NUNAVUT Katujjiniq Unikkausittinnik 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ILINNIAQTITTIGUTAUGUNNAQTUT – ILINNIANIRMI ATUQTAULUTIT ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: KATUJJINIQ UNIKKAAQTUATTINNIK Katujjiniq Unikkausittinnik NUNAVUT Katujjiniq Unikkausittinnik 2 ILINNIAQTITTIGUTAUGUNNAQTUT – ILINNIANIRMI ATUQTAULUTIT ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: KATUJJINIQ UNIKKAAQTUATTINNIK PIGIARNINGA Unikkausivut miksaanuungajut: unikkaaqtuavut tusaqtauningit pigiaqtauniku 3-4 Ilisaijinut tukimuagutaa kisuuninga 4-5 Takunaglugu agguqtuqtausimajuq 1: Ilijjutiksait qaujimajjutaujunut inungnut atuqługit tarrijautit ammalu tisamaujuqtuq inuit qaujimajatuqanginnut tunngaviujut (arraagulingnut 8 - 12) 5 Takunaglugu agguqtuqtausimajuq 2: ukiuqtaqtuup inuqutingit, atuqsimajangit avatigijangalu 5-6 ILANGA 1: ILINNIARUTIT INUIT Qaujimajatuqangit TARRIJAUTIKKUT TISAMAUJUQTULLU INUIT TUNNGAVIGISUUNGIT Inuuqatigiitsiarniq - Ikpigijaqarniq asimik, aktuaqatiqarniq ikpigusungnirlu asiminik 6-7 Tunnganarniq – Inuuqatigiittiarniq matuingattiarnikkut, matuingattiarnikkut, tunngasuktittinikkut tamainnullu 7 Piliriqatigiingniq - Katujjiqatigiikłutik pilirijut atausirmut turaagarmut 7 Avatimik Kamattiarniq - Ikpigijaqattiarniq annirusungnirlu nunamik, uumajunik avatimillu 7 Pilimmaksarniq - Ajurunniiqpallianiq qunngiaqłuni, unikkaarviuttaqłuni, pilirilimmaksaqłuni ammalu sapiqtailimainnarniq piliriinnaqłuni 8 Qanuqtuurunnarniq – Qanuqtuurasuarunnarniq sunakkutaarijatit aturlugit saangniittut 8 Aajiiqatigiingniq - Aqqiksuiniq uqaqatigiingnikkut angiqatigiingnikkullu atausirmut turaarniq 8 Pijitsirniq -Pijitsirarniq ilaminullu paqqikłirniq amma/uvvalu nunalittinnik 8-9 ILANGA 2: Ukiuqtaqtuup INUQUTINGIT, ATUQSIMANIKUNGIT Avatigijangallu Inuit atuqsimajangit 10-12 Inuit piqqusinga 12-14 Ukiuqtaqtuup nunangit avatigijangillu 15-17 Asijjiutijut saanngajauliqtullu ukiuqtaqtumi 17-20 Uqausiqtaujut TUKINGIT 21-22 ILISARIJAUJARIALIIT 23 UIGURIJAUJUT Uigungat 1: Atuqsimajangit, aktuiningit saqqitausimajullu ilinniariaqtunut silataanut 24-30 Uigungat 2: Unikkausivut qarisaujakkut unikkaausiliurutit pilimmaksautit 30-36 Uigungat 3: Inuit qaujimajatuqangita tunngavingit annirijaujunut takujaksat 37 Uigungat 4: Inuit nunangata nunannuanga 38 Katujjiniq Unikkausittinnik 3 ILINNIAQTITTIGUTAUGUNNAQTUT – ILINNIANIRMI ATUQTAULUTIT ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: KATUJJINIQ UNIKKAAQTUATTINNIK PIGIARNINGA uqausirijunnaliqłunigit quvianaqtuullutik. Tamakkununga inungnut inullarik- titut inuusiqaqsimanngittunut, tamakkua aktuijjutiujunnarivut sivulivinitta Inuuqatima uqausingagut, taanna taiguusiq “unikkausivut” nalunairing- iliqqusituqavininginnut. Aktualluni tukisiumallunilu inuqutitta aqqikpaktavin- mat unikkaaqtuarnirmik tunniqsainirmiglu unikkaaqtuattinnik. Arraa- inginnik sivulitta airaqtitut piruqtutut sanngilirutaujunnaqpuq kinaunittinnut, gugasaalungnut, inuit inuusinga piqqusingillu najuqtausimavut atuqługit qanuimmallu ullumi makitangmangaatta sivulitta annirilauqtangit iliqqusiril- uqallausiit. Uqausivut takuksaruingmata tukimuarillutik nunarjuatta auqtangit suli atataqłutik. qanuilinganinganut: unikkaaqtuat uqausiqasuut atuqtavinirnik qaujimaniri- Suli tikiumajunnarattigut sivulirilauqtavut qanuiliuqpangnivininginnullu lauqtangitalu sivulitta, tamakkua tukimuaktittijunnarniarmatalu kingu- tarijaqtauqattarlutik iluaniittut taakkua unikkausivut katiqsuqsimajan- vaangujunut inungnut. Unikkaaqtuarijaujaraangamik sivuliviniqput nunan- git ammalu ikpingnaqtumik aktuaniqarluta kinguvaattinnut naalaglutigut galluunniit, unikkaaqtuarijaq uummakkannisuunguvuq. tarrijarlugillu ajjiliuqtaunikut kanatami tarrijaqtulirijit katimajingita ka- Arraagunik amisuuluanngittunik inuit unikkaaqtuangit nipailikainnalau- tiqsuqsimajangit. Inuusirilauqtangit aturumalirlugit isumaqausiringillugit qput. Tamanna nipainninga malikłuni sukkajuujumik inuit inuusiqausin- kisiani sivulirilauqtavut annirittiarlugit annaumaninginnut tikisimanittinnut git asijjiqtaqtillugit nuutautillugit nunaliujunut nunaliralaangujunniiqłutik. takunaglutalu inuusittigut qanuq saqqijaaqtittijunnarmangaatta ilanginnik Taakkua ajauqtuinasuluamut ullumisiutinut atuqtitaunasukłutik inuqutivut, ilinniarutigilugit tarrijautiit ilinniarutigilugit. qimaigalagiaqaqsimagatta isumaqsunginnirmut sungiitigiarluta kisiani si- Immaqaaluqai aturniqpaaq, taakkua unikkausivut katiqsuqsimajangit ma- vumut kajusinasualirluta. Asijjikaallaluarninganut nutaaqsiutinut pijarittuuj- tuiqsiniqatuinnanngilat kisianilittauq inuit inuusiqautaa makimangmatsuli, jilluni uqausiksanik naammaktunik saqqiigiaksaq unikkaaqtuatuqattinnik asijjiqpallialluni ullumimut piqqusiqaqatigiit asijjiqpalliajuinnauninginnut. qanurlu ikajuijunnarninginnut inuusivut asijjiqtaukauqtuluaqtillugit. Tarrijagaksait iluanit atuutiqallarikput tukisiumatittilluni iliqqusivinirnik Saqqippallianingit tarrijausiliuqtaujut inungnut inuit miksaanut ma- ullumi atuqtauluanngittut asiujijausimajulluunniit. tuiqsisimangmat takuksaujukkut uqausitta qunngiarutimik kinguvaavut Atuutiqallagikkivuqtauq, kisianili, ilisaijjutittiangummata nunarjuam- takujunnaqsillutik tusarunnaqsillutiglu sivulivinitta atuqpaktanginnik ullu- miunut qanuq inuit iliqqusiqaqsimammangaata ullumilu inuusiriliqtangit milu inuusiriliqtattinnut. Tarrijaagat takunnaqtittijunnarmata inuusirilau- niqiqainnaqłutik nunainnarmik nunalingmiutaugaluaqłutik. Taakkua unik- qsimajangannik sivulitta pijaritujuuninganik qanurlu tikiumasimalirman- kausivut katiqsuqsimajangit kajusitittivut iliqqusituqattinnik ilisainikkut gaatta ullumiujuq inuusiriliqtattinni katinngauliqłuta nunaliujunik. qunngiaqtittilluta, ammalu iliqqusittinnik uumatittillutik unikkaarijaqaqłuta Ullumiujuq kamivininginnut atigajarutta ningiuvinitta ittuvinittalu maan- taissumani iliqqusittigut kinaulaurnittinnik, ullumi kinaujjutigijattinnut, si- naujumik inuusirijaujuq takulugu (atuliqtavut), tatamikkajaqput tau- vunirmillu kinaujumanirijattinnik. tunnguanngittiaqtanginnik takugajaramik. Inuqutivut annaumanasuarnir- Paam Guraus mik inuusiqalauqput atuqtatuarillugit tupiit (tupiit) ammalu igluit (apummik Qitirmiut Piqqusilirijingita Timiqutingit igluliangujut) maannamut uqquusautilingnik iglunik najuliqłuta kappujjau- tiqauqtunik atuqtaqaliqłuta qallunaaqtitut. Asijjiqsimaliraluaqłuta inuusit- tigut, atuutiqainnarninginnut, piqqusirijaulauqtullu, unikkaaqtuarijaqaqłutik atuqsimajamingnik qaujimajaminik annirillutigut. Kanataup Tarrijaqtuksanik Katimajingita (NFB) Unikkausivut:Katujjiniq Unik- kaaqtuatt8nni pigiaqtitauniku saqqiisimangmat matuiqsilluni takuksautit- tinirmik inuit iliqqusinginnik asijjiutisimajunullu inuusingigut arraagut pilu- aqtut 70 aniguqtunik. Taanna unikkausivut pigiaqtitauniku saqqiillariktuq inuulluta asijjiqpalliajunut sungiutijunnarnittinnik. UNIKKAUSIVUT KISUUNINGA: UNIKKAAQTUAVUT Inuit iliqqusingigut, ilinniarniq inullariktitut tautukłutik innarminik ilaminiglu TUSAQTAUNINGIT PIGIAQTAUNIKUT ajurippalliallutik pilimmaksaqattalaurmata. Isumajunga ullumi tamanna unikkaaqtuaniq kajusingmat atuqłutigut tarrijautiit, ajjiliuriqattarningannut Inuit taimannganialuk iliqqusiqaqsimangmata unikkaaqtuakkut nalunaiqsijjuti- takuksautittijunnarnianullu ilinniarusittinnik. Iluani taassumaup tarrijagak- gijaullutik atuqtavinirnut unikkaarijatuqaaluallu qanuq inuit saqqisimaningin- saup unikkausivut atiqaqłuni igluvigaliurniq pijausuunguninga, tukiliutillugu, nut ukpirusuutiqausinginnullu pijauvalliallutik qaujimaningit kinguvaanginnut unuqtunik tautuglunikisiani ilijjutinik saqqiiqattarmat inullariit atuqpalau- takuksautittinikkullu unikkaarajangnikkullu. Taakkua kanataup tarrijaqtuksanik qtanginnik aturiaqanngitanginiglu ilinniaqtaujumagutik. katimajingita pilirivvingit (NFB) qiniqsimavut tamanna kajusititaunasuarning- annut atuqługu tarrijarniq. Iliqqusituqaaluvut unikkaaqtuarniq taimanngat tunngaviqalaunngimmat paip- paamut titirautinullu: uqausikkut iliqqusituqaungmat, tunniqsaqtauqattaqłuni Taakkunuuna arraagunut 70-nut, tarrijaqtuksalirijit piliriaqainnaqsimajut iqqaumajaulluni angajuqqaanginnik kinguvaanginnut. Tamanna qaritaujamut saqqitiriinnaqłutik mianirijaqaqłutik nunarjuarmi angilaangujumik tarrijaa- tunngajumik unikkaaqtuarniq nipiliuriniungmat unikkaaqtaujunik nuktiqtaull- ksanut inungnik tarrijausiliuqsimajut inungnuttauq tarrijausiliuqtaunikunik. utik nutaamut tuqquivingmut iqqaumajaujugalaaluit naksiutijaujunnaliqłutik Ullumimut atuinnautittisimajugut ungataanut 100 taakkunani tarrijaanik talaviisakkut qarisaujakkullu ikiaqqivinginnut nunarjualimaamit. Tarrijaqługit aaqqiksuqsimajullu inunnguat tarrijausiuqtaunikut namiruluujaq kanatami tarrijaat inuqutittinnut iqqaijjutittiangujuq atuqpaktaviningit inuusirminik ungataanillu. Tarrijaqtuksalirijikut katiqsuqsimajangit ukiuqtaqtumut aj- jiliuqtausimajut ullumi suli angigligiaqtaunginnaqtuq, maannaujuq quliillu marruuglu tarrijagaksait sanajauvallialiqłutik. Katujjiniq Unikkausittinnik 4 ILINNIAQTITTIGUTAUGUNNAQTUT – ILINNIANIRMI ATUQTAULUTIT ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: KATUJJINIQ UNIKKAAQTUATTINNIK Unikkausivut: Katujjiniq Unikkaaqtuatinni Inuit Tarrijaaksaliarijausimanikut Taanna unikkausivut qillajukiangit ilisaijinullu tukimuagutinga turaagaqatuin- nipiqaqtutillu tarrijaaksangit saqqiqtauniku pigiaqtitausimajut kanataup nanngittut inuunngittunut ilinniaqtinut ikajuinirmik kisianittauq tautunngua- tarrijaqtuksanik katimajingita katujjiqatiqaqłutik pilirijiujunik inungnik tu- lirlutik asijjiutisimajunik kajusiinnautigijanginnullu kanataup ukiuqtaqtuani, saumaqatigiit aglagvianit nunaqaqqaaqsimajulirijit ukiuqtaqtumillu pival- ikajuiniqarajarivuq ullumi ukiuqtaqtumi inuuliqtunut tukisiumaniqsaulirlutik liajunut kanatami, ammalu nunavuup gavamakkunginnik,