Kuramsal Ve Kurumsal Bağlamda Türkiye Türkolojisini Yeniden
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Yayına Hazırlayanlar: Yunus KOÇ Serdar SAĞLAM Cahit GELEKCİ i Sempozyum Bilimsel Değerlendirme Kurulu: Prof.Dr. M. Cihat Özönder, Prof.Dr.Ülkü Çelik Şavk, Prof.Dr.Abide Doğan, Doç.Dr.Yunus Koç, Yrd.Doç.Dr. Serdar Sağlam, Yrd.Doç.Dr.Fatih Müderrsioğlu, Öğr.Gör.Dr.Turgay Yazar Sempozyum Düzenleme Komitesi: M. Cihat Özönder, Özkul Çobanoğlu, Ülkü Çelik Şavk, Abide Doğan, Serdar Sağlam, Yunus Koç, Fatih Müderrisoğlu, Turgay Yazar, Cahit Gelekçi, Bülent Gül Kapak Tasarımı: Dr. Filiz Şenler Sekreterya: Sıdıka Karaca Baskı: SİREM AJANS Sümer 1. Sok. moda İşhanı B Blok 1. Kat 7-59 Kızılay/ANKARA Tel: (0.312) 417 90 08 Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü Yayınları ii İÇİNDEKİLER ..................................................................................... Sayfa M. Cihat ÖZÖNDER Sunuş ve Değerlendirme .................................................................................v Özkul ÇOBANOĞLU Uygulama ve Amaç Bağlamlarında Türkiye Türkolojisi Üzerine Tespitler ..1 Nebi ÖZDEMİR Türklük Bilimi’ndeki Kalıplaşmalar ve Açılımlar ..........................................9 Cahit GELEKÇİ Küreselleşme Sürecinde Türkiyat Araştırmalarının Yeri ve Önemi .............31 Nalan BÜYÜKKANTARCIOĞLU Türkoloji Ve Dilbilim : Türkiye Bağlamında Gözlemler, Düşünceler .........45 Fatma ACUN Türkiyat Araştırmalarında İnternet’ten Nasıl İstifade Edilebilir? .................53 F. Sema BARUTCU-ÖZÖNDER Türk Diyalektolojisinin Araştırma Yöntem ve Tekniklerine Dair Birkaç Söz: Bakış ve Hedefler..........................................................................................63 Yaşar KALAFAT Türkiyat-Oryantalizm-Misyonerlik Kavşağında Emperyalizm.....................69 Nermin ŞAMAN-DOĞAN Sanat Tarihi Araştırmalarında Anadolu Beylikleri Dönemi..........................77 Ahmet Hikmet EROĞLU Türk Halk İnançlarının Güncel Değeri..........................................................87 Naciye Yıldız ÖZBEK Halk Edebiyatında Latife, Laf, Askiya..........................................................99 Cafer GARİPER Cengiz Aytmatov’un Gün Uzar Yüz Yıl Olur Romanında Düzenin Yabancılaşması ve İnsanın Kendisi Olması Problemi ................................107 iii G. Gonca GÖKALP-ALPASLAN Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirine Genel Bir Bakış .....................................................................................................127 Cafer MUM Kadı Burhaneddin’in Şiirlerinde Cinasın Yeri............................................153 Süer EKER Terör Örgütlerinde Dil Kullanımı ve Terörist Söylemlerin Dil Bilimsel Yöntemlerle Meşrulaştırılması....................................................................165 Ufuk TAVKUL Kafkasya İçin Türkiyat Araştırmalarının Önemi .......................................187 Bülent GÜL Moğolistan’da Türkolojinin Gelişimi ve Moğolistan’da Yapılması Gerekli Türkoloji Çalışmaları Üzerine.....................................................................203 Filiz ŞENLER Türkiye’de Geleneksel Motiflerin Grafik Sanatlarında Kullanımı .............219 Ferruh AĞCA Maniheist ve Budist Türkçe Metinlerle İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme.............................................................................................237 Mehmet ÖZ Tarih ve Tarihçiliğimiz Üzerine Bazı Düşünceler ......................................251 iv SUNUŞ Üniversite enstitüleri, araştırmacı özellik ve kimlikleri ile kaynaktan ulaştığı doğru ve gerçekçi verileri çağdaş teknoloji ile birleştirip disiplinler arası anlayışla oluşturduğu bilgi birikimini, ilgili merci ve karar mekanizma- larına zamanında ulaştıran akademik birimlerdir. Türk kültürü ve konumunun dünya üzerinde doğru bilgilerle ortaya konması ve tanıtılması amacı ile Enstitümüz, doğru ve gerçekçi bilgileri ancak bilimsel faaliyet projeleri ile; literatür taraması, saha araştırmaları ve uygulama yolu ile doğrulanacak bilgilerle ulaşılabileceği anlayışındadır. Küreselleşen dünyamızda bir yandan komşu ve kuşak ülkelerle, (Yuna- nistan, Bulgaristan, Rusya, Gürcistan, İran, Suriye) diğer yandan menfaat ilişkisi içinde olduğumuz ülkelerle (Çin, ABD, Almanya, İngiltere) olan ilişkilerimizde Türkiye’nin içte ve dışta gerçek konumunu belirleyecek veri- lerin ve belgelerin karar mekanizmalarının ve ilgili mercilerin elinde bulun- maması, dünya ülkeleri arasında her menfaat çatışmasının gündeme geldiği dönemlerde (sözde Ermeni soykırımı, Irak, Kıbrıs gibi sorunlar) ön plana çıkarılmakta, Türkiye’yi sürekli boy hedefi durumuna getirmektedir. Türkiye’nin Uluslar arası alanda daha etkin olması için Türk Uygarlığı- nın dili, tarihi, edebiyatı, folkloru, sanatı, müziği, bireysel ve toplumsal dav- ranışlar örgüsü, kültür eserleri, üretim ve tüketim alışkanlıklarından oluşan kültürel varlığını disiplinlerarası ve bütüncül bir yaklaşımla inceleyerek evrensel ölçülerde bilim dünyasına kazandırmak; bu amaçla lisansüstü dü- zeyde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve uygulamalar yapmak; yurt içi ve dışındaki benzer kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak gerekmektedir. Mevcut Sosyal Bilim alanlarındaki Anabilim dallarının programlarında, üzerine vur- gu yapılan “disiplinlerarası” yaklaşım yeterince uygulanamamakta, her bir anabilim dalı kendi içine kapanmış bir görünüm sunmaktadır. Türkiyat Araş- tırmaları Enstitüsü disiplinler arası perspektifi temel yaklaşım olarak benim- semekte ve bu yaklaşımı kurumsal hale getirmek üzere hem projeler hem de eğitim-öğretim programında ortaya koyduğu “çok boyutluluk” ile Üniversi- temiz için önemli imkanlar ortaya koyabilecektir. Diğer taraftan AB ve AB dışı ülkelerde, Türkoloji alanında eğitim veren kuruluşların program ve içerik bakımından Türkiye’de eşdeğeri bulunma- maktadır. v Türk Tarihi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim dallarında yürütülmekte olan programlar, yurtdışındaki Türkoloji programlarıyla içerik ve yöntem bakımında tam olarak örtüşmemektedir. Bu sebeple kaynak dilleri, edebiyat, tarih ve diğer sosyal bilim alanlarının, Türkiyat bakımından ortak paydadan oluşan ve yurtdışı Türkiyat bölümleriyle uyumlu bir programa ihtiyaç bu- lunmaktadır. Erasmus ve diğer kanallarla öğrenci değişim süreci ivme ka- zanmış olmasına rağmen yurtdışındaki Türkoloji alanlarına uygun bir prog- ram bulunmaması, geçişkenliğe engel teşkil etmektedir. Türkiyat Araştırma- ları Enstitüsü ve önümüzdeki dönemde açacağı Yüksek Lisans programı bu bakımdan da önemli bir açığı kapatacaktır. Çevresel koşulların disiplinler arası yaklaşımı zorunlu kıldığı gerçeği, dünyadaki örneklere bakıldığında kolayca anlaşılmaktadır. Türkiye’de Sos- yal Bilim Alanlarındaki “içe dönüklük” ve “kapalılık”, bilimsel gelişmeleri olumsuz yönde etkilemekte, adeta “sağırlar diyaloğu” yaşanmaktadır. Bu durumun yarattığı sakıncaların farkına varıldığının bir başka göstergesi de Üniversitemizde yaygınlaştırılmaya çalışılan “yan dal” programlarıdır. Do- layısıyla, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı; Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Halkbilimi, Tarih, Etnomüzikoloji, Sanat Tarihi gibi Türklük Bilgisi disiplinlerine odaklı olarak Sosyoloji, Coğrafya, Arkeoloji, Antropoloji, Psikoloji, Eğitim, Ekonomi, (ölü ve yaşayan dilleri ele alan ve Türk kültü- rüyle ilgili olan) Batı ve Doğu Filolojileri, Bilgi işlem ve Kütüphanecilik disiplinlerinin bilgi, bulgu, yöntem ve kuramlarından oluşan bir perspektif ortaya koymaktadır. Bu disiplinlerin problem ve varlık alanlarının eşzamanlı ve karşılaştırmalı olarak işe koşulmasına dayalı disiplinlerarası ve bütün- cül bir sosyal bilimler metodolojisi çerçevesinde eğitim-öğretim ve bilimsel araştırmalar yapılması, Enstitümüze Türkiye’de ve Dünyadaki benzerlerine üstünlük sağlamada önemli avantajlar sağlayacaktır. Dünya’daki gelişmeler de bu yöndedir. Çevresel koşullarda mevcut durum ve gelecekte karşılaşılabilecek risk- ler de bulunmaktadır. Sosyal Bilim Alanlarındaki kurumların / Bölümlerin, Enstitümüz tarafından uygulanan bu “disiplinlerarası yaklaşıma” soğuk durmaları, mevcut gelişen sürecin aleyhine işleyebilir. Bu riskin, doğrudan ikna ve gelecekte karşılaşılacak sorunların somut durumlarla ortaya konması yöntemleriyle giderilmesi düşünülmektedir. Bu sebeplerle hem Yüksek Li- sans Programının hem de ardından Doktora programının vakit kaybetmeksi- zin açılması; Türkiyat Araştırmaları Dergimizin yayınının sürdürmesi; altya- pı imkanlarının güçlendirilmesi; mümkün olduğu takdirde Enstitümüzün kendi kadrolarını oluşturması gerekmektedir. vi Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü halen aşağıdaki etkinlikleri gerçekleştirmektedir. 1- Türkiyat Araştırmaları Dergisi’nin ilk 5 sayısı yayımlanmış, 6. sayının yazıları hakemlere gönderilmiştir. 2- Enstitümüz bünyesinde yürütülen bilimsel araştırma projeleri- nin çalışmaları devam etmektedir. Bu bağlamda halihazırda 4 adet proje çalışması bulunmaktadır. 3- Türkiyat Araştırmalarının genel sorunlarını irdelemek üzere iki yılda bir kez olmak üzere sempozyum düzenlenmesi kararlaştı- rılmıştır. İlkini 25-26 Mayıs 2006 tarihlerinde gerçekleştirdiğimiz I.Türkiyat Araştırmaları Sempozyumunda sunulan tebliğlerin elimize ulaştırılabilenle- rini içeren sempozyum kitabımız Türkiyat alanındaki bellibaşlı konuları, problemleri ortaya koymak amacıyla araştırmacıların bilgilerine sunulmak- tadır. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nü kağıt üze- rinde kanun maddesi olmaktan çıkararak Türk kültürüne katkı sağlayan bir eğitim ve araştırma birimine dönüştüren, önceki Rektörümüz Prof.Dr.Süleyman SAĞLAM’ı burada tekrar ve rahmetle anarken Hacettepe Üniversitesi’nin bir bütün olarak kurumlaşması ve bu çerçevede devamlılı- ğın sağlanması yönündeki çabaları ve