Marek Andrzej Halter Jezioro Drawsko Charakterystyka
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MAREK ANDRZEJ HALTER JEZIORO DRAWSKO CHARAKTERYSTYKA LOCYJNA DLA ŻEGLARZY Warszawa 2016 JEZIORO DRAWSKO (wg. www.zpkwz.pl) 2 Jezioro Drawsko1 Powierzchnia 1781,5 ha Głębokość maksymalna 83 m Głębokość średnia 18,6 m Długość maksymalna 12610 m Szerokość maksymalna 3900 m Długość linii brzegowej 74350 m Rozwinięcie linii brzegowej 4,97 Jezioro Żerdno (Srebrne) Powierzchnia 205 ha Głębokość maksymalna 36,5 m Głębokość średnia 15,5m Długość maksymalna 3090 m Szerokość maksymalna 990 m Długość linii brzegowej 7250 m Rozwinięcia linii brzegowej 1,43 Jezioro Drawsko jest największym polodowcowym akwenem w Europie mającym jednocześnie tak bogatą linię brzegową i urozmaicenie misy dennej. Leży na Pojezierzu Drawskim w południowej części Drawskiego Parku Krajobrazowego w odległości 80 km od pobrzeża Bałtyku i 65 km na południe od Koszalina. Na Pojezierzu Drawskim skupione jest ponad 250 jezior o powierzchni powyżej 1 ha usytuowanych w środkowej części Pojezierza Zachodniopomorskiego. Zajmuje ono blisko 30 proc. powierzchni całego dorzecza rzeki Drawy, wynoszącego 3296 km kwadratowych. Od wschodu graniczy z Pojezierzem Szczecineckim, od południa z Pojezierzem Wałeckim, a od zachodu z Pojezierzem Ińskim. Północny fragment Pojezierza Drawskiego został wydzielony jako Drawski Park Krajobrazowy. 1 Dane wg. Jańczak J., Atlas Jezior Polski,. Poznań 1996-1999. 3 1. DRAWSKI PARK KRAJOBRAZOWY Mapa 2. Drawski Park Krajobrazowy (wg www.pojezierze–drawskie.pl) Przez Drawski Park Krajobrazowy o powierzchni 41 tys. ha otoczony otuliną dodatkowo mającą 22 tys. ha przepływa rzeka Drawa w swoim początkowym, liczącym 35 km biegu. Łącznie ma długość 185,9 km. Jej początkiem jest Dolina Pięciu Jezior w pobliżu Połczyna Zdroju. Na 15,2 km swego biegu wpada do jeziora Żerdno, a następnie, przepływając pod mostem w Starym Drawsku, do jeziora Drawsko, z którego wypływa w zachodniej części Zatoki Rzepowskiej. Łącznie przepływa przez 19 jezior. Jest jednym z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce i Europie. Miejscami ma charakter górski. Swój bieg kończy w Noteci, na 177 km jej biegu tej rzeki w pobliżu miasta Krzyż. Najstarsze wzmianki historyczne o Drawie pochodzą z XIII w. Wtedy już wzdłuż niej prowadził znad morza handlowy szlak solny i prawdopodobnie jedna z odnóg szlaku bursztynowego. Nazwa rzeki wywodzi się od starosłowiańskiego słowa „drzeć” (rzeczownik rodzaju żeńskiego) oznaczającego rzekę o rwącym (drącym) nurcie. Na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego jest siedem rezerwatów, ponad 300 pomników przyrody, a także wiele obiektów należących do dziedzictwa kultury naszego kraju. Park objął łącznie 77 jezior stanowiących blisko 9 proc. jego powierzchni. Wszystkie jeziora powstały w nieckach 4 polodowcowych w okresie ostatniego zlodowacenia, zwanego bałtyckim, 10 12 tys. lat p.n.e. Zdecydowana większość jezior jest oddzielona od siebie dość wysokimi wododziałami utworzonymi przez morenowe wzgórza, wypiętrzone w stosunku do lustra wody nawet o 50 m. Mapa 3. Położenie Drawskiego Parku Krajobrazowego KLIMAT REGIONU Klimat Drawskiego Parku Krajobrazowego odznacza się dość silnym wpływem Bałtyku. Sąsiedztwo morza sprawia, że zimy są tu nieco cieplejsze, a lata nieco chłodniejsze niż w pozostałej części kraju. Duża wysokość względna powoduje obniżenie wartości temperatur w regionie. Silny wpływ na średnią temperaturę ma także zróżnicowanie wysokości terenu i duża liczba zbiorników wodnych. Mimo stosunkowo małego obszaru teren Parku charakteryzuje się nierównomiernością opadów, szczególnie w sezonie letnim. Na północno-zachodnie zbocza wzgórz morenowych spada najwięcej wody, zbocza południowo-wschodnie natomiast są nieco bardziej osłonięte przed deszczonośnymi wiatrami zachodnimi i opady są tu znacznie mniejsze. Całe Pojezierze Drawskie odznacza się dużą wilgotnością względną powietrza, przy czym tereny położone w dolinach i w pobliżu dużych jezior są oczywiście bardziej „mokre”. W DPK przeważają wiatry zachodnie, dominujące w okresach letnim i jesiennym. Najmniejsze zachmurzenie i równocześnie największa liczba dni pogodnych występuje w maju, w czerwcu oraz we wrześniu. Klimat jeziora Drawsko i jego okolicy znajdującej się po południowej stronie wysokiego wododziału, ułożonego równoleżnikowo w odległości 10 km od środka jeziora, charakteryzuje się niską amplitudą wahań temperatury, opóźnioną wiosną, długą i ciepłą jesienią, długotrwałymi okresami suszy wiosennej, przewagą wiatrów z północno-zachodniej ćwiartki. Najmniej opadów notuje się tu w maju, a najwięcej w lipcu. Średnia temperatura w okresie od maja do września wynosi 15,20C, przy czym najwyższa, dochodząca do 170C, pojawia się w lipcu i w sierpniu. Bioklimat panujący wokół jeziora ma wysokie walory lecznicze o charakterze oddziaływania ogólnoustrojowego wszystkich czynników środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem aerozoli dostarczanych przez wiatry z rejonu nadmorskiego. Jest on szczególnie skuteczny przy zapobieganiu i leczeniu schorzeń układu krążenia, chorób serca i miażdżycy. Stymuluje wzrost wytrzymałości organizmu oraz sprawność układu krwionośnego, działa hartująco. Specyfika klimatu, ukształtowanie terenów i szczególne gleby, rzutują także na jakość produkcji rolno-spożywczej regionu. Słynne miody drahimskie, będące bardzo ważnym specyfikiem w apiterapii, i wędzona sielawa trafiły na listę certyfikowanych Produktów Tradycyjnych UE. 5 2. ZIEMIA CZAPLINECKA Ziemia czaplinecka zajmuje południową część Drawskiego Parku Krajobrazowego. Od północy i zachodu zaznacza ją dział wodny I rzędu, który w najwyższym miejscu wznosi się na 223 m n.p.m., co daje przewyższenie nawet 100 m nad poziom jeziora Drawsko (odległego zaledwie o 10 km na południe). Ze względu na specyficzne ukształtowanie terenu i osłonięcie przez wododział od zimnych wiatrów wiejących od północy zaraz po ustąpieniu lodowca tereny te zostały zagospodarowane w wieloraki sposób przez ludzi pierwotnych. Na licznych wzgórzach otoczonych mokradłami powstawały we wszystkich epokach przedhistorycznych siedliska i obronne osady. Obecnie można trafić na ich ślady datowane na VII w. Nad wodami jeziora Drawsko i w jego najbliższej okolicy istniało siedem grodzisk i 20 osad. Centrum tego zespołu stanowiło grodzisko w okolicy Drahimia. Opisane zostało w XII w. za czasów Bolesława Krzywoustego przez Ottona z Bambergu zwanego Bawarczykiem jako siedziba słowiańskiego plemienia Drawian (Thafnezi). Już w czasach historycznych ziemie te od pierwszych Piastów zawsze należały do Wielkopolski i stanowiły najdalej na północ wysunięty jej skrawek. Od zawsze też były terenami strategicznymi, o które toczono spory i walki, ponieważ leżały na skrzyżowaniu szlaków handlowych. Znajdowały się w bezpośrednim kręgu zainteresowania rządzących: Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, a także władców Brandenburgii. Tu mieli swe siedziby templariusze i joannici. Tędy na tereny polskie w 1655 r. wchodzili Szwedzi, a później zimą 1657/8 r Stefan Czarniecki „…od Poznania…” ich wypędzał. Historia ubiegłego stulecia także usytuowała ziemię czaplinecką między obszarami zmilitaryzowanymi, jakimi są Poligon Drawski i Borne Sulinowo, odległymi zaledwie o 20 – 25 km. Wyznaczyła jej również jedno z głównych miejsc w umocnieniach Wału Pomorskiego w czasie II wojny światowej. Najnowsza historia ziemi czaplineckiej jest wzbogacona o kilkakrotne pobyty największego Polaka w historii dziejów ks. Karola Wojtyły, który pływał kajakiem po tych jeziorach i Drawie. Dla upamiętnienia tych faktów utworzono Szlak Kajakowy im. Karola Wojtyły. Ziemia czaplinecka – wyposażona w wyjątkowe naturalne walory, bogata w historię wielką i małą, obrosła od wieków w legendy, uzupełnione nowszymi, przyniesionymi przez osadników – jest wspaniałym terenem dla turystyki, wypoczynku i rehabilitacji zdrowotnej. Może też stanowić niepowtarzalny poligon do badań naukowych o bardzo szerokim zakresie tematycznym. CZAPLINEK Stolicą ziemi czaplineckiej jest miasto Czaplinek, jedno z największych Pojezierza Drawskiego, leżące nad jeziorami Drawsko i Czaplino i liczące obecnie ponad 7200 mieszkańców. Tu znajduje się siedziba Urzędu Miasta i Gminy Czaplinek. Leży na skrzyżowaniu dróg krajowych. Ma regionalne połączenie kolejowe. Odgrywa ważna rolę w organizacji turystyki, rekreacji i sportów wodnych. Najstarsze udokumentowane ślady osadnictwa na terenach i w najbliższej okolicy Czaplinka sięgają 2500 lat. Na początku naszej ery byli tu Goci, później Słowianie. Według wszelkiego prawdopodobieństwa od VII w. na wzgórzu Kazimierzowskim istniał drewniany gród słowiański. Budowla ta strzegła osady rybacko-targowej i przejścia między jeziorami Drawsko i Czaplino. Od czasów Bolesława Krzywoustego (1107 r.) osada stanowiła północną rubież Wielkopolski, graniczącą w tym miejscu z Pomorzem. Po przejęciu grodu przez templariuszy w 1286 r. w tym miejscu powstała niewielka drewniana warownia, otrzymując nazwę Tempelburg. Po kasacie zakonu templariuszy w 1312 r. przeszła w ręce joannitów. Około roku 1334 miejscowość uzyskała prawa miejskie. W latach 1360 – 1366 zbudowali oni zamek w Drahimiu, który przejął funkcje obronne drewnianej warowni w Czaplinku. Na jej miejscu powstał kościół p.w. Świętej Trójcy (XIV w). 6 Zagarnięty przejściowo przez Brandenburgię Czaplinek został odkupiony przez Kazimierza Wielkiego w 1368 r. Z powodu antypolskiej polityki prowadzonej przez posiadaczy zamku Władysław Jagiełło zaatakował i zdobył zamek w Drahimiu w 1407 r. i utworzył w nim starostwo drahimskie. Przez cały czas istnienia zamku Czaplinek pozostawał w cieniu Drahimia, pełniąc w