Jernej Stritih Jul 2009

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Nacrt izveštaja Jernej Stritih Jul 2009

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Sadržaj

1. Uvod ...... 3 Ciljevi ...... 5 Strategija ...... 5 2. Proces...... 6 3. Rezultati radionice 3. juna ...... 7 3.1 Evaluacija vaţećeg programa razvoja ...... 8 3.2 SWOT analiza (analiza Snaga, Slabosti, Mogućnosti, Opasnosti) ...... 15 3.3 Glavni elementi buduće vizije opštine ...... 16 3.4 Strateški ciljevi ...... 17 3.5 Mogući projekti ...... 19 3.6 Učesnici u razvoju ...... 19

Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 2/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

1. Uvod

Opština Mojkovac je jedna od opština sa velikim problemima održivog razvoja na području sjevera Crne Gore. Projekt UNDP „Jačanje kapaciteta zemalja zapadnog Balkana za svladavanje ekoloških problema preko sanacije žarišta visokog prioriteta“ ima za cilj: - sanaciju odabranog finansiski zahtjevnog i složenog problema životne sredine, i - osposobljavanje lokalne zajednice i države za sprećavanje sličnih problema i osiguravanje održivog razvoja u budućnosti. Ovaj drugi cilj treba da se, među ostalim, postigne i provođenjem pilot projekata održivog razvoja lokalne zajednice, kojima se postižu sa jedne strane rezultati u smislu ekonomskog i socialnog razvoja uz održivo korišćenje postojećih resursa, a sa druge strane stećena znanja i iskustva mogu da služe kod cjelokupnog budućeg razvoja lokalne zajednice.

U godini 2008 u okviru projekta UNDP identifikovani su pilot projekti održivog razvoja u Mojkovcu, koji uključuju uvođenje kajakaštva na Tari i promociju organske proizvodnje hrane na području Mjokovca. U isto vrijeme u okviru projekta prostrnog planiranja UNDP i uz podršku Crnogorsko – Austrijskog partnerstva počela je izrada novog prostornog plana opštine, koji treba da se završi u 2009. U vezi prostornog plana preporučeno je da se izvede strateška procjena uticaja na životnu sredinu tog plana i da se u njega integrišu i projekti i incijative održivog razvoja u opštini.

Opština Mojkovac ima približno 70 zaposlenih, od kojih oko polovina su sa viskomo stručnom spremom. Organiziranost opština pretstavljena je u diagramu 1.

Bitan problem je vrlo loša ekonomska situacija Mojkovca, koja onemogučava kreiranje vlastitih investicionih fondova u opštini. U budžetu opštine za 2009. od ukupno 4,15 mEUR, tekućem poslovanju namjenjeno je 1,85 mEUR, a unutar 2,3 milojon nemjenjena kapitalskim investicijama, 1,8 milijona se očekuje od državnog nivoa i donatora. To ostavlja dobra pola milijona vlastitih sredstava za investicije, koje mogu da se smatraju razvojnim budžetom pod diskrecijom same opštine.

Opština dakle ima određene ljudske resurse i sredstva, koje može da usmjeri prema regionalnom razvoju s smislu predpristupnih fondova IPA Europske unije.

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Diagram 1: Organizacija opštine Mojkovac

Predsjednik opštine Skupština opštine

Sluţba predsjednika opštine i glavnog Sluţba skupštine administratora opštine

Glavni administrator Menadţer

Sekretarijat za opštu upravu

Javno

komunalno Sekretarijat za finansije i ekonomski razvoj stambeno Sekretarijat za ureĎenje prostora, zaštitu ţivotne sredine, preduzeće komunalno stambene poslove i saobračaj »Gradac«

Sekretarijat za društvene djelatnosti, propise i kadrove

Uprava javnih prihoda

Sluţba zaštite i komunalna policija Lokalna turistička organizacija Sluţba za poljoprivredu, puteve i vode Mojkovac

Direkcija za imovinu

Agencija za investicije, graĎevinsko zemljište i razvoj

Centar za Centar za informacioni sistem kulturu

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Ciljevi U smislu osposobljavanja opštine za što veće korištenje IPA fondova, a time ispunjavanju razvojnih ciljeva opštine, predlažu se četiri cilja sa očekivanim razultatima za 2009 godinu.

Tabela 1: Ciljevi i očekivani rezultati Cilj Očekivani rezultat 1. Opšte razumijevanje sistema regionalnog Većina stručnjaka u opštini upozanata je sa razvoja i predpristupnih fondova Evropske osnovima regionalnog razvoja i EU Unije 2. Osnovna osposobljenost uže ekipe Plan strateškog razvoja opštine Mojkovac opštine za participativno strateško planiranje uključujući stratešku procjenu uticaja 3. Osnovna osposobljenost uže ekipe za Minimalno dva projekta iz Plana razvoja pripremu projekta razvoja spremna za finansiranje IPA fondova 4. Osposobljenost opštine za upravljanje Uspostavljen sistem projektnog upravljanja u projektima razvoja opštini

Strategija

Predloženi ciljevi postići se sa kombinacijom formalnih treninga i stručne podrške radu pretstavnika opštine na samim projektima. U cilju opšteg razumijvanja sistema Europskih fondova, organizirće se dvije radionice za sve stručne nemještenike u opštini, a na projektima radiće sledeća uža grupa ključnih saradnika, koju je imenovao predsjednik opštine: 1.Predrag Zejak, dipl.ing.mašinstva, Menadžer Opštine Mojkovac, 2.Ranka Brajković, dipl.ing.građevine, 3.Siniša Minić, dipl.ing.arhitekture, Glavni urbanista, 4.Maja Ikervari, dipl.pravnik, Glavni administrator, 5.Dejan Medojević, profesor istorije i geografije,direktor Turističke organizacije Mojkovac, 6.Magdalena Mrdović, profesor istorije i geografije, Rukovodilac Službe za poljoprivredu, puteve i vode, 7.Rajko Kosović, profesor engleskog jezika, Direktor Srednje škole u Mojkovcu, 8. Olivera Rakočević, dipl.ekonomista, Direktor Uprave javnih prihoda, 9. Duško Jokić, SSS, namještenik u Upravi javnih prihoda, 10. Ljubomir Jovanović, građevinski tehničar, službenik JKP "Gradac", 11. Maja Blažević, Fakultet za turizam i hotelijerstvo, pripravnik TO Mojkovac

Osnovni cilj ove grupe u 2009 godini će biti da pripremi nov Plan strateškog razvoja za opštinu i spremi najmanje dva projekta do nivoa da su spremni za finansiranje od strane IPA. Pojedini članovi uže ekipe biće rukovoditelji pojedinih projekata na svojim područjima rada, a u svom radu primiće podršku konsultantskog tima UNDP.

Na osnovu stećenog iskustva sa radom na samim projektima i saradnjom u timu, uspostavit će se i sistem upravljanja projektima u opštini uključujući postavljanje ciljeva, budžetiranje, planiranje radnih zadataka i vremena i unutrašnju kontrolu troškova i kvaliteta. Uža ekipa će uz podršku UNDP sprovesti i stratešku procjenu utjecaja na životnu sredinu, a time će u proces planiranja ukljućiti relevantne zainteresirane strane i širu javnost.

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Predlaže se da se za rad uže grup opremi prostorija, koja će da omogući prezentacije i moderan timski rad. Uz rad na projektima predlaže se da se paralelno izvede program učenja engleskog jezika, koji će biti neophodan za kontakte sa EU i za razumijevanje evropskih dokumenata. Prema potrebama tima, spremiće se i traning komunkacije i rada i timu.

2. Proces

U tabeli 2 prestavljen je plan rada na osposobljavanju u 2009. godini.

Tabela 2: Plan osposobljavanja Mjesec Aktivnost Očekivani outputi Mogući 2009 datumi treninga april - Analiza situacije - Plan osposobljavanja - Priprema plana osposobljavanja maj/juni - Opšti trening za stručne - Opšti trening pola dana 1.-4. 6. namještenike opštine - Uža ekipa 2 x pola - Formiranje uže ekipe dana - Početak rada na strategiji: SWOT, - SWOT, vizija, opšti problemska analiza, vizija, logički ciljevi strategije, duga okvir, analiza »stakeholdera« lista projekta jul - Uža ekipa i izvođači prostornog - Prostorni plan i 29.6-18.7 plana: usklađivanje ciljeva strategije strategija razvoja i prostornog plana usklađeni - Radionice sa »stakeholderima« - Početni izveštaj SEA - Formulacija prioritetnih projekata avgust/ - Nacrt strategije razvoja - Nacrt strategije razvoja 24.8-4.9 septembar - Definicija sistema upravljanja - Plan sistema projektima u opštini upravljanja projektima - Početak rada na studijama - Projektni zadaci za izvodljivosti prioritetnih projekata studije izvodljivosti oktobar - Trening komunikacije - 2 dana trening na 28.9-9.10 - Rad na studijama izvodljivosti drugoj lokaciji novembar - Prezentacija nacrta strategije - Primjedbe sa 26.10.- razvoja stručnim namješetnicima u prezentacija i javnih 6.11. opštini, raprava - Javna rasprava o strategiji - Prezentacija nacrta Vladi i donatorima - Rad na studijama izvodljivosti decembar - Konačna verzija strategije razvoja - Strategija razvoja 7.-18.12. - Priprema priručnika za rukovođenje - Barem 2 razvojna projekata projekta - Priručnik za rukovodenje projekata

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Sa radionicama od 1.-3. juna formirana je uža ekipa, napravljena je opšta prezentacija o EU i fondovima EU, i počet je rad na novom programu razvoja. Detaljniji program radu u ta tri dana pretstavljen je u tabeli 3.

Tabela 3: Izvršene radionice 1.-3. Jun 2009 Datum Vrijeme Lokacija Aktivnost Očekivani outputi 1. jun 12.00 – Restoran - Formiranje uže ekipe - Upoznavanje učesnika 15.00 Tiha noć - Pretstavljanje programa - Program rada osposobljavanja i učesnika - Rasprava o ciljevima i očekivanjima

2. jun 10.00 - Dom kulture - Opšti trening za stručne - Generalno 13.00 namještenike opštine razumijevanje EU i njezinih programa

3. jun 10.00 - Gimnazija Početak rada na strategiji: - SWOT, vizija, opšti 15.00 SWOT, problemska analiza, ciljevi strategije, duga vizija, logički okvir, analiza lista projekta »stakeholdera«

3. Rezultati radionice 3. juna

Na radionici uže ekipe 3. juna učestvovali su: - Jernej Stritih, konzultant UNDP - Predrag Zejak, dipl.ing.mašinstva, Menadžer Opštine Mojkovac, - Ranka Brajković, dipl.ing.građevine, - Siniša Minić, dipl.ing.arhitekture, Glavni urbanista, - Maja Ikervari, dipl.pravnik, Glavni administrator, - Dejan Medojević, profesor istorije i geografije,direktor Turističke organizacije Mojkovac, - Magdalena Mrdović, profesor istorije i geografije, Rukovodilac Službe za poljoprivredu, puteve i vode, - Rajko Kosović, profesor engleskog jezika, Direktor Srednje škole u Mojkovcu, - Olivera Rakočević, dipl.ekonomista, Direktor Uprave javnih prihoda, - Duško Jokić, SSS, namještenik u Upravi javnih prihoda, - Ljubomir Jovanović, građevinski tehničar, službenik JKP "Gradac", - Maja Blažević, Fakultet za turizam i hotelijerstvo, pripravnik TO Mojkovac

U toku radionice obrađene su sledeće teme: - Evaluacija implementacije važećeg Programa razvoja opštine Mojkovac - SWOT analiza (analiza Snaga, Slabosti, Mogućnosti, Opasnosti) - Glavni elementi buduće vizije opštine - Učesnicia u razvoju - Mogući projekti - Strateški ciljevi

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

3.1 Evaluacija važećeg programa razvoja

Opština ima Strateški program razvoja, koji je napravljen 2004. godine od strane u okviru projekta“Razvoj Strateških planova u crnogorskim opštinama” kao dio USAID-ovog programa “Efikasna Lokalna Samouprava”, a uz tehničku pomoć i podršku Urban Institute Montenegro, CHF Montenegro i Agencije za Lokalnu Demokratiju i Partnerstvo Crne Gorei. Program ističe u 2009. godini. Vizija ovog programa je:

Opštinu Mojkovac vidimo kao razvijenu opštinu u svim oblastima, sa velikim brojem malih preduzeća iz oblasti poljoprivrede, stočarstva, turizma, uz maksimalno iskorišćavanje postojećih prirodnih i ljudskih potencijala.

Program je podeljen na četiri strateška pitanja, 77 strateških ciljeva i 171 podciljeva. Ti ciljevi i potciljevi su pretstavljeni u sledećoj tabeli uz mišljenje učesnika radionice o njihovoj realizaciji.

Tabela 4: Pregled ispunjavanje ciljeva strateškog programa razvoja 2004-2009 Strateško Strateški cilj Podcilj Komentar  pitanje Strateško pitanje Podcilj 1. (1.1.1) Za Gornji Mojkovac Urađeno  1. Kako izgraditi Podcilj 2. (1.1.2) Za centar Mojkovca i održavati Strateški cilj 1.(1.1) Urađeno  infrastrukturu Rekonstrukcija Podcilj 3. (1.1.3) Za Donji Mojkovac Urađeno  opštine? sekundarne vodovodne mreţe Podcilj 4. (1.1.4) Za prigradska naselja: Babića Polje, Podbišće, Ureševina, Urađeno  Ambarine, Brskovo Strateški cilj 2.(1.2) Izgradnja dječijeg zabavnog parka Urađeno  Podcilj 1. (1.3.1) Razvodno postrojenje Slatina 10 KV Podcilj 2. (1.3.2) Dalekovod 10 KV Ckara - Ruţica Podcilj 3. (1.3.3) Trafostanica 10 KV Ţari Podcilj 4. (1.3.4) Trafostanica 10 KV Burenski Do Strateški cilj 3.(1.3) Podcilj 5. (1.3.5) Trafostanica 10/04 KV Rekonstrukcija i Vragoda izgradnja Većina Podcilj 6. (1.3.6) Trafostanica 10/04 KV dalekovoda, uraĎena  Vrioca trafostanica i NN Podcilj 7. (1.3.7) Trafostanica 10/04 KV mreţe Sjenokosi Podcilj 8. (1.3.8) Trafostanica 10/04 KV Grotulja Podcilj 9. (1.3.9) Trafostanica 10/04 KV Industrijska zona Rudnik Podcilj 10. (1.3.10) Trafostanica “Kula 2” Podcilj 11. (1.3.11) NN mreţa i trafostanica Jokovići Strateški cilj 4.(1.4) Tehničko opremanje za izradnju i odrţavanje Djelomičn infrastrukture (utovarivač, rovokopač, PP vozilo, cistijerna, o  buldozer, kamion, dizalica, pumpe) Strateški cilj 5.(1.5) Izgradnja zgrade lokalne uprave sa salom za

vjenčanja i proširenjem trotoara Strateški cilj 6.(1.6) Sanacija fekalne kanalizacije i izgradnja Uz sistema za prečišćavanje fekalnih voda (Gornji Mojkovac, Centar, jalovište  Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 8/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Donji Mojkovac) Radi se za Strateški cilj 7.(1.7) Završetak radova na fudbalskom stadionu MOSI  Strateški cilj 8.(1.8) Izgradnja objekata za smještaj socijalno U izgradnji ugroţenih i invalidnih lica  Prostorni Strateški cilj 9.(1.9) Rješavanje lokacije za gradsko groblje plan, nema  dogovora? Strateški cilj 10.(1.10) Završetak radova na kaptaţi izvorišta Zona Gojaković zaštite  Strateški cilj 11.(1.11) Izgradnja ljetnje bašte – bioskop, pozornica Djelomičn Strateški cilj 12.(1.12) Završetak radova na izgradnji trga sa o  fontanom i infokulom i ostalim sadrţajima Strateški cilj 13.(1.13) Sanirati domove Mjesnih Zajednica opštine Djelomičn (Ţari, Stevanovac, Lepenac, Prošćenje, Štitarica, Polja, Uroševina, o  Rudnica, Bistrica) Strateški cilj 14.(1.14) Izgradnja česama i vodopoja na Sinjavini, Djelomičn Bjelasici i Prošćenskim planinama o  Strateški cilj 15.(1.15) Izgradnja doma mladih  Strateški cilj 16.(1.16) Rekonstrukcija i izgradnja atmosferske i Djelomičn fekalne kanalizacije o  Strateški cilj 17.(1.17) Izgradnja regionalnih puteva preko Bjelasice,

Sinjavine i Prošćenskih planina  Podcilj 1. (1.18.1) Dobrilovina “Kuline” Započet  Podcilj 2. (1.18.2) Industrijska zona – Strateški cilj  18.(1.18) Izgradnja Podbišće mostova preko Tare Podcilj 3. (1.18.3) Poljska Bistrica  i drugih vodotoka Podcilj 4. (1.18.4) Lepešnica  Podcilj 5. (1.18.5) Zekića Rijeka u Ţarima Urađeno  Podcilj 1. (1.19.1) Kod ţeljezničkog mosta  Strateški cilj 19.(1.19) Saniranje Podcilj 2. (1.19.2) Kod škole u Stevanovcu  Podcilj 3. (1.19.3) Kod MZ Stevanović (kod klizišta Fuštića)  Podcilj 1. (1.20.1) Slatina - Gostilovina  Podcilj 2. (1.20.2) Cer - Ţari  Podcilj 3. (1.20.3) Krstac - Lepenac  Podcilj 4. (1.20.4) Štitarica – Gornja Štitarica

– Ruţica  Podcilj 5. (1.20.5) Rudnica – Blatine Završen  Strateški cilj Podcilj 6. (1.20.6) Mramor – Jakovići Završen  20.(1.20) Izgradnja Djelomičn Podcilj 7. (1.20.7) Krstac – Stevanovac lokalnih puteva u o  Mjesnim Podcilj 8. (1.20.8) Pripor – škola u Bistrici zajednicama  Djelomičn Podcilj 9. (1.20.9) Pripor – Gostilovina o  Podcilj 10. (1.20.10) Polja – Vodenica  Podcilj 11. (1.20.11) Mramor – Crvena Lokva  Podcilj 12. (1.20.12) Magistrala – Razboj –

Cer  Podcilj 13. (1.20.13) Ravni – Bojna Njiva  Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 9/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Podcilj 14. (1.20.14) Magistrala – škola u Ove Dobrilovini godine  Podcilj 15. (1.20.15) Magistrala – Lepenac – Završen Cer  Podcilj 1. (1.21.1) Ravni i Juškovića Potok Završeno  Podcilj 2. (1.21.2) Uroševina U toku  Podcilj 3. (1.21.3) Podbišće (Gornje Selo) Završeno  Strateški cilj Podcilj 4. (1.21.4) Ckara  21.(1.21) Podcilj 5. (1.21.5) Zaboj  Vodosnabdjevanje sela, katuna i Podcilj 6. (1.21.6) Crvena Lokva  prigradskih naselja Podcilj 7. (1.21.7) Buren  Podcilj 8. (1.21.8) Ţarski  Podcilj 9. (1.21.9) Lanište  Podcilj 10. (1.21.10) Vragodo  Strateški cilj 22.(1.22) Izgradnja objekta za sportske, humanitarne i

NVO, zavičajni muzej i medije  Strateški cilj 23.(1.23) Nabavka kanalizacionog dţeta za

produvavanje kanalizacije  Podcilj 1. (1.24.1) Kamionska Lokacija  Napravljen Strateški cilj Podcilj 2. (1.24.2) Zelena a  24.(1.24) Izgradnja trţnica Podcilj 3. (1.24.3) Stočna Napravljen Podcilj 4. (1.24.4) Mješovita a  Veći dio Podcilj 1. (1.25.1) Mikronaselje završen  Podcilj 2. (1.25.2) Zgrada Jugobanke  Podcilj 3. (1.25.3) Zgrada Montenegrobanke Završena  Djelomičn Strateški cilj Podcilj 4. (1.25.4) Zgrada kod Šumskog  25.(1.25) Saniranje o zgrada za Podcilj 5. (1.25.5) Zgrada “Poplavljenih” kolektivno Djelomičn Podcilj 6. (1.25.6) Zgrada penzionera stanovanje o  Podcilj 7. (1.25.7) Zgrada “Bor”  Podcilj 8. (1.25.8) Zgrada “Solidarnosti”  Podcilj 9. (1.25.9) Zgrada u ulici M.

Damjanovića  Podcilj 1. (1.26.1) Ulica V. Šćepanovića Završeno  Podcilj 2. (1.26.2) Naselje Uroševina  Podcilj 3. (1.26.3) Ulica F. Ţurića  Strateški cilj 26.(1.26) Završetak Podcilj 4. (1.26.4) Ulica Đ. Đukića  radova na rasvjeti u Podcilj 5. (1.26.5) Ulica D. Tomovića Završeno  gradu i prigradskim Podcilj 6. (1.26.6) Ulica Junaka mojkovačke Završeno naseljima bitke  Podcilj 7. (1.26.7) Naselje Karaula Podcilj 8. (1.26.8) MZ Podbišće (Grotulja – Završeno Šuškovina)  Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 10/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Strateški cilj 27.(1.27) Izgradnja objekata za poboljšanje TV signala Završeno - repetitora  Podcilj 1. (1.28.1) Ulica Oslobodilačkih

ratova  Podcilj 2. (1.28.2) Ulica Balkanska  Podcilj 3. (1.28.3) Ulica Đ. Đukića  Podcilj 4. (1.28.4) Ulica Ljubavi i

prijateljstva  Strateški cilj Podcilj 5. (1.28.5) Ulica pored Tare u Poljima

28.(1.28) Izgradnja “Nova”  novih ulica, parking Podcilj 6. (1.28.6) Ulica u Podbišću (Gornje

prostora itd. u Polje)  gradu Podcilj 7. (1.28.7) Ulica u Industrijskoj Zoni

prema Ambarinama  Podcilj 8. (1.28.8) Ulica prema J. Potoku i

Ravnima  Podcilj 9. (1.28.9) Ulica preko Uroševine Završeno  Podcilj 10. (1.28.10) Ulica od autobuske

stanice prema F. Ţurića  Strateški cilj 29.(1.29) Izgradnja plivačkog bazena, teniskih i drugih

terena  Strateški cilj 30.(1.30) Izgraditi plan saobraćaja i horizontalno- U toku vertikalne i svjetlosne signalizacije  Strateški cilj 31.(1.31) Uvesti kablovsku televiziju  Podcilj 1. (1.32.1) Na trgu Podcilj 2. (1.32.2) Ulica Serdara Janka Vukotića Strateški cilj Podcilj 3. (1.32.3) Ulica F. Ţurića 32.(1.32) Izgradnja Podcilj 4. (1.32.4) Ulica Njegoševa Djelomičn staza i prilaza za Podcilj 5. (1.32.5) Ulica Vuka Karadţića o  hendikepirana lica Podcilj 6. (1.32.6) Ulica D. Tomovića Podcilj 7. (1.32.7) Ulica S. Drobnjaka Podcilj 8. (1.32.8) Ulica Valjevska Podcilj 9. (1.32.9) Ulica Đ. Đukića Strateški cilj Podcilj 1. (1.33.1) Junaka mojkovačke bitke Urađeno  Podcilj 2. (1.33.2) Partizansko groblje 33.(1.33) Sanacija Urađeno  kulturnih Grotulja spomenika Podcilj 3. (1.33.3) Ţrtava fašizma Urađeno 

Podcilj 4. (1.33.4) Razvršje  Podcilj 1. (1.34.1) Objekat kotlarnice  Podcilj 2. (1.34.2) Toplovodi za Gornji Idejni  Strateški cilj Mojkovac projekt Podcilj 3. (1.34.3) Toplovodi za Donji 34.(1.34)  Toplifikacija grada Mojkovac Podcilj 4. (1.34.4) Toplovodi za centar  Podcilj 5. (1.34.5) Toplovodi za Uroševinu  Podcilj 1. (1.35.1) Bjelojevićka rijeka (2 Koncesije Strateški cilj centrale) odobrene  35.(1.35) Izgradnja Podcilj 2. (1.35.2) Štitarička rijeka  mini-hidrocentrala Podcilj 3. (1.35.3) Ribnjak  Strateški cilj Podcilj 1. (1.36.1) Tara – Raičevići  Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 11/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

36.(1.36) Podcilj 2. (1.36.2) Tara – Stanići  Regulacija korita rijeka Podcilj 3. (1.36.3) Tara – Kneţevići UraĎeno  Podcilj 4. (1.36.4) Tara – Rovčani  Podcilj 5. (1.36.5) Tara – Boškovići UraĎeno  Podcilj 6. (1.36.6) Tara, kod ţelj. mosta  Podcilj 7. (1.36.7) Tara – Kaludra  Podcilj 8. (1.36.8) Tara – Gostilovina  Djelomičn Podcilj 9. (1.36.9) Štitarica – Donja o  Podcilj 10. (1.36.10) Rudnica UraĎeno  Podcilj 11. (1.36.11) MeĎujošje  Podcilj 12. (1.36.12) Stevanovac kod

Smolovića  Podcilj 13. (1.36.13) Juškovića Potok UraĎeno  Podcilj 1. (1.37.1) Katun Vragodo  Podcilj 2. (1.37.2) Katun Zaboj  Podcilj 3. (1.37.3) Sjenokosi  Podcilj 4. (1.37.4) Ruţica Strateški cilj  37.(1.37) Podcilj 5. (1.37.5) Ţarski  Elektrifikacija Podcilj 6. (1.37.6) Bistrički  katuna Podcilj 7. (1.37.7) Borova Glava  Podcilj 8. (1.37.8) Studenac  Podcilj 9. (1.37.9) Muleč  Podcilj 1. (1.37.1) Katun Vragodo  Strateško pitanje Strateški cilj 2.(2.2) Organizovati lokalnu samoupravu (sekretarijati, UraĎeno 2. Kako ubrzati odjeljenja, sluţbe)  ekonomski Član razvoj? zajednice Strateški cilj 1.(2.1) Razviti međuopštinsku i međunarodnu opština, ekonomsku saradnju  meĎunarod na saradnja Strateški cilj 3.(2.3) Formiranje biznis centra  Strateški cilj 4.(2.4) Podcilj 1. (2.4.1) Staklorezac Ima  Razvijanje Podcilj 2. (2.4.2) Precizna mehanika zanatstva  Podcilj 3. (2.4.3) Kovač  Podcilj 1. (2.5.1) Osnivanje turističkog centra Završen u okviru lokalne zajednice  Podcilj 2. (2.5.2) Izgradnja zimskog ski Projekti  Strateški cilj 5.(2.5) centra Razvijanje turizma Podcilj 3. (2.5.3) Izgradnja eko-katuna (Ckara, Crkva Ruţica, Studenica, Doke,  Ţarski Katun, Vrioca, Vragodo, Burenski Do) Podcilj 4. (2.5.4) Rafting UraĎeno  Strateški cilj 6.(2.6) Podcilj 1. (2.6.1) Prekvalifikacija Iskoristiti ljudske nezaposlenih U toku  resurse Podcilj 2. (2.6.2) Inovacija znanja kod

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

zaposlenih Podcilj 3. (2.6.3) Stipendiranje Strateški cilj 7.(2.7) Podcilj 1. (2.7.1) Prerada poljoprivrednih Razviti male proizvoda pogone Podcilj 2. (2.7.2) Mini farme Ima  Podcilj 3. (2.7.3) Razviti voćarstvo Podcilj 4. (2.7.4) Eko bilje Podcilj 1. (2.8.1) Za poljoprivredne proizvode Strateški cilj 8.(2.8) Podcilj 2. (2.8.2) Za otkup stoke Izgraditi otkupne Podcilj 3. (2.8.3) Za otkup ljekovitog bilja i Mobilno stanice šumskih plodova  Podcilj 4. (2.8.4) Za otkup mlječnih proizvoda Strateški cilj 9.(2.9) Eksploatisati vodu Podcilj 1. (2.9.1) Pogon za flaširanje Lokanja,

u prehrambene Štitarica  svrhe Strateški cilj 10.(2. 10) Iskorišćavanje i eksploatacija rudnog i Koncesije mineralnog bogatstva i ostalih sirovina (šume, kamen, šljunak itd.)  Strateški cilj 11.(2.11) Zaustavljanje neplanskog korišćenja šumskog

bogatstva kroz intezivan uzgoj i pošumljavanje  Opština Strateški cilj 12.(2.12) Donošenje zakonskih propisa koji su u donosi nadleţnosti lokalne uprave, radi lakšeg pokretanja novih projekata  propise Strateško pitanje Strateški cilj 1.(3.1) Podcilj 1. (3.1.1) Organizovanje tribina, 3. Kako ekološki Edukacija građana kampanja, seminara, Započeto urediti opštinu propagandnih TV i radio emisija,  Mojkovac? informisanje putem štampe Podcilj 1. (3.2.1) Gornji Mojkovac Podcilj 2. (3.2.2) Juškovića Potok Podcilj 3. (3.2.3) Brskovo Podcilj 4. (3.2.4) Prošćenje Strateški cilj 2.(3.2) Podcilj 5. (3.2.5) Paklješica Pošumljav Zaštita od erozije Podcilj 6. (3.2.6) Fuštića Potok anje  Podcilj 7. (3.2.7) Vučji Potok Podcilj 8. (3.2.8) Polja Podcilj 9. (3.2.9) Bistrica Podcilj 10. (3.2.10) Štitarica Podcilj 11. (3.2.11) Bjelojevići Studija procjene Strateški cilj 3.(3.3) Saniranje površinskog kopa Brskovo uticaja u  toku izrade Strateški cilj 4.(3.4) Sanacija jalovišta U toku  5 proizvoĎač Strateški cilj 5.(3.5) Program proizvodnje zdrave hrane a organske  hrane Strateški cilj 6.(3.6) Pošumljavanje (Bjelasica, Sinjavina, Goleti) i hortikultura (gradsko jezgro – parkovi, drvoredi, cvjetne aleje, Većinom  uređenje ostalih zelenih površina) Strateški cilj 7.(3.7) Infrastruktura za prikupljanje i transport otpada Ima (kontejneri i korpe, vozila za transport, informacione table)  Strateški cilj 8.(3.8) Deponija komunalnog otpada sa izgradnjom Projekt pogona za reciklaţu otpada regionalne  Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 13/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

deponije Strateški cilj 9.(3.9) UgraĎen u Zaštita od Podcilj 1. (3.19.1) Ugradnja filtera u drvnoj bazi u aerozagađenja industriji, kotlarnicama, bazi u Štitarici  Štitarici

Strateški cilj 10.(3.10) Zaštita od biozagađenja  Strateško pitanje Strateški cilj 1.(4.1) Osnovati javnu ustanovu za kulturu, sport i Ima 4. Kako informisanje  unaprijediti Strateški cilj 2.(4.2) Formirati amatersko pozorište  društveni razvoj? Strateški cilj 3.(4.3) Organizovati likovne izloţbe  Strateški cilj 4.(4.4) Prilagoditi obrazovne profile potrebama Ima ekonomskog i društvenog razvoja  Podcilj 1. (4.5.1) Fudbalski stadion (tribune, UraĎeno atletski sadrţaji, semafori itd.)  Podcilj 2. (4.5.2) Sportska sala (adaptacija, Strateški cilj 5.(4.5) Radi se krov, podloga, sanitarni čvor, semafor itd.)  Nadogradnja Podcilj 3. (4.5.3) Stadion malih sportova sportske Adaptacija (ekonomat…)  infrastrukture Podcilj 4. (4.5.4) Masovni sport (rekreativni sport, školski sport, sport invalida, amaterski MOSI Igre  sport, vrhunski sport) Strateški cilj 6. Podcilj 1. (4.6.1) Regulisati problem grijanja (4.6) Unaprijediti predškolsku Podcilj 2. (4.6.2) Obogatiti rekreativne Završeno  ustanovu sadrţaje

Van Strateški cilj 7. (4.7) Tehnički osposobiti zdravstvo i ulagati u nadleţnosti kadrove zdravstva  , radi se Podcilj 1. (4.8.1) Osavremeniti kabinetsku nastavu Strateški cilj 8. Podcilj 2. (4.8.2) Poboljšati informacioni (4.8) Poboljšati sistem uslove rada u Radjeno Podcilj 3. (4.8.3) Rekonstruisati objekte u  školama područnim odjeljenjima

Podcilj 4. (4.8.4) Rekonstruisati školske sportske objekte (otvorene i zatvorene) Strateški cilj 9. (4.9) Stvoriti uslove za formiranje omaldinskih

udruţenja  Strateški cilj 10. (4.101) Stvoriti uslove za rad likovnih kolonija Bila jedna  Strateški cilj 11. (4.11) Obogatiti knjiţevni fond Strateški cilj 12. (4.12) Izgraditi Podcilj 1. (4.12.1) Rekonstrukcija centra za Započet infrastrukturu za kulturu projekat  razvoj kulture Podcilj 2. (4.12.2) Nabavka tehničke opreme 

Podcilj 3. (4.12.3) Osavremeniti informacioni

sistem u kulturi (računari i ostala oprema) 

Strateški cilj 13. (4.13) Osnovati lokalne medije (štampa, elektronski Postoji 

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

mediji i sl.) RTV Mojkovac Strateški cilj 14. (4.14) Formirati sekcije (folklor, dramska, Postoji recitatorska)  Strateški cilj 15. (4.15) Poboljšati Podcilj 1. (4.15.1) Osnovati dnevni centar za

socijalnu zaštitu lica sa posebnim potrebama 

Podcilj 2. (4.15.2) Formirati fond za socijalnu Budţetska

zaštitu stavka  Podcilj 1. (4.16.1) Stručno osposobljavanje  Podcilj 2. (4.16.2) Organizovanje takmičenja

i seminara  Strateški cilj 16.(4.16) Formirati opštinski sportski savez MOSI Igre  Udruţenje preduzetni Strateški cilj 17.(4.17) Formirati strukovna udruţenja ka,  ekonomist a Strateški cilj 18. (4.18) Podcilj 1. (4.18.1) Rekonstrukcija i Stvoriti uslove za rad izgradnja domova mjesnih zajednica Djelomičn mjesnih zajednica o  Podcilj 2. (4.18.2) Tehničko opremanje

Iz pregleda ispunjavanja pojedinih ciljeva i potciljeva visi se das je poslednjih pet godina dobar dio tih ciljev ispunjen ili je počeo rad na njihovom ispunjavanju, dok neki od ciljeva ostaju za budućnost, što stvara dobru osnovu za dalji rad i planiranje razvoja.

Mišljenje grupe je da je sadašnji plan realno postavljen i da je dosta urađeno u poslaednje dve i po godine sadašnje opštinske uprave. U njemu su dobro definisani glavni problemi, a sadrži i neke elemente koji nisu potrebni u okviru opštinskog programa. Plan pokuša da riješi sve probleme razvoja u opštini, što nije moguće da se završi u pet godina, zato neki podciljevi još nisu postignuti. U programu nisu definisani indikatori uspjeha, a staretški ciljevi i podciljevi postavljeni su previše detaljno – oni bi mogli da se tretiraju više kao predviđene aktivnosti.

Novi program bi trebalo dopuniti novim projektima, pogotovo onim koji uključuju privatni kapital. U ovoj godini sprema se prostorno planska dokumentacija, koja čini bitan element i preduslov budućeg plana, a bitno je da ciljevi i projekti prostornog plana i programa razvoja integrišu.

U budućnosti veći prioritet treba da se postavi na zapošljevanje i proizvodnju. Pogotovo treba da se posveti pažnja mali pogonima i preduzećima, te da se u planiranje ukljući preduzetnike. Za područje poljoprivrede i seoskih područja bitna je infrastruktura koja ukljućuje puteve, elektriku i komunikacijske tehnologije.

3.2 SWOT analiza (analiza Snaga, Slabosti, Mogućnosti, Opasnosti)

Tabela 5: SWOT analiza Snage Slabosti Prirodni resursi Odliv kadrova i stanovništva Planine Nema radnih mjesta u proizvodnji i drugim

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Tara i pritoke djelatnostima Nacionalni parkovi Niske zarade Saobraćajno geografski poloţaj: magistrala, Loš kvalitet ţivota ţeljeznica Slaba organizacija društvenog ţivota Ljudski resursi: Broj, obrazovanje Komunalna infrastruktura, odrţavanje zimi Kulturno istorijske znamenitosti Klima surova Pokrivenost infrastrukturom – sva sela imaju Nedostatak biznes iniciativa struju Nema komunikacija na selu Mogućnosti Prijetjnje Turistički razvoj Autoput zaobilazi Mojkovac Sport Otpad nerješen Organska poljoprivreda, zdrava hrana, kvalitet ZagaĎivanje Tare od Kolašina Mala preduzeća Koncesije za šume, šljunak, vodeţ Ne-devastiran prostor Recesija Sanirano jalovište Smanjenje turizma Male HE, fabrike vode Konkurentni ski centri Ljekovito bilje Klimatske promjene Prerada drva, metala Industrijska zona IPA fondovi, MeĎuopštinska saradnja Publikacija resursa

3.3 Glavni elementi buduće vizije opštine

Učesnici radionice su predloţili sledeće elemente buduće vizije opštine Mojkovac, koji su grupisani u logičke grupe:

Tabela 6: Predloženi elementi vizije Grupa Pedloţeni elementi Opšte Miran, harmoničan planinski gradič Upravljanje prostora Infrastruktura Arhitektura, urbanizam Ţivotna sredina Zdrava sredina Ekološki zdrava sredina Primjer zdrave ţivotne sredine

Poljoprivreda Poljoprivreda Značajan proizvoĎač ekološke hrane Proizvodnja zdrave hrane

Ekonomski razvoj Strana ulaganja Povećan broj preduzetnika Veća ekonomska moć Zapošljavanje Inkubator za preduzetnike

Preduzeća Razvoj malih i srednjih preduzeća Mala i srednja preduzeća na podrućju turizma, usluga i pogoni koji ne zagaĎuju ţivotnu sredinu Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 16/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

Turizam Turistička destinacija, Turistički centar, Turizam, turizam Planinski turizam (Hiking, biking, rafting, kajaking) Turistički razvijena opština, potenciali Tare i eko-turizam Ski centar mojkovac Turističko ekološka oaza

Sport Sportski centar Crne Gore

Na osnovu predloţenih elemenata predlaţe se sledeća izjava o viziji:

Opština Mojkovac je harmonična ekološko zdrava i ljepa sredina seoskih područja oko mirnog planinskog gradića, sa dobrom infrastrukturom, koja je privlačno mjesto za život i rad, a time i za ulaganja domaćih i stranih preduzetnika. Odlikuje se kao centar planinskog eko-turizma i sporta, proizvodnje zdrave hrane i industrije koja ne zagađuje životnu sredinu.

Ova izjava u suštini ne razlikuje se od one iz 2004, ali je nešto specifičnija. Jače ukljućuje i elemente koji su nedostajali u programu 2004-2009.

3.4 Strateški ciljevi

Tabela 7: Predloženi elementi strateških ciljevi opštine

Područje Ključni očekivani rezultati Turizam: avanturistički turizam, povećanje smeštaja, ski turizam - 1000 ležajeva - Povećanje kvaliteta ponude Zdrava hrana: zadrţavanje prihoda u regionu - Organizovana proizvodnja i prodaja zdrave hrane - Prepoznatljivost and domaćem tržištu i za turiste Infrastruktura: stvoriti preduslov za razvoj turizma, - Putevi poljoprivrede, SMP - Internet - Voda - Struja Strana ulaganja i povećanje ekonomske moći - Privatne investicije - Javno privatna partnerstva Zaštićena ţivotna sredina i ureĎen prostor - Prostorni planovi - Zadržan karakter prostora

Tabela 8: Preliminarni logički okvir na osnovu predložene vizije i ciljeva Objektivno Objektivni Pretpostavke Logika intervencije provjerljivi izvori provjere i rizici indikatori/pokazatelji Opština Mojkovac je Broj stanovnika Monstat harmonična ekološko zdrava i BDP/po stanovniku Vizija ljepa sredina seoskih područja oko mirnog planinskog gradića, sa dobrom

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

infrastrukturom, koja je privlačno mjesto za život i rad, a time i za ulaganja domaćih i stranih preduzetnika. Odlikuje se kao centar planinskog eko- turizma i sporta, proizvodnje zdrave hrane i industrije koja ne zagađuje životnu sredinu. Sva naselja imaju kvalitetnu Udio domaćinstva sa Opština, komunalnu infrastukturu priključkom na asfaltni komunalno put, vodu, elektriku, poduzeće internet, odvoz smeća, pročišćavanje otpadnih voda Puna zaposlenost preko ulaganja Stopa zaposlenosti Zavod za i razvoja domaćih i stranih stanovništva zapošljavanje preduzetnika Strateški Razvijen je diverzificiranj Broj noćenja godišnje LTO ciljevi planinski eko-turizam Dnevna potrošnja po turistu U većini seoskih domaćinstava Broj certifikata Opština proizvodi i prodaje se kvalitetna organske proizvodnje organska hrana hrane Dohodak od prodaje organske hrane Visok kvalitet ţivotne sredine, ZagaĎenost Tare Agencija za prirode i prostora Površina zaštićenih ţivotnu sredinu područja IzgraĎena mreţa lokalnih i Duţina asfaltnih puteva Opština regionalnih puteva prema standard ima Puna opskrba domaćinstava s Broj domaćinstava Opština Očekivani vodom rezultati Puna elektrifikacija (dali stvarno Broj domaćinstava Opština i katuni) Pokrivenost domaćinstva GSM i Broj domaćinstava Opština internetom Odvoz smeća od svih Broj domaćinstava Komunalno

domaćinstava poduzeće UreĎaji za pročišćavanje Broj centralnih ureĎaja Opština Broj malih i individualnih ureĎaja Uspjeh postojećih i stvaranje Broj preduzeća u Opština novih SMP domaćih opštini Zavod za

preduzetnika Broj novih radnih zapošljavanje mjesta Povećanje stranih ulaganja Broj novih radnih Zavod za

mjesta zapošljavanje Barem 1000 turističkih Broj smeštaja LTO smještaja, većinom u malim objektima Ponuda usluga za planinarenje Broj korisnika godišnje LTO Ponuda usluga za biciklizam Broj korisnika godišnje LTO Ponuda usluga za kajak i rafting Broj korisnika godišnje LTO Ponuda usluga za skijanje Broj korisnika godišnje LTO Ponuda usluga za paragliding Broj korisnika godišnje LTO Organizovana proizvodnja i Godišnji promet of Opština Strengthening capacities in the Western Balkans countries to address environmental problems through remediation of high priority hot spots: Montenegro country component - Mojkovac Lead and Zinc Tailing Mine Impound Page 18/20

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

prodaja organske hrane prodaje Prepoznatljivost and domaćem Postojeća trţišna marka Opština

trţištu i za turiste kvaliteta Prostorni plan opštine Broj ilegalnih gradnji Opština Detaljini urbanistički planovi Broj ilegalnih gradnji Opština Eliminisan negativni uticaj Sanacija jalovišta Agencija za

jalovišta ţivotnu sredinu Eliminisan negativni uticaj Sanacija rudnika Agencija za

nekadašnjeg rudnika ţivotnu sredinu Smanjenje uticaja preduzeća i Godišnje emisije CO2 Agencija za domaćinstava na ţivotnu sredinu Godišnje emisije ţivotnu sredinu i klimu prašine Nacionalni park Durmitor Plan upravljanja JP NPCG Nacionalni park Biogradska gora Plan upravljanja JP NPCG Park prirode Sinjajevina- Tara – Park prirode Opština

Prošćenske planine usposatvljen Ulazni resursi: Troškovi:

Aktivnosti

3.5 Mogući projekti Kao moguće buduće projekta programa razvoja učesnici radionice prodloţili su sledeću preliminarnu listu: - Razvoj ponude avanturističkog turizma - Sportski turizam - Staze hiking & biking & kajak - Agroturizam - Deponija - Marketing (Suveniri) - Promocija / Brand - Ljekobilje, organska proizvodnja hrane

3.6 Učesnici u razvoju

Učesnici radionice su identifkovali su ključne učesnike u razvoju opštine Mojkovac, koje bi valjalo ukljućiti u pripremu prorgrama razvoja i u njegovu implementaciju. Oni su pretstavljeni u tabeli 8.

Tabela 8: Učesnici (stakeholderi) u razvoju opštine Mojkovac Područje Organizacija Broj radnih Komentar mjesta Javna uprava Opština Vlada i Ministarstva MeĎunarodne organizacije Javne ustanove Turistička organizacija Centar za kulturu

Osposobljavanje opštine Mojkovac za pristup IPA fondovima EU Prva radionica 1-3 juni 2009

3 osnovne škole 200 Srednja škola Pretškolska ustanova Zdravstvena 10 Javno komunalno poduzeće 70 Veterinarska ambulanta Šumska uprava Elektroprenos Elektrodistriubucija Ţeljeznica Policija 100 Nevladine organizacije Udruţenje preduzetnika Udruţenje ekonomista Fudbal Rukomet Odbojka Rafting Paragliding Kajak Ski Jiu-jitsu Atletski 2 planinarska KUD Vesna Amatersko pozorište Udruţenje penzionera (Veliki broj) Privreda Fabrika Tara: dve firme namjenska 150 proizvodnja i mašinski dijelovi Eloksirana bravarija Drvoprerada Trudbenik 300 Drvoprerada mali preraĎivaći Prerada ljekobilja Trgovina i ugostiteljstvo 500 4 Banke Ruralna područja Mjesne zajednice/sela 5000 ljudi na Udruţenja pčelara selu Registrovana gazdinstva Udruţenje stočara Udruţenje vlasnika šuma Ribnjaci