29 Mars O9.Pmd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Intervista Agim Sulaj:Mençuria e plakut dhe loja e fëmijës Bibliotekë Dokumente të reja mbi masakrën e Çamërisë E diel, 29 mars 2009 Redaktore përgjegjëse: Admirina PEÇI [email protected] At Zef Pllumi Zbulohet “Saga e fmijnisë” Dorëshkrimi i fundit... NGA ADMIRINA PEÇI Skicat e rralla Veshja shqiptare në studimet e Franc Nopçës ë një fletore me kuadrata, me kapakë të kaltër, jetova, rrethanat e ndryshme të globit toksor e të jetes sime, NGA DR. SC. FLAMUR DOLI me kaligrafi të qartë e të bukur, gjenden më suellën at fat ose at fatkeqsi – thuej ti si të duesh – që un shënimet e fundit që At Zef Pllumi la para se të jetojshem realisht si epoken e gurit, ashtu qytetnimet par- Fotografi të ikte nga kjo jetë. Është një dorëshkrim i akristjane, kohët klasike, epoken Mesjetare e, po, shekullin rrallë, me rrëfime fantastike që ai e ka quaj- e njizetë. Por nuk jam i knaqun nga të gjitha kto. Un kam Petro Dhimitri, si i fiksoi momentet historike Ntur “Saga e fmijnisë”. Një rrëfim që na përligj një shprehi aspirue gjithmon nji epokë tjeter t’ardhme për krejt njerz- të veçantë të pader Zefit, i cili shkruan në fletën e parë të imin. Do të vijë ndonjiherë ajo? Un besoj”. Dorëshkrimi që NGA QERIM VRIONI dorëshkrimit: “Unë që jetova shumë shekuj...” Po si mund po flasim, e për të cilin fare pak njerëz ishin në dijeni tash- të jetonte ai në shumë shekuj? Ja çfarë shkruan në hyrje të më është bërë gati për botim dhe do të bjerë në duart e lex- Kujtime këtij dorëshkrimi: “Lexuesi e kupton mirë se un nuk jetova uesve pas pak ditësh ... as nji shekull të vetem. Vendi në të cilin linda, ngjarjet që Të punoje me Viktor Gjikën… Në faqen 2 NGA ALEKSANDER PEÇI II- ZBULIMI E diel, 29 Mars 2009 Studiuesja Ledi Shamku Shkreli ka bërë gati për botim dorëshkrimin e fundit të atit Rrëfimet e françeskan Zef Pllumi. Fletorja me kapakë të kaltër ishte ndër objektet që ai mbajti në duar deri në fund të jetës së tij. Nuk donte ta botonte sa ishte gjallë, madje nuk mbërriti ta përfun- Fëmijërisë donte atë dorëshkrim...Po cila është historia e këtij dorëshkrimi dhe çfarë shkruhet në ato fletë me kaligrafinë e veçantë të At Zef Pllumit? Në këtë intervistë Ledi Shamku Shkreli zbulon shumë detaje... At Zef Pllumi duke i lexuar “Sagën e fmijnisë” studiueses Ledi Shamku ADMIRINA PEÇI ë një fletore me kuadrata, me kapakë të kaltër, me kaligrafi At Zef Pllumi të qartë e të bukur, gjenden shënimet e fundit që At Zef Pl lumi la para se të ikte nga kjo Njetë. Është një dorëshkrim i rrallë, me rrëfime fantastike që ai e ka quajtur “Saga Dorëshkrimi i fundit... e fmijnisë”. Një rrëfim që na përligj një shprehi të veçantë të pader Zefit, i cili shk- ruan në fletën e parë të dorëshkrimit: “Unë që jetova shumë shekuj...” Po si mund të je- tonte ai në shumë shekuj? Ja çfarë shkruan në hyrje të këtij dorëshkrimi: “Lexuesi e kupton mirë se un nuk jetova as nji shekull “Saga e fmijnisë” të vetem. Vendi në të cilin linda, ngjarjet që jetova, rrethanat e ndryshme të globit tok- shkrimtar thuejse e ka mbyllë karrierën e të vërshojë mes nesh, ashtu siç veproi edhe nuk na prek vetëm shqisën e të dëgjuarit, sor e të jetes sime, më suellën at fat ose at vet n’moshën gjashtëdhetepesë vjeç, e un e tek “Rrno për me tregue” apo “Françeskanët por shumë më tepër se kaq. Padër Zefi ësh- fatkeqsi – thuej ti si të duesh – që un të je- hapa nj’atëherë”. Duke u kthyer te ky bot- e mëdhaj”. Pa të tillë ndërmjetësa do ishim të gjyshi, stërgjyshi, katragjyshi i mbërthy- tojshem realisht si epoken e gurit, ashtu im, “Saga e fmijnisë”, po shpjegoj sh- vërtet të vorfën në vetëdijen tonë kombëtare, er në kodin tonë gjenetik. Ai na e sjell atë qytetnimet parakristjane, kohët klasike, kurtimisht verbin “saga”. Kjo fjalë është një pasi mes nesh dhe kësaj vetëdije janë nga viti Njëmijë drejt e në vitin Dymijë. epoken Mesjetare e, po, shekullin e njizetë. huazim ndërkombëtar prej gjuhëve nordike, ndërkallë vijimisht shumë ndeshtrasha, të Kështu, me nji t’kërcitun gishtash! Por nuk jam i knaqun nga të gjitha kto. Un dhe përgjithësisht don të thotë “tregim”, por cilat na i kanë shprishë kodet e brendshme Si ju ra në dorë ky dorëshkrim? kam aspirue gjithmon nji epokë tjeter është përdorë rëndom si sinonim i fjalës të komunikimit. Flasim në thelb të njëjtën Për hir të së vërtetës ky shkrim, shumë t’ardhme për krejt njerzimin. Do të vijë legjendë. Në një kuptim më të saktë, quhen gjuhë me të parët tanë, ndoshta dhe të nje- më përpara se në dorë, më ra në vesh, ma ndonjiherë ajo? Un besoj”. Dorëshkrimi që kallëzimet në prozë, të cilat i takojnë traditës jtat fjalë, por nuk mbërrijmë dot të kupto- pat thënë padër Zefi vetë. Kisha nevojë po flasim, e për të cilin fare pak njerëz ish- gojore dhe përbëjnë pjesën më të hershme hemi; atëherë ndërmjetësì të tilla, sikundër shpesh e më shpesh ta takoja atë njeri, po in në dijeni tashmë është bërë gati për bot- të epikës skandinave. janë shkrimet e padër Zefit, na ndihmojnë nuk di ta ndaj mirë (e mbase as nuk mund im dhe do të bjerë në duart e lexuesve pas Pas këtij sqarimi, besoj se mund të rroket ta rekuperojmë përmasën trashendentale të të ndahet) nëse kjo shtysë më vinte prejse pak ditësh me rastin e ditëlindjes së pader e plotë kuptimësia e titullit, pra edhe bren- vetëdijes sonë e të arnojmë sa mundemi atë merrem me albanologji, apo ngaqë ky frat i Zefit me 7 prill. Jo se data 7 prilli ishte dia e krejt veprës. Ndonëse në vështrim të që Pashko Gjeçi e pat quajtur “pëlhura e shtyrë në moshë dinte mirë me fashitë ditëlindja e tij e vërtetë. Në fakt ajo datë ka parë ky libër ngjan si një tregim thjesht au- pamort”, e cila nuk është gjë tjetër përveçse kërkesat e mendjes e të shpirtit. Kishte një histori të veçantë, histori, të cilën bash- tobiografik, në të vërtetë padër Zefi nuk e thurja e së tashmes me të shkuarën. E që pothuajse për çdo dilemë nga një përgjigje kë me shumë detaje e rrëfime interesante sjell veten aspak si personazhin kryesor të përbën atë truall të lëvizshëm mbi të cilin të atillë që vështirë se gjendet sot tjetërkund. rreth “Sagës...” do të na i rrëfejë studiuesja këtyre fletëve. Vendi që i ka caktuar vetes duhet të ndërtojmë të nesërmen tonë. Kështu, një nga këto herë kur po prisja me dhe mikesha e pader Zefit, Ledi Shamku Sh- në këto radhë është pakashumë si vendi që Kështu, me fjalë të tjera ky botim vjen marrë shpjegim prej tij për do kuptime të kreli, e cila i ka përfunduar tashmë gatitjet ka rapsodi teksa, i ulur përballë nesh, na edhe si një dokument, përveçse si një vepër rralla fjalësh arbënore, ai befas ndërroi për botimin e këtij dorëshkrimi. kallëzon gojëdhana e ndodhì të motmotit. letrare, i kundërt, ndonëse me të njejtin temë e tha: “O varza jeme, a po m’merr vesht “Saga e Fmijnisë”, dorëshkrimi i fun- Njëlloj si lahutari, edhe padër Zefi zgjedh të drejtim, me filmin pa zë. Këtu kemi të bëjmë se për nji kto që po m’pvetë jam tue shkrue dit që na la At Zef Pllumi është gati për shërbejë si shtegu që e mundëson historinë me filmin pa figurë, veçse me një zë i cili nji monografi; e due me e quejtë Saga e fm- botim. Ç’mund të na zbuloni nga ky ijnisë. Ashtë saga e nji shkreliani, se ti e din dorëshkrim? që un jam Shkrelian, e? Po, n’mujtsha me e Është dorëshkrimi i mbramë që Askush më natyrshëm se padër Zefi nuk fliste me të krye, nuk kam dishirë me e botue në gjall- trashëgojmë prej At Zef Pllumit, dhe pikër- meni teme”. Atypari nuk e kuptova fort isht se i tillë, ndoshta na mundëson më fort njejtin seriozitet e preokupacion si për drangojt e për ç’lidhje kishte fminija e padër Zefit me kup- të kuptojmë thelbin e përbashkët të gjithë timet e fjalëve për mua t’errëta, por biseda korpusit letrar të tij. Them korpusit, pasi kulçedrat ashtu edhe për internetin e celularin. Për të ndrroi shteg sërish e herët tjera që e takova padër Zefi shkroi njimend shumë brenda një nuk ma përmendi më. kohe relativisht të shkurtë, madje shpesh këto gjëra nuk përbënin asnjë diferencë thelbësore Një ditë mbas do kohësh, s’bashku me qeshej duke thënë: “A din çfarë, padër? Nji Ardian Klosin e Brikena Çabejn, u nisëm për E diel, 29 Mars 2009 ZBULIMI- III Dorëshkrimi përfundon me një kaligrafi Një letër… tjetër, që dëshmon se kjo pjesë nuk është shkruajtur prej tij. E ka ndihmuar dikush? Po, ashtu është. Në të vërtetë bëhet fjalë Fort i shtrêjti pader Zef, për fletët e fundit, të cilat janë shkruar nga një dorë jo fort e sigurtë sa i përket regjistrit gjuhësor. Është pjesa kur At Zef Pllumi po t’i shkruej këto dy fjalë si postille t’rravgimit që sapo u mbyll. ligështohet edhe më, sa nuk mundet as të U mbyll tash për tash. Po shkruej n’giuhen tande pader, a ma sak- shkruajë, dhe provon ta vazhdojë rrëfimin e të n’giuhen tonë. Veç nuk dij me t’kallxue, këto t’mbrame fjalë tij nëpërmjet diktimit. Por janë shumë pak t’mijat a janë gulç malli, apo dishirë për me u prrallë rishmas me fletë.