Pro Memorie 14(2012)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
PRO MEMORIE PRO Inhoud Pro Memorie 14 (2012 DĉHYHULQJ1 Redactioneel Artikelen A.J.B. Sirks en Eens een Nederlander, altijd een Nederlander. Rechtshistorici uit de Lage 2 D. Heirbaut Landen (12): interview met Felix Wubbe Dirk Heirbaut De vroege feodaliteit in de Lage Landen. Een en ondeelbaar in alle vorsten- 18 Pro Memorie dommen? Kees Kuiken Opstrek of aanwas? Bezits- en rechtsverhoudingen in en om Het Bildt in 31 Friesland tot 1506 P Inge Van Bamis Remissiebrieven in het historisch onderzoek: Een status quaestionis 55 Janwillem Oosterhuis Nakoming in huwelijks- en handelsrecht tijdens het legisme 78 Bruno Debaenst Moeder Marckx maakt geen bastaard! 97 Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden Kees Cappon Über die Methode. %LMGHYHUVFKLMQLQJYDQHHQLQWHOOHFWXHOHELRJUDĈHYDQ 108 Henk Hoetink (1900-1963) M Georges Martyn Cambyses aan de Vlaamse kust 126 jaargang 14 (2012) Recensies J.G.B. Pikkemaat, 7KH2OG/LEUDU\RIWKH6XSUHPH&RXUWRIWKH1HWKHUODQGV (Serge Dauchy) 137; Wolfgang Sellert en DĉHYHULQJ Ursula Machoczek (ed.), 'LH$NWHQGHV.DLVHUOLFKHQ5HLFKVKRIUDWV6HULH,,$QWLTXD%DQG1.DUWRQ1-43 (Paul Nève) 138; H. Willems en F. Buelens, %HXU]HQYDQ%HOJL(HQJHVFKLHGHQLVYDQKHWEHXUVZH]HQ1801-1867 (Dave De ruys- scher) 140; M.A.H.P. van Stiphout, 6FKHLGLQJYDQNHUNHQVWDDWHQGHRQWZLNNHOLQJYDQGHNHUNWRWHHQ]HOIVWDQGLJHJH- ORRIVJHPHHQVFKDS6WXGLHVRYHUGHURRPVNDWKROLHNHNHUNYDQXLWMXULGLVFKSHUVSHFWLHI 1790-1965) (Dave De ruysscher) 141 Over de auteurs 144 14.1 (2012) Stichting tot uitgaaf der bronnen van het Oud-Vaderlandse Recht (RYU) Uitgeverij Verloren EY te Hilversum Aanleveren kopij Kopij kan in digitale vorm (tekst en illustraties) worden toegezonden aan: – dr. P. Brood (Nationaal Archief Den Haag), redactiesecretaris: [email protected] – prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), hoofdredacteur Nederland: louis.berkvens@maastricht- university.nl Pro Memorie. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden – prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België: [email protected] De Stichting Oud-Vaderlands Recht geeft sinds 1999 3UR0HPRULH%LMGUDJHQWRWGHUHFKWVJHVFKLHGHQLVGHU1HGHUODQGHQ Auteursinstructies uit als opvolger van de in de jaren 1879-1999 gepubliceerde 9HUVODJHQHQ0HGHGHOLQJHQ $OJHPHHQ Om te voorkomen dat het persklaar maken van de kopij al te ingewikkeld en tijdrovend wordt, verzoeken we Pro Memorie is een peer reviewed tijdschrift. Een bijdrage wordt opgenomen na beoordeling volgens de princi- de auteurs zich te houden aan het volgende: pes van double blind peer review. – Hou de tekst zo ‘plat’ mogelijk. Vermijd extra’s zoals kopteksten, verschillende lettertypes en -groottes of Pro Memorie bevat naast artikelen over de rechtsgeschiedenis van de oude Nederlanden en de voormalige auteursnamen met uitsluitend hoofdletters. Enkel voetnootnummers staan in superscript. overzeese vestigingen van Nederland en België ook recensies en aankondigingen (van dissertaties, oraties en – Gelieve citaten te voorzien van enkele aanhalingstekens en niet te cursiveren. De aanhalingstekens sluiten VSHFLĈHNUHFKWVKLVWRULVFKHPRQRJUDĈHQ NURQLHNHQ NRUWHRYHU]LFKWHQYDQDFWLYLWHLWHQ LQWHUYLHZVQHFUR- in de regel direct na het geciteerde. ORJLHQHQEHNQRSWHELRJUDĈHQYDQEHODQJULMNHUHFKWVKLVWRULFLXLWKHW1HGHUODQGVHWDDOJHELHG+HWZHUNWHU- – Plaats voetnootnummers: in de regel na een leesteken. rein van Pro Memorie sluit aan bij dat van de Stichting Oud-Vaderlands Recht, maar doordat het tijdschrift zich De werkelijkheid is altijd ingewikkelder. De redactie zorgt voor resterende uniformeringskwesties. nadrukkelijk ook op de zuidelijke Nederlanden richt, beslaat het een ruimer gebied. Het staat wel open voor VWXGLHVRSKHWWHUUHLQYDQKHWJHUHFLSLHHUGHJHOHHUGHUHFKWPDDU]DOJHHQELMGUDJHQEHYDWWHQEHWUHćHQGHKHW 6DPHQYDWWLQJ Romeinse en het canonieke recht, behalve als deze direct betrekking hebben op de Nederlanden. Pro Memorie Artikelen dienen vergezeld te zijn van een korte samenvatting (5 à 10 regels), met maximaal 8 trefwoorden, in richt zich dus ook niet op dezelfde doelgroep als het 7LMGVFKULIWYRRU5HFKWVJHVFKLHGHQLV. het Engels. Pro Memorie wordt uitgegeven onder auspiciën van de Stichting tot Uitgaaf der bronnen van het Oud-Vader- landse Recht door Uitgeverij Verloren te Hilversum. Het tijdschrift wordt toegezonden aan alle contribuanten 9RHWQRWHQ van de Stichting OVR. Vanaf jaargang 12 gebruikt de redactie een eenvoudiger systeem dan voorheen. Haakjes hoeven niet meer. De delen van de verwijzing worden gescheiden door een komma. De onafhankelijkheid van de redactie wordt gewaarborgd door het Redactiestatuut. Er wordt qua citeerwijze geen onderscheid gemaakt tussen verwijzingen naar een volledige publicatie dan wel naar een bepaalde passage in een publicatie. Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen de eerste en de &RQWULEXDQWYDQ 295 Contribuant van OVR wordt men door zich te abonneren op Pro Memorie. U kunt dat doen verdere verwijzingen naar een zelfde publicatie. De eerste keer is de verwijzing volledig, de tweede keer wordt door te bellen, schrijven of mailen naar: ze verkort. Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum $ ERHNHQ PRQRJUDĈHQ tel.: 035-6859856 E-mail: [email protected] www.verloren.nl ]HOIVWDQGLJHXLWJDYH YHUZLM]LQJQDDUKHWZHUNDOVGXVGDQLJ 5/HVDćHU,QOHLGLQJWRWGH(XURSHVHUHFKWVJHVFKLH- GHQLV, Leuven, 2004. 5HGDFWLH ]HOIVWDQGLJHXLWJDYH YHUZLM]LQJQDDUHHQSDVVDJHXLWKHWZHUN 5/HVDćHU,QOHLGLQJWRWGH(XURSHVHUHFKWVJH- Prof.dr. T.J. Veen †, initiator en eerste hoofdredacteur; prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), VFKLHGHQLV, Leuven, 2004, 23-25. hoofdredacteur Nederland; prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België; dr. P. Brood (Na- * boek uit een reeks P.L. Nève, 6FKHWVYDQHHQJHVFKLHGHQLVYDQKHWQRWDULVDPEWLQKHWKXLGLJH%HOJLWRWDDQGH)UDQVH tionaal Archief Den Haag), redactiesecretaris; prof.dr. C.M. Cappon (Universiteit van Amsterdam); prof.dr. ZHWJHYLQJ. Rechtshistorische reeks van het Gerard Noodt Instituut, dl. 34, Nijmegen, 1995. Verkorte citeer- S. Dauchy (Université Lille 2); prof.dr. B.C.M. van Erp-Jacobs (Universiteit Tilburg); prof.dr. D. Heirbaut wijze: Nève, 1RWDULVDPEW%HOJL, 120-121. (Universiteit Gent); prof.em.mr. P.L. Nève (Universiteit Tilburg en Radboud Universiteit), erelid; prof.dr. E. Put (Katholieke Universiteit Leuven en Rijksarchief Leuven); prof.dr. C.H. van Rhee (Universiteit Maas- % ELMGUDJHQLQERHNHQ(bundels) tricht); prof.dr. J.S.L.A.W.B. Roes (Radboud Universiteit) J.H.A. Lokin, ‘De Code civil: een rechtsdogmatische evaluatie’, in: D. Heirbaut en G. Martyn (red.), 1DSROHRQV QDODWHQVFKDS7ZHHKRQGHUGMDDU%XUJHUOLMN:HWERHNLQ%HOJL, Mechelen, 2005, 63-75. 8LWJHYHU Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum & WLMGVFKULIWDUWLNHOHQ www.verloren.nl DOVGHYHUVFKLOOHQGHDĉHYHULQJHQYDQHHQEHSDDOGHMDDUJDQJHHQGRRUORSHQGHQXPPHULQJKHEEHQ$+ e-mail: [email protected] Huussen, ‘De rechtspraak in strafzaken voor het Hof van Holland in het eerste kwart van de achttiende Stichting OVR eeuw’, +ROODQG5HJLRQDDOKLVWRULVFKWLMGVFKULIW, 1976, 117-119. www.rechtsgeschiedenis.org DOVGHSDJLQHULQJHONHDĉHYHULQJKHUEHJLQWGDQLVKHWQRRG]DNHOLMNQDGHMDDUJDQJKHWQXPPHURIGHDI- OHYHULQJWHYHUPHOGHQLQDUDELVFKHFLMIHUVQDGHDINRUWLQJßDĉà0%HUHQGVHß*HHQVWDQGEHHOGHQPDDU )RWRRPVODJ archieven’, 1DWLRQDDO$UFKLHI0DJD]LQH, 2010Dĉ2, 28. -XJHPHQWGH&DPE\VH van Philippe de Corbehem, Duinkerke, Musée des Beaux-Arts (© Direction des Musées de Dunkerque, MBA, Ph. Jacques Quecq D'Henriprêt). ' DUFKLHI 'HDDQEHYROHQYROJRUGHLV6WDGDUFKLHĈQVWHOOLQJDUFKLHćRQGVLQYHQWDULVQXPPHU%LMGHHHUVWHYHUPHOGLQJ staat alles voluit, met tussen haakjes de afkortingen die verder zullen gebruikt worden voor de aanduiding Jaarcontributie €35,– YDQGHDUFKLHĈQVWHOOLQJHQKHWDUFKLHćRQGV'HQ+DDJ1DWLRQDDO$UFKLHI na), Ministerie van Buitenlandse /RVVHQXPPHUVGHSULMVZRUGWSHUDĉHYHULQJYDVWJHVWHOG'HSULMVYDQGLWQXPPHULVí20,– zaken: Consulaat-Generaal te Antwerpen (cga), 1842-1956, inv.nr. 510. LVVQ 1566-7146 Tussen de verschillende verwijzingen staat een kommapunt. Een uitgebreide auteursinstructie is te lezen op de website van RYU http://www.rechtsgeschiedenis.org. Redactioneel L.S., Twee Nederlandse rechtshistorici nemen een belangrijke plaats in deze eerste uitgave van de veertiende jaargang in. In de reeks interviews met rechtshistorici uit de Lage Lan- den krijgt nu Felix Wubbe het woord. Ondanks het feit dat hij vele jaren in het buitenland woonde en werkte, wordt hij toch gerekend tot de vooraanstaande Nederlandse hooglera- ren Romeins recht. De andere rechtshistoricus is Henk Hoetink. Weliswaar is hij al in 1963 overleden, maar de verschijning van een intellectuele biografie over hem is voor Kees Cap- pon aanleiding deze bijzondere geleerde in de schijnwerpers te zetten. Inhoudelijk duiken de auteurs in deze aflevering van Pro Memorie diep in het verleden van de Nederlanden. Dirk Heirbaut vraagt zich af of de vroege feodaliteit in de Lage Landen een en ondeelbaar in alle vorstendommen was. Kees Kuiken is bezig met een promotieonder- zoek naar de bezits- en rechtsverhoudingen in en om Het Bildt, een van de noordelijkste streken van Nederland, in Friesland. De Vlaamse historica Inge Van Bamis heeft zich ver- diept in de zestiende-eeuwse remissiebrieven en beschrijft welke veelbelovende bron deze documenten vormen voor verschillende soorten historisch onderzoek. Meer op de hedendaagse periode richten zich Janwillem Oosterhuis en Bruno Debaenst, zij het ieder met een geheel eigen onderwerp. Oosterhuis is bijzonder geïnteresseerd in het negentiende-eeuwse legisme en bekeek in dit verband de nakoming in huwelijks- en handelsrecht. Wanneer maakte de bedoeling van