Bewoners En Studenten Maken Een Ontwikkelingsplan Voor Hun
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DAIP Bewoners en studenten maken een ontwikkelingsplan voor hun dorpslandschap De serie DAIP maakt deel uit van de serie Werkplaats Dorpslandschappen en wordt uitgegeven onder auspiciën van kenniscentrum Stichting Voorwerk en het Lectoraat Plattelandsvernieuwing van Hogeschool Van Hall Larenstein. Centrale taak is de gedachtewisseling over de mens en de kwaliteit van zijn leefomgeving te inspireren en hierbij verrassende dwarsverbanden tussen sectorale denklijnen te leggen. Deze reeks, onder redactie van J.N.H. Elerie en W.R. Foorthuis, publiceert werkboeken over de praktijk van ruimtelijke ontwikkeling en de rol die bewonersparticipatie hierin heeft. Elk deel is gebaseerd op ervaringen uit actieonderzoek, experimenten en verkenningen. Ze zijn bedoeld als voorbeeld, handleiding of inspiratie om bestuurlijke vernieuwing en beleidsontwikkeling te genereren en een rijkere en maatschappelijk meer bevredigende praktijk op de werkvloer op te leveren. Het Belvedere project DAIP is gesitueerd in de dorpen Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal, Bareveld, Wildervank en 3 Nieuwediep. Stevig fundament van het project was de kennis in het geheugen van de bewoners en hun kijk op de ontwikkelings- kansen. Deze zijn gebruikt als denklijn voor de revitalisering van het gebied. In DAIP is intensief samengewerkt tussen de bewoners van de vijf dorpen en het projectteam dat bestond uit studenten en docenten van de Hogeschool Van Hall Larenstein, de BOKD, Stichting Voorwerk en Bureau Daad. De plek waar alle activiteiten en ontmoetingen plaatsvonden is de Werkplaats voor Plattelandsvernieuwing Annerveenschekanaal. DAIP werd uitgevoerd tegen de achtergrond van het project Van Turfvaart naar Toervaart dat op de Agenda voor de Veen- koloniën staat. Van Turfvaart naar Toervaart wil kanalen revitaliseren, delen opnieuw in gebruik nemen, bruggen herstellen, kades beschoeien etc.; kortom, een ingrijpend proces. Het eerste traject zal Oost-Groningen, ook via het Grevelingskanaal, verbinden met het Zuidlaardermeer. Het Grevelingskanaal vormt daarin een belangrijke spil; reden voor de gemeente, Voorwoord de dorpsbelangenverenigingen van Annerveenschekanaal en Eexterveenschekanaal en het wijk- en buurtbeheer van Bareveld om pro-actief met deze nieuwe ontwikkelingen om te gaan door een dorpsvisie en een lokaal ontwikkelingsprogramma uit te werken. In DAIP hebben de bewoners als eerste stap in beeld gebracht wat voor hen beeldbepalende elementen in hun dorpen zijn. Hierbij is vooral gewerkt vanuit de eigen visie op het verleden om als tweede stap een ontwikkelingsvisie voor de toekomst van de dorpen uit te werken. Richtinggevend voor die visie waren de ontwikkelingen die op het kanaal afkomen. Daarbij kwamen onderwerpen als landschap, water, wonen, recreatie, bedrijvigheid en openbare ruimte aan bod. Tenslotte hebben de bewoners een prioriteitenlijst samengesteld, die de top vier van de meest wenselijke uitvoeringspunten beschrijft. In deze brochure zijn de drie stappen beschreven. Lees hoe het belevingsonderzoek naar de beleving van de bewoners leidde tot een inspirerende planvorming vanuit de basis: de bewoners zelf. Burgemeester van de gemeente Aa en Hunze Drs. R.W. Munniksma 4 Een bijzondere variant van een dorpsomgevingsplan In Drenthe ontwikkelt zich al enige jaren een de bloedsomloop van de veenkoloniale economie. 5 nieuwe praktijk in de interactieve planvorming. Helaas zijn veel kanalen in de Groningse- en Dorpsbewoners krijgen de mogelijkheid om na te Drentse veenkoloniën gedempt toen het weg- denken over veranderingen in hun leefomgeving vervoer de rol van de scheepvaart overnam. en kunnen met ondersteuning van deskundigen Bestuurders uit de regio hebben met het project plannen laten uitwerken die kunnen meeliften ‘Van Turfvaart naar Toervaart’ het initiatief genomen met het beleid van provincie en gemeenten. om een deel van het nog bestaande kanalenstelsel In het Hunzeproject werd in Dorp2000anno voor vanaf Zuidoost-Drenthe tot aan het Zuidlaarder- het eerst geëxperimenteerd met deze planvorming meer te revitaliseren en zo geschikt te maken van onderop en sindsdien is er een nieuwe reeks voor de recreatievaart. Het Grevelingskanaal van van zogenaamde dorpsomgevingsplannen ver- Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal en spreid over de provincie uitgevoerd. Het gaat hier Bareveld op de grens van Groningen en Drenthe niet alleen om betrokkenheid en draagvlak van vormt in dat traject een belangrijke verbinding. bewoners maar ook om het benutten van lokale Een speciale werkgroep van dorpsbewoners heeft kennis en ideeën die het beleid verrijken met de op de nieuwe ontwikkelingen geanticipeerd door verfrissende geur van de ‘couleur locale’. zich bij de gemeente Aa en Hunze en de Brede Een belangrijke voorwaarde tot het initiatief van Overleggroep Kleine Dorpen in Drenthe (BOKD) het dorpsomgevingsplan is verandering, dat wil aan te melden voor een soort dorpsomgevings- zeggen dat er sprake moet zijn van bepaalde plan waarin de visievorming rond hun ‘daip’ ruimtelijke of maatschappelijke ontwikkelingen centraal staat. Voor de bewoners van de op elkaar die in positieve of negatieve zin het leefklimaat aansluitende veenkoloniën behoort het Grevelings- van een dorpsgemeenschap kunnen beïnvloeden. kanaal als openbare ruimte tot de kern van hun emotionele dorpslandschap. Dankzij de nog vrij- Het project DAIP kan worden gezien als een bij- wel complete infrastructuur van bruggen, sluis en zondere variant van een dorpsomgevingsplan. rolpalen in combinatie met de bebouwing behoren ‘Daip’ is de streekeigen benaming voor het hoofd- de dorpen tot het meest authentieke deel van de diep of kanaal, de centrale openbare ruimte van ‘oude veenkoloniën’. Tegen die achtergrond een veenkolonie. Eens vormde het kanalenstelsel zouden we het proces van DAIP kunnen typeren 6 als een schoolvoorbeeld van cultuurhistorische in de vorm van een toegankelijke mental map. 7 participatie waarbij het van binnenuit denken Daarnaast werd een inspirerende scenariomethode wordt geconfronteerd met de ‘buitenwereld’ van beproefd die de bewoners heeft gestimuleerd tot beleid en vakwereld. Dankzij de ondersteuning visievorming en het ontdekken van kansen. vanuit Belvedere, provincie en gemeente hebben Tenslotte zijn ze erin geslaagd het interactieve wij dit boeiende proces tot een goed einde kunnen proces van DAIP te vertalen in een aansprekend brengen. DAIP heeft een kleurrijk palet opgeleverd dorpsomgevingsplan met een juiste balans tussen van visies, ideeën, kennis en plannen en verdient woord en beeld. Met dit eerste experiment heeft alleen al daarom het etiket ‘voorbeeldproject’ dat de Werkplaats heeft haar naam gevestigd: een een methodiek heeft opgeleverd waar de andere innovatieve plek waar onderwijs en praktijk elkaar veenkoloniën hun voordeel mee kunnen doen. ontmoeten en waar het leefomgevingbeleid zich blijvend kan verjongen. Ook vanuit een andere optiek was DAIP een boeiend experiment. Het werd uitgevoerd als project van de Werkplaats voor Plattelands- vernieuwing, een initiatief van het lectoraat platte- landsvernieuwing van de Hogeschool Van Hall Larenstein. Professionals van het Bureau DAAD, van de gemeente, Stichting Voorwerk en van de Hans Elerie BOKD, hebben in de Werkplaats intensief samen- Brede Overleggroep gewerkt met bewoners, studenten en docenten. Kleine Dorpen in Vooral het contact tussen de werkgroep DAIP die Drenthe bestond uit vertegenwoordigers van de dorpen, en de studenten was zeer intensief. De creatieve Willem Foorthuis ruimte die op deze manier ontstond, is door de Lector studenten goed benut. Plattelandsvernieuwing Zo zijn zij erin geslaagd een oplossing te vinden Hogeschool Van Hall voor de representatie van het perceptieonderzoek Larenstein Het dorpslandschap in het kort Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal, Het veel snellere wegvervoer nam de rol van de tieke schutsluis, de marechausseekazerne met de 9 Bareveld, Wildervank en Nieuwediep behoren tot scheepsvaart over en in de traagheid van de nieuwe bijbehorende gevangenis, die dateert uit woelige de ‘oude veenkoloniën’. Het Grevelingskanaal periferie ontwikkelde Annerveenschekanaal zich tijden, en het strategische knooppunt Bareveld waarlangs beide dorpen zich hebben ontwikkeld, tot een vitaal woondorp in het stedelijk veld van van waaruit het Grevelingskanaal werd aangesloten is vernoemd naar de landmeter en ontginner Groningen en Veendam. De schaalvergroting in op het Oosterdiep en het Stadskanaal. Die strate- Lambertus Grevijlink op wiens initiatief het kanaal de landbouw zorgde voor een tweede transfor- gische ligging heeft Bareveld ook in de moderne in 1771 op korte afstand van en evenwijdig aan de matie: van de 32 boerenbedrijven van na de oorlog tijd kunnen vasthouden door de op- en afritten Semslinie werd gegraven. Aan de kop van het zijn er nog maar twee over! Daarnaast werden de van de N33, waardoor het dorp nu wederom op kanaal staat het statige woonhuis van Grevijlink meeste wijken gedempt, terwijl de achterkant van een centraal knooppunt ligt tussen Groningen, dat zijn voortvarendheid en gezag onderstreepte. de boerderijen werd ontsloten door de nieuwe Veendam, Stadskanaal en Assen. Polderweg. Vanwege de nog bijzondere samen- Het oudste dorp Annerveenschekanaal geldt nu hang tussen nederzetting, waterstaat, bebouwing als één van de meest authentieke veenkoloniën. en beplanting is enige jaren geleden een procedure Bijzonder is de goede staat van het kanaal in gestart voor ‘beschermd dorpsgezicht’. relatie tot de waterstaatkundige kunstwerken en de daarbij behorende bebouwing. Nergens