Powiat Myśliborski
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Powiat myśliborski Powiat myśliborski jest najdalej wysuniętym na południowy zachód powiatem województwa zachodniopomorskie- go. Jego południowo-zachodnią granicę stanowi granica państwowa z Niemcami na Odrze. Na południu graniczy z powiatem gorzowskim i strzelecko-drezdeneckim w województwie lubuskim. Na wschodzie z powiatem chosz- czeńskim, na północy z powiatem gryfińskim, pyrzyckim i stargardzkim. Należy zaznaczyć, że powiat myśliborski w granicach do 1975 r. obejmował gminy: Barlinek, Golenice, Myślibórz, Nowogródek Pomorski, Pełczyce, Różańsko i Staw. Obecnie gmina Pełczyce znajduje się w granicach powiatu choszczeńskiego. Gminy Golenice, Różańsko i Staw zostały zniesione w 1976 r., z tym że znaczna część byłej gminy Staw weszła w skład gminy Lubiszyn w granicach województwa lubuskiego. Pod względem położenia regionów fizyczno-geograficznych obejmuje część Pojezierza Myśliborskiego (Pojezierze Zachodniopomorskie), część Równiny Gorzowskiej (Pojezierze Południowopomorskie) oraz niewielką część Kotliny Freienwaldzkiej (Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka). Powiat składa się z 5 gmin: Barlinek, Boleszkowice, Dębno, Myślibórz, Nowogródek Pomorski, 3 miast: Barlinek, Dęb- no, Myślibórz, 82 sołectw i 203 miejscowości. Powierzchnia powiatu do 1975 r. wynosiła 1058 km2, obecnie 1187 km2. Ludność liczy ogółem 68 056, na 1 km2 przypada 57 osób. Ludność w wieku przedprodukcyjnym to 16 475, w tym: w wieku od 0 do 2 lat 2022, osób 3–6 lat 3025, 7–14 lat 7807, 15–17 lat 3621, w wieku produkcyjnym 42 608, w wieku poprodukcyjnym 8973 osoby. Przyrost naturalny 4 osoby, saldo migracji – (minus) 221 osób. Barlinek Myślibórz Nowogródek Pomorski Dębno Boleszkowice MAREK KAROLCZAK, MAGDALENA UMIŃSKA POWIAT MYŚLIBORSKI Powiat ma bardzo bogatą historię związaną m.in. z poby- Tworzenie szkół zaczęło się w 1945 r. Pierwszą nauczyciel- tem zakonów rycerskich: templariuszy, joannitów i krzyża- ką w Myśliborzu była Maria Konewka, która z Janem Pau- ków oraz dominikanów. Zachowało się bardzo wiele zabyt- lusem rozpoczęła między majem a sierpniem organizację ków od czasów kultury łużyckiej do początku XX w. Do naj- szkoły. 6 czerwca podjęto zajęcia z dziećmi. ważniejszych należy zaliczyć: grodziska w Golenicach i My- 1 września Zastępca Pełnomocnika Rządu RP na obwód śliborzu, kościoły granitowe z XIII w., budownictwo gotyckie Myślibórz, Witold Sankowski, przydzielił Szkole Powszechnej obronne i sakralne: Kolegiata, klasztor podominikański, 3 ka- w Myśliborzu materiały do pisania. Pierwsza Szkoła Po- plice, 2 bramy obronne, baszta i fragmenty murów obron- wszechna rozpoczęła działalność 3 września. Była to szkoła nych w Myśliborzu, a także kaplicę templariuszy i joannitów z najwyższą klasą V; w roku szkolnym 1945/46 liczyła 7 od- w Chwarszczanach, kościoły granitowe z XIII w. w Barlinku, działów i 6 izb szkolnych. Kierownikiem szkoły był Władysław Cychrach, Czernikowie, Dargomyślu, Derczewie, Karsku, No- Grzelak. W tym samym budynku mieścił się również Inspek- wogródku Pomorskim, Rościnie i Smolnicy. torat Szkolny, którego pierwszym inspektorem był Edward Warto nadmienić, że pierwsza szkoła powstała w średnio- Malec, powołany na stanowisko od 4 maja 1945 r. Zastępcą wieczu przy klasztorze dominikanów myśliborskich. inspektora był Zygmunt Robaszkiewicz. Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 8.11.1946 r. o po- dziale okręgów szkolnych na obwody szkolne ustaliło utwo- Pierwsze działania oświatowe rzenie Obwodu Szkolnego Myśliborskiego obejmującego powiat myśliborski z siedzibą Inspektora Szkolnego w My- Po zakończeniu II wojny światowej organizację szkolnic- śliborzu. twa pod względem bazy dydaktycznej i lokalowej musiano Inspektorzy szkolni w latach 1945–1986 to: Edward Ma- zaczynać od podstaw. Nie szczędzili wysiłku w organizo- lec (1945 – 1948), Kazimierz Wojdno (1948–1950), Jan Wojt- waniu placówek przede wszystkim pierwsi mieszkańcy na- kowiak (1950–1953), Leon Bieńkowski (1953–1956), Jan Piłat pływający na teren obecnego powiatu z różnych regionów (1956–1961), Kazimierz Baster (1961–1962), Ryszard Kempf Polski. Dzięki nim już we wrześniu 1945 r. otwarto pierwsze (1962–1963), Franciszek Bruchwalski (1963–1965), Julian Ka- szkoły, a młodzież mogła rozpocząć naukę. pelan (1965–1970), Stanisław Pedryc (1970–1974), Maksymi- Brak nauczycieli spowodował, że Zarząd Oddziału Powia- lian Matuszak (1974–1975), Jan Dąbrowski (1975–1986). towego Związku Nauczycielstwa Polskiego zaproponował 27 maja 1990 r. Wydziały Oświaty zaprzestały działalno- utworzenie klasy pedagogicznej z chętnych absolwentów ści. 15 listopada 1990 r. utworzono Wydział Zamiejscowy gimnazjum i liceum ogólnokształcącego. Kuratorium. Klasa taka została zorganizowana 1 lutego 1951 r. Absol- W 1945 roku w powiecie myśliborskim rozpoczęło działal- wenci wymienionych szkół zdawali tzw. maturę pedagogicz- ność 6 szkół powszechnych z 450 uczniami. Między innymi ną składającą się z przedmiotów zawodowych i odbywali 18 września 1945 r. czteroklasowa szkoła powszechna w Go- praktykę pedagogiczną w szkołach podstawowych. lenicach licząca 36 uczniów. Do obwodu szkoły należały: 14 września 1951 r. na zebraniu Zarządu Oddziału Powia- Golenice, Golczew, Sarbinowo i Czerników. towego ZNP przedstawiono projekt utworzenia Powiatowe- Z kolei na terenie obecnej gminy Dębno i Boleszkowice go Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych. Ośrodek zorga- pierwsza oficjalna powiatowa placówka powstała w lipcu nizował Alfons Westphal w 1952 r. Kadrę Ośrodka stanowili: 1945 w Dąbiu Nowym, czyli Dębnie, w którym zorganizowa- Alfons Westphal – kierownik, Helena Majewska – instruktor no Inspektorat Szkolny z Wacławem Kraszewskim na czele. jęz. polskiego, Wojciech Kołat – instruktor geografii, Stefan Kazimierz Mirecki i Antoni Dobrowolski zorganizowali pierw- Miklos – instruktor nauczania początkowego (I–IV), Edward szą szkołę otwartą we wrześniu 1945 r. jako publiczną szko- Cielecki – instruktor jęz. rosyjskiego, Eugeniusz Szczygłow- łę powszechną. Na rok szkolny 1945/1946 zapisano 473 ucz- ski – instruktor fizyki i chemii, Janina Popławska – instruktor niów, których mogło uczyć tylko 7 nauczycieli. Przedział wie- matematyki, Jerzy Mroczkowski – instruktor biologii, Janina kowy w klasach 1–3 wynosił 8–18 lat. W tym samym pomiesz- Malec – instruktor historii, Stefania Mojzesowicz – instruktor czeniu utworzono gimnazjum, do którego zapisy rozpoczę- wychowania przedszkolnego, Józef Tabisz – instruktor nauki to w sierpniu 1945 r. Czwartego września tego roku odbyła o konstytucji. się pierwsza rada pedagogiczna gimnazjum z udziałem Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych nauczycieli „pionierów” – Józefa Fornagiela, Karola Winnic- pełnił funkcję organu pedagogiczno-kontrolnego Wydziału kiego, Józefa Abramowskiego. Tematem pierwszego posie- Oświaty. Instruktorzy odwiedzali szkoły, hospitowali zajęcia dzenia rady pedagogicznej była sprawa otwarcia gimnazjum lekcyjne, zwracali uwagę na ich stan higieniczno-sanitarny. szkoły średniej ogólnokształcącej, egzaminów wstępnych, Lustrowali bazę materialną szkół. Ośrodek istniał do końca urządzania sal. 12 września Kuratorium Okręgu Szkolnego roku szkolnego 1957/58. Kierownikami Ośrodka po Alfonsie Szczecińskiego wyznaczyło na dyrektora szkoły Józefa For- Westphalu byli: Julian Kapelan (1953/54) i Aniela Rzewuska nagiela. Z każdym dniem liczba uczniów gimnazjum rosła (1954/55–1956/57). z kilku do kilkudziesięciu osób. We wrześniu było ich 74 590 591 MAREK KAROLCZAK, MAGDALENA UMIŃSKA POWIAT MYŚLIBORSKI (w tym 41 chłopców i 33 dziewczęta ), a w listopadzie 84: Cztery miesiące później, bo 5.01.1946 r., otwarto szkołę w kl. I – 35, kl. II – 26, kl. III – 33 osoby. Dla młodzieży gim- we wsi Różańsko. Pierwszą kierowniczką i nauczycielką była nazjalnej zamiejscowej z trudem zorganizowano bursę (przy Stefania Weber. Do szkoły uczęszczali uczniowie z Różańska, ul. Kościuszki 8). Zebrano łóżka, krzesła, stoły z rozbitych Dolska, Pszczelnika, Dyszna, Ostrowca. zakładów, fabryk i domów. Żywność młodzież przywoziła Mimo dużych trudności lokalowych i kadrowych nie- z własnych domów i z nich przygotowywano posiłki dla ustannie rozwija się sieć szkół podstawowych. W roku szkol- wszystkich mieszkańców bursy. nym 1946/1947 otwarto sześcioklasową szkołę w Cychrach Pod koniec roku szkolnego 1945/46 istniały w powiecie w budynku należącym do Zarządu Lasów, a jej pierwszym 22 szkoły powszechne liczące 43 oddziały z 326 uczniami kierownikiem był Eugeniusz Matoga z nauczycielami Marią i zatrudniające 36 nauczycieli. Były to szkoły w Barlinku, Bę- Wijas i Mieczysławem Głuszko. dargowie, Derczewie, Dolsku, Karsku, Golenicach, Kinicach, Tego samego roku ówczesne Starostwo Powiatowe Ławach, Myśliborzu, Myśliborzycach, Nawrocku, Nowogród- powierzyło Katarzynie Podbielskiej zorganizowanie szkoły ku Pomorskim, Pełczycach, Przekolnie, Renicach, Różańsku, w Dargomyślu. Sulimierzu, Ściechowie, Trzcinnej, Wierzbnicy, Żydowie. 1 października 1945 roku otwarto czteroklasową szkołę Stan organizacyjny tych szkół przedstawiał się następują- w Gudziszu. Pierwszą nauczycielką była Stanisława Mało- co: szkoły z najwyższą klasą VI – 1, z najwyższą klasą V – brak, med, a w latach 1947–1949 Krystyna Kocwin. z najwyższą klasą IV – 16, z najwyższą klasą III – 4, z najwyż- Poza wymienionymi placówkami powstały jeszcze w la- szą klasą II – brak, z najwyższą klasą I – 1. tach 1945–1947 szkoły w miejscowościach: Oborzany (1945 r., W 1946 r. w szkole myśliborskiej uczyło się 1400 dzieci. szkoła istniała do 2000 r.), Krześnicy (1946 r.), Bamówku (1946 r. W celu poprawy warunków nauczania dokonano symbolicz- – do dzisiaj), Grzymiradzu