""4.U"L,-"n,A. n,rnrnrn to:
- ustawa z dnia 21 listopada 1996r. o muzeach (Dz. U. z 2012roku, poz. 987ze
- ustawa z dnia 27czerwca 1997r. o bibliotekach(Dz.U. z 2012roku, 642ze zm.),
- ustawa z lipca 1983r. o narodowym LJlAC"JU'J.'- archiwalnym i (tekstjednolity Dz.U.2015.1446 zm.), - ustawa dnia maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U.2015.2120 zm.). Ostatni element to akty. wykonawcze do ustawy ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Są to:
ozporząuzerue Ministra Kultury i Narodowego z dnia 26 2011r. (Dz.U. 2011nr 113poz. 661)w sprawie prowadzenia rejestru zabytków,
str. 16 Id: CF70 l 84C·DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6F A. Podpisany 16 krajowej,
oparciu o art. 1 i opiece nad zabytkami powyższych rejestrów i wykazów,
października 2015 r. w restauratorskich, robót i zabytków oraz badań
Rozporządzenie z 6 czerwca r. w
udzielenia dotacji celowej na konserwatorskie, restauratorskie i 'ł"AI",r.M budowlane do r.
3. PRZEDMIOT OCHRONY PRAWNEJ
z i opiece nad zabytkami stanowi podstawę prawną ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce i wprowadza w tej materii fundamentalnych definicji i pojęć. w
ustawy zabytek jest to nieruchomośćlub ruchoma, ich lub 7t:>Qr\A,ru dziełem człowiekalub związane z jego działalnościąi stanowiące świadectwo epoki bądź zdarzenia, których w społecznymze na posiadaną wartość historyczną,artystyczną lub naukową. Zgodnie z ustawą opiece podlegają - bez względu na stan zachowania pogrupowane w trzech kategoriach:
Zabytki nieruchome będące w szczególności: o krajobrazami kulturowymi, o o dziełami architektury i budownictwa, o dziełami budownictwa obronnego,
str. 17 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AIC5DA4DF6FA. Podpisany 17 o obiektami a i
o o parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej o miejscami upamiętniającymi historyczne bądź działalność wybitnych lub
Zabytki ruchome v._,"" •.••...\ o dziełami sztuk o kolekcjami stanowiącymi zbiory
1 o sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, wytworami
o dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi i rozwojucywilizacyjnego, o materiałami bibliotecznymi, o mowa w 5 z dnia czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012 r. poz. 642 z późno
o instrumentami 1 oraz innymi obiektamietnograficznymi, o przedmiotami upamiętniającymi wybitnych osobistościlub instytucji.
Zabytki archeologiczne będące w szczezou • pozostałościamiterenowymi pradziejowegoi historycznegoosadnictwa, • cmentarzyskami, • kurhanami, • reliktami działalnościgospodarczej,religijneji artystycznej.
Ponadto, zgodnie z art. 6.2. ochronie mogą podlegać geograficzne, lub
str. 18 Id: CF70l 84C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6FA. Podpisany 18 FORMY PRAWNE OCHRONY
Ustawodawcawyróżnianastępująceformy ochronyzabytków:
• wpis do rejestru zabytkówf • uznanie za pomnik historii, • utworzenie parku kulturowego, • ustalenia ochrony w miejscowymplanie decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu o warunkach zabudowy, decyzjach o zezwoleniu na drogowej, decyzjach o ustaleniu lokalizacji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Wpis do rejestru zabytków
Podstawą wpisu do rejestru zabytków jest decyzja admmtstracvm przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. z wn.ioskiem o taki
występować zabytku na lćł"r' •.•.•"1"Y'I się zabytek Również wojewódzki konserwator zabytków ma prawo wszczęcia postępowania z urzędu w wpisania zabytku zabytków. Rejestr zabytków prowadzi odpowiedni wojewódzki konserwator zabytków dla zabytków znajdujących na także otoczenie oraz nazwę geograficzną, historyczną i tradycyjną nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków może wpisać także do rejestru historyczny układ urbanistyczny lub
Sprawy te reguluje ustawa .z 23lipca 2003 r. D ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz Rozporządzenie• Ministra Kultury 26 maja ·2011 w zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz.U. Nr 113,poz. 661).
str. 19 Id: Porunik Historii
Terminem tym o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. w treści rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku o wartości, określa się precyzyjnie jego granice i Na elitarną Pomników zostać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, lub zabytki techniki, obiekty budownictwa i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne. w roku 2015 w całym i obiektów uznanych za pomnik historii,
Park kulturowy
Kolejną formą ochrony jest utworzenie parku kulturowego w celu- ochrony
krajobrazu kulturowego oraz zachowania un'rn'7 .•..• krajobrazowo terenów
Z zabytkami nieruchomymi miejscowej i osadniczej. Podstawą jego utworzenia jest gminy, którą podejmuje po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzja o warunkach zabudowy, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego
Relacje pomiędzy ochroną zabytków a planami zagospodarowania przestrzennego są regulowane przez artykuły 18, 19 i 20 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. wszystkim art. 18 wprowadza obowiązek sporządzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, analiz
str. 20 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AIC5DA4DF6FA. Podpisany Strona 20 i studiów z zakresu. zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W wymienionych decyzjach, koncepcjach, strategiach, analizach, planach i studiach, winno się w szczególności uwzględnić krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, określić rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków i zapewnić im ochronę przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu oraz ustalić przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami. w przypadku zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia, zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków oraz parków kulturowych, ochrona ich musi być bezwarunkowo uwzględniona w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i pozostałych decyzjach.
5. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE OCHRONY ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
5.1 RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE KRAJOWYM:
KRAJOWYPROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMINA LATA 2014-2017
Krajowy Program Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 24 czerwca 2014 roku i jest efektem wykonania upoważnienia ustawowego, zawartego w artykułach 84 i 85, ust. l ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i jest programem rozwoju określonym w artykule 15 ustawy z dnia 6 2006 roku o prowadzenia polityki rozwoju. Opieki nad Zabytkami dla Gminy Somonino opiera się na założeniach programu krajowego, jednak są one dość ogólne -w odniesieniu do zabytków z terenu gminy.
str. 21 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A 1 C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 21 Jednym ze strategicznych krajowego synergu z jakościowa przemiana w zakresie ochrony zabytków w dzięki łączeniu zasobów, lepszemu sieciowaniu struktur i działań organów ochrony zabytków.
Rolą programu krajowego rozwiązań modelowych oraz ich upowszechnienie. Jak mówią zapisy za realizację zadań związanych z administracja rządowa Konserwator Zabytków), jak również szczebli oraz od stopnia zaangażowania podejmowanych działań.
Głównym celem Programu jest II Wzmocnienie ochronyzabytków w rozwoju ten
realizowany W"_''''-Ld'''_ nnn'l"7C''7
1. Wspieranie rozwiązań systemowychna ochrony zabytków w
2. Wzmocnieniesynergiidziałania organów ochrony
3. Tworzenie warunków do aktywnego rzecz dziedzictwa kulturowego
W ramach celu szczegółowego1 wyznaczono n"'(~rt:>1"'U
1. Porządkowanie rejestru zabytków nieruchomych.
2. Przygotowanie Konwencji UNESCO ochrony podwodnego.
3. Wypracowanie jednolitych standardów działania konserwatorskiego w odniesieniu do wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych zgodnie z obowiązującądoktryną konserwatorską.
4. Wzmocnienieinstrumentów ochrony krajobrazu kulturowego.
5. Opracowanie diagnozy
6. Opracowanie kompleksowegoraportu o stanie zachowania zabytków.
7. Kontynuacja ze
GMINNYPROGRAM str. 22 Id: na dla
1. Zwiększenie efektywności i ochrony poprzez infrastruktury informacjiprzestrzennejo zabytkach.
Wypracowanie standardów, pozwalających na pomiędzy organami ochrony zabytków a społecznościami w zabytków objętych
jakościprocesów
W ramach celu szczegółowego3 wyznaczononastępującekierunki działania:
1. Przygotowanie ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy w
2. Wspieranie budowania świadomości społecznej funkcji dziedzictwa kulturowego jako podstawy kształtowania tożsamości narodowej i społecznościlokalnych.
3. Promocjazasobu dziedzictwa za pośrednictwem Internetu.
do i społecznego.
KONCEPCJAPRZESTRZENNEGO.ZAGOSPODAROWANIAKRAJUDO "'-~'-/,,"'-'
Koncepcjaprzestrzennego zagospodarowania kraju zostałaprzyjęta Radę Ministrów dnia grudnia 2011 r. Dokument polityki w dziedzinie przestrzennego zagospodarowania kraju w perspektywie najbliższych kilkunastu lat.
Polityka przestrzennego zagospodarowania rozwoju w polityki rozwoju cel zagospodarowania kraju można określić następująco: Efektywne wykorzystanie
str. 23 Id: przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów zatrudnienia, sprawności funkcjonowania społecznym, gospodarczym i terytorialnym w długim okresie.
Tak sformułowany cel - przy doborze odpowiednich celów cząstkowych oraz instrumentów wdrożeniowych - realizowany przez wszystkie podmioty publiczne wykonujące zadania rozwojowe w zakresie swoich kompetencji na różnych poziomach zarządzania, w różnych obszarach tematycznych i w odniesieniu do różnych terytoriów.
Drogą do zapewnienia realizacji celu strategicznego polityki przestrzennego zagospodarowania kraju jest koncentracja działań podmiotów publicznych w wybranych obszarach tematycznych i na wyodrębnionych terytoriach. W odniesieniu do diagnozy sytuacji, uwarunkowań oraz trendów rozwojowych sformułowano sześć wzajemnie powiązanych celów polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w horyzoncie roku 2030:
• Cel 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności;
• Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów;
• Cel 3. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej;
• Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski;
• Cel 5. Zwiększenie. odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa;
• Cel 6. Przywrócenie i utrwalenie
Koncepcja wskazuje, iż wzmocnienie ładu przestrzennego na poziomie
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABITKAMI GMINY SOMONINO·NAIATA2017-2020 str. 24 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AIC5DA4DF6FA. Podpisany zarządzania zasobem krajobrazów i przyrodniczych służyło wdrożeniu Rady formami ochrony krajobrazów krajobrazowe, pomniki historii, parki kulturowe oraz - dla obiektów międzynarodowej - wpis na listę dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego UNESCO.
Stwierdzono, że promocja dziedzictwa kulturowego wpłynęła na rozpoznawalności i atrakcyjność polskiej przestrzeni. Dbałość o dawnych mieszkańców ziem polskich i wspieranie zachowanych
sprzyjają rozwojowi turystyki i wspomagają proces identyfikacji <\JLi:><;lU migrantów. Krajobraz ważny dla kultury jest chroniony z krajobrazami charakterystycznymi dla w zintegrowanej z siecią przyrodniczą rozwiniętej sieci parków kulturowych i pomników historii.
NARODOWA STRATEGIA ROZWOJU KULTURY NA LATA 2004 - 2013 ORAZ UZUPEŁNIENIE STRATEGIINA LATA 2004 - 2020
Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i zabytkami zostały w o Narodowa Kultury na lata 2004 - 2013 (przyjętym przez Radę Ministrów w września 2004 r.) oraz jego uszczegółowieniu "Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju
Kultury na lata 2004 - 2020" (przyjętym w 2005 r.). Są to rządowe dokumenty t-'
Głównym celem strategii jest działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju kulturalnego regionów w Polsce.
Dokumentem służącym wdrożeniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury jest
Narodowy Program Kultury i '-'''-'L'-,V.,L-i'- 2004-2013/'.W programie zapisano następujące priorytety i działania:
GMINNYPROGRAMOPIEKI NAD str. 25 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-A 1 C5DA4DF6FA. Podpisany Priorytet 1. Aktywne zarządzanie zasobem stanowiącym materialne dziedzictwo
Działania realizowane w ramach niniejszego priorytetu mają na celu materialną poprawę stanu zabytków, ich adaptację i rewitalizację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców, turystów i inwestorów. Realizacja działań pozwoli na zwiększenie atrakcyjności regionów, a także wykorzystanie nie potencjału związanego z posiadanym dziedzictwem kulturowym.
• Działanie 1.1. Budowa nowoczesnych rozwiązań organizacyjno- finansowych w sferze ochrony zabytków
• Działanie 1.2. Kompleksowa adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne
• Działanie 1.3. Zwiększenie roli zabytków w
przedsiębiorczości poprzez rHTA .•.•cron produktów turystycznych.
Priorytet 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego
• Działanie 2.1. Rozwój zasobów ludzkich oraz świadomości społecznej w sferze ochrony kulturowego
• Działanie 2.2. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem przez granicę.
Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020, opracowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2005 r. zawiera ważny z punktu widzenia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Program Operacyjny. "Dziedzictwo. kulturowe".
Priorytet I tego Programu dotyczy rewaloryzacji zabytków nieruchomych i ruchomych. Celami tego priorytetu są:
• poprawa zachowania zabytków!
• zwiększanie narodowego zasobu dziedzictwa kulturowego (w tym także .Iiczby stanowisk archeologicznych),
str. 26 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6FA. Podpisany • l na
• roli i muzealiów i przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych,
• poprawa warunków instytucjonalnych,prawnych i organizacyjnychw zakresie ochrony i
• zabezpieczenie zabytków, muzealiów i archiwaliów przed skutkami klęsk
5.2 RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZKIM
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMIWOJEWÓDZTWAPOMORSKIEGO LATA2016- 2020
Wojewódzki program opieki nad zabytkami Uchwałą
274/XXVI/16SejmikuWojewództwaPomorskiegoz 26 "'71"'7""On,<:> 2016r. cel, priorytety i typy działań związanych z opieką nad zabytkami w województwie pomorskim.Zawarty w programie układ priorytetów z 2007 i 2011 r. Został on o Priorytet stanowiącym mierne i własność Samorządu Województwa Pomorskiego (w instytucje .kultury, jednostki zdrowia, itp.) oraz .podnoszeniu kompetencji zarządzających tym zasobem, który jednak nie ma wpływu. na Program Gminny. Ponadto uporządkowaniu uległa struktura kierunków i działań, którym przypisano podmioty realizujące oraz potencjalne źródła finansowania. Celem na i dziedzictwemkulturowym województwapomorskiego zachowaniu zabytków, budowaniu tożsamościregionalnejoraz promocjiturystycznejregionu.
GMINNY str. 27 Id: Podpisany Powyższy cel strategiczny ma być realizowany w ramach 4 priorytetów:
2. Zachowanie kulturowego dziedzictwa morskiego i rzecznego
3. Zadanie, dokumentacja i promocja dziedzictwa kulturowego
Opieka nad zabytkami stanowiącymi mienie i własność samorządu województwa pomorskiego
W ramach priorytetu 1 Program ustala następujące kierunki oraz zawarte w nich działania istotne z punktu widzenia Programu Gminnego:
1.1llZachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi regionu służące budowaniu tożsamości mieszkańców oraz promocji turystycznej" wraz z działaniami:
1. Konserwacja, renowacja i inne działania służące poprawie stanu zachowania:
obiektów sakralnych (kościoły, klasztory I kaplice, domy modlitwy, kapliczki przydrożne, cmentarze, kalwarie Itp.),
parków, ogrodów, zieleni komponowanej, kompozycji małej architektury.
2. Rewitalizacja zabytkowych zespołów ruralistycznych i urbanistycznych.
1.2. "Zachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi regionu służące budowaniu atrakcyjnej oferty kulturalnej i turystycznej" wraz z działaniami:
1. Konserwacja, renowacja i inne działania służące poprawie stanu zachowania zabytków nieruchomych,
3. Ochrona i konserwacja:
zabytków archeologicznych,
zbiorów muzealnych i archiwaliów,
zabytków ruchomych.
str. 28 Id: CF70l 84C-DDF3-40B3-B004-AlC5DA4DF6FA. Podpisany 28 1.3. "Ochrona i elementów kulturowego, w z zabytkami nieruchomymi dla miejscowej budowlanej i osadniczej" wraz z działaniami:
1. Wprowadzenie zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapewniających ochronę wartościowych elementów krajobrazu kulturowego oraz dobrą kontynuację krajobrazową struktur osadniczych.
2. Eliminacja obiektów dysharmonijnych i zakłócających ekspozycję krajobrazową cennych zespołów
3. Skoordynowana iluminacja akcentów l dominant urbanistycznych o charakterze zabytkowym.
4. Oznakowanie obiektów
W ramach priorytetu 2 Program ustala następujące kierunki oraz zawarte w nich działania istotne z punktu widzenia Programu Gminnego:
2.2 "Zachowanie kulturowego dziedzictwa morskiego i rzecznego służące
budowaniu atrakcyjnej oferty i wraz z ,_._.._.u.•.J..,u.
6. Adaptacja na cele kulturalne, edukacyjne, turystyczne obszarów l obiektów dziedzictwa morskiego i rzecznego.
W ramach priorytetu 3 Program ustala następujące kierunki oraz zawarte w nich działania istotne z punktu widzenia Programu Gminnego:
3.1 "Poszerzanie wiedzy dotyczącej dziedzictwa kulturowego regionu" wraz z działaniami:
1. Specjalistyczne opracowania badawczo-dokumentacyjne obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych obejmujące:
inwentaryzacje architektoniczno-konserwatorskie,
ekspertyzy techniczne i konserwatorskie,
GMINNYPROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMIGMINYSOMONINO NA l.ATA2017-2o20 str. 29 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-AlC5DA4DF6FA. Podpisany Strona 29 badania i
i
Współpraca z instytucjami kultury oraz jednostkami naukowymi w zakresie rozpoznania regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz wymiany informacjio jegozasobach.
Rozbudowa dziedzictwa kulturowego w ramach Systemu
••.• L'u'--I •..• i '-''''''-' ,- 1. Promocja najcenniejszych zabytków, w szczególności obejmująca regionu. i oraz wiedzę o dziedzictwie kulturowym województwa pomorskiego - w szczególności: przygotowaniei organizacjakonferencji organizacjakonkursów, popularyzacja dobrych praktyk związanych z opieką i gospodarowaniemzabytkami. 3.3 "Szeroki dostęp do informacji o dorobku kultury z działaniami: Cyfryzacja i udostępnianie materiillnych niematerialnych zasobów kultury regionu. 2. Udostępnianie baz danych o zabytkach przy użyciu nowoczesnych str. 30 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany ROZWOJU Strategia wojewódzka stwierdza, "pomorskie wyróżnia oryginalna wielokulturowość, stanowiąca mieszankę ....."" .•.....• ,w4'" polskiego (w kociewskiego i kresowego), hanzeatyckiego, .~.,._",,_ i innych. Jej m::>1-"""" odzwierciedleniem zabytki i l konsekwentnie realizowanej promocji wzmocnienia świadomości oraz atrakcyjności osiedleńczej, turystycznej W ramach prac nad strategią opracowana została diagnoza społeczno-gospodarczego województwa. Wśród kierunków ...•. L>J.Ui';. •• C realizacje podstawowych priorytetów i celów strategicznych wymieniona ochrona aZleC1Z112tv\18 sprzyjająca jego racjonalnemu wykorzystaniu w rozwoju spIOfe'CZl110~gOSP,)a,u w tym m.in, wspieranie rozwoju regionalnych nrc7t:>nn1 kultury oraz produktów turystycznych. Gminny Program Opieki Nad Zabytkami jest zgodny pozostałymi Priorytetami i 2020. ieanoczesn określono wizję województwa pomorskiego do roku 2020 wskazując, ten będzie znaczącym partnerem w środowiska; wysokiej jakości aktywności i otwartości mieszkańców; silnej i zrC)ZI1l1C()Wan121 gospodarki; współpracy; atrakcyjnej i spójnej przestrzeni, kultywowania dziedzictwa tradycji morskich i solidarnościowych. Ponadto województwo ma się: • regionem konkurencyjnym - dysponującym dobrze efektywną i działającą w . sposób przejrzysty publiczną, ukierunkowaną na trwały rozwój społeczno-gospodarczy, z wykorzystaniem m.in, partnerstwa publiczno-prywatnego i publiczno społecznego, włączonym do międzynarodowej sieci przepływu informacji, i kooperacji naukowej, atrakcyjne dla a także obecnych i potencjalnych mieszkańców; str.31 Id: Podpisany 31 • z w oraz • regionem dostępnym - dobrze powiązanym z otoczeniem zewnętrznym poprzez zintegrowany i bezpieczny regionalny transportowy ludzi, a teleinformatycznyzapewniającym przepływ i wiedzy, i kulturowego, a i oferującym w publicznego,pomocyspołecznej,kultury, sportu i rekreacji. PLAN POMORSKIEGO Plan Zagospodarowania podstawowe rozwoju struktury przestrzennej ROZWOJU,przejawiająca się kształtowaniem ośrodków, pasm i stref aktywności, warunkujących rozwój l w i wybierane przez mechanizmy gospodarki rynkowej oraz inicjowanie l wspomaganie przedsięwzięć samorządów lokalnych i podmiotów jednoczesnym zachowaniu cech, zasobów i walorów środowiska kulturowego ikrajobrazu warunkującychwysokąjakośćżyda i zdrowie mieszkańców, Zgodnie z Planem w ramach systemu ochrony środowiska ktllturowego ustanowiononastępującezadania polityki przestrzennej,polegającena: 1. Zachowaniu i eksponowaniu przestrzelmych świadectw tradycji morskich l kulturowego, środowiska kulturowego Europy Bałtyckiej. str. 32 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany oraz zapewnieniu w województwa. Zadania te powinny być a) w wyniku b) obiekty nie posiadają lub c) Wprowadzanie funkcji umożliwiających efektywne i racjonalne gospodarowanie obiektemzabytkowym. d) zasobom e) Stwarzanie przestrzennych warunków dla kontynuacji funkcji tożsamych dla tradycjimiejsca. f) Eksponowanie w strukturze przestrzennej, w i sylwetach walorach kulturowych. g) Komponowanie z uzupełnianie istniejących struktur o nowe elementy tworzące harmonijną całość. h) W gminnych dokumentach planistycznychnależy: zidentyfikować istniejące l potencjalne konflikty funkcjonalno przestrzenne związane z ochroną walorów kulturowych; zidentyfikować elementy charakterystyczne krajobrazu kulturowego oraz ich ochrony (np.: wskazanie wytycznych obiektówna działce,formy obiektu,detalu architektonicznego); str. 33 Id: 33 w przestrzennego 1) morskiego j najstarsze ,'''',h'''--'''',tJ, (w portów i rzecznych oraz rybackich, solidarnościowego,zespołów w l koncentracji elementów dziedzictwa kulturowego ochronywartościkulturowychi krajobrazowych. W rozdziale poświęconym a) W harmonijnego słowińska,dolina dolnej Wisły,Żuławy Wiślane,RówninaCharzykowskaoraz krajobrazowe, narodowe) wartości estetyczno-widokowych z terenu naturalnym i kulturowym pokryciem. b) W sferze krajobrazu dysharmonijnego i zdegradowanego (aglomeracja Trójmiasta, obszary podmiejskie ośrodków regionalnych, główne komunikacyjne) - przywracanie równowagi przyrodniczej, zwiększanie bioróżnorodności, porządkowanie i odtwarzanie zasobów kulturowych, usuwanie lub maskowaniezieleniąelementówobniżającychwalory estetyczno widokowe. c) zainwestowania na o wysokich wartościach kulturowych i estetycznych) wyznaczanie w GMINNY str. 34 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6FA. Podpisany dokumentach planistycznych oraz d) Eliminacja i przeciwdziałanie powstawaniu zabudowy o cechach dysharmonijnych w strefach na tereny o walorach krajobrazowych. e) Eksponowanie i odtwarzanie '-'VJULU (np. wieże kościołówczy f) i kontynuacja w (układów niw obszarów o walorach i zagospodarowania antropogenicznego oraz dewastowania elementów przyrodniczych i architektonicznych krajobrazu - ochrona tożsamości wszystkich typów krajobrazu. i) Kształtowanie i oraz l województwa. 1) Opracowywanie studiów krajobrazowych wielkopowierzchniowych, wysokościowych w dominujący sposób oddziaływującychna przestrzeń, k) Zachowanie charakterystycznychcech naturalnych krajobrazów nadmorskich i naturalnych procesówich ekspozycjiwidokowej. Gmhmy Program Opieki nad. Zabytkami dla Gminy Somoninojest zgodny z dokumentami rzędu wojewódzkiego,choćkonkretne zapisy dotycząceterenów Gminy w w nich występują. W Gminnego Opieki nad na i zgodne z treściądokumentów wojewódzkich. Id: 5.4 RELACJE GMINNEGO PROGRAMU POWIATOWY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA POWIATU KARTUSKIEGO NA LATA 2015-2018 Celem strategicznym Programu Opieki Nad Zabytkami na lata 2015 - 2018 jest: "Zachowanie i budowaniu tożsamości mieszkańców oraz rozwojowi gospodarczemu powiatu". Metodą do realizacji tak określonego celu będzie jakościowe i ilościowe powiększenie form ochrony zabytków i nad zabytkami przy wykonywaniu środowiska: infrastruktury podstawowej, oraz (zasobów ludzkich). Cel będzie realizowany w ramach trzech Priorytetów: I. Ochrona krajobrazu kulturowego powiatu II. Zarządzanie dziedzictwem kulturowym powiatu III. Promocja,edukacja i dokumentacja walorów dziedzictwa kulturowego W ramach Priorytetu I do realizacji w ramach perspektywy obowiązywania programu wskazano następujące cele operacyjne: 1. Świadome kształtowanie struktur przestrzennych w o historyczne 2. Ochrona charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego powiatu 3. Rozszerzenie zasobu i ochrony środowiska kulturowego powiatu W ramach Priorytetu II do realizacji w ramach perspektywy obowiązywania programu wskazano następujące cele operacyjne: 1. Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych str. 36 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6F A. Podpisany 2. Podejmowanie działań umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami W ramach Priorytetu III do realizacji w ramach perspektywy obowiązywania programu wskazano następujące cele operacyjne: 1. Popularyzacja dziedzictwa kulturowego powiatu 2. Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym 3. Specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym 4. Promocja dziedzictwa kulturowego Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Somonino jest zgodny z założeniami programu powiatowego. Szczególnie istotne wydaje się współdziałanie w zakresie promocji oraz wykorzystania turystycznego i edukacyjnego obiektów zabytkowych, a także zachowania lokalnych tradycji regionalnych. Działania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami umożliwią ewentualną realizację wspólnych projektów. 5.4 RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE GMINY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SOMONINO Studium w sposób wyczerpujący traktuje tematykę ochrony dziedzictwa kulturowego wyznaczając zasady w poszczególnych kategoriach obiektów. GMINNYPROGRAM str. 37 Strona Obiekty architektoniczne i zespoły przestrzenne o ponadregionalnych wartościach kulturowych ochroną prawną: • ZESPÓŁDWORSKO-PARKOWYw miejscowości Borcz • ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. ŚW. TRÓJCY I WSZYSTKICH ŚWIĘTYCHw miejscowości Goręczyno • DOM NR 27 w miejscowości Hopowo (obecnie nr 28) • KUŹNIA PRZYDOMU NR 27w miejscowości Hopowo (obecnie nr 28) • DOM MIESZK.NR 24 w miejscowości Ostrzyce [BŁĄD- NIE ISTNIEJE] • ZESPÓŁDWORSKO-PARKOWYw miejscowości Wyczechowo Ochrona ma na celu: • zachowanie i właściwe utrzymanie, • ekspozycję w krajobrazie, • adaptację i włączenie w strukturę funkcjonalną gminy, Wszelka działalność inwestycyjna w obrębie tych obiektów wymaga uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Obiekty architektoniczne i zespoły przestrzenne postulowane przez PKWZ w Gdańsku do wpisania do rejestru zabytków nieruchomych: • MŁYNWODNYw miejscowości Borcz • ZESPÓŁRURALISTYCZNYWSIXIIIw (ROZPLANOWANIEI STRUKTURA)w miejscowości Goręczyno • DOM NR 56, wł. Ludwik Ptach, d. Zajazd, XIX/XX w. (w budynku na suficie malunek z widokiem Goręczyna z kościołem przed przebudową - stan w1882 r.) w miejscowości Goręczyno • w GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMIGMINY SOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 38 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-Al C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 38 • ZESPÓŁ I • KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. NAJŚ\VIĘTSZE) MARII PANNY, MUR 1911-1913r. w • ZESPÓŁ I w miejscowości • 1600r. w • DOM 4w • DOM MIESZKALNYNR 5 w miejscowości Piotrowo • ZESPÓŁ W.\V • KOŚCIÓŁ (FILIALNY • ZESPÓŁRURALISTYCZNYwmiejscowości Rybaki • DOM NR 40, D. ADM. DWORU, WŁ. ZAKŁAD ROLNY, MUR" R(OB. MIESZKALNY), w Dla w/ w zespołów i obiektów obowiązuje wymóg uzgadniania planów realizacyjnych, o architektonicznych z w remontów i prac budowlanych nie wymagających decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Studium wyznacza tez układy przestrzenne do bezwzględnego zachowania (planu i struktury): • Borcz -'- zespół dworsko-parkowy wpisany do rejestru • • Hopowo - układ ruralistyczny wsi i jego struktura GMINNY PROGRAM OPIEKI str. 39 Id: Podpisany • Piotrowo - układ ruralistyczny wsi ijego struktura oraz tradycja budowlana • Wyczechowo - zespół dworsko-parkowy wpisany do rejestru, Ustala się również zasady realizacji poprzez wpis do rejestru zabytków poprzedzony ustanowieniem strefy ochrony konserwatorskiej na poziomie planu zagospodarowania przestrzennego: • Borcz - układ wsi folwarcznej wraz z alejami dojazdowymi • Kamela - układ ruralistyczny wsi i zasady kształtowania zabudowy • Ostrzyce - układ ruralistyczny wsi i zachowaneelementy struktury zabudowy • Połęczyno- układ ruralistyczny wsi i jego struktura oraz tradycja budowlana • Rybaki- układ ruralistyczny wsi;jego struktura i tradycja budowlana • \Nyczechowo- układ wsi folwarcznejwraz z alejamidojazdowymi Dla powyższych układów ruralistycznych wyznaczono w studium następujące nakazy: • zachowanie układu komunikacyjnegoi historycznegoplanu wsi; • zachowanie struktury historycznego podziału własności (w tym siedlisk 1 rozłogów pól, granic majątków ziemskich) • zachowanie czytelnościgranic.historycznejzwartej (bądż skupionej,zagrodowej) zabudowy wiejskiej • zachowanie czytelności zasad kształtowania zespołów zabudowy (zagrody, folwarku) z. wszystkimi jej komponentami (zabudowania +. zieleń wysoka i średnia, zbiornikiwodne, pastwiska przydomowe etc.) • wykonanie studiów krajobrazowych i analizy ekspozycji przy konstruowaniu planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości; • konserwacjaistniejącejhistorycznejstruktury zabytkowej; • kontynuacja występujących historycznie tradycji budowlanych w nowej zabudowie; GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMIGMINYSOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 40 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 40 • • o dominujących w stosunku do historycznej, stosowania dominant wysokościowych w zabudowie mieszkaniowej; • postulaty: • usunięcie lub rekompozycja występujących elementów dysharmonijnych zabudowy; • opracowanie zestawu form architektonicznych (skala, kształt bryły, detal architektoniczny, oraz sposobów zagospodarowania przestrzennego w skali działki siedliskowej (rozplanowanie, ogrodzenia, rodzaj zieleni towarzyszącej) opartej na miejscowej tradycji kultury osadniczej; Studium wyznacza zachowania ze względu na ich wartość kompozycyjną i kulturową: • układy zwarte: o Egiertowo - układ ruralistyczny o Wyczechowo - układ wsi folwarcznej o Wyczechowo - Osady - układ przysiółka z folwarkiem Pstra Suka • układy luźne i rozproszone: o Ramleje o Rąty o Sławki Dolne i Górne (wraz z wybudowaniami i przysiółkami) o Starkowa Huta (wraz z wybudowaniami) Dla powyższych układów wyznaczono kierunki działań polityki przestrzennej • obowiązująca zgodnie z prawem ścisła ochrona konserwatorska obiektów wpisanych do rejestru zabytków str. 41 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 41 • wpisu do • dokonywaniajakichkolwiekprzekształceńformy i kolorystykiobiektóworaz ich bezpośredniegosąsiedztwabez zgodyPWKZw Gdańsku • postulaty: • promocja obiektów w celu zagospodarowania i utrzymania zgodnego z ich wartością; • ochronę kompozycji obiektów (układu elewacji, formy i pokrycia dachu, i proporcji i oraz i podziałów stolarki,detali • ochronę kompozycji zespołów zabudowy (historycznych linii zabudowy, wysokościbudynków, kształtu dachów,itp.) Wskazano również obiekty i strefy ochrony objęte nrl'l'ł"rITl':'ł Kierunkidziałań polityki stref • dla wydzielonychstref ochrony archeologicznejustala wymóg uzgadniania wszystkich planów i projektów dotyczących, terenu z Pomorskim WojewódzkimKonserwatoremZabytkóww Gdańsku i w Archeologicznymw Gdańsku • tereny płaskich stanowisk archeologicznych mogą być przeznaczone pod zagospodarowanie, po wykonaniu inwentaryzacji i dokumentacji obiektów archeologicznychnarażonychna zniszczeniew trakcieprac ziemnych • dla stanowisk o własnej formie krajobrazowej - grodzisk i cmentarzysk kurhanowych przewidzianych do trwałej ochrony - wprowadza się zakaz na ich i na obszarzeprzylegającym do Elementyprzyrodnicze (aleje,parki, cmentarze)do zachowaniaz wartośćkompozycyjnąi środowiskowo-kulturową: str. 42 Id: • parki: Borcz, Wyczechowo • aleje: Borcz, Wyczechowo, Somonino (przy leśniczówce Sarni Dwór),Egiertowo (droga do Kameli) • cmentarze lub pozostałości: Borcz, Chylowa Huta, Egiertowo, Goręczyno, Hopowo, Kamela, Kaplica, Piotrowo, Połęczyno, Raty, Rybaki, Somonino W stosunku do powyższych elementów wskazano kierunki działań polityki przestrzennej: nakazy: • zachowanie układu komunikacyjnego i historycznego planu wsi z możliwością adaptacji do wymogów współczesności; • zachowanie istniejącej struktury zabudowy historycznej 1 Jej adaptacja oraz modernizacja; zakazy: • stosowania zabudowy o nadmiernych gabarytach i zabudowy obniżającej estety kę otoczenia postulaty: • usunięcie lub rekompozycja występujących elementów dysharmonijnych zabudowy; • stosowania form architektonicznych kontynuujących tradycje budownictwa tradycyjnego regionu. Wsie o wysokich walorach ekspozycyjnych do objęcia ścisłą ochroną istniejącej harmonii krajobrazowej • Borcz (wraz z wybudowaniami), Goręczyno, Hopowo, Kamela, Ostrzyce, Połęczyno, Rarnleje (wieś rozproszona), Rybaki, Sławki Górne (z wybudowaniami), Wyczechowo GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABITKAMI GMINY SOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 43 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A I C5DA4DF6F A. Podpisany Strona 43 nich w zakazy: • wszelkich krajobrazowychi w planu zagospodarowania terenu; • usunięcie (lub restylizacja i rekompozycja) elementów • opracowania poprzedzającestudia krajobrazowei analizy ekspozycji postulaty: • wprowadzenie zakazu zabudowy na i objętych zabytkowych • rekultywacja i restylizaqa struktury obszarów wpływających na sąsiedztwo wartościowychobiektówlub ich widoków; • zakaz wprowadzania w zasięgu ochrony ekspozycji krajobrazu przyrodniczo-kulturowego miejscowości przesłaniającychwidok na otwarty krajobraz; • uczytelnienie historycznych podziałów rozłogu pól oraz dróg zieleniąśródpolną; Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A 1 C5DA4DF6F A. Podpisany A) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Somonina Somonino jest wsią posiadającą do dworcowo - celny; i Siemiana: D. most domy, chaty, - budynki gospodarcze, - układ komunikacyjny. W ramach ochrony - objąć ochroną w pełnym obiekty i o zabytkowych, objąć ochroną w ograniczonym obiekty i o elementach zabytkowych, - kontynuować architektoniczne właściwe dla. wiejskiej budowlanej 'obszaru w przypadku. budowy nowych obiektów budowlanych oraz remontu lub przebudowy obiektów istniejących. Ustala formę architektoniczną materiałów naturalnych: cegła, kamień naturalny, drewno, dachówka gont, trzcina i inne. Dopuszcza się pokrycie dachu bitumiczne lub blachodachówką. Id: Podpisany Kolorystyka elewacji w naturalnych, w z dopuszczeniem dachów we obiektach za wyjątkiem obiektów sakralnych i publicznej. dwuspadowe (dla nowej zabudowy oraz w przypadku remontu lub przebudowy budynku istniejącego),kąt nachylenia połaci dachowych 45°. 6. ZASOBY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY 6.1 CHARAKTERYSTYKAOGÓLNA GMINY Gmina Somonino położona jest w środkowej CZęSCl województwa pomorskiego, w powiecie kartuskim.. Południowo - wschodnia granica gminy jest jednocześniegranicą powiatu kartuskiego. kartuskiego i sąsiaduje z: • od północy - gminą Kartuzy, • od północnego - wschodu - gminą • od zachodu - gminą Stężyca, • od wschodu - gminą Przywidz (powiat gdański), • od południa - gminami:Nowa Karczmai Kościerzyna(powiat kościerski). Gmina położonajest w obrębie PojezierzaKaszubskiego.Obszar charakteryzuje Kaplica)ma wysokość296,2m n.p.m., najniżejpołożone fal".:>1'H1 (w dolinie rzeki Raduni) osiągają wysokość nieco powyżej 157 m n.p.m. obniżenia terenu, często str. 46 Id: i w i jest z nią dobrze powiązana komunikacyjnie dróg: • drogę krajowąnr 20 • Wieś Somonino. komunikacji stanowi gminy o administracyjnym, oraz usługi o W Gminie Somoruno istnieją dobre warunki dla rozwoju l wypoczynku. Czynnikisprzyjającerozwojowitych funkcjito występowanie: • jezior Ostrzyckie,Połęczyńskie,Rąty i Trzebno • urozmaiconejrzeźby terenu ze wzgórzami dochodzącymido 111 Rozwojowiturystyki w Gminie Somonino również dogodne pV.'ą\,.·iW<.C' (drogowe i kolejowe)z pobliskimi ośrodkami miejskimi Miejscowościąo dominującej funkcji turystycznej jest wieś Ostrzyce, która skupia większość ośrodków wypoczynkowych. Wszystkie znajdujące się tu ośrodki dysponują kwaterami i całodziennym wyżywieniem, a większość z ruch oferuje szeroki wachlarz usług w zakresie wypoczynku, głównie pobytowego. Poza Ostrzycami ośrodki wczasowe we oraz str. 47 Id: Podpisany BORez 1241, dobro ""''-'0·•."1/,,,.• przysiółki Mały Dwór, o wartości dla wartościowy krajobrazowo zespół zabudowy wsi oraz z pój niem. II XIXw. szkoła Układ przestrzenny: wieś folwarczna o układzie ulicowym powstała wzdłuż drogi o orzemea z Hopowa do SkrzeszewaŻukowskiegoprzy dawnym '7t:>cr'ln. na strukturę zabytkową wsi składa się zabytkowy zespół dworsko-folwarczny z dworem, zabudowaniami folwarcznymi, l >.;",·•.•.••.• 1'+'- go i parkanem oraz wielorodzinna zabudowa folwarczna wzdłuż na płd. Od folwarku z domami usytuowanymi kalenicą rownoiezre gospodarczymi w tym z piwnicami usytuowanymi po Strukturę przestrzenną wsi uzupełniał usytuowany oraz cmentarz poewangelicki. Do Borczanależał przysiółekd. folwark ob.leśnictwo- Patoka EGIERTOWO po 1600 r., wieś chłopska pohutnicza; wieś silnie przekształcona i zdeformowana w związku z przebiegającą przez nią krajową, zachowało kilka elementów str.48 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 48 na z Egiertowo, niem. Eggertśhutte w XIX w była to włościańska (chłopska)w powiecie kartuskim. Znajdowało gospodarstw i 6 zagrodniczych. Wieś o 1740 i w do 1910 r. szkoła układ pierwotny zabudowy to układ - wielodrożny tradycyjnym (o ;:IUD,UH dachu dwuspadowym) lub o dachu półpłaskim na podwyższonej ściance kolankowej; budynek szkoły d. ewangelickiej (obecnie przebudowany) i katolickiej (istniejący wraz z budynkiem gospodarczym) do także kilka wybudowań - siedlisk "''7e'''''~7,...h Z areałem GORĘCZYNO XII w., dawniej opole, kasztelania, nast. wieś chłopska; wieś o wybitnych wartościach historycznych i wysokich walorach krajobrazowychjako zespół ruralistyczny, posiada wysokiej wartości elementy struktury wsi (kościółwraz z otoczeniem, zabudowania w wsi) Goręczyno, dawne nazwy: Guruchino, Goranchino (1241), Gorrenczin, Gorentzin, Gorrenczyn,Goręcin, Corecino,niem. Correnschin (od 1920 r.) W w jako Gdańskiej. W 1241 r. istniała już samodzielna kasztelania Goręczynie stanowiąca własność księcia lubiszewskiegoSambora II·- jedna z i najstarszych GMINNY PROGRAM str. 49 Id: Strona w f. II wraz z za W 1380 Winrich von Kniprode nadaje połowę Goręczyna (i Somonino) braciom Nitschin i Barczelow,drugą połowę otrzymał Clocken.W 1392r. w istniał młyn, na który w 1436r. przywilej i Rudiger. W 1462r. szlachetny Maciej w r. drugą połowę potwierdzając obie te własności w miejscowościprawo na i 1650.r, w było9 oraz Ok. 1885r. Goręczynobyłowsią parafialnąnależącądo pow. z osadą Koszowatka liczyło 29 gospodarstw gbburskich i 19 morgachziemi. Układ przestrzenny nieregularny, wielodrożny dostosowany do topografii terenu, w wyniku wielowiekowegorozwojuosady powstała w oparciu o kilka większych i mniejszych rolniczych wielobudynkowych; obecne centrum wsi wykształciło wokół budynku kościoła otoczonegocmentarzem,przy kościelepowstał zajazd, plebania,szkoła i Zabudowa o formachtradycyjnychdwóch typów: odachach wysokichdwuspadowych i o półpłaskichna wysokiejściancekolankowej HOPOWO po 1600r. wieś chłopska pohutnicza: wieś o wybitnych wartościachhistorycznych i wysokich walorach krajobrazowych jako zespół ruralistyczny; wysokiej wartości elementy struktury wsi (kościół wraz z otoczeniem, zabudowania w centrum wsi, wraz z str. 50 Id: w usytuowana bitym trakcie na gruntach po wytrzebionym lesie d. r. W 1880r. we o upraw 767 było 16 ją wokół placu z wsi i c••..><•• '-"-' ••• z Z na strukturę zabytkową składa liczniereprezentowanazabudowa zagrodowa z domem mieszkalnym usytuowanym ulicy (kalenicą równolegle do drogi) i budynkami gospodarczymi (przeważnie okalającymi podwórze; Strukturę wraz ze I d. cmentarzpoewangelickioraz - parafialny. po 1600 r., chłopska pohutnicza; wieś o wybitnych walorach ze względu na układu i tradycyjnej zabudowy. Kamela. niem.Kamehlen,Ceynowanazywa KamelęWielbłądowem Dawna wieś gburska w powiecie kartuskim. Powstała około 1600r. wraz z na i w str. 51 Id: 51 mórg obszaru, się tam i HCcU:.•J'o.':uv tu i 119 Układ przestrzenny: pierwotnie wieś pohutnicza usytuowana w L(:tJ"'H;:"~ w płn. wzdłuż drogi z Połęczyna do Hopowa i obecnie ulicowy. Wzdłuż ulicy zagrody w o usytuowaniu budynków mieszkalnych szczytem do drogi; w pozostałych budynek mieszkalny usytuowana szerokofrontowo (o o C''7,-,,.,,uł·'''....-, do - z wysokimi dachami Od zamyka duże gospodarstwo (d. folwark ?) KAPLICA po 1600r. wieś chłopska pohutnicza; o obiektów walorze,wartościowe w Kaplica,dawne nazwy: Kapel,niem. Kapellenhtitte, Dawna wieś gburska w powiecie kartuskim nad małym należąca do starostwa Przywilej dla wsi wystawiony starostę skarszewskeigo Jana Działyńskiego w 1703 r. Wieś pełniła szarwark przy utrzymaniu śluz młyńskich w Skarszewach do 1843r. Ok 1880r. liczyła obszaru 1280mórg. Znajdowało tu 10 zagród gburskich i 6 zagrodniczych. Zamieszkiwałoją 9 katolików i 134ewangelików w 23 domach. Kaplica należała do parafii w Grabowie. szkoła znajdowała się w Połęczyniea poczta w Szymbarku. GMINNY str. 52 Id: 52 skupiona o z oraz na strukturę wsi składają o i w zabudowa o (kostki) OSTRZYCE r., dawne dobro o '-'rt,r\lr7Tu.>trn układu l waloru historycznego, zachowane oraz V"'~'''-'M"",'~ do działań Ostrzyce, dawne nazwy: Ostriche (1241),Ostrice, Ostritz gburska, dobro rycerskie następnie klasztorne, wzmiankowana po 1241 r. w którym Sambor II ją wraz z kasztelanią biskupowi w Ostrzyce wraz z uwolnił je wówczas od wszelkich .... L ••••••••••~ z wyjątkiem 1 w lekkiej Krzyżacy zabronili również postawienia w konkurencję dla młyna Zakonu w Gdańsku. wybudowali jednak młyn i r. oddali go w dzierżawę z zaleceniem zatrzymywania go z wolą Zakonu. młynem związana była karczma. W 1570 Kartuzi młyn sprzedali. Tutejsze sołectwo posiadało przywileje. z 1425 i 1547 r. Uwłaszczenie nastąpiło w 1820 r. W III ćw.. XIX w. wieś liczyła 1726 mórg obszaru, zawierała młyn, wolne sołectwo, 13.zagród gburskich i 19 zagrodniczych.: Do wsi należała też leśniczówka Ostrzyce, która w 1863 r. liczyła 3 mieszkańców, katolików wieś o układzie placowo-ulicowym z nieregularnie rozmieszczonymi siedliskami, dostosowana do topograficznego układu terenu str. 53 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6FA I:'O(!l)!Sal)Y na dwubudynkowych) o tradycyjnej formie 'w budynek o szkieletowejkryty strzechą, budynki o charakterze "małomiasteczkowym"z dachami półpłaskimi na wysokiej kolankowej w centralnej części wchodziła w skład w tym d. L>al<~L'.A1 projektu PIOTROWO po 1600 r. wieś chłopska pohutnicza; o wybitnych znaczny stopień zachowania U"'JlUU,U i wsi Piotrowo,dawne nazwy: Fuspeterowo,niem:Fusspeterhiitte W XIX w była to wieś gburska w pow. kartuskim. Ok. 1880 r. znajdowało tam 9 gospodarstw gburskich i dwa zagrodnicze na obszarze uprawnym 1171 mórg. Zamieszkiwałowieś 95 (w tym j 1 w mieszkalnych. Piotrowo znajdowała w Kłobuczyniea Szymbarku. wieś o układzie pohutniczym, nieregularnym, o nr;1,Pt1!lf'Crll dróg układu terenu Struktura przestrzenna zagrody o rożnej wielkości, wielo lub dwubudynkowe rozmieszczone swobodnie; usytuowanie budynków w zagrodzie dowolne - obok szerokofrontowegowystępuje wąskofrontoweicofnięteusytuowaniebudynku mieszkalnego Id: Strona 54 o krajobrazowym krajobrazowa kościoła)i z wysokiejwartości obiektemzabytkowegokościoła Połęczyno, Polęcin, albo Polusino (1255, 1711), Pollentschin w praw swoich praw do Zakon Mikołajowi i Piotrowi na prawie morgi obszaru, z kt6rych dwie co nastąpiło. W 1457 r. Połęczyno nabył zakon Kartuzów. Wg wizytacji Szaniawskiego z 1711 r. płaciło Połęczyno proboszczowi prebendy 3 floreny i 18 groszy a organiści e l floren i 16 groszy. W HI ćw. XIX w. Połęczyno było wsią włościańską w powiecie kartuskim, stacja pocztowa znajdowała w Przywidzu, parafia katolicka w Goręczynie a w Szymbarku. w r. katolików, 283 ewangelików, 5 Żydów) 41 domostwa. We wsi znajdowałasię szkoła ewangelicka. Do Połęczyna JEKNICA,d. nazwy:Jegmuc,niem:Jacknitz Wieś założona około 1600 r. w miejscu po wytrzebionych lasach dawne dobra w powiecie kartuskim, wydane w wieczystą dzierżawę przez klasztor Kartuzów - wcześniejszych właścicieli. W 1670 r. osadnik Janusz Rink płacił jęknicy 10 zł. Dzierżawy. ok 1880 r. liczyła 666 mórg uprawnej. 47 mieszkańców (wszyscy ewangelicy) w 5 domostwach. Wieś należała do parafii katolickiejGoręczyno,szkoła znajdowała się w Połęczyniea poczta w Przywidzu. wieś o nieregularnym układzie str. 55 Id: 55 na składają zbiegających się drogach wewnętrznych (dwu- czterobudynkowe) tradycyjne; na budynek szkoły, struktury wsi dopełniały cmentarze katolicki poza wsią. RAMLEJE XIX W.J pierwotnie leśnictwo, o krajobrazowej ze względu na w malowniczy krajobraz przyrodniczy; i pojedynczych obiektów budownictwa tradycyjnego Ramleje. dawne nazwy: Ramie, niem. Rarnley Wieś połozona na wzgórzach zwanych dawniej Ramlejskimi Górami. Pierwotnie znajdowało się tu tylko leśnictwo należące do rewiru stągwałdzkiego; dopiero w 1868 r. obszar ten został było tu z 231 mieszkańcami, w 1885 r. było 35 o mieszkańców w tym 1 ewangelik, znajdowała szkoła katolicka i dzieci). Ramleje należały do parafii katolickiej w Goręczynie. Układ przestrzelmy: wieś bez układu, rozproszona - zagrody związane z rozłogiem pól Struktura przestrzenna: na strukturę wsi składają się zagrody wielobudynkowe o rożnej wielkości i układzie; RĄTY r., dawna chłopska i wartościowe krajobrazowo zagrody rozproszone (wybudowania) związane z rozłogiem str. 56 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AlC5DA4DF6FA. Podpisany i Rąty, dawne nazwy: Ronty, Ronci (1241), (1291), Ronti Najstarsza wzmianka pochodzi z r. kiedy to "",u.t'",L<;: Sambor II Rąty wraz z 18-toma Od r. należała z okolicznymi był tu folwark należący do Czapielska, Wg z 1710 r. winny dawać C>c7 •..•c>rrA 8 Ubecrla ~J,"UU'U W kartuskim powstała z znajdowała w Hopach. parafia katolicka w Szymbarku. Wieś obejmowała 285 tu 9 r. miała nauczyciela i 65 W 1869 r. mieszkańców katolików i 158 ewangelików) w 21 domostwach. W 1885 r. domów było 23 143 (43 katolików, 97 i3 innych wyznań). układ pierwotny l zabudowa zagrodowa rozproszona związana z rozłogiem pól, na strukturę wsi składają się zagrody o różnej wielkości, kształcie i formie architektonicznej; obok tradycyjnej formy budynku mieszkalnego z dachem wysokim dwuspadowym (w tym jeden szkieletowy z poło XIX w.), występuje budynek z półpłaskim na wysokiej ściance kolankowej; na skraju wsi cmentarz poewangelicki. RYBAKI po 1600 r., wieś chłopska pohutnicza; wartościowy układ ruralistyczny atrakcyjny Historia str. 57 Id: Strona 57 Rybaki, dawne nazwy: jako Rybaki w r. Układ przestrzenny wieś pohutnicza o swobodnym układzie zagród skupionych wzdłuż drogi wewnętrznej Struktura przestrzenna zagrody o rożnej wielkości i sposobie zagospodarowania w jedno gospodarstwo dominujące skalą (zachowanego w stanie szczątkowym); Strukturę uzupełnia budynek oraz ze SŁAWKI 1241, dawne dobra rycerskie, •..• '-"''"'VA'•••• Z wieś o wysokich walorach krajobrazowych na malownicze l wkomponowanie zagród rozproszonych w krajobraz rozłogu pól. Sławki, dawne nazwy: Sławkowy, Slavcovo (1241),Slafchowo (1291),niem. Schlawkau Dawne dobra Radumą w powiecie Z 1'•... cn'nJ'rYli wybudowaniami. pomorskich Sławki należały kasztelanii goręczyńskiej i wraz z 18 innymi wsiami Sambora biskupowi Michałowi. 1311r. za w skład wójtostwa rczewssaego i ",h''7U,-n wojennej. czasów W III ćw. XIX w. Sławki wraz z wybudowaniami. J w parafia katolicka w Goręczynie. dominium (Sławki Dolne?) znajdowało 6 gburstw i 18 zagród na obszarze 436 ha ( w tym 50 ha łąk, 288 ha roli W 1885r. było tu ponadto nowych osadników; . w tu mieszkańców (142 katolików i 111 ewangelików). Do Sławek należały wówczas ponadto wybudowania: Grenzhoff (11 dm. 70 mieszkańców), Kalbszagel (4 dm, 23 mk.), Owczarnia (10 52 Seehof 15 rok). W holenderskiej. str. 58 Id: Strona Układ przestrzennJ;': układu z dominacją Struktura przestrzenna zagrody o tradycyjnym układzie dwu i wielobudynkowe; w Sławkach dolnych zabudowa dworca kolejowego z zabudową mieszkaniową i towarzyszącymi jej budynkami gospodarczymi. SOMONINO 1241, dawne dobra rycerskie, następnie folwark, o zniekształconym w wyniku gwałtownego rozwoju w XX w. układzie przestrzennym, i negatywnych walorach krajobrazowych - do rekompozycji. Somonino, dawne nazwy: Somonin, Semanino (1241), Semagnino, Somonino (1710), niem. Semlin Pierwsza wzmianka o Somoninie pochodzi z 1241 r. kiedy to wraz z 18 innymi miejscowościami kasztelanii książę Sambor II oddał je biskupowi Michałowi. W r. z w skład komturii tczewskiej .. W 1380 r. Wlk. mistrz Winrich von Kniprode nadał Somonino braciom Nitschła i Barczelow z obowiązkiem służby rycerskiej i zwalnia ich z wszelkich ciężarów. Przyznaje im natomiast prawo W Maciej, właściciel Somonina i Goręczyna połowę obu wsi oddaje Kartuzom. W.1662 r. Kartuzi posiadali w Somoninie duży folwark, tartak, młyn i owczarnię w Borczu •. zakonu rząd pruski puścił Somonino w dzierżawę jako folwark, na czasem w wyniku parcelacji powstały wybudowania. W 1780 r. Somonino liczyło .82 mieszkańców (76 katolików i 6 ewangelików). W 1885 r. Somonino było wsią powiecie kartuskim. Stacja pocztowa znajdowała się w Hopowie, parafia katolicka w Coęczynie, Wieś liczyła obszaru 531 ha w tym 400 roli ornej. W 53 domostwach o 79 dymach mieszkało 423 mieszkańców (178 katolików, 145 ewangelików) z na wybudowanie Małe (Klein Semlin) przypada 24 domostw i na Somoniński Młyn 1 domostwo i 70 mieszkańców, na Górne Somonino (Ober Semlin) 19 domostw i 96 mieszkańców, na wybudowanie Wilhelmshof 2 domostwa i 11 str. 59 Id: Wszystkie te zwane Somonińskim ha). Oprócz tego było 33 gospodarstw i 9 zagrodniczych. pierwotnie był tu majątek ziemski, osada i zespół przemysłowy młyna i tartaku, obecnie czytelny jedynie układ powstały wokół zespołu kolejowego Struktura przestrzenna struktura dawnej wsi w obiekty z koleją (dworzec kolejowy, budynki mieszkalne i administracyjne oraz celne przy kolei). STARKOWA HUTA po 1600 r'f chłopska pohutnicza; układ licznymi wybudowaniami, wartościowy krajobrazowo ze względu na malownicze rozproszenie zabudowań zagrodowych, wykazujący liczne negatywne deformacje. Historia Starkowa Huta, dawne nazwy: Statkowo, Sztarkowa Huta (1780), niem. Starkhiitte albo Starkenhutte Wieś gburska powstała na terenie wytrzebionych lasów po 1600 Wg wizytacji Szaniawskiego z 1710 r. płaciła wówczas proboszczowi i organiście z W 1772 r. zamieszkiwało 8 ewangelików, był tu karczmarz, owczarz i komornik na 6 i 112 włókach. W 1780 r. w Starkowej Hucie było już 39 mieszkańców. Na płn. od wsi znajdowała w XVIII w. huta szkła. W XIX i I poł. XX w. była tu cegieuua Wieś pierwotnie bez układu, rozproszona (najstarsze siedliska w miejscu dawnych smolarni i hut), obecnie większe skupisko zabudowy o układzie dostosowanym do terenu powstałe przy d. (?) drodze z Połęczyna i Kaplicy do Goręczyna. Struktura przestrzem1a str. 60 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-Al C5DA4DF6FA. Podpisany Strona na strukturę wsi składają wielobudynkowe z z powstała w sąsiedztwieinnego siedliskaw pewnejodległości od ob. WYCZECHOWO r., dobra majątek ziemski i z folwarkami (Tratkownica,Nowy Osady, Pstra wraz z folwarkiemo wybitnychwalorach,wpisany do 1"Pl0Ct,.,..1 zachowany zabudowy folwarcznej; w Wyczechowo,dawne nazwy: Wydechowo, Wojciechowo, Dawne dobra rycerskiepo raz pierwszy wzmiankowanew dokumencie z 1241 r. Od 1311r. Wyczechowo do wójtostwa a jego "'"<4L.•••"" •..•. na prawie polskim. Pierwszy właścicielo nazwisku \/V.:rr7.C>f"M,nU1C dopiero w 1648r. Płaciłon podatek od 2 osiadłych W 1780 r. Wyczechowo wraz zDaliwodą katolików i 54 protestantów. Właścicielemmajątku był kapitan Robert wymieniany także w 1789r. W skład majątku wchodziły: folwark, karczma i wieś - razem 16 dymów. W 1856r. jako właścicielmajątku wymieniony Wilhelm Neubauer. W 1885 wieś liczyła839ha obszaru w tym roli ornej,31 Znajdowały się tu 22 domostwa o 30 dymach zamieszkałe 196rmeszxancowt katolików i 58 ewangelików).Trątkownicęw tym czasie zamieszkiwało19 osób w domostwach. W latach 1891-1903 władali majątkiem Heinrich Bohm i jego administrator Hugo Hering. Po 1945r.' dwór wraz całym majątkiem przeszedł własnośćSkarbuPaństwaa z czasemw użytkowanie PGRWyczechowo. Do Wyczechowa należały wybudowania: Trątkownica (niem: Flissenkrug), Nowy (w r.2domy, i r. 4 domy,47mieszkańców). str. 61 Id: Podpisany 61 z i a po parcelacji dodatkowo powstała zabudowa rozproszona, Główne składowe to: • Wyczechowo zespół dworsko-folwarczny z parkiem wraz z mieszkalnej zabudowy folwarcznej w formie krótkiej ulicówki; • Wyczechowo - przysiółek - w oparciu o folwark Suka) - posiada również kształt krótkiej ulicówki; • Nowy Dwór - przysiółek o układzie nieregularnym • Trątkownica - d, wieś, następnie na strukturę przestrzenną składają majątku - dwór z o formie tradycyjnego dworku ii dobudowanego w XIX w, piętrowego skrzydła}, budynki i administracyjno-mieszkalne folwarku, zabudowa folwarczna mieszkalna o tradycyjnej formie, zabudowa zagrodowa (w przysiółkach i na wybudowaniach) tradycyjna, wielobudynkowa, kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Somonino oraz opracowanie własne 6.3 ZABYTKI NIERUCHOME I PERSPEKTYWY ICH OCHRONY Na terenie Gminy Somonino znajdują się obiekty o dużej wartości historycznej. Ochroną konserwatorską objęty jest wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego zespół dworsko-parkowy w Borczu (nr rej. 1047 z 20.07.1988)składający się z dworu murowanego z 1911 r., parku podworskiego z XIXlXX w,' spichlerza z 'UJ',v,,,/,- w. oraz budynku w. 1 rewaloryzacyjnych wytycznych Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. str. 62 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany Układ przestrzenny Bereza - folwarcznej - zniekształcany, a bardziej czytelnym. Grodzisko wczesnośredniowieczne zwane oraz cmentarzysko kurhanowe z kręgami kamiennymi z okresu wpływów rzymskich w Borczu są wpisane do rejestru zabytków. Na terenie od lat 70. prowadzone są prace archeologiczne. Nie podejmować mogących wpłynąć negatywnie na stan zachowania obu tych stanowisk archeologicznych. Wszelkie działania muszą być uzgadniane z konserwatorem zabytków. zapobiegać degradacji pierwotnego ruralistycznego Egiertowa, chronić wartościowe krajobrazowo elementy struktury takie jak wybudowania. W Goręczynie pod ochroną zabytków zespół kościoła pw. i 352/20.02.1971), składający z kościoła z 1639 r., cmentarza przykościelnego z XVIIw.,muru kościelnego wraz z bramą wjazdową z ok. 1910i plebanią z XIX/XXw. Wartościowyukład ruralistyczny powstały w wyniku orgarnczn rozwoju - nieregularny, wielodrożny - nie być zrueksztatcany zmiany powinny być dokonywane dobrej nierejestrowychwpisanychdo GEZznajduje również pod ochroną konserwatorską. W Hopowie do rejestru zabytków województwa pomorssaego wpisany zespół kuźni, w którego skład wchodzi szachulcowydom nr / 11.03.1995)oraz murowana kuźnia z 1927r. (nr rej. 1116/ 1.03.1995),a kościół Nawiedzenia NMP (nr rej.1877/10.05.2011). Należy chronić cenny, dobrze zachowany wielodrożny układ ruralistyczny Hopowa. Nie dopuszczać bezplanowej zabudowy (w także przylegających do drogi krajowej). Remonty budynków przeprowadzać w sposób nie naruszający tradycyjnej zewnętrznej formy obiektów, szczególnie tych objętychochroną konserwatorska - m.in. włączonychdo GEZ.Nowobudowane obiekty powinny uwzględniać miejscowątradycjęzabudowy. str. 63 Id: CF70 l84C-DDF3-40B3-B004-AlC5DA4DF6FA. Podpisany Nie powinno układu układu należy nowej zabudowy o formach niedostosowanych do miejscowej tradycji budowlanej. budynków wpisem do " położonych na Nowopowstałe obiekty powinny budownictwa. W Zalecana jest rekompozycja układu mająca na celu przywracanie historycznego układu. Wskazane jest, aby budynki przebudowane, w których remontu powstrzymania dewastacji obiektów zabytkowych. Unikać budowy nowych obiektówo formachniedostosowanychdo miejscowej budowlanej. wymaga dobrze dostosowany do urozmaiconego T';:>1"':'1"\11 w złym stanie technicznym. Podobnie jak w innych przebudową oraz budowie obiektówniezgodnychz miejscową W Połęczynienależy chronić zachowany układ ruralistyczny folwarkiem [eknica) zabytkową zabudowę. Ochronie ekspozycjaczynna (szczególniez dróg dojazdowych)i bierna atrakcyjnej dominantą kościoławpisanego do rejestruzabytków (nr rej.1779;·15.06.2009).. Ramleje powinny być chronione przed nadmierną presja inwestycyjną ze wartości krajobrazowe wynikające ze świetnie wkomponowanej w l modernizacjom obiektów zabytkowych oraz budowie obiektów niezgodnych z miejscowątradycjąbudowlaną. str. 64 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-A lC5DA4DF6F A. Podpisany 64 Do rejestru zabytków w cmentarzysko Należy zabytkowych i nietradycyjnych oraz terenów pomiędzy Rątami a Goręczynem. W Rątach znajdują się obiekty wpisane do W Rybakach chronić należy cenny układ przestrzenny oraz obiekty zabytkowe, a tradycyjne formy zabudowy zagrożone przebudowami i remontami oraz budową nowychobiektówniedostosowanychformą do otoczenia. Zachować należy wysokie wartości krajobrazowe degradacji obiektów zabytkowych, budowania obiektów o architektonicznej niezgodnejz tradycjąregionu. W Somoninie układu właściwe ukierunkowanie inwestycji, zabudowy o niezgodnych z tradycyjnymi. Zachować należy wartości krajobrazowe Huty, a także przeciwdziałać degradacji obiektów zabytkowych, budowania obiektów niezgodnychz tradycją l'Ol'l'1n:rt WWyczechowiedo rejestru zabytkówwpisany jest zespół dworsko-folwarczny z dwór i zabudowa - murowane z oraz podworski park krajobrazowyz końca w. znajduje także · cmentarzysko kurhanowe datowane na epokę brązu, VV1,V"-"V.J. na granicywsi Wyczechowai Bereza. WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO nr nr dawnego obiekt adres miejscowość rejestru rejestru zabytków zabytków kościół parafialny p.w.Trójcy Św. j Wszystkich Goręczyno Goręczyno 514 352 Świętych zespół dworsko-parkowy z folwarkiem (dwór;budynek magazynowy;dwa budynki Berez inwentarskie;gorzelnia;park) str. 65 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-AIC5DA4DF6FA. Podpisany 65 zespół dworsko-parkowy z folwarkiem (dwór;zabudowania gospodarcze: magazyn i chlewnia;park) dom wraz z kuźnią (ob. św. Floriana Hopowo Hopowo kościół filialny p.w. Św. Andrzeja Boboli wraz z terenem przykościelnym oraz kamiennym Połęczyno Połęczyno 1779 murem zachowanym wzdłuż granicy pd. działki kościół ewangelicki l obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. Hopowo Hopowo 1877 Nawiedzenia Najświętszej Marii Pannywraz z działką Źródło: Wykaz obiektów wpisanych na opracowania 6.4 ZABYTKI RUCHOME Na mocy art, pkt. 3 z lipca 2003 r. o i opiece nad zabytkami, ruchomych, będące dziełem i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie w interesie społecznym ze lub naukową, Zabytek ruchomy jest wpisywany do rejestru na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek (art. 10 ustawy z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i ULH<:CLC zabytkami), Wojewódzki konserwator zabytków może z urzędu ruchomego do rejestru W przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, .uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej. Do rejestru nie wpisuje muzeum w zasobu bibliotecznego (art. 11 z dnia lipca o i opiece nad zabytkami). str. 66 Id: WYKAZ ZABYTKÓWRUCHOMYCH Z GMINY SOMONINO WPISANYCH DO Dała Lp. Miejscowość Obiekt Ilość Nr rej. wpisu Wyposażenie 1 Goręczyno 11 B/98 30.09.1972 kościoła względu na wartość obiektów wpisanych do rejestru nt. wyposażenia kościoła w uzyskać w Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. 6.5 ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE Zgodnie z art, 3 pkt. 4 zabytkami, zabytkiem archeologicznym jest zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem. W świetle tej definicji zabytkiem archeologicznym jest nie wszystkim obszar występowania nawarstwień kulturowych, się w wyniku użytkowania przez człowieka danego terenu, w którym te zabytki mogą występować. W terminologii archeologiczny zwany jest stanowiskiem archeologicznym. oraz relacje nawarstwień (stratyfikacja) na stanowisku archeologicznym źródłem wiedzy o historii danego miejsca i stanowią też kluczową rolę w zalegających w nich poszczególnych ruchomych zabytków archeologicznych. Stanowiska archeologiczne jako istotny element dziedzictwa oraz krajobrazu kulturowego podlegają ochronie na mocy przepisów prawa międzynarodowego (Europejska Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, Europejska Konwencja Krajobrazowa) i tworzonego w ich duchu krajowego (m.in. Ustawa o l zobowiązują do ich trwałego zachowania (jeśli to możliwe - na miejscu), uwzględnienia zadań ochronnych w procesie planowania trwała str. 67 Id: ochrona - metodycznego w oraz zakonserwowania i archeologicznych ruchomych. Do trwałego zachowania dziedzictwa archeologicznego zobowiązuje przede wszystkim Europejska Konwencja o zapis art. 4 pkt. II mówi, każda strona zobowiązuje się do stosowania środków ochrony do okoliczności, konserwację i zachowanie jeżeli to możliwe na miejscu. Mając na uwadze fakt, zgodnie z art, 91 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 1997 r. nr 78 483) ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskie], stanowi część krajowego porządku prawnego i jest stosowana, chyba jest od oraz Europejska Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego została ratyfikowana stronę polską i wprowadzona do krajowego obrotu prawnego (Dz.U. 1996 nr 120 poz. 564), ochrona. dziedzictwa archeologicznego w miejscu występowania jest obowiązkiemustawowym. Do trwałego zachowania powinny zostać przeznaczone stanowiska archeologiczne o dużej naukowej, zabytków oraz o (bez względu na prawną formę ochrony), które oprócz wartości naukowej posiadają także duże znaczenie krajobraz kulturowy i będące trwałym naziemnym świadectwem życia i działania populacji minionych epok W ich obrębie powinny być dozwolone jedynie niezbędne prace konserwujące, rewaloryzacyjne oraz naukowo-badawcze odrębnych. Zagospodarowanie stanowisk o własnej formie terenowejna cele użytkowe (turystyczne, rekreacyjne, dydaktyczne) powinno dopuszczalne jedynie uwzględnieniu ich historycznegokontekstu oraz we współpracy z właściwym organem ochrony zabytków, na zasadach określonychprzepisami odrębnymi. Osobną grupę stanowią stanowiska płaskie nieobjęte wpisem do rejestru zabytków. Podstawowym dla tych stanowisk inwestycyjne i powodują zniszczenie nawarstwień kulturowych oraz zalegającychw nich ruchomych zabytków GMINNY str. 68 ochrony kulturowego, których zabezpieczeniu i konserwacji.Zgodnie bowiem z art, 31 ust, pkt 2 cyt. Ustawy '7U"7r,,,, lub jednostka organizacyjna, która lub dokonać zmiany charakteru dotychczasowejdziałalnościna zabytki co doprowadzić może do """ .... '7nl/·",.,.,~ ...• zabytku archeologicznego,jest obowiązana, z zastrzeżeniem art, badań archeologicznych oraz badań jest niezbędne w celu ochrony tych zabytków. Istotnym ochrony dokumenty planistyczne zagospodarowania przestrzennego oraz tworzone na ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu szerokie uprawnienia organom administracji publicznej do ochronnych. Zgodnie z art, 18 ust. 1 Ustawy o ochronie zabytków i nad zabytkami, ochronę zabytków i nad sporządzaniu i aktualizacjikoncepcjiprzestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów ""'''''f''''''' zagospodarowania morskichwód liAlto·\AJl"l.::>tr7l"lu.'I"I i wyłącznej ekonomicznej, analiz i studiów z przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin miejscowych przestrzennego albo decyzji o ustaleniu lokalizacjiinwestycjicelu publicznego, o warunkach zabudowy, decyzjio zezwoleniuna realizację o ustaleniu lokalizacjilinii kolejowejlub decyzjio zezwoleniuna realizacjęinwestycjiw zakresie lotniska użytku publicznego.Zgodnie z 18 ust. 2 cyt. strategiach,analizach,planach i studiach, o którychmowa w ust. 1, w szczególności: l. uwzględnia krajowyprogram ochrony zabytkówi opiekinad zabytkami; 2. określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków, do jak str. 69 Id: 69 terenu Z kolei art, 19 ust. 3 ustawy w studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zależności od strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących na tym zabytków. Przepisy te korespondują z §4 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania •... 1""'<:>clr..•. 7':>-nn 2004 nr 118 1233) oraz pkt. 4 Rozporządzenia Ministra 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. 2003 nr 164 wykorzystywać między innymi LCU"a.L'UI t-''''''U,., ..• <:>l i gospodarczej na na wspomniane do możliwie najczęstszej ich trwałej miejscowej ochrony. Przeznaczenie poszczególnych terenów musi uwzględniać potrzebę ochrony zabytków archeologicznych. Tereny archeologicznych o własnej fonnie terenowej lub mogą 0:>"""':::11"1'0 pod I•..•.•..•• ~~L .••.'JL stanowisk własnej formie terenowej powinny zostać przeznaczone do utworzenia zieleni urządzonej. Należy także o ich odpowiednią ochrony ekspozycji. Tereny, na których (bez własnej formy terenowej), nieobjęte do rejestru mogą zośtac przeznaczone pod działalność budowlaną, inwestycyjną i gospodarczą z zachowaniem odpowiednich przepisów odrębnych dotyczących prowadzenia niezbędnych badań archeologicznych. W celu skutecznej ochrony zabytków archeologicznych konieczne jest ich w gminnej ewidencji zabytków, która stanowi podstawę do dalszych działań ochronnych podejmowanych przez organy administracji publicznej. Sporządzenie ewidencji zabytków wszystkim dla wykonywania o mowa w 39 3 budowlanego. Zgodnie z tym przepisem, w stosunku do obiektów budowlanych GMINNYPROGRAM str. 70 Id: CF70184C.DDF3-40B3-B004-AIC5DA4DF6FA. Podpisany 70 obszarów niewpisanych do rejestru a ujętych w na budowę lub w uzgodnieniu z konserwatorem taka pozwala na kontrolę konserwatorską zamierzeń inwestycyjnych. WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO a) 14 - cmentarzysko kurhanowe - okres wpływów rzymskich (Dec. Nr 048/ Archeol. z dnia 28.05.1969 r.) b) 28 - grodzisko - wczesne średniowiecze ( Dec. m 158/ ArcheoL z dnia 21.11.1971 r.) c) 29 -osada otwarta- wczesne i późne średniowiecze (Dec.nr 159/ Archeol, z dnia 21.11.1971r.) d} - grodzisko - z e) 7 - cmentarzysko płaskie - YATr'7DC''" epoka żelaza z 15.12.1986r.) f) 11 - cmentarzysko kurhanowe - epoka z dnia 10.1987r.) Wykaz stanowisk wpisanych do gnrinnej ewidencji zabytków znajduje końcu opracowania 6.6 ELEMENTYDZIEDZICTWA NIEMATERIALNEGO UNESCO definiuje dziedzictwo niematerialne jako zwyczaje, przekaz ustny, wiedzę i umiejętności, które są. uznane część własnego dziedzictwa przez daną wspólnotę, grupę lub jednostki. Ten rodzaj dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzany przez wspólnoty i grupy w relacji z ich środowiskiem, historią i w stosunku do konkretnych wytworów kultury, jednak jego waga dla lokalnej str. 71 Id: społeczności jest ogromna, gdyż jest ono źródłem poczucia tożsamości i kulturowej ciągłości. Dziedzictwo niematerialne obejmuje także przejawy zachowań kulturowych i ich wytworów, takie jak: tradycje i przekazy ustne (w tym język jako narzędzie przekazu), spektakle i widowiska, zwyczaje, obyczaje i obchody świąteczne, wiedzę o wszechświecie i przyrodzie oraz związane z nią praktyki, a także rzemiosła. W związku z faktem zachowania wielu układów ruralistycznych te elementy krajobrazu kulturowego są cennym przykładem zachowania dziedzictwa niematerialnego. Oprócz tego jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa niematerialnego są kultywowane do dziś tradycje kaszubskie, przejawiające się w utrzymaniu regionalnej gwary, zwyczajów, świąt oraz imprez. .7. OCENA STANU DZIED.ZICTWA KULTUROWEGO GMINY - ANALIZA SWOT Dla potrzeb lepszej diagnozy stanu istniejącego w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego oraz w celu sformowania priorytetów działań władz samorządowych opracowano analizę SWOT dla Gminy Somonino. MOCNE STRONY SLABE STRONY • Położenie gminy, sprzyjające • Zaniedbania w zakresie stanu rozwojowi turystyki i agroturystyki technicznego części obiektów wpisanych • Urozmaicona rzeźba krajobrazu, do gminnej ewidencji zabytków obecnośćterenów leśnych • Niekontrolowane przebudowy i rozbiórki • Dobra drogowa dostępność obiektów zabytkowych : komunikacyjna I. Trudności finansowe właścicieli obiektów, • Bliskość siedziby powiatu i zabytkowych województwa (a także aglomeracji • Utrata walorów zabytkowych przez wiele GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA lATA 2017-2020 str. 72 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6F A. Podpisany Strona 72 Trójmiasta) obiektów przebudowanych w ostatnich • Bogata historia regionu latach • Ciekawe obiekty sakralne zachowane • Brak weryfikacji zasobu archeologicznego w dobrym stanie gminy • Obecność stanowisk archeologicznych • Niewielka popularyzacja wiedzy z zakresu o własnej formie krajobrazowej ochrony zabytków dziedzictwa • Obecność historycznych nekropolii kulturowego oraz układów ruralistycznych • Brak środków na prowadzenie • Obecność ciekawych szlaków dokładnych badań archeologicznych, tu rystycznych architektonicznych i historycznych • Wykorzystywanie funduszy unijnych • Intensywny ruch samochodowy na • Odbywające się regularnie imprezy głównych drogach gminy kulturalne • Degradacja elementów historycznych • Czystość środowiska naturalnego układów przestrzennych przez nową • Sąsiedztwo obszarów chronionego zabudowę krajobrazu, terenów leśnych oraz rekreacyjnych • Często aktualizowana strona internetowa gminy, zawierająca informacje dotyczące historii oraz zabytków regionu • Kultywowane tradycje kultury kaszubski SZANSE • Zwiększenie środków budżetowych. Dalsza degradacja krajobrazu Gminy w zakresie ochrony zabytków kulturowego poprzez wprowadzanie • Pozyskiwanie wsparcia finansowego z elementów nowej zabudowy nie wielu źródeł (w tym unijnych) na prace nawiązujących do historycznego konserwatorskie zabytków charakteru • Rozwój turystyki jednodniowej oraz • Niewłaściwe działanie inwestycyjne lub weekendowej ich brak, przyczyniające się do dalszej • Powstawanie i rozwój nowych form degradacji obiektów zabytkowych rozwoju turystycznego • Niewłaściwe stosowanie nowych • Szersza promocja walorów kulturowych elementów budowlanych i technologii Gminy przy odnawianiu i remoncie obiektów • Wzrastająca świadomość mieszkańców w zabytkowych zakresie poprawy estetyki budynków • Niezbyt skuteczna egzekucja prawna w • Wzrost poszanowania dla obiektów zakresie samowoli budowlanych oraz posiadających walory historyczne dewastacji zabytków i środowiska • Tworzenie nowych projektów • Zwiększony ruch turystyczny powodujący produktów turystycznych w oparciu o degradację substancji zabytkowej istniejące zasoby • Zanieczyszczenie środowiska związane ze • Rozwój szlaków turystycznych opartych zwiększoną liczbą pojazdów na dziedzictwie kulturowym regionu • Częściowy zanik tradycji i tożsamości lokalnej, związany ze zmianą stylu życia ~~!!!!!!!!!!!! GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA lATA 2017-2020 str. 73 Id: CF70 I 84C-DDF3-40B3-B004-A I C5DA4DF6F A. Podpisany Strona 73 • Współpraca międzyregionalna oraz. Brak wsparcia władz państwowych w j międzynarodowa (np. w zakresie dobrych wielu aspektach polityki samorządowej I praktyk) • Częste zmiany prawne w zakresie ochrony' • Przedłużenie trwania sezonu dziedzictwa kultu rowego turystycznego • Niestabilność finansów publicznych i • Powstawanie i dalszy rozwój istniejących przepisów z nimi związanych organizacji pozarządowych w sferze • Klęski żywiołowe i inne zdarzenia losowe dziedzictwa kulturowego • Akty wandalizmu • Tworzenie systemu informacji turystycznej oraz jednolitej identyfikacji wizualnej obiektów zabytkowych • Komplementarność Programu Gminnego z Programem Opieki nad Zabytkami dla Województwa Pomorskiego . 8. ZAŁOZENIA PROGRAMOWE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO Gminny Program Opieki nad Zabytkami formułuje szereg działań samorządu w zakresie opieki nad zabytkami z terenu Gminy. Wyznaczone kierunki i zadania uwzględniają specyfikę dziejów Gminy i charakter jego dziedzictwa kulturowego, są zgodne z celami wskazanymi w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a także komplementarne w stosunku do pozostałych dokumentów strategicznych, takich jak studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz strategia rozwoju gminy. CEl, l: Oclu.1onai opieka nad zabytkami oraz ochrona krajobrazu kuUUł1(i)we~o poprzez priorytetowe traktowanie obszarów wartościowych kulhli11(i)WO w kształtowaniu polityki przestrzennej Priorytet: Działania: Ścisłe powiązanie zadań służących - aktualizacjaposzczególnychdokumentów opIece nad zabytkami ze studium - dbałość o włączenie ochrony dziedzictwa uwarunkowań 1 kierunków kulturowego do treści dokumentów zagospodarowania przestrzennego oraz GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 74 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 74 l polityką przestrzenną Gminy Integrowanie ochrony zabytków i opieki - w przypadku uchwalania nowych nad zabytkami oraz walorów miejscowych planów zagospodarowania przyrodniczych w miejscowych planach niezbędne jest uwzględnianie postulatów zagospodarowania przestrzennego ochrony dziedzictwa kulturowego - wprowadzenie jednolitej polityki dotyczącej obiektów zabytkowych Wprowadzenie 1 egzekwowanie zasad - dążenie do zachowania ładu ochrony materialnego dziedzictwa przestrzennego w ramach istniejących kulturowego w miejscowych planach jednostek osadniczych zagospodarowania przestrzennego - zachowanie istniejących układów ruralistycznych - przeznaczanie środków budżetowych w Stworzenie instrumentów ramach odpowiedniej uchwały Rady Gminy umożliwiających wsparcie rewaloryzacji obiektów zabytkowych - stworzeniezachętfinansowych dla właścicieliobiektówzabytkowych Współpraca z Wojewódzkim Urzędem - weryfikacjazasobu archeologicznego Ochrony Zabytków przy identyfikacji gminy poprzez opracowanie ewidencji celów związanych z ochroną stanowisk archeologicznych dziedzictwa historycznego ~, CEL 2: Wykorzystanie zasobów i walorów krajobrazu kulturowego II Gminy w rozwoju turystyki. Priorytet: Działania: Wprowadzenie na terenie Gminy - identyfikacjanajcenniejszych zabytków zintegrowanego systemu informacji - opracowaniejednolitego systemu oznaczeń wizualnej dotyczącej zasobu i walorów dziedzictwa kulturowego, wodniesieniu - odpowiednie wyeksponowanie III do najcenniejszych przestrzeni najcenniejszych zabytków (krajobrazów), miejsc (punktów widokowych bądź pamiątkowych), = GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA lATA 2017-2020 str. 75 Id: CF70 I 84C-DDF3-40B3-B004-A I C5DA4DF6F A. Podpisany Strona 75 obiektów (parki, cmentarze, budowle, zespoły). Stworzenie koncepcji promocji gminy ze - tworzenie nowych produktów szczególnym uwzględnieniem turystyki turystycznych dostosowanych do turystyki jednodniowej l weekendowej, jednodniowej i weekendowej ukierunkowanej przede wszystkim na - działania promocyjne w aglomeracji mieszkańców aglomeracji Trójmiasta trój miejskiej Opracowanie mapy ukazującej zasoby i walory gminnego krajobrazu kulturowego na tle walorów przyrodniczych i atrakcji turystycznych; udostępnienie mapy w siedzibie Urzędu Gminy l w siedzibach prowadzonych przez niego organów (dom kultury, biblioteka publiczna) - wraz z udziałem w targach, konferencjach Przygotowanie l druk folderów bądź programachmiędzygminnych promujących walory krajobrazowe (zabytkowe i przyrodnicze) terenów - uwzględnienieróżnych możliwości Gminy spędzania wolnegoczasu - turystyki pieszej, rowerowej, wodnej, samochodowej itd. Inicjowanie, wspieranie l udzielanie - przy wykorzystaniu środków krajowych i pomocy (organizacyjnej, rzeczowej l unijnych finansowej) przy tworzeniu nowoczesnych multimedialnych ekspozycji (stałych i czasowych) poświęconych dziedzictwu regionu Współpraca z mediami regionalnymi w - w tym działania marketingowe, zakresie promocji walorów dziedzictwa przyciągające zarówno turystów, jak i kulturowego, ze szczególną uwagą inwestorów zwróconą na problematykę rewitalizacji zabytków. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA !.ATA 2017-2020 str. 76 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A I C5DA4DF6FA. Podpisany Strona 76 =~ CEL3: Rozszerzenie zasobu i ochrony dziedzictwa kulturowego ! Gminy oraz jego promocja wśród lokalnej społeczności ~ Priorytet: Działania: - regularna aktualizacja gminnej ewidencji zabytków Wprowadzanie zmian w grmnneJ ewidencji zabytków w oparciu o - opracowanie w roku 2017 kart dla aktualizowany wykaz obiektów zabytkowych cmentarzy wpisanych do WEZ zabytkowych - występowanie do WUOZ o wykreślanie obiektów, które utraciły walory zabytkowe I~I Inwentaryzacja obiektów małej - przeprowadzenie inwentaryzacji terenowej li! architektury, jako świadectwa dla poszczególnych typów obiektów kulturalnej przeszłości regionu (krzyże, -wpisanie najcenniejszych z nich do gminnej kapliczki przydrożne, miejsca pamięci) ewidencji zabytków Okresowe przeglądy zabezpieczeń - opracowanie programu ochrony zabytków obiektów zabytkowych zgodnie z na wypadek konfliktuzbrojnegoi sytuacji Grmnnym. programem ochrony kryzysowych zabytków na wypadek konfliktu I - określenieprocedur przeciwdziałania zbrojnego i sytuacji kryzysowych zagrożeniom Wspieranie rozwoju regionalnych - wsparcie dla wydawania publikacji galerii, izb pamięci, świetlic (np. regionalnych istniejących izb historycznych, muzeów - organizacjakonkursów wiedzy o regionie itp.), ze szczególnym uwzględnieniem it. d. kaszubskiego charakteru gminy Popularyzacja opieki nad zabytkami - we współpracy ze szkołami,bibliotekami, poprzez wszelkiego rodzaju konkursy regionalistamiitd. promujące wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego oraz warsztaty i pokazy w zakresie tradycyjnych rzemiosł budowlanych Kultywowanie elementów lokalnej - wprowadzenie elementów lokalnego tradycji l kultury kaszubskiej wśród folklorudo edukacjiszkolnej mieszkańców gminy III GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOMONINO NA LATA 2017-2020 str. 77 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6F A. Podpisany Strona 77 9. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO opisane w Gminnym Vl",">cn'''t''l"1't:> Opieki nad Zabytkami dla Somonino być poprzez wspólne działania władz WojewódzkiegoKonserwatoraZabytków,właścicielioraz zarządców obiektów, parafie, i stowarzyszenia, w ramach posiadanych te jednostki kompetencji,praw i obowiązków wynikają.cychz obowiązujących przepisów prawnych. strony Gminy Somonino będą wykonywane bądź wspierane przez gminnejednostki organizacyjne(szkoły,przedszkola,placówkikultury - np, biblioteka) oraz Urząd Gminy w i planowane • prawne (np. poprzez uchwalanie miejscowychplanów zagospodarowania przestrzennego, wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków obiektów o wartościach artystycznych i zabytkowych, prowadzenie gminnej ewidencji zabytków, wykonywanie decyzji administracyjnych, np. wojewódzkiego zabytków), • na i prace budowlane przy zabytkach,środki budżetowe na własne z przeznaczeniem na remonty i modernizacje zabytków będących własnością Gminy, korzystanie z programów uwzględniających dofinansowanieze środków zagranicznychi krajowych,nagrody, ulgi), • społeczne (działania stymulujące np. w edukacji, promocji, informacji, działań sprzyjających tworzeniu z opieką nad zabytkamioraz rozwojemturystyki), • kontrolne .(m.in. monitoring stanu zagospodarowania nl"':7PCl1h"7~"t'lrIP stanu zachowaniadziedzictwakulturowego gminnejewidencjizabytków), • koordynacji (m.in. poprzez realizacje projektów i programów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w wojewódzkich, l planach rozwoju lokalnego współpraca z gminami sąsiednimi, ośrodkami naukowymi i akademickimi, związkamiwyznaniowymi) GMINNY str. 78 10. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO OPIEKI NAD Na mocy art, 87 ust. 1 i ust. 5 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Gminny Program Opieki nad Zabytkami na 4 lat, co 2 lata wójt (burmistrz, prezydent) sporządza sprawozdanie z jego realizacji, które przedstawia Radzie Gminy. Wskazane jest aby sprawozdania z Programu były przekazywane do wiadomości Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Sprawozdanie powinno określać poziom realizacji gminnego programu oraz wykonania planowanych w np. 004CIOlTI (w % liczbach): • wydatków budżetu na ochronęi opiekęnad zabytkami, • wartość finansową wykonanych!dofinansowanych prac remontowo- konserwatorskich zabytkach, • liczbaobiektówpoddanych tym pracom, • poziom (w %) objęciaterenu Gminy miejscowymiplanami zagospodarowania przestrzennego, • liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obszarów, obiektów i zespołów zabytkowych, • liczbautworzonychJ szlaków • liczba wydanych wydawnictwI HLLCUCI '-'~,,'.,","''-'UI imprez z dziedzictwa kulturowego itd. 11. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Niniejszy rozdział wskazuje możliwości w zakresie pozyskiwania środków ze jednak stwierdzić, aby gminy z w swoich budżetach środków w rozdziale 92120 - Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami. str. 79 Jest to o tyle istotne, iż duża wkładu własnego we współfinansowanych projektach. zabezpieczanie środków z budżetu gminy pozwoli na podjęcie powolnych, systematycznych kroków w kierunku ratowania kolejnych obiektów dziedzictwa kulturowego. Podstawową zasadę finansowania zadań z zakresu opieki nad zabytkami określa Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku. Zgodnie z zapisami zawartymi w rozdziale 7 wIw Ustawy, obowiązek sprawowania opieki nad zabytkami, w tym finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku spoczywa na osobie fizycznej lub organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do zabytku. Dla terytorialnego,posiadającejwl w tytuł prawny do obiektu,opieka nad zabytkiemjest jej zadaniem własnym. Źródła zewnętrznegofinansowaniamożna podzielićnastępująco: Źródła krajowe: ? dotacje ministra kultury oraz programy operacyjne Kultury i DziedzictwaNarodowego > promesa MinistraKultury i DziedzictwaNarodowego > dotacje.wojewódzkiegokonserwatora zabytków > dotacjewojewódzkie > dotacjepowiatowe ? dotacjegminne > inne źródła Źródła zagraniczne: ? źródła unijnew ramach funduszy strukturalnych > źródła pozaunijne str. 80 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany 11.1 ŹRÓDŁA KRAJOWE DOTACJE NA DOFINANSOWANIE PRAC KONSERWATORSKICH, RESTAURATORSKICHLUB ROBÓT BUDOWLANYCH UDZIELANE PRZEZ MINISTRA WŁAŚCIVVEGO KULTURY ORAZ PROGRAMY OPERACYJNE MINISTERSTWAKULTURYI DZIEDZICTWANARODOWEGO l Narodowego operacyjne stanowią podstawę ubiegania się o środki ministerialne na zadania z kultury jednostki terytorialnego, instytucje kultury, instytucje filmowe, szkoły i uczelnie artystyczne, organizacje pozarządowe oraz podmioty Programy operacyjne określają: zadania, typy wniosków, kryteria oceny, zobowiązania wnioskodawców, monitoringu. Przy ocenie wniosków branych jest pod uwagę wiele kryteriów, . wartość merytoryczna, zakorzenienie projektu, wiarygodność organizatora, efektywnośćwykorzystania środków. Programy są ogłaszane rokrocznie, z reguły w kilku priorytetach. Celem r'rozran kulturowe" jest ochrona !-'V""""'-J'"V Y...""H..'..•. "-'L'••~ kulturowego w kraju i za 0"1'<"""''''' wspieranie działalności oraz popularyzacja kultury ludowej. PROMESAMINISTRAKULTURYI DZIEDZICTWANARODOWEGO Szczególnym rodzajem ministerialnego programu operacyjnego Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem programu zwiększenie efektywności wykorzystania środków europejskich na rzecz rozwoju kultury w tym ochrony izachowania dziedzictwa kulturowego. Program polega na dofinansowaniu do realizowanych ze środków europejskich, w tym na zadania z zakresu ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Uprawnionymi do pozyskania dotacji są str. 81 Id: jednostki terytorialnego oraz państwowe i i filmowe, kościoły lub związki pozarządowe ze sfery kultury, artystyczne i i II stopnia oraz uczelnie artystyczne. Promesa MKiDN może pokrywać maksymalnie 85 % wkładu krajowego (własnego) wnioskodawcy. w szczególnych przypadkach Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego o pokryciu więcej niż 85 % wkładu krajowego lub nawet odstąpić od wymogu posiadania tego wkładu. Warto wspomnieć także o innych programach Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a mianowicie: » "Zabytek Zadbany" - jest corocznym konkursem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nadzór nad konkursem sprawuje Generalny Konserwator Od 2011 roku podmiotem procedurę konkursową jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. Konkurs skierowany jest do właścicieli, posiadaczy i obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jego celem jest promocja opieki nad zabytkami i upowszechnianie najlepszych wzorów właściwego utrzymania i zagospodarowania obiektów. Charakter edukacyjny konkursu polega na popularyzacji wiedzy dotyczącej właściwego postępowania z zabytkami architektury podczas ich użytkowania oraz w trakcie przeprowadzanych remontów. Ocenie Jury konkursowego podlegać będą jakość . i prac konserwatorskich, restauratorskich lub budowlanych, a wykonane rewitalizacje zabytków architektury. Konkurs promuje właściwe użytkowanie zabytkowych obiektów, ochronę "substancji zabytkowej" podczas wykonywanych remontów, utrzymanie estetycznego wyglądu budowli oraz ich otoczenia, które .nierzadko również wpisane jest do rejestru zabytków .. DOTACJE NA DOFINANSOWANIE PRAC KONSERWATORSKICH, RESTAURATORSKICH LUB ROBÓT BUDOWLANYCH UDZIELANE PRZEZ WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW 1. Cel rozdziału środków; str.82 Id: Poprawa stanu zachowania zabytków b) konserwację i rewaloryzacjęzabytków, c) udostępnianie zabytkówna celepubliczne. 2. Rodzajekwalifikujących zadań: budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków realizowane udziału środków europejskich): a) planowane do przeprowadzenia w roku dotacji, wyłonienia wykonawcyna b) planowane do przeprowadzenia w roku wyłonienia wykonawcyna podstawie przemsó c) przeprowadzone w okresie (tzw. refundacja). 3. Uprawnieni wnioskodawcy: a) osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego lub inne jednostki organizacyjne tytuł z własności, użytkowania rzeczowegoalbo stosunku zobowiązaniowego, b) z wnioskiem o udzielenie dofinansowania, o którym mowa w pkt 2 wystąpić wnioskodawca, którego działalnośćnie jest finansowana ze publicznych, po wykonaniu wszystkich lub robót w pozwoleniu wydanym wojewódzkiegokonserwatora Wnioskodawcami nie mogą być: państwowe kultury nadzorowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego współprowadzone jednostki samorządu terytorialnego i Ministra EdukacjiNarodowej, państwowe szkoły i uczelnie wyższe, a także podmioty określone wart. 72 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochroniezabytków i opiecenad zabytkami. Kosztykwalifikujące do dofinansowania: GMINNY PROGRAM str. 83 Id: 83 a) dofinansowanie prac konserwators obejmować nakłady ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o (Dz. U. 2014.1446ze zm.), b) dofinansowanie może być udzielone w wysokości do 50% nakładów koniecznych, c) dofinansowanie w wysokości 100 % w przypadkach gdy: 'Y zabytek posiada wartość artystyczną lub naukową, albo '7fA'7rU'\Uf'n pod względem technologicznymprac lub robót, y stan zachowania zabytku wymaga niezwłocznego podjęcia prac lub robót Wnioskodawcaubiegającysię o kwotę wyższą niż 50% nakładów koniecznych jest zobowiązany do uzasadnienia swojegowniosku. Uzasadnienie winno być poparte dokumentem potwierdzającym spełnienie przez wnioskodawcę przesłanek o których mowa wart. 78 ust.. 2 i 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (np. kserem karty białej, szczegółowy opis autora programu prac konserwatorskich,eksoerrvz DOTACJE WOJEWÓDZKIE Proces dofinansowania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanychprzy zabytku wpisanym do rejestru,odbywa się zgodnie z art, 81 ustawy o ochroniezabytków i opiece nad zabytkami oraz.na podstawie odpowiedniej uchwały SejmikuWojewództwaw sprawie trybu i zasad przyznawania dotacjicelowejna prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków,położonymna Vł.Jw'LoU>. województwa. GMINNY PROGRAM str. 84 Id: DOTACJE POWIATOWE W myśl art, 81. ust. 1. i ustawy o ochronie zabytków iopiece nad zabytkami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez organ stanowiący powiatu, na zasadach określonych w podjętej ten organ uchwale. Dotacja, w określonym w w wysokości do 100 % nakładów koniecznych na wykonanie wnioskodawcę konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru. Art. 82. 1. konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru udzielonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, wojewódzkiego konserwatora zabytków bądź lub powiatu nie wysokości na lub robót. DOTACJE GMINNE Zgodnie z art, 81 wIw ustawy o ochronie zabytków i opiece nad oraz zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2016 .446, ze zm.) finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach jest również obowiązkiem jednostki terytorialnego szczebla gminnego. Dla jednostki samorządu terytorialnego, posiadającej tytuł prawny do obiektu, opieka nad zabytkiem jest ponadto jej Zasady i tryb postępowania o udzielenie dotacji z budżetu Gminy na konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków określa odpowiednia uchwała, podjęta przez Radę Miasta lub Gminy. GMINNY PROGRAM OPIEKLNAD ZABYTKAMI str. 85 Id: 11.2 ŹRÓDŁA ZAGRANICZNE W RAMACH FUNDUSZY STRUKTURALNYCH REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA LATA 2014-2020 W ramach RPO mogą realizowane projekty z zakresu dziedzictwa kulturowego, szczególne znaczenie ma tu oś priorytetowa 8 Konwersja. Celem głównym osi jest rewitalizacjazdegradowanych obszarów miejskichi wiejskichoraz zrównoważone wykorzystanie regionalnego dziedzictwa kulturowego. Cele szczegółoweosi są następujące: • zwiększenie aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców zdegradowanych miejskich, • zwiększenie atrakcyjności turystycznej miejsc o szczególnych walorach kulturowych i przyrodniczych. Poza tym znaczenie w kwestii ochrony dziedzictwa kulturowego mają priorytety inwestycyjne oraz 9b. Priorytet 9b rewitalizacji fizycznej, i społecznej ubogich społeczności na i wiejskich" rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności obszarach miejskich i W • ukierunkowaniu na aktywizację społeczno-gospodarczą oraz poprawę warunków życialokalnychspołeczności, • identyfikowaniu i realizowaniu z wykorzystaniem elementów oddolnego, integrującego aktywności wielu podmiotów .uJęClU wielosektorowym w oparciu o wspólną strategię zakładającym uspołecznieniewypracowaniakoncepcjii szczegółowychzałożeń oraz włączenie lokalnejspołecznościzarówno na etapie planowanią jak i realizacji, • przestrzeni do potrzeb wszystkichużytkowników), str. 86 86 z w ramach PI w lub w społecznych. Maksymalny poziom wsparcia projektów w zakresie kultury nie będzie przekraczać 2 mln euro kosztów kwalifikowanych. Priorytet Inwestycyjny 6c Ochrona, promocja i kulturowego i naturalnego realizuje projekty: • obejmujące wartości i ochronę zabytków lub ich zespołów wraz z otaczającym je kontekstem krajobrazowym, poprzez m.in. rehabilitacyjne i modernizacyjne nowych funkcji (usług turystyki lub kultury), przy możliwym jednoczesnym zachowaniu funkcji dotychczasowych, jak również wdrażanie nowych form zarządzania (tworzenie parków kulturowych), • ukierunkowane na podnoszenie jakości przestrzeni publicznej obejmujące realizację prac służących estetyzacji i podkreśleniu walorów kulturowych tej przestrzeni w ramach układów urbanistycznych i ruralistycznych wpisanych do rejestru zabytków, • umożliwiające bezpieczną eksploatację zasobów materialnego i dziedzictwa w w popularyzacji, inwentaryzacji i udostępniania zasobów z wykorzystaniem nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (w szczególności digitalizacja zasobów, tworzenie nowych • służące podniesieniu atrakcyjności walorów dziedzictwa naturalnego, o charakterze sieciowym, koordynowane samorząd województwa, V" .••..<"' •..AC efektem trwałej współpracy wielu podmiotów (w tym gospodarczych) oraz społecznej akceptacji, polegające na rozwoju infrastruktury turystycznej, w. tym infrastruktury żeglarskiej, szlaków rowerowych i kajakowych oraz turystycznych o charakterze regionalnym i ponadregionalnym. Wszystkie przedsięwzięcia w tym zakresie powinny przyczyniać się do uregulowania i na oraz poprawy środowiska naturalnego na tych obszarach. str. 87 Id: Wszystkie projekty w Priorytetu Inwestycyjnego z Planu zagospodarowania województwa pomorskiego. całkowita pojedynczego projektu w ramach Priorytetu Inwestycyjnego nie może przekroczyć 5 mIn euro. Trzeba też wspomnieć o tym, w ramach RPO przeznaczane będą środki na działania rewitalizacyjne, które również mogą obejmować inwestycje związane z ochroną dziedzictwa kulturowego. W celu otrzymania informacji na temat terminów naborów na poszczególne priorytety należy dotrzeć do odpowiednich dokumentów programowych PROGRAM OPERACYJNYINFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego największe znaczenie ma oś priorytetowa VIII - Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, w ramach której wskazano Priorytet inwestycyjny 6 - Zachowanie, ochroną promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego. Priorytet zakłada lepszą dostępność infrastruktury kultury i Y."'oJl •••""""', ••••• kulturowego oraz wzrost kompetencji kulturowych społeczeństwa jako elementów konkurencyjności gospodarki. Rezultatem interwencji będzie poprawa uczestnictwa w kulturze skutkująca wzrostem kulturowych oraz postaw kreatywnych, jako ważnych elementów konkurencyjności gospodarki. W ramach priorytetu inwestycyjnego wsparciem objęte będą kompleksowe zadania z ochroną i udostępnieniem, w turystycznym, zabytków oznaczeniu ogólnopolskimi światowym, w tym znajdujących się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO i liście obiektów uznanych przez Prezydenta RP za Poruniki Historii. Przewiduje się również realizację projektów dotyczących rozwoju zasobów kultury jako miejsc prezentacji dziedzictwa kulturowego, w tym poprzez poprawę standardów funkcjonowania instytucji kultury, rolę i w Wspierane kultury. GMINNY PROGRAM str. 88 Id: CF70 184C-DDF3-40B3-B004..A I C5DA4DF6FA. Podpisany Wsparciem objęte zostaną projekty infrastruktury małej skali, dla których 5 w projektów dotyczących dziedzictwa "''-''J''UJ. na próg ten wynosi 10 mln euro. Beneficjentamiw ramach priorytetu inwestycyjnegobędą instytucje kultury, archiwa państwowe, jednostki samorządu terytorialnego, szkoły i uczelnie artystyczne prowadzone inadzorowane przez Ministra Kultury i DziedzictwaNarodowego, kościołyi związki wyznaniowe, organizacjepozarządowe, podmioty zarządzające obiektami indywidualnie wpisanymi na Dziedzictwa UNESCO.Wsparcie będą mogły również partnerstwa projektowe uprawnionych beneficjentów Grupami docelowymiwsparcia będą użytkownicywspieranej infrastruktury, tj. mieszkańcy całej Polski oraz turyści (również zagraniczni). Infrastruktura ta zlokalizowana jest głównie na terenie miast wojewódzkich (i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie) oraz w mniejszym stopniu w miastach regionalnych i subregionalnych. Uwaga! Wskazane powyżej możliwości wsparcia finansowego mają charakter informacyjny. w celu znalezienia dokładnych szczegółów oraz odpowiedniej formy dofinansowania na określone zadania należy dotrzeć do dokumentów programowych oraz kryteriów przyznawania dotacji,ponieważ co roku mogą one ulegaćzmianom. 12. MISJA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY SOMONINO Gminny Program Opieki nad Zabytkami. dla Gminy . Somonino dokumentem długofalowym,zapisy w nim zawarte powinny być brane pod uwagę wszelkich działaniach związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego na terenie gminy. Konsekwentnarealizacja założeń Programu przyczyni się do poprawy jakości środowiska kulturowego, wzrostu nakładów finansowych na inwestycje związane z zabytkowymi w publicznej, jak i organizacji pozarządowych), szerszej promocji gminy GMINNY str. 89 Id: CF70 I 84C-DDF3-40B3-B004-A J C5DA4DF6FA. Podpisany l a także do wzrostu świadomości W sporządzanych co cztery lata aktualizacjachProgramu powinny znajdować odniesienia do uaktualnionych zapisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego, zawartych w innych dokumentach strategicznych gminy, zwrócić należy uwagę na wyszczególnienie obowiązujących w danym momencie aktów prawnych. Gminny Program Opieki nad Zabytkami kładzie nacisk na wykorzystanie istniejących źródeł finansowania inwestycji związanych z opieką nad intensywne działania w obszarach najbardziej atrakcyjnych historycznie, promocję dziedzictwa kulturowego wypracowanie odpowiednich schematów współpracy administracjisamorządowejz właścicielamiobiektówzabytkowych. Gminny Program Opieki nad Zabytkami stanowić oeozre pomocne w gminnej w i dziedzictwa kulturowego, prowadzonej w sposób uporządkowany i długoterminowy. Wszystkiete elementyprzyczynią się do postrzegania gminy Somonino,jako przyjaznej turystom i inwestorom, dumnej swoich walorów zabytkowych oraz dbającej o własne dziedzictwokulturowe i historyczne. str. 90 Id: CF70 l 84C-DDF3-40B3-B004-A IC5DA4DF6FA. Podpisany Strona 90 WYKAZ OBIEKTÓW Z LP. MIEJSCOWOŚĆ 1 Borez 2 W 7"'<':'''<>' 2 Borez 3 dworsko-parkowym z dz. 1/107 3 4 Borez 5 Borez 6 Borez 2/4 7 Borez 8 Borez 9 Chyl owa Huta 11 iertowo 12 iertowo 43 13 iertowo 44 cmentarz d.ewangelicki, 14 Egiertowo 115 str. 91 Id: CF70184C-DDF3-40B3-B004-Al C5DA4DF6FA. Podpisany 91 Św.i Wszystkich Świętych/dz. 3 20 Coręczvno Kasztelańska 59 budynek mieszkalny Goręczyno Kasztelańska 60 plebanii, murowany, dz, 4 budynek gospodarczy przy Goręczyne Kasztelańska 60 plebanii, drew. ! dz. 4 23 Coręczyno K;l~7tpl"lń"krl._, 60 plebania, dz. 4 24 Coręcz y 1lU Kasztelańska 66 szkoła 25 GVlęl..Lyne Kasztelańska 68 budynek gospodarczv 62 26 Goręczyno budynek mieszkalny,dz.5 /2 (d.64) 27 Coręczvno K asztelańska kapliczka przydrożna rkościelm Ta I;;LLyl: katolicki, dz. 3, dz. 2 cmentarz parafialny, katolicki, 29 Coręczyno Topolowa dZ.1 l 30 i Hepowo Długa 1 leśniczówka Hopowo Długa 1 budynek bUbP 32 Hepowe Długa 1 budynek gospodarczy 33 Hopowo Kościelna 3 budynek mieszkalny 34 Hopowo Kościelna 5 plebania, dz. 253 budynek gospodarczy 35 Hopowo Kościelna 5 plebanii, dz. 204 kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki kościół 36 Hopowo Kościelna 9 parafialny p.w. Nawiedzenia Marii Panny wraz z działka 205 37 Hopowo I Kościerska 1 budynek mieszkalny 38 Hopowo Św.Floriana 1 szkol", 39 Hopowo Św.Floriana n budynek 1 arczy budynek mieszkalny, 40 Hopowo Św.Floriana 5 210/3 41 Hepowo Św.Floriana 8 budynek mieszkalny 42 Hopowo Św.Floriana 19 budynek mieszkalny 43 Hopowo Św.Floriana 22 budynek mieszkalny 44 Hopowo Św.Floriana 23 budynek mieszkalny 45 Hopowo Św.Floriana dawna kuźnia, dz, 194/3 46 Hopowo krzyż I licki 211/2 cmentarz parafialny f katolicki, 48 Hopowo dz. 48/1 str. 92 Id: Kamela 4 szkoła Kamela 6 budynek mieszkalny ~ Kamela 7 budynek mieszkalny 52 Kamela 9 budynek mieszkalny 53 Kamela 12 budynek mieszkalny 54 Kamela 16 obora 55 Kamela 19 budynek mieszkalny cmentarz d. ewangelicki, dz, 56 Kamela 150 57 Kaplica 6 budynek mieszkalny 58 Kaplica 11 budynek gospodarczy 59 Kaplica 11 budynek ,kiłlny cmentarz d.ewangelicki, dz, 61 Kaplica 136 budynek mieszkalrr 62 Ostrzyce Droga Kaszubska 9 szkoła dz.137/5 63 Ostrzyce Droga Kaszubska 17 budynek .: ,kql budynek gospód dz, 64 Ostrzyce Droga Kaszubska 17 134/5 65 Ostrzyce Droga Kaszubska iynek ;zkalnv " 66 Ostrzyce Droga Kaszubska 25b mieszkalny 67 Ostrzyce Piaskowa 1 budynek gospodarczy budynek .:. rk;'41 d. 68 Piotrowo 1 szkoła dz, 31 69 Piotrowo 1 budynek gospodarczv 70 Piotrowo 2 budynek mieszkalny 71 Piotrowo 4 budynek •.... .;,..."">]cqlny, dz. 66/3 72 Piotrowo 5 budynek mieszkalnv 73 Piotrowo 12 budynek gospC'u;arczy ~ Piotrowo cmentarz d.ewangelicki, dz. 18 00 Połęczyno 8 stodoła 76 Połęczyno 17 budynek ~kalI1Y 77 Połęczyno 24 budynek mieszkalny kośdóUilialny p.w. Św. Andrzeja Boboli wraz z terenem przykościelnym położonym na działce o nr 78 Połęczyno 29 ewidencyjnym 185 oraz kamiennym murem zachowanym wzdłuż granicy pd. działki; dz. 185 llLdlL ci rangelicki, 79 Połęczyno 101 Ramleje rozstaje dróg; wśród pól ~ str. 93 Id: CF70l 84C-DDF3-40B3-B004-A l C5DA4DF6FA. Podpisany 81 Ramleje 10 budynek gosnoaarczy Ramleje 10 budynek mieszka111y i} Ramleje 57 budynek mieszkalny 84 Ramleje kanliczka przydrożna 85 Rąty I 4 budynek mieszkalny 86 Rąty 5 budynek mieszkalny 87 Rąty 6 kuźnia 88 Rąty 36 budynek mieszkalny cmentarz d. ewangelicki, dz, 89 Rąty 85, dz, 86 <;;.7Koł::! Środowisk 90 Rybaki 18 Dom Si:11uOpOmocvSpl .]- .u::~j cmentarz d.ewangelicki, dz, 91 Rybaki 109/1 92 Sławki 2 dWuIL.t!L PKP/dz. 475 93 Sławki 5 budynek mieszkalny 94 Somonino Ceynowy 29 budynek mieszkalny 95 Somoruno Dworcowa 8 dworzec PKP, dz. 174/9 96 Somoruno K :'lc;;zfelFlńsKa 4 budynek gospodarczy 97 Somonino Kasztelańska 4 budynek gospodarczy 98 Somonino os. Pod Lasem 21 budy_!lę_~mieszkalny cmentarz d.ewangelicki, dz, 99 Somoruno :tusławy 427,dz.428 100 Starkowa Huta 13 szkoła 101 Starkowa Huta 15 budynek mieszkalny 102 Starkowa Huta 16 budynek mieszkalny 103 Starkowa Huta 17 budynek gospodarczy 104 Starkowa Huta 17 budynek mieszkalny 105 Starkowa Huta cmentarz d.ew, .1jC'ki .dz.92 106 Starkowa Huta ogrodzenie cmentarza -w dworsko- z folwarkiem (dwór;zabudowania 107 Wyczechowo 29 gospodarcze: ~ylt l chlewnia;park),cz. 3044/4,42/2,43/3,43/2,44/4 park podworski krajobrazowy .1,.. lworsko- 108 Wyczechowo - °r parkowym, cz, dz, 44/5, 3044/4 budynek administracyjny 109 Wyczechowo 40 majątku w .1. O 'LL.CU dwu! Z folwarkiem/a z 44/5 111 Wyczechowo d. chlewnia - w zespole str. 94 Id: WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH WPISANYCH DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW L.P. ~iejscolVośĆ Nr stan. Rodzaj stanowiska nr ob, AZP; nr st, 1 BORCZ 1 ZNALh/.I:--'KtLUŹNE 1340;48; C~ENTARZYSKO CMENTARZYSKOKUI{HANOWE; CMENT, ,",:,y'SKU SKRZYNKOWYCH; 2 BORCZ 2 CMENTARZYSKO .13~40:51· 3 BORCZ 3 OSADA 1340;498; 4· BORCZ 4 ŚLADOC;ADNICTWA 1 ~-40:1:f1): C1vlENTARZYSKOL7!{UI)VW a/1340,b/13- 5 BORCZ 5 SKRZYNKOWYCH ·40;a/47,b/52; 6 BORCZ 7 BORC? 7 oc;ADA 13-40;31, 8 BORCZ 8 OSADA 13-40:32: BORCZ 9 OSADA 1340;33; BORCZ 10 SKARB? 13-40;46; BORCZ 11 L71{lJl J:/.ISKO? . 1341;1, 12 BORCZ 12 ZNALH/lSK LUŹNE 13-41 :22: BORCZ 13 ŚLADOSADNICTWA 14,40:n6' BORCZ 14 ŚLADOSADNICTWA 14-40;67; BORCZ 15 ŚLADOSAuNlcrWA 1d..A.O·f1R· 16 RORC7 16 $r..ADOSADNICTWA 144fl:nQ· 17 BORCZ 17 ŚLADOSADNICTWA 1440;70; 18 BORCZ 18 ŚLADOSADNICTWA 1440;71; 19 BORCZ 19 i ŚLADOSADNICTWA 14-40;72; 20·. BORCZ 20 ŚLADOSADNICTWA 14-40;73; 21 BORCZ 21 ŚLADOSADNICTWA 1440;74; 22 BORCZ 22 ŚLADOSADNICTWA 13-41;18; 23 BORCZ 23 ŚLADOSADNICTWA 13-41;19; PUNKTOSADNICZY;ŚLAD 24 BORCZ 24 OSADNICTWA .13-41;20; 25 BORCZ 2 ŚLADOSADNICTWA 13-41;21. ~-4-4----~--~--~ 26 BORCZ 2 ŚLADOSADNICTWA 13-41;66; ~-27-+-B-O-R-CZ~---+-----'-2 ŚLADOSADNICTWA 13-41;67; _RR_CC_ZZ· ~~ __ -2-8+~ŚL-A-D-O~S~A-D-N-I-CTW---A------_4-13_4_1=;9=;29 ŚLADOSADNICTWA 13-41;9; ~ RCZ 30· ŚLADOSADNICTWA 13-42;11; ŚLADOSADNICTWA;ŚLAD 31 BORCZ 31 OSADNIC:_I~A 1341;12; 32 BORC? 32 ŚLADOSADNICTWA 13-41;13; 33 BORCZ 33 PUNKT OSADNICZY 13-41;14; 34 BORCZ 34 ŚLADOSADNICTWA 13-41;15; 35 BORCZ 35 ŚLADOSADNICTWA 13-45;16; str. 95 Id: 36 BORCZ PUNKT OSADNICZY CMENTARZYSKO GROBÓW 38 EGlERTOWO 39 EGlERTOWO 40 EGlERTOWO EGIERTOWO 51 EGIERTOWO 52 EGIERTOWO 53 EGlERTOWO EGIERTOWO 56 EGIERTOWO 57 EGIERTOWO 58 EGlERTOWO 60 RYBAKI 61 RYBAKI 73 RYBAKI 74 RYBAKI 75 RYBAKI 76 RYBAKI str. 96 Id: RYBAKI 83 RYBAKI 84 RYBAKI 85 RYBAKI 14-39;179; 86 RYBAKI 14-39;180; 93 GORĘCZYNO 95 GORĘCZYNO 96 GORĘCZYNO PUNKT OSADNICZY; PUNKT 105 GORĘCZYNO OSADNICZY 106· GORĘCZYNO ŚLAD OSADNICTWA; OSADA ŚLAD OSADNICTWA; ŚLAD 107 GORĘCZYNO OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA; ŚLAD OSADNICTWA OSADNK'TWA; OSADA? str.97 PUNKT PUNKT 24 OSADNICZY 25 ŚLADOSADNICTWA ŚLADOSADNICTWA;OSADA?; GORĘCZYNO 26 ŚLADOSADNICTWA PUNKTOSADNICZY;PUNKT 116 GORĘCZYNO 27 OSADNICZY 117 GORĘCZYNO OSADNICTWA; 118 GORĘCZYNO OSADNICTWA; OSADNICTWA; 119 GORĘCZYNO OSADNICTWA 20 GORĘCZYNO 31 PUNKTOSADNICZY ŚLADOSADNICTWA; 32 OSADNICTWA 129 HOPOWO 130 HOPOWO 131 HOPOWO 151 KAMELA 14-40;86; GMINNY PROGRAM str. 98 Id: ŚLAD OSADNICTWA; ŚLAD OSADA; ZNALEZISKO 2 ZNALEZISKO LUŹNE; OSADA 14-40;40; 14-39;200; ŚLAD OSADNICTWA 14-39;201; ŚLAD OSADNICTWA; ŚLAD 5 OSADNICTWA SADNICTWA OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY PUNKT OSADNICZY; PUNKT 166 KAPLICA OSADNICZY 1540;3; 167 KAPLICA 168 KAPLICA 169 KAPLICA 170 OSTRZYCE 171 OSTRZYCE OSADNICTWA; ŚLAD 187 OSTRZYCE 18 OSADNICTWA; OSADA? 13-39;108; ŚLAD OSADNICTW A; ŚLAD 188 OSTRZYCE 19 OSADNICTWA 13-39;109; ŚLAD OSADNICTWA; CMENTARZYSKO?; OSADA; 189 190 OSTRZYCE 13-39;111; 191. OSTRZYCE 13-39;112; GMINNY PROGRAM str. 99 Id: 194 OSTRZYCE 195 OSTRZYCE 196 OSTRZYCE 197 OSTRZYCE 198 POŁĘCZYNO 199 POŁĘCZYNO 200. POŁĘCZYNO str. 100 15-40;29; CMENTARZYSKO; ŚLAD OSADNICTWA 13-39;97; ŚLAD OSADNICf\.'\TA; ŚLAD OSADNICTWA; ŚLAD 2 ""'J""Ul 13-39;98; RĄTY PUNKTOSADNIC2Y; ŚLAD 11 OSADNICTWA 12 PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA; PUNKT 13 OSADNICZY str. 101 Id: CF70l 84C-DDF3-40B3-B004-A1 C5DA4DF6FA. Podpisany 261 RĄTY RĄTY 263 RĄTY 264 RĄTY 265 RĄTY SŁAWKI 286 SŁAWKI 287 SŁAWKI 288 SŁAWKI SŁAWKI SŁAWKI 291 SŁAWKI 292 SŁAWKI 293 SŁAWKI 294 SŁAWKI 295 SŁAWKI 296 SŁAWKI SŁAWKI GMINi'>.TYPROGRAM str. 102 304 SŁAWKI 305 SŁAWKI 306 SŁAWKI 310 SŁAWKI SKRZYNKOWYCH; STANOWISKA 311 SOMONINO 1 NIE 31 SOMONINO 2 CMENTARZYSKO 313 SOMONINO 3 PUNKT OSADNICZY 314 SOMONINO 315 SOMONINO STARKOWA 316 HUTA 6 PUNKT OSADNICZY 7 ŚLAD OSADNICTWA STARKOWA 323 HUTA STARKOWA HUTA STARKOWA 326 HUTA 11 PUNKT OSADNICZY 14-39;191; STARKOWA 327 HUTA 12· ŚLAD OSADNICTWA 14-39;192; STARKOWA ŚLAD OSADNICTWA 14-39;194; str. 103 Id: STARKOWA 330 HUTA 15 STARKOWA HUTA 16 STARKOWA 332 HUTA 17 PUNKT STARKOWA 333 HUTA 18 PUNKTOSADNIClY STARKOWA 334 HUTA 14-39;199; STARKOWA 335 HUTA STARKOWA 336 HUTA STARKOWA STARKOWA 338·. HUTA 14-40;33; STARKOWA 339 HUTA 14-40;34; STARKOWA 340 HUTA STARKOWA 341 HUTA STARKOWA 342 HUTA STARKOWA 343 CMENT ARlYSKO GROBÓW 6 SKRZYNKOWYCH ŚLAD OSADNICTW A; OSADA; PUNKT OSADNICZY;.OSADA CMENTARZYSKO; CMENTARZYSKO; CMENTARZYSKO; ZNALEZISKO LUŹNE; 357 PIOTROWO 2. ZNALEZISKO LUŹNE GMINNY PROGRAM str. 104 Id: 104