Centra Miast Metropolitalnych W Polsce Urbanistyka a Polityka Przestrzenna
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
1 CENTRA MIAST METROPOLITALNYCH W POLSCE URBANISTYKA A POLITYKA PRZESTRZENNA MONOGRAFIA pod redakcją Zbigniewa Zuziaka i Andrzeja Grzybowskiego Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, 2018 2 WYŻSZA SZKOŁA TECHNICZNA W KATOWICACH Wydano za zgodą Rektora WST Redaktorzy naukowi: prof. dr hab. inż. arch. Zbigniew K. Zuziak, prof. zw. WST dr inż. arch. Andrzej Grzybowski, prof. WST Redaktorzy techniczni: dr inż. arch. Barbara Uherek - Bradecka mgr inż. arch. Sylwia Pawlikowska - Musiewicz mgr inż. arch. Katarzyna Gocko - Gomoła Recenzenci: dr hab. inż. arch. Teresa Bardzińska-Bonenberg, prof. UAP dr hab. inż. arch. Bogusław Podhalański dr hab. inż. arch. Magdalena Kozień - Woźniak Series of monographs Faculty of Architecture Civil Engineering and Applied Arts Katowice School of Technology ISBN: 978 - 83 - 952000 - 3 - 8 Copyright by Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, 2018-11-20 Wydawnictwo dofinansowane z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego. Publikacja dofinansowana z budżetu miasta Katowice. Monografia dofinansowana ze środków Śląskiej Okręgowej Izby Architektów RP. Skład: mgr Sonia Gierlotka Projekt okładki: mgr Sonia Gierlotka Fotografia na okładce: Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach fot. UM Katowice Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach ul. Rolna 43, 40-555 Katowice tel. (32) 202 50 34; (32) 607 24 29 fax (32) 252 28 75 www.wst.pl, www.wydawnictwo.wst.pl CENTRA MIAST METROPOLITALNYCH W POLSCE URBANISTYKA A POLITYKA PRZESTRZENNA 3 Spis treści: SŁOWO WSTĘPNE 5 Andrzej Grzybowski, dr inż. arch., prof. WST, 9 Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, [email protected], CENTRA KATOWIC – DZIEDZITWO I PRZYSZŁOŚĆ. Katarzyna Gocko-Gomoła, mgr inż. arch., 31 Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, [email protected], BŁĘKITNO – ZIELONE KORYTARZE A CENTRUM MIASTA. WYBRANE PRZYKŁADY. Krystyna Guranowska-Gruszecka, prof. dr hab. inż. arch., 45 Politechnika Warszawska, [email protected], NOWE CENTRA W MODELU ŚRÓDMIEŚCIA WARSZAWY. Artur Jasiński, dr hab. inż. arch., prof. KAAFM, 101 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, [email protected], MIASTA METROPOLITALNE JAKO CELE TERRORYZMU NOWEJ ERY. Barbara Kania, mgr inż. arch., 109 Politechnika Śląska w Gliwicach, [email protected], KSZTAŁTOWANIE „NOWYCH” PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W MIEŚCIE METROPOLITALNYM NA PRZYKŁADZIE KATOWIC. Piotr Lorens, prof. dr hab. inż. arch., 119 Politechnika Gdańska, [email protected], TRANSFORMACJA ŚRÓDMIEŚCIA GDAŃSKA – WYBRANE ASPEKTY KREOWANIA NOWEGO OBLICZA CENTRUM METROPOLII. Robert Masztalski, prof. dr hab. inż. arch., [email protected], 139 Piotr Kryczka, mgr inż., [email protected], Politechnika Wrocławska, PROBLEMY LOKALIZACJI BUDYNKÓW WYSOKOŚCIOWYCH W ŚRÓDMIEŚCIU WROCŁAWIA W ASPEKCIE DYNAMIKI ZMIAN POLITYKI PRZESTRZENNEJ MIASTA. Sylwia Pawlikowska - Musiewicz, mgr inż. arch., 153 Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, [email protected], CENTRA ŚRÓDMIEJSKIE A PROJEKTY REWITALIZACJI – PRZYPADEK KATOWIC. Piotr Pecenik, dr inż., 167 Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa, [email protected], OBSŁUGA TRANSPORTOWA NOWYCH POLICENTRÓW W MODELU WSPÓŁCZESNEGO ŚRÓDMIEŚCIA WARSZAWY NA PRZYKŁADZIE DWÓCH KONCENTRACJI: Centrum właściwego (wokół PKiN) i części Centrum Zachodniego. Agnieszka Starzyk, dr inż. arch., 177 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie, [email protected], STUDIUM RELACJI PRZESTRZENNYCH TEATR-OTOCZENIE NA PRZYKŁADZIE WARSZAWY. 4 WYŻSZA SZKOŁA TECHNICZNA W KATOWICACH Piotr Średniawa, mgr inż. arch., 185 Śląska Okręgowa Izba Architektów R. P., [email protected], PROCESY ZACHODZĄCE W OBSZARACH CENTRALNYCH MIAST AGLOMERACJI KATOWICKIEJ W OKRESIE OD 1989 R. DO 2018 R. Leszek Wiśniewski, mgr inż. arch., 203 Politechnika Warszawska, [email protected], MIASTOTWÓRCZA ROLA KOLEI ORAZ INNYCH FORM TRANSPORTU NA PRZYKŁADZIE NOWEGO WĘZŁA TRANSPORTOWEGO – WĘZŁA GROCHOWSKIEGO W WARSZAWIE. Marcin Włodarczyk, dr inż. arch., 219 Wyższa Szkoła Techniczna W Katowicach, [email protected], MIEJSCE I SZANSE TYCHÓW W SYSTEMIE CENTRÓW METROPOLITALNYCH KONURBACJI ŚLĄSKIEJ. Jan Wrana, dr hab. inż. arch., prof. PL, 227 Politechnika Lubelska, [email protected], j.wrana@pollub, PROCES REWITALIZACJI I CENTRA WSPÓŁCZESNEGO LUBLINA. Zbigniew K. Zuziak, prof. dr hab. inż. arch., 235 Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, [email protected], CENTRUM I ARCHITEKTURA MIASTA. Przesłanie z Krakowa. CENTRA MIAST METROPOLITALNYCH W POLSCE URBANISTYKA A POLITYKA PRZESTRZENNA 5 SŁOWO WSTĘPNE I Publikacja ta jest podsumowaniem pierwszej, ogólnopolskiej konferencji naukowej „Nowe centra miast metropolitalnych w Polsce. Urbanistyka a polityka przestrzenna”, która odbyła w dniach 20 i 21 kwietnia 2018 roku w Wyższej Szkole Technicznej w Katowicach. Współorganizatorami konferencji były: Komisje Urbanistyki i Architektury PAN w Katowicach i Krakowie, Samorząd Województwa Śląskiego, prezydenci kilku górnośląskich miast, katowicki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich i Śląska Okręgowa Izba Architektów. Jej Pomysłodawcą i Kuratorem był Pan prof. zw. dr hab. Inż. arch. Zbigniew Zuziak. W imieniu Władz Uczelni, składam Mu i kierowa- nemu przez Niego Zespołowi podziękowania za zaangażowanie i wysiłek wniesione w organizację konferencji. Nie jest przypadkiem organizacja konferencji w Katowicach, w regionie przechodzącym transformację z obszaru o dominacji gospodarki opartej na górnictwie i hutnictwie w region postindustrialny rozwijający nowoczesne technologie produkcji. Z przemianami struktury przemysłowej wiążą się przekształcenia urbanistycznej struktury miast regionu. To tu w osta- tnich latach powstały znaczące inwestycje w centrach poddawanych rewitalizacji. Występujące w tej dziedzinie problemy stały się podstawą wygłoszonych referatów i tematami dyskusji. Temat konferencji spotkał się z dużym zainteresowaniem nie tylko wśród naukowców zajmują- cych się urbanistyką i architekturą, ale zainteresował także urbanistów - projektantów nowych centrów i władze samorządowe wielu polskich miast. W konferencji wzięli udział przedstawiciele uczelni i środowisk zawodowych z Gdańska, Gliwic, Krakowa, Katowic, Lublina, Łodzi, Warszawy, Wrocławia. Przedstawiono referaty opisujące w różnych aspektach problematykę nakreśloną w tytule. Można stwierdzić, że podczas konferencji i towarzyszących jej kuluarowych dyskusji, powstał obraz trwających od lat 90-tych ubiegłego wieku dynamicznych przemian centrów miast metropolitalnych w Polsce. Wskazano także aktualne tendencje i metody projektowania w procesach przekształceń miast. Wiele z nich dotyczy także przebudowy centrów w innych krajach, i szerzej - procesów urbanizacyjnych w skali globalnej. Biorąc pod uwagę zainteresowanie tematem pierwszej konferencji, mam nadzieję, że odbędą się kolejne spotkania, podczas których kontynuowana będzie i pogłębiana problematyka kształtowania centrów miast. Rektor Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach prof. WST dr inż. arch. Andrzej Grzybowski Katowice, 31.10.2018 r. 6 WYŻSZA SZKOŁA TECHNICZNA W KATOWICACH II Trzy lata temu, w Tygodniku Powszechnym ukazał się artykuł pt. „Stolica architektury”1. Jego autorka, Agnieszka Sabor, opatrzyła swój tekst znamiennym podtytułem: „Od katowiczan moglibyśmy uczyć się dobrej, nowoczesnej architektury pozostającej w służbie publicznej”. Już w pierwszych zdaniach swego tekstu dziennikarka podkreśla, jako istotną cechę katowickiego myślenia o architekturze, że – w odróżnieniu od wielu innych miast – w Katowicach budynki-ikony są „…organicznymi elementami większych całości mających swoją historię i przyszłość, swoje zadania i ograniczenia, także swoje tajemnice”. Przechodząc do charakterystyki przestrzeni, którą coraz częściej odczytuje się jako zalążek nowego, kulturalnego, centrum śląskiej metropolii, autorka bynajmniej nie ogranicza się do opisu obiektów będących źródłem tego architektonicznego fenomenu na skalę międzynarodową. Wiadomo bowiem niemal powszechnie, że część prze- strzeni urbanistycznej śródmieścia Katowic funkcjonująca pod nazwą Strefa Kultury staje się przestrzenią kulturową, która z racji swej rangi, jakości rozwiązań architektonicznych, skali i rozmachu inwestycyjnego, jest już przedmiotem niejednej publikacji, celem wielu „pielgrzymek” profesjonalistów – i co chyba najważniejsze – została z dumą i radością przyjęta przez jej licznych użytkowników. Demonstrując nieczęsto spotykaną w naszych mediach wrażliwość estetyczną, ale i uważność z jaką Agnieszka Sabor obserwuje współczesną transformację architektonicznej i urbanistycznej przestrzeni śródmiejskiej, autorka ta opatruje swój szkic komentarzem, który śmiało można traktować jako jedno z przesłań stanowiących wprowadzenie do naszej dyskusji. Wymieniony artykuł daleki jest od idealizacji; dziennikarka dostrzega również mankamenty całego założenia pisząc: „Największym problemem okazuje się dotarcie do Strefy Kultury na piechotę”. Ale pod koniec wymienionego tekstu czytamy: „Mimo to, kiedy patrzę na pomyślany z rozmachem, ale i empatią kompleks architektoniczny, który wyrósł w ostatnich latach przy Spodku, ogarnia mnie właśnie zazdrość. Pomijając architektoniczną wartość obiektów, ważne jest to, że nie istnieją osobno, ale wchodzą z sobą w relacje tworząc spójną narrację. Po drugie, odnosi się wrażenie, że jest to „dzieło w toku”, że np. kwestie komunikacyjne zostaną docelowo rozwiązane”. I właśnie ten rodzaj „kwestii docelowych” – a ściślej należałoby rzec: „kwestii perspektywicznych” – czyli dotyczących urbanistyki i architektury pytań o rozwiązania planistycznych i projektowych