T.C. SAKARYA VALİLİĞİ

OCAK-2016 İÇİNDEKİLER

GİRİŞ...... …3 İL HAKKINDA SAYISAL BİLGİLER...... …5 SOSYAL DURUM...... …9 1) NÜFUS ve YÖNETİM DURUMU ...... 9 2) EĞİTİM DURUMU...... ……11 3) SAĞLIK ...... 21 4) KÜLTÜR ve TURİZM ...... 27 5) GENÇLİK HİZMETLERİ ve SPOR ...... … 33 6) MALİYE ...... 37 7) AİLE ve SOSYAL POLİTİKALAR ...... 39 8) SOSYAL YARDIMLAŞMA ve DAYANIŞMA VAKIFLARI ...... 42 9) SOSYAL GÜVENLİK ...... 45 10) TAPU ve KADASTRO DURUMU ...... 46 EKONOMİ ...... 47 1) TARIM ...... 47 2) ORMANCILIK ...... 57 3) SANAYİ ...... 59 4) TİCARET ...... 66 5) ENERJİ ...... 68 6) BANKACILIK...... 68 7) MİLLİ GELİR ve İSTİHDAM ...... 69 ALTYAPI ve KAMU YATIRIMLARI ...... 71 1) ULAŞIM….………………………………………………………… …………………71 2) ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK…………………………………..……………….….…...... 71 3) İÇME-KULLANMA SUYU VE KANALİZASYON ...... 75 4) KAMU YATIRIMLARI ...... 75 MAHALLİ İDARELER ...... 83 1) BELEDİYELER ...... 83 SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ...... 84

2

GİRİŞ

Sakarya; tarihsel zenginliği, coğrafi konumu, ulaşım olanakları, tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinde ülke ekonomisindeki payı ve uygun yatırım koşulları ile Ülkemizin önemli illerinden biridir. Sakarya ilinin bilinen tarihi Hititlerle başlar. Anadolu’da ilk siyasi birliği kuran Hititler, bu bölgeyi sınırları içinde bulundurmuşlardır. Hitit Devleti iç karışıklıklar ve bölünmeler neticesi yıkılınca, bu bölge Friglerin eline geçti. Dış güçlerin tahrikiyle iç karışıklıklar ve bölünmelerden sonra yıkılan Friglerin yerine bölgeye Lidyalılar hâkim oldular. Persler, M.Ö. 6. asırda Lidya Devletini yenerek Anadolu’nun mühim kısmını işgal ettiler. M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı İskender, Pers Devletini yenerek İran’ı ele geçirdi. İskender’in ölümü üzerine bu bölge, halefleri arasında ihtilaf konusu oldu. Bitinya Krallığı, Makedonya Krallığına karşı İskender’in ölümünden sonra iç bağımsızlığını ilân etti ve bu bölgeye hâkim oldu. M.Ö. 1. asırda Roma imparatorluğu, Bitinya Krallığı ile birlikte bu bölgeyi alarak kendi topraklarına kattı. M.S. 365’te Roma İmparatorluğu ikiye bölününce Anadolu’nun diğer kısımları gibi Bitinya bölgesi de Doğu Roma’nın (Bizans) payına düştü. Altıncı asırda Justınıanus, Bitinya bölgesine önem verdi. İslâm orduları, zaman zaman ve bilhassa ’un fethi için bölgeden geçerken buraları fethetmişlerse de uzun müddet kalamadılar. Ayrıca Sâsâniler de zaman zaman bölgeye akınlar yaptılar.

Sakarya, 1071’de Selçukluların, 1291 yılında ise Osmanlıların egemenliğine girmiştir. 1800'lü yıllardan itibaren Kafkasya ve Balkanlardan göç edenler Sakarya'ya yerleşmiştir. Yakın tarih olan 26 Mart 1921’de Yunan işgaline uğramış olan İl, 21 Haziran 1921’de düşman işgalinden kurtarılmıştır. Eski adıyla Adapazarı olan bu bölgede 1868 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda Kocaeli iline bağlı bir ilçe iken, 22.06.1954 tarihinde Sakarya adıyla il olmuştur. İl belediyesi 06.03.2000 tarihinde Büyükşehir statüsüne kavuşturulmuştur. İlimiz, Marmara Bölgesinde, İstanbul’a 148 km. uzaklıkta, İstanbul- yolu üzerinde ve İstanbul-Antalya yolu kavşak noktasında bulunması itibariyle coğrafi konum avantajına sahiptir.

Sakarya, tarıma elverişli alanları, yağışlı iklimi, bol içme suyu kaynakları, ovaları, akarsuları, gölleri ve diğer doğal güzellikleri ile yerleşim için uygundur. İlimiz geniş bir alana yayılan ormanlık arazisi ile bu sektörde önemli bir paya sahiptir. Sakarya mısır, fındık ve beyaz et üretimi ile tarımda, ulusal ölçekteki kuruluşları ve organize bölgeleriyle sanayide ve çok sayıda ticari kuruluş ve turizm imkânlarıyla da hizmetler sektöründe yüksek bir potansiyele sahiptir.

Sakarya’nın nüfusu 2015 yılı sonu itibariyle 953.181’dir.. İl nüfusunun yaklaşık yarısı erkek yarısı da kadın nüfustur. Yıllık nüfus artış hızı Binde 21,7, İlin yüzölçümü 4.817 Km2 olup, Km2’ye İl genelinde 197 kişi düşmektedir. İlimiz nüfus olarak iller arasında 21., yüzölçümü olarak 66. sıradadır.

Sakarya sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre iller arasında 18. sıradadır. İlimiz Kişisel Mutluluk ve Memnuniyet Düzeyi Endeksine göre 1. sıradadır. Ekonomi ve Yaşam Endeksinde ise 9. Sıradadır.

3

İlimiz dış ticarette ülkemizin önde gelen illeri arasındadır. Sakarya’daki ihracat yapan KOBİ ve büyük sanayi kuruluşları iller bazında Türkiye’de 8. sıradadır. 2014 yılında ihracat 2.605.030.000 Dolar, ithalatımız ise 1.663.810.000 Dolardır. 2014 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %156 olmuştur. 2015 yılında ihracat 1.925.739.000 Dolar, ithalat 1.512.601.000 Dolardır. 2015 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %127 olmuştur.

Sakarya’da mevcut avantajların yanında, özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve sanayi alt yapısında önemli gelişmeler sağlanmıştır. İl’in bu özelliği çekiciliğini arttırmıştır. Bu durum bir yandan insanların İlimizde yaşama isteğini artırmakta, diğer yandan artan nüfusun hizmet taleplerinin karşılanması hususunda çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalınmaktadır. Gelecek on yıllık dönemde sosyo-ekonomik kriterlere göre Sakarya’nın Ülkemiz illeri arasında ilk on sıra içinde yer alacağı öngörülmekte ve çalışmalar bu stratejik hedef doğrultusunda yürütülmektedir.

4

SAKARYA İLİ HAKKINDA SAYISAL BİLGİLER NÜFUS ve İDARİ YAPI Nüfusu (İller Arasında 21. Sıradadır.) 953.181 Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) Türkiye:13,4 21,7 Yüzölçümü (km2) (İller Arasında 66. Sıradadır.) 4.817 Nüfus Yoğunluğu(km2) Türkiye: 102 197 İlçe Sayısı 16 Belediye Sayısı 17 Mahalle Sayısı (427’si Köyden, 12’si Beldeden) 664 GSYİH ve SOSYO-EKONOMİK GELİŞME

Kişi Başına GSYİH Miktarı-2012 Türkiye: 10.504 $ 14.144 $ İlin Ülke GSYİH İçindeki Payı-2012 %1,6 Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması 18 DIŞ TİCARET İhracat-2015 (İhracatta Türkiye 8.si) 1.925.739.000 $ İthalat-2015 1.512.601.000 $ Dış Ticaret Hacmi-2015 3.438.340.000 $ İhracatın İthalatı Karş.Oranı-2015 Türkiye : %69,46 %127 Dış Ticaret Dengesi -2015 (+)413.138.000 $ MALİYE

Genel Bütçe Gelirleri-2015-Ocak-Aralık(Tahakkuk) ¨3.484.550.088,35

Genel Bütçe Gelirleri -2015-Ocak-Aralık(Tahsilat) ¨2.020.678.867,81 Tahsilat Oranı -2015-Ocak-Aralık % 57,99

Genel Bütçe Giderleri -2015 Aralık ¨1.699.568.963 ) BANKACILIK

Toplam Nakdi Kredi -2015 Türkiye:¨1.498.910.000.000(2016 Ocak) ¨10.611.387.000

Toplam Mevduat- 2015 Türkiye:¨1.337.493.000.000(2016 Ocak) ¨5.885.112.000 İSTİHDAM ve SOSYAL GÜVENLİK Aktif Çalışan İşgücü -2015 248.818 Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Nüfus (Gelir Testi Hariç)-2015 911.226 Gelir Testi Yapanlar-2015 84.916 Kayıtlı İşsiz Sayısı-2015 Aralık 25.770 Açık İş Pozisyonu (İşçi Talebi)-2015(Aralık) 29.946 İşsizlik Oranı-2013 % 9,4 SOSYAL YARDIMLAŞMA ve DAYANIŞMA FONU SYDV Yardım Alan Kişi Sayısı-2015 (Ocak-Aralık) 76.717 SYDV Yardım Tutarı-2015 (Ocak-Aralık) ¨14.027.699

5

MİLLİ EĞİTİM Okuma –Yazma Oranı (6 + Üstü Yaş) Türkiye : % 93,66 %95,48 Okul Sayısı 861 Derslik Sayısı 7.254 Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı 25 Öğrenci Sayısı (Örgün) 179.933 Öğretmen Sayısı 8.976

Yönetici Sayısı 971 Özel) Okul Öncesi: % 37,00 Okullaşma Oranları İlköğretim: % 96,37 Ortaokul: % 96,21 Ortaöğretim: % 85,11 Okul Öncesi: 21 Derslik Başına Öğrenci Sayıları İlkokul + Ortaokul: 22 Ortaöğretim: 28 YGS (Ortaöğretim) İl Geneli Net Ortalaması ( Türkiye:36,30 ) 39,28 Halk Eğitim Merkezlerinde Açılan Kurs Sayısı 6.927 Halk Eğitim Merkezleri Kursiyer Sayısı 127.198 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Sakarya Üniversitesi Fakülte Sayısı 16 Yüksekokul Sayısı 5 Meslek Yüksekokulu Sayısı 15 Konservatuar Sayısı 1 Enstitü Sayısı 5 Sakarya Üniversitesi Öğrenci Sayısı 70.703 Sakarya Üniversitesi Akademik Personel Sayısı 1.867 GENÇLİK HİZMETLERİ ve SPOR

Spor Kulüpleri 252 Stadyum (25.000 Kişilik Stadyum İnşaatı Devam Ediyor.) 1 Kapalı Spor Salonu 15

Branş Sayısı: 8 Milli Sporcu Bayan Milli Sporcu: 4 27 Erkek Milli Sporcu: 23 K.Y.K’na ait Yurtlardaki Öğrenci (Kapasite :6.978) 5151 Üniversiteye Ait Yurtlardaki Öğrenci (Kapasite:468) 468 Özel Yurtlardaki Öğrenci (Kapasite:12.904) 9.372

6

SAĞLIK Kamu Özel Toplam Hastane (A.ve Diş H. Dahil) 13 6 19 Uzman Doktor 597 130 727 Pratisyen Doktor 496 21 517 Diş Hekimi 86 155 241 On Bin Kişiye Düşen Hekim Türkiye:17,5 13,33 Hemşire ve Ebe 1.619 163 1.782 Yatak Sayısı 1.513 244 1.757 Yatak İşgal Oranı %73,1 %56,6 %76,9 On Bin Kişiye Düşen Yatak Türkiye:26,6 18,8 Aile Sağlığı Merkezi 92 Toplum Sağlığı Merkezi 16 Aile Hekimliği Birimi 266 Verem Savaş Dispanser 1 Halk Sağlığı Laboratuvarı 1 ÇEKÜS Birimi 1 Bebek Ölüm Hızı (Binde) Türkiye:11,1 6,06 KÜLTÜR ve TURİZM Taşınmaz Kültür Varlığı Sayısı 472 Sit Alanı Sayısı (2’si Kentsel) 31 Müze Sayısı (Sakarya, Alifuatpaşa Kuvayı Milliye ve Adapazarı 3 Deprem Müzeleri) Turistik Tesis Sayısı 29 Turistik Tesis Yatak Kapasitesi 5.727 Giriş Yapan Yerli Turist Sayısı- 2015 ( Aralık) 180.582 Giriş Yapan Yabancı Turist Sayısı -2015 (Aralık) 27.141

TARIM

Tarım Sektörünün Üretim Değeri-2015 ¨4.365.542.935 Tarım Alanlarının İl Arazisindeki Ağırlık Durumu % 50 Tarımsal Arazilerin Sulanma Durumu % 8 Tarımsal Destekleme Miktarı-2014 ¨139.098.700 Tarımsal Örgüt Sayısı (228.443 Üye) 157 Gıda Sektöründe Üretim Yapan İşletme Sayısı 899 ORMAN Ormanlık Alanların İl Arazisindeki Ağırlık Durumu % 43 2003-2014 Yılları Arasında Dikilen Toplam Fidan Sayısı 16.910.000 2015Yılında Dikilen Fidan Sayısı 327.058

7

ÇEVRE

Büyükşehir Katı Atık Tesisinin Hizmet Ettiği Nüfus 443.609

Büyükşehir Katı Atık Tesisinin Günlük Kabul Ettiği Atık Miktarı 207.504 ton

Büyükşehir Atıksu Arıtma Tesislerinin Hizmet Ettiği Nüfus 590.000

Toplanan AtıkYağ (Motor) Miktarı-2015 Aralık 149.708 kg

Toplanan Tıbbi Atık Miktarı-2015 Aralık 1.199.350 kg

SANAYİ

KOBİ Sayısı 1.125

KOBİ’lerde Toplam İstihdam Sayısı 58.936

Anonim Şirketi Sayısı 1.004

Limited Şirketi Sayısı 4.114

Organize Sanayi Bölgeleri Sayısı 7 Organize Sanayi Bölgeleri Alanı 1.294 Ha. Organize Sanayi Bölgeleri İstihdam Kapasitesi 53.300 Organize Sanayi Bölgeleri Fiili İstihdamı 18.878

ENERJİ

Elektrik Enerjisi Üretimi-2015 (Ocak-Kasım) 16,64 Milyar kWh.

Elektrik Enerjisi Tüketimi -2015 (Ocak-Kasım) 2,96 Milyar kWh.

Doğalgaz Tüketimi-2015 (Ocak-Aralık) 193,9 Milyon m³

İÇME SUYU-KANALİZASYON

Sağlıklı İçme Suyuna Ulaşma Oranı % 100

Fenni Kanalizasyon Şebekesi Olmayan Bölgelerdeki Hane Oranı (Şehir) % 25

KAMU YATIRIMLARI

Toplam Proje Sayısı 415

Toplam Proje Tutarı ( TL) 5.433.814.678

Toplam Ödenek Tutarı( TL) 1.046.103.559

SAKARYA EKONOMİSİNDE SEKTÖRLERİN PAYI

Tarım 18,30

Sanayi 36,50

Hizmetler 45,30

8

SOSYAL DURUM

1) NÜFUS ve YÖNETİM DURUMU:

Sakarya’nın nüfus ve idari birimlerinin durumu aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

SAKARYA İLİNİN NÜFUS ve İDARİ BİRİMLERİNİN DURUMU

Belediye Toplam Erkek Kadın Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) Adapazarı 269.079 133.866 135.213 21,3 Akyazı 85.499 42.743 42.756 7,4 39.632 20.130 19.502 15,5 Erenler 81.660 41.125 40.535 21,4 24.834 13.145 11.689 -4,4 Geyve 48.374 24.132 24.242 6,7 78.179 38.953 39.226 19,6 Karapürçek 12.381 6.273 6.108 0,6 59.130 29.505 29.625 36,5 Kaynarca 23.489 11.945 11.544 8,2 21.050 10.561 10.489 -35,0 28.506 14.287 14.219 6,9 39.686 19.849 19.837 6,3 120.731 60.827 59.904 69,6 Söğütlü 13.960 7.051 6.909 -2,0 Taraklı 6.991 3.487 3.504 -0,3 Büyükşehir Belediyesi 953.181 477.879 475.302 21,7

Sakarya’nın nüfusu 2015 yılı sonu itibari ile 953.181’dir. İl nüfusunun yaklaşık yarısı erkek, yarısı da kadın nüfustan oluşmaktadır. Yıllık nüfus artış hızı Binde 21,7, İlin yüzölçümü 4.817 Km2 olup, Km2’ye il genelinde 197 kişi düşmektedir. İlimiz nüfus olarak iller arasında 21., yüzölçümü olarak 66. sıradadır. 1954 yılına kadar Kocaeli’ye bağlı bir ilçe durumunda olan Adapazarı, 22 Haziran 1954 tarihinde İl olarak Sakarya adını almıştır. 06.03.2000 tarihinde de Büyükşehir Belediyesi statüsüne kavuşturulmuştur.

Sakarya’da; 16 ilçe mevcuttur. 22 Mart 2008 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 5747 Sayılı Kanunla; Adapazarı, Erenler, Serdivan ve Arifiye adında 4 yeni ilçe kurulmuştur.

9

EMNİYET ve ASAYİŞ HİZMETLERİ:

İlimizde meydana gelen asayiş ve güvenlik olayları, trafik kazaları, kazalar neticesinde meydana gelen ölüm, yaralanma olayları ve trafik denetleme işlemleri ile ilgili bilgiler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

Asayiş ve Güvenlik- İl Emniyet Müdürlüğü

ASAYİŞ OLAYLARI 2013 YILI 2014 YILI 2015 YILI

Şahsa Karşı İşlenenler 10.246 18.623 20.872

Mala Karşı İşlenenler 2.437 4.189 4.391 Toplam 12.683 22.812 25.263

Asayiş ve Güvenlik –İl Jandarma Komutanlığı

2015 YILI ASAYİŞ OLAYLARI 2013 YILI 2014 YILI

Şahsa Karşı İşlenenler 1.224 1.010 972

Mala Karşı İşlenenler 669 665 771

Toplam 1.893 1.675 1.743

Trafik Kazaları ve Denetleme-İl Emniyet Müdürlüğü

TRAFİK DENETLEME KAZA SAYISI ÖLÜ YARALI İŞLEMLERİ Maddi SAYISI SAYISI Ceza Yazılan Sürücü Yıllar Toplam Ölümlü Yaralamalı hasarlı Sayısı 2013 3.108 27 1.756 1.325 32 2.898 198.812

2014 3.551 18 2.037 1.496 19 3.404 116.600

2015 4.514 32 2.479 2.003 45 4.174 69.227

Trafik Kazaları ve Denetleme-İl Jandarma Komutanlığı

TRAFİK DENETLEME KAZA SAYISI ÖLÜ YARALI İŞLEMLERİ Maddi SAYISI SAYISI Ceza Yazılan Sürücü Yıllar Toplam Ölümlü Yaralanmalı hasarlı Sayısı 2013 794 11 538 245 11 1.031 10.201

2014 771 13 509 249 17 1.023 15.456

2015 754 17 487 250 23 963 13.226

10

2) EĞİTİM DURUMU:

1.İNSAN KAYNAKLARI: İl Milli Eğitim Müdürlüğümüzde; 1 Milli Eğitim Müdürü, 4 Milli Eğitim Müdür Yardımcısı (2’si görevlendirme), 10 Şube Müdürü (4’ü görevlendirme), 31 Maarif Müfettişi(1’i Başkan,1’i Başkan Yardımcısı), 1 İş Güvenliği Uzmanı, 15 şef, 42 memur çalışmaktadır. İlimiz genelinde; 16 İlçe Milli Eğitim Müdürü(15’i görevlendirme), 46 Şube Müdürü (3’ü görevlendirme), 2 tesis müdürü, 56 şef, 219 memur, 365 hizmetli memur, 57 teknik personel, 4 avukat, 3 araştırmacı, 1 uzman çalışmaktadır. Eğitim Öğretim Sınıfında ise 861 Okul ve Kurum Müdürü, 8.976 öğretmen görev yapmaktadır. İl geneli öğretmen norm doluluk oranı %79,47 olarak gerçekleşmiştir.

ÖĞRETMEN SAYISI TÜRLERE GÖRE DOLULUK ORANI NORM MEVCUT* DOLULUK ORANI TOPLAM (ÖĞRETMEN+YÖNETİCİ) 12.586 9.837 78,16% ÖĞRETMEN 11.295 8.976 79,47% OKUL ÖNCESİ BRANŞI ÖĞRETMENLİĞİ 639 557 87,17% İLKÖĞRETİM -SINIF ÖĞRETMENLİĞİ 2.391 2.358 98,62% İLKÖĞRETİM -BRANŞ ÖĞRETMENİ 2.091 1.708 81,68% ORTAK - BRANŞ ÖĞRETMENİ 3.033 2.006 66,14% ORTAÖĞRETİM - BRANŞ ÖĞRETMENİ 2.641 2.201 83,34% ÖZEL EĞİTİM BRANŞI 500 146 29,20% YÖNETİCİ 1.291 861 66,69% *Devlet Kurumlarındaki kadrolu öğretmen bilgisidir.

2.ÖĞRENCİ DURUMU İlimizde 13.506 okulöncesi, 58.850 ilkokul, 55.588 ortaokul, 51.989 ortaöğretim olmak üzere toplam 179.933 öğrenci eğitim-öğretim görmektedir. ÖĞRENCİ SAYISI 2015-2016 RESMİ OKUL ÖZEL OKUL TOPLAM TOPLAM 165.891 14.042 179.933

OKUL ÖNCESİ (Anaokulu+Anasınıfı) 10.751 2.755 13.506 İLKOKUL 55.896 2.954 58.850 ORTAOKUL 51.503 4.085 55.588 İmam Hatip Ortaokulu* 10.763 - 10.763 ORTAÖĞRETİM 47.741 4.248 51.989 GENEL ORTAÖĞRETİM 18.923 3.150 22.073 MESLEKİ ORTAÖĞRETİM 28.818 1.098 29.916 İmam Hatip Lisesi* 7.265 - 7.265 * Bilgi amaçlı verilmiştir. İHO öğrencisi ortaokul kademesine, İHL öğrencisi Mesleki Ortaöğretim kademesine dahildir. 582 özel eğitim öğrencisi ise eğitim kademesine göre öğrenci sayısına dahildir.

11

3.FİZİKİ ALT YAPI

İlimizde İl Milli Eğitim Müdürlüğü dışında, 16 İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, 17 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 5 Mesleki Eğitim Merkezi, 3 Rehberlik Araştırma Merkezi, 1 Bilim Sanat Merkezi, 5 Öğretmenevi olmak üzere 48 resmi kurumumuz bulunmaktadır.

HAYAT BOYU DESTEK ÖZEL EĞİTİM MİLLİ EĞİTİM ÖĞRENME HİZMETLERİ KURUM SAYILARI TOPLAM ÖĞRETMENEVİ VE BİLİM SANAT İL /İLÇE RAM HEM MES EĞT MKZ AKŞAM SANAT MKZ MÜDÜRLÜĞÜ OK. RESMİ 3 1 17 5 5 17 48

61 Genel Ortaöğretim, 59 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim olmak üzere 120 Ortaöğretim Kurumu, 315 ilkokul ve 250 ortaokul olmak üzere 565 İlköğretim Kurumu, 42 Anaokulu ile birlikte toplam 727 Okulumuz bulunmaktadır.

OKUL SAYISI 2015-2016 RESMİ OKUL ÖZEL OKUL TOPLAM TOPLAM 656 71 727 OKUL ÖNCESİ (ANAOKULU) 30 12 42 İLKOKUL 300 15 315 ORTAOKUL 233 17 250

İmam Hatip Ortaokulu* 36 - 36 ORTAÖĞRETİM 93 27 120 GENEL ORTAÖĞRETİM 38 23 61 MESLEKİ ORTAÖĞRETİM 55 4 59 İmam Hatip Lisesi* 15 - 15 * Bilgi amaçlı verilmiştir. İHO sayısı ortaokul kademesine, İHL sayısı Mesleki Ortaöğretim kademesine dahildir. 3 Özel Eğitim Anaokulu, 5 Özel Eğitim İlkokulu, 4 Özel Eğitim Ortaokulu, 2 Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi kademesine göre resmi okul sayısına dahildir.

İlimizde bulunan 120 ortaöğretim kurumun okul türlerine göre detayı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

12

ORTAÖĞRETİM DETAY RESMİ OKUL ÖZEL OKUL TOPLAM Ortaöğretim Genel 38 23 61 Anadolu Lisesi 32 11 43 Temel Lise - 8 8 Fen Lisesi 3 2 5 Sosyal Bilimler Lisesi 1 - 1 Güzel Sanatlar Lisesi 1 - 1 Spor Lisesi 1 - 1 Özel Genel Lise - 1 1 Özel Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu Lisesi - 1 1 Ortaöğretim Meslek 55 4 59 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 32 4 36 Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi 2 - 2 İmam Hatip Lisesi 15 - 15 Çok Programlı Lisesi 4 - 4 Özel Eğitim Meslek 2 - 2

İlimizde 6.313 resmi 941 özel olmak üzere toplam 7.254 derslik bulunmaktadır.

DERSLİK SAYISI RESMİ ÖZEL TOPLAM GENEL 6.313 841 7.254 ANAOKULU 145 114 259 İLKOKUL 2.273 195 2.468 ORTAOKUL 2.328 312 2.640 ORTAÖĞRETİM 1.567 320 1.887 Genel Ortaöğretim 694 259 953 Mesleki Ortaöğretim 873 61 934

4.EĞİTİM ÖĞRETİM FAALİYETLERİ

a. İlimizdeki 2014-2015 öğretim yılı net okullaşma oranları okulöncesinde %37,00, ilkokulda %96,37, ortaokulda %96,21, ortaöğretimde %85,11’dir.

OKULLAŞMA ORANLARI 2014 ORAN % OKULÖNCESİ 3-4-5 YAŞ 37,00 İLKOKUL 96,37 ORTAOKUL 96,21 ORTAÖĞRETİM 85,11

13

b. Derslik başına düşen öğrenci sayısı okulöncesinde 21, ilkokul+ortaokulda 22, ortaöğretimde 28 ve il genelinde 25’dir.

DERSLİK BAŞINA DÜŞEN ÖĞRENCİ DERSLİK ORAN ÖĞRENCİ SAYISI GENEL 179.933 7.254 25

OKULÖNCESİ(Anaokul+Anasınıf) 13.506 640 21

İLKOKUL+ORTAOKUL 114.438 5.108 22

ORTAÖĞRETİM 51.989 1.887 28

GENEL 22.073 953 23

MESLEK 29.916 934 32

c. Öğretmen başına düşen öğrenci okulöncesinde 20, ilkokulda 17, ortaokulda 16, ortaöğretimde 14 ve il genelinde 17’dir.

ÖĞRETMEN BAŞINA DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI 2015-2016 (Resmi+Özel) ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI* ORAN TOPLAM 179.933 10.862 17 OKUL ÖNCESİ 13.506 679 20 İLKOKUL 58.850 3.497 17 ORTAOKUL 55.588 3.491 16 ORTAÖĞRETİM 51.989 3.608 14 GENEL ORTAÖĞRETİM 22.073 1.561 14 MESLEKİ ORTAÖĞRETİM 29.916 2.047 15

* Öğretmen sayılarına idareci sayıları dahildir.

d. Ortaöğretimde Mesleki Eğitimin payı %43,57, Din Öğretiminin payı %13,97 olup, toplam Mesleki Eğitimin payı %57,54 ve Genel Ortaöğretimin payı %42,46’dır.

MESLEKİ EĞİTİMİN PAYI ÖĞRENCİ TOPLAM ÖĞRENCİ ORAN %

GENEL 22.073 42,46% MESLEK 29.916 57,54% 51.989 Meslek Liseleri 22.651 43,57% Din Öğretimi 7.265 13,97 %

14

e. İlimizde öğrencilerimizin %7,80’i özel öğretim okullarında eğitim görmektedir.

ÖZEL ÖĞRETİMİN PAYI ÖZEL ÖĞRETİM TOPLAM ORAN % ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI GENEL 14.042 179.933 7,80%

OKUL ÖNCESİ 2.755 13.506 20,40%

İLKOKUL 2.954 58.850 5,02%

ORTAOKUL 4.085 55.588 7,35%

ORTAÖĞRETİM 4.248 51.989 8,17%

g. 2015 Yükseköğretime Geçiş Sınavı sonuçlarına göre toplam net ortalaması 39,28 olarak gerçekleşmiştir.

TÜRKİYE 2015 YGS SAKARYA TÜRKİYE GENELİNE ORANI TOPLAM NET ORTALAMA 39,28 36,3 + % 8,21 TÜRKÇE NET 16,92 15,9 + % 6,42 MATEMATİK NET 6,29 5,4 + % 16,48 FEN NET 5,20 4,6 + % 13,04 SOSYAL NET 10,86 10,4 + % 4,42

h. 2015 Lisans Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre İl genelinde öğrencilerimizin %53,83’ü bir yükseköğretim programına yerleşmiştir.

SINAVA GİREN YERLEŞME DURUMU ÖĞRENCİ SAYISI ORAN ÖĞRENCİ SAYISI

TOPLAM (LİSANS-ÖNLİSANS-AÖF) 5.649 53,83% TOPLAM(LİSANS+ÖNLİSANS) 5.324 50,73% LİSANS YERLEŞME 2.650 10.494 25,25% ÖNLİSANS YERLEŞME 2.674 25,48% AÇIK ÖĞRETİM FAKÜLTESİ 325 3,10%

15

ı. Öğrencilerimizin ilköğretimde %33,7’si, ortaöğretimde %4,2’si ikili eğitim görmektedir.

İLKOKUL+ İKİLİ EĞİTİM ORANI ORTAÖĞRETİM TOPLAM ORTAOKUL

TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI 114.438 51.989 166.427

İKİLİ EĞİTİM ÖĞRENCİ SAYISI 38.518 2.203 40.721

İKİLİ EĞİTİM OKUL SAYISI 72 4 76

İKİLİ EĞİTİM ÖĞRENCİ ORANI 33,7 4,2 24,5

i. İlimiz genelinde ilkokul+ortaokulda taşınan öğrenci %12,36, ortaöğretimde %9,70 olmak üzere öğrencilerimizin %11,36’u taşımalı eğitim kapsamındadır.

TAŞINAN ÖĞRENCİ ORANI İLKOKUL+ ORTAOKUL ORTAÖĞRETİM TOPLAM

TAŞINAN ÖĞRENCİ SAYISI 12.815 6.088 18.903

TAŞINAN ÖĞRENCİ ORANI 12,36 9,70 11,36

j. İlkokulda okuyan öğrencilerimizin %2,49’u birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda okumaktadır.

BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF ORANI BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF TOPLAM ORANI %

1.462 58.735 2,49% ÖĞRENCİ SAYISI 73 310 23,55% OKUL SAYISI

*İlkokul sayısıdır.(3 özel eğitim okulu hariç tutulmuştur)

k. İlimiz erkek nüfusunun %97,86’sı, kadın nüfusunun %93,10’u okur-yazar olmak üzere ilimiz nüfusunun %95,48’i okuma yazma bilmektedir.

İLİN OKUR YAZAR ORANI (2014)

+6 YAŞ NÜFUS BİLEN SAYISI ORANI %

TOPLAM 845.429 807.189 95,48

ERKEK 422.188 413.162 97,86 KADIN 423.241 394.027 93,10

16

l. İlimizde açılan hayat boyu öğrenme kurslarında toplam 6.927 kursta 127.198 kursiyer faydalanmıştır.

SOSYAL OKUMA MESLEKİ VE ANNE BABA HALK EĞİTİM KÜLTÜREL YAZMA TOPLAM TEKNİK KURSLAR EĞİTİMLERİ KURSLAR KURSLARI

KURS SAYISI 3.419 3.069 383 56 6.927

KURSİYER SAYISI 58.784 66.296 1.174 944 127.198

C. YAPILAN ÇALIŞMALAR: (01.01.2015-31.12.2015)

1. İlimizde Temel eğitim kurumlarında 4 ilkokul, 7 ortaokul öğrenci ve öğretmeni ile taşınarak ayrıştırılmıştır. 167 ilkokul, 65 ortaokul bağımsız hale getirilmiştir. Kademeli olarak kapatılmakta olan okul kalmamış olup, 128 ilkokul ve 128 ortaokul ise aynı binayı kullanmaktadır. Dönem içinde 33 tane temel eğitim kurumu öğrenci azlığı ve okul dönüşümleri nedeniyle kapatılmış, 2 kurumun ise kapatılma olurları alınmış olup, kapatmalar okulların personel normları aktarıldığında yapılacaktır.

2. İlimizde 18 İmam Hatip Ortaokulu, 15 İmam Hatip Lisesi bulunmakta iken dönem içerisinde 18 İmam Hatip Ortaokulu açılmış olup, 2015-2016 yılında 36 İmam Hatip Ortaokulu ve 15 İmam Hatip Lisesi eğitim öğretime devam etmektedir. Ayrıca İlimizde 1 Spor Lisesi açılmış olup, 2015-2016 yılında eğitim öğretime başlamıştır. 2 Mesleki Ortaöğretim Okulu öğrenci azlığı ve okul dönüşümleri nedeniyle kapatılmıştır.

3. İlimizde özel öğretim kurumlarında; 2015 yılında 4 özel anaokulu, 1 ilkokul, 1 ortaokul, 2 Anadolu lisesi, 2 muhtelif kurs, 2 öğrenci etüt eğitim merkezi, 3 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, 4 motorlu taşıt sürücü kursu açılmış olup, 10 dershane okula dönüştürülmüştür.

4. 73 özel eğitim sınıfı, 140 destek eğitim odası açılarak; 200 özel eğitim sınıfı ve 232 destek eğitim odası sayısına ulaşılmıştır. 8 özel eğitim sınıfının ve 7 destek eğitim odasının donatımları yapılmıştır.

5. 2015 yılında yatırımlardan 5 Okul (80 Derslik) tamamlanarak geçici kabulleri yapılmıştır.

6. Halen 10 okul (104 derslik), 2 Atölye ve 2 Pansiyon (400 öğrenci) inşaatının yapımı devam etmektedir. (Devam eden proje sayılarına hayırsever yatırımları dâhildir.)

7. 1 okul (24 derslik), 1 yurt (100 öğr.) binasının yapımı belediyeler, sivil toplum kuruluşları ve hayırseverler tarafından yapılmaktadır.

17

8. Okul sütü programı kapsamında 65.317 öğrenciye 2.896.486 okul sütü dağıtılmıştır.

9. Okul sağlığı programı kapsamında 20.747 öğrenci sağlık taramasından geçirilmiştir.

10. 603 öğrenci temel eğitimde 73 öğrenci ortaöğretimde olmak üzere toplam 676 mülteci öğrenci eğitime devam etmektedir.

11. 2014-2015 dönemi içinde ilk atama 386, iller arası 597 öğretmen atanmış ve 616 öğretmen ayrılmıştır.

12. 2015 yılı Mahalli Hizmetiçi Eğitim Planı kapsamında 316 kurs planlanmış olup, kursların 237 tanesi açılmış ve 5945 öğretmen eğitime davet edilmiş, bu öğretmenlerden de 4.669 tanesi kurslara devam ederek belge almaya hak kazanmışlardır. Toplam kursların açılma yüzdesi %78’dir.

13. Bakanlığımız tarafından İllerde yapılan Ar-ge çalışmaları ve projeler hakkında paylaşım oluşturmak için Ocak ve Temmuz ayları arasında yayınlanması istenen Ar-ge Bülteninin Ocak 2016 bülteni tamamlanmıştır.

14. Fatih projesi 1.Faz kapsamında 2110 adet etkileşimli tahtanın kabulü yapılmış olup, 2.Fazda 3.440 adet etkileşimli tahtanın montaj ve sevkiyatı devam etmektedir. Öğretmen ve öğrencilere proje kapsamında 16.340 tablet pc verilmiş, 638 çok fonksiyonlu yazıcı ve 45 doküman kamera dağıtılmıştır. 1.Fazda 43 okulun, 2.Fazda 35 okulun ağ altyapısının geçici kabulleri yapılmış olup, kesin kabul çalışmaları devam etmektedir.

15. Sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerde ulusal ve uluslararası düzeyde ilk üç dereceye giren 148 öğrenci ödüllendirilmiştir.

16. Sağlık Bakanlığı ile ortak yürütülen “Beslenme Dostu Okul Projesi” kapsamında 2015 yılında 135 okulumuz projeye başvurmuş olup, 11 okulumuz sertifika almaya hak kazanmıştır.

17. TÜBİTAK Ortaöğretim Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması 31 öğrenci 11 öğretmen danışmanlığında hazırladıkları 20 proje ile bölge sergisine katılmaya hak kazanmıştır. 2016 yılı için TÜBİTAK Bilim ve Toplum Dairesi Başkanlığı Bilim ve Toplum Programları Müdürü Mustafa Orhan tarafından 11 Aralık’ta Valilik 4 nolu Toplantı Salonunda 150 öğretmen ve idareciye yönelik 4004-4005-4007 başlıkları altındaki programlar hakkında bilgilendirme semineri verildi.

18

18. 4006 TÜBİTAK Bilim Fuarları desteği kapsamında, Sakarya genelinde 66 Bilim fuarında 817 öğretmenin rehberliğinde 4.414 öğrencinin hazırladığı 2.183 proje sergilenmiş ve bu fuarları yaklaşık 41.800 kişi ziyaret etmiştir.

19. 2015 yılı Erasmus+ projelerinde 45 okul/kurumumuz 36 proje başvurusu gerçekleştirmiştir. Bu projelerle 1.617 kişinin hareketliliği için 2.336.638 € talep edilmiştir. Sakarya İl Müdürlüğü Ar-ge birimi olarak 29 Aralık’ta Valilik 4 nolu Toplantı Salonunda 200 öğretmen ve yöneticiye yönelik eğitim gerçekleştirildi. Ulusal Ajans uzmanlarından Mustafa Yaşar Soydaş tarafından KA1 ve KA2 projelerinin genel içeriği ve yazımı hakkında seminer verildi.

20. 2014-2015 eğitim öğretim yılında 10.su düzenlenen ortaokul ve liseler arası Toyota Teknik Projeler Yarışmasına 182 proje başvurusu yapılmıştır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve TOYOTA işbirliği ile düzenlenen Ortaokul ve Liseler arası Teknik Projeler Yarışmasının 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılında 11.si düzenlenecektir. Tüm okullara yapılan çağrı ile bu yarışma başvuruları 16 Mart 2016 tarihinde sona erecek, Nisan ayı içerisinde değerlendirme ve proje sergisi gerçekleştirilecektir.

21. 2014-2015 eğitim öğretim yılında “Şarkılar Seni Söyler” ses yarışmasının ilki düzenlenmiştir. 43 okuldan 131 öğrencinin katıldığı ses yarışmasının finalinde 15 finalist öğrenci yarıştı. Türk Sanat Müziği, Türk Halk Müziği, Düzenlemeli Kategori ve Enstrümanla İcra kategorilerinde düzenlenen yarışmada finalist adaylar en iyi seçilebilmek için yeteneklerini ortaya koydular. Proje faaliyetleri ses eğitimleri başta olmak üzere 2015-2016 eğitim öğretim yılında proje uygulaması için hazırlıklara başlanmıştır.

22. Sakarya İl Müftülüğü ve Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından hayata geçirilen ‘Hafız Yetiştirme ve Akademik Başarıyı Destekleme’ Projesi Protokolü, Sakarya Müftülüğünde gerçekleştirilen törenle imzalanmıştı. Proje kapsamında merkez ilçelerdeki ilkokul 4’üncü sınıfı bitirip 5’inci sınıfa geçen erkek öğrencilerden yazılı, NLP ve mülakat sınavında başarılı olan ilk 100 öğrenci Adapazarı İmam Hatip Ortaokulu’nda yaz Kur’an kursunda eğitim gördüler. Bu öğrencilerden ilk 50 arasına girenler, 2015-2016 eğitim öğretim yılında Adapazarı İmam Hatip Ortaokulu’na nakil yoluyla kayıt olup, akademik eğitimlerini burada, hafızlık eğitimlerine ise Hidayet Camii Kuran Kursunda başladılar.

23. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Doğu Marmara Kalkınma Ajansı işbirliği ile 29-30 Haziran tarihlerinde Adapazarı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde 35 öğretmenimizin katılımıyla Proje Hazırlama Eğitimi (PCM) gerçekleştirildi.

24. İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi işbirliğinde, bu yıl 6.sı düzenlenen Liselerarası Tiyatro Şenliğine 17 lise katılmış ve 19 oyun sergilenmiştir.

19

25. Eğitim öğretim kurumlarımızda topyekûn iyileştirmeyi, motivasyonu, katılımcılığı hedefleyen Eğitimde Motivasyon ve Katılımcılığı Artırma Projesi 2015-2016 eğitim öğretim yılı başında İl’deki tüm okul/kurumlarda aktif olarak başlatıldı. İki yıl sürecek olan projede alışılagelmiş etkinliklere farklı bir bakış açısı kazandırıp öğrenci, öğretmen, yönetici ve veli işbirliği ile bir dizi kazanımı içeren faaliyet ve etkinlikler planlanacaktır.

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ

 İlin tek yükseköğretim kurumu Sakarya Üniversitesidir. Bu üniversitede 16 fakülte, 5 yüksekokul, 15 meslek yüksekokulu, 1 konservatuar ve 5 enstitü bulunmaktadır.  Sakarya Üniversitesinin akademik personel sayısı 1.867 kişidir.  Sakarya Üniversitesinde 2015-2016 öğretim yılında 70.300 öğrenci eğitim görmektedir.  İlimizde Kredi Yurtlar Kurumuna bağlı 6 Yurt bulunmaktadır. Bu yurtlardan; Sakarya Yurdunun kapasitesi 2.075 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünde 2.001 kız öğrenciye hizmet verilmektedir. Atatürk Kız Öğrenci Yurdunun kapasitesi 240 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünde 240 (kız) öğrenci barınmaktadır. Sabahattin Zaim Yurdunun kapasitesi 1.444 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünde 1405 (erkek) öğrenciye hizmet verilmektedir. Hendek Öğrenci Yurdunun kapasitesi 1.952 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünde 628 (kız) öğrenciye hizmet verilmektedir. Abdurrahman Gürses Yurdunun kapasitesi 675 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünde 437(erkek) öğrenciye hizmet verilmektedir. Arif Nihat Asya yurdunun kapasitesi 592 öğrencidir. Yurt Müdürlüğünce 440 (erkek) öğrenciye hizmet vermektedir.  Sakarya Üniversitesine bağlı Esentepe Öğrenci Yurtları bulunmaktadır. Bu yurtlardaki toplam öğrenci kapasitesi 468 (208 erkek, 260 kız) olup, 468 öğrenciye hizmet verilmektedir.  Sakarya ilindeki Özel Yurtların öğrenci kapasitesi 12.904 olup, 9.372 öğrenciye hizmet verilmektedir.

20

3) SAĞLIK:

İL GENELİ PERSONEL DURUMU (KAMU-KADROLU)

Mevcut ÜNVANI PDC İhtiyaç 2015 (Aralık)

Akademisyen* - 115+(110 asistan) -

Uzman Dr. 528 372 156 (Akademisyenler hariç)

Aile Hekimi 266 273 3

Pratisyen Dr. 270 223 67

Diş Tabibi 101 86 17 Eczacı 38 21 17 Aile Sağlığı Elemanı 266 194 72 Hemşire 1.485 1.148 358 Ebe 565 471 102 Sağlık Memuru (T.S.) 230 206 41 Laboratuar Tek. 208 171 38

Rontgen Tek. 179 127 54

Anestezi Tek 107 86 21

Diğer Sağlık Personeli 1024 637 396

Diğer Personel 2.997 731 2.266

8.264 4.746 3.608 TOPLAM

 Aile Sağlığı Elemanı olarak görev yapan hemşire, ebe ve sağlık memuru sayıları ilgili bölümlerden düşülmüştür.  Eğitim ve Arş. Hast.’nde 115 Akademisyen ve 110 asistan mevcuttur *(toplama dahil edilmemiştir).

21

Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları (Halk Sağlığı Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşlar)

İl’de bulunan Birinci basamak sağlık kuruluşlarına ilişkin sayısal bilgiler aşağıda gösterilmiştir.

BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI DAĞILIMI

SAĞLIK VEREM SAVAŞ İLÇE ADI TSM AHB AÇSAP HALK SAĞ.LAB. EVİ DİSPANSERİ

ADAPAZARI 1 73 - 1 - 1

AKYAZI 1 24 7 - - -

ARİFİYE 1 11 - - - -

ERENLER 1 23 1 - - -

FERİZLİ 1 8 3 - - -

GEYVE 1 14 11 - - -

HENDEK 1 21 7 - - -

KARAPÜRÇEK 1 3 1 - - -

KARASU 1 16 10 - - -

KAYNARCA 1 7 4 - - -

KOCAALİ 1 7 4 - - -

SAPANCA 1 11 - - - -

PAMUKOVA 1 8 3 - - -

SERDİVAN 1 33 - - - -

SÖĞÜTLÜ 1 4 - - - -

TARAKLI 1 3 2 - - - 16 TOPLAM 266 53 1 1

22

BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI PERSONEL DAĞILIMI

DOKTOR HEMŞİRE EBE İLÇE ADI SAYISI SAYISI SAYISI

TSM AHB TSM AHB TSM AHB ADAPAZARI 11 73 12 16 30 48

AKYAZI 4 24 3 7 12 12

ARİFİYE 3 10 5 3 7 6

ERENLER 2 23 6 3 10 19

FERİZLİ 3 8 4 2 6 2

GEYVE 2 14 2 2 9 11

HENDEK 5 21 4 7 9 12

KARAPÜRÇEK 3 3 2 1 4 2

KARASU 4 16 5 5 5 10

KAYNARCA 3 7 - 3 6 2

KOCAALİ 1 7 1 3 3 2

SAPANCA 4 9 3 - 7 6

PAMUKOVA 3 8 4 3 5 4

SERDİVAN 5 33 5 11 15 19

SÖĞÜTLÜ 2 4 3 2 4 1

TARAKLI 2 3 2 2 1 -

TOPLAM 57 263 61 70 133 156

Doktor Sayısı Hemşire Sayısı Ebe Sayısı

Aile TSM, ASM, VSD, Aile TSM, ASM, VSD, Aile TSM, ASM, VSD, Hekimi AÇSAP, HSM Hekimi AÇSAP, HSM Hekimi AÇSAP, HSM 263 69 70 79 156 177

2015 yılı itibariyle İlimiz Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında; 332 doktor (11’i Uzman), 149 hemşire ve 333 ebe görev yapmaktadır. 2015 yılı itibariyle bu kuruluşlarımızda 3.069.182 poliklinik muayenesi gerçekleştirilmiştir.

23

Aile Hekimliği:

İlimiz 28.09.2007 tarih 11013 sayılı bakanlık onayı ile Aile Hekimliğine geçecek 35 il arasında yer almıştır. 2007 yılından bugüne kadar ilimizde Aile Hekimliğine geçiş çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında tüm İl nüfusu ortalama 3.560 kişilik bölgelere ayrılmış ve toplam 266 adet Aile Hekimliği Birimi oluşturulmuştur. Ayrıca her ilçe merkezinde 1’er adet olmak üzere toplam 16 adet Toplum Sağlığı Merkezi oluşturulmuştur.

S. No İLÇE ADI AİLE HEKİMLİĞİ TSM SAYISI ASM SAYISI AHB SAYISI NÜFUSU 1 ADAPAZARI 282.988 1 23 73 2 AKYAZI 86.185 1 8 24 3 ARİFİYE 38.310 1 5 11 4 ERENLER 82.882 1 9 23 5 FERİZLİ 25.878 1 5 8 6 GEYVE 48.262 1 3 14 7 HENDEK 75.618 1 7 21 8 KARAPÜRÇEK 11.957 1 2 3 9 KARASU 59.576 1 6 16 10 KAYNARCA 22.740 1 2 7 11 KOCAALİ 20.018 1 2 7 12 SAPANCA 39.713 1 4 11 13 PAMUKOVA 28.550 1 3 8 14 SERDİVAN 100.920 1 11 33 15 SÖĞÜTLÜ 14.867 1 1 4 16 TARAKLI 7.523 1 1 3 TOPLAM 945.987 16 92 266

TSM: Toplum Sağlığı Merkezi ASM: Aile Sağlığı Merkezi AHB: Aile Hekimliği Birimi

Özel Hastaneler:

2015 yılında Özel Hastanelerde 130 uzman doktor, 21 Pratisyen doktor ve 700 yardımcı sağlık personeli görev yapmaktadır. İl’de bulunan özel hastaneler aşağıda gösterilmiştir.

24

SAKARYA İLİ ÖZEL HASTANELERİ VE PERSONEL DURUMU HASTANE ANESTEZİ DİĞER UZM. PRT. DİŞ RÖNTGEN DİĞER ADI HEMŞİRE EBE TEK. SAĞ. TOPLAM DR. TABİP TABİBİ TEK. PER. (AKTİF) /TEKNİSYENİ PER. Ö. BİLGE 21 4 - 23 2 2 1 48 25 126 HAST. Ö. ADA TIP 34 4 - 44 3 11 6 176 107 385 HAST. Ö. VATAN 13 1 - 9 1 2 1 32 19 78 HAST. Ö. BEYHEKİM 19 5 - 3 3 3 1 61 32 127 HAST. Ö. ALTINOVA 34 5 - 59 5 10 5 155 86 359 HAST. Ö. İNCİGÖZ 9 2 - 9 2 4 - 19 12 57 HAST. ÖZEL 130 21 - 147 16 32 14 491 281 1.132 TOPLAM

Devlet Hastaneleri:

2015 yılı Sağlık İl Müdürlüğüne bağlı devlet hastanelerindeki personel sayısı 3052 olup, aşağıda ayrıntılı bir şekilde verilmiştir.

Sıra HASTANE ADI (AKTİF) Uzm. Prt. Diş Hemşire Ebe Diğ. Diğ. TOPLAM Dr. Dr. Dr. Sağ. Per.

198 30 0 565 173 308 199 1473 1 EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HAST. 2 YENİKENT DEV. HAS 73 11 2 165 20 116 66 453 3 TOYOTASA ACİL YARDIM HAST. 28 5 0 71 8 72 33 217 4 AKYAZI DEVLET HAST. 20 7 5 58 11 38 21 160 5 HENDEK DEVLET HAST. 15 9 3 56 9 47 33 172 6 GEYVE DEVLET HAST. 8 6 4 36 4 24 20 102 7 KARASU DEVLET HAST. 14 7 3 49 14 37 27 151 8 PAMUKOVA DEVLET HAST. 1 4 3 15 5 15 13 56 9 KOCAALİ İLÇE HAST. 1 4 3 10 4 9 5 36 10 SAPANCA İLÇE HAST. 6 6 2 14 11 17 7 63 11 KAYNARCA İLÇE HAST. 2 4 2 7 6 10 10 41 12 FERİZLİ İLÇE HAST. 1 4 2 6 7 9 8 37 13 AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ 0 0 47 6 2 30 6 91

KAMU TOPLAMI* 367 97 76 1.058 274 732 448 3.052

Sakarya İlinde 2015 yılında; 18 hastane (6’sı Özel Hastane) ve 1 Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Kamu hastanelerinde 367 uzman doktor, 97 pratisyen doktor, 76 diş tabibi ve 732 yardımcı sağlık personeli görev yapmaktadır. 25

Yataklı Sağlık Kurumlarının Çalışmalarına İlişkin Sayısal Bilgiler:

YATAK SAYISI* POLİKLİNİK SAYISI* AMELİYAT DOĞUM SAYISI* YATAK İŞGAL SAYISI* ORANI (%)* KAMU ÖZEL KAMU ÖZEL KAMU ÖZEL KAMU ÖZEL KAMU ÖZEL

2015 1.513 244 4.179.103 565.907 119.546 20788 7.850 4874 73,1 56,6

2015 yılı Kasım ayında Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi hariç Kamu Hastaneleri acil muayene sayısı 3.985.050, ameliyat sayısı (A+B+C) 32.661, günübirlik ameliyatlar dahil gerçekleşen ameliyat sayısı 119.546, poliklinik sayısı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi hariç 2.474.754 (acil hariç) olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında Bakanlıkça tescilli yatak sayısı 1.513 olup, faal kullanılan yatak sayısı 1.508’dir. Yatak işgal oranı ise %73,1’dir. Özel Hastanelerde 2015 yılı poliklinik sayısı 565.907, ameliyat sayısı 20788, toplam yatak sayısı 244 olup, yatak işgal oranı %56,6’dır, il geneli yatak işgal oranı ise % 76,9’dur (11 aylık verileridir).

2015 Poliklinik Doğum Sayısı* Yatak İşgal Yatak Sayısı Ameliyat Sayısı* Sayısı* Oranı (%)* (Tescilli)*

GENEL TOPLAM 4.550.957 12.724 76,9 1.757 137.792 Sakarya Eğt. ve Arş. Hast. 1.722.683 7.468 90 898 75.170 Yenikent Devlet Hast. 483.192 - 73 250 14.399 Toyotasa Acil Yardım Hast. 255.919 - 80 89 11.079 Akyazı Devlet Hast. 319.525 37 59 65 5.000 Gevye Devlet Hast. 160.930 8 24 42 2.069 Hendek Devlet Hast. 319.737 280 58 50 5.007 Karasu Devlet Hast. 257.259 57 31 75 4.280 Pamukova Devlet Hast. 61.886 - 12 6 - Sapanca İlçe Hast. 159.969 - 35 20 - Kocaali İlçe Hast. 75.242 - 1 6 - Kaynarca İlçe Hast. 80.544 - 7 6 - Ferizli İlçe Hast. 88.164 - 8 6 - KAMU TOPLAM 3.985.050 7.850 73,1 1.513 117.004

Ö. İnci Göz Hast. 60.290 0 0 10 2.199 Ö. Vatan Hast. 28.470 126 7,8 21 613 Ö. Beyhekim Hast. 110.799 1.905 96,3 36 5.090 Ö. Bilge Hast. 52.454 142 17,5 50 780 Ö. Ada Tıp Hast. 128.804 403 46,8 67 5.948 Ö. Altınova Hastanesi 185.090 2.298 90 60 6.148 ÖZEL TOPLAM 565.907 4.874 56,6 244 20.788

26

4) KÜLTÜR ve TURİZM: Sakarya, kültür ve turizm bakımından önemli bir potansiyele ve çeşitliliğe sahiptir. İl’de Taraklı Evleri gibi zengin kültürel değerler yanında orman, yayla, göl, deniz ve kaplıca gibi doğa turizmi olanakları da vardır. Ayrıca, yamaç paraşütü, doğa yürüyüşleri ve eko-turizm gibi alternatif turizm olanakları ve turistik hizmet altyapısı mevcuttur.

Müze Müdürlüğü: İlimizde Sakarya Müzesi, Geyve Alifuatpaşa Kuvayı Milliye Müzesi ve Adapazarı Deprem Müzesi olmak üzere 3 müze vardır.

SAKARYA MÜZESİ'NDEKİ ESER ÇEŞİDİ VE SAYISI Müzedeki Eser Çeşidi Eser Sayısı

Arkeolojik 308 Etnografik Eser 189 El Yazması Kitap - Sikke 1.845 Mühür ve Mühür Baskısı 20 Toplam 2.362 Müzede Mevcut Kitap Sayısı 675

SAKARYA MÜZESİ ZİYARETÇİ SAYISI Yerli Yıl Toplam Ücretli Ücretsiz 2012 9.063 - 9.063 2013 7.163 - 7.163 2014* 88 - 88 2015* - - - *Tadilat nedeniyle Ocak 2014 tarihinden itibaren kapalı olduğu için sayı düşüktür. Açılması için Bakanlık oluru beklenmektedir.

SAKARYA İLİNDEKİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI-Tek Yapılar Yapıların Çeşidi Yapıların Sayısı Askeri Yapılar 14 Dinsel ve Kültürel Yapılar 104 İdari Yapılar 6 Sivil Mimari Örnekleri 348 Toplam 472

27

Sit Alanları:

ARKEOLOJİK SİT ALANLARI

YERİ : TES. KARARI TARİH VE SAYISI: DERECESİ

1 A-1 Merkez-Beşköprü-Justinyanus Köprüsü 14.02.1986/1900 1-3 A-2 Merkez-Beşköprü-Justinyanus Köprüsü 23.01.2013/814 3 3 A-3 Söğütlü-Akarca Köyü(Roma Nekropolu) 01.09.1989/668 1

4 A-4 Hendek Yağbasan Tümülüsü Üçtepeler Mevki 20.01.2006/1237 1

5 A-5 Merkez-İkizce Köyü (Roma Nekropolu) 17.07.1990/1183 2

6 A-6 Geyve-Kulfalar Köyü (Ortaköy Mevkii) 24.02.1991/1611 2

7 A-7 Pamukova-Akçakaya Köyü 24.02.1991/1612 2

8 A-8 Taraklı-Merkez 25.09.1992/2675 1-3 A-9 Taraklı-Hisartepe 10 A-10 Pamukova-Hayrettin Köyü(Menete Mevkii.) 18.04.1992/2402 3

11 A-11 Adapazarı-Merkez Beşköprü Hakikatvakfı Kop. 17.09.1998/6666 2

12 A-12 Serdivan İlçesi İstiklal Mah. Altınışık Cad. 11.09.2007/117 3 29.İ.3Paf.468ada1-2 ve 3 parsel 13 A-13 Adapazarı, Alandüzü Köyü (Nekropol) 05.08.2009/1009 2

14 A-14 Pamukova ilçesi, Hayrettin Köyü Su Deposu 02.03.2011/1857 2 Mevkii(Nekropol) 15 A-15 Adapazarı ilçesi, Kayrancık Köyü Kırktepeler 28.12.2011/184 2 Mevkii(Nekropol) 16 A-16 Kaynarca, Kertil Köyü (Nekropol) 18.01.2012/209 2

17 A-16 Adapazarı ilçesi, Elmalı Köyü, (Nekropol) 08.02.2012/238 2

18 A-17 Adapazarı ilçesi, Salmanlı Köyü, (Nekropol) 08.02.2012/239 2

19 A-18 Kaynarca ilçesi, Gölce Köyü, Eski Mah. G24b01b-A 07.11.2012/685 3 pafta, 1742 parsel 20 A-19 Pamukova ilçesi, Şeyhvarmaz Köyü, Karacakaya 28.11.2012/720 2 mevkii, H24A01CBA pafta, 1104 parsel (Nekropol) 21 A-20 Geyve İlçesi Akıncı Köyü , Sazlık mevkii, 28.11.2012/722 2-3 A-20 Kilise yanı mevkii, Doruk mevkii 23 A-21 Geyve ilçesi, Demirler Köyü,Kocahafız Mevkii, 28.11.2012/721 3 Kabranlar Mezarlığı 24 A-22 Adapazarı İlçesi, Kayrancık Köyü, G24b12a3c, 2215 13.03.2013/884 2 ada, 25 1A -parsel23 Söğütlü Nekropol İlçesi, Alanı Şimşirtepe Mezarlığı Mevkii Nekropol 13.03.2013/885 2 Alan 26 A-24 Söğütlü İlçesi, Maksudiye Köyü, Kanlıyokuş- Balıklıgöl 13.03.2013/886 2 Mevkii 27 NekropolA-25 Taraklı Alan İlçesi İçdedeler Köyü 107 ada, 41,42,43,45 23.10.2013/1221 1 parsel 28 A-27 Kaynarca Sarıbeyli Köyü 691 parsel 23.10.2013/1220 2

29 A-27 Kaynarca, Uzunalan Köyü, Pilor Pınarı Mevkii 107 16.04.2014-1487 2 Ada 39 Parsel KENTSEL SİT ALANLARI

1 K-1 Taraklı-Merkez 01.09.1989/675

2 K-2 Merkez Uzun Çarşı 05.02.1982/13517 23.12.1994/3855

28

Kütüphaneler:

İL HALK ve İLÇE HALK KÜTÜPHANELERİ GENEL BİLGİLER-2015 Kitap Okuyucu Üye Ödünç Personel Sıra No Kütüphane Adı Sayısı Sayısı Sayısı Materyal Sayısı Sayısı 1 Sakarya İl Halk Kütüphanesi Müd. 56.500 91.685 11.931 49.765 18 2 Kemalettin Sami Paşa Halk Ktp.si 11.043 8.200 305 1.357 1 3 Akyazı İlçe Halk Kütüphanesi 9.728 2.973 635 2.114 1 4 Geyve İlçe Halk Kütüphanesi 9.923 10.025 885 6.347 1 5 Hendek İlçe Halk Kütüphanesi Müd. 20.061 18.500 1.409 11.900 1 6 Karasu İlçe Halk Kütüphanesi 7.473 11.321 382 810 1 7 Kocaali İlçe Halk Kütüphanesi 4.364 450 80 401 1 8 Pamukova İlçe Halk Kütüphanesi 9.026 5.472 524 4.496 1 9 Sapanca İlçe Halk Kütüphanesi Müd. 23.603 11.003 3.028 1.902 2 10 Söğütlü İlçe Halk Kütüphanesi 4.376 4.100 120 0 1

Turizm:

GELEN TURİST SAYISI

Giriş Yapan Turist Sayısı 2013 2014 2015(Aralık)

Yerli Turist 97.450 141.907 180.582

Yabancı Turist 12.753 30.580 27.141

Toplam 110.203 172.487 207.723

GECELEME SAYISI

Geceleyen Turist Sayısı 2013 2014 2015(Aralık)

Yerli Turist 249.003 467.209 515.708

Yabancı Turist 40.449 101.780 83.742

Toplam 289.4520.449 568.989 599.450

29

TURİSTİK TESİSLER

Turizm İşletme İşletme Belgeli Kısmi İşletme Yatırım Belgeli Toplam ve Yatırım Belgeli Tesisler Tesis Yatak Tesis Yatak Tesis Yatak Yatak Tesis Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı 5 Yıldızlı Otel 2 848 - - 4 1560 6 2408 4 Yıldızlı Otel 5 658 - - 7 1488 12 2146 3 Yıldızlı Otel 7 631 - - - - 7 631 2 Yıldızlı Otel 1 146 - - - - 1 146 1 Yıldızlı Otel - - - - 1 34 1 34 4 Yıldızlı Tatil - - - - 1 354 1 354 Köyü Özel Belgeli 1 8 - - - - 1 8 Toplam 16 2.291 - - 13 3.436 29 5.727

KÜLTÜR TESİSLERİ

Deneme İşletme İşletme Belgeli Yatırım Belgeli Toplam Belgeli Kültür İşletme ve Yatırım Belgeli Tesis Tesis Tesis Tesis Tesisler Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı

Özel Tesis - - - - 1 8 Salon 1 8 Salon 1.077 Koltuk 1.077 Koltuk

Toplam - - - - 1 8 Salon 1 8 Salon 1.077 Koltuk 1.077 Koltuk

Sakarya’da 40 adet A grubu ve 8 adet C grubu faaliyet gösteren Seyahat Acentası mevcuttur.

30

Yerel Medya:

İlimizde 2 Yerel TV, 12 Yerel Radyo ve 7 Yerel (Günlük) Gazete vardır.

Tiyatro ve Sinema:

Tiyatro Salonu Sayısı: 2 (AKM (Adapazarı Kültür Merkezi) Tiyatro Salonu, AFA Kültür Merkezi Tiyatro Salonu)

Sinema Salonu Sayısı: 25 (AKM Merkez Sinemasında 4 salon, AKM Yenikent Sinemasında 2 salon, Cinemaximum Serdivan Sinemasında 8 salon, Cinemaximum Ada Sinemasında 10 salon, Hendek Sinemasında 1 salon olmak üzere; 5 sinemada 25 salon mevcuttur.)

MEŞHUR ÜRÜN, MEKAN VE ŞAHSİYETLERİMİZ:

Meşhur Ürünleri : Islama Köfte, Kabak Tatlısı Türleri, Dartılı Tereyağlı Keşkek, Cevizli Çerkez Tavuğu, Çerkez Pastası ve Peyniri, Boza, Boşnak Böreği, Arnavut Böreği, Ada Gıvırması, İncir Uyutması, Uhud Tatlısı, Abhaza Peyniri, Keten Helva, Taraklı Geleneksel El Sanatları (Şimşir ve Kayın Ağaçlarından Yapılmış Kaşık, Çeyiz Sandığı, Telefonluk, Resim Çerçevesi, Tepsiye, Rahle, Ekmek Sepeti)

Meşhur Mekanları: Sapanca Gölü, Acarlar Longozu, Poyrazlar Gölü, Osmanlı Ahşap Mimarisinin En Güzel Örnekleri Taraklı Evleri, Akyazı Kuzuluk ve Taraklı Kaplıcaları, Sakarya Nehri, Çark Caddesi, Justınıanus Köprüsü (Beşköprü)

Meşhur Şahsiyetler: Bakanlık Yapanlar; Ayşenur İslam, Dr. Nuri Bayar, Hayrettin Uysal, Mehmet Gölhan, Hasan Fehmi Güneş, Cevat Ayhan, Ekrem Alican, Ersin Taranoğlu, Nevzat Ercan, İsmail Müftüoğlu, Saadettin Tantan Önemli Şahsiyetler; Tahsin Kaya, Rasim Betir, Şehit Emniyet Müdürü;Gaffar Okan, Sanatçı ve Sporcular; Ziya Taşkent, Saim Özel, Sait Faik Abasıyanık, Faik Baysal, Cüneyd Suavi, Hüsnü Gürsel, Cemal Kamacı, Halil Mutlu, İrfan Atan, Lütfü Yaman, Süleyman Seba, Yılmaz Vural, Oğuz Çetin, Aykut Kocaman, Bülent Uygun, Tuncay Şanlı, Semih Saygıner, Kenan Sofuoğlu

31

TARİHİ, COĞRAFİ ve KÜLTÜREL DEĞERLERİMİZ:

RESİMLERLE SAKARYA:

32

5) GENÇLİK HİZMETLERİ ve SPOR:

Spor Kulüpleri ve Spor Tesisleri: 2015 yılı Aralık ayı itibariyle Sakarya ilçeleri bünyesinde bulunan Kulüplerin tescil türlerine göre Spor Kulübü, İhtisas Spor Kulübü, Okul Spor Kulübü, Gençlik ve Spor Kulübü şeklindeki sayısal dağılımları aşağıdaki tablo ve grafikte belirtilmiştir.

OKUL SPOR SPOR KULÜBÜ İHTİSAS KULÜBÜ TOPLAM İLÇENİN ADI KULÜBÜ Adapazarı 96 5 6 107 Arifiye 10 10 Erenler 19 2 21 Serdivan 13 1 2 16 Akyazı 26 1 27 Ferizli 6 1 7 Geyve 7 7 Hendek 14 1 15 Karasu 10 1 11 Karapürçek 3 3 Kaynarca 5 5 Kocaali 4 4 Pamukova 5 1 6 Sapanca 11 11 Söğütlü 1 1 Taraklı 1 1 GENEL TOPLAM 231 9 12 252

Lisanslı ve Milli Sporcular: Aşağıdaki tabloda yıllar itibari ile faal spor branşları dikkate alınarak lisanslı sporcu sayıları gözlenmektedir. 2013 yılı itibari ile lisanslı sporcu sayılarında artış olduğu, 2014-2015 yılların da ise bazı kategorilerde düşme bazı kategorilerde artış olduğu ancak genel toplamda belirgin bir artış olduğu gözlenmektedir.

FAAL FAAL ERKEK BAYAN BRANŞ ERKEK BAYAN FAAL GENEL YIL SPORCU SPORCU SAYISI SPORCU SPORCU TOPLAM TOPLAM SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI 2012 49 15.584 3.920 6.243 1.838 5.758 21.827 2013 45 21.083 6.547 9.197 3.350 9.897 30.280 2014 41 24.129 3.702 10.766 3.164 6.866 34.895 2015 45 25.803 4.698 11.595 2.104 6.802 37.398

33

İlimizde Spor Kulüplerinin güçlü maddi yapıları bulunmadığından performans sporcularını yetiştirmekte ve bünyelerinde tutmakta zorlanmaktadırlar. Milli sporcularına yeterince destek olamayan kulüpler bir süre sonra sporcularının başka illerdeki kulüplere transferlerine engel olamamaktadırlar. Bu nedenle Milli sporcu sayıları yıllar itibari ile değişkenlik gösterebilmektedir.

MİLLİ SPORCU SAYILARI YILLAR BRANŞ BAYAN MİLLİ ERKEK MİLLİ TOPLAM SAYILARI SPORCU SPORCU 2012 7 10 17 27 2013 8 14 12 26 2014 12 16 34 50 2015 8 4 23 27

TESİSLERİN GENEL DAĞILIMI

ı

ış

r

ü

ı

(4 (4

ış

lt

ı

ma

ı ı

ü

ış

al

itim itim

Ç

ğ

Silahlar At Silahlar

Tenis Kortu Tenis

ı

ı

lik Merkezi lik ve K lik

ç ç

eler

rek ve Kano rek ve Kano

zme Havuzu

ç

ü

im Zeminli Stat Zeminli im

ü

l

l Hizmet Binas l Hizmet

İ

Toplam

Stadyum Salonu Spor Bireysel Salonu Spor Y Kapal Zeminli Sentetik Sahas Futbol Ç Zeminli Toprak Sahas Futbol Sahas Semt Futbol At Skeet Trap Poligonu Haval Poligonu K Tesisleri E Kamp Merkezi Gen Gen Merkezi İ Binas Lojman Daireli)

Adapazarı 1 4 5 1 9 1 1 22

Serdivan 1 1 1 3 1 1 1 2 1 1 1 14

Erenler 1 1 6 8

Arifiye 1 1 1 1 1 1 6

Akyazı 1 1 1 1 12 16

Ferizli 1 9 10

Geyve 1 1 1 6 9

Hendek 2 1 1 8 1 13

Karapürçek 1 1 2 4

Karasu 1 1 1 19 22

Kaynarca 1 1 6 8

Kocaali 1 1 1 6 9

Pamukova 1 1 1 8 11

Sapanca 1 2 2 5

Söğütlü 1 6 7

Taraklı 1 1 2 4

Toplam 1 15 11 1 1 5 14 2 105 1 2 2 2 3 1 1 1 168

34

2015 YILI MİLLİ SPORCULARI

S ADI SOYADI BRANŞI YER TARİH MÜSABAKA ADI KULÜBÜ KATEGORİ DERECESİ N 19- 50. BÜYÜKLER AVRUPA İSTANBUL SAKARYA 2 22/03/2015 KARATE ŞAMPİYONASI 1 ENES ERKAN KARATE BÜYÜKŞEHİR BÜYÜKLER AZERBAYCAN AVRUPA OYUNLARI BELEDİYESİ 1 NURULLAH 10- AVRUPA KULÜPLER ARİFİYE ATILGAN 2 TAEKWONDO ANTALYA/BELEK YILDIZ 2 DANDAN 11/02/2015 ŞAMPİYONASI SPOR KULÜBÜ BAHAR 10- AVRUPA KULÜPLER ARİFİYE ATILGAN 3 MEHMET TAEKWONDO ANTALYA/BELEK YILDIZ 3 11/02/2015 ŞAMPİYONASI SPOR KULÜBÜ AĞAOĞLU MUHAMMET 10- AVRUPA KULÜPLER ARİFİYE ATILGAN 4 BAHADIR TAEKWONDO ANTALYA/BELEK YILDIZ 5 11/02/2015 ŞAMPİYONASI SPOR KULÜBÜ BULUŞ ARİFİYE HALK ŞEYMA 07- MİNİKLER AVRUPA 5 TAEKWONDO ANTALYA/BELEK EĞİTİM MERKEZİ MİNİK 3 DEMİRAY 08/02/2015 ŞAMPİYONASI SPOR KULÜBÜ ARİFİYE HALK MUHAMMET 07- MİNİKLER AVRUPA 6 TAEKWONDO ANTALYA/BELEK EĞİTİM MERKEZİ MİNİK 5 EMİN CENGİZ 08/02/2015 ŞAMPİYONASI SPOR KULÜBÜ AVRUPA ÜMİT GENÇ VE 21 06-08 ŞUBAT HENDEK KARATE 7 BÜŞRA TOSUN KARATE İSVİÇRE YAŞ ALTI KARATE 21 YAŞ ALTI 3 2015 SPOR KULÜBÜ ŞAMPİYONASI AVRUPA ÜMİT GENÇ VE 21 SAKARYA 06-08 ŞUBAT 8 FATİH ŞEN KARATE İSVİÇRE YAŞ ALTI KARATE BÜYÜKŞEHİR GENÇLER 3 2015 ŞAMPİYONASI BELEDİYESİ SURENUR ARİFİYE GENÇLİK 9 BİSİKLET YILDIZ TOPÇU SPOR KULÜBÜ ERVANUR 07-08 MART KURUCU SPOR 10 JUDO ANTALYA ÜMİTLER AVRUPA KUPASI ÜMİTLER KOLAT 2015 KULÜBÜ 06-07 PAMUKOVA TAKIM 11 ERAY ŞAMDAN KARATE FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 KARATE SP.KLB. KUMİTE 2015 06-07 OĞUZ FURKAN PAMUKOVA TAKIM 12 KARATE FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 KAÇAR KARATE SP.KLB. KUMİTE 2015 06-07 HÜSNÜ PAMUKOVA TAKIM 13 KARATE FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 SENTÜRK KARATE SP.KLB. KUMİTE 2015 06-07 MELİH PAMUKOVA TAKIM 14 KARATE FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 KORKMAZ KARATE SP.KLB. KUMİTE 2015 06-07 PAMUKOVA TAKIM ANIL KORKMAZ KARATE FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 15 KARATE SP.KLB. KUMİTE 2015 06-07 TAKIM FRANSA HAZİRAN AVRUPA TAKIM ŞAMP. 2 KUMİTE ÖMER FARUK 2015 PAMUKOVA 16 KARATE HAYTA KARATE SP.KLB. BAY 01-03 MAYIS 28.ULUSLARARASI BOĞAZİÇİ İSTANBUL KUMİTE 68 3 2015 AÇIK KARATE KG. 29-31 BAY ÖMER FARUK PAMUKOVA 17 KARATE MONTENEGRO MAYIS YILDIZLAR BALKAN ŞAMP. KUMİTE 3 ATEŞ KARATE SP.KLB. 2015 45KG 16 GREKO-ROMEN A MİLLİ T. 18 YUNUS ÖZEL GÜREŞ BOLU AGUSTO-4 DÜNYA ŞAM. HAZILIK BÜYÜKLER EYLÜL 2015 KAM. 10-23 GREKO-ROMEN MİLLİ ABDÜLSAMET 19 GÜREŞ İSTANBUL AGUSTOS TAKIM DÜNYA Ş.HAZIRLIK YILDIZ BAŞAR 2015 KAM.

35

S ADI SOYADI BRANŞI YER TARİH MÜSABAKA ADI KULÜBÜ KATEGORİ DERECESİ N 10-23 GREKO-ROMEN MİLLİ BEDİRHAN 20 GÜREŞ İSTANBUL AGUSTOS TAKIM DÜNYA Ş.HAZIRLIK YILDIZ TAN 2015 KAM. 01-13 YILDIZ ERKEKLER DÜNYA ÖNDER NURİ 21 BOKS ERZURUM AĞUSTOS ŞAMPİYONASI HAZIRLIK MALKOÇ 2015 KAMPI BEDENSEL 25-30 KAZAKİSTAN OPEN ASYA PARALİMPİK 22 SUAT GÜVEN ENGELLİLER TEMMUZ FERDİ 49 KG 1 ALMATİ HALTER ŞAMPİYONASI HALTER 2015 TÜRKİYE BÜYÜKLER 22-30 ÖMER FARUK GENÇLER YILDIZLAR MİNİK SPORTİF SPOR KİCK LİGT 23 KİCK BOKS ISPARTA TEMMUZ 1 AVCI TÜRKİYE KİCK BOKS KULÜBÜ 63 KG 2015 ŞAMPİYONASI TÜRKİYE BÜYÜKLER 22-30 KOCAELİ LİGHT GENÇLER YILDIZLAR MİNİK 24 AHMET DİN KİCK BOKS ISPARTA TEMMUZ TAEKWONDO CONTACK 1. TÜRKİYE KİCK BOKS 2015 SPOR KULÜBÜ 63 KG ŞAMPİYONASI TÜRKİYE BÜYÜKLER 22-30 BATUHAN GENÇLER YILDIZLAR MİNİK ARİFİYE ATILGAN KİCK LİGT 25 KİCK BOKS ISPARTA TEMMUZ 3 BOZATLI TÜRKİYE KİCK BOKS SPOR KULÜBÜ 69 KG 2015 ŞAMPİYONASI ALT MİNİKLER FERDİ BERKİN 15-20 AKDEMİR SPOR 26 BOKS ADIYAMAN TÜRKİYE BOKS 1. AHMET ÖZ AĞUSTOS KULÜBÜ ŞAMPİYONASI 29-31 PAÖUKOVA HAKAN 27 KARATE KARADAĞ MAYIS YILDIZLAR BALKAN ŞAMP. KARATE SPOR 3. ŞİMŞEK 2015 KULÜBÜ

Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu:

Sakarya Karasu 300 Kişilik Yurt İnşaatı: Mülkiyeti Hazineye ait Aziziye Mahallesi adresinde bulunan tapunun 1115 ada, 1 parselinde kayıtlı 10507 m² arsa üzerine yapılacaktır. Arsa bilgileri tamamlanmıştır. Proje çalışmaları devam etmektedir. İnşaatı TOKİ tarafından yapılacaktır. Henüz ihalesi yapılmadı.

Sakarya Sapanca 500 Kişilik Yurt İnşaatı: Mülkiyeti Sapanca Belediyesine ait Balkaya Köyü, Karanlık Dere Mevkii adresinde bulunan tapunun 111 ada, 6 parselinde kayıtlı 11687,84 m² yüzölçümlü arsa üzerine yapılacaktır. Arsa bilgileri ve Proje çalışmaları tamamlanmıştır. İnşaatı TOKİ tarafından yapılmaya başlanmıştır. Teslim tarihi Haziran 2017’dir.

36

Sakarya Merkez 1000 Kişilik Yurt İnşaatı: Serdivan İlçesi, Merkez Mahallesi adresinde bulunan mülkiyeti Hazineye ait tapunun 30 pafta, 17300 parselinde kayıtlı 80600 m² büyüklüğünde arsa Kurumumuza tahsis edilmiştir. Arsa bilgileri tamamlanmıştır. Bölge Müdürlüğü'ne plansız alanda kalan kısmın iskana açılması ve konut alanında kalan kısmın ise plan değişikliğinin yapılması için 31.10.2013 tarihinde yetki verilmiştir. Proje çalışmaları için TOKİ’ye bildirilmiştir.

Sakarya Akyazı 400 Kişilik Yurt İnşaatı: Mülkiyeti Hazineye ait Kurumumuza tahsisli Merkez İnönü Mahallesi adresinde bulunan tapunun 380 ada, 1 parselinde kayıtlı taşınmazın 12500 m²'lik kısmı üzerine yapılacaktır. Arsa bilgileri ve Proje çalışmaları tamamlandı. İnşaatı TOKİ tarafından yapılacaktır. İhalesi 29.09.2015’de yapıldı. İnşaatı başladı. Teslim tarihi 9 Haziran 2017’dir.

Sakarya Geyve 350 Kişilik Yurt İnşaatı: Mülkiyeti Sakarya Üniversitesine ait Alifuatpaşa Köyü, Tepecikler Mevkii adresinde bulunan tapunun 7 pafta, 2546 parselinde kayıtlı 6109,31 m² yüzölçümlü arsa üzerine yapılacaktır. İhalesi TOKİ tarafından 19.08.2014 tarihinde sonuçlandırılmış olup, ihaleyi AKHAŞ İNŞ. SAN.TİC. LTD.ŞTİ. 8.814.000 TL. bedelle kazanmıştır. İşe başlanılmış olup, %98 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. Çalışmalar devam etmektedir.

6) MALİYE:

Sakarya’nın 2014 yılı Ocak-Aralık ayları arasında bütçe gelirleri toplamı ¨3.043.017.639,22 olarak tahakkuk etmiş olup, tahsilat oranı %59,93’dur. 2015 yılı Ocak-Aralık aylarında bütçe gelirleri toplamı ¨3.484.550.088,35 olarak tahakkuk etmiş olup, tahsilat oranı %57,99’dir.

TAHSİLAT VERGİ TÜRLERİ-2015-Aralık TAHAKKUK (¨) TAHSİLAT (¨) ORANI % VERGİ GELİRLERİ TOPLAMI 2.496.884.842,55 1.681.970.835,04 67,36

VERGİ DIŞI GELİRLER 965.986.823,17 318.635.817,48 32,99

SERMAYE GELİRLERİ 21.678.422,63 20.072.215,29 92,59

BÜTÇE GELİRLERİ TOPLAMI 3.484.550.088,35 2.020.678.867,81 57,99

37

TAHSİLAT VERGİ TÜRLERİ-2014 (Ocak-Aralık) TAHAKKUK (¨) TAHSİLAT (¨) ORANI % VERGİ GELİRLERİ TOPLAMI 2.175.581.934,63 1.494.988.962,43 68,72

VERGİ DIŞI GELİRLER 848.734.525,93 311.466.671,97 36,70

SERMAYE GELİRLERİ 18.701.178,66 17.298.053,62 92,50

BÜTÇE GELİRLERİ TOPLAMI 3.043.017.639,22 1.823.753.688,02 59,93

Sakarya’nın 2014 yılı Ocak-Aralık ayları arasında bütçe giderleri toplamı ¨1.540.741.973,11’dir. 2015 yılı Aralık ayı sonu itibarıyla bütçe giderleri ¨1.669.568.963,24’dir.

BÜTÇE GELİRLERİ BÜTÇE GİDERLERİ 2014 2015(Aralık) 2014 2015(Aralık)

MUHASEBE MÜD. 103.375.596,22 734.944.030,53 783.796.712,73 99.400.903,30 İLÇELER 243.477.629,31 265.412.518,13 805.797.942,58 885.772.250,51 TOPLAM 346.853.225,53 364.813.421,43 1.540.741.973,11 1.669.568.963,24

Yıllar İtibariyle Döner Sermaye Saymanlıklarının Gelir ve Giderleri: KURUMLAR D.S.S 11.284.668,17 11.284.668,17 10.719.847,99 12.703.693,38

SAKARYA ÜNİV. D.S.S. 13.537.687,46 13.537.687,46 12.884.402,94 14.598.832,88

SAYM.TOPLAM 24.822.355,63 24.822.355,63 23.604.250,93 27.302.526,26

Milli Emlak Varlığı ve Gelirleri:

Sakarya’da 2014 yılı Aralık ayı itibariyle 76.662 adet taşınmazdan ¨162.411.639,14 bütçe geliri tahakkuk etmiş, bunun ¨64.066.312,49’sı tahsil edilmiştir. 2015 Aralık ayı sonu itibariyle 71.149 adet taşınmazdan ¨43.485.097,62 bütçe geliri tahakkuk etmiş, bunun ¨27.085.702.76’ sı tahsil edilmiştir.

38

7) AİLE ve SOSYAL POLİTİKALAR:

Sakarya’da mevcut sosyal hizmet birimleri aşağıda gösterilmiştir.

Sevgi Evleri Çocuk Yuvası ve Kız Yetiştirme Yurdu Müdürlüğü:

Mülkiyeti Milli Emlak Müdürlüğüne ait olan deprem sonrası yapılmış (Deprem Konutu) 17 adet Prefabrike yapıdan oluşmaktadır. 19.04.2013 tarih ve 543 sayılı olur ile Dostluk Çocuk Yuvası kapatılarak 0-18 yaş Sevgi Evleri Çocuk Yuvası ve Kız Yetiştirme Yurdu Müdürlüğü olarak hizmet vermeye başlamıştır.

Kapasite 65 Kayıtlı Çocuk Sayısı ( 65 Kız – 22 Erkek ) 91 Fiilen Bakılan Çocuk Sayısı 55 İşlemi Devam Eden 8 Kuruluştan İzinsiz Ayrılan 4 İzinli + Yüksek Öğrenim 19+6

Okula Giden Çocuk Sayısı Erkek Kız İlk Okul+Ana Okulu 8 8 Orta Okul 3 15 Lise 15 Açık Lise 5 Özel Eğitim ( İş Okulu ) 2 Dershane+Etüd Merkezi 1 Yüksek Öğrenime Devam Eden 6

Sakarya Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü:

04.03.2014 tarih ve 126 sayılı açılış onayı ile 50 kapasiteli olarak 13-18 yaş grubu erkek çocuklarına yönelik hizmet vermektedir.

Kapasite 50 Kayıtlı Çocuk Sayısı 51 Fiilen Bakılan Çocuk Sayısı 35 İşlemi Devam Eden 6 Kuruluştan İzinsiz Ayrılan - İzinli + Yüksel Okul + Yatılı Okul 3+2+1

39

Okula Giden Çocuk Sayısı Erkek İlk Okul 0 Orta Okul 11 Lise 28 Açık Lise 9 Özel Eğitim ( İş Okulu ) 11 Yüksek Öğrenime Devam Eden 2 Özel Okul : ( 1 ) Dershane : ( - ) 1

Arifiye Yetişkin Zihinsel Özürlüler Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi: 17 Ağustos 1999 Marmara depreminden sonra Avrupa Komisyonu Birliği tarafindan hibe yoluyla onarım ve tadilatı yapılarak, 2005 yılı Kasım ayında hizmete açılmış ve engelli kabullerine başlanılmıştır. Hizmet Binası; 20 dönümlük açık arazi üzerine kurulu, bodrum ve zemin katla beraber 4 katlı 9.500 metrekare kapalı alanda Zihinsel Yetişkin Erkek Engellilere yönelik yatılı bakım ve rehabilitasyon hizmetini sunmaktadır.

Kapasite 94+6 Kayıtlı Engelli Sayısı 111 Fiilen Bakılan Engelli Sayısı 105 İlk Kabul Birimi Engelli sayısı 13 Misafir – Geçici Olur ( Fiilen Bakılan ) 12 İşlemi Devam Eden (Fiilen Bakılan) 12 İzinli 6

Hendek Melek Nişancı Huzurevi:

Hendek Belediye Başkanlığı ile 14.10.2008 tarihinde yapılan protokole göre 49 yıllığına bedelsiz tahsis edilmiştir. Genel Müdürlük Makamının 03/02/2011 tarihli ve 32 sayılı oluru ile hizmete açılması uygun görülen Hendek Melek Nişancı Huzurevi’nin binası 11/04/2008 tarihinde yapılmış olup, 16/05/2011 tarihinde faaliyetine başlamıştır.

Kapasite 51+3 Kadın 15 Kayıtlı Yaşlı Sayısı 56 Erkek 41 Fiilen Bakılan Yaşlı Sayısı 55 İşlemi Devam Eden 0 Misafir / Geçici Olurlu 8 İzinli 1 Yaşlı Yaşam Evi 3

40

Sakarya Kadın Konukevi Müdürlüğü:

1999 Marmara Depreminden sonra çelik konstrüksiyon çocuk yuvası olarak yapılan bina toplum merkezi olarak hizmet vermiş, 03.10.2012 tarih ve 445 sayılı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün onayı ile Kadın Konukevi olarak hizmet vermektedir.

Kapasite 20 Fiilen Bakılan Kadın Sayısı 11 Fiilen Bakılan Çocuk Sayısı 7 İşlemi Devam Eden - Kuruluştan İzinsiz Ayrılan - İzinli -

Kadın Konukevimize başvuran kadınlar ile ilgili istatistiki bilgiler şu şekildedir.

KENDİ AİLEYE KURUMUMUZA NAKİL NAKİL İZİNSİZ Yıl İSTEĞİYLE TESLİM MÜRACAAT EDEN GİDEN GELEN AYRILAN AYRILAN EDİLEN 2013 62 Kadın 40 Kadın - Kadın 8 Kadın 13 Kadın 1 Kadın Yılı 52 Çocuk 35 Çocuk 5 Çocuk 5 Çocuk 7 Çocuk -Çocuk 2014 76 Kadın 48 Kadın -Kadın 8 Kadın 17 Kadın 3 Kadın Yılı 73 Çocuk 52 Çocuk -Çocuk 12 Çocuk 9 Çocuk -Çocuk 2015 82 Kadın 41 Kadın 24 Kadın 7 Kadın 16 Kadın 5 Kadın Yılı 70 çocuk 34 Çocuk 23 Çocuk 8 Çocuk 10 Çocuk 2 Çocuk

Kadın Konukevi Ara İstasyona başvuran kadınlar ile ilgili istatistiki bilgiler şu şekildedir.

KURUMUMUZA KENDİ KONUK EVİNE NAKİL DİĞER (Terk, Aileye Yıl MÜRACAAT İSTEĞİYLE YERLEŞTİRİLEN GİDEN Teslim, Hastane ) EDEN AYRILAN 168 Kadın 146 Kadın 22 Kadın 13 Kadın 2012 Yılı - 98 Çocuk 82 Çocuk 16 Çocuk 7 Çocuk 213 Kadın 135 Kadın 62 Kadın 6 Kadın 10 Kadın 2013 Yılı 149 Çocuk 95 Çocuk 32 Çocuk 2 Çocuk - Çocuk 313 Kadın 220 Kadın 76 Kadın 8 Kadın 9 Kadın 2014 Yılı 237 Çocuk 137 Çocuk 73 Çocuk 22 Çocuk 5 Çocuk 246 Kadın 154 Kadın 73 Kadın 1 Kadın 15 Kadın 2015 Yılı 146 Çocuk 80 Çocuk 64 Çocuk 2 Çocuk - Çocuk

6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi’ne dair kanun kapsamında 2012- 2015 tarihleri arasında toplam 3.979 karar alınmıştır.

41

Hakim Kolluk Mülki Önleyici Koruyucu Zorlama Hapis Yıl Kararı Karar Amir Karar Karar Karar Sayısı Sayısı Sayısı Kararı Sayısı Sayısı 2012 351 106 3 451 3 6 TOPLAM 460 460 2013 442 410 4 849 5 2 TOPLAM 856 856 2014 632 737 13 1.354 20 8 TOPLAM 1.382 1.382 2015 687 594 1 1275 2 4 TOPLAM 1.281 1.281

Yatırımlar: Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü ve Sosyal Hizmet Merkezi: Mülkiyeti Sakarya Büyükşehir Belediyesine ait Adapazarı İlçesi Güllük Mahallesi 27L-I/7 Pafta 961/612 Parsel 8 ada bulunan 8436,22 m² parselin 3000 m² lik kısmı Müdürlüğe tahsis edilmiştir. İl Müdürlüğü ve SHM Projesi Bodrum + zemin+ 2 katlı olup toplam kapalı alanı 5000 m² dir. Sakarya Çevre Şehircilik İl Müdürlüğünce ihale 31.07.2014 tarihinde 5.141000,00 TL. muhammen bedelle yapılmış olup, 25.09.2014 tarihinde ihaleyi kazanan firma ile sözleşme imzalanmış ve 01.10.2014 tarihinde yer teslimi yapılmış olup, Sayın Bakanımız Ayşenur İSLAM’ın katılımı ile 06.12.2014 tarihindeki tören ile temeli atılmıştır. Çalışmalar bitirilmiş olup, geçici kabulü yapılmıştır.

8) SOSYAL YARDIMLAŞMA ve DAYANIŞMA VAKIFLARI:

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının Faaliyetleri:

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından 2014 yılında 86.950 kişiye 15.220.020,85 TL., 2015 yılı Ocak-Aralık ayları arasında ise 76.717 kişiye 14.027.699,39 TL. yardım yapılmıştır.

SAKARYA İL GENELİ 2015 Yılı (Ocak – Aralık)  23.118 kişiye 4.168.343,13 TL yiyecek yardımı,  kişiye 8.376.75 TL giyim yardımı, aileye 839.510,70 TL yakacak yardımı(Kömür nakliye gideri),  kişiye 121.643,82 TL sağlık yardımı, kişiye 865.630,64 TL geçim temini yardımı,  kişiye 2.514.665,42TL barınma yardımı,  3.773 kişiye 791.089,95 TL ilk, orta ve yüksekokul öğrencilerine eğitim yardımı,  kişiye 3.944.109,98 TL para yardımı,  0 kişiye 0 TL periyodik yardım,  kişiye 492.010,35 TL diğer yardım olmak üzere;

2015 yılı ( 12 ay) toplamı: 76.717 kişiye toplam 14.027.699,39 TL yardım yapılmıştır. 42

2014 2015 (Ocak-Aralık) İLÇESİ KİŞİ MİKTAR (TL) KİŞİ MİKTAR (TL)

SAKARYA MERKEZ 3.702 1.285.755,50 3.897 1.634.785,43

ADAPAZARI 21.520 2.681.895,00 14.073 2.493.835,80

HENDEK 6.975 1.110.864,60 7.051 1.193.260,78

KARAPÜRÇEK 3.567 633.084,84 3.456 624.982,87

SAPANCA 3.710 411.043,00 4.406 497.708,00

SÖĞÜTLÜ 4.463 538.952,97 2.927 705.777,16

KOCAALİ 1.920 2.140.814,15 2.350 462.726,50

FERİZLİ 3.072 389.870,00 3.426 571.730,29

KAYNARCA 1.634 568.599,00 2.328 406.203,00

GEYVE 4.179 558.762,45 4.355 429.881,82

PAMUKOVA 6.529 404.282,12 6.333 503.058,82

AKYAZI 9.302 1.450.903,77 5.858 1.550.369,61

TARAKLI 2.285 404.588,13 2.652 386.735,10

ERENLER 4.189 717.823,04 3.984 692.918,62

ARİFİYE 2.477 422.985,00 1.848 436.755,00

SERDİVAN 3.246 763.049,00 4.078 799.543,00

KARASU 4.180 726.738,28 3.695 637.427,69

GENEL TOPLAM 86.950 15.220.020,85 76.717 14.027.699,39

Kömür Dağıtımı: İlimizde bulunan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından 2014 yılı sonu itibariyle 21.579 aileye toplam 23.079 ton, 2015 yılı Ocak-Aralık ayları arasında ise 20.161 aileye toplam 21.592,625 ton kömür yardımı yapılmıştır.

43

2014 YILI 2015 YILI ( Ocak-Aralık)

İlçeler Dağıtılan Kömür Dağıtılan Kömür Aile Sayısı Miktarı (Ton) Aile Sayısı Miktarı (Ton)

Sakarya Merkez 0 0 0 0 Adapazarı 7000 7000 7000 7000

Akyazı 2500 2500 1923 1923

Arifiye 600 600 700 700

Erenler 1600 1600 1600 1525

Ferizli 568 850 472 692

Geyve 1410 1500 1392 1500

Hendek 1800 2250 1800 2300

Karapürçek 480 600 459 573,750

Karasu 1000 1000 950 946,500

Kaynarca 400 400 430 430

Kocaali 601 601 650 650

Pamukova 807 1000 800 1000

Sapanca 800 800 210 210

Serdivan 1200 1500 1200 1500

Söğütlü 545 600 293 293

Taraklı 268 278 282 349,375

Toplam 21.579 23.079 20.161 21.592,625

44

9) SOSYAL GÜVENLİK:

2015 yılı itibariyle Sakarya’nın Sosyal Güvenlik, Aktif Çalışan İşgücü ve Emekli sayılarına ait istatistikler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Nüfus 911.226 Sosyal Güvenlik Kapsamı Dışında Kalan Nüfus 21.480 TOPLAM 932.706

Sosyal Sosyal Sosyal Sosyal Sosyal Güvenlik Sosyal Güvenlik Güvenlik Sosyal Güvenlik Güvenlik Güvenlik kapsamında Güvenlik İl kapsamında kapsamında Kapsamındaki Kapsamında kapsamı YILLAR Aktif kapsamında Nüfusu Aktif emeklilerin Nüfus Nüfusun İl dışında çalışanların Emekli Kişi Çalışan kişi il Nüfusuna (Gelir Testi hariç ) Nüfusuna Kalan İl Nüfusuna Sayısı sayısı oranı % Oranı % Nüfus oranı %

2015 932.706 248.818 26,68 149.683 16,05 911.226 88,59 21.480

GELİR TESTİ YAPTIRANLAR

GELİR TESTİ YAPTIRANLARI SAYISI İL NÜFUSUNA ORANI

84.916 % 9,10

AKTİF ÇALIŞAN İŞGÜCÜ VE EMEKLİLER ( KAMU + ÖZEL)

5510 SAYILI KANUNA TABİ 5510 SAYILI KANUNA TABİ TOPLAM TOPLAM SİGORTALI TÜRÜ EMEKLİ TÜRÜ 4/a Kapsamında sigortalı sayısı 180.462 4/a Kapsamında sigortalı sayısı 86.800

4/b Kapsamında sigortalı sayısı 37.624 4/b Kapsamında sigortalı sayısı 43.967

4/c Kapsamında sigortalı sayısı 30.732 4/c Kapsamında sigortalı sayısı 18.916

TOPLAM 248.818 TOPLAM 149.683 Not : 4/a kapsamında sigortalı sayısına Çıraklar, 2925 S.K ( mülga ) Tarım sigortalılar, 4/b kapsamında sigortalı sayısına da İsteğe Bağlı, 2926 S:K ( mülga ) Tarım sigortalılar dahil edilmiştir.

45

10) TAPU ve KADASTRO DURUMU:

İlin kadastro durumu aşağıda gösterilmiştir.

SAKARYA İLİ KADASTRO BİLGİLERİ

İLÇE MAHALLE PARSEL SAYISI

1 ADAPAZARI 83 95.864

2 AKYAZI 70 69.946

3 ARİFİYE 18 19.351

4 ERENLER 31 30.858

5 FERİZLİ 20 23.779

6 GEYVE 71 98.077

7 HENDEK 79 63.932

8 KAYNARCA 34 66.097

9 KARASU 44 54.648

10 KARAPÜRÇEK 13 9.323

11 KOCAALİ 41 40.948

12 PAMUKOVA 33 50.216

13 SAPANCA 30 17.272

14 SERDİVAN 21 32.874

15 SÖĞÜTLÜ 23 22.146

16 TARAKLI 23 23.343

TOPLAM 634 718.674

Çizelgede görüldüğü üzere, Sakarya’da kentsel alanın (mahalle) kadastrosu %100 gerçekleşmiştir. Sakarya ilinin yüzölçümü 4.817 km²’dir.

46

EKONOMİ

1) TARIM:

Ülkemiz ve Bölgemiz ekonomisinin temel taşlarından birini oluşturan tarım, İlimizde de ekonomik ve sosyal hayattaki yeri ile önemli bir sektördür. Sanayi ve hizmet sektöründe son yıllarda yaşanan gelişmeye rağmen tarım ekonomide önemli pay almayı sürdürmektedir.

Sakarya’nın İklimsel Özellikleri:

Bölge Aşağı Sakarya Havzasında, Marmara’nın doğusunda yer almakta olup, iklim hem Karadeniz hem de Marmara bölgesinin özelliklerini yansıtmaktadır. İlin güneyindeki dağlık kütleler bilhassa kuzeyden gelen hava kütlelerinin hareketini yavaşlatan, yön veren etken olarak sahanın daha fazla yağış almasına sebep olmaktadır. Çevredeki denizler, göller ve ovadaki bataklıklar sebebiyle nemli bir havaya sahiptir. Bölgede yağışlı gün sayısı ve miktarı, Marmara bölgesine nazaran daha fazladır. Ancak yağış miktarı Karadeniz’den iç kesimlere doğru azalır. Karasu’da 1000 mm olan yıllık toplam yağış miktarı, Sakarya’da 840 mm, Geyve’de 600 mm ye kadar düşer. Bölgenin hakim rüzgar yönü kuzeybatıdır (NW). Nisbi nem ortalaması %72’dir. İklim genel olarak kışlar bol yağışlı ve az soğuk, yazlar ise nemli ve sıcak olur. Uzun yıllar ortalamasına göre yağışın mevsimlere dağılışı; ilkbahar aylarında 179,2 mm, yaz aylarında 148,4 mm, sonbahar aylarında 279,1 mm, kış aylarında ise 233,8 mm’dir.

SAKARYA (Merkez) İKLİM DİYAGRAMI (Yağış Ort:840,5 mm, Sıcaklık ort:14,3) 200 25,0 22,0 19,0

150

C)

16,0

°

103,2

13,0

93,7

88,2 87,7

100

10,0

72,3

70,0

69,4

67,8 61,6

54,9 7,0

50,1

48,2 43,4 50 4,0

1,0 Yağış Miktarı (mm) MiktarıYağış

0 -2,0 ( SıcaklıkOrtalama

Arazi Yapısı:

İl’deki tarım alanları, Sakarya Nehrinin suladığı verimli alüviyal topraklardan oluşmaktadır. Arazilerin küçük ve parçalı olması; ildeki tarımsal faaliyetleri, birim alandan daha yüksek gelir elde edilebilecek alanlara yönlendirmiştir. İlimizde tarım işletmelerinin küçük ve arazilerin parçalı oluşundan dolayı sürdürülebilir üretim yapılması her geçen gün zorlaşmaktadır. Bu nedenle Aşağı Sakarya ovasındaki 59.000 hektar alanın toplulaştırılması özel önem kazanmıştır. Sulanabilir 93.000 hektar alandan 19.151 ha. sulanmaktadır.

47

Tarım Alanlarının Dağılımı Hektar % Tarla Arazisi 96.145 39,2 Sebze Arazisi 8.045 3,3 Meyve Arazisi 7.604 3,1 Fındık 72.598 29,6 Bağ 4.034 1,6 Zeytin 482 0,2 Kavak 10.450 4,3 Diğer Kullanım Amaçlı Arazi 45.292 18,7 Toplam 245.356 100,0

İldeki mevcut tarım işletmelerinde, genellikle bitkisel ve hayvansal üretim birlikte yapılmaktadır. İlin kuzeyinde fındık, orta kuşakta tarla ziraatı, güneyinde meyvecilik hakimdir. Son yıllarda etlik piliç yetiştiriciliği ile dış mekan süs bitkisi yetiştiriciliği hızla gelişmiştir. İl yüzey şekilleri, iklim ve doğal bitki örtüsü bakımından birbirinden farklı dört kesimden oluşmaktadır. I. Alt Bölge: Sakarya Nehri’nin içinden geçtiği Pamukova ve Geyve Ovalarının bulunduğu havza mikro klima özelliği göstermekte olup, narenciye dışındaki tüm ürünlerin (özellikle meyve ve sebze) üretimi için ideal özelliktedir.

Tarımın İl Ekonomisindeki Yeri:

2014 Yılı Sektörel 2015 Yılı Sektörel Üretim % Oranı % Oranı Üretim Değeri (TL.) Üretim Değeri (TL.)

Hayvansal 1.921.356.065 51,51 2.302.265.277 52,7 Üretim Meyve Üretimi 1.266.125.750 33,95 1.487.869.300 34,1 Tarla Bitkileri 357.798.130 9,59 338.314.350 7,7 Üretimi Sebze Üretimi 173.949.400 4,66 225.526.560 5,2 Su Ürünleri 10.694.756 0,29 11.567.449 0,3 Üretimi Toplam 3.729.924.101 100 4.365.542.935 100

48

Ülke genelinde tarım sektörü GSMH içinde % 8’lik pay almakta iken Sakarya’da % 18,30’luk pay ile ilk sırada yer alarak sanayiye kaynak aktaran itici bir güç konumundadır. İldeki tarımsal gelirde en yüksek pay hayvancılık sektörüne aittir. Meyvecilik gelirleri içinde en büyük payı fındık almaktadır.

Bitkisel Üretim Çalışmaları:

TARLA BİTKİLERİ 2015 Ürünler Üretim Verim Ekim Alanı (da.) (ton) (kg/da.) Mısır 400.002 467.160 1.168 Buğday 172.884 49.162 284 Arpa 38.299 14.381 375 Ş.pancarı 5.939 33.012 5.559 Fiğ 29.545 22.979 778 Yonca 47.188 72.931 1.546 Ayçiçeği 38.299 8.206 214

SEBZECİLİK 2015 Ürünler Ekim Alanı Üretim (ton) Verim Domates 10.663 38.380 3.599 Başlahana 8.402 32.046 3.814 Kıvırcık Marul 9.703 12.035 1.240 Ispanak 6.792 8.579 1.263 Kabak (çerezlik) 3.470 454 131 Karnabahar 7.145 16.050 2.246 Karpuz 5.160 31.173 6.041 Balkabağı 3.087 9.955 3.225

MEYVECİLİK 2015 Meyveler Meyve Veren Ağaç Sayısı Üretim (Ton) Armut 126.445 8.079 Ayva 845.815 84.050 Elma 431.445 32.906 Şeftali 250.155 11.277 Fındık ocağı 35.910.420 88.096 Bağ *(Dekar) 40.340 47.910 Çilek*(Dekar) 2.468 4.068

49

ÖNEMLİ YEM BİTKİLERİ EKİLİŞ VE ÜRETİM MİKTARLARI 2015 Yem Bitkileri Alan (ha) Üretim (ton) Silajlık Mısır 17.918 825.769 Yonca 4.719 72.931 Fiğ 2.955 22.769 Korunga 121 1.103 Diğerleri 2.576 48.901 Toplam 28.289 971.473

SÜS BİTKİLERİ 2014 2015 EKİLİŞ ALANI (da.) İŞLETME SAYISI EKİLİŞ ALANI (da.) İŞLETME SAYISI 5.099 218 5.162 224 Türkiye Ekiliş Alanı (Dekar) 37.076 Sakarya Türkiye Payı % 13,92%

Türkiye'de kaliteli dış ve iç mekan süs bitkileri yetiştiriciliği konusunda öncü olan ilimiz yüksek kalitede verimli toprağa sahip 516 hektar alan üzerinde faaliyet göstermektedir. Dış ve iç mekan süs bitkileri yetiştiriciliği konusunda faaliyet gösteren 224 işletme, değişik tür ve ebatlarda süs bitkilerini Türkiye pazarı ile birlikte komşu ülke pazarında da sunmaktadır.

Hayvansal Üretim ve Su Ürünleri Çalışmaları:

HAYVAN MEVCUDU B. Bas K. Baş Kanatlı (Dönem) Tek Tırnaklı Köpek Kedi

150.320 66.414 24.948.095 1.057 9.515 3.385

IRKA GÖRE B.BAŞ HAYVAN İSTATİSTİKLERİ HAYVAN TİPİ YÜZDESİ Yerli % 6 Melez % 55 Kültür % 39

50

Kanatlı İşletmeleri İşletme Sayısı Kümes Sayısı Kapasite

Damızlık 36 203 1.851.826

Etlik (dönem x 5 ) 1.055 1.413 22.364.000

Hindi (etlik) 30 30 74.300

Yumurtacı 10 31 1.031.800

Köy kanatlı sayısı 201.265

Su Ürünleri 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Tatlı su balıkları (Kg) 55.000 42.750 130.000 181.000 120.000 33.000

Kültür balıkları (Kg) 650.000 680.000 714.000 735.000 700.000 700.000

Deniz balıkları (Kg) 119.000 150.520 69.875 81.000 186.537 167.980

Toplam balık üret. 824.640 873.270 783.875 997.000 1.006.537 900.980

Kum midyesi (Ton) 11.556 7.430 6.600 0 5.130 21.399

YILLARA GÖRE HAYVANSAL ÜRETİM (TON)

ÜRÜNLER 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kırmızı et 14.735 16.856 20.336 22.637 19.607 17.861

Beyaz et 177.116 186.295 189.146 214.702 229.808 241.690

Süt 204.946 233.609 280.419 274.990 269.103 247.894

Bal 819 523 998 775 663 574

Yumurta(ad.) 199.200.000 210.300.000 267.066.000 343.611.600 529.140.000 365.958.600

51

Tarımsal Teşvik ve Desteklemeler:

SAKARYA İLİ YILLARA GÖRE TARIMSAL DESTEKLEMELER TABLOSU TL. (2014-2015)

DESTEKLEME KONU 2014 KESİNLEŞMİŞ 2015 GRUPLARI MAZOT 5.321.696 Süreç Devam GÜBRE 6.833.853 SüreçEdiyor Devam TOPRAK ANALİZ 18.997 SüreçEdiyor Devam MISIR 9.280.487 SüreçEdiyor Devam AYÇİÇEĞİ 824.117 SüreçEdiyor Devam SüreçEdiyor Devam YEM BİTKİSİ 4.127.473 Süreç Devam TARIMSAL ÜRÜN FINDIK 77.206.823 SüreçEdiyor Devam Ediyor DESTEĞİ ORGANİK TARIM 79.065 SüreçEdiyor Devam

SERTİFİKALI FİDAN 88.513 SüreçEdiyor Devam SERTİFİKALI TOHUM 117.775 SüreçEdiyor Devam SERTİFİKALIK. TOHUM 115.361 SüreçEdiyor Devam FINDIKÜ. SÖKÜMÜ 50.981 SüreçEdiyor Devam ÇATAK 1.003.810 SüreçEdiyor Devam HUBUBAT 596.034 SüreçEdiyor Devam MAKİNE EKİPMAN 1.808.850 Ediyor- KKYDP DESTEĞİ EKONOMİK YATIRIM 790.893 7.237.228 7.257.371 SULAMA 56.665 20.143 TARIMSAL DANIŞMANLIK 1.103.400 598.800 (1.dilim) 598.800 DANIŞMANLIK Anaç Hayvan 8.224.350 Süreç Devam BuzağıDestekleri Desteği 1.480.085 SüreçEdiyor Devam Besilik Erkek Sığır 2.684.313 565.401Ediyor (ilk 6 ay) Hastalık Tazminatı 1.103.527 1.087.477 HAYVANCILIK İPEK BÖCEĞİ 153.408 179.550 10.009.862 DESTEĞİ SU ÜRÜNLERİ 302.989 Süreç Devam SÜT DESTEKLEMESİ 5.181.725 3.127.913Ediyor (ilk 6 ay) SÜT TOZU 9.873.250 4.391.411 ARICILIK 670.260 658.110 TOPLAM 139.098.700 17.866.033 17.866.033

52

Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklemesi Programı:

KKYDP Ekonomik Yatırımlar:

Sakarya İli KKYDP Tarıma Dayalı (Ekonomik) Yatırımlarla ilgili 26.10.2014tarih ve 29157 sayılı resmi gazetede 2014/43 nolu tebliğ (9.ETAP) yayınlanmıştır. Bu tebliğ kapsamında ilimizde 104 adet proje başvurusu yapılmış, İl Proje Değerlendirme Birimi tarafından 67 proje elenmiş, Bakanlığımıza gönderilen 36 proje onaylanmış ve bu 36 projeden 30 tanesi ise hibe sözleşmesi imzalamıştır. Projelerden 6 tanesi yatırımı tamamlayarak nihai raporu sunmuştur.

TEBLİĞ PROJE PROJE YATIRIM ÖDENEN HİBE ETAP YILI SAYISI TUTARI (TL.) TUTARI (TL.) 1.Etap Yatırımlarında 2006 1 406.773 175.000 2.Etap Yatırımlarında 0 0 0 3.Etap Yatırımlarında 2007 11 4.021.675 1.880.651 4.Etap Yatırımlarında 2008 5 2.723.900 1.244.916 5.Etap Yatırımlarında 2009 9 4.827.027 2.231.862 6.Etap Yatırımlarında 2011 8 5.477.062 2.317.325 7.Etap Yatırımlarında 2012 5 3.623.618 1.399.894 8.Etap Yatırımlarında 2013 3 1.881.787 790.893 9.Etap Yatırımlarında 2014 30 35.968.308 6.067.949 10.Etap Yatırımlarında 2015 13 19.849.574 1.169.279 TOPLAM 84 78.799.724 17.277.769

KKYDP Makine Ekipman:

MAKİNE EKİPMAN Yılı Proje Sayısı Ödenen Hibe Tutarı (TL.) 2007 47 899.040 2008 125 750.726 2009 492 1.703.645 2010 498 1.119.470 2011 1195 3.194.204 2012 256 895.358 2013 672 2.598.843 2014 448 1.808.850 TOPLAM 3.733 12.970.136

53

Gıda Kontrol, Tescil ve Denetim Hizmetleri:

Sakarya’daki imalat sanayinin sektörel dağılımına bakıldığında; işyeri sayısı, toplam istihdam ve katma değer oluşturma gücünde en yüksek paya sahip sektörün gıda sektörü olduğu görülmektedir. İlimizde gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemeleri üreten 899 işyeri, gıda maddeleri satan ve toplu tüketime sunan yaklaşık 8.909 işyeri bulunmaktadır. 2015 yılı Aralık ayı sonu itibari ile bu kapsamda 1.978 üretim yeri, 4.291 satış ve toplu tüketim yeri olmak üzere topla 6269 denetim gerçekleştirilmiştir. 281 iş yerine toplam 1.166.743 TL idari para cezası uygulanmıştır.

5996 Cumhuriyet Toplam Numune Sayısı Sayılı Kanun Savcılığına Sektörün İşletme Üretimden Denetim Kapsamında Suç Adı Sayısı Men Sayısı Sayısı İPC İPC Tutarı Duyurusu Olumlu Olumsuz Sonuçlanmayan Sayısı (TL) Sayısı Gıda Üretim 791 1431 112 10 0 72 403.538 0 9 (Kayıt) Gıda Üretim 108 547 572 2 3 38 352.691 1 10 (Onay) Gıda Satış ve Toplu 8.909 4291 349 31 1 171 410.514 7 17 Tüketim Yeri TOPLAM 9.808 6.269 1.033 43 4 281 1.166.743 8 36

Gıda İhracatı ve İthalatı:

2015 yılı ithalat ve ihracat rakamları; 5.874 adet ihracat işlemi (Bitki Sağlık Sertifikası), 110 adet Re-Export işlemi ve 132 adet ithalat işlemi (İthalat uygunluk belgesi) olmak üzere toplam 6.116 adet işlemden oluşmaktadır.

İhracat ÜRÜN MİKTAR İç Fındık ve Fındık ürünleri 90,620 Ton Yaş Sebze ve Meyve 8.137 Ton Çeşitli Kuru Gıda (Maya, Makarna v.s.) 4.548 Ton Çeşitli Orm. Ür.(Parke, süpürgelik v.s.)

Dış Mekan Süs Bitkisi 546.966 Adet Fide-Fidan 40.370 Adet Tohum 3 Ton

54

İthalat ÜRÜN MİKTAR Mantar Miseli 1.583 Ton

Re-Export İhracat

ÜRÜN MİKTAR

Badem ve Ceviz İçi-Mantar Miseli-Çim Tohumu v.s. 1.189 Ton

2015 YILI İHRACAT

ÜRÜNLER 2014 2015

Kanatlı Eti İhracatı 37.913.828 kg 37.121.256 kg

Süt ve Süt Ürünleri İhracatı 2.993.080 ad/kg 4.311.677 ad/kg

Civciv ve Yumurta İhracatı 5.125.995 Adet 3.504.960 Adet

Yem İhracatı - 341.000 kg

Bisküvi-Çikolata İhracatı 694.893 kg 44.302 kg

Evcil Hayvan 1 adet 4 adet

Canlı Hayvan(Tavuk) - 11.200 adet

55

Tarımsal Örgütler:

Sakarya’da toplam 157 tarımsal örgüt olup, bu örgütlerde 228.443 üye mevcuttur.

S.No. Tarımsal Örgütün Adı Sayısı Üye Sayısı 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na Göre Kurulan 97 Adet 69.347 Tarımsal Amaçlı Kooperatifler ve Birlikler Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 91 14.934 1 Su Ürünleri 2 118 Sulama Kooperatifi 3 192 Pancar Ekicileri Kooperatifi 1 54.103 Hay. Koop. Böl. Birliği ( Hay- 1 Koop. ) 5200 sayılı Kanunla Kurulan 17 Adet 9281 Üretici Birlikleri Kırmızı Et Üreticiler Birliği 2 677 Süs Bitkileri Yetiştiricileri Birliği 1 120 2 Meyve Üreticileri Birliği 1 217 Bal Üreticileri Birliği 1 77 sebze üreicileri biliği 1 29 Süt Üreticileri Birliği 11 8.161 5996 sayılı Kanuna göre kurulan 3 Adet 1.685 Yetiştirici Birlikleri Damızlık Sığır Yetiştiricileri 1 876 3 Birliği Arı Yetiştiricileri Birliği 1 513 Damızlık Koyun ve Keçi 1 296 Yetiştiricileri Birliği 1581 Sayılı tarım Kredi Koop. Ve 4 Birlikleri Kanunu’na Göre 36 Adet 21.123 Kurulan Kooperatifler ve Birlikler 4572 Sayılı Tarım Satış Koop. Ve Birlikleri Kanunu’na Göre 8 Adet 55.486 5 Kurulan Kooperatifler ve Birlikler Fiskobirlik 6 Adet 24.341 Yağ. Toh. Tar. Sat. Kooperatifi 2 Adet 31.145 6964 Sayılı Ziraat Odaları Ve 6 Ziraat Odaları Birliği Kanunu 13 Adet 71.521 (Ziraat Odaları) Toplam 157 Adet 228.443

56

2) ORMANCILIK:

Sakarya’da 5 Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı olarak 27 Orman İşletme Şefliği bulunmaktadır. İl’de ormanlık alanların dağılımı aşağıda gösterilmiştir.

Sakarya

Ormanlık Alan: 208.210 Ha.

% 43 Açıklık Alan: 280.367 Ha. % 57 Genel Saha: 488.578 Ha.

Sakarya’da alan bazında %95 oranında orman kadastrosu tamamlanmıştır. İl’de 5831’e göre tescili yapılan 2/B alan 30.884 Ha., yapılmayan 941 Ha’dır.(Toplam 31.825 Ha.)

İl’de ORKÖY kapsamında; Orman Köylüsüne 2003-2014 yılları arasında 3.366 aile ve 4 Kooperatif projesine toplam 10.109.287 TL. ekonomik ve sosyal nitelikli kredi verilmiştir. 2015 yılında süt sığırcılığı, besi sığırcılığı, süt koyunculuğu, fenni arıcılık, mantolama ve güneş enerjisi sistemleri programları çerçevesinde 1.831.096 TL. kredi kullandırılmıştır. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde 7.500.000 TL. mali destek kredisi verilmesi hedeflenmektedir.

SAKARYA İL SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ HENDEK FİDANLIK ŞEFLİĞİNDE 2003 - 2015 YILLARI ARASINDA YAPILAN TOPLAM FİDAN ÜRETİMLERİNİ GÖSTERİR CETVEL

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

GERÇEKLEŞME 660.899 291.572 1.152.800 1.019.754 2.741.522 1.720.164 1.436.663

2015 2010 2011 2012 2013 2014

GERÇEKLEŞME 1.376.241 1.250.000 1.483.188 956,915 1.053.263 1.002.000

57

SAKARYA İLİNDE 2003-2014 YILLARI ARASINDA DİKİLEN FİDAN MİKTARI (Bin)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Dikilen Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Fidan Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı Miktarı (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a (000/a det) det) det) det) det) det) det) det) det) det) det) det) det) 488 479 395 703 999 1.670 1.056 2.147 1.478 5.681 1.340 474 327

SAKARYA İLİNDE İŞLENEN ORMAN SUÇLARI (ADET) 2012 2013 2014 2015 Kesme 221 179 193 154 Nakil 58 46 42 39 Bulundurma 39 22 19 22 Sarf 1 2 2 1 Açma-Yerleştirme 32 23 38 58 İşgal-Faydalanma 122 66 93 42 Otlatma - 0 1 6 Av suçu - 0 0 0 TOPLAM 473 338 388 322

YANGIN ADEDİ ÖRTÜ YANGINI(Ha.) TEPE YANGINI (Ha.) TOPLAM ( Ha.)

SAKARYA 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015

Orman Yangını 24 24 21,54 9,84 - 2,40 21,54 12,24

ZiraatYangını 31 27 12,88 7,04 - - 12,88 7,04

2012-2014 yıllarında gelir getirici türler kapsamında ceviz, badem ve dut türlerinde 17.555 adet meyve fidanı dikilmiştir.

2015 yılında 1.002.000 adet Fidan üretilmiş olup, 327.058 adet dikim yapılmıştır.

İlin korunan alanları toplamı 28.671 dekar olup, il yüzölçümünün %0,57’sini oluşturmaktadır. İl’de 3 tabiat parkı bulunmaktadır. Poyrazlar Gölü Tabiat Parkı’nın 2015 yılı ziyaretçi sayısı 63.516 kişidir. İl’de 3 tabiat anıtı, 10 devlet avlağı, 1 genel avlak ve 1 yaban hayatı geliştirme sahası bulunmaktadır.

58

Önemli Bitki Alanı kabul edilen Acarlar Gölü ve Longoz Ormanı 25.06.1998 tarihinde 1. Derecede Doğal Sit Alanı ve Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilerek koruma altına alınmıştır. 2004 yılında Acarlar Gölü Longoz Ormanında 25.170 dekarlık saha Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan edilmiştir. 2009 yılı başında Ulusal Sulak Alan Komisyonunun onayıyla sahanın sulak alan yönetim planı yürürlüğe girmiştir. Sapanca Gölü 4.200 hektar alana sahip bir tatlı su gölüdür. Göl, içme ve kullanma suyu temini, su ürünleri endüstriyel kullanma ve turistik açıdan önemlidir. Sapanca Gölü su sporları bakımından da oldukça elverişlidir. Göl, ulusal ve uluslararası sörf, yelken ve kürek müsabakalarının yapıldığı organizasyonlarla sportif amaçlı çok sayıda ziyaretçinin İlimize gelmesine ve tanımasına katkı sağlamaktadır. 2003-2015 yılları arasında 196 avcı kursu açılmış ve 7.666 kişiye avcı eğitimi kurs bitirme belgesi verilmiştir. 2003-2015 yılları arasında av koruma çalışmalarında; 24.850 avcı kontrol edilmiştir. Yasadışı av yapan 580 kişi hakkında işlem yapılmıştır. 287 yaban hayvanına ve 24 araç gerece el koyulmuştur.

3) SANAYİ:

Sakarya sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre iller arasında 18. sıradadır. İlimiz Kişisel Mutluluk ve Memnuniyet Düzeyi Endeksine göre 1. sıradadır. Ekonomi ve Yaşam Endeksinde ise 9. sıradadır.

Sakarya ilinde faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının büyük oranda makine imalatı ve gıda sanayi sektöründe olduğu görülmektedir. Bu sektörleri tekstil ve orman ürünleri sektörleri takip etmektedir.

İl’de Sakarya Üniversitesi Merkez Kampüsü sınırları içinde “Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TEKNOPARK)” kurulmuştur. SATSO bünyesinde oluşturulan İGEME Temsilciliği yerini Ekonomi Bakanlığı İhracatçı Birliklerine bırakmıştır. SATSO dış ticaret birimi Sakarya’ya ve üyelerine dış ticaret konusunda bilgi ve eğitim desteği vermektedir. Sakarya, TUBİTAK tarafından verilen Ar-Ge teşviklerinden yararlanmada 11. sıradadır ve dağıtılan desteklerden aldığı pay %1,1’dir.

Genel olarak KOBİ ağırlıklı ilimizde rekabetçi olma avantajına rağmen ülkede olduğu gibi bölgede de Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarının henüz gelişme döneminde olduğu söylenebilir. İlimiz, inovasyon ve Ar-Ge yapısında her ne kadar Türkiye ortalamasına kıyaslandığında bir üst seviyede yer alsa da, bölgenin gelişmiş sanayisini küresel rekabette daha ileriye taşıyacak olan Ar-Ge ve inovasyon yapısı yetersiz kalmakta ve bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Sakarya Teknokent’te 11 tanesi öğretim üyeleri tarafından kurulmuş toplamda 51 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmalar şimdiye kadar toplamda 66 adet proje tamamlamıştır ve yeni projeler üzerinde çalışılmaya devam edilmektedir.

59

SAKARYA’DA KOBİLERİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (2014 YILI SANAYİ SİCİLİNE KAYITLI)

ÜRÜN FİRMA (%) TOPLAM SEKTÖR ADI KODU ADEDİ DAĞILIM İSTİHDAM 7 METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ 5 0,44 32 8 DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI 59 5,24 734 10 GIDA ÜRÜNLERİNİN İMALATI 182 16,18 8.146 11 İÇECEK İMALATI 28 2,49 1.521 13 TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI 76 6,76 5.835 14 GİYİM EŞYASI İMALATI 26 2,31 2.716 15 DERİ VE İLGİLİ ÜRÜNLERİN İMALATI 2 0,18 35 16 AĞAÇ VE MANTAR ÜRÜNLERİ İMALATI 80 7,11 1.545 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİNİN İMALATI 17 1,51 994

19 KOK KÖMÜRÜ VE RAFİNE EDİLMİŞ PETROL ÜRÜNLERİ 5 0,44 78 İMALATI 20 KİMYASALLARIN VE KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI 36 3,20 1.512 21 TEMEL ECZACILIK ÜRÜNLERİNİN VE ECZACILARA 2 0,18 322 İLİŞKİN MALZEMELERİN İMALATI 22 KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİN İMALATI 77 6,84 3.207 23 DİĞER METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN 55 4,89 1.539 İMALATI 24 ANA METAL SANAYİ 57 5,07 3.700

25 FABRİKASYON METAL ÜRÜNLERİ İMALATI (MAKİNE VE 105 9,33 5120 TECHİZATI HARİÇ) 26 BİLGİSAYARLARIN, ELEKTRONİK VE OPTİK ÜR. İMALATI 9 0,80 524 27 ELEKTRİKLİ TECHİZAT İMALATI 19 1,69 626

28 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ MAKİNE VE 106 9,42 4.318 EKİPMAN İMALATI

29 MOTORLU KARA TAŞITI, TREYLER(RÖMORK) VE YARI 52 4,62 9805 TREYLER(YARI RÖMORK) İMALATI 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARININ İMALATI 19 1,69 2.925 31 50 4,44 2.361 MOBİLYA İMALATI 32 DİĞER İMALATLAR 29 2,58 549 33 MAKİNE VE EKİPMANLARININ KURULUMU VE ONARIMI 8 0,71 353

35 ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE HAVALANDIRMA SİSTEMİ 2 0,18 12 ÜRETİM VE DAĞITIMI 38 MADENİ YAĞ GERİ KAZANIM, KULLANILMIŞ SIVI VE 12 1,07 252 KATI YAĞLARIN GERİ KAZANIMI, PLASTİK VE LASTİK 45 MOTORLUATIKLARININ KARA GRANÜLLERE TAŞITLARININ DÖNÜŞTÜRÜLMESİ BAKIM VE ONARIMI 7 0,62 175 TOPLAM 1.125 100 58.936

60

SIRA SEKTÖRLER ÇALIŞAN ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE NO SAYISI ORAN % 1 OTOMOTİV VE KARA TAŞITLAR SANAYİ 17.400 24,37 2 ÇELİK, METAL, DEMİR İŞLEME SANAYİ 16.708 23,40 3 GIDA SANAYİ 9.041 12,66 4 TEKSTİL VE GİYİM SANAYİ 8.847 12,39 5 MOBİLYA VE ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİ 5.440 7,62 6 MAKİNA SANAYİ 5.198 7,28 7 PLASTİK, KAUÇUK VE CAM SANAYİ 2.927 4,10 8 İNŞAAT, EKİPMANLARI SANAYİ 1.979 2,77 9 KİMYA SANAYİ 1.624 2,27 10 ELEKTRİK, ELEKTRONİK SANAYİ 845 1,18 11 DİĞER 963 1,35 12 MADENCİLİK, MERMER VE TAŞ 417 0,58 OCAKÇILIĞI SANAYİ TOPLAM 71.389 100

SIRA SEKTÖRLER FİRMA FİRMA ADEDİNE GÖRE NO ADEDİ ORAN % 1 GIDA SANAYİ 320 20,67 2 MOBİLYA VE ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİ 268 17,31 3 ÇELİK, METAL, DEMİR İŞLEME SANAYİ 241 15,57 4 MAKİNA SANAYİ 155 10,01 5 OTOMOTİV VE KARA TAŞITLAR SANAYİ 110 7,11 6 PLASTİK, KAUÇUK VE CAM SANAYİ 101 8,20 7 TEKSTİL VE GİYİM SANAYİ 127 6,52 8 İNŞAAT , EKİPMANLARI SANAYİ 76 4,91 9 KİMYA SANAYİ 44 2,84 10 MADENCİLİK, MERMER VE TAŞ 50 3,23 OCAKÇILIĞI SANAYİ 11 ELEKTRİK, ELEKTRONİK SANAYİ 31 2 12 DİĞER 25 1,61 TOPLAM 1.548 100

61

SAKARYA İLİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ 2014 Organize Sanayi Bölgeleri OSB İlgili Bilgiler Karasu Kaynarca Ferizli Kaynarca I. OSB. II. OSB. III. OSB. OSB. OSB. OSB. 2.OSB. Faaliyete Başladığı Yıl 1992 1997 1999 2011 2010 2009 - Alanı (Hektar) 161 358 254 44 90 71 315 Parsel Sayısı 59 93 56 6 46 40 - Üretime Parsel Sayısı 54 68 33 - - - - Geçen Tesis sayısı 54 68 31 - - - - İnşaat Parsel Sayısı 2 22 23 2 - 1 - Safhasında Tesis sayısı 2 22 18 2 - 1 - Proje Parsel Sayısı 3 2 - 4 - 14 - Safhasında Tesis sayısı 3 2 - 4 - 10 - TOPLAM Parsel Sayısı 58 93 57 6 46 40 - Tesis sayısı 58 93 47 6 28 29 - Tahsis ed.Parsel Sayısı 58 92 57 6 45 29 - İstihdam Mevcut 8152 6189 3350 152 - - - Kapasitesi Toplam 15.000 15.000 7.500 900 2.500 2.400 12.000

Ferizli Organize Sanayi Bölgesi: Sakarya, Ferizli ilçesi sınırları içinde yaklaşık 71 hektarlık bir alan üzerine kurulmuştur. Ferizli Organize Sanayi Bölgesi olarak 01.04.2014 Bakanlık onay tarihli İmar Plan Revizyonuna göre yapılan tevhidler sonucunda ada sayısı 8 iken 7, parsel sayısı 59 iken 40 olmuştur. Sanayi parseli tahsisi yapılan firmalardan; metal sanayinde 10 firma, makine sanayinde 7 firma, ağaç sanayinde 3 firma, plastik sanayinde 3 firma, kimya sanayinde 2 firma, ambalaj sanayinde 2 firma, prefabrik beton elemanları işinde 1 firma ve tarım sanayinde 1 firma faaliyet gösterecektir. Saha içi imar yolları ve Adapazarı-Karasu Karayoluna bağlanacak olan bağlantı yollarının altyapı uygulama işleri devam etmekte olup, 03.06.2014 tarihi itibariyle işin % 60’ı tamamlanmıştır. Öngörülen istihdam kapasitesi yaklaşık 2.400 kişidir.

Kaynarca Organize Sanayi Bölgesi: Sakarya, Kaynarca ilçesi sınırları içerisinde yaklaşık 90 hektarlık bir alan üzerinde kurulmuştur. OSB’nin Bakanlıkça onaylı imar planlarında yer alan 46 adet sanayi parselinin tamamı mobilya sektöründe üretim yapan 29 katılımcıya tahsis edilmiştir. Öngörülen istihdam kapasitesi yaklaşık 2.500 kişidir.

Karasu Organize Sanayi Bölgesi: Sakarya, Karasu ilçesi sınırları içerisinde yaklaşık 44 hektarlık alan üzerinde kurulu bulunmaktadır. Son imar planı çalışması neticesinde bölgede 6 adet sanayi parseli mevcuttur. 4 parselde metal sanayi, 2 parselde plastik sanayi dalında faaliyet gerçekleşecektir. Öngörülen istihdam kapasitesi yaklaşık 900 kişidir.

62

Kaynarca 2 Doğu Marmara Mak. İm. ve İh. Organize Sanayi Bölgesi: Sakarya, Kaynarca ilçesi sınırları içinde 315 hektarlık alan üzerine kurulması planlanan OSB kuruluş aşamasındadır. Öngörülen istihdam kapasitesi yaklaşık 10.000 kişidir.

SAKARYA KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ-2014 YILI Faaliyete Toplam Toplam Dolu Boş İşyeri Doluluk Adı Başladığı Alanı İşyeri İşyeri Sayısı Oranı Yıl (m²) Sayısı Sayısı

Karasu Sahil Yolu 1994 53000 104 104 0 100%

Adapazarı Zirai Aletler 1990 100000 210 201 9 96% Adapazarı Oto Sanko 1971 135000 110 110 0 100% Atatürk Sanayi Sitesi 1983 33000 148 145 3 98%

Hanlı 1971 40000 148 148 0 100% Geyve 1989 48200 100 88 12 88% Ferizli KSS 2012 24100 91 80 11 84%

Hendek9- 2003 36500 112 112 0 100% Akyazı 2000 67000 310 310 0 100% Modern Sanayi 24500 657 657 0 100%

SAKARYA SANAYİ İŞLETMELERİ

TİCARİ İŞLETMELER İŞYERİ SAYISI FİİLİ İSTİHDAM

2013 YILI 2014 YILI 2013 YILI 2014 YILI

KOBİ 954 1125 54.085 58.936

OSB 137 153 14.812 17.843

İŞLETMELERİ ÖZEL SEKTÖR SEKTÖR ÖZEL KSS 3.230 3.230 9.201 9.248

63

Sakarya;

 Uygun iklim şartları,  Ucuz arazi varlığı,  Ulaşım akslarında yer alması,  Sanayi altyapısının güçlü olması,  Tarım, turizm ve sanayinin aynı anda gelişme potansiyelinin varlığı,  Verimli arazi stoku,  Doğal güzellik ve değerlerinin varlığı, termal potansiyeli,  Meslek liseleri ve üniversitesiyle iyi bir eğitim altyapısına sahip olması,  Mekânsal gelişim potansiyeli,  Çevre düzeni planları ile gelişme alanlarının planlanmış bir il olması,  Elektrik ve doğalgaz toplaşım yeri olması,  Su imkânları,  Kara ve demiryolu ağına dahil oluşu,  Liman inşaatının sona gelinmesi,  Yeterli nüfus sayısı,  Yetişmiş nitelikli işgücü varlığı,  Önemli merkezlere ve pazarlara yakınlığı ile sanayi sektöründe önemli bir potansiyele sahiptir.

Özellikle İstanbul, Bursa ve Kocaeli üçgeninde sanayinin yoğunlaşması, müteşebbisleri yeni yatırım alanları arayışlarına yönlendirmiş, dolayısıyla da Sakarya alternatif bir yatırım alanı olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Gelişmiş tarım, gıda sanayini de geliştirmiştir. İl’de otomotiv, makine imalatı, metal sanayi, vagon ve gıda sanayi, mobilya imalatı sektörleri öne çıkmaktadır. İl’de referans olarak gösterilebilecek, dünya çapında firmalar faaliyet göstermektedir.

 Sakarya’daki kurum/kuruluşların birlikte hareket ederek, sanayi alanında önceliklerin belirlenmesi ve bu doğrultuda gelen yatırımların değerlendirilmesi gerekmektedir. OSB’ler, KSS’ler ve Endüstri Bölgeleri ile şehre değer katacak, ileri teknoloji kullanan yatırımlar Sakarya’ya çekilmelidir.  Karasu Limanı, Karasu Tren Yolu, Karadeniz Sahil Yolu, 3. Köprü Otoyolu tamamlandığında ulaşım olanakları bakımından önemli bir merkez haline gelecek olan ve Sakarya’nın güney bölgelerine nazaran 1. sınıf tarım alanları kısıtlı olan kuzey bölgesi, altyapısı tamamlanarak sanayi yatırımları için değerlendirilmelidir. Böylece Karadeniz ülkeleri ile yapılacak olan ticarette Karasu limanı ön plana çıkacaktır. Bu doğrultuda limanın potansiyeli karşılayacak şekilde yeniden projelendirilmesi gerekmektedir.

64

 Kurulan OSB’ler, KSS’ler ve Endüstri Bölgesi ile sanayi gelişimi hızlanmış, yeni planlanan OSB’ler, altyapı ve ulaşım projeleri ile bu süreç daha da hızlanacaktır.  Organize sanayi bölgelerini, küçük sanayi sitelerini, endüstri bölgelerini ve serbest bölgeleri içeren planlı sanayi bölgeleri; bölgesel kalkınmanın, düzenli sanayileşmenin ve sağlıklı kentleşmenin en önemli araçlarıdır. Planlı sanayi alanları, ilin rekabetçi yapısını güçlendirici, bölgenin öncü sanayi sektörlerinde ihtisaslaşma ile kümelenmeyi sağlayıcı ve çevre dostu bileşenler olarak değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda mevcut Organize Sanayi Bölgelerinde yatırımların tamamlanması ve Makine İmalatı, Mobilya, Otomotiv, Gıda gibi öncü sektörlerde İhtisas OSB’lerin kurulması ve faaliyete geçmesi sağlanmalıdır. Oluşturulan bu ihtisas sanayi alanları ile 2023 yılında Sakarya’nın söz konusu sektörlerde önemli üretim ve ihracat merkezi haline gelmesi hedeflenmelidir.  Sakarya Üniversitesi, hem il sanayisinin ihtiyaç duyduğu kalifiye işgücünün yetiştirilmesinde etkin olmakta, hem de ilin mevcut sosyal ve kültürel yapısının gelişiminde olumlu etkide bulunmaktadır. Sakarya’da sanayi ve üniversite işbirliği en üst noktaya taşınmalı, inovasyon ve teknoloji liderliği konularında ülke genelinde üst sıralarda yer alması hedeflenmelidir.

Sakarya ili topraklarının yarıya yakın bir bölümü tarıma elverişli durumdadır. Tarımda ileri teknoloji kullanan uygulamalara geçmek, verimliliği ve üretimi arttıracaktır. Sakarya’nın verimli arazilerinin; dış mekân süs bitkileri yetiştiriciliği, seracılık ve organik tarım gibi katma değeri yüksek tarımsal ürünlerde kullanılması için çiftçiler yönlendirilmelidir. Sakarya ili tarımsal faaliyetlerinin yarısını hayvansal üretim oluşturmaktadır. Sakarya’yı merkez haline getirecek yeşil hayvancılık OSB’lerinin kurulması beklenmektedir.

Sakarya’da yatırımcıların karşılaştığı sorunlar; bürokratik engellerin azaltılması ve yasal sürecin kolaylaştırılması, enerji maliyetlerinin yüksekliği ve bu maliyetlerin yenilenebilir enerji kaynakları ile düşürülmesi, yatırım maliyetlerinin yüksekliği, nitelikli personel eksikliği, finansman maliyetlerinin yüksekliği ve üniversite-sanayi işbirliğinin sahaya yansıtılamamasıdır. Adapazarı-Karasu Limanı-Ereğli-Bartın Limanı Demiryolu Bağlantısı Hattı, Kuzey Marmara Otoyolu Projesi ve Karasu Limanının faaliyete geçmesiyle Sakarya lojistik anlamda bölgesel ve ulusal ölçekte önemli avantajlar elde edecektir. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren Projesi faaliyete geçmiştir.

Türkiye Vagon Sanayi A.Ş.(TÜVASAŞ), Et ve Süt Ürünleri A.Ş. ve Tank Palet Fabrikası İl’de imalat sanayinde faaliyet gösteren önemli kamu işletmeleridir.

65

TÜVASAŞ, Kore’den Hyundai-Rotem ve yerli özel sektörün katılımıyla 08 Mart 2006 tarihinde ortak girişim anlaşması imzalamış ve 04 Temmuz 2006 tarihinde Eurotem Demiryolu Araçları Sanayi ve Tic. A.Ş. adıyla yeni bir işletme kurmuştur. TÜVASAŞ’da 2015 yılı Aralık ayı sonu itibariyle 1.115 personel görev yapmaktadır. Irak Demiryolları için 2015 yılı programında olan TVS 2000 tipi (6 Pulman, 4 Kuşetli, 2 Yemekli, 2 Yataklı) Toplam 14 vagon imalatı tamamlanmış olup, Irak Demiryollarına teslimatı gerçekleşmiştir. TCDD’nin talebi doğrultusunda üretilecek olan toplam 124 adet Dizel Tren Seti Araçlarından; 1-Dizel Tren Seti (Sürücü Kabinsiz Motorsuz) T tipi araç üretimi; TCDD’nin talebi doğrultusunda toplam 124 adet olan Dizel Tren Seti (TRAYLER) araçlarından 52 adet T tipi aracın, 2015 yılında 5 adet üretimi ve 2016-2017 yıllarında üretilmesi planlanan 47 adet aracın üretimi için Aralık ayı itibariyle 3 adet araç boyadan çıkmış ve montaj işlemleri devam etmektedir. 2-Dizel Tren Seti (Sürücü Kabinli Motorsuz ) DT tipi araç üretimi; TCDD’nin talebi doğrultusunda toplam 124 adet olan Dizel Tren Seti (TRAYLER) araçlarından 52 adet DT tipi aracın, 2015 yılında 5 adet üretimi ve 2016 - 2017 yıllarında üretilmesi planlanan 47 adet aracın üretimi için Aralık ayı itibariyle 2 adet araç boyadan çıkmış ve montaj işlemleri devam etmektedir. 3-Dizel Tren Seti (Sürücüsüz Motorlu ) M tipi araç üretimi; TCDD’nin talebi doğrultusunda toplam 124 adet olan Dizel Tren Seti (MOTORLU) araçlarından 16 adet M tipi aracın, 2015 yılında 2 adet üretimi ve 2016 - 2017 yıllarında üretilmesi planlanan 14 adet aracın üretimi için ARALIK ayı itibariyle 3 adet aracın son montaj işlemleri devam etmektedir. 1978 yılında işletmeye açılan Sakarya Et Kombinası 99.145 m²’lik bir arazide kurulu olup, Marmara Bölgesi’nde üretim ve pazarlama yapan tek kombinadır. Kombina günlük 250 büyükbaş ve 2.000 küçükbaş kesim kapasitesine sahiptir. Kurum Özelleştirme Yüksek Kurulunun 26.08.2005 tarih, 2005/104 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak eski statüsüne iade edilmiştir. Kombinada 2014 yılında 100 çalışanı ile 1.423.000 kg. gövde sığır eti, 272.000 kg. şarta tabi gövde sığır eti, 39.589 kg. gövde koyun eti, 31.919 kg. gövde kuzu eti, 3.274.00 kg. parça et, 321.600 kg. kavurma üretilmiştir. 2015 yılı Ocak-Aralık ayları arasında 99 personelle 1.089.894 kg. gövde sığır eti, 561.739 kg. gövde koyun eti, 877.149 kg. gövde tavuk eti, 1.059.756 kg. parça sığır eti, 234.117 kg. kavurma üretimi yapılmıştır.

4) TİCARET: İlde KOBİ’lerin devreye girmesiyle imalat sanayi çeşitlenmiş, ihracata yönelik rekabet edebilen bir üretim yapısı oluşmuştur. Referans olabilecek büyük ölçekli otomotiv sanayi (Toyota-Otokar-Otokur vb.), savunma sanayi (milli tank, zırhlı muharebe araçları, fırtına obüsleri), milli tren projesi (vagon ve motorlu tren setleri imalatı), tekstil ve gıda sanayi işletmelerinin devreye girmesiyle Sakarya’nın ekonomisi ve sanayisi bugünkü seviyesine ulaşmıştır. Sakarya’da tarım, ticaret, sanayi ve ulaştırma, haberleşme ağırlıklı bir “sosyo-ekonomik” yapı görülmektedir. Sakarya’da 2 Sanayi ve Ticaret Odası, 2 Ticaret Borsası, 1 Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ve 73 Esnaf ve Sanatkârlar Odası bulunmaktadır. 2014 yılında 1182 şirket açılmış, 977 şirket kapanmıştır.

66

2015 YILINDA 6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKET SAYISI ŞİRKETLER-NEVİLERİNE GÖRE ÜYELER ANONİM ŞİRKET 1.004

HAKİKİ ŞAHIS 2.745 KOLLEKTİF ŞİRKET 34 KOMANDİT ŞİRKET 3

LİMİTED ŞİRKET 4.114 TOPLAM ŞİRKET SAYISI 7.900

İlimiz dış ticarette ülkemizin önde gelen illeri arasındadır. Sakarya’daki ihracat yapan KOBİ ve büyük sanayi kuruluşları iller bazında Türkiye’de 8. sıradadır. 2014 yılında ihracat 2.605.030.000 Dolar, ithalatımız ise 1.663.810.000 Dolardır. 2014 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %156 olmuştur. 2015 yılında ihracat 1.925.739.000 Dolar, ithalat 1.512.601.000 Dolardır. 2015 yılı aylarında ihracatın ithalatı karşılama oranı %127 olmuştur.

İhracatta otomotiv sanayi başta olmak üzere, makine, gıda, tekstil, mobilyacılık, orman ürünleri ve dış mekân süs bitkileri ön plana çıkan sektörlerdir. AB ülkeleri, Rusya, İran ve Irak ihracatımızda önemli bir paya sahiptir. OSB alanlarında sanayi üretiminin çeşitliliği ile ihraç ürünleri konusunda önemli bir potansiyele sahip olan İlimizde birçok sanayi kuruluşunun merkezinin İstanbul’da olması nedeniyle ne yazık ki ihracat performansında gerçek rakamlar tabloya yeteri kadar yansımamaktadır.

İl’de tüketici şikayetleri ile ilgili çalışmalar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

İL TÜKETİCİ ŞİKÂYETLERİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

YILLAR BAŞVURU TÜKETİCİ TÜKETİCİ BAŞKA BİLİRKİŞİ SAYISI LEHİNE ALEYHİNE KURUMA İNCELEMESİ SEVK 2012 4390 3094 692 17 337

2013 5532 4239 733 125 497

2014* 142 81 2 7 2

2015 36.510 33.032 843 73 539

*Yapılanma nedeniyle İl Müdürlüğünce değerlendirilen başvurular.

67

5) ENERJİ:

Sakarya’da 2014 yılında elektrik enerjisi üretimi 17.164.276.198 kWh, tüketimi 3.032.983.435 kWh’dır. 2015 yılı Ocak-Kasım ayları arasında elektrik enerjisi üretimi 16.642.042.829 kWh, tüketimi 2.963.712.761 kWh’dır.

Sakarya’da 2014 ve 2015 yılı 3. Dönem abone türüne göre elektrik enerjisi tüketimi aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

2014 Yılı Tüketim 2015 Yılı 3. Dönem 2014 Yılı Abone 2015 Yılı Abone (Kwh) Tüketim (Kwh) Sayısı Sayısı Konut 407.640.813 417.875.900 356.943 369.370 Ticarethane 465.821.521 453.848.382 64.996 66.221 Sanayi 487.488.785 566.644.610 682 781 70 Tarımsal Sulama 5.174.351 5.684.032 2.092 2.177 Diğer 42.851.910 40.988.833 2.885 4.819 Toplam 1.408.977.379 1.485.041.757 427.598 443.368

Sakarya’da yıllara göre abone sayıları ve doğalgaz tüketiminin dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

SAKARYA İLİ KULLANIM TÜRÜNE GÖRE DOĞALGAZ AKTİF ABONE SAYILARI VE TÜKETİMLERİ (m³) 2014 Yılı 2015 Yılı 2014 Yılı 2015 (Ocak-Aralık)

Abone Sayıları Abone Sayıları Tüketimleri Tüketimleri Mesken 119.347 135.119 108.830.244 139.894.623 Sanayi 107 108 26.682.336 27.314.533 Resmi Daire 900 1.078 9.945.732 12.400.426 Mal ve Hizmet 1.831 2.186 12.196.431 14.323.488 Üretim Amaçlı Toplam 122.185 138.491 157.654.743 193.933.070

6) BANKACILIK:

Sakarya’da toplam 125 banka şubesi bulunmaktadır. 2015 yılı Aralık dönemine ait Sakarya genelinde kredi, mevduat miktarı ve sektörel krediler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

68

KREDİLER 2015-Aralık Değer(¨)

Toplam Nakdi Krediler 10.611.387.000

Nakdi Krediler 10.239.534.000

Takipteki Alacaklar 371.853.000

Gayri Nakdi Krediler 1.587.249.000

MEVDUAT 2015-Aralık Değer(¨)

Tasarruf Mevduatı 4.461.076.000 Tasarruf Mevduatı Türk Lirası 2.795.181.000 Tasarruf Mevduatı Döviz Tevdiat Hesabi 1.665.895.000 Diğer Mevduat 1.424.036.000 Diğer Mevduat Türk Lirası 1.006.186.000 Diğer Mevduat Döviz Tevdiat Hesabi 417.850.000 Toplam Mevduat 5.885.112.000

SEKTÖREL KREDİLER 2015-Aralık Değer(¨) Gıda, Meşrubat ve Tutun 205.614.000 İnşaat 473.071.000 Metal ve İslenmiş Maden 194.940.000 Finansal Kuruluşlar 2.930.000 Tekstil ve Tekstil Ürünleri 58.859.000 Toptan Ticaret ve Komisyonculuk 515.081.000 Turizm 73.065.000 Ziraat ve Balıkçılık 642.633.000 Enerji 123.282.000 Denizcilik 8

7) MİLLİ GELİR ve İSTİHDAM:

TUİK iller bazında işgücü verilerine göre 2013 yılı sonunda Sakarya’da istihdam oranı %49,7, işsizlik oranı % 9,4 ve işgücüne katılma oranı ise %54,8’dir. Sakarya Çalışma ve İş Kurumunun 2014 yılı ve 2015 yılı faaliyetleri aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

69

Sakarya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü Faaliyetleri 2014 (Ocak-Aralık)

Başvurular 37.996 Açık İş 31.249 Kamu 264 Özel 30.985

İşe Yerleştirme 13.516

Kamu 153

Özel 13.363 Kayıtlı İşgücü Sayısı 70.483 Kayıtlı İşsiz Sayısı 36.669

Sakarya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü Faaliyetleri 2015 (Ocak-Aralık)

Başvurular 36.848

Açık İş 29.946

Kamu 131

Özel 29.815

İşe Yerleştirme 15.090

Kamu 126

Özel 14.964

Kayıtlı İşgücü 77.687

Kayıtlı İşsiz 25.770

70

ALTYAPI ve KAMU YATIRIMLARI

1) ULAŞIM:

A-KARAYOLU ULAŞIMI Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü’nün Sakarya ilinde sorumluluğu altında 614 km. karayolu vardır. Bu yolların 353 km.si Devlet Yolu, 128 km.si İl yolu, 133 km.si Otoyoldur. Devlet ve İl yollarımızda toplam 261 km. bölünmüş yolumuz vardır.

B-DEMİRYOLU ULAŞIMI Ankara-İstanbul arasında toplam uzunluğu 535 km. olan Yüksek Hızlı Tren hattının 91 km.si (%17) İlimiz hudutları içerisinde yer almaktadır. 91 km.nin de 56 km.si Jandarma, 35 km.si Polis sorumluluk sahasında kalmaktadır.

C-DENİZ ULAŞIMI İlimizin Karadeniz’e olan kıyı şeridi uzunluğu yaklaşık 60 km.dir. Adapazarı-Karasu arasında yapılacak 62 km. Demiryolu hattı ile ulusal Demiryolu şebekesine bağlanması planlanan Karasu Limanı, birkaç yıl sonra faaliyetine son verilmesi planlanan Haydarpaşa limanına alternatif limanlardan biri olacaktır.

D-HAVAYOLU ULAŞIMI Sakarya, İstanbul Sabiha Gökçen ve İzmit Cengiz Topel havalimanlarından yurtiçi ve yurtdışına seyahat için hava ulaşım imkânlarına sahiptir.

2) ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK:

A-ÇEVRE ÇALIŞMALARI:  İlimizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 28.02.2014 tarih ve 3171 sayılı Kararı ile onaylanan Sakarya İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği mevcuttur.  İlimizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 28.02.2014 tarih ve 3172 sayılı Kararı ile onaylanan Sakarya İli Güney Planlama Alt Bölgesi 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı mevcuttur.  İlimizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 28.02.2014 tarih ve 3173 sayılı Kararı ile onaylanan Sakarya İli Kuzey ve Doğu Planlama Alt Bölgesi 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı mevcuttur.  İlimizde Büyükşehir Belediyesi sınırları dâhilinde Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin 08.04.2013 tarih ve 4/164 sayılı kararı ile onaylanan Sakarya 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı mevcuttur.

71

 Belediyesince Onaylanan İmar Planlarının üst ölçekli plan kararlarına ve mevzuata uygunluğu açısından incelenmesi: Bu kapsamda Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyeleri tarafından 2015 yılı Ocak-Haziran Ayları içerisinde 36 adet yeni onaylanmış İmar Planı gönderilmiş olup Planlar Şube personeli tarafından üst ölçekli planlara ve mevzuata uygunluk açısından değerlendirilmiştir. Bunlardan 15 tanesi için rapor düzenlenerek Belediyesince gerekli düzenlemelerin yapılması istenilmiş, 21 tanesi herhangi bir aykırılık tespit edilmediği hakkında rapor düzenlenerek arşive kaldırılmıştır.  Müdürlüğümüz bünyesinde kurulan İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu Onay Komisyonu tarafından 2015 yılı Ocak-haziran ayları arasında 13 adet İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu onaylanmıştır.  Sakarya İli, Hendek İlçesi, Kemaliye Mahallesi’nde 11.01.2013 tarih ve 28539 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “ Riskli Alan Sınırı” içerisinde yapılacak olan Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında hazırlanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı teklifi, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Bakanlık Makamının 15.05.2014 tarih ve 7670 sayılı Olur’ları ile onaylanmıştır. Sakarya İli, Hendek İlçesi, Kemaliye Mahallesi 1/5000 ölçekli Nazım İmar ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı teklifi 02/06/2014 tarihinde 30 (otuz) gün süreyle Müdürlüğümüz ilan panosunda ve Web sitesinde askıya çıkarılmış 02/07/2014 tarihinde askıdan indirilmiştir. Askı süresince Plana herhangi bir itiraz yapılmamış ve Plan teklifi kesinleşmiştir.  Ancak 11.01.2013 tarih ve 2013/4204 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Riskli Alan ilan edilen Sakarya İli, Hendek İlçesi, Kemaliye Mahallesi’nde Bakanlığımızca onaylanmış olan 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğine ilişkin olarak Sakarya 2. İdare Mahkemesinin 2014/932 - 2014/933 - 2014/934 esaslarında Dava Konusu olan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Nazım ve Uygulama İmar Planı Değişikliğinin dayanağı olan 11.01.2013 tarih ve 2013/4204 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Danıştay 14. Dairesi’nin E:2013/7046; K: 2015/6039 sayılı ve 01.07.2015 tarihli Kararla iptal edilmesi nedeniyle, Bakanlığımız aleyhine açılan davalarda 02.12.2015 tarihinde tebellüğ edilen 13.10.2015 tarihli Kararlar ile dayanağı kalmayan imar planlarının hukuka uygun olmadığı sonucuyla iptal edilmiştir.  22.04.2013 tarih ve 2013/4697 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen, İlimiz Erenler İlçesi, Küpçüler ve Yenimahalle sınırları içerisinde yer alan 48.02 ha’lık Riskli Alan için hazırlanan 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Bakanlık Makamının 20.08.2014 tarih ve 13562 sayılı Olur’u ile onaylanmıştır. Söz konusu planlar 3194 sayılı İmar Kanununun 8/b maddesi uyarınca 03.09.2014-03.10.2014 tarihleri arasında 30 gün süre ile Müdürlüğümüz ilan panosunda ve Web sitesinde askıya çıkılmış olup 03.10.2014 tarihinde 30 (otuz) günlük ilan süresi sona ermiştir ancak resmi tatil gününe denk gelmesi nedeniyle resmi tatili takip eden ilk iş günü olan 08.10.2014 tarihinde mesai bitiminde askıdan indirilmiştir.

72

Atık Yönetimi:

Katı Atık Depolama Sahaları;

Sakarya Büyükşehir Belediyesi katı atık düzenli depolama sahası 2009 yılı başında işletmeye açılmıştır. Saha (1. Lot) 9,7 ha kullanım alanına sahip olup, 443.609 nüfusa hizmet etmektedir. Tesise günlük ortalama 423,5 ton atık kabul edilmektedir. Büyükşehir Belediyesi dışında bulunan tüm Belediyelerden katı atık depolama sahaları ile ilgili olarak iş termin planları alınarak Bakanlığa iletilmiştir. Sakarya Büyükşehir Belediyesince 2015 yılı Aralık ayı itibariyle 207.504 ton/gün katı atık toplanarak depolanmıştır.

Ambalaj Atıkları;

Ambalaj atıklarının belirli bir sistem içinde; kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve geri dönüşümünün sağlanması konularında faaliyet gösteren toplama-ayırma ve geri dönüşüm tesislerine lisans verilmesi işlemleri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü bünyesinde devam etmektedir. Lisanslı toplama–ayırma tesislerinde ayrıştırılan ambalaj atıkları preslenerek geri kazanımı sağlanmak üzere lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilmektedir. İlimizde mevcut durumda 5 adet Çevre Lisanslı Toplama–Ayırma Tesisi, 2 adet Çevre Lisanslı Geri Dönüşüm Tesisi, 5 adet Çevre Lisanslı Toplama Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi bulunmaktadır. Ayrıca 3 firmanın Geçici Faaliyet Belgesi bulunmakta olup, Lisans işlemleri devam etmektedir. 2012 yılında 47.146.683 kg., 2013 yılında 88.893.146 kg., 2014 yılında 58.403.695 kg, 2015 Ocak-Haziran döneminde ise 18.118.805 kg. ambalaj atığı toplanmıştır.

Tehlikeli Atıklar

İl genelinde tehlikeli atık üreten 282 adet işletme çevrimiçi atık beyan formunu doldurmuşlardır. İlimizde bulunan tehlikeli atık üreticilerinin beyanları online olarak incelenmekte ve gerekli düzeltmelerin yapılabilmesi için süre verilmektedir. Ayrıca İl Müdürlüğümüz tarafından prosesleri gereği tehlikeli atık oluşan 20 firmaya tehlikeli atık geçici depolama izni verilmiştir.

Arazide Tehlikeli Atık İl Genelinde Üretilen Tehlikeli Atık Taşıma Bulunan Şikâyet Denetim YILLAR Üreten Tehlikeli Atık Miktarı Lisansı Verilen Firma Tehlikeli adedi adedi Firma Sayısı (kg.) Sayısı Atıklar 2013 410 17.358.033 1 Adet 1 16 170

2012 282 13.951.116 (Online 2 adet varil 2 15 70 sistemdeki arıza nedeniyle veri girişi tamamlanmamıştır.)

2011 277 28.324.461 2 adet varil - 10 150 (Karasu sahili)

73

Özel Atıklar;

Atık Yağlar; 2013 yılında İlimizde oluştuğu tespit edilen 444.514 kg. atık yağın Yönetmelik hükümlerine göre bertarafı sağlanmıştır. İlimizde 1 adet atık yağ geri kazanım çevre izin ve lisans belgesine sahip firma vardır. Sakarya Büyükşehir Belediyesince 2015 yılı Aralık ayı itibariyle 149.708 kg. atık yağ toplanarak bertaraf edilmiştir.

Bitkisel Atık Yağlar; İlimizin Bitkisel Atık Yağ Yönetim Planının yapılması sağlanmıştır. Bakanlığımız tarafından 2007 yılında Sakarya Büyükşehir Belediyesine bitkisel atık yağların denetim ve idari yaptırım karar yetkisi verilmiştir. İlimizde 1 adet firmanın Bitkisel Atık Yağ Geçici Depolama Alanı İzin Belgesi mevcuttur. Sakarya Büyükşehir Belediyesince 2015 yılı Aralık ayı itibariyle 90.251 kg. bitkisel atık yağ toplanmıştır.

Atık Pil ve Akümülatörler; İl sınırları içerisinde Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Kapsamına giren Geri Kazanım mevcut değil ancak Geçici Depolama Tesisi 1 adet mevcuttur. Sakarya Büyükşehir Belediyesince 2015 yılı Aralık ayı itibariyle 4.966 kg. atık pil toplanmıştır.

Tıbbi Atıklar; İlimize ait Tıbbi Atık Yönetim Planları oluşturulmuştur. Sakarya Büyükşehir Belediyesi Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi 2010 yılı Ocak ayında faaliyete geçmiştir. İl genelinde oluşan tıbbi atıklar bertaraf için sterilizasyon tesisine gönderilmektedir. Tüm sağlık kuruluşlarına atıkların kaynağında ayrıştırılması, tıbbi ve tehlikeli atıkların ilgili mevzuata uygun olarak toplanması, taşınması ve bertaraf edilmesi konusunda uyarı yapılmaktadır. Tıbbi atıklar konusunda karşılaşılan problemleri asgari seviyeye indirgemek amacıyla sağlık kuruluşlarına bilgilendirmeler yapılmaktadır. Sterilizasyon tesisinde bertaraf edilen tıbbi atık miktarı 655.125 kg.dır. Sakarya Büyükşehir Belediyesince 2015 yılı Aralık ayı itibariyle 1.199.350 kg tıbbi atık toplanarak steril edildikten sonra hacmi küçültülüp düzenli depolama sahasında depolanmaktadır.

BÜYÜKŞEHİR ATIKSU ARITMA TESİSLERİ

Arıtma Tesisi Adı Hizmet Ettiği Toplam Mevcut Arıtım Nüfus Kapasite SASKİ Karaman Atık su Arıtma Tesisi 500.000 275.000 ton/gün 25.927.187 m³/yıl SASKİ Akyazı Atık su Arıtma Tesisi 45.000 20.000 ton/gün 3.957.316 m³/yıl SASKİ Hendek Atık su Arıtma Tesisi (II. OSB atık suları ile birlikte arıtım sağlanıyor.) 45.000 21.000 ton/gün 3.808.730 m³/yıl

74

3) İÇME-KULLANMA SUYU ve KANALİZASYON:

Sakarya’da 360.622 hanenin tamamında (410.303 abone) sağlıklı içme suyu bulunmaktadır. Yeterli atık sistemine ulaşamayan hane sayısı oranı %25 olup, şehirdeki hanelerin %75’i fenni kanalizasyon sistemine bağlıdır. Şehrin büyük bir kısmının içme suyu Sapanca gölünden karşılanmaktadır. İlin su potansiyeli yer üstü 1,71 milyar m³/yıl, yer altı 0,25 milyar m³/yıl olmak üzere toplam 1,96 milyar milyar m³/yıl’dır..

4) KAMU YATIRIMLARI:

2015 yılı yatırımlarımızın toplam proje tutarı 5 milyar 433 milyon TL. olup, 2014 yılı yatırımlarının proje tutarı ile karşılaştırdığımızda % 6’lık (299 milyon TL.) bir artış meydana gelmiştir. Toplam proje tutarını sektörlere göre incelediğimizde; sırasıyla Ulaştırma 3 milyar 396 milyon TL., Diğer Kamu Hizmetleri 918 milyon TL. ve Eğitim sektörleri 406 milyon TL. ile ilk üç sırayı almaktadırlar.

2015 yılı yatırımlarımızın toplam ödeneği 1 milyar 046 milyon TL.’dir. Toplam ödenek miktarını sektörlere göre incelediğimizde; sırasıyla Diğer Kamu Hizmetleri 473 milyon TL., Ulaştırma 256 milyon TL. ve Eğitim sektörleri 110 milyon TL. ile ilk üç sırayı paylaşmaktadırlar. İlimizin 2015 yılı yatırım programında yer alan 415 projeye, IV. Dönem itibariyle tahsis edilen 1 milyar 046 milyon TL. ödeneğin, 663 milyon TL.’si harcanarak % 64 nakdi, % 69 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. Toplantı dönemi itibariyle 415 projemizden; 189’u tamamlanmış, 144’ü devam etmekte, 20’si ihale aşamasında olup, 62 projeye ise hazırlık çalışmaları devam ettiğinden henüz başlanılamamıştır.

YATIRIMLARIN SEKTÖREL DEĞERLENDİRMESİ 2015 YILI (IV. DÖNEM)

2014 YILI SONUNA 2015 YILI 2015 YILI NAK. FİZ. PROJE PROJE SEKTÖR KADAR ÖDENEĞİ HARCAMASI GER. GER. SAYISI TUTARI YAPILAN (TL.) (TL.) OR. (%) OR. (%) HARCAMA(TL.) TARIM 94 392.963.916 69.095.227 98.806.194 97.075.566 99 100

İMALAT 3 23.729.000 6.906.000 10.648.000 9.256.224 87 92

ENERJİ 64 122.247.681 35.200.000 75.565.681 67.672.681 90 95

ULAŞTIRMA 53 3.396.819.158 1.605.435.689 256.585.156 144.806.943 57 62

EĞİTİM 43 406.951.020 132.834.178 110.464.066 40.868.512 37 42

SAĞLIK 17 172.404.651 30.188.022 20.864.413 15.391.633 74 79

D.KAMU HİZ. 141 918.699.252 234.030.493 473.170.049 288.754.493 61 66

TOPLAM 415 5.433.814.678 2.113.689.609 1.046.103.559 663.826.052 64 69

75

KARAYOLU YATIRIMLARI:

SAKARYA KARAYOLU YATIRIMLARI UYGULAMA VE İZLEME DURUMU 2005 YILI (IV. DÖNEM) 2014 YILI 2015 YILI BAŞ.- PROJE 2015 YILI GERÇEK- SIRA PROJENİN SONUNA HARCA- LEŞME YERİ BİTİŞ TUTARI ÖDENEĞİ AÇIKLAMA NO ADI KADAR HARC. MASI TAR. (TL.) (TL.) NAK. FİZ. (TL.) (TL.) % % Karayolları 17. Bölge Müd. sorumluluğunda bulunan İstanbul otoyolların, otoyolu bağlantı 2011- 1 Kocaeli 1.218.000 591.000 627.000 - - 100 Bitti. yollarının yapım, onarım ve 2015 Sakarya depreme karşı güç. işlerinin kont. ve müş. hiz. İşi. Mahmutbey-Çamlıca- Gümüşova (O1-O2-O3-O4) İstanbul arasında yer alan otoyollar, 2015- Devam 2 Kocaeli 21.750.000 - 10.000.000 3.490.610 - 50 bağlantı yolları üzerindeki 2016 etmektedir. Sakarya köprü ve viyadüklerde yaya korkuluklarının yen. yap. işi. İstanbul-Edirne-Gümüşova 01, O2 ,O3, O4 otoyollarında 2012- 3 yol sathında meydana gelen Sakarya 350.000.000 259.438.000 40.000.000 2.791.369 - 60 Devam ediyor. 2017 münferit bozulmaların çatı akların onar yapım işi. Kaynarca-Karasu (DY Onarımı)-35 KM-1A toprak 2010- Devam 4 Sakarya 35.190.000 6.000 96.803.607 96.803.607 - 95 işleri, sanat yapıları, üstyapı 2018 etmektedir. ve köprü yapım işi. Adapazarı-Karasu- Akçakoca(MD) Karasu- Kocaali-4. Bölge Hudut Sakarya 1993- Devam 5 335.131.000 240.259.000 17.819.974 17.819.974 - 98 Bölünmüş yol. toprak işleri, -Düzce 2018 etmektedir. sanat yapıları, üstyapı(BSK dahil) ve köprü yapım işi. Şile-Ağva-Kandıra-Kaynarca Çalışmalar İstanbul (İstanbul-Şile-Ağva yolu. 2011- İstanbul ilinde 6 Kocaeli 1.245.500.000 16.477.000 6.200.000 - - - km:61+000-84+800 arası 2018 devam Sakarya kesimi) etmektedir. Mekece-Adapazarı yolu yapım ikmal işi PHI yapı inş. 1996- Bitti, kesin kabulü 7 Sakarya 581.329.000 581.229.000 4.080.436 4.080.436 - 83 Şevlere ağ gerilmesi ve 2015 yapılmıştır. deplase çalışması işi. D100 Ayrımı Ormanköy- Akyazı-Dokurcun-4. Bölge Hudut yol. KM:101+450- 1974- Bitti, kesin kabulü 8 118+920 arası kesimi Akyazı Sakarya 175.600.000 145.203.000 2.391.931 2.391.931 - 100 2018 yapılmıştır. bağ. yolu KM:0+000-4+500 arası kes. toprak iş., sanat yap., üstyapı, köprü yap. işi. Geyve Ayr.-Taraklı (1A-32 1997- 9 Sakarya 43.400.000 33.731.000 1.300.000 - - 100 Bitti km) 2018 Hendek-4. Böl. Hd.(kalan 2006- 10 Sakarya 34.874.000 10.974.000 700.000 - - 100 Bitti İşler) 2017 Sözleşme Akyazı-Hendek yolunda imzalandı, yer Çakallık Grubu Köprüleri 2011- 11 Sakarya 3.000.000 858.000 4.000 - - - teslimi yapıldı. yapım işi 2016 Köprüler için Gen. (Çakallık-2, Çakallık- 3) Müd. onay geldi. Tarihi köprülerin onarımı Restorasyon 2015- 12 Sangarios (Justinianus, Sakarya 100.000 - 10.000 - - - projesine devam 2018 Beşköprü) köprüsü. edilmektedir. Köprü Onarımı (Sakarya- 2015 yılında 2015- 13 Karapürçek-Akyazı İl Yol. Sakarya 120.000 - 120.000 - - - onarım çalışması 2015 Uludere Köprüsü) yapılacaktır.

TOPLAM 2.827.212.000 1.288.766.000 180.056.948 127.377.927 71 50

76

ORMANKÖY-AKYAZI-DOKURCUN–4.BÖLGE HUDUDU(41 KM.) Toplam uzunluğu 33 km. olan bu projenin 2003 yılından önce 30 km.si olmak üzere bugüne kadar toplam 33 km.si BSK seviyesinde ve 1A standardında trafiğe açılmış olup, kesin hesap çalışmaları tamamlanmıştır. Toplam 40 km.lik güzergâhın 22 km.lik kesiminin Bölünmüş yol yapım ihalesi 13.12.2010 tarihinde yapılmış olup, proje bedeli 29.766.715 TL.’dir. 26.08.2011 de çalışmalara başlanmış olan yolda 2012 yılında sanat yapılarında çalışılmıştır. (4 km.lik Akyazı bağlantısı projeden çıkarılmış olup, 18 km.lik kesimde çalışılmaktadır.) 8 km. BY-BSK seviyesinde bitirilmiştir. 2013 yılı sonuna kadar 23.042.802 TL. harcanarak 4 km.lik kesim BY-PMT seviyesinde tamamlanmıştır. (Yahyalı Kavş. – Küçücek Kavş.) Söz konusu işte BSK çalışmaları Adapazarı Asfalt Şantiyesi tarafından emanet olarak yapılmaktadır. (2 km.lik kesim binder seviyesinde emanet şantiye tarafından tamamlanmıştır.). 2014 yılında 7.5 km.lik kesim B.Y olarak tamamlanmıştır. Kalan 15km.lik kesim ile bağlantı yolu dahil toplam 20 km.lik kesimde ikinci ihale çalışmalarına devam edilmektedir.

KARASU– KOCAALİ– 4. BÖLGE HUDUDU YOLU Toplam 23,3 km. uzunluğunda BY standartlarındaki yolun ihalesi 15.03.2011 tarihinde yapılmış olup, işin proje tutarı 53.996.343 TL.’dir. Bu projede çalışmalara 16.06.2011 tarihinde başlanılmıştır. 23,3 km. uzunluğundaki yolun 17 km.lik kesimi 2013 yılında binder seviyesinde tamamlanarak trafiğe açılmıştır. (Kuyumcu Köyü Kavş.– Demiriçme Kavş. arası kesim) 2014 yılında 2 km. BY-BSK tamamlanmıştır. Küçükboğaz ve Maden Deresi Köprülerinde çalışmalar tamamlanmış olup trafik hizmetine açılmıştır. Kalan 4,3 km. kesim binder seviyesinde tamamlamıştır. 2016 yılında yolun tamamının aşınma seviyesinde bitirilmesi planlanmaktadır.

KAYNARCA–KARASU YOLU Toplam 37,5 km. uzunluğunda 1A standartlarındaki yolun bölünmüş yol yapım ihalesi 30.04.2010 tarihinde yapılmış olup, işin proje tutarı 77.444.916 TL.’dir. Bu projede çalışmalar 03.08.2010 tarihinde başlatılmıştır. 2012 yılı sonuna kadar yolun 19 km.si BY BSK seviyesinde tamamlanmıştır. Duduköyü, Küçükkaynarca, Uzunalan ve Kulaklı eş düşey kavşakları binder seviyesinde tamamlanmıştır. Kulaklı Kavşağında toprak işleri, sanat yapıları ve üst yapı çalışmalarına, İnekçi Deresinde köprü yapım çalışmalarına devam edilmektedir. Kayacık Kavşağı binder seviyesinde tamamlanmıştır. 2013 yılı sonuna kadar toplam 46.141.440 TL. harcama yapılmıştır. 2014 yılında Km:12+000 – 13+200 arasında toprak işlerinde, Fuat Köprü Deresi Köprüsü ve Esmegülü Deresi Köprüsü’nde köprü yapım çalışmaları tamamlanmıştır. 2016 yılında kalan 1 km.lik kesim tamamlanarak toplam 21 km.lik kesimin trafik hizmetine açılması hedeflenmektedir.

77

KAYNARCA–KARASU İKMAL Toplam 16,5 km. uzunluğunda 1A standartlarındaki yolun bölünmüş yol yapım ihalesi 28.02.2013 tarihinde yapılmış olup, işin proje tutarı 102.346.700 TL.’dir. Bu projede işyeri teslimi 27.07.2013 tarihinde yapılmış olup, çalışmalara başlanmıştır. 2014 yılında Liman Köprülü Kavşağında (Km:34+000) köprü çalışmalarına devam edilmiştir. Km:15+000 – 15+500 arası kesimde tünel çalışmalarına başlanmış olup, sağ ve sol tüpte üst yarı kazılarına başlanılmıştır. 2016 yılında Karasu tünelinin ikmal ihalesi kapsamında yapılması hedeflenmektedir.

ADAPAZARI–MEKECE ( 2.KISIM ) Toplam 26 km. uzunluğunda BY standartlarındaki Mekece-Adapazarı 2. Kısım yolunun ihalesi 30.09.2004 tarihinde yapılmış olup, alınan % 235 oranındaki keşif artışıyla işin proje tutarı 241.227.142 TL.’dir. Bu projede çalışmalar 20.04.2005 tarihinde başlatılmıştır. 2013 yılı sonuna kadar 229.202.543 TL. harcanarak 26 km.lik kesim aşınma seviyesinde bölünmüş yol olarak tamamlanmıştır. 3,6 km.lik Geyve bağlantı yolu aşınma seviyesinde bitirilmiştir. Ancak Km: 2+600 deki yüksek gerilim hattının deplase edilememesinden dolayı 50 m.lik kesim yapılamamış olup, yol trafiğe kapatılmıştır. 2013 yılında işin geçici kabulü yapılmış olup, 2014 yılında kesin hesap çalışmaları tamamlanmıştır.

HENDEK 4. BÖLGE HUDUDU YOLU ve HENDEK GEÇİŞİ Toplam 12 km. uzunluğunda BY standartlarındaki Hendek-4. Bölge Hududu yolunda 07.11.2008 ve 21.06.2010 tarihlerinde iki adet ihale yapılmış olup, iki ihalenin toplam proje tutarı 34.874.000 TL.’dir. 2011 yılı sonunda 12 km.lik kesim bölünmüş yol olarak tamamlanmıştır.

KUZEY MARMARA OTOYOL PROJESİ Güzergah olarak Tekirdağ Kınalı ayrımından başlayarak Yavuz Sultan Selim köprüsü- Kocaeli ve Sakarya il sınırları içerisinden geçmektedir. Adapazarı ilçemizin Camili mahallesinin 1,5 km. Güneyinden geçen otoyol projesinde Camili mahallesine büyük bir kavşak yapılması planlanmıştır. Bu kavşaktan Camili’ye, Şehir Merkezine ve Kaynarca ilçemize bağlantı sağlanacaktır. Otoyol, Kömürlü köyü civarında Sakarya-Karasu yolunda kesişmektedir. Burada da Dörtyol kavşağı devamında D-100 üzerindeki Akyazı kavşağını kesmektedir. Hendek-Akyazı ilçelerimiz arasındaki TEM otoyoluna bağlanacaktır. Projenin toplam uzunluğu 260 km.dir. Bağlantı yolları ile 415 km.dir. Projenin 54 km.lik otoyol kısmı ile 17 km.lik bağlantı yolları Sakarya ili sınırlarından geçmektedir. Otoyolun genişliği 2x4 şeklinde olmaktadır. Bu proje tamamlandığında Sakarya-İstanbul arasındaki mesafe 15 km. kısalacaktır. D.020 devlet yolu olarak Kuzey Marmara Otoyolunun haricinde ayrı bir yol yapılmaktadır. Bu yol da Yavuz Sultan Selim köprüsünün Anadolu tarafındaki ayağından başlayarak, Şile-Ağva-Kandıra-Kaynarca-Karasu ve Zonguldak’a kadar devam etmektedir. Kaynarca-Karasu arasındaki yol çalışmaları ise halen sürdürülmektedir. Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı ve Sakarya Milletvekillerinin talebi üzerine Söğütlü-Camili arasındaki 15 km.lik yeni yol talebi Karayolları I. Bölge Müdürlüğünce değerlendirilmiş olup, yolun yapımı ile ilgili Genel Müdürlüğe olumlu görüş bildirilmiştir.

78

DEMİRYOLU YATIRIMLARI:

YÜKSEK HIZLI TREN PROJESİ Ülkemizin en büyük Yüksek Hızlı Tren hattı olan Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren Hattı’nın Sakarya, 104 km.lik Vezirhan(Bilecik)-Köseköy(Kocaeli) hattı üzerinde yer almaktadır. 25 Temmuz 2014 tarihinde açılışı yapılan yüksek hızlı tren tarifeli seferleri devam etmektedir.

ADAPAZARI-KARASU DEMİRYOLU İNŞAATI Adapazarı’ndan Karasu Limanı ve Sanayi Tesislerine demiryolu bağlantısının sağlanması için proje yapılmış ve yapım ihalesine çıkılmıştır.(Üstyapı için başka bir ihale yapılması öngörülmüştür.)

Hat uzunluğu : 62 km. İhale kapsamı : Demiryolu altyapı işinden ibarettir. İhale bedeli : 641.902.000 TL.’dir. Sözleşme tarihi : 05.04.2011 İşin süresi : 750 gündür.

İşin arazide fiilen başlatılmasından sonra, Sakarya nehrini takip eden güzergâhın zayıf zemin ihtiva eden kesimlerinde, ihalede öngörülen zemin iyileştirme metotlarıyla sıhhatli netice alınamayacağı yönünde bulgular oluşunca durum 4 farklı üniversiteye inceletilmiş ve alınan bilimsel raporlar doğrultusunda projenin zemin ıslahı gerektiren kısımları için proje revizyonu yapılma kararı alınmıştır. Halihazırda demiryolu altyapısının güçlendirilmesi ve gerekli kesimlerde güzergahın değiştirilmesi dahil olmak üzere projenin sağlam ve ekonomik olarak devam edebilmesi için lüzumlu olan teknik revizyonlar üzerinde çalışılmaktadır. Bunun yanında altyapının tamamlanması ve üstyapı işlerinin gerçekleştirilmesine yönelik teknik çalışmanın tamamlanmasının ardından projenin 2 yıl içinde hizmete alınması hedeflenmektedir. Projeye günümüze kadar 2014 yılı fiyatlarıyla 326.676.093,14 TL. harcama yapılmıştır. Ayrıca, 60.000.000 TL. kamulaştırma için harcama yapılmıştır. Kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir. Zemin etüt çalışması ve güzergâh değişiklikleri tamamlandıktan sonra ortaya çıkacak yeni keşif bedeli ve üst yapı keşfi bedeliyle birlikte yeniden ihaleye çıkılacaktır.

LİMAN ve SAHİL TAHKİMATI YATIRIMLARI:

KARASU LİMANI İNŞAATI Karadeniz Aksı ile Avrupa Asya Koridor Eksen’inin çakıştığı bir noktada bulunan Karasu Limanı’nın inşaatına 1994 yılında balıkçı barınağı olarak başlanılmıştır. Yüksek Planlama Kurulunun 30 Ekim 1997 tarihli kararı ile Proje Ulaştırma Limanı’na dönüştürülmüştür. Ulaştırma Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nce şimdiye kadar, 1600 m. uzunluğunda ana dalgakıran, 125 m. uzunluğunda tali dalgakıran, (665x125) m uzunluğunda geri saha (koruma alanı 579 000 m2) 2008 yılında tamamlanmıştır.

79

Ulaştırma Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Karasu Limanı’nın karayolu ve demiryolu bağlantıları ile verimli çalışan bir liman haline getirilmesi için eksik altyapı ve üstyapı donanımlarının tamamlanması işlerini 3996 sayılı “Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun” hükümleri doğrultusunda ihale etmiştir. Yap-İşlet-Devret sürecinde teknik ve mali değerlendirmeler sonucu yatırımı gerçekleştirebileceği belirlenen ve diğer isteklilerden daha avantajlı teklif veren yatırımcı kuruluş IC İÇTAŞ İnş. San. ve Tic. A.Ş. uygun görülmüştür.

Yatırım Tutarı : 73.114.193 USD İhale Tarihi : 25/05/2011 Sözleşme Tarihi : 07/12/2011 tarih ve 31542 sayı İş Bitirme Tarihi : 1 yıl 6 ay yatırım 17 yıl 8 ay işletme süresi

1.500.000 ton/yıl genel kargo ve 50.000 ton TEU konteyner yük kapasitesine sahip, aynı zamanda Ro-Ro gemilere de hizmet verecek şekilde işletimine imkan vermek üzere tamamlayıcı altyapı eksiklikleri, ihtiyaç duyulan düzenlemeler ile gerekli olan üstyapı tesislerin tatbikat projelerinin hazırlanması, inşaatı, gerekli ekipmanların temin ve tesisin bakım ve onarımın projelendirilmesi, yapılması, işletilmesi görev konusu teşkil etmektedir. Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğünün Sakarya Valiliği Defterdarlığına göndermiş olduğu 25 Nisan 2014 tarih ve 12686 sayılı yazısında yer teslimatının yapılabilmesi için, ilgili firma IC İÇTAŞ İnş. San. ve Tic. A.Ş.ile kullanım sözleşmesinin yapılması istenilmiştir. Sakarya Valiliği Defterdarlığı’nın Karasu Kaymakamlığına yazmış olduğu 14.07.2014 tarih ve 4766 sayılı yazısıyla adı geçen firmaya tebligat yapılması istenilmiştir. Maliye Bakanlığınca ve Bölge Müdürlüğünüzce 24.09.2014 tarihinde yer teslimi işlemleri yapılmış olup, ana mendirekte kronman duvarı inşaatı, tali mendirek inşaatı, rıhtım dolguları, liman baseni içerisinde tarama çalışmaları devam etmektedir. Adapazarı-Karasu arasında yapılacak 62 km. Demiryolu hattı ile ulusal Demiryolu şebekesine bağlanması planlanan Karasu Limanı, birkaç yıl sonra faaliyetine son verilmesi planlanan Haydarpaşa limanına alternatif limanlardan biri olacaktır. Böylece Karadeniz ülkeleri ile yapılacak olan ticarette Karasu limanı ön plana çıkacaktır. İlimiz ve çevre illerin ihracat potansiyelini oldukça yukarılara çıkaracağı düşünülen Limanın büyük bir lojistik üs olması İlin geleceği açısından oldukça yararlı olacaktır. Liman inşaatı ile birlikte tersanelerin yapımı da söz konusudur. Bu amaçla 8 parselasyon yapılmıştır. Böylece, İlçenin Limanla birlikte bir tersaneler bölgesi olması da planlanmaktadır.

KARASU SAHİL TAHKİMATI YAPILMASI Toplam 18 adet kıyıya paralel ayrık dalgakıran yapılması planlanan sahil şeridinde; I., II., III. ve IV. Kısım Sahil Tahkimatları tamamlanmıştır. 2013 yılında Karasu Sahil Tahkimatı V. Kısım inşaatı kapsamında proje tutarı 5.479.384,00 TL’dir. 11.10.2013 tarihinde yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır. Önceki yıllarda 2.460.192,31 TL. harcama yapılmış ve 12 adedinin yapımı tamamlanmıştır. 2015 yılı harcaması 1.725.101,67 TL. olup, kalan 6 adet ayrık dalgakıran yapımı için inşaat çalışmaları devam etmektedir.

80

KARASU BALIKÇI BARINAĞI Karasu Balıkçı Barınağı ve Sakarya Nehri Çıkış Ağzı Mahmuzları Kesin Projeler, Jeolojik-Jeoteknik Etüd Raporu, hidrografik-Oşinografik Rapor Fizibilite Raporu, İmar Planı ve ÇED Raporu Hazırlanması İhalesi sonuçlanmış olup, 14.09.2015 tarihinde yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır.(Yüklenici Firma:MSD Deniz Yapıları Müh.Proje ve Dan. Ltd.Şti)

ORMAN ve SU İŞLERİ YATIRIMLARI:

BALLIKAYA BARAJI Sakarya ilinin ve civar yerleşim yerlerinin içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamak maksadıyla Mudurnu Çayı üzerinde inşa edilen Ballıkaya Barajı 156 milyon m³ depolama hacmindedir. Baraj ile şehre yılda 120 milyon m3 içme ve kullanma suyu temin edilecek olup, Adapazarı, Erenler, Serdivan, Yazlık, Sinanoğlu, Güneşler, Kazımpaşa, Hanlı, Nehirkent, Bekirpaşa, Çaybaşı-Yeniköy, Akyazı-Karapürçek, Gücücek, Sapanca, Arifiye, Kırkpınar, Kurtköy, Hendek, Yeşilyurt, Ferizli, Söğütlü, Gölkent, ve Limandere yerleşim yerlerinin içme, kullanma ve sanayi suyu ihtiyacı karşılanacaktır.

İşe 22.02.2013 tarihinde başlanmış olup, iş bitim tarihi 04.07.2017’dır. 15.03.2013 tarihinde temeli atılmıştır. Fiziki gerçekleşme %65’dir. Sakarya'nın 100 yıllık geleceğini yakından ilgilendiren önemli bir çalışmadır. Baraj aynı zamanda Sakarya'nın tek ve vazgeçilmez içme suyu kaynağı olan Sapanca Gölü'nü korumak ve yaşatmak için de alternatif su kaynağıdır.

BALLIKAYA BARAJI UYGULAMA VE İZLEME DURUMU 2005 YILI (IV. DÖNEM)

PROJE 2015 YILI 2015 YILI GERÇEKLEŞME PROJENİN BAŞLAMA BİTİŞ TUTARI ÖDENEĞİ HARCAMASI ADI TARİHİ Nakdi Fiziki (TL.) (TL.) (TL.) % %

BALLIKAYA BARAJI 2015- 56.721.920 26.636.724 26.636.724 - 65

BALLIKAYA BARAJI 2015- - - FİYAT FARKI 13.578.080 10.998.418 10.998.418 BALLIKAYA BARAJI KAMULAŞTIRMA 2015- 168.600.000 37.099.472 37.099.472 - - BEDELİ

Sakarya Havzası Atık Su Toplama ve Arıtma Sistemlerinin proje çalışmalarına 2015 yılında başlanılacaktır.

2003-2014 yılları arasında 34 taşkın koruma tesisi tamamlanarak 123 yerleşim yeri ile 120.460 dekar arazi taşkınlardan korunmuştur. Önümüzdeki 5 yılda 9 taşkın koruma projesi ile 15 yerleşim yeri taşkınlardan korunacaktır.

81

2003-2014 yılları arasında tamamlanan sulama tesisleri ile 2.680 dekar zirai arazi sulamaya açılmıştır. İnşaatı devam eden 7 proje ile 51.160 dekar arazi sulanacaktır. Planlama ve proje safhasındaki 5 proje ile 9.140 dekar arazi sulanacaktır. Sakarya ili turizm potansiyelinin değerlendirilmesi ve tabiat turizmi potansiyelinin ortaya çıkarılarak geliştirilmesini sağlamak maksadıyla Sakarya İli Doğa Turizmi Master(Gelişme) Planı onaylanarak uygulamaya konmuştur. Ulusal biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme projesi ile biyolojik envanter ve izleme çalışmaları yapılması planlanmaktadır. Sakarya’da son 12 yılda anlık gözlem verisi sağlayan ileri teknoloji ürünü 11 otomatik meteoroloji gözlem istasyonu kurulmuştur.

82

MAHALLİ İDARELER

1) BELEDİYELER:

Sakarya Büyükşehir Belediyesinin 2015 yılı mali bütçesi; 350.000.000 TL. gider, 340.000.000 TL. gelir ve finansman tahmini 10.000.000 TL. olmak üzere 350.000.000 TL. denk olarak hazırlanmıştır.

Büyükşehir Belediyesinin 2015 yılı yatırım programında 56 proje mevcuttur. Projelerin toplam tutarı 100.630.563 TL. ve ödeneği 121.039.109 TL.’dir. IV. Dönem sonu itibariyle 63.224.121 TL. harcanarak % 87 nakdi gerçekleşme sağlanmıştır.

Büyükşehir Belediyesi SASKİ Genel Müdürlüğünce içmesuyu, kanalizasyon, arıtma ve abone hizmetleri alanlarında 2015 yılı programında olan 41 projenin toplam tutarı 373.188.036 TL. olup, IV. Dönem itibariyle 87.507.887 TL. harcama yapılarak % 52 nakdi gerçekleşme sağlanmıştır.

İller Bankası Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü 2015 yılında Büyükşehir ve İlçe Belediyelerine 22 proje için 268.767.895 TL. kredi tahsis etmiştir.

83

SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1-Sakarya’da onbin kişiye düşen yatak sayısının (18.8) Türkiye ortalamasının (26.6) altında olması sağlık hizmetlerinde ciddi bir zaafiyet oluşturmaktadır. Hastaların bir bölümü çevre illere sevk edilmektedir. İlimizin Türkiye ortalamasına erişebilmesi için 1300 yatağa sahip yeni bir hastanesinin olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ihtiyacı karşılayacak bir Devlet veya Şehir Hastanesi yapılması acil ihtiyaçtır.

2- İlimiz genelinde sulanan tarım arazisi yetersizdir. Sulanabilme kabiliyetine haiz 93.000 hektarlık alanın yaklaşık 20 bin hektarlık (toplam alanın % 8’i) bölümünde sulama ünitelerinden fiilen yararlanılarak sulu tarım yapılmaktadır. Adapazarı ovasının yeterli düzeyde sulanabilmesi için DSİ’nin ilimizdeki sulama projelerinin yapımına ağırlık vermesi gerekmektedir.

3- Arazi Toplulaştırma çalışmaları; İlimizde toplam tarım arazisi 225.600 hektardır. Toplam parsel sayısı ise 440.184’dür. Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı 47.421 çiftci bulunmaktadır. İşletme başı ortalama parsel sayısı 9, işletme başı ortalama arazi büyüklüğü ise 47 Dekardır. İşletmelerin büyüklüğüne göre dağılımı ise 20 dekar altı işletme %28, 20-50 dekar arası işletme %49, 50-100 dekar arası işletme %21, 100 dekar ve üzeri işletme %2 dir. Araziler küçük ve çok parçalı olduğundan çiftçimiz daha fazla gelir elde edebilecek ürünlere yönlendirilmektedir. Arazilerin rantabl kullanımı için arazi toplulaştırılması yapılması ve modern sulama sistemleri ile entegrasyonu önem arz etmektedir. Yaklaşık 50.000 hektar alana sahip Akova olarak bilinen Sakarya ırmağı havzasının toplulaştırılması amacıyla fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır. Projenin yatırım programına alınması beklenmektedir.

4- Devlet Üniversitesi; Üniversite eğitimi için öğrencilerin tercih ettiği Sakarya'da ikinci bir devlet üniversitesinin açılması kamuoyunda büyük bir beklentidir.

5- Adapazarı-Karasu Demiryolu Projesi sorunlarının bir an önce giderilip, Projenin hayata geçirilmesi beklenmektedir.

84